Roadmap standaardenAnalyse concept 1
Januari 2019
NOOT: deze concept-analyse iseen tussenstand en zal de
komende maanden verder worden uitgewerkt in nauw overleg met
betrokken stakeholders
Inleiding
Met deze ‘Roadmap standaarden’ wordt beoogd een beschrijving te geven van het ontwikkelingstraject
van relevante open (BIM- en GIS-)standaarden tot een samenhangend ‘ecosysteem’ van standaarden.
Dit ecosysteem van standaarden kan een essentieel onderdeel vormen van het “Digitaal Stelsel
Gebouwde Omgeving” (DSGO). Het DSGO is één van de beoogde producten van het “Nationaal
Programma Digitalisering Gebouwde Omgeving” dat wordt voorbereid in de DigiDealGO.
Uitgangspunt voor het DSGO is het ‘object’ als constante informatiedrager in de levenscyclus van
bouwwerken. Informatie over het bouwwerk ‘as required’, ‘as designed’, ‘as built’ en ‘as maintainded’
wordt gekoppeld aan het bouwwerk en aan de objecten waaruit dat bouwwerk bestaat. Zodanig, dat in
alle stadia van de levenscyclus een ‘virtuele tweeling’ (digital twin) beschikbaar is ter ondersteuning van:
Planvorming en besluitvorming gedurende de volledige levenscyclus t/m hergebruik en recycling;
Digitalisering van de aanbestedings- en vergunningverleningsprocessen
Informatie-uitwisseling en –overdracht tussen ketenpartners;
Simulaties en analyses van te verwachten gedrag van het bouwwerk;
Voorspellen/onderzoeken van de effecten van ingrepen op onder meer energieverbruik, circulariteit,
levensduurkosten, bouwsnelheid, veiligheid en gezondheid;
Ondersteuning van gebruik, asset management en facility management;
(Her)gebruik van kennis en informatie binnen projecten en over projecten heen;
Ontwikkeling van nieuwe producten en diensten.
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
2
Inleiding - vervolg
Deze analyse is als volgt opgebouwd:
1. Inventarisatie van de typen afspraken (standaarden) die nodig zijn om de stip op de horizon van het werken met
digital twins te bereiken;
2. Inventarisatie van de standaarden die al beschikbaar zijn of komen:
1. Internationaal;
2. Nationaal;
3. Beschrijving van de – eventuele relaties – tussen internationale en nationale standaarden;
4. Schets van de mogelijke/gewenste ontwikkelingsrichting.
De bouw is in toenemende mate een internationaal opererende sector. Dat geldt zeker voor de
toeleveringsindustrie, maar in toenemende mate ook voor de ontwerpende, adviserende en
uitvoerende deelsectoren. Uitgangspunt is daarom dat internationale standaarden in principe leidend
zijn bij de opstelling van de Roadmap standaarden. Nationale standaarden worden in deze analyse
vooral benaderd als (toekomstige) aanvullingen op, of nationale invullingen van internationale
standaarden die vaak een kaderscheppend karakter hebben.
Op sommige vlakken lopen Nederlandse ontwikkelingen voor op de internationale. In die gevallen is het
streven om de nationale ontwikkelingen tijdig in te brengen in internationale standaardisatie en
normalisatie. Waar mogelijk nemen we dan internationaal het voortouw.
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
3
Inleiding - vervolg
Wat betreft internationale BIM- en GIS-standaarden zijn de volgende organisaties van belang:
ISO – wereldwijde standaardisatie-organisatie
Binnen ISO houdt de ISO/TC59/SC13 zich specifiek bezig met BIM-standaarden
CEN/TC 442 “Building Information Modelling”, de Europese normcommissie die zich bezig houdt met de
ontwikkeling van Europese BIM-standaarden
Actief sinds 2016
buildingSMART International
Wereldwijd consortium van overheidsorganisaties, bedrijven, kennisinstellingen en universiteiten;
Ontwikkelaar/beheerder van onder meer de IFC-standaard
OGC: Open Geospatial Consortium
Wereldwijd consortium van overheidsorganisaties, bedrijven, kennisinstellingen en universiteiten
Ontwikkelaar/beheerder van open GIS-standaarden als GML en CityGML
Er zijn sterke onderlinge relaties tussen deze organisaties:
Standaarden die in de meer informele consortia buildingSMART en OGC worden ontwikkeld, worden dikwijls in
ISO- en/of CEN-verband tot formele internationale normen ‘verheven’;
Tussen ISO en CEN geldt de afspraak dat ISO-normen die passend zijn voor Europa, in een
versnelde procedure de status van EN-norm kunnen krijgen.
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
4
Uitgangspunt voor Digitaal Stelsel Gebouwde Omgeving: bouwwerk als constante informatiedrager in de levenscyclus (Digital Twin)
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
5
As required
As designed As built
As maintained
Virtueel bouwwerk(digital twin)
Virtuele omgeving(GIS)
Statusveranderingen van bouwwerk in de tijd
• Informatie wordt gekoppeld aanhet bouwwerk en de objecten daarbinnen
• De status van het bouwwerk en deobjecten verandert in de tijd van“As required” via “As designed” en“As built” naar “As maintained”
Ketensamenwerking in de levenscyclus
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
6
As required
As designed As built
As maintained
Virtueel bouwwerk(digital twin)
Virtuele omgeving(GIS)
kpkp
kp
kp
kp kp
kp kp
kp
kp
kp
kp
kp
kp
kp
kp
kpkp
kp
kp
kpkp
kp
kp
• Netwerken vanketenpartners (kp’s)werken aan statusveranderingen
Welke typen afspraken (standaarden) nodig?
Er zijn afspraken nodig voor:
De opbouw en inrichting van de digital twins;
Ondersteuning van de samenwerking tussen ketenpartners.
Zie de figuur op de volgende pagina
Afspraken voor de opbouw en inrichting van digital twins:
Eenduidige definities van objecten (objecttypen) en hun mogelijke eigenschappen;
Eenduidige datastructuren, -ordeningen en/of –modellen;
Specificatie van benodigde informatie/data per stadium;
………… (wat zien we over het hoofd?)
Afspraken ter ondersteuning van de samenwerking tussen ketenpartners:
Samenwerkingsafspraken: rollen, taken, verantwoordelijkheden;
Uitwisselingsstandaarden
………… (wat zien we over het hoofd?)
Deze typen van afspraken passen goed in de ‘driehoek’ van buildingSMART, waarin standaarden worden
onderscheiden op het gebied van semantiek, data en processen.
Zie figuur op pagina 10
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
7
Welke typen afspraken (standaarden) nodig?
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
8
As required
As designed As built
As maintained
kpkp
kp
kp
kp kp
kp kp
kp
kp
kp
kp
kp
kp
kp
kp
kpkp
kp
kp
kpkp
kp
kp
Eenduidige definities van objecttypen en
eigenschappen
Eenduidige datastructuren
en/of ordeningen
Samenwerkings-afspraken: rollen,
taken, verantwoor-delijkheden
Uitwisselings-standaarden
Specificatie benodigde data
(per stadium)
Plaatsing soorten standaarden in driehoek buildingSMART
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
9
DATA
Eenduidige definities van objecttypen en eigenschappen
Eenduidige datastructuren
Specificatie benodigde data (per stadium)
Samenwerkingsafspraken: rollen, taken, verantwoordelijkheden
Uitwisselingsstandaarden
… zitten op het raakvlakvan processen en data
Welke standaarden zijn/komen beschikbaar?
Op de volgende pagina’s is per type afspraken in beeld gebracht welke internationale en nationale
standaarden ter beschikking zijn of komen, hoe die zich tot elkaar verhouden en wat de (verwachte of
gewenste) ontwikkelingsrichting is.
Voor een nadere beschrijving van de genoemde standaarden wordt verwezen naar
de “Atlas Open BIM Standaarden” (versie 2.0 c1)
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
10
Eenduidige definities van objecttypen en eigenschappen
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
11
internationaal
nationaal
Aantal losse dataverzamelingen, nog verre van eenduidig, weinig tot geen
ondersteunende software
Nog verre van compleet, weinig tot geen ondersteunende software
2019: onderzoek naar de mogelijkheden om
te linken
Is gelijk aan
Is (partieel) gemaptaan
Is opgenomen in
2660
Wordt aangepast aan
Beschouwing standaarden voor eenduidige definities van objecttypen en eigenschappen
De buildingSMART Data Dictionary (bSDD) en de CB-NL hebben vergelijkbare doelstellingen: het
bieden van eenduidige definities voor “concepten”: objecttypen, eigenschappen, relaties, activiteiten, …
Beide bibliotheken zijn nog in ontwikkeling, maar zijn verschillend opgebouwd en gebruiken verschillende IT-
oplossingen.
bSDD bestaat vooralsnog uit een aantal losse dataverzamelingen van verschillende (internationale) herkomst, die
niet of nauwelijks onderling zijn gelinkt. Het meest veelbelovende deel is de objecttypenbibliotheek die in eerste
instantie door Noorwegen is ingebracht en gaandeweg is/wordt ‘verrijkt’ met bijdragen uit andere landen. Deze
bijdragen zijn echter nog niet optimaal op elkaar afgestemd: objecttypen kunnen vaker voorkomen met
verschillende definities. Behalve een API is er nog niet of nauwelijks ondersteunende software voor het gebruik van
bSDD beschikbaar. Er zijn zorgen over het gebrek aan professioneel en daadkrachtig beheer.
De CB-NL maakt gebruik van Linked Data technologie met gebruik van W3C-standaarden (RDF/RDFS/OWL), die het
mogelijk maken om uiteenlopende (online) gegevensbronnen en databestanden aan elkaar te relateren. CB-NL is
nog verre van compleet: met name definities van eigenschappen en activiteiten ontbreken nog grotendeels. De
“topstructuur” zal worden aangepast aan de NEN 2660 “Ordeningsregels voor informatie in de gebouwde
omgeving” die op dit moment (januari 2019) nog in ontwikkeling is.
Voor 2019 staat een ‘Proof of Concept’ op stapel om te onderzoeken op welke wijze de CB-NL kan worden gelinkt
aan de bSDD. Daarnaast verkent de beheerder van bSDD - met inbreng van TNO – de mogelijkheden om bSDD te
‘moderniseren’ op basis van Linked Data technologie. Dit zal de mapping van CB-NL en bSDD aanzienlijk kunnen
vereenvoudigen en versnellen.
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
12
De van oorsprong Nederlandse ETIM-standaard (classificatie van “off the shelf” technische producten,
voor het zoeken en vinden van producten op basis van hun vereiste eigenschappen) is inmiddels
‘uitgerold’ in 18 verschillende landen. ETIM is gemapt aan CB-NL (op het niveau van IFC4 klassen) en
is/wordt nu geïntegreerd in bSDD.
ETIM International zou de voorkeur geven aan ‘mapping aan bSDD’ boven ‘integratie in bSDD’, omdat ETIM na
integratie op twee plekken moet worden onderhouden. Opzet en technologie van bSDD laten zo’n mapping echter
nog niet toe.
GWSW is gemapt aan CB-NL en maakt gebruik van dezelfde technologie (W3C-standaarden)
De topstructuur van CB-NL zal in 2019 worden aangepast aan NEN 2660 “Ordeningsregels voor
informatie in de gebouwde omgeving”. Daarmee wordt de basis gelegd voor verdere harmonisatie van
uiteenlopende (Nederlandse) informatiemodellen, classificaties, objecttypenbibliotheken, enzovoort.
Mogelijke / gewenste ontwikkelingsrichting:
Topstructuur van CB-NL aanpassen aan NEN 2660 en CB-NL verder completeren t.b.v. gebruik in onder meer
Nederlandse objecttypenbibliotheken voor zowel de GWW- als de B&U-sector.
Bevorderen dat bSDD en CB-NL aan elkaar kunnen worden gelinkt met behulp van Linked Data technologie.
Daarmee kan worden gerealiseerd dat een investering in CB-NL tevens een investering is in bSDD en omgekeerd.
Dit is niet alleen voor CB-NL van belang, maar ook voor ETIM en vele andere standaarden voor het definiëren
van objecttypen en eigenschappen in de wereld. Linked Data maakt de combinatie van decentraal beheer
(beheer bij de bron) én benutten van elkaars kennis en standaarden mogelijk.
De Bouwinformatieraad (BIR) heeft al enkele jaren geleden bewust gekozen voor deze ontwikkelingsrichting.
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
13
Standaarden voor eenduidige datastructuren en/of -ordeningen
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
internationaal
nationaal
IFC
IFC Object Type Libraries(OTL’s) GWW
IMGeo2660
ISO 12006-2?ISO 12006-3?
STABU 2?
14
Volledig geadopteerd in NL
Implementeert inmainstream software
PNWIP Standard forLinking Objecttypelibraries
Inbreng kennis en ervaring
Basis voor doorontwikkeling
Basis voor eventuele doorontwikkeling
NL-initiatief, start voorjaar 2019
Afstemming BIM en GIS noodzakelijk (zowel
internationaal als internationaal)
Basis voor eventuele doorontw. Afgestemd (‘vertaling’
NLCS naar BGT)
Beschouwing standaarden voor eenduidige datastructuren en/of ordeningen
Beschrijving van onderlinge relaties van de betreffende internationale en internationale standaarden:
PM
Mogelijke/gewenste ontwikkelingen:
Verder ontwikkelen en implementeren standaarden/methodieken voor semantisch modelleren, zoals onder meer
wordt ingezet bij de ontwikkeling van OTL’s voor de GWW-sector. Deze ontwikkeling is inmiddels ook ingebracht in
Europese normalisatie (New Work Item Standard for Linking Objecttypelibraries); Nederland neemt in Europees
verband het voortouw in semantisch modelleren op basis van W3C standaarden.
Doorontwikkelen van NL-standaarden in deze geest; op termijn introduceren van semantisch modelleren in de
B&U-sector (in nauw overleg met key-spelers in de sector).
NEN 2660 “Modelleringsregels voor informatie in de gebouwde omgeving” is belangrijk voor de (toekomstige)
convergentie van verschillende bestaande en nieuwe classificatiesystemen (vertegenwoordiger BIM Loket is
voorzitter van de NEN-cie 351225 die de NEN 2660 ontwikkelt).
Creëren van uitwisselings- en koppelingsmogelijkheden tussen IFC- en CityGML-bestanden is noodzakelijk,
bijvoorbeeld om ‘geo referencing’ van bouwwerken in digitale kaarten mogelijk te maken. In NL zijn hiervoor
studies en pilots uitgevoerd, die een goed overzicht geven van de problemen die zich hierbij voordoen en van
mogelijke oplossingsrichtingen.
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
15
Standaarden voor specificatie van benodigde data (per stadium)
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
16
internationaal
nationaal
TC 442/WG2/TG1Levels of Information Needs
+ Use cases
Object Type Libraries(OTL’s) GWW
Nog verre van eenduidig
Informatie Leverings Specificaties(ILS’en) opdrachtgevers B&U
Aan begin van de ontwikkeling, nog verre
van eenduidig
TC 442/WG3/TG2Employer’s InformationRequirements Template
In ontwikkeling
In ontwikkeling
Verouderd, maar nog veel toegepast
In ontwikkeling
Wederzijdse inbreng/afstemming
Input (geensterke relatie)
BIM Basis ILS
Is uitbreidingvan / vervolg op
ILS””
Aanzet alternatief voor
Beschouwing standaarden voor specificatie van benodigde data (per stadium)
Beschrijving van onderlinge relaties van de betreffende internationale en internationale standaarden: PM
Algemeen: de genoemde Europese standaarden-in-ontwikkeling zijn tamelijk ‘hoog over’ en kaderscheppend.
“BNA ILS” is een nog zeer jong initiatief van de BNA om een op de BIM-werkwijze afgestemd alternatief voor de STB
te ontwikkelen.
“ils Ontwerp&Engineering” is een initiatief vanuit het uitvoerend bouwbedrijf en is in essentie een voorstel voor een
gestandaardiseerd data-behoefteschema voor uitvoerende bedrijven. Uitbreiding van/vervolg op de BIM Basis ILS;
moet worden afgestemd met verschillende stakeholdergroepen (architecten, adviseurs, installateurs, opdrachtgevers,
….)
Mogelijke/gewenste ontwikkelingsrichting:
Nederlandse ontwikkelingen (OTL’s in de GWW-sector, ILS-methodiek in de B&U-sector, …. ) positioneren en
uitwerken als nationale invullingen van de Europese standaarden.
Omgekeerd: ervaringen en inzichten die daarbij worden opgedaan, terug inbrengen in de (door-)ontwikkeling van de
Europese standaarden. Betekent: Europese ontwikkelingen op de voet volgen en input leveren waar nodig en
mogelijk.
Verschillende ontwikkelingen in de B&U (BNA-ILS, ILS’en opdrachtgevers, ILS Ontwerp&Engineering) hebben sterke
raakvlakken qua inhoud en toe te passen methodiek (waarbij standaarden als IFC en NL/SfB in combinatie een grote
rol spelen). Het is van groot belang dat er één gemeenschappelijke methodiek ontstaat voor het specificeren van de
vereiste informatie/data per stadium of fase. BIM Loket dient hierin regie te nemen!
Doorontwikkeling en implementatie van gedachtegoed dat wordt beschreven in White Paper NL/SfB
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
17
Nader toe te lichten en uit te werken in de Roadmap!
Standaarden voor samenwerkingsafspraken (rollen, taken, verantwoordelijkheden)
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
internationaal
nationaal
EN-ISO 19650-1, -2 en -3:EN-ISO 29481:
Information Delivery Manual
TemplateBIM Execution Plan
Nationale ModellenBIM Protocol en - Uitvoeringsplan
BCF
BCF
18
Volledig geadopteerd
Uitwerking conform
Wederzijdseinbreng
Stond model voor
Beschouwing standaarden samenwerkingsafspraken
Beschrijving van onderlinge relaties van de betreffende internationale en internationale standaarden
PM
Algemeen: de EN-ISO 19650-serie beschrijft “hoog-over” regels voor informatiemanagement in het kader van
contracten tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers. Ruimte voor nationale invullingen binnen de algemene kaders.
Mogelijke/gewenste ontwikkelingsrichting:
Eventuele (door-)ontwikkeling van NL (BIM-)processtandaarden baseren, c.q. afstemmen op de EN-ISO 19650-serie.
Europa-breed is er consensus over deze normenserie, waarmee de basis is gelegd voor een eenduidig begrippenkader
en samenwerking in grensoverschrijdende BIM-projecten.
In het verlengde daarvan: (op termijn) aanpassen van het Nationaal Model BIM Uitvoeringsplan aan de CEN BIM
Execution Plan template (BEP). Omgekeerd brengen we (ervaringen met) ons Nationaal Model in bij de ontwikkeling
van de BEP-template.
VISI heeft ruim 5 jaar geleden model gestaan voor de ISO 29481: Information Delivery Manual, Part 1 & 2. In 2018 is
deze ISO norm ook geaccepteerd als EN-norm. CEN/TC 442/WG3 heeft het plan opgevat om een guideline
(praktijkrichtlijn) voor de implementatie van de EN-ISO 29481 te ontwikkelen, inclusief praktijkvoorbeelden. Hier ligt
een kans om VISI internationaal uit te rollen. Er zijn dan ook twee Nederlandse experts aangemeld om mee te
schrijven aan de guideline.
(Internationale) doorontwikkeling en uitrol van SALES: PM (uit te werken in samenwerking met Ketenstandaard Bouw
& Installatie).
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
19
Uitwisselingsstandaarden
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
internationaal
nationaal
IFCICDD
IFC
ProductData Templates
20
(Sterke) relatie met
Volledig geadopteerd
IFC-bestanden kunnen in principe in combinatie met andere digitale
projectdocumenten via COINS containers worden uitgewisseld
Stond modelvoor
Vervangt op (korte) termijn
Beschouwing uitwisselingsstandaarden
Beschrijving van onderlinge relaties van de betreffende internationale en internationale standaarden
PM
Evaluatie-onderzoek in opdracht van RWS naar de toepassing van de combinatie COINS 2.0 en OTL-RWS heeft tot
conclusies en inzichten geleid, die een grote impact hebben op de ontwikkeling van ICDD (en meer in het algemeen op
de ontwikkeling van semantisch modelleren in bouw- en infrasector).
ICDD part 2 kent een aanzienlijk lagere instapdrempel dan COINS 2.0 en biedt de (internationale) bouwsector de
mogelijkheid tot een beheerste, stapsgewijze implementatie van semantisch modelleren, c.q. data-uitwisseling op
basis van W3C-standaarden (Linked Data technologie)
Mogelijke/gewenste ontwikkelingsrichting:
Benutten van recente inbreng vanuit NL in het kader van ICDD in de ontwikkeling van NEN 2660 “Modelleringsregels
voor informatie in de gebouwde omgeving”
COINS 2.0 vervangen door ICDD part 1 & 2
…..
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
21
Een paar voorlopige conclusies
Er is nog veel in ontwikkeling en nog méér af te stemmen
In CEN-verband wordt veel in EN-normen vertaald, wat in buildingSMART wordt ontwikkeld
(Toekomstige) Europese normen zijn vaak globaal, kaderscheppend
Ruimte voor specifieke nationale invullingen
Binnen die Europese kaders: Nederlandse standaarden (door-) ontwikkelen
Dominante standaarden/ontwikkelingen op het gebied van open standaarden zijn IFC en Linked Data
(W3C standaarden)
Beide zijn zeer goed in combinatie toepasbaar
NL – met name de GWW-sector – loopt voorop in de ontwikkeling en toepassing van Linked Data in de bouwsector.
Deze kracht nationaal en internationaal benutten en verder uitbouwen
Teneinde nationaal en internationaal één taal te kunnen spreken, is er grote behoefte aan uniforme data
dictionaries; onderzoeken hoe bSDD en CB-NL elkaar kunnen versterken
……. (PM)
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
22
Ontwikkeling van open BIM-standaarden in NL
23
BIR kaders voor BIM-standaarden
2014-2015: Bouwinformatieraad (BIR) kiest voor W3C standaarden
W3C = World Wide Web Consortium
Ca. 400 bedrijven, overheidsinstellingen, universiteiten en kennisinstituten
O.a. Adobe, Microsoft, Apple, Siemens, Boeing, Samsung, Google, Sony, …
Voor Nederland: TNO, TU Eindhoven, VU, ECN, Nederlandsche Bank
Naast:
Waarom W3C standaarden?
Open Source
Gedragen door toonaangevende bedrijven, universiteiten en instituten
Internationaal erkend
Aantoonbaar breed en veelvuldig toegepast
Worden actief beheerd en doorontwikkeld
Faciliteren moderne communicatie via het internet
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
24
Semantic web
Opbouw van (wereldwijde) netwerken van data
Het soort data dat je vindt in databases
Koppelen van databases via internet
Ultieme doel van Semantic Web:
Computers in staat stellen om veel meer nuttig
werk te doen
Mogelijk maken van betrouwbare data-uitwisseling
via het World Wide Web
Daarvoor zijn standaarden noodzakelijk, o.a. voor:
Structuur van de data
Gemeenschappelijke taal (vocabulaire)
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
25
Om welke W3C standaarden gaat het?
RDF voor de datastructuur
Opbouw van informatie in “triples”
RDF, RDFS en OWL voor het vocabulaire
Betekenis van informatie
Met name gestandaardiseerde relaties
SPARQL voor queries
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
26
Hoe zetten we W3C standaardenin bij open BIM standaarden?
1. Het begint altijd met de vraag:
Wat is het beoogde doel van de BIM standaard?
2. Vervolgens: welke typen informatie moeten worden
vastgelegd en uitgewisseld?
3. Wat daarvan kan met RDF?
4. Wat van de rest kan met RDFS?
5. Wat van de rest kan met OWL?
6. Welke domeinspecifieke aanvullingen zijn eventueel nog nodig?
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
27
27
Beoogde doel BIM Standaard
Typen informatie
RDF
RDFS
OWL
Domein-specifieke
aanvullingen
do
mein
on
afhan
kelijk
Object Relatie Subject
SE
…….
Welke van onze standaarden maken al gebruik van W3C standaarden?
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
28
SE-BIM
GWSW
(nog niet) (in voorbereidingvoor VISI 2.0)
Hoe hangen deze standaarden samen?
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
29
Taxonomie/gemeenschappelijk
woordenboek
SE-BIM streeft naar mapping aan
Basis voor toekomstigReferentiekader SE
GWSW
2D tekeningen kunnendeel uitmaken van
COINS container
Knelpunten
Wijze van semantisch modelleren (met RDF/OWL) verschilt per standaard
COINS – CB-NL – SE-BIM – GWSW
Eindeloze discussie tussen experts
NLCS is geen ontologie/taxonomie in RDF/OWL
Mapping via Excel mappingtabellen is niet zeer ‘intelligent’
Marktpartijen ervaren vooral problemen met OTL’s
Verschillen in opzet per opdrachtgever
Gebruik van OTL RWS in combinatie met COINS 2.0 leidt tot dubbel werk
………
Internationale aansluiting
Zowel een complicatie als een kans
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
30
Wat willen we bereiken?
Eén “ecosysteem” van samenhangende standaarden en OTL’s ….
Internationaal afgestemd
…. die uitwisseling van asset- en procesdata tussen projectpartners optimaal faciliteert ….
….en (her)gebruik van die data in de levenscyclus van bouwwerken optimaal faciliteert
Met een standaard als CB-NL (en/of bSDD) op de achtergrond als verbindende ‘verborgen dienaar’
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
31
Wat is daarvoor nodig?
Eén gemeenschappelijke ‘modelling guide’ voor alle standaarden en OTL’s
In RDF/OWL
Relatie met nieuwe NEN 2660
‘Topstructuur’ voor OTL’s
Op basis van use cases van gebruikers (OG’s en ON’s)
Als onderdeel / service van CB-NL
Relatie met nieuwe NEN 2660
‘Omzetten’ van NLCS, VISI, …… naar ontologieën/taxonomieën
Op basis van de modelling guide
De lead houden/nemen in verwante internationale ontwikkelingen
ISO/TC 59 / SC 13
CEN/TC 442 “Building Information Modelling”
Gebruikers en leveranciers meenemen in de ontwikkelingen
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
32
Context, nationaal
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
33
DSBI
Ontwikkelings-programma2018 - 2030
Meer uitgangspunten vanuit de DigiDealGO
Koppeling met locatie-informatie (GIS)
Bouwwerk staat nooit op zichzelf, altijd in een omgeving
Koppeling met andere stelsels
Digitaal Stelsel Omgevingswet, Basisregistraties
Verschillende ‘dossiers’ voeden
Digitaal gebouwdossier
Consumentendossier
Dossier bevoegd gezag
Energie
Duurzaamheid /
materialenpaspoort
……..
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
34
januari 2019
Roadmap standaarden - analyse versie c1
35
Nader uit te werken in overleg en samenwerkingmet stakeholders
Top Related