column

64 | Lucide 03 2013

Aan den lijve ervaar ik als lid

van de Provinciale Staten van

Utrecht de vraag hoe je

schaal weegt. Utrecht is im-

mers verwikkeld geraakt in

een debat over de vorming van een su-

perprovincie. Heeft Utrecht de juiste

maat? Is het te groot, of juist te klein?

Elke politieke partij heeft daarover opvat-

tingen, waarbij de argumenten vaak zo

haaks op elkaar staan dat elke indeling

een willekeurige lijkt. En ook wetenschap-

pelijk valt er weinig zinnigs te zeggen.

Tappen we uit het vat van de economie,

van de logistiek, de sociale cohesie, de

ecologie of van de cultuurhistorie? U mag

het zeggen. Ook hier lijkt te gelden: zoveel

hoofden, zoveel zinnen.

In de zorg lijkt het al niet anders. Modes

van schaalvergroting en schaalverkleining

wisselen elkaar af. Ziekenhuizen willen

momenteel niets anders dan zo groot

mogelijk worden. En care-organisaties

staan plotseling voor de vraag hoe ze met

gemeentes moeten onderhandelen. Eén

ding is zeker: achteraf blijken de argu-

menten die vooraf werden gebruikt nogal

eens te worden gelogenstraft. Efficiency-

voordelen blijken efficiencynadelen en de

net gecreëerde kleine, nabije voorzienin-

gen kunnen even later de toets van de

‘kwaliteitskritiek’ niet doorstaan.

• Toch hebben we mijns inziens de afge-

lopen decennia een paar lessen ge-

leerd, waarmee wij als toezichthouders

en bestuurders ons voordeel kunnen

doen:

• Laat je niet forceren in een richting die

is ingegeven door de mode van de dag,

maar blijf bij de bedoeling van je orga-

nisatie: morgen is de mode anders;

• Pas op voor de verleiding van een

steeds breder portfolio: je verliest fo-

cus en raakt het vat op onderdelen van

de organisatie kwijt (schoenmaker blijf

bij je leest);

• Efficiency treedt doorgaans alleen op

als je na een fusie of overname de nieu-

we organisatie weet de verplatten en

weet op te delen in overzichtelijke een-

heden;

• Juist de factoren die je niet hebt ‘gewo-

gen’ lijken op termijn van doorslagge-

vend belang: voelen de medewerkers

zich straks nog voldoende eigenaar van

hun werk en waren het wellicht toch de

sociaal-culturele factoren (het ryzoma-

tische weefsel van de organisatie) die

uiteindelijk het succes van de organisa-

tie bepaalden?

Schaalvergroting en schaalverkleining doe

je niet ondoordacht! Als je over een nacht

ijs gaat weet je zeker dat je erdoor zakt.

Hoe weeg je scHaal?

Marius Buiting directeur NVTZ

❝Morgen

is de Mode anders

❞