Deal or nodeal: deze hobbels staanTheresaMay tewachtenbij de brexit

Mathijs SchiffersLonden

Weschrijven13 februari 2017,Mayfair,Londen. InhetOverseasHouse zijn zo’n200mansamengekomen, demeeste opleeftijd. Aandemuurhangt een foto vanMargaret Thatcher, Brits premier van1979 tot enmet 1990.Ophet podiumstaat JimMellon,miljardair-investeer-der.

Of debrexit slecht is voordeCity? ‘Zover ikweet, is er nogniemandnaarParijsvertrokken’, zegtMellon.Gejuich indezaal.WachtdeBritten eeneindrekeningvan€60mrdals zedeEuropeseUnie ver-laten? ‘Hoe zit het danmet onsbelang inde gebouwendie inBrussel staan?’, steltMellon stoer.Opnieuwgejuich.

Organisator vandebijeenkomst isTheBrugesGroup, eendenktankdie in1989 is opgezet omhet eurosceptischegedachtegoed vanThatcher te bewaken.Diehadevendaarvoor, tijdens een toe-spraak inBrugge, deEUgewaarschuwd

Deelnemers aan een bijeenkomst inLonden van de lobbyorganisatie vande stad Parijs. De Franse hoofdstadhoopt duizenden banen uit de City telokken. FOTO: BLOOMBERG

Britse premier start vertrekprocedure deze maand, waarna complexe onderhandelingsperiode wacht

opafstand teblijven.Dat is niet gebeurd,endaarom isde zaal zo verguldmetdeBritse keuze voor een vertrekuit deEU.

ZekernupremierTheresaMay erblijk vanheeft gegeven eenhardebrexitniet te schuwen. Zewil geen lidmaat-schap vande internemarkt engeendouane-unie, althansniet eendiehaarbeletmet andere landen zaken tedoen.Inplaats daarvanwil ze eennieuwe, opmaat gesneden vrijhandelsdealmetdeEU.Eendie tot tevredenheid stemt inalle hoeken vanhetVerenigdKoninkrijk.Dusook inSchotland, dat geenbrexitwilde enmet afscheidingdreigt, enookinNoord-Ierland, dat de terugkeer vangrenscontroles vreest.

Het publiek inMayfair, bevangendoorbrexiteuforie, is er steedsmeer vanovertuigddatMayde vrouw isdiehundromengaat latenuitkomen.Maardebuitenwacht spreekt van eenkamikaze-koers die deBritten in eendonker gat zalstorten.

Inmaart zalMayde vertrekprocedure

starten endan resteren twee jaar omeennieuwehandelsdeal te sluiten. Voorvergelijkbare afsprakenmetCanadawaren ruimzeven jaarnodig.Nu ishetvertrekpunt vandeBritten anders—alslid voldoen zeopditmoment aandeEU-voorschriften—maar toch.

Het eerste probleemvoorMay is dater overeenstemmingover de vertrek-voorwaardenmoetwordenbereikt.DeBrittenhebben zich verbondenaaneenlangetermijnbudget opbasiswaarvandeEUplannenheeft gemaakt.DeEUzal deBrittenaandeze afsprakenwillenhouden.Daarnaast hebbenBrittendieinBrusselwerkenenwerktenpensioen-rechtenopgebouwd,waarvoor ooknogmoetwordenafgerekend.

Bedragen van€40mrd tot €60mrdwordengenoemd.VoorMay zal dat niette verkopen zijn aande euroscepticiinhaar land, die geen centmeernaarBrusselwillenovermaken.Maarwatis het alternatief? ‘Wekunnenzeggen:webetalenniet.Maarhet risico is datdeonderhandelingenover eennieuwedeal dannergensheengaan’, zei IvanRogers, oud-EU-gezant vandeBritten,op1 februari tegen een commissie vanBritseparlementariërs. Rogers verlietzijnpositie begindit jaar omdathij hetgevoel haddat zijnwaarschuwingenaandovemansorenwarengericht.

Naar verluidt kijkt deBritse regeringof zeniet een tegenclaim inBrussel kanleggen, gebaseerdophaarbijdragendoorde jarenheen.Methet gelddat deBrittenhebben ingelegd zijn gebouwenneergezet, bruggengebouwden inves-teringengedaan.Hebben ze geen rechtop teruggave vanhundeel bij een ver-trek? ‘Er is geenprecedent’, schrevendeEU-specialisten vanadvocatenkantoorCliffordChance. ‘Partijenmoetenergaandehet proces zienuit te komen.Datbiedt ruimte voorflexibiliteit,maar ookvoor onenigheid.’

Omgeen tijd te verliezen ishet voorMay tehopendat gesprekkenover eennieuwehandelsdeal van start kunnengaan, ookals er nogonderhandeldwordtover deboedelscheiding. Een vandelastigste elementenwordthet optuigenvaneenarbitrage-instituut dat bevoegdis over toekomstigehandelsdisputen teoordelen.

EU-burgers in het Verenigd Koninkrijk

De Britse pre-mier TheresaMay leek haarbrexitplannen

relatief eenvoudigdoor het parlementte voeren. Maar toentrapten, afgelopenweek, de lords enbaronessen van hetHogerhuis op de rem.Zij willen dat May derechten van de ruim3miljoen burgers uitEU-landen die al inhet Verenigd Konink-rijk zijn unilateraalgarandeert. Dus on-afhankelijk van watde andere lidstaten

bepalen over de ruim1 miljoen Britten diein hun landen wonen.De wet waarmee Mayde EU-vertrekproce-dure wil opstarten,gaat nu terug naar hetLagerhuis. Dat stemdeeerder in met de wetzonder de door het

Hogerhuis geëistegarantie. De vraag isof men nu alsnog eenaanvulling op de plan-nen van May vordert.Interessant is dat eenspeciale commissiemet leden van hetLagerhuis inderdaadvindt dat May toe-schietelijk moet zijn,zo bleek gisteren. Indeze commissie zit-ten parlementariërsvan verschillendepartijen. Onder henzijn Michael Gove enDominic Raab, tweeprominente brexiteersuit de partij van May.

3miljoenRuim drie miljoenburgers uit andereEU-landen wonen inhet VK.

Maywil niet langerdat Europese rech-ters hunBritse ambtsgenotenkunnenoverstemmen, redenwaaromzehetEuropeseHof van Justitie onacceptabelacht. Zewil eenarbitragesysteemdat deBritse soevereiniteit ongemoeid laat endemaximale juridische zekerheidbiedt.

May zelf noemthetmodel dat deEUmetCanada is overeengekomenals voor-beeld.Maar datmodel kent een systeemwaarbij in eerste instantie gezochtwordtnaar eenpolitieke endiplomatiekeop-lossing. VolgensAlanDashwood, dienogleiding gaf aandepolitieke afdeling vandeEuropese raad inBrussel, biedt datruimte tot een vormvanhandjeklapdieMaynu juistwil uitsluiten.

DashwoodoppertdatdeBritteneenskijkennaarhet tribunaaldatNoorwegen,IJslandenLiechtensteingebruiken inhundealsmetdeEU.Een logischege-dachte, aldusRemKorteweg vanhetCen-tre forEuropeanReform.Maarwel eentjemet eenkeerzijde: dit tribunaalmoetalle jurisprudentie vanhetEuropeseHofvan Justitie volgen,waardoorMaydustochweermetdezedoorhaar verfoeideinstantie zit opgescheept. ‘Danmoet je erdus voor zorgendatdebrexitminnendelezers vanTheDailyMailditniet tehorenkrijgen’, zegtKortewegcynisch.

Resteert dedouane-unie, diehettariefvrije verkeer vangoederen tussende aangesloten landen regelt.Maywilde internemarkt vandeEUverlaten,omdat lidmaatschapook vrij verkeer vanpersonen voorschrijft. Ze zoudaarente-genbest onderdeel vandedouane-uniewillenblijven,warehetniet dat dit haarbelet op eigenhoutjehandelsovereen-komstenmet andere landen te sluiten.

Er is deBritse premier veel aangele-genmet een vergelijkbaar alternatiefte komen, zonderdenegatievebijwer-kingen.Want als haar dat niet lukt, lijktde terugkeer vangrenscontroles tussenNoord-Ierlandende IerseRepubliekonvermijdelijk.Hier komtdan immerseenbuitengrens vandeEU te liggen.

‘DeEUzal ervoorwillen zorgendat Ier-landniet gebruikt gaatwordenals entreevoordeBrittennaar de internemarkt’,zegtKorteweg. ‘Hoedoe jedat zondercontroles opof ronddegrensovergang?DeBrittenkunneneigenlijk alleenhopenopeengentlemen’s agreement opbasis vanwederzijds vertrouwen.MaarbinnendeEU lijkt dewindnuniet dierichtingop tewaaien.’

Hobbels genoegdus, endiemoetenallemaal genomenwordenbinnen tweejaar.Ofniet? Een verlenging vande ter-mijnof eenovergangsperiode lijkt onver-mijdelijk.Dat is ookdemening vanNiekBiegman, advocaat vanDeBrauwBlack-stoneWestbroek inLondenen voormanvaneenbrexit-werkgroepdiebinnenditkantoor is opgezet. ‘Het is zeer onwaar-schijnlijk dat hetMay lukt binnen tweejaar overeenstemming tebereikenoverde vertrekregeling éneennieuwedeal’,aldusBiegman.

Een transitieregeling is nodig,wat eenkiemvoornieuweonenigheidkan zijn.Biegman: ‘Acht je zo’nperiode alleennodig als overgang vanoudenaarnieuweafspraken, zoals deBrittenhet zullenwillen zien?Of zie jehet als raamwerkvoor verdere onderhandelingen, zoalsdeEuropeseCommissie endemeestelidstaten ernuover denken?Zeker indatlaatste geval ligt het voordehanddat deBritten zich tijdensdie periodemoetenblijven committeren aan, bijvoorbeeld,vrij verkeer vanpersonenende juris-dictie vanhetEuropsehof van Justitie.Opnieuw lastig te verkopen in eigen landvoorMay.’

DatBiegmandaarwel eens gelijk inkanhebben, bewijst debijeenkomstvanTheBrugesGroup,medio februariinLonden.Opdebrexit-euforie diehierheerst, krijgt geenenkele scepsis vat.

DeEUheeft veel problemenaan zijnhoofd endat gaat inons voordeelwer-ken, zegt investeerderMellon aanheteinde vandebijeenkomst vol vertrou-wen. ‘Zewillenonsuit deweghebben.Wekunnenbinnen twee jaar eendealhebben.’

‘Het is zeer onwaarschijnlijkdat het May lukt binnentwee jaar overeenstemmingte bereiken’

pagina 6, 06-03-2017 © Het Financieele Dagblad