© Copyright 2016 Dagblad De Limburger / Limburgs Dagblad. Het auteursrecht, ook ten aanzien van artikel 15 AW, wordt uitdrukkelijk voorbehouden. Dinsdag, 18 oktober 2016

Het strafrecht versus protocollen

Q-KOORTSNUJE CARIS

DOOR SERGE SEKHUIS

John Lipsch (75) uit Arensgenhout wil dat justitie een strafrechtelijk onderzoek instelt naar de gang van zaken op geitenboerderij Nuje Caris in Ransdaal. Daar brak in maart 2009 Q-koorts uit. Eigenaar Ron Grooten zou de besmetting drie weken hebben verzwegen. Zo raakten onnodig veel mensen besmet, onder wie Lipsch zelf.

TARENSGENHOUT

T ientallen Q-koortspati-enten kwamen gisterennaar de rechtbank inDen Haag. Daar begonde zaak die de stichting

Q-uestion namens driehonderd vanhen aanspande tegen de Staat. De patiënten stellen de overheid aan-sprakelijk voor hun ziekte, die nietzelden hun toekomstdromen in dui-gen liet vallen. Ze claimen dat ze nade eerste Q-koortsuitbraak in 2007onvoldoende zijn geïnformeerd, ge-waarschuwd en beschermd.John Lipsch was er niet bij in DenHaag. Hij voert zijn eigen gevecht. De Arensgenhoutenaar heeft justi-tie gevraagd een strafrechtelijk on-derzoek te starten naar wat er in hetvoorjaar van 2009 is gebeurd op demelkgeitenboerderij Nuje Caris van Ron Grooten, indertijd geves-tigd aan de Karstraat in Ransdaal.Voor de tweede keer overigens. Injuni 2011 klopte Lipsch ook al aan bijhet Openbaar Ministerie (OM). Na een correspondentie van bijna eenjaar kreeg hij te horen dat was be-sloten om, na onderzoek door de

et zo

aris

sloten om, na onderzoek door de

Nederlandse Voedsel en Warenau-toriteit (NVWA), geen vervolging inte stellen. „Omdat ze drie jaar nadato niet genoeg bewijs meer kon-den vinden.” Dat ligt sinds de recen-te uitzending van het tv-program-ma Zembla totaal anders, is Lipsch’stelligste overtuiging.In de uitzending kwam Jesse Kuij-pers aan het woord, een begeleider van de groep verstandelijk gehandi-capten die via de stichting Radar alshulpboeren op Nuje Caris werkten.Volgens Kuijpers wist Grooten al op4 maart dat zijn bedrijf besmet wasmet Q-koorts, maar vreesde hij voorde toekomst van zijn ondernemingen droeg hij daarom iedereen op om

NUJE CARIS

het stil te houden. De eigenaar zou de uitbraak pas bijna drie weken la-ter hebben gemeld bij de NVWA ende GGD Zuid-Limburg. „Al die tijd waaiden de Q-koortsbac-teriën hier vrij rond en raakten ermensen besmet”, aldus Lipsch. We-kenlang ook bleef Grooten gewoon bezoek ontvangen op zijn besmette bedrijf, zag de Arensgenhoutenaar bij Zembla. Een schoolklas uit Heer-len en een groepje kinderen dat tus-sen de pas geboren geitjes een ver-jaardag vierde. „Hij had kunnen af-bellen, maar deed dat niet.”

Grove nalatigheidGrove nalatigheid‘Het is duidelijk dat hier wel degelijkernstige strafbare feiten plaatsge-vonden hebben’, schrijft Lipsch inzijn brief aan justitie. ‘Ook is er spra-ke van grove nalatigheid en het toe-brengen van zwaar lichamelijk let-sel, met de dood tot gevolg.’Lipsch refereert aan artikel 300,lid 4 in het Wetboek van Strafrecht,waarin ‘opzettelijke benadeling vande gezondheid’ gelijk wordt gesteld met mishandeling. De toevoeging‘met de dood tot gevolg’ betreft in elk geval het overlijden van de 17-ja-rige Joep van der Linden, een van deHeerlense kinderen die in de wekenvan Grootens geheimhouding NujeCaris bezocht. Hij kreeg epilepti-sche Q-koorts. Drie jaar later beslo-ten zijn ouders hem uit zijn lijden teverlossen. Daarnaast zijn ten min-ste zes Limburgse patiënten overle-den aan Q-koorts, bleek eerder uitcijfers van Jacqueline Buijs, inter-nist in het Zuyderlandziekenhuis eninitiatiefneemster van een speciale Q-koortspoli aldaar.Daags na de uitzending van Zembla kwam de brancheorganisatie ZLTOmet de reactie dat geitenboer Groo-ten ‘correct heeft gehandeld’: hijvolgde de destijds geldende proto-collen. „Dat is natuurlijk juridische kletskoek”, zo reageert Lipsch. „Ge-lukkig gaan bepalingen in het Wet-boek van Strafrecht omtrent nala-tigheid en handelingen die lichame-lijk of psychisch letsel veroorzakenboven dit soort regels. Het kan tochniet zo zijn dat je in ons land, zo langje je maar aan de protocollen houdt- als Grooten dat al heeft gedaan -, mensen straffeloos met deze ziektekunt besmetten?”Het is Lipsch met zijn verzoek om strafvervolging naar eigen zeggenniet te doen om financiële genoeg-doening. „Ik wil gewoon dat mensenhun eigen verantwoordelijkheid ne-men en zich niet verschuilen achter

0

allerlei procedures. Deze man heeftdrie weken lang zijn mond gehou-den. En dat is levensgevaarlijk, zo iswel bewezen.”Het verbaast de Q-koortspatiënt uitArensgenhout overigens wel dat hijtot nu toe alleen staat in zijn tochtnaar justitie. Hij vraagt zich hardopaf waarom bijvoorbeeld de ouders van Joep van der Linden zijn voor-beeld niet volgen. Of andere mensendie werkten op Grootens bedrijf en ziek werden. „Het is wat dat betreftstil hier in het dorp.”Lipsch behoort, als gezegd, niet totde driehonderd Q-koortspatiënten die de Staat aanklaagden. Hij volgt de zaak uiteraard wel. „Ik hoorde delandsadvocaat zeggen: ‘de regeringtreft geen blaam, de geitenhouders hebben het gedaan’. Dat is de verde-digingslijn van de Staat: die geiten zijn niet van ons. Feitelijk heeft mendaar gelijk in, maar het is wegkrui-pen voor je verantwoordelijkheid. Wel handig: want de geitenhoudersop hun beurt kunnen niet zeggendat de overheid niets heeft gedaan.Ron Grooten is voor tonnen gecom-penseerd nadat eind 2009 zijn dui-zend geiten zijn geruimd. De men-sen die ziek werden, kregen niets. Jarenlang ging het economische be-lang voor het volksgezondheidsbe-lang. En veeartsen, waarom hebbendie nooit gewaarschuwd? Dat hoop ik nu eens te doorbreken.”

AneurysmaAneurysmaLipsch kreeg enkele weken na deQ-koortsuitbraak in Ransdaal zijneerste klachten. Hij heeft chroni-sche Q-koorts. In 2011 ontsnapte hijaan de dood. Bij toeval werd ontdektdat hij een aneurysma had. De Q-koortsbacteriën hadden zich ge-nesteld in de vaatwand van zijn aor-ta. Deze stond op springen. Een acu-te operatie redde zijn leven. „Inmid-dels gaat het beter met me, ik hoef geen medicatie meer te slikken, welmoet ik nog ieder jaar twee keer opcontrole. De onzekerheid of de ziek-te weer opvlamt, blijft. Altijd.”Het functioneel parket, dat binnen het Openbaar Ministerie gaat over milieuzaken, heeft Lipsch bevestigddat zijn brief is ontvangen. Wanneerdaar wordt besloten of er al dan nieteen strafrechtelijk onderzoek komt,is niet duidelijk. Een woordvoersterbenadrukt dat voor zo’n beslissing geen termijn geldt. Ron Grooten wilde gisteren niet reageren.

Reageren?serge.sekhuis@delimburger.nl

Het kan toch niet zo zijn dat je in ons land, zo lang je je maar aan de protocollen houdt, mensen straffeloos met een ziekte als Q-koorts kunt besmetten?

John Lipsch, Q-koortspatiënt

FOTO ANP

0

50

100

150

200

250

300

2007 2008 2009 2010

aantal gemelde Q-koortspatiënten per week

sep. 2007:RIVM onderzoekt

uitbraakQ-koorts inN-Brabant

juni 2008:eerste Q-koortsdode,

meldingsplichtveehouders besmettestallen melkgeiten en

melkschapen

april 2009: vaccinatieplicht

geiten en schapenin Brabant en

deel Gelderlanden Limburg

okt. 2009: controle

melktanksbedrijven

opQ-koorts

dec. 2009: ruiming 50.000drachtige schapenen geiten op besmette boerderijen

juni 2010: versoepelingmaatregelentegen Q-koorts

apr okt. 2009009:il 20

aantal gemeldeQ pQ pQ-koortspatiëntennnnQ koortspatiënten per week j iii 2008 dec. 2009:9: d

2007 2008 2009 2010

Aanpak Q-koorts

bron: evaluatiecommissie q-koorts/rivm * bekend bij rivm t/m 23-9/2016, naar schatting zijn er 74 patiënten zeker of waarschijnlijk overleden aan Q-koorts

Q-koortsmeldingen per gemeente

Aantal bevestigdegevallen per100.000 inwoners

0,1-1010-2020-5050-100100-200200-500500-1500

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Q-koorts-meldingen 168

0 1 7 11 5 1 10 0 0

1000 2354 504 81 66 19 28 21 6

Sterfgevallen*