Jaarverslag 2011
Belangen en bondgenoten
Vereniging van schoolbesturen
Voorwaarden voor goed onderwijs
Kwaliteit staat voorop
Belangen en bondgenoten 61
Kwaliteit staat voorop 10
Voorwaarden voor goed onderwijs 14
Vereniging van schoolbesturen 18
2
3
4
5
Voorwoord
Voor u ligt de compacte versie van het jaarverslag
van de PO-Raad. De uitgebreide versie staat op
onze website, poraad.nl/content/jaarverslag-2011.
Het jaarverslag is traditioneel een terugblik, maar
in deze brochure koppelen we deze terugblik
graag aan een visie op het heden en de toekomst.
Het roerige jaar 2011 leent zich daar uitstekend
voor. Het jaar gaat heftig van start met acties tegen
de bezuinigingen op Passend onderwijs. De hele
sector laat van zich horen middels een grote mani-
festatie, een petitie en vele lokale acties. Inmiddels
stelt de PO-Raad verheugd vast dat de bezuiniging
op Passend onderwijs helemaal geschrapt wordt.
De PO-Raad en haar leden hebben hoge ambities
op het gebied van verhoging van de onderwijsop-
brengsten en versterking van de professionaliteit.
Daartoe sluiten we een bestuursakkoord met de
bewindslieden van het ministerie van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschap (OCW). Het akkoord geeft
de schoolbesturen ruimte en vertrouwen om eigen
keuzes te maken in het versterken van de kwaliteit
en zich vervolgens daarover te verantwoorden.
OCW stel financiële middelen beschikbaar in een
prestatiebox.
Met dit bestuursakkoord toont de PO-Raad zich
de gezaghebbende belangenbehartiger van de
sector primair onderwijs. Ook door het uitbreiden
en verbeteren van de lobby-activiteiten en com-
municatiekanalen kunnen we de belangen van
onze leden nog beter behartigen én zichtbaarder
maken: een verbeterde website en de lancering
van het digitale magazine podium krijgen een
hoge waardering.
In deze economisch turbulente tijden moeten
we er extra alert op zijn dat de kwaliteit van het on-
derwijs altijd voorop blijft staan. Daarmee zijn niet
alleen de leerlingen van onze scholen gebaat, maar
ook de toekomst van ons land. Daarom blijven wij
ons inzetten voor goed onderwijs voor elk kind.
Het bestuur van de PO-Raad
Kete Kervezee, voorzitter
Simone Walvisch
Wim Ludeke
Ga naar poraad.nl voor
het uitgebreide jaarverslag
7
SectorHet primair onderwijs komt tegemoet
aan verschillen en wensen: onze sector is
omvangrijk en divers. 1,65 miljoen leerlingen
bezoeken het reguliere basisonderwijs of het
speciaal onderwijs. Behalve onderwijsinstel-
lingen zijn basisscholen levendige ontmoe-
tingsplaatsen in de buurt. De PO-Raad wil
de belangen van alle schoolbesturen in het
primair onderwijs behartigen. Op dit moment
is 76 procent van de schoolbesturen in het
primair onderwijs aangesloten bij de PO-Raad.
BezuinigingenDe PO-Raad komt in 2011 in het geweer tegen
de stapeling van bezuinigingen. De stijgende
werkgeverslasten en kosten voor materiaal en
energie worden onvoldoende gecompenseerd
door de rijksvergoedingen. Tegen de voor-
genomen bezuiniging op Passend onderwijs
voeren we samen met vakbonden en de
VO-raad stevig actie. De acties bewijzen dat het
onderwijsveld inhoudelijk op een lijn zit en dat
samenwerken goede resultaten oplevert: de
bezuinigingen zijn van de baan.
De PO-Raad blijft groeien. We verte-
genwoordigen ruim driekwart van
de schoolbesturen - ruim 90% van de
leerlingen en het personeel - en daar-
mee kunnen we in Den Haag een stevig
geluid laten horen. Dat doet de PO-Raad
onder meer in het dossier Passend on-
derwijs. Onze invloed is ook zichtbaar in
het wetsvoorstel Toetsing in het primair
onderwijs. Het bestuursakkoord dat er
nu ligt, vormt een goede basis voor de
verwezenlijking van onze ambities.
Primair onderwijs
1,63 miljoen leerlingen
6.807 basisscholen
304 scholen voor speciaal basisonderwijs
324 scholen voor speciaal onderwijs
187.000 medewerkers
1.177 schoolbesturen
Oktober 2011
8
AmbitiesDe PO-Raad wil vooruitkijken en ambities uit
ons manifest In tien jaar naar de top verwezen-
lijken. Het bestuursakkoord dat het primair
onderwijs heeft gesloten met het ministerie
van OCW is hiertoe een middel. Met het
vastleggen van een aantal heldere afspraken
krijgen schoolbesturen ruimte en vertrou-
wen. Uitgangspunten zijn verhoging van de
onderwijsopbrengsten en het vergroten van
de professionaliteit. Schoolbesturen kunnen
hier naar eigen inzicht en met extra middelen
invulling aan geven.
Lobby en mediaDe PO-Raad intensiveert haar lobbyactivitei-
ten. De politieke en maatschappelijk belan-
genbehartiging is een van onze kerntaken en
werpt steeds meer vruchten af. Kamerleden
pakken thema’s op die de PO-Raad inbrengt
en hun fractiemedewerkers benaderen de
PO-Raad voor informatie over belangrijke
onderwerpen. Voor de minister van OCW
zijn we dé gesprekspartner voor het primair
onderwijs. Dankzij onze invloed in Den Haag
is bijvoorbeeld in het wetsvoorstel Toetsing
in het primair onderwijs opgenomen dat de
afsluitende toets verschoven wordt naar het
einde van groep 8. Hiervoor wordt het school-
advies leidend bij de overstap naar vo.
Ook de media weten ons te vinden. De
PO-Raad draagt hier actief aan bij met persbe-
richten, een actuele website, effectief gebruik
van sociale media en het blad podium. De
Cito-eindtoets, het bestuursakkoord, huisves-
ting, krimp en grote klassen zijn voorbeelden
van thema’s die de media oppikken. Uiteraard
heeft de PO-Raad ook directe lijntjes met de
pers.
Belangen en bondgenoten
SamenwerkingDe PO-Raad werkt binnen en buiten de sector
intensief samen om gestelde doelen te berei-
ken. De PO-Raad is een van de KIA-partners
(Kennis en Innovatie Agenda). Samen met
AVS, AOb, CNV Onderwijs en CMHF richt de
PO-Raad het arbeidsmarktplatform PO op. De
overgang van primair naar voortgezet onder-
wijs vraagt om samenwerking met de VO-raad.
Andere samenwerkingspartners zijn HBO raad
(pabo’s), AVS, VNG, profi el- en ouderorganisa-
ties.
9
OuderbetrokkenheidOuderbetrokkenheid krijgt steeds meer
aandacht. De minister heeft plannen die
de ouderbetrokkenheid moeten vergroten.
De PO-Raad streeft ernaar om ouders maxi-
maal te betrekken bij het onderwijs. Het komt
de leerprestaties en de maatschappelijke
ontwikkeling van leerlingen ten goede.
Partnerschap is volgens de PO-Raad geen
doel, maar een middel. Samen met landelijke
ouderorganisaties heeft de PO-Raad een
projectplan geschreven: Partnerschap tussen
ouders en school: ontwikkelings- en resultaat-
gericht.
Ga naar poraad.nl voor
het uitgebreide jaarverslag
11
Opbrengstgericht leiderschap Opbrengstgericht leiderschap en profes-
sionalisering zijn voorwaarden voor een
gecoördineerde aanpak van opbrengstge-
richt werken. Deze visie sluit aan bij de code
Goed bestuur (zie hoofdstuk 3). De PO-Raad
organiseert samen met AVS bijeenkomsten
rond opbrengstgericht leiderschap. Daarnaast
steunt de PO-Raad een onderzoeksproject
van de drie Landelijke Pedagogische Centra
(APS, CPS en KPC Groep) over dit thema.
Het primair onderwijs werkt al jaren aan
kwaliteitsverbetering van het onderwijs,
met succes. De PO-Raad focust op de
schoolbesturen als voorwaarde voor
goed onderwijs. De PO-Raad zet zich
daar bij in voor de verdere afname van
het aantal zeer zwakke scholen, een
soepele overgang van het primair naar
het voortgezet onderwijs en opbrengst-
gericht leiderschap.
Passend onderwijs De PO-Raad is een voorstander van Passend
onderwijs. Het uitgangspunt daarbij is het aan-
boren en benutten van talenten van leerlingen
en ze zoveel mogelijk samen te laten leren en
opgroeien. De PO-Raad heeft samen met de
andere sectorraden een referentiekader Pas-
send onderwijs ontwikkeld en biedt nu en de
komende jaren ondersteuning. Onder andere
met regiobijeenkomsten en een ‘Instrumenta-
rium Passend onderwijs’: een reeks brochures,
tools, checklists en goede voorbeelden.
Taal en rekenenDe PO-Raad ondersteunt de schoolbesturen
bij de verbetering van taal- en rekenonderwijs.
Uit onderzoek blijkt dat de resultaten van
begrijpend lezen en rekenen zijn verbeterd. Nu
de uitvoering van de verbetertrajecten (School
aan Zet) op verzoek van de PO-Raad elders
belegd worden, zoomen we zelf verder in op
opbrengstgericht werken; de referentieniveaus
zijn daartoe een mooi instrument. Scholen
moeten de niveaus dan wel kunnen toetsen en
dat kan nog niet. De PO-Raad brengt dit punt
herhaaldelijk onder de aandacht.
12
ExcellentieHet beste onderwijs voor elk kind vereist
volgens de PO-Raad maatwerk. Daarom start
– vanuit het project Scholen voor Morgen – in
2008 het stimuleringsprogramma Excellentie
in het basisonderwijs. De PO-Raad draagt hier
aan bij door de opgedane kennis te delen en
een aantal conferenties te organiseren. 2011 is
het laatste jaar dat dit excellentieprogramma
draait. Maar de sector blijft zich – met steun
van het ministerie – inzetten voor hoogbe-
gaafde leerlingen.
Kwaliteit staat voorop
Overgang naar voortgezet onderwijs PO-Raad, VO-raad en AVS hebben de minister
geadviseerd de Cito-eindtoets te verplaatsen.
Het later afnemen van deze toets levert meer
effectieve leertijd op en daarmee een soepe-
lere overgang naar het voortgezet onderwijs.
De minister neemt het advies over in het
wetsvoorstel Toetsing in het primair onderwijs.
Het wetsvoorstel behelst een invoering van
een verplichte centrale eindtoets voor taal en
rekenen in het primair onderwijs. Daarnaast
moeten alle basisscholen gaan werken met
een leerling- en onderwijsvolgsysteem (lovs).
Ons uitgangspunt is een optimaal onderwijs-
leerproces, met toetsen als hulpmiddel bij op-
brengstgericht werken. Leerkrachten kunnen
hiermee ontwikkelingen volgen. Dit uitgangs-
punt komt misschien in gevaar bij het wettelijk
vastleggen van toetsmomenten. De PO-Raad is
geen voorstander van de koppeling van toets-
uitslagen en een predicaat ‘goed presterende
school’ of prestatiebeloning. De PO-Raad is wel
positief over het lovs, omdat het bijdraagt aan
opbrengstgericht werken en daarmee aan de
kwaliteit van het onderwijs.
13
Onderzoek en ontwikkelingDe PO-Raad krijgt in 2011 de beschikking over
de middelen voor onderzoek en ontwikkeling.
We spelen een faciliterende rol bij de verdeling
daarvan. De PO-Raad vindt dat deze vrijgeval-
len SLOA-middelen de onderzoek- en ontwik-
kelfunctie van scholen moeten versterken.
Dat kan via praktijkgericht, wetenschappelijk
onderzoek waar scholen behoefte aan hebben
en waar ze eigenaar van zijn. Het kabinet heeft
met ingang van 2012 de vrijvallende SLOA-
middelen geschrapt. De PO-Raad heeft zich
hiertegen verzet.
Zeer zwakke scholen Het programma Goed worden en goed blijven
is succesvol: het aantal zeer zwakke scholen
blijft afnemen. In 2010 was het nog 1,5 pro-
cent. De teller staat in april 2012 op 32 van de
7.104 scholen. De PO-Raad blijft schoolbestu-
ren in elk geval de komende twee schooljaren
op verschillende manieren ondersteunen:
met een grondige analyse, een bestuursaudit
of de inzet van de Vliegende Brigade. Dat
zijn deskundige adviseurs die zeer zwakke
scholen kunnen begeleiden.
15
Code Goed bestuurSinds 1 augustus 2010 moeten alle school-
besturen zich houden aan de code Goed
bestuur. Schoolbesturen, verenigd in de
PO-Raad, hebben de code opgesteld. In 2011
organiseert de PO-Raad werkconferenties en
bezoeken schoolbesturen elkaar (proefvisi-
taties). De invoering van de code is van groot
belang: het takenpakket van schoolbesturen
groeit. De kwaliteit van bestuurlijk handelen is
van grote invloed op de kwaliteit van het on-
derwijs. De code Goed bestuur is ons kompas.
ArbeidsvoorwaardenDe PO-Raad behartigt de belangen van de
werkgevers. We willen graag onderhandelen
over het hele pakket arbeidsvoorwaarden,
omdat dit meer ruimte voor maatwerk
oplevert. Dit vraagt om decentralisatie van
de primaire arbeidsvoorwaarden. Hierover
onderhandelt de minister van Onderwijs nu
direct met de vakbonden. De Tweede Kamer
is akkoord gegaan met het wetsvoorstel over
de decentralisatie. Maar pas als er weer loon-
ruimte is, treedt de wet in werking.
Gemeenschappelijke professionaliseringsagenda Professionalisering van leraar, schoolleiding
en schoolbestuur is nodig om het onderwijs
naar een hoger niveau te tillen. Daarom wil de
PO-Raad starten met een grootschalig profes-
sionaliseringsplan: leerkrachten en teams
moeten zich continu bij- of nascholen. Daarbij
komt er een register met daarin de bevoegd-
heid en bekwaamheid van alle leerkrachten.
In 2020 is benchmarking een vertrouwd
instrument voor schoolbesturen.
De PO-Raad blijft zich inzetten voor
goed onderwijs en de daarbij horende
voorwaarden. Ons vertrekpunt is goed
bestuur; we zetten in op de ontwikke-
ling en versterking van schoolbesturen.
Maximaal toegeruste schoolbesturen en
schoolleiders zijn een voorwaarde voor
goed werkgeverschap en kwaliteit. Het
schoolbestuur is immers verantwoorde-
lijk voor de juiste inzet van mensen en
middelen. Goed bestuur is cruciaal voor
goed onderwijs!
16
HuisvestingScholen financieren hun huisvesting gedeelte-
lijk via de lumpsum. Daarnaast is de gemeente
verantwoordelijk voor onderhoud aan de bui-
tenkant, nieuwbouw, uitbreiding en tijdelijke
huisvesting enzovoort. Volgens de PO-Raad
kan deze financiering een stuk beter als scho-
len zelf de regie hebben. De Tweede Kamer
is – mede door inzet van PO-Raad, VO-raad en
AVS – inmiddels ook voor decentralisatie. De
noodzaak is groot: de kwaliteit van de gebou-
wen en het binnenmilieu is vaak slecht.
Voorwaarden voor goed onderwijs
FunctiemixMet de invoering van de functiemix in 2010
hebben leerkrachten in het primair onder-
wijs een breder loopbaanperspectief. Ze
worden uitgedaagd tot ontwikkeling. Een
mooi instrument voor functiedifferentiatie.
De PO-Raad ondersteunt de invoering ervan
op verschillende manieren. Zo hebben we
een gratis instrument ontwikkeld waarmee
schoolbesturen de financiële gevolgen van
de functiemix per school of bestuur kunnen
berekenen.
Financieel management De PO-Raad is gestart met het driejarige
project Eerst kiezen, dan delen. Centraal in dit
project staat de koppeling tussen onder-
wijskundig en financieel beleid. De PO-Raad
ondersteunt schoobesturen de komende
jaren op verschillende manieren en vervult
daarnaast een verbindende rol. Dit is hard no-
dig: het verschil tussen kosten en bekostiging
blijft groeien. Alle informatie en ontwik-
kelingen – scholing, conferenties, artikelen,
voorbeelden, instrumenten enzovoort – zijn
te vinden op eerstkiezen.poraad.nl.
Servicecentrum Scholenbouw De behoefte aan kennis over huisvesting blijft
onverminderd groot. Zowel bij gemeenten
als bij schoolbesturen. Het Servicecentrum
Scholenbouw (SCS) voorziet in die behoefte.
Het ministerie van OCW subsidieert het
kenniscentrum helaas niet meer. PO-Raad,
VO-raad en VNG zetten zich succesvol in
voor voortzetting. Sinds 1 april 2012 is er een
nieuw kenniscentrum: een samenwerkings-
verband van Waarborgfonds Kinderopvang in
Eindhoven, VNG, VO-raad en PO-Raad.
17
Eigen risico De PO-Raad maakt zich sterk voor de afschaf-
fi ng van verplichte aansluiting bij het Vervan-
gingsfonds. Dit fonds betaalt de kosten voor
vervangers – bij ziekte of afwezigheid van
personeel. Verplichte aansluiting past niet bij
de lumpsumbekostiging. De bewindslieden
zijn overtuigd: zij willen de verplichte aan-
sluiting afschaffen. De PO-Raad onderzoekt
de mogelijkheden op de verzekeringsmarkt,
rekening houdend met kleine besturen. In
2012 informeren we het ministerie over onze
onderzoeksbevindingen.
Vensters primair onderwijs Januari 2012 start de PO-Raad met het project
Vensters primair onderwijs. Doel: scholen en
schoolbesturen presenteren hun gegevens
op een breed toegankelijke manier. Aan de
sector, maar ook aan individuele besturen,
scholen en ouders. De PO-Raad werkt bij de
ontwikkeling van Vensters primair onderwijs
samen met de VO-raad. Voor de uitvoering
hebben wij samen de stichting SchoolInfo
opgericht.
19
Algemene ledenvergadering De PO-Raad is een vereniging van schoolbe-
sturen, waarin de algemene ledenvergadering
(ALV) het beleid bepaalt. Minimaal twee keer
per jaar organiseert de PO-Raad een ALV.
Ieder lid kan in dit hoogste orgaan van de
vereniging meepraten, over het meerjarenbe-
leidsplan en de bijbehorende begroting. Ook
stelt de ALV de contributie vast, benoemen
bestuurders en leden van de Raad van Toe-
zicht en behandelen de jaarrekening en het
jaarverslag.
De PO-Raad is er voor haar leden. Als
belangenbehartiger, maar ook als
verbinder en dienstverlener. Deze drie
kerntaken voeren we volgens onze
leden naar behoren uit, zo blijkt uit
een evaluatie van vier jaar PO-Raad.
We betrekken onze leden actief bij het
bepalen van het beleid en de standpun-
ten die we innemen. Want: ‘de PO-Raad,
dat zijn wij.’
Thematisch netwerken Buiten de ALV’s ontmoeten deelnemende
schoolbesturen elkaar in verschillende netwer-
ken. Rondom thema’s als Passend onderwijs,
huisvesting, bekostiging en professionalise-
ring. Deze netwerken spelen een belangrijke
rol bij de standpuntbepaling van het bestuur:
leden ontmoeten elkaar en vertegenwoordi-
gers van het bestuur en wisselen kennis en
ervaring uit. De thematische bijeenkomsten
vinden één of meerdere keren per jaar plaats,
op verschillende plaatsen in het land.
2008 2009 2010 2011
35
64 62
78 76
91 90
52
76
Aansluiting PO-Raad Op 31 december 2011 heeft de PO-Raad 894
aangesloten schoolbesturen. Dit is 76 procent
van het totale aantal. Onze leden vertegen-
woordigen:
• 1,5 miljoen leerlingen (91%)
• 169.220 medewerkers (90%)
• 6.753 scholen (90%)
% aangesloten schoolbesturen
% leerlingen
% scholen
20
OrganisatieDe dagelijkse leiding van de PO-Raad berust
bij een driehoofdig collegiaal bestuur:
voorzitter Kete Kervezee , Wim Ludeke en
Simone Walvisch. De bestuursleden worden
bijgestaan door een slagvaardig bureau
met 38 medewerkers. De Raad van Toezicht
beoordeelt het functioneren van het bestuur
volgens een toezichtskader en ziet toe op
de algemene gang van zaken in de vereni-
ging. Eind 2011 neemt de Raad van Toezicht
afscheid van Gert Schutte. Voormalig minister
Jeugd en Gezin André Rouvoet volgt hem op.
De PO-Raad beschikt met Rouvoet over een
ervaren bestuurder met goede banden in
politiek Den Haag.
Naast een Raad van Toezicht kent de ver-
eniging ook een adviesraad, die het bestuur
van de PO-Raad adviseert over het strate-
gisch beleid en over de verbetering van de
onderwijskwaliteit in al haar aspecten. Beide
raden zijn divers samengesteld en vormen
een goede afspiegeling van de sector en de
verschillende maatschappelijke belangen die
samenkomen in het primair onderwijs.
InfodeskVanaf haar oprichting beschikt de PO-Raad
over een infodesk. Sinds 2010 wordt deze,
in samenwerking met de VO-raad, bemenst
door eigen medewerkers en steeds vaker
bezocht door leden. De waardering is hoog.
De infodesk is er voor vragen over arbeids-
voorwaarden, personeelsbeleid, bekosti-
ging, huisvesting en de hoofdlijnen van het
onderwijsbeleid. U kunt de infodesk via www.
poraad.nl een formulier sturen of mailen naar
[email protected]. Bellen kan op werkdagen
van 9.00 tot 12.30 uur. Tel. (030) 31 00 933.
Vereniging van schoolbesturen
Ga naar poraad.nl voor
het uitgebreide jaarverslag
21
Tot slotDe sector primair onderwijs is in rap tempo
volwassen geworden: Schoolbesturen krijgen
steeds meer ruimte om de goede dingen te
doen. De randvoorwaarden moeten dan wel
aanwezig zijn. Om dat te bereiken geeft de
PO-Raad ondersteuning. De PO-Raad blijft
zich inzetten voor de beste toekomst voor
elke leerling: goed onderwijs voor elk kind.
poraad.nlDe vernieuwde website van de PO-Raad is een
van de belangrijkste communicatiemiddelen
van de vereniging. Leden vinden hier nieuws,
agenda-items, standpunten en een uitgebreide
toolbox met verschillende hulpmiddelen. Aan-
bieders van collectiviteitsvoordeel voor leden
staat ook op de website. De website en de digi-
tale nieuwsbrief krijgen in 2011 gezelschap van
een nieuw digitaal tijdschrift: podium. Hierin
vinden de leden meningen, ideeën, problemen
en oplossingen uit de onderwijspraktijk.
22
ColofonDit is een uitgave van de PO-Raad.
Postadres:Postbus 85246
3508 AE Utrecht
Bezoekadres:Varrolaan 60
3584 BW Utrecht
T (030) 31 00 933
W www.poraad.nl
Tekst, redactie en productieRavestein & Zwart, Nijmegen
VormgevingLauwers-C, Nijmegen
DrukwerkThoben Offset Nijmegen, Malden
FotografieRob Nelisse, Hedel
Oplage3.000
Met dank aan alle leerlingen, leerkrachten en
ouders van De Kameleon (Den Bosch), Oscar Carré
(Amsterdam) en De Klimroos (Utrecht).
Niets uit deze uitgave mag worden verveel-
voudigd, overgenomen of openbaar gemaakt
zonder voorafgaande schriftelijke toestemming
van de PO-Raad.
Juni 2012
Ga naar poraad.nl
voor het uitgebreide jaarverslag