Hoofdstuk 1 van atheneum 4
Broeikaseffect
• Hoe werkt het natuurlijke broeikaseffect?
• Waardoor zorgt de mens voor een versterkt broeikaseffect?
Energiebalans
• Instraling en uitstraling?
• Welke factoren beïnvloeden deze instraling en uitstraling?
Mars
• Roodachtig door
ijzeroxide
• Temperaturen tussen -140
en 20 graden Celsius
(oa. door seizoenen)
• Dunne atmosfeer
(95% koolstofdioxide)5
Mars en zijn atmosfeer
6
Wind
• Hoe ontstaat wind?
Mondiale luchtstromen
• Luchtdruk
• Hogedrukgebied (maximum)
• Lagedrukgebied (minimum)
• Wind
Luchtdruk?
Weerkaart van Europa
Wind
• Waarom is de wind nooit uitgewaaid ondanks dat de wind van hoge, naar lage drukgebieden waait?
Westenwinden
Westenwinden
Passaten
Depressies
Depressies
Dit zijn de meest voorkomende minima en maxima, het is niet altijd zo.
Wet van Buys Ballot
Lucht beweegt van een hogedrukgebied naar een lagedrukgebied, waarbij met de wind in de rug geldt dat op het noordelijk halfrond de wind een afwijking heeft naar rechts en op het zuidelijk halfrond naar links.
De aanhoudende zuid-oostenwinden bij de evenaar heten passaten.
Draaiing van de aarde verklaart deze wet
• Aarde: ronddraaiende bol
• Snelheid aarde evenaar groter dan Nederland
• Ook lucht rond de evenaar stroomt sneller!
• Lucht boven evenaar hogere snelheid dan bij de polen
• Raakt voor op de lucht op hogere breedtes
• En andersom!
Zie je een depressie en het equatoriale minimum?
Zeestromen (driften)• Aangedreven door de wind• Water beweegt vooral horizontaal
Westenwinddrift
Zeestromen o.i.v. passaten
Golfstroom
Warmteopname van de Golfstroom
Zeestromen
• Driftstromen aan de oppervlakte aangedreven door de wind
• Doordat het water verdampt blijft er meer zout over in zee het wordt zwaarder en gaat zinken
• Compensatiestromen diep in zee het water stroomt terug om voor het weggestroomde water te compenseren
El Niño (oorzaken)
• Uitzonderlijk warm water ten westen van de Grote Oceaan
• Warm water wordt teruggeduwd naar het oosten (bijvoorbeeld door stormen)
El Niño (gevolgen)
• Minder vis in het oosten van de oceaan
• Veel wateroverlast ten oosten van de oceaan
• Droogte ten westen van de oceaan
• Zelfs in Nederland een nat voorjaar
Verzin een onderschrift
Weer en klimaat
• Het weer is:de toestand van de lucht op een bepaalde plaats en een bepaald moment.
• Het klimaat is:het gemiddelde weer over 30 jaar berekend.
Köppen klimaatsysteem
• Wladimir Köppen bedacht in 1918 een systeem om klimaten (in het Duits) te classificeren aan de hand van:
• Temperatuur• Neerslag
Mondiale klimaatgebieden volgens Köppen
Köppen klimaatsysteem
• Eerst een hoofdletter voor de hoofdgroep
A = Tropische klimaten
B = Droge klimaten
C = Zeeklimaten
D = Landklimaten
E = Koude klimaten
Köppen klimaatsysteem
• B en E klimaten krijgen een extra hoofdletter:
BS = Steppeklimaat (Steppe = steppe)
BW = Woestijnklimaat (Wüste = woestijn)
ET = Toendraklimaat (Tundra = toendra)
EF = Vorstklimaat (Frost = vorst)
Köppen klimaatsysteem
• De A, C en D klimaten krijgen een extra kleine letter die de aanwezigheid van een droge periode aangeeft:
s = droge zomers (sommertrocken)
w = droge winters (wintertrocken)
f = geen droge periode (fehlt)
m = moesson (monsun)
Basisregels
• Hoe dichter bij de evenaar, hoe warmer
• Hoe verder van de kust, hoe groter het verschil tussen de zomer en de wintertemperatuur
• Hoe verder van de kust, hoe droger
• Klimaten lopen geleidelijk in elkaar over
• Hoe hoger, hoe kouder
Controle
• http://www.weernetwerk.nl/
• Klopt het beeld van vandaag met de theorie?
Klimaatgebieden volgens Köppen
Natuurlijke vegetatiezones
Klimaatzones
• Mondiale luchtcirculatie: uitwisseling van lucht en warmte
• De mondiale zee- en oceaanstromen: transport van water en warmte
• Leidt tot bepaalde verdeling van temperatuur en neerslag
• Op basis daarvan: klimaatzones
Overige factoren
1. Reliëf (loef- en lijzijde)Bijvoorbeeld: Sierra Nevada in de VS
Loefzijde
Lijzijde
2. Moessons = regentijd door koele zeewind in tropische gebieden gaat het heel hevig regenen
3. Passaten oostelijke winden rond de evenaar
• Hierdoor waait warm water in westelijke richting
(herh.)Zeestromen (driften)• Aangedreven door de wind• Water beweegt vooral horizontaal
Westenwinddrift
Zeestromen o.i.v. passaten
Golfstroom
Klimaat in het geologische verleden• Afwisseling van interglacialen (warm) en
glacialen (koud)
• Oorzaken:- verschuiving continenten- vulkaanuitbarstingen of meteorietinslagen- baan van de aarde rond de zon en stand van de aarde ten opzichte van de zon
- verandering zeestromen
Energiebalans van de aardeVooral Instraling met een korte golflengteVooral uitstraling met een lange golflengte
• http://www.begeleidzelfstandigleren.com/aardrijkskunde/vijfdes/atmosfeer/2_warmtebalans.html
Landschapszones = fysisch-geografische zones• klimaten > natuurlijke vegetatie• geografische breedteligging, reliëf en bodem, afstand tot de
zee
Warme klimatenWarme klimaten
Tropische landschapszone A• Hele jaar > 18 graden Celsius• Neerslag: hele jaar door of moesson• Tropisch regenwoudklimaat (Af of Am) en
savanneklimaat (As of Aw)
• Natuurlijke vegetatie: tropisch regenwoud, mangrovebos, savanne
• Zelfvoorzienende landbouw• Reliëf: terrasbouw• Commerciële landbouw op plantages• Veeteelt• Bosbouw
Droge klimatenDroge klimaten
SteppeSteppe Woestijn Woestijn
Aride (droge) landschapszone• Temperatuur varieert: dag en breedteligging• Steppeklimaat (> 250 mm per jaar) BS• Woestijnklimaat (< 250 mm per jaar) BW• Steppeklimaat: semi-aride• Het is er droog:
- invloed hogedrukgebied op 30 graden NB/ZB- lijzijde van een gebergte (bijv. Gobi Woestijn)
• Natuurlijke vegetatie: steppe, woestijn
• Landgebruik:- woestijn- semi-aride gebieden: nomadische veeteelt- oases: akkerbouw (irrigatie)
Subtropische landschapszone• Temperatuur: zomer hoog, winter gematigd• Neerslag: vooral in één seizoen• Middellandse Zeeklimaat Cs
• Natuurlijke vegetatie: mediterrane vegetatie (vaak laag struikgewas)
• Landgebruik:- mediterrane landbouw- commerciële tuinbouw- irrigatielandbouw
Boreale landschapszone• Temperatuur:
– zomer hoog– winter kouder naarmate noordelijker (NH)
• Neerslag in het hele jaar• Landklimaat of continentaal klimaat
Df• Natuurlijke vegetatie: naaldwoud
Drunken forest
Taiga
Gematigde landschapszone
• Uitzondering op boreale zone• Ligging dicht bij zee: gematigde werking• Temperatuur zomer lager, winter hoger dan boreale
zone• Neerslag in alle jaargetijden• Gematigd zeeklimaat Cf
• Natuurlijke vegetatie: loofwoud
• Landgebruik: – In beide zones wonen veel mensen. – Veel veeteelt en akkerbouw (commercieel). – Natuurlijke plantengroei grotendeels verdwenen
Zeeklimaat vergeleken met landklimaat
Koude klimatenKoude klimaten
Toendraklimaat Toendraklimaat PoolklimaatPoolklimaat
Polaire landschapszone• Geen echte warme periode• Onderscheid tussen:• - toendraklimaat ET• - sneeuwklimaat EF• - hooggebergteklimaat EH
• Neerslag: vaak hele jaar door in kleine hoeveelheden
• Natuurlijke vegetatie: toendra of geen
• Landgebruik:- nomadische veeteelt- visserij en jacht
Oefening baart …
Tekentalent
• Teken de mondiale
luchtcirculatie op het bord.
Maak het zo compleet mogelijk.
Verklaarvragen
Voorbeeld:• Geef een verklaring voor het relatief warme klimaat in
West-Europa.
• Situatiebeschrijving + algemene regel
• Situatie: De warme golfstroom ten westen van Europa geeft warmte af aan de lucht.
• Regel: Warme zeestromen hebben invloed op de temperatuur op land, waardoor klimaten veranderen.
Rollen van oceanen
• Welke verschillende functies hebben oceanen ook alweer (uit de film)?
Top Related