Vergelijkend en internationaal strafrecht 18-11-2011

Internationale misdrijven

4 kernmisdrijven

Nu: bijzonder strafrecht. Volgende week: algemeen deel

De kernmisdrijven staan in het 2e deel ..?

Opdracht volgende week: wat zijn de Belgische rechtsbeginselen uit algemeen deel- Wat is poging ?- Welke straffen zijn er ?- …

Deze begrippen zijn nog niet gedefinieerd in het internationaal strafrecht.Bv. wat is daderschap? Als hij het met eigen handen heeft gedaan is het duidelijk. Als hij verder verwijderd staat van het misdrijf kan er discussie ontstaan. De rechter mag het begrip niet te hard uitrekken om onrechtvaardigheden te vermijden.

‘joint criminal entreprise’: 2 of meerdere personen die samen een misdrijf plannen kunnen AS gesteld worden voor het misdrijf ook als het wordt uitgevoerd door iemand anders. (milosevic, kaddhafi, … Ook toegepast op de chauffeur van Bin Laden werd mee verantwoordelijk gesteld voor 9/11)

Internationale kernmisdrijven:- Misdaden tegen de vrede- oorlogsmisdaden

zie vorige week

- genocide- misdaden tegen de mensheid

Oerartikel: eerste formulering van die misdaden : artikel 6 van Nuremberg (of statuut ICC?)

Genocide staat er niet in, hier werd kort hierna een verdrag over opgesteld. (genocideconventie)Ethnische zuivering is geen aparte misdaad ?

Crimes against christianity werd snel veranderd naar crimes against humanity , omdat het een vervelende connotatie had en Engeland kolonies had met moslimgemeenschap.

Genocide viel vroeger onder misdaden tegen de mensheid. Bleef echter politieke retoriek want nergens stond omschreven wat nu juist strafbaar was.

1949: nurember gcharter?

Tekst genocideconventie is helemaal overgenomen in artikel 6 romestatuut.Er staan maar 4 criteria:

Raciaal, religieus, etnisch, nationaal. Welk woord ontbreekt er? (denk aan pinochet in Chili met zijn gedwongen verdwijningen)

moord bewijzen werd moeilijk zonder lijk.

Daarom nu nieuw misdrijf: forced disappearances. Waarom is dit geen genocide?Het waren politieke tegenstanders, en dit staat niet in de definitie. Zo ook met Killing fields in cambodja (Pol Pot)

onder misdaden tegen mensheid zetten

Waarom zouden ze politiek er niet hebben ingezet?: Stalin zat mee aan de onderhandelingstafel. Hij was zelf bezig met onfrisse acties tegen zijn tegenstanders. Het is nochtans voorgesteld geweest om politieke groepen in de definitie te betrekken.

(gradaties (?) : …?, poging tot, conspiracy = strafbaar door het concipiëren ervan)Ook medeplichtingheid: aiding and abetting is strafbaar

Voor genocide moet je een bijzonder opzet hebben. = de bedoeling hebben om die groep uit te roeien, geheel of gedeeltelijk. Als je gewoon uitroeit = uitroeiing en extermination

Vb van een zaak: 70 vrouwen in een huis gezet en in brand gestoken: dat had niet dit special intent.

Cfr Sebrenica: bosnische mannen en jongens = genocide want groep kon worden gezien als etnische groep en men had de bedoeling alle bosniërs uit te roeien.

Sommige rechtsgeleerden vinden dat dit slechts uitroeiïng is, want niet duidelijk of men het bijzonder opzet had.

Aiding & abetting: alleen maar kennis vereist, en geen opzet. (engels: OS knowledge and purpose: het weten en het doel)

RS: purpose moet niet bewezen worden?

Nuremberg: proces van de bezettingsrechtbanken. Gevoerd door bedrijfsleiders van chemisch bedrijf. IG FARBEN leverde het gifgas aan de Nazi’s. Konden zij medeplichtig worden gesteld?Purpose = bedoeling om ze uit te roeienKnowledge = gewoon weten dat het product ervoor werd gebruikt. Hiermee wordt de grens zeer sterk verlaagt.

DUS: knowledge is voldoende, purpose moet niet worden bewezen.

KRSTIC= generaal die brigade onder zich had in een naburig dorp van Sebrenica die logistieke steun gaf aan de daders van de genocide.

Kan hij worden aangesproken wegens medeplichtigheid?RB: ja, hij werd ook veroordeeld omdat Krstic het WIST.

In het ICC is men strengerArt 25.3c lezen!Op basis hiervan zou Krstic wsl vrijgesproken zijn.

Voorbeeld: wij hebben heel wat rwandezen opgeleid voor de genocide; Voor enkele was er aanwijzing dat zij in enige zin betrokken waren. (bv aantal namen geven van bepaalde personen) (cfr klikkers in WOII)Dit is aiding and abetting, en hier kan je wsl vaak wel purpose ook bewijzen.

Underlying crimesArt 6 a)b) Vb: arusha-tribunaal: verkrachting kan ook een genocidedaad zijn. (kan ook misdaad tegen de mensheid zijn)Redenering: verkrachte vrouwen worden verstoten en kunnen dus niet meer trouwen, zich niet meer voortplanten, ..Met dit opzet werden de verkrachting gepleegd.

Prof: wel een zeer brede interpretatie. c) wel belangrijk, want ooit heeft men aangevoerd om ook culturele genocide te aanvaarden.

o.a. in Spanje heeft men genocide uitgebreid tot politieke groepen, zo heeft men 10 jaar geleden pinochet in spanje aangeklaagd. Dit kon op basis van het Spaanse strafwetboek.

d) maatregelen om geboortes te vermijdene) wegnemen van kinderen van de ene groep en overdragen aan de andere groep.

Dit werd vroeger massaal gedaan door de Turken met Bosniërs, om later te worden ingezet als strijdkracht tegen hun eigen volk. (ten tijde van het ottomaanse rijk)

Voorbeelden van genocide:- Armeense genocide- Sbrenica- Rwanda- Jorgic (EHRM, wat is etnische zuivering?)

Etnische zuivering gaan voor op genocide, en aard er niet altijd op uit.

Operation Cast Lead = genocide??Israëlieten die palestijnen hebben vermoord?Fact finding: dit is er gebeurd, en wij beschouwen dat als…

De vraag was: is hier nu sprake van genocide? Opstellers van het rapport zeiden ja, want het is niet bewezen en zeer onwaarschijnlijk dat de israelische staat en de bevelhebbers van het leger met een genocidaire bedoeling handelden, maar wat als er een individuele soldaat handelde met die bedoeling? Is de overheid dan aansprakelijk?

Misdaden tegen de menselijkheid

Voor het eerst genoemd in het nurembergstatuut. Was zeer baanbrekend want over oorlogsmisdaden werd er reeds eerder gepraat.

Misdaden tegen menselijkheid = speciaal want hier gaat het over een staat die zijn eigen onderdanen kwaad doet. Oorlogsmisdaden konden alleen tegen “de vijand” worden gepleegd, dus niet tegen eigen onderdanen. Dit kon dus niet worden gebruikt voor de nazi’s vs. Joden.

Er zijn al rechten om individuen te beschermen tegen hun staat, nu werd het ook strafbaar gesteld.

Genocide is hieruit als lex specialis uit gegroeid.

Normaal zouden staten zich hier niet mee moeien, maar met artikel 6.3c werd dit algemeen gemaakt?Maar het werd beperkt gehouden, want het werd verbonden met WOII. Dit op aandringen van de Russen, omdat een bredere betekenis tegen de grootmachten zou worden gebruikt.

Stalin had het nog beperkter willen maken, door de misdaden tegen de mensheid te linken aan de nazi’s, maar dit is hem niet gelukt.

Er is achteraf nooit een verdrag gekomen over misdaden tegen de mensheid. Dit heeft tot gevolg dat vele landen dit niet in hun nationale wetgeving (moeten) omzetten. In België kwam dit in ons strafwetboek met de wet van 1993.

Art. 7 ICC-statuut

(naast joegoslaviëtribunaal)Notie wordt altijd maar breder. O.a. gendercrimes

De lege ferenda : zie link !!

Voor het internationaal gerechtshof kan je maar enkele personen vervolgen. Dus het is de bedoeling dat landen zelf en ook derde landen hier hun verantwoordelijkheid opnemen. Om dit te kunnen doen moet je wetgeving hebben. Je kan het uiteraard wel doen via moord en foltering e.d. maar dit heeft niet hetzelfde morele gewicht.

Als bv. denemarken een Rwandees wil vervolgen voor de genocide moet denemarken universele bevoegdheid hebben. Ze zijn nu de conventie aan het aanvullen (?) om landen de kans te geven hieromtrent wetgeving in te voeren.

Chapeau voor oorlogsmisdaden: gewapend conflictVoor misdaden tegen de mensheid: wijdverspreide of systematische aanval op de burgerbevolking. Zo wordt moord opeens een misdaad tegen de mensheid.

Bv: Kenia: electoraal geweld. (2 politieke groepen hebben verschrikkelijke dingen tegen mekaar gedaan) Zijn dit oorlogsmisdaden? Neen, want er is geen gewapend conflict!Zijn dit misdaden tegen de mensheid? Was dit widespread or systematic? Dit lijkt wel het geval te zijn uit de bewijzen die werden voorgelegd.Maar zat er een policy achter? Hadden de hoofddaders een plan in hun hoofd? Cfr. Was het een policy van khaddafi om al zijn daden te stellen.

Is belangrijk voor de bevoegdheid van het ICC!!

Is het een juridische noodzakelijkheid dat er een policy wordt bewezen? 2 van de 3 rechters vonden niet. 1 Rechter vond van wel (Duiter, hans van der .. ?)?

Nexus?Moet er een band zijn met een gewapend conflict?

Neen. Dus in de zaak van Syrie en Libie moet er geen gewapend conflict zijn. Vb Libie: er wordt eerst vanalles georganiseerd en na verloop van tijd zal er waarschijnlijk wel sprake zijn van een gewapend conflict.

MurderExtermination…

LLUKC & LLUKC ?? = daders van brandend huis met de 70 vrouwen. Was hele waslijst met aanklachten.o.a. extermination. Maar dit vond de prof een beetje te ver gaan (zie dissenting opinion)Moet gaan om een grotere groep volgens haar.

Deportation…? Gendercrimes: misdaden waar vrouwen typisch het slachtoffer zijn. : art 7.g o.a. forced pregnancy

Hier heeft het vaticaan zich zeer stevig tegen verzet omdat ze dachten dat het een grond zou zijn om abortus te rechtvaardigen.

Zaak van de prof: sexual slavery and rape.Daders zouden vrouwen uit een ander dorp ontvoerd hebben en hen tot sekslavernij hebben gedwongen. 24 januari 2003: dorp wordt aangevallen, 3000 mensen gedood, vrouwen verkracht en meegenomen voor seksslavernij. Uit de bewijzen blijkt dat de vrouwen verkracht werden, niet in hun eigen dorp, maar pas 3 dagen erna .. Wat als nu blijkt dat het toch op een andere dag of op een andere plaats plaatsvond: hof is niet meer bevoegd.

Persecution (bestaat niet in Belgisch recht)Cfr jodenvervolging: davidsster dragen, uit onderwijs worden gesloten … = heel zwaar

discrimineren van een bepaalde groep. Dit zag je ook zo in Bosnië. In het Zuid-Afrikaanse apartheidssysteem is het niet zover gekomen, maar er waren wel vele rascistisch geinspireerde wetten. = het achtervolgen van personen omwille van redenen van … = veel breder dan genocide.Gevaarlijk, want zo’n breed misdrijf kan natuurlijk ook worden misbruikt.

Enforced disappearancesApartheidk) ..

mogelijke voorbeelden van crimes against humanity:aanzetten tot genocide ?

- radio mille collines- zanger veroordeeld voor aanzetten tot genocide in zijn teksten.

Dissenting opinion van amerikaanse rechter: grens freedom of speech en aanzetten tot?

9/11 = warcrime? Neen, want het was geen oorlogCrimes against humanity? Widespread and systematic.. vereist.

Les 25 november 2011 Internationaal strafrecht

?Opzoeken: vervolging zoon kaddhafi. Is strafhof den haag bevoegd ..?

Beginselen van materieel en procedureel internationaal strafrecht

1. Materieel Internationaal Strafrecht a. Legaliteitsbeginsel

- Nuremberg en art. 7 EVRM7.2 EVRM, wat hebben ze daarop gezegd in Nuremberg? Het legaliteitsbeginsel staat de strafbaarstelling van misdaden die erkend zijn door alle beschaafde volkeren in de wereld, niet in de weg.

- Ad hoc tribunalen: internationaal gewoonterecht Tegen dat de ad hoc tribunalen er kwamen (joegoslavie en Arusha) was er eigenlijk nog niet zo veel gebeurd sinds Nuremberg. Er was wel de conventie van oorlogsmisdaden geweest. (misdaden tegen de mensheid was wat moeilijker?)

Er moest telkens een basis gevonden worden in het internationaal gewoonterecht.

Bij de ICC gaat het over daden gepleegd na de inwerkingtreding van het statuut, dan is er geen probleem met het legaliteitsbeginsel.

- ICC: art. 21, art. 22 en lex mitiorLex mitior = terugwerkende kracht aan de strafwet?

b. Leer van het misdrijf- Materieel en moreel element- Rechtvaardigingsgronden

o Noodtoestando Gebod van de overheido Wettige zelfverdedigingo ?

Nazi’s beriepen zich op gebod van hitler, maar werd niet aanvaard.Art. 31 ICC !! Enkele rechtvaardings- en schulduitsluitingsgronden

- SchulduitsluitingsgrondenHet misdrijf is gepleegd maar er wordt geen straf opgelegd.

DWALING

- Verzachtende en verzwarende omstandighedenIn België heeft dit een specifieke betekenis, want wij werken met vastgestelde straffen. Dit heb je niet in het internationaal strafrecht, want er zijn geen minimumstraffen. De straffen worden op algemene wijze bepaald, dus die figuur van de verzachtende omstandigheden heeft hier een andere betekenis.Het gaat hier eerder over een beoordelingselement. Moet mee in de motivering van een straf worden vermeld.

- Poging

Naar Belgisch strafrecht : poging tot misdaad is altijd strafbaar, poging tot overtreding niet? Poging tot wanbedrijf ? ??? Dit is niet overal zo. In het statuut van het joegoslaviëtribunaal is niets voorzien over poging. Men heeft de vraag gesteld in de rechtsleer: is het mogelijk om voor dit tribunaal iemand te vervolgen voor poging tot? Sommige zeiden van wel, maar in sommige landen is poging niet strafbaar. Dus men heeft dat nooit gedaan wegens onzekerheid.In het ICC heeft men dit opgelost. In het eerste ontwerp voor een Europees strafhof ivm economische misdrijven stond niets in over poging: is poging dan strafbaar? Het was een vergetelheid, is opgelost.

c. Toerekening

Mededaderschap en medeplichtigheid?In nurembergcharter conflict tussen common law en civil law (Fr en Rusland)In common law: conspiracy, kennen we bij ons niet. (alleen samenzwering tegen de koning, het loutere beramen van een misdrijf tegen de koning is al strafbaar)Common law kent dit als algemeen beginsel. Art 7.1 en 7.3Art. 7.3Gaat over de verantwoordelijkheid van de hiërarchisch overste. 6december 1991: aanval op Dubrovnik. De servische generaal (strugar) werd ervan verdacht hiertoe opdracht te hebben gegeven. (art 7.1) Hij werd veroordeeld wegens 7.3 omdat hij een agressieve, labiele .. onvoldoende gecontroleerd heeft, en achteraf niet gepoogd heeft hem te straffen.

Schuldig verzuim wordt er vaak bijgesleurd (na dutroux). Is 7.3 niet beter aangepast?

In art 28 Icc werd dit uitgebreid tot burgelijke oversten (anders alleen militaire oversten)

Cfr monitor-arrest ? leerkracht vervolgd omdat zijn leerlingen een meisje hadden verkracht op de boot naar engeland en hij blijkbaar geen gezag daadwerkelijk uitoefende. (ze maakten op voorhand al amok)

Aanval op dubrovnik: 9 jaar opgelegd, ipv 20-25 indien veroordeeld voor het misdrijf zelf.

Qua daderschap zelf:Speciale rechtsfiguren uitgewerkt. Joint Criminal enterprise.Leider van een militie die een dorp waren binnengegaan en daar burgers hadden mishandeld, huize afgebrand, .. Op het moment dat er doden vielen was Talic al weg. In eerste aanleg kon hij niet worden aansprakelijk gesteld. In hoger beroep: daderschap is niet alleen het fysiek plegen van het misdrijf, maar omvat ook die JCE waarbij verschillende personen het eens zijn om dat misdrijf te plegen en waarbij …?Bv karatcic nu (president bosnisch-servische republiek) wordt vervolgd wegens JCE ivm Sebrenica. Vaak is er een probleem met bewijzen van bevel of concreet plan(papertrail wordt vermeden na WOII)

JCE biedt hier de oplossing.

Theorie van de control of the crime. (gebaseerd op Duitse auteur Claus roxin, hij zat naast Hannah Arendt. Zij heeft het proces van Eichmann in jeruzalem gevolgd, zij schreef een boek: the banality of evil)

Als je via een organisatie mensen zo in uw macht hebt dat die u blindelings volgen, kan je via die controlestructuur aansprakelijk worden gesteld (zonder bevel)Zo werd de link gelegd tussen wat op het bureau van Eichmann lag en de holocaust.

VD Wyngaert moet nu beslissen of ze die theorie gaat gebruiken, want uiteindelijk is hij nogal eurogeïnspireerd, grote band met WOII en duitse rechtsleer. Kan je deze theorie dus toepassen op bv. Congolese conflicten? (hier heersen ook andere machtsstructuren)

d. De sanctie- Strafrechtelijke sancties

Statuut ICTY: naast gevangenisstraf ook boetes en confiscaties (verbeurdverklaring)

In het internationaal recht moet de sentencing veel harder worden gemotiveerd dan in Belgisch strafrecht

- Burgerlijke sanctieso Schadevergoeding (niet voorzien in ICTY, wel in ICC)

De grote uitdaging van ICC is hoe praktisch regelen hoe slachtoffers kunnen worden betrokken in het proces (het is al voorzien, maar hoe gaat dit in de praktijk?)

o Teruggave gestolen goederen

- strafuitvoeringgeen internationale gevangenissen (alleen voorlopige hechtenis in Scheveningen)

strafuitvoering in de landen die zich hiervoor hebben opgegeven

2. Procedureel internationaal Strafrecht a. Algemene architectuur

Groot verschil tussen common law en civil lawprocedure. In nuremberg speelde dit niet zo omdat men daar vooral met documentair bewijs hebben gewerkt en niet met live evidence (getuigen)De nazi’s hadden nu eenmaal een heel archief achtergelaten.Vreemd voor common law: daar werkt men nooit met schriftelijk bewijs. (alles met jury, geeft een meer mondelinge procedure)

Parties driven system – judge driven system (common law<-> civil law) Geeft verschillend scenario. Bij ons zijn getuigen eerder de uitzondering, In Ndl minieme

zitting, alles is al voorbereid in dossier.

Parties driven: 2 delen

1. Case for the prosecution2. Case for the defence (cross examination)

Cross examination. Spelregels zijn helemaal anders dan chief examination. Geen suggestieve vragen in chief examantion, in cross ex. Wel.

Zitting in Den haag: Bemba wordt vervolgd als commander in chief voor verkrachting.Vaak gevaarlijk voor getuigen, daarom vaak achter gesloten deuren of met face en voice distortion.

Veel van die dingen zijn ontwikkeld in de praktijk, staan niet in het statuut. (ICTY: eerste zittingen waren vnl common lawrechters, daarom verder ook common law) RPE: rules of procedure and evidence: werd door de eerste rechters uitgeschreven hoe ze dit deden. Er kwam echter veel kritiek op want de regels veranderden soms. Daarom wou men dit bij ICC meer onder controle houden.Daar is het de ASP (assembly of state parties)die de procedureregels maakt, niet de rechters.

Common law systeem is vervelend met getuigensysteem, cross examination is een RECHT, dus als getuigen niet kunnen komen opdagen, hebben zij geen enkele bewijswaarde (daarom vaak vermoord)

Nu veranderd: ..??

Pre-trail chamber is bewaker van de compabiliteit …

Momenteel 3 zaken aanhangig (katanga, bemba ..)

Pre-trail chamber heeft in een van deze zaken een beslissing getroffen van 300 pagina’s. Men had het korter verwacht.De pre-trail chamber hanteert andere bewijsstandaarden (rechter: beyond reasonable doubt, de chamber moet gewoon aanwijzingen hebben zoals de raadkamer bij ons)

In de praktijk is de ICC toch naar two-parties systeem gegaan. Dit is vnl omdat de dossiers ongelooflijk omvangrijk zijn, en niet op de Belgische manier zijn op te lossen. De misdrijven zijn nu ook eenmaal moeilijk te bewijzen (niet gewoon moord,maar je moet ook bewijzen bv dat het deel uitmaakt van een groter plan e.D.)

…Dubrovnik was unesco-erfgoed. Unesco heeft mee de schade opgemeten. Ivm mortieren op huizen, uit het dossier bleken zo’n 250 gevallen. Na cross-examination bleek dat er nogal wat valse aangiften waren (want er was een aardbeving geweest enzo..)Cross examination laat de waarheid aan het licht komen! Common law: de rechter moet alleen kijken of de aanklager zijn zaak heeft bewezen. Hij moet niet zelf op zoek gaan naar de waarheid.

b. De aanklacht- Indictment bij ICTY v DCC bij ICC (document containing the charges)

Juridisch tweeslachtig (androgien) : men wilt niet voor het 1 of het andere systeem kiezen

Er is geen politie van ICC dus men moet wachten op documenten van VN of nationale politie. Vaak gebruik van intermediaren ?? opzoeken!

Rol van de slachtoffers:

Views and concerns voorleggen aan het hof. In het statuut wordt niet gezegd wat daarmee bedoeld wordt.

Vaak is het conflict nog bezig, dus vragen de slachtoffers om hun naam uit te doen. (voor elk slachtoffer een beslissing apart van 3 pagina’s) ze worden niet altijd toegestaan.

Internationaal recht 2 december

IV. Europees strafrecht

InleidingWaar begint dit?Bij de europese unie. Hoe begon de EU?1945: einde WOII, nooit geen oorlog meer internationale samenwerking.Op internationaal niveau werd de VN uitgewerkt. Op regionaal niveau was er ook de gedachte om internationaal samen te werken, zo onstond de raad van Europa. = intergouvernementele organisatie, met heel wat organen (comité van ministers, parlementaire assemblée, vertegenwoordigers en gezanten, commissarissen…)Idee was: samenwerking.Belangrijkste verwezenlijking tot op vandaag is het EVRM. Dit is zo belangrijk omdat er een sanctioneringsmechanisme aan gekoppeld is, nl. het Hof voor de recht van de mens.

20 jaar geleden, wanneer men sprak over Europees strafrecht, ging het over mechanismen binnen de RvE. Bv. verdragen (uitleveringsverdragen e.d.)

Nu is de RvE al lang voorbij gestoken door de EU, men vraagt zich af wat het nut nog is.

De EU:Vanaf nu, wanneer in de les wordt gesproken over Europees strafrecht, is dit bijna altijd in context van de EUBegin was: EGKS, kolen en staal, in 1951. Oprichters: Schumann en Monet (de Europese vaders, Duiters en Fransman)Niet toevallig dat dit D en Fr was, want dit waren al duizenden jaren aartsvijanden. Om nooit meer oorlog te hebben moesten ze samenwerken.Kolen en staal: daarmee maak je wapens, dus als je ze daarop laat samenwerken, gaan ze mss minder wapens maken.

1957: oprichting EEG, Europese economische gemeenschap, stichtende staten: B, D, Fr, GB, Lux, Ndl? bouwt gewoon verder op de EGKS. De economische gemeenschap is gewoon ruimer.

Steeds verder gaan uitbreiden, alles wat betreft de bevoegdheidsterreinen.Momenteel 27 lidstaten.Laatste: Roëmenie en BulgarijeDaarvoor: 2004: 10 nieuwe lidstatenIs Europa een afgesloten geheel momenteel? Neen, Mogelijk bijkomers:

- Kroatië- Ijsland: wou heel lang niet bij de EU omdat ze rijk waren, nu zijn ze failliet.- Servië: probleem ivm oorlogsmisdaden, ze wilden Mladic en K… niet overdragen aan het

tribunaal. - Macedonië- Turkije:probleem: deels Aziatisch. Grootste probleem = mensenrechtenschendingen. (meeste

veroordelingen van EHRM, onmenswaardige omstandigheden in de gevangenissen (art.3 , incl folteringen) Turkije moet eerst stoppen met mensenrechtenschendingen vooraleer ze kans maken op lidmaatschap.

- Mag oekraïne erbij?- Mag Rusland erbij? Het zit mee in de raad van Europa, is lid van de UEFA, dus waarom zou

het voor de EU te ver zijn? dus waarom zou turkije te ver zijn?- Turkije = geseculariseerde republiek. (secularisering = dankzij ataturk 1916-18?)

Hoeder van het secularisme = het leger. Deze hebben al vaker in het verleden ingegrepen (is volgens onze normen een staatsgreep, maar volgens hen bescherming van de geseculariseerde staat) Ze moeten beschermen tegen de islamieten. Dit is het probleem. De laatste tien jaar hebben wij de sterke opgang gezien van het islamisme (radicaal islamgeloof, invoering van de sharia, ..) Dit zien we nu ook bij de verkiezingen in de landen na de arabische lente. De islam wint aan macht. Probleem voor ons: staan voor lijfstraffen, mindere positie van de vrouw, … wij zien dit niet graag gebeuren. Militaire regimes zien we niet graag, islamitische zeker niet. Daar draait de discussie momenteel om. Sommigen zouden het toelaten om Turkije als eerste staat toe te laten, die niet helemaal dezelfde waarden hebben maar toch..Uiteindelijk is Turkije voor ons een voorbeeld voor andere islamitische staten. Langs de andere kant: als Turkije erbij mag, waarom andere staten niet?

Soit, Na de EEG is het aantal staten uitgebreid, maar ook de bevoegdheden. In de eerste decennia ging de bevoegdheidsuitbreiding alleen over de economische kant.Verdrag van lissabon (200?), nice, ..Lissabon is voorlopig de laatste stap. Alhoewel men altijd van plan was economisch samen te werken, heerste al snel het plan om ook op andere terreinen samen te werken. (politiek = gemeenschappelijk buitenlands beleid, strafrecht, …)Strafrecht was een probleem! Hangt samen met de soevereiniteit van de staten. Voor velen was het een brug te ver om aan Europa ook bevoegdheden te geven in het strafrechterlijke domein. Dit duurde tot midden jaren ’80 (1985: schengenakkoord: afschaffing van de douanes) De binnengrenzen werden zo ook op fysieke wijze opengesteld. Wat gebeurd er als je de grenzen opensteld? criminelen kunnen ze ook zomaar oversteken. Daarom moest men gaan samenwerken om dit probleem aan te pakken. Tegengewicht van het schengenakkoord was dus de samenwerking op strafrechterlijk gebied. Het schengenakkoord was enkel binnen het kader van EG, niet alle staten namen deel. Er werd heel specifiek gezegd op welke gebieden men wou samenwerken. Maar dit was alleszins het startschotMaastricht in 1992: EU ontstond naast de EG? De EU kreeg bevoegdheden op gebied van strafrecht, zeer beperkt.Verdrag van Amsterdam: 1997: structuur werd herschreven. Hier werd de vorm van de EU gevormd zoals die bestond tot 1,5jaar geleden.Dakje : EUEerste pijler: EGTweede pijler: gemeenschappelijk Buitenlands en veiligheidsbeleidDerde pijler: politiële en justitiële samenwerking (justitiepijler)

Verdrag van nice in 2001: er werd niet echt aan de structuur geraakt.Verdrag van lissabon: wel hard aangepast. Hoe is men daar praktisch me omgesprongen?

Sinds 1997: o.a. HvJ begon zich heel hard bezig te houden met het Europees strafrecht. Momenteel ligt dit wat stil, want het is crisis en het verdrag van lissabon heeft veel tegenstand gehad.

Probleem van de EU: niemand denkt er over na, werd vroeger maar boven iedereen z’n hoofd beslist. Daarom werd er uiteindelijk beslist om eens na te denken over “wat hebben we, waar willen we naartoe” verdrag van nice kwam er aan.Nice is eigenlijk een beetje een miskleun geworden.

Europese Conventie: Valéry Giscard d'Estaing, en Dehaene, om na te denken over de toekomst van de EU. GW werd weggestemd, omdat niemand dit begreep en de tegenstanders valse argumenten aanhaalden.

Op vele gebieden is het verdrag van lissabon hetzelfde. Alleen de symboliek is achterwege gelaten (1 volkslied, 1 hymne, ..1 leuze: eenheid in verscheidenheid…)

Nu met de crisis vlak na lissabon is weeral duidelijk geworden aan welke limieten we zitten.

Waar gaat dit naartoe, en wat moeten we nog bereiken?

2. Europees strafrecht

De structuur voor Lissabon10-12 jaar ervoor: er is hier enorm veel gebeurd, heel veel instrumenten ontstaan, ..

Tijdperk amsterdam – maastrichtDe EU was een huis me 3 pijlers (zie supra) 3e pijler was politiële en justitiële samenwerking. EU-verdrag: wat is de EU? Iets moeilijks: had het rechtspersoonlijkheid? Stond niet expliciet in het verdrag.. Wat kon de EU? Onduidelijk welk bevoegdheidsdomein.. Uit wat bestond de EU? Dit was duidelijker, want hing niet af van de pijler, was overkoepelend. Maar wat ze precies konden doen, hoe ver ze konden gaan, hing dan weer af van materie tot materie.

Art 6 EU-verdrag: principes opgesomd.2de lid: ivm mensenrechten. De EU ging de mensenrechten eerbiedigen, zoals die tot uiting kwamen in het EVRM en de gemeenschappelijke constitutionele bepalingen van de leden.

Men heeft zelfs de EU willen laten toetreden tot de rechten van de mens, maar dit ging niet omdat deze toetreding alleen maar openstond voor staten. Het EVRM moest dus eerst worden onderhandeld, maar hiervoor moesten alle staten opnieuw gaan onderhandelen over het wijzigingsprotocol. Dat protocol is ondertussen al tot stand gekomen. Elke staat heeft dit ondertekend, behalve de russen. Ander probleem: Nergens werd er in de verdragen aan de EG/de EU de bevoegdheid verleend om hieraan toe te treden.

Daarom: EU heeft eigen grondrechten: Europees handvest:

o Was zeer lang, ong. 40 rechten (tgnover 12-14 in het EVRM), het evrm blijft wel de rechtssnoer

o Toen men dit aannam in 2000 had het 0 juridische waarde, was puur politiek document, bleef in een schemerzone hangen. Pas vanaf 2006-07 echte erkenning?

Daarnaast had de EU ook een heleboel doelstelling: o.a. creatie van ruimte van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid, die zou moeten totstandkomen in de derde pijler. Oorspronkelijk idee was dat strafrecht in die andere 2 pijlers geen plaats had. Maar was dit ook zo?

1e pijler: de EG: supranationaal

Instellingen vd EU hebben in elke pijler bevoegdheden, maar niet altijd evenveelo Raad van ministerso Commissie (De Gucht voor België)

o Europees parlement (verkozenen des volks, mogen stemmen op hun eigen afgevaardigden van uw land, rechtstreeks verkozen als vertegenwoordigers van een bepaalde fractie (niet per sé als vertegenwoordiger van een land)

o Hof van Justitie: in Luxemburg: Koen leenaerts zetel als belgische rechter- Deze instellingen zijn supranationaal, de EG komt het dichtste bij de “europese superstaat”

Al reeds voor amsterdam ontstond de discussie of strafrecht niet binnen de eerste pijler hoorde. In 2005 is dit beslecht door HvJ: commissie tegen raad. Er was een kaderbesluit uitgevaardigd ivm milieu.Is milieu een bevoegdheid van de EG? Men wou bepaalde inbreuken op milieuwetgeving strafrechtelijk sanctioneren. Toen ontstond er ruzie tussen commissie en raad. Raad zei: strafrecht is derde pijler. Europese commissie zei: Milieu is een bevoegdheid van de EG, dus over de regels mag de EG ook beslissen via richtlijn. De raad koos toch voor een kaderbesluit, comm ging naar Hof, en kreeg gelijk. Want: comm moet dit kunnen doen voor een doeltreffende handhaving van haar regels. Ze moet dingen dus strafbaar kunnen stellen die tot haar bevoegdheid behoren. Strafrecht kon voro het eest!Probleem was: vele vragen geopend. Hof liet strafrecht binnen eerste pijler toe, maar richtte zich wel sterk op deze ene zaak en gebruikte zeer beperkend taalgebruik.2 jaar later werd dit principe bevestigd en werd er meer uitleg geven. (ging over milieu – scheepsverontreiniging) De comm mocht zich wel met strafrecht inlaten, maar mocht niet de aard en de hoogte van sanctie bepalen (mochten enkel zeggen: dit is een misdrijf, en er moet een sanctie op staan)

Gevolg: comm haalde gelijk, de raad ongelijk: kaderbesluiten vernietigd. Eerste strafrechtsrichtlijnen waren een feit.De rechtspraak van het hof is achterhaald door het verdrag van lissabon (alles zijn richtlijnen geworden)Europees strafrecht is een groeimaterie, vanuit het niets groeit dit alsmaar verder. Europa mag steeds meer van het Hof van Justitie ! het hof geeft Europa meestal gelijk.

2de pijler: gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid. Werd traditioneel gezien als de smalste pijler (de EU had het minste te zeggen hierin) sterk gouvernementele pijler, de raad van ministers hadden de meeste bevoegdheden, de comm en parlement en het hof hadden slecht bijrol (hof had zelfs niks te zeggen)Verband met strafrecht: vnl internationaal strafrecht.

3de pijler: nu net gecreeërd om strafrechtelijke materies hieronder te zetten. Sterk afgelijnde bevoegdheden. Sterk intergouvernementele pijler. Hof van justitie had vrij beperkte bevoegdheden (had wel iets te zeggen, meer dan 2e pijler)

Ruimte voor vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid bevoegdheden geven aan de EU voor welbepaalde materies. Langs 3 paden werken: 1. Politiële samenwerking: samenwerking tussen politieautoriteiten (info uitwisselen,

gezamelijke acties): Europol werd opgericht. 2. Justitiële samenwerking: tussen gerechtelijke autoriteiten. (samen procedures bekijken,

erkenning van gerechtelijke beslissingen, informatie uitwisselen.., oa. EAB): Eurojust werd opgericht, tegenhanger van europol

3. Harmonisatie van de misdrijven en sancties. Gelijkvormigheid creëeren.

Oorspronkelijk idee: limitatieve bevoegdheden. Al vrij snel werd deze afbakening in vraag gesteld (velen vonden de lijst met misdrijven niet limitatief, maar exemplatief) Hof van justitie heeft enkele instrumenten aangenomen waarbij men vragen kan stellen. Bv. het slachtofferkaderbesluit. Dit was in het toenmalige verdrag eigenlijk niet mogelijk. Rechtsgeldigheid werd in vraag gesteld, de grenzen van deze instrumenten ook. Deze vragen kwamen dan via PjV bij het HvJ. Een hele reeks belangrijke arresten volgde. Besluit steeds was: het kan, Europa heeft die bevoegdheid. Enige grens: geen schending van verdragsbepalingen en mensenrechten. Uiteraard leverde dit weer kritiek op. De idee blijft

namelijk nog altijd dat een staat bevoegdheden heeft, en slechts in de mate dat zij die afgeeft kan de EU bevoegdheden krijgen. Staat heeft residuaire bevoegdheden. Bovendien kon het strafrecht alleen door de wetgevende macht worden gemaakt, niet door de UM en de RM. De raad van ministers = de UM heeft die lijsten e.d. gemaakt, en het hof = RM zei dat dit mocht. Dit was zeer vreemd, maar onder dit impuls heeft het Europees strafrecht een grote boem gekregen. Kaderbesluiten werden het geliefkoosde instrument. Hielden zich bezig met: Creëeren van misdrijven + op strafprocedureel vlak (grensoverschrijdende aspecten = samenwerking, als elementen die vna belang zijn voor interne procedures) Deze evolutie heeft het pad geëffend voor het verdrag van Lissabon. Grenzen werden weggenomen of de bevoegdheden werden uitgebreid ??

Den haag: om 11 u in den haag. De trein van iets na 9u (belangrijk om ticket te bestellen via internet! Scheelt 40 euro!)Geen pc!Zo weinig mogelijk elektronica

Den haag holland spoor

Trein om 9u , daarna busritje. Om 10 voor 9 aan het perron!

Daar zijn om 11u, securitycheck zoals luchthaven, dus geen juwelen, elektronica, .. strenger dan in de gevangenis!!

15.30 gedaan. Trein van 16.30 terug naar huis. Terug om 18u.

Pen en papier meenemen, en wat geld!

Les 9 december.

Verdrag van lissabon: alles op elkaar afstemmen door: - Harmonisatie- Wederzijdse erkenning van ..

Idee van gerechtelijke erkkening is opgekomen in 1999, op een top in Finland (tampere?)Het werd gebombardeerd tot de hoeksteen van het samenwerken in strafzaken.

En dan krijg je Lissabon.

Nice werd beschouwd als een miskleun. Verhofstadt, onze toenmalige premier heeft toen de verklaring van laken opgesteld. Hierin werd de eerste aanzet gegeven aan het idee van de europese grondwet. Voorontwerp Europese grondwet in 2004. Werd aangekondigd met toeters en bellen, maar al snel bleken er enkele problemen. Ndlse en Franse referenda stemden tegen deze grondwet. Dit was de doodsteek. Veel eurosceptici zeiden: als 2 stichtende lidstaten neen zeggen, dan mag je het niet doen. 3 jaar europese winter.Ze wisten wel dat er nood was aan een nieuwe europese unie, want de deze was te log.Het duurde lang, maar het verdrag van lissabon kwam tot stand. In werking getreden om 1 december 2009.

De symboliek van de europese grondwet heeft men achtergelaten. De europese grondwet op zich is ook weg, maar de inhoud is er ong nog wel.Het verdrag van lissabon is een hervormingsverdrag het oude EU en EG-verdrag blijven gewoon bestaan, maar aangepast.Euverdrag is ingekort

EG-verdrag is nu het VWEU, heel sterk herschreven.Beiden verdragen hebben gelijke rechtskracht.

De symboliek van hymne en europese dag enzo gaat nogal vrij ver. Er zijn ook nieuwe functies gecreeerd: europese president (eigl voorzitter europese raad) en europese minister van buitenlandse zaken (nu: vertegenwoordiger voor het buitenlands beleid = ashton)

Ook qua instrumenten is er veel veranderd. Richtlijnen, kaderbesluiten, ..

Richtlijnen = niet richtsnoer, maar BINDEND.Dus onduidelijke terminologie, hier wou men ook van af. Europese wetten e.d. klonk echter teveel als “superstaat”.

Lissabon heeft lang aan een zijden draadje gehangen, want ierland stemde tegen.Ierland: 20 jaar geleden was het erger dan wallonië. Europa is daar veel geld in gaan steken en Ierland is daar rijk van geworden.Ierland stemde tegen want het volk had schrik dat Europa belastingen ging opleggen, het homohuwelijk verplicht ging stellen, abortus zou legaliseren .. Allemaal drogredenen.

Tsjechië en Polen gebruikten in 2007 dezelfde argumenten

De andere landen gingen toch door met ratificeren, stonden op 1 lijn, ierland ging op dn duur akkoord en tsjechie en polen moesten volgen ..

Wat is er juist veranderd?Vroeger: tempel met 3 pijlers. Europese gemeenschap was belangrijkste pijler.Nu is er enkel nog de EU, het is de rechtsopvolger van de EG, EG bestaat niet meer!!!EU heeft ook expliciet rechtspersoonlijkheid gekregen. EU bewaart zelfde instellingne, met zelfde bevoegdheden, maar niet op elk domein evenveel bevoegdheden.

Ook aantal doelstellingen:Creëeren van een ruimte van vrijheid, veiligheid en recht (niet meer rechtvaardigheid)Artikel 6 is ook belangrijk: EU zal de grondrechten eerbiedigen.Art. 6 in oude verdrag: die bepaling staat er nog altijd in, maar is aangevuld met 2 extra leden:

- Verwijzing naar het Europees handvest (vroeger politiek document, nu juridisch bindend document, is niet onbelangrijk want zeer lang en heel veel rechten erin)

- Officiele aankondiging dat EU zal toetreden tot EVRM.

Er zal echter nog veel moeten gebeuren alvorens EU zal toetreden tot EVRM. Wordt o.a. tegengehouden door 1 land + nog jaren onderhandelen over hoe die structuren van het EVRM en het EHRM zullen worden afgestemd op die van de EU. (bv. HvJ en EHRM op mekaar afstemmen.. Bij ons staat EHRM sowieso hoger, maar dit is niet evident bij HvJ)

Belangrijke rol ligt nog altijd bij HvJ, want dit zegt wat de beginselen zijn, …

Verdrag van lissabon heeft Euverdrag sterk ingekort. Toch 1 grote bevoegdheid bewaard, met name “het extern optreden”Dit kan worden omschreven als het buitenlands en veiligheidsbeleid, maar dan ruimer.Interessant: niet alle aspecten van buitenlands beleid vallen onder extern optreden (zoals ontwikkelingssamenwerking, solidariteitsclausule, … staat in ander verdrag, het VWEU)

Titel V. Verdrag betreffende de werking van de EU

Strafrecht is gecommunautariseerd. De 3e pijler (strafrechtspijler) van het EU-verdrag heeft men nu ingevoerd/overgeheveld in het oude EG-verdrag ofwel de WEU(titel 5)

Oude derde pijler: de raad maakte de regels met kaderbesluiten. Dit was de uitvoerende macht, democratisch deficit, werd sterk bekritiseerd.

Moet ook worden gerelativeerd, want een kaderbesluit is tegenhanger van de richtlijn, had dus geen directe werking (in tegenstelling tot de RL) Omzetting was vereist, parlement kwam tussenbeide. Het parlement had in essentie dan wel niet veel meer te zeggen, want er was weinig marge. Maar: doorgaans komt initiatief van de regering, wordt door parlement gejaagd, niemand heeft er zicht op. Dus op nationaal niveau zijn er ook veel regels die in essentie door de uitvoerende macht worden ingevoerd.

In Europa is er een veel sterkere democratische input (commissie en …? Hebben sowieso nog veel inspraak). Bovendien is er veel sterkere juridische controle door HvJ. HvJ slaagt zeer sterk wat betreft richtlijnen enzo (kan zelfs vernietigen) nu met de incorporatie van 3e pijler in de eerste staat het HvJ zeer sterk.

2014: vanaf dan zal HvJ zijn volledige bevoegdheid kunnen uitoefenen (nu is er overgangsbepaling)

Wat verandert er inhoudelijk?Als je titel 5 bekijkt, dit valt uiteen in 5 hoofdstukken. Hoofdstuk 1: algemene bepalingen, gelden voor alle hoofdstukken. Dit begint direct met: de EU is een ruimte van vrijheid, veiligheid en recht waarin grondrechten worden gerespecteerd. Er wordt ook gesproken over strafrechtzaken men bouwt verder op de 2 pijlers die vroeger al bestonden (harmonisatie en WEDERZIJDSE ERKENNING VAN RECHTERLIJKE BESLISSINGEN)Hoofdstuk 4: justitiële samenwerking inzake strafzaken..Verschillende dingen in terug te vinden:

- Men drukt en steunt op het concept van de wederzijdse erkenning!! Is stokpaardje! Men koppelt dit aan harmonisatie waar het nodig is. Valt op: lijst van materieelrechterlijke aspecten (wat is strafbaar) is uitgebreid, met unanimiteit in de raad kan deze nog worden uitgebreid (zonder verdragswijziging)+ !! kan straffen en sancties bepalen (zeer verregaand, was wel ff den draad kwijt tijdens les)

- EU krijgt bevoegdheid om regels uit te vaardigen mbt strafprocesrechtelijke regels. (bv rechten van slachtoffers e.d.)

- Evenwel zijn er ook alarmbelprocedures ingevoerd. Essentie = de EU heeft heel veel potentiële mogelijkheden. Zoals het er nu staat is het vrij beperkt, maar er zijn mogelijkheden in het verdrag geschreven om de mogelijkheden uit te breiden zonder nieuw verdrag.

- Eurojust: samenwerkingsorgaan in Den Haag. Europees OM wordt voorgesteld. Wat zou dit inhouden? = opsporing en vervolging van misdrijven. Welke misdrijven? .. Ook misdaden?OS opsporingsonderzoek en gerechtelijk onderzoek! Als je een Europees OM zou creeeren, voor welke rechtbank zou je dan dagen?

Welke misdrijven zouden worden vervolgd? Financiele misdrijven, fraude enzo! Het idee zou wel zijn dat dit voor de nationale gerechten gebeurt.

Maar dus: grote ruimte gelaten in het verdrag om nog verder uit te breiden.

Het is een compromisverdrag geworden, MAAAARRR in potentie heeft de EU wel veel bevoegdheden mee gekregen. De toekomst zal uitwijzen of deze bevoegdheden worden ‘geactiveerd’, hoe de EU zal evolueren.

Europees strafrecht: vervolg

Deel 3: verwezelijking van de laatste 10-15 jaar binnen Europa op het gebied van strafrecht (deel 1 en 2 = voor en na lissabon?)

Europees strafrecht niet vanzelfsprekend want:Oude EU-verdrag, art. 29? e.v. bepaalt wat EU mag en wat niet. Kaderbesluiten bleek maar voor bepaalde onderwerpen bruikbaar.

Probleem in België: Europees kaderbesluit betreffende het Europees aanhoudingsbevel, werd omgezet in Belgische wet GWH. De eisers (=advocaten voor de wereld) beweerden dat deze regelgeving niet via kaderbesluit mocht worden ingevoerd. Er werd een prejudiciële vraag gesteld aan het HvJ. Dit antwoordde dat er niets in de weg stond voor het gebruik van een kaderbesluit betreffende het Eur AHB, en ook m.b.t. andere materies.

A. Kaderbesluiten m.b.t. materieel strafrecht Inhoud strafrecht

EU gaf soms de lidstaten het bevel om bepaalde misdrijven strafbaar te stellen. Bv: kinderprostitutie en fotografie?, drugs, informatica..?, terrorisme, milieumisdrijven, …

Kaderbesluiten hebben preambule. Bij materieel strafrecht staan hier de definities1 in, dan de omschrijving van de misdrijven2 (welke feiten de lidstaten strafbaar moeten stellen).

1.De staten krijgen wel enige appreciatiebevoegdheid, waar ze keuzes kunnen maken. Bovendien doen de lidstaten niet steeds wat ze verplicht zijn te doen. België is bv. de kampioen met het te laat omzetten van europese regelgeving. Andere staten negeren dit bewust (omdat ze bv. vinden dat de wetgeving al bestaat in hun land en een aanpassing niet nodig achten, maar dit leidt wel tot verschillen tussen de lidstaten)2. je zou kunnen zeggen dat kaderbesluiten op zich geen directe werking hebben ons systeem maar HvJ heeft ze toch grote draagkracht gegeven. Vnl door Pupino-arrest.Pupino v. Italië.Richtlijnconforme interpretatie toegepast op kaderbesluiten.

- Vanaf dat een kaderbesluit bestaat moet de staat haar regels interpreteren conform het kaderbesluit, ookal betekent dit een geheel nieuwe interpretatie.

- Maar grenzen: legaliteitsbeginsel, vooral in materieel strafrecht

Dan komt er meestal een paragraaf over poging3 enzoDan over de strafbaarstellingen4: meestal: ‘straf moet afschrikkend, evenredig en doeltreffend zijn’ maar soms gaan ze verder door bv. te stellen dat er minimum een maximumstraf van zoveel jaar op moet staan.. (minimumstraffen mogen niet worden opgelegd, want niet elke staat heeft dit (bv Nederland))

1 2 3 4 Voetnoot 1, 2, 3, 4 = Allemaal in de preambule

Daarna nog een hele hoop andere bepalingen, vaak procedurele regels. Vb. rechtsmacht, verzachtende omstandigheden… Interessant hierbij zijn de spijtoptanten: hierbij zijn vele juridische en ethische bezwaren. Zo kan je twijfelen aan de betrouwbaarheid, de oprechtheid van de persoon ..

Wij hebben informantenwerking, maar niet echt een systeem dat mensen uit het milieu die zich bekeren, zouden worden beschermd of strafvermindering zouden krijgen.

In Europese regelgeving: soms wordt er ruimte gemaakt voor spijtoptanten, maar wel onder voorwaarden. Dit kan in beginsel voor ons in de toekomst een motor worden.

Rechtspersonen:Een rechtspersoon kan elk misdrijf plegen, maar natuurlijk wel binnen de grenzen van de realiteit. Europese regelgeving verwijst ook vaak naar de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van de rechtspersoon.

Kaderbesluit terrorismebestrijding: juni 2002, Implementatie in België in 2003, vnl in artikel 137 swVerdrag van de VN over terroristische misdrijven? Kaderbesluit van de EU BelgiË zet om, maar richt zich toch nog vnl op het verdrag.Wat moet er worden strafbaar gesteld?

1. Terroristische misdrijven + def2. Misdrijven in het kader van terroristische groepering + def terr. groepering3. Strafbare feiten die verband houden met terroristische activiteiten + wat zijn terroristische

activiteiten

1 en 2 heeft België helemaal overgezet, 3 werd niet omgezet want ze vonden de 2 andere al ruim genoeg. (2 heeft extra bepaling gekregen: “behalve wnr opgericht voor hoofdzakelijk levensbeschouwelijk, religieus .. doel, dus bv. vakbonden kunnen geen terroristen zijn )

Nieuw kaderbesluit ter wijziging van het terrorisme kaderbesluit: vnl toevoegingen aan punt 3 (bv. oproepen tot terroristische feiten) Bv. Sharia for Belgium die lezing op UA verstoorde van Remco Kampen. De leider van S4B wordt momenteel vervolgd.

België heeft kaderbesluit nog altijd niet geïmplementeerd ( = te laat). Vraag is of ze ineens het nieuwe kaderbesluit invoeren, of ook de tak die ze laatste keer hebben overgeslagen.

Bv. Rusland: verenigd Rusland is grootste partij. O.a. de olichargen hebben hier veel problemen mee, die willen soms ook in de politiek en hierom wordt er vaak een strafrechtelijk onderzoek tegen hen ingesteld. Men wil vermijden dat zulke gevallen kunnen worden vervolgd voor terrorisme ofzo (omdat ze zogezegd het staatsbestel onderuit willen halen)

B. Kaderbesluiten m.b.t. formeel strafrecht Strafprocesrecht, regels omtrent de procedure

In de eerste plaats is europese wetgeving erop gericht om de samenwerking tussen justitiële autoriteiten te verbeteren.Waarover gaat het zoals? Ne bis in idem, litis pendens, aanhoudingsbevel, recidive, …

- Strafregister- Overnemen van procedures- Tenuitvoerlegging van straffen

…

Het belangrijkste is het Europees Aanhoudingsbevel (naast Europees bevriezingsbevel en Europees …bevel)

Europa gaat ook regels uitvaardigen die moeten worden toegepast binnen de lidstaten, zonder dat er een grensoverschrijdend element aanwezig moet zijn.Beste vb hiervan: het slachtofferkaderbesluit. = de rechten van het slachtoffer, de positie ervan tijdens het proces ..Het recht zorgvuldig en correct te worden bejegend door de autoriteiten. Bovendien moeten zij op de hoogte worden gesteld als het tot een terechtzitting komt (door PK)Benadeelden zijn personen die iets willen toevoegen en bepaalde informatie willen (bv geseponeerd of niet..)

Slachtoffers kunnen zich burgerlijke partij stellen. Zij zijn eigenlijk “aanklager bis”.

Mogelijk recht = de slachtoffer kan de strafvervolging instellenTussensysteem bij ons: het slachtoffer kan de zaak aanhanging maken bij het OM, maar kan niet verplichten om te vervolgen ?? (weet het niet juist)

Goed aan het slachtoffersysteem: ze kunnen gaten dichten, krijgen betere genoegdoening, …Nadeel: ze kunnen er ook naast zitten, en vooral vertraging!!!

Maar hoe dan ook, of je ze er nu bij betrekt of niet, je mag de slachtoffers niet slecht behandelen, minstens moeten ze geïnformeerd worden.

Hierover ging het slachtofferkaderbesluit, en dit geldt bv. ook in puur interne procedures. Momenteel is men van plan dit uit te breiden, in een richtlijn. (men is bezig met de voorbereiding ervan)

Salduz is de aanzet, maar deze richtlijn gaat nog veel verder.

Het Europees Aanhoudingsbevel (EAB)

= Rechtshulprecht !! = samenwerking op strafrechtelijk gebied (zie inleidende lessen)

Het rechtshulprecht is het onderdeel van het strafrecht dat het sterkst getroffen is door de Europeanisering. Samenwerking binnen de EU zal in de toekomst waarschijnlijk helemaal worden geregeld door de Europese wetgever.

Het Europese Aanhoudingsbevel vervangt de uitlevering.Wie vaardigt het uit? Een rechter, dus het is een rechterlijke beslissing uitgevaardigd door de bevoegde rechterlijke autoriteit van de uitvaardigende lidstaat en gericht aan de bevoegde gerechtelijke autoriteit van een de uitvoerende lidstaat met het oog op de aanhouding en overlevering van een persoon die gezocht wordt, ofwel met oog op de vervolging, ofwel met oog op uitvoering van een vrijheidsbenemende straf of maatregel.

Problemen van de uitlevering:- Politieke beslissing, vallen niet altijd in goede aard (zie recent: rabelsi?, voormalig voetballer

verdacht van terrorisme. EHRM heeft uitvoering van de uitlevering opgeschort als voorlopige maatregel. Voorlopige maatregelen kunnen worden genegeerd, maar in de praktijk kunnen ze beter worden gevolgd (meestal ook zo het geval). Hij kan beter niet worden uitgeleverd

want hij kan de doodstraf krijgen, ondanks de waarborgen die werden gegeven door de uitvaardigende staat. Deze beslissing was politiek en dus vatbaar voor kritiek)

o Bij het EAB beslist de rechter- Duurt zeer lang

o Het EAB is bedoeld om het allemaal wat sneller en efficiënter te laten verlopen. Vroeger was het een aantal jaren, nu een aantal maanden

- basisplicht van de uitvoerende staat. De rechter kan enkel weigeren op basis van # weigeringsgronden.

Bronnen EAB:- kaderbesluit zelf- wet 2003 kaderbesluit- voorlopige hechteniswet- wijzigingskaderbesluit (vnl mbt verstek en verzet, want dit recht bestaat meestal niet in een

andere lidstaat, daarom dat er regels zijn omtrent verstekvonnissen)

minimumvoorwaarden: 1. voorwaarden mbt het misdrijf- maximumstraf 12 maanden, voor uitvoering straffen 4 maanden- dubbele incriminatie: in regel is dit afgeschaft (dus enkel strafbaar naar het recht van de

uitvaardigende staat), evenwel is toegelaten om hier voorbehoud bij te maken. Voor belgie moet er in beginsel voor elk misdrijf dubbele incriminatie zijn. Europese wetgever had hierop geanticipeerd: uitzondering op de uitzondering. Zo werd er een lijst van 32 misdrijven opgesteld waarvoor dubbele incriminatie niet mag worden geëist (kernmisdrijven, moord, doodslag, … ….. )generische misdrijven: de bestanddelen zijn niet bepalend, men moet concreet gaan kijken of zo’n feit zoals omschreven in het EAB naar mening van de uitvoerende rechter kunnen worden beschouwd als moord of dergelijke.. Vaak wordt hierbij gebruik gemaakt van supranationale regelgeving (de misdrijven zijn vaak reeds omschreven ergens anders)

daardoor moet de belgische rechter vaak niet meer nakijken of er sprake is van dubbele incriminatie

- politieke misdrijven: bestaat niet meer in het Europees systeem.

2. Voorwaarden mbt de persoon- Nationaliteitsexceptie. Is in principe afgeschaft, maar België kan terugkeergarantie vragen of

voorwaardelijk overleveren. Als het gaat over de uitvoering van de straf, mag Belgie weigeren als ze zelf de straf uitvoeren. Minderjarigen worden in principe niet uitgeleverd (18 jaar)uitzondering: uithandengeving: 16-18jarige kan ook worden overgeleverd

- Voorrechten en immuniteiten: geen weigeringsgrond maar kan procedurele bescherming zijn.

3. Procedure- Mensenrechten: er wordt in EAB niet naar verwezen, maar wel iets ivm levenslange

gevangenisstraf. Bv. algemene mensenrechtelijk weigeringsgrond schending art 6 EU-verdrag

- Verstek en verzet- Dubbele verjaring: afgezwakt- Dubbele jurisdictie: afgezwakt

- Litispendentie: reeds hangende zaak. Belgie kan overlevering weigeren indien het gaat over hetzelfde feit. Indien over een ander feit: België kan enkel uitstellen of aan voorwaarden onderwerpen

- Amnestie: kan weigeringsgrond zijn- Ne bis in idem-regeling: is wel vrij belangrijk, want is ruime regel. Gaat niet enkel over

strafrechtelijke vervolging of … Er wordt in sommige zaken zelfs rekening gehouden met beslissingen uit derde staten. Uitgangspunt = plicht tot overlevering, maar rechter kan beslissen of hij facultatieve weigeringsgronden al dan niet toepast. Hij heeft dus een beperkt opportuniteitsmarge.

Passieve overlevering: Belgische rechter krijgt EAB.Actieve overlevering: Belgische rechter vaardigt EAB uit.

Welke rechter beslist of hij overlevert?OS 3 verschillende procedures

- Normale procedure: rechter vaardigt EAB uit, komt in België toe, Ozrechter zal persoon eerst aanhouden (geen extra aanhoudingsbevel nodig), de raadkamer beslist (daarna KI, daarna cass eventueel)

- Uitzonderingen:o Persoon stelt zelf met zijn overlevering in. o Onderzoeksrechter of PK? stelt zelf vast bij zijn onderzoek dat er een kennelijke

grond tot weigering van de overlevering is.

Specialiteitsbeginsel: bestaat nog. Als belgie de overlevering toestaat, dan is de uitvaardigende staat gebonden aan de feiten waarvoor België de overlevering heeft toegestaan.

Vragen of onduidelijkheden? Welke Internationaal strafrecht-zaken kennen?

- Wie is mladic, tadic, katanga, …?

Vragen kunnen per mail, maar op tijd!!!

De evaluatie:Puntenverdeling : 50/50 papers-examen + permanente evaluatie: het aanwezig zijn tijdens de les kan een rol spelen voor een puntje meer of minder

Examen zelf:- 3 vragen

o Casuso Algemene denkvraag: in het verlengde van de stellingen voor de papers, maar dan op

basis van de leerstof. Nooit pure reproductievraag. ( = Eigen mening onderbouwen) Mag geen probleem zijn als

o Detailvraag, dingen die ooit vermeld werden tijdens de les.

Slaagcijfer ligt hoog!

Bronnen die we mogen meenemen: komt op BB!!Uitgangspunt = strafwetboek, EABwet, statuut ICC, …Wat kennen: alles wat gezegd is in de les + ICC – mapje (zie details bb) + lezing bb!!