Des
ign
Cha
rles
& R
ay E
ames
- H
ang
it al
l ©
Vitr
a
Het coöperatief modelDBO Studievoormiddag – 12 mei 2009‘Met de klas ondernemen over de grenzen heen’
Dr. Caroline Gijselinckx
Cera Steunpunt Coöperatief Ondernemen
HIVA-K.U.Leuven i.s.m. Cera
Coöperatief ondernemen is…
Coöperatief ondernemen is…
• een manier van ondernemen,
• die gepraktiseerd wordt in economische organisaties,
• die vrijwillig worden opgericht door personen,
• om gemeenschappelijke noden en verwachtingen te lenigen,
• die ze ieder afzonderlijk niet of niet in dezelfde mate kunnen lenigen,
• en die het gezamenlijk eigendom zijn van haar leden,
• die haar democratisch controleren.
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 2
Coöperatieve principes
International Co-operative Alliance (ICA), 1995
• Vrijwillig en open lidmaatschap
• Democratische controle door de leden
• Economische participatie door de leden
• Autonomie en onafhankelijkheid
• Opleiding, vorming en informatie
• Coöperatie tussen coöperaties
• Aandacht voor de gemeenschap
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 3
De coöperatieve identiteit
= de dubbele identiteit van vennoten
• Vennoten zijn gebruikers– Coöperatie is economisch instrument om hun noden &
verwachtingen te lenigen
• Vennoten zijn eigenaars– Financieel: coöperatieve aandeelhouder– Sociaal : inspraak & controle
► door die dubbele identiteit zijn coöperatieve vennoten
• Investor & user driven
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 4
Tradities van coöperatief ondernemen
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 5
• Tradities van coöperatief ondernemen (Melnyk, 1995) Communalisme
Communisme
Socialisme
Sociaal-democratie
Oorsprong van het coöperatief model
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 6
1844: The Rochdale Society of Equitable Pioneers
Oorsprong van het coöperatief model
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 7
1844: De coöperatieve winkel in Rochdale
Oorsprong van het coöperatief model
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 8
Wilhelm Friedrich Raiffeisen: model van spaar- en kredietcoöperaties
Typologie
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 9
• Types van coöperaties volgens belangen / behoeften
van coöperanten Landbouwers
Consumenten
Handelaars / distributie
Werknemers
Producenten
Spaarders en kredietverstrekkers
…
Typologie
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 10
• Types van coöperaties volgens economische functie Consumentencoöperaties
Producentencoöperaties
Werknemerscoöperaties
Multistakeholder coöperaties
Typologie
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 11
• Types van coöperaties volgens voorwaarden voor lidmaatschap Leden versus aandeelhouders
• Types van coöperaties volgens graad en rechtspersoonlijkheid
van de leden Eerstegraads en tweedegraadscoöperaties
• Types van coöperaties volgens de participatiestructuur van de
leden Directe democratie representatieve democratie
Vlakke getrapte participatie
Coops internationaal
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 12
• ICA Meer dan 800 miljoen personen zijn wereldwijd lid
van een van de 223 ledenorganisaties van de ICA
in 85 landen
100 million jobs
de top-300 coops hebben een omzet die gelijk staat aan het BBP van
Canada
Coops internationaal
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 13
• Verenigd Koninkrijk The Co-operative Group:
• > 68 000 werknemers
• wervingscampagne: + 2 miljoen leden
• Spanje (Baskenland) Mondragon
• VS en Canada Coöperatieve publieke en sociale voorzieningen
• Ontwikkelingslanden Hefboom tot economische ontwikkeling
Microkredieten en microverzekeringen
Fair trade
Huisvestingscoöperaties
Belgische context
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 14
• Wetgevend kader 1873: zeer liberaal wetgevend kader
1955: Nationale Raad voor de Coöperatie
1991: cvba / cvo(h)a
1995: “Vennootschap met Sociaal Oogmerk” (VSO)
2006: statuut van Europese Coöperatieve Vennootschap
Belgische context
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 15
• Nationale Raad voor de Coöperatie
• Erkenningsvoorwaarden Vrijwillige toetreding
Gelijk stemrecht (of beperking ervan) op de algemene vergadering
De aanstelling van de bestuurders door de algemene vergadering
Een matig dividend (max. 6%)
Een ristorno aan de vennoten
• Voordelen erkenning Financieel voordeel: eenvoudige manier van kapitaalophaling
Fiscaal voordeel: vrijstelling belastingen op dividend
Belgische context
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 16
• Coöperaties in België: overzicht
30 000 coöperaties +/- 500 erkende coöperaties erfenis van een liberale wetgeving
prikkels tot aanvraag erkenning te beperkt?
traditionele sectoren landbouw
financiën & verzekeringswezen
farmacautische distributie
retail (coöperatieve winkels zijn verdwenen)
Nieuwe coöperaties Cf. nieuwe maatschappelijke noden & behoeften
(groene energie, duurzame consumptie, fair trade, kinderopvang,
mobiliteit, wonen, woon-zorg combinaties,…)
Coöperatief ondernemen in de klas
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 17
• Belang van kennismaking met coöperatieve manier van ondernemen in de klas
– Alle types van secundair onderwijs + hoger onderwijs
– Theoretisch en in de praktijk
• Coöperatieve principes
– Waardengedreven ondernemen
• Voordelen van samenwerking voor (startende) ondernemers• Markttoegang en marktmacht• Economies of scale and of sharing• Vermindering van transactiekosten• Toegang tot lokaal kapitaal in geglobaliseerde en vrije markt• Aansluiting op lokale behoeften en mogelijkheden• Stakeholdersbetrokkenheid:
o Motivatie van alle betrokkeneno Participatie van alle betrokkeneno Competentiedenkeno Innovatieve kracht
Meer weten…
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 18
Cera Steunpunt Coöperatief Ondernemen- Onderzoekscentrum van het HIVA, met de financiële steun van Cera, ter ondersteuning van de
verdere ontwikkeling van het coöperatief ondernemen in België - Communicatiekanalen:
- www.cooperatiefondernemen.be, - E-notes, Nieuwsflashes, CoopDirects, working papers
- Publicaties:- Van Opstal, W., C. Gijselinckx & P. Develtere (2008), Coöperatief ondernemen in België:
theorie en praktijk. Leuven: ACCO.- Develtere, P., K. Meireman & P. Raymaekers (2005), Coöperatief en maatschappelijk
verantwoord ondernemen: de plaats van de venoot in de coöperatie. Leuven: Cera/HIVA.
Ander onderzoek naar coöperatief ondernemen o.a.:- Develtere, P., I. Pollet & F. Wanyama (eds) (2008), Co-operating out of poverty. The Renaissance
of the African co-operative movement. Geneva: ILO.- Develtere, P. & I. Pollet (2006), How co-operatives cope? A survey of major development agencies.
Leuven: Cera/ BRS.- Gijselinckx, C., P. Develtere & P. Raymaekers (2007), Coöperatieve vernieuwing en duurzame
ontwikkeling. Leuven: HIVA.- Zhao L. & Develtere P. (2009), New co-operatives in China: An Indigenous Model of Social
Enterprises, Working Paper on Social and Co-operative Entrepreneurship 10.01, 30p.
Meer weten…
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 19
Nuttige links:- www.cooperatiefondernemen.be
- http://economie.fgov.be/nrc-cnc.jsp
- www.coopconsult.be
- www.coopkracht.org
- www.febecoop.be
- www.socialeeconomie.be
Coöperatief ondernemen in de klas
12 mei 2010 DBO Studiedag "Met de klas ondernemen over de grenzen heen" 20
It’s up to you!
Top Related