บทท 1

บทน ำ

ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ มะเรงเตานมเปนปญหาสขภาพทส าคญของสตรทวโลก เปนสาเหตการเสยชวตดวยโรคมะเรงเปนอนดบสองรองจากมะเรงปอด ในสหรฐอเมรกา ป ค.ศ. 2009 มสตรทวนจฉยเปนโรคมะเรงเตานมจ านวน 211,731 ราย มสถตอตราผปวยมะเรงเตานม 123.1 ตอประชากร 1 แสนคน และพบผเสยชวตจากโรคมะเรงเตานมจ านวน 40,676 ราย มสถตอตราเสยชวต 22.2 ตอประชากร 1 แสนคน (Centers for Disease Control and Prevention, 2013) โดยในป ค.ศ. 2013 คาดวาจะพบผปวยมะเรงเตานมรายใหมในเพศหญง 232,340 ราย และเพศชาย 2,240 ราย คาดวาจะพบผเสยชวตจากมะเรงเตานมในเพศหญง 39,620 ราย และเพศชาย 410 ราย (National Cancer Institute, 2013)ส าหรบประเทศไทยมะเรงทพบมากเปนอนดบ 1 ของสตรไทยในปจจบนนคอมะเรงเตานม พบอตราปวย 25.6 ตอประชากร 1 แสนคน (สถาบนมะเรงแหงชาต, 2556) สถตสาธารณสขลาสดของส านกนโยบายและยทธศาสตรป 2554 พบสตรไทยปวยเปนมะเรงเตานม 34,539 คน เสยชวต 2,724 คน เพมขนจากป 2549 ถง 711 คน และมแนวโนมเพมขนทกป (ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข, 2556) ในจงหวดเชยงใหมพบสตรปวยเปนโรคมะเรงเตานมเพมมากขนโดยป พ.ศ. 2550 ถง 2552 พบผปวยรายใหม 152 267 และ 383 รายตามล าดบ (กลมงานควบคมโรคไมตดตอส านกงานสาธารณสขจงหวดเชยงใหม, 2554) ในกลมผตองขงหญงในปงบประมาณ พ.ศ. 2552 มผตองขงหญงปวยดวยมะเรงเตานมจ านวน 33 ราย และไมพบผเสยชวต (กองบรการทางการแพทย กรมราชทณฑ, 2553) จากการส ารวจประชากรผตองขงหญงทวประเทศเมอวนท 1 พฤษภาคม 2553 มผตองขงหญงจ านวน 30,920 คน (กรมราชทณฑ, 2553) หากคดสถตอตราผปวยมะเรงเตานมในกลมผตองขงหญงจะเทากบ 106.72 ตอประชากร 1 แสนคน ซงเมอเปรยบเทยบกบสถตอตราระดบประเทศ พบวาอตราการเกดโรคมะเรงเตานมในผตองขงหญงมระดบสงกวาสตรไทยทวไป และทณฑสถานหญงเชยงใหมกเชนเดยวกนจากการตรวจสขภาพผตองขงทมารบบรการทสถานพยาบาลดวยอาการผดปกตของเตานม โดยใน ป พ.ศ. 2551 มผตองขงหญงทไดรบการวนจฉยวาเปนมะเรงเตานมจ านวน 4 ราย และเสยชวตดวยมะเรงเตานมจ านวน 1 ราย เนองจากตรวจพบมะเรงในระยะลกลามแลว ในป พ.ศ. 2552-2554 พบผปวยรายใหม

2

จ านวน 1 รายตอป (สถานพยาบาล ทณฑสถานหญงเชยงใหม, 2554) จากขอมลรายงานยอดผตองขงประจ าวนเมอวนท 20 กนยายน 2553 มผตองขงหญงทงหมดจ านวน 1,424 คน (ฝายทณฑปฏบต ทณฑสถานหญงเชยงใหม, 2553) หากคดสถตผปวยมะเรงเตานมของทณฑสถานหญงเชยงใหมในป พ.ศ. 2551 จะเทากบ 280.89 ตอประชากร 1 แสนคนในป พ.ศ. 2552 ถง 2554 ในแตละปจะเทากบ 70.22 ตอประชากร 1 แสนคน การเจบปวยดวยมะเรงเตานมสงผลกระทบทงในระดบบคคลครอบครวและชมชน ในระดบบคคลสตรทไดรบการวนจฉยวาเปนมะเรงเตานมสวนใหญเกดความวตกกงวล เครยด หวาดกลวโรค และการรกษาทไดรบ (Montazeri et al,2000; Segrin, Badger, Dorros, Meek, & Lopes, 2007, อางใน สวลกษณ วงศจรรโลงศล, 2553) กลวการถกตดเตานม กลวผลขางเคยงจากการรกษาทงยาเคมบ าบด รงสรกษา ท าใหเกดอาการคลนไส อาเจยน ออนเพลย และปญหาคาใชจายตาง ๆ (Schreier & Williams, 2004, อางใน สวลกษณ วงศจรรโลงศล, 2553) จากขอจ ากดการใชแขนขางทผาตดบางรายมปญหาแขนบวม สงผลกระทบตอการด ารงชวต และอาจมภาวะสญเสยภาพลกษณ ซมเศรา (Byar, Bakken, & Cetak, 2006, อางใน สวลกษณ วงศจรรโลงศล, 2553) แมปจจบนจะมการผาตดเสรมเตานมใหมทนทหลงการผาตดเตานมออก เพอชวยลดปญหาดานภาพลกษณ แตกยงมผปวยบางรายมปญหากบคสมรสในดานเพศสมพนธ และเปนสาเหตของการหยารางได (Buchi, Halfens, Dassen, & Borne, 2008, อางใน สวลกษณ วงศจรรโลงศล, 2553) มะเรงเตานมท าใหเกดปญหาการมเพศสมพนธของสตร เนองจาก การบ าบดทท าใหฮอรโมน เอสโตรเจนลดลง ชองคลอดมของเหลวหลอลนนอย เปนผลใหมความเจบปวดขณะรวมเพศไดมผลใหความสขและความตองการมเพศสมพนธลดลงได (ขวญพนมพร ธรรมไทย; ทพาพร วงศหงษกล, 2549) และผปวยบางรายอาจตองปรบหนาทการงานใหเหมาะสมกบสภาพรางกายท าใหสญเสยรายได ท าใหมผลกระทบตอครอบครวและบทบาททางสงคม (สวลกษณ วงศจรรโลงศล, 2553) และการทครอบครวตองสญเสยสตรกอนวยอนควร ซงสตรมบทบาทส าคญในการพฒนาระบบเศรษฐกจในสดสวนทใกลเคยงกบผชาย จากขอมลส านกงานสถตแหงชาตป 2548 พบวาจ านวนผทมงานท าเปนสตรรอยละ 46.4 นอกจากนสตรยงเปนก าลงส าคญในครอบครว เชน อมทอง คลอดบตร อบรมเลยงดบตร ท านบ ารงสมาชกในครอบครว ดแลผปวย ผสงอาย (ส านกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, 2553) จงนบวาสตรเปนกลมทมความส าคญในระบบชมชนหากตองสญเสยสตรจากมะเรงเตานมยอมสงผลกระทบทงรางกาย จตใจ เศรษฐกจ และสงคม การปองกนการเกดมะเรงเตานมท าไดยาก เนองจากไมทราบสาเหตแนนอนทท าใหเกดมะเรง แตการตรวจพบมะเรงระยะเรมแรกเปนวธทดทสดทชวยใหการรกษาไดผลด และชวยลดอตราการเสยชวตลงได (American Cancer Society, 2011) เปนการปองกนมะเรงเตานมระดบทตยภม การตรวจ

3

เตานมเปนการคดกรองหามะเรงเตานมวธหนงใน 3 วธ ไดแก การตรวจเตานมโดยแพทยหรอเจาหนาทสาธารณสข การตรวจดวยเครองแมมโมแกรม (mammogram) และการตรวจเตานมดวยตนเองเปนประจ าทกเดอน (สถาบนมะเรงแหงชาต กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2550) วธการทดทสตรสามารถท าไดเอง เปนวธทงายประหยด และมประสทธภาพคอการตรวจเตานมดวยตนเองอยางสม าเสมอทกเดอน (เพญพศ จระภา, 2554) การแบงระยะของมะเรงเตานมประกอบไปดวย ระยะ 0 ถง 4 มะเรงเตานมระยะ 0 คอ มะเรงในระยะเรมแรก (ductal และ lobular carcinoma in situ) โดยทยงไมมการลกลามผานชน Basement membrane ของ Duct หรอ Lobule มะเรงระยะ I คอมะเรงในระยะเรมแรกทขนาดไมเกน 2 เซนตเมตร มะเรงระยะ II คอ มะเรงในระยะเรมแรกทมขนาดโตมากขน และเรมมการแพรกระจายมาทตอมน าเหลองทรกแร แตยงสามารถรกษาใหหายขาดไดเชนเดยวกบมะเรงระยะ 0 และ I มะเรงระยะ III คอ มะเรงในระยะลกลามซงมการแบงยอยเปน IIIA และ IIIB เพราะมความแตกตางเรองการพยากรณโรค โดยระยะ IIIA จะเปนระยะทยงพอใหการรกษาโดยการผาตดเปนวธแรกได แลวตามดวยการใหเคมบ าบด สวนระยะ IIIB จะเปนระยะทลกลามเกนกวาทจะรกษาเรมแรกดวยการผาตดได เพราะจะมปญหาเรองการขจดมะเรงออกไมหมด และมปญหาในการปดแผล ท าใหมความเสยงตอการเกดการเปนกลบซ าไดมะเรงระยะ IV คอ มะเรงในระยะแพรกระจาย โดยอวยวะทมการแพรกระจายมากทสด คอ กระดก รองลงมาคอ เยอหมปอด ปอด ตบ และ สมอง ตามล าดบ จากการศกษาระยะของมะเรงตออตราการรอดชวตของผปวยในระยะเวลา 5 ป พบวา หากพบผปวยเปนมะเรงเตานมระยะ 0 จะมอตราการรอดชวตรอยละ 93, มะเรงเตานมระยะ I มอตราการรอดชวตรอยละ 88, มะเรงเตานมระยะ IIA มอตราการรอดชวตรอยละ 81, มะเรงเตานมระยะ IIB มอตราการรอดชวตรอยละ 74, มะเรงเตานมระยะ IIIA มอตราการรอดชวต รอยละ 67, มะเรงเตานมระยะ IIIB มอตราการรอดชวต รอยละ 41, มะเรงเตานมระยะ IIIC มอตราการรอดชวตรอยละ 49 และมะเรงเตานมระยะสดทาย ระยะ IV หรอระยะแพรกระจาย (Metastasis) มอตราการรอดชวตเพยงรอยละ 15 เทานน (American Cancer Society, 2011) จะเหนไดวาหากพบมะเรงเตานมในระยะแรกผปวยจะมอตราการรอดชวตสงกวาในระยะทาย ๆ การตรวจเตานมดวยตนเองนบเปนพฤตกรรมอนามยทส าคญทสตรพงปฏบตเพอคนหาโรคในระยะแรกทยงไมมอาการ ดงนน สตรทกคนควรจะตรวจเตานมดวยตนเองอยางสม าเสมอทกเดอน เพราะการพบมะเรงเตานมแตระยะแรก โอกาสทจะรกษาใหหายขาดสง แมวาจะเปนทยอมรบกนวาการตรวจเตานมดวยตนเองเปนวธทด แตจ านวนสตรทตรวจเตานมดวยตนเองยงมจ านวนนอย ในป พ.ศ. 2541 กรมอนามยไดมการศกษาการดแลอนามยการเจรญพนธของสตรไทย พบวาอตราการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรไทยอยในระดบทคอนขางต า เพยงรอยละ 46.3 และมเพยงรอยละ 20.2 เทานนทเคยไดรบการตรวจเตานมจากแพทยหรอบคลากรสาธารณสข (กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข, 2545) จากการศกษาทสตรสวนมากไมท าการตรวจเตานมดวยตนเอง เนองจากเหนวามะเรงเตานมเปนเรอง

4

ไกลตว ขาดความรทถกตองเกยวกบโรคมะเรงเตานมและการตรวจเตานมดวยตนเอง ไมมนใจวาวธการตรวจเตานมของตนเองถกตองหรอไม และการลมตรวจ (บษบา สมใจวงษ และคณะ, 2548) และการทสตรไมมความรเรองโรคมะเรงเตานมและวธการตรวจเตานมดวยตนเองจงท าใหละเลยตอการตรวจเตานม เพราะความรเปนองคประกอบทส าคญ ทท าใหบคคลปฏบตพฤตกรรมอนามย เมอบคคลนนมความรความเขาใจในเรองใดกจะน าไปสการปฏบต ทถกตองและเหมาะสมยงขน (ประภาเพญ สวรรณ, 2545) และนอกจากความรทศนคตเปนสงทไปกระตนพฤตกรรมการปฏบตของบคคล บคคลปฏบตอยางใดอยางหนงสบเนองสวนหนงมาจากทศนคต และพฤตกรรมนนๆ จะสอดคลองกบทศนคตดวย บคคลทเชอวาหากกระท าพฤตกรรมอยางหนงผลลพธจะออกมาในแงบวก กจะมทศนคตทดตอการกระท าพฤตกรรมนน หากเชอวาผลลพธจะไมดกจะมทศนคตไมดตอพฤตกรรมนน (ประภาเพญ สวรรณ; สวง สวรรณ, 2534) และไดแอนดส (Triandis, 1971, อางใน พรรณพมล สขวงษ, 2547) มความเหนวาแนวทางการปฏบตของบคคลจะขนกบองคประกอบดานความรความเขาใจเปนพนฐานของทศนคตทเกยวของกบความรสกของบคคลนน และถาบคคลนนมความรในเรองใดเรองหนงด ทศนคตตอสงนนจะดตามไปดวย ซงการมทศนคตทดยอมสงผลใหเกดการปฏบตทดดวย จากการศกษาเกยวกบความร ทศนคตทมความสมพนธกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง พบวาความรและทศนคตเกยวกบโรคมะเรงเตานมและการตรวจเตานมดวยตนเอง ปจจยเออดานความสะดวกในการตรวจเตานมดวยตนเอง และปจจยเสรมดานการไดรบขอมลขาวสารเกยวกบโรคมะเรงเตานมและการตรวจเตานมดวยตนเองมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง (ปาจรย พลา, 2548) สอดคลองกบการศกษาของ โสพรรณ โพทะยะ (2532) พบวาความรเรองโรคมะเรงเตานม ความเชอดานสขภาพมความสมพนธในทางบวกกบการปฏบตการตรวจเตานมดวยตนเอง เชนเดยวกบการศกษาของปารชาต ชประดษฐ (2543) ทศกษาความตงใจในการตรวจเตานมของสตรทไดรบฮอรโมนทดแทน พบวาเจตคตของสตรทไดรบฮอรโมนทดแทนมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเอง กระทรวงสาธารณสขไดประกาศนโยบายและมาตรฐานการด าเนนงานเพอลดความรนแรงของโรคและอตราการเสยชวตของสตรไทยจากโรคมะเรงเตานม โดยด าเนนงานเฝาระวงโรคใหครอบคลมอยางมคณภาพทวประเทศ เรมตงแตสอนใหสตรทกรายไดเรยนรเพอการมพฤตกรรมในการตรวจเตานมดวยตนเอง การสรางความเขมแขงของชมชน อาสาสมคร แกนน าสตร ใหมการรณรงคใหประชาชนสามารถตรวจเตานมดวยตนเองไดอยางช านาญและถกตอง การพฒนาทกษะของบคลากรทกระดบ รวมทงการตรวจคดกรอง การดแลรกษาอยางตอเนองครบวงจร ตลอดจนระบบขอมลทสามารถสรางฐานขอมลตงแตระดบชมชนถงระดบชาต เพอการเฝาระวงโรคมะเรง เตานม เพอลดภาวการณเปนโรคมะเรงเตานมระยะลกลาม ลดการสญเสยชวตจากมะเรงเตานมของสตรกอนวยอนควร ตลอดจนการ

5

ลดเวลาและคาใชจายในการรกษา รวมทงสขภาพจตผปวยมะเรงเตานมและบคคลในครอบครว อนงในการตรวจคดกรองนนยงคดกรองไดเรวเทาใดยงลดอตราการเปนมะเรงเตานมระยะลกลามไดมากขนเทานน นอกจากนยงเพมคณภาพชวตใหกบผปวย และเพมอตราการอยรอดใหกบผปวยกลมนดวย (ธรวฒ คหะเปรมะ, 2551) ในปงบประมาณ พ.ศ. 2553 กระทรวงสาธารณสขก าหนดเปาหมายสตร อาย 35 ปขนไป ผานการประเมนทกษะการตรวจเตานมดวยตนเองอยางถกตองจากเจาหนาทมากกวารอยละ 80 (แผนการตรวจราชการกระทรวงสาธารณสข e-Inspection, 2553) และในปงบประมาณ 2554 ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสขไดก าหนดแนวทางการด าเนนงานโดยการจดท าโครงการดแลและเฝาระวงสตรไทยจากมะเรงเตานม มวตถประสงคเพอถายทอดความรทกษะและสรางกระแสใหสตรอาย 35 ปขนไปตระหนกในการตรวจเตานมดวยตนเองอยางสม าเสมอ มมาตรการใหมการประชาสมพนธ เผยแพรรณรงคการตรวจเตานมดวยตนเองทวประเทศ ในสวนของกรมราชทณฑไดตระหนกและการดแลสขภาพผตองขงเชนเดยวกบประชาชนทวไป ในกลมผตองขงวยท างาน มหลกการด าเนนงานคอ เพอสงเสรมใหผตองขงมรางกายแขงแรง ปราศจากโรคภย และสามารถมชวตอยในเรอนจ าไดอยางปกต และสวนหนงของแนวทางการด าเนนงานคอ ผตองขงหญงทกรายตองไดรบค าแนะน าการตรวจเตานมดวยตนเองและสามารถน าไปปฏบตได (คมอการปฏบตงานดานอนามยเรอนจ า, 2547) ปจจบนการคดกรองมะเรงเตานมในทณฑสถานหญงเชยงใหมยง ไมมแนวทางการด าเนนงานทชดเจน โดยทผานมามการจดกจกรรมอบรมใหความรเกยวกบการตรวจ เตานมดวยตนเองโดยวธการบรรยายแกผตองขงปละ 1 ครง ซงการใหความรอยางเดยวอาจไมเพยงพอทจะใหผตองขงสามารถปฏบตการตรวจเตานมดวยตนเองได และจากการมผตองขงจ านวนมากแตบคลากรทางการแพทยมนอย ปจจบนมพยาบาลวชาชพประจ าทณฑสถานหญงเชยงใหมจ านวน 2 คน ตอผตองขง 1,500 คน ดงนนการใหความรเกยวกบมะเรงเตานมและการสอนการปฏบตการตรวจเตานมดวยตนเองจากบคลากรทางการแพทยอาจไมทวถง อาสาสมครผตองขงจงเปนก าลงส าคญในการด าเนนงานดานสาธารณสขในทณฑสถานฯ สามารถท าใหการด าเนนการคดกรองมะเรงเตานมมประสทธภาพมากขน และครอบคลมกลมเปาหมาย โดยอาสาสมครผตองขงจะไดรบการพฒนาในดานองคความร ทศนคต และการปฏบตในการตรวจเตานมดวยตนเอง เพอใหมความร ความเขาใจทถกตอง สามารถตรวจเตานมดวยตนเองได สามารถเปนผกระตน และแนะน าการตรวจเตานมดวยตนเองแกผตองขงหญงอนได ปจจบนทณฑสถานหญงเชยงใหมมอาสาสมครผตองขงทชวยงานดานบรการสาธารณสขแกผตองขงจ านวน 60 คน โดยเปนอาสาสมครผตองขงทชวยงานภายในสถานพยาบาลจ านวน 6 คน มหนาทชวยเหลอเจาหนาทสถานพยาบาลในการปฐมพยาบาล การท าแผล งานตรวจรกษาโรคเบองตน และดแลใหการพยาบาลผตองขงปวยทมาพกสงเกตอาการทเรอนนอนของสถานพยาบาล และอกจ านวน 54 คนเปนอาสาสมครผตองขงทอยประจ าแดนตาง ๆ ภายนอกสถานพยาบาลมหนาทในการสอ

6

ขาวสารสาธารณสขระหวางเจาหนาทสถานพยาบาลกบผตองขงในแดนใหสขศกษา แนะน าเผยแพรความรดานสขภาพ โดยเฉพาะโรคตดตอทส าคญ เชน วณโรคและโรคเอดส ชวยเฝาระวงคดกรอง วณโรค บรการใหค าปรกษาแกผตองขงเกยวกบการตรวจเลอดหาเชอเอชไอว และสงตอผตองขงทมอาการเจบปวยในแดนของตนมายงสถานพยาบาล (คมอการปฏบตงานสถานพยาบาล ทณฑสถานหญงเชยงใหม, 2554) จากการทบทวนวรรณกรรม พบวาการเรยนรแบบมสวนรวมซงเปนการเรยนรโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง ประกอบดวยหลกการเรยนรพนฐาน 2 ประการ คอ การเรยนรเชงประสบการณ (experiential learning) และกระบวนการกลม (group process) ทพฒนาผเรยนทง 3 ดาน ไดแก 1) พทธพสย (knowledge) เปนการพฒนาตอยอดความรเดมหรอการใหองคความรใหม ผเรยนจะผานขนตอนการเรยนรคอ ร เขาใจ สามารถน าความรไปใช 2) จตพสย (attitude) เปนการปรบเปลยนหรอเสรมสรางใหผเรยนมความรสก ความคดความเชอและมเจตคตทดตอสงใดสงหนงหรอเรองใด เรองหนง ถามเจตคตทดแนวโนมทจะเกดพฤตกรรมทดยอมเกดขน 3) ทกษะพสย (skill) เปนความสามารถทไมเคยมมากอน แตไดเรยนรจนกระทงท าไดช านาญ (กรมสขภาพจต, 2553) ดงการศกษาของระยบเดอน เรอนค า (2550) ไดศกษาผลของโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมตอความร ทศนคต และทกษะการตรวจเตานมดวยตนเองของสตรอาสาสมครสาธารณสข ผลการวจยพบวา หลงการทดลองกลมทดลองมการเปลยนแปลงดานความรและทศนคตตอการตรวจเตานมดวยตนเองสงกวากอนทดลองและดกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001 และหลงการทดลองกลมทดลองมทกษะดกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001 โดยตรวจไดถกตองเกอบทงหมด (90.0%) ผลการศกษาครงนแสดงใหเหนวาการใหโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวม มผลท าใหสตรอาสาสมครสาธารณสขมความร ทศนคต และมทกษะในการตรวจเตานมดวยตนเอง โดยมขอเสนอแนะวาสามารถน าโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมไปใชเปนแนวทางหนงส าหรบบคลากรสาธารณสข เพอสงเสรมใหสตรมการตรวจเตานมดวยตนเอง ในฐานะผศกษาเปนผปฏบตงานประจ าสถานพยาบาลทณฑสถานหญงเชยงใหม และม แรงบนดาลใจจากการทเคยเจบปวยดวยโรคมะเรงเตานม และตรวจพบมะเรงเตานมดวยวธการตรวจ เตานมดวยตนเอง จงมความตงใจทจะชวยเหลอผตองขงหญงโดยการสงเสรมใหผตองขงหญงสามารถตรวจเตานมดวยตนเองได ประกอบกบบทบาทสมรรถนะการพยาบาลเวชปฏบตชมชนทจะตองพฒนา จดการ และก ากบระบบการดแลบคคล กลมคน ครอบครว และชมชนในพนท ดานการสรางเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาโรคเบองตน และการฟนฟสภาพ รวมถงการสอน การฝก การเปนพเลยงในการปฏบตใหบคคลสามารถดแลตนเองดานสขภาพได และเปนผน าการเปลยนแปลงในการพฒนาแนวปฏบต นวตกรรม รปแบบ วธการและเครองมอในการใหบรการสขภาพ โดยไดเลงเหน

7

ความส าคญของสมรรถนะการคดกรองมะเรงเตานมในทณฑสถานหญงเชยงใหมโดยอาสาสมครผตองขง ผศกษาจงมความสนใจทจะศกษาประสทธผลของการใชโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมเรองการตรวจเตานมดวยตนเองในอาสาสมครผตองขงในในทณฑสถานหญงเชยงใหม โดยประยกตจากโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมของระยบเดอน เรอนค า (2550) และการทบทวนวรรณกรรม ทงนเพอเปนแนวทางส าหรบการน าโปรแกรมไปใชประโยชนในการสอนการตรวจเตานมดวยตนเอง แกอาสาสมครผตองขงตอไป วตถประสงคของกำรศกษำ 1. เพอศกษาประสทธผลของการใชโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมเรองการตรวจเตานมดวยตนเองในอาสาสมครผตองขงในในทณฑสถานหญงเชยงใหม โดยศกษาในผลลพธ คอความรเกยวกบการตรวจเตานมดวยตนเองของอาสาสมครผตองขง ทศนคตตอการตรวจเตานมดวยตนเองของอาสาสมครผตองขง และการปฏบตของอาสาสมครผตองขงในการตรวจเตานมดวยตนเอง 2. เพอศกษาความคดเหนของอาสาสมครผตองขงตอการน าโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมมาใชในการสอนการตรวจเตานมดวยตนเอง ค ำถำมกำรศกษำ 1. ประสทธผล ของการใชโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมเรองการตรวจเตานมดวยตนเองในอาสาสมครผตองขงในในทณฑสถานหญงเชยงใหมเปนอยางไร 2. ความคดเหนของอาสาสมครผตองขงตอการน าโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมมาใชในการฝกอบรมการตรวจเตานมดวยตนเองเปนอยางไร ขอบเขตกำรศกษำ การศกษาครงนเปนเชงปฏบตการ (operational research) เพอศกษาประสทธผลของการใชโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมเรองการตรวจเตานมดวยตนเองในอาสาสมครผตองขงในทณฑสถานหญงเชยงใหม

8

นยำมศพท อำสำสมครผตองขง หมายถง บคคลทตองโทษและถกจองจ าในทณฑสถานไดรบการคดเลอกจากเจาหนาทดานสขภาพทรบผดชอบดแลสถานพยาบาลทณฑสถานหญงเชยงใหมและ มจตอาสาเขารวมโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมเพอจะสงเสรมพฤตกรรมการตรวจเตานมดวยตนเองแกผตองขง โปรแกรมกำรเรยนรแบบมสวนรวม หมายถง แผนการจดกจกรรมการเรยนรเรองการตรวจเตานมดวยตนเอง โดยประยกตจากโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมของระยบเดอน เรอนค า (2550) และการทบทวนวรรณกรรม ประกอบดวยการเรยนรเชงประสบการณและกระบวนการกลม ใชองคประกอบของการเรยนรเชงประสบการณ ทง 4 องคประกอบ คอ 1) ประสบการณ 2) การสะทอนคดและอภปราย 3) ความคดรวบยอด 4) การทดลอง/การประยกตแนวคด โดยเนนการมสวนรวมของผเรยน เนอหาประกอบดวย สถานการณ สาเหต ปจจยเสยง อาการ การปองกนมะเรงเตานม และวธการตรวจเตานมดวยตนเอง ประสทธผลของกำรใชโปรแกรมกำรเรยนรแบบมสวนรวม หมายถง ผลของการใชโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวม ไดแก ความรการตรวจเตานมดวยตนเอง ทศนคตตอการตรวจเตานมดวยตนเอง และการปฏบตในการตรวจเตานมดวยตนเอง โดยผลลพธประเมนจากแบบสอบถามความร ทศนคตตอการตรวจเตานมดวยตนเองของระยบเดอน เรอนค า (2550) แบบทดสอบการปฏบตการตรวจเตานมดวยตนเองของสรญญา ปณฑวงศ (2551) และแบบสมภาษณเกยวกบความคดเหนของอาสาสมครผตองขงตอการน าโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมมาใชในการสอนการตรวจเตานมดวยตนเอง ควำมรเกยวกบกำรตรวจเตำนมดวยตนเอง หมายถง ความเขาใจ ของอาสาสมครผตองขงเกยวกบอบตการณของโรคมะเรงเตานม โอกาสเสยงตอการเกดมะเรงเตานม อาการระยะตาง ๆ ของโรค แนวทางการดแลเตานม วธการตรวจเตานมดวยตนเอง ประเมนโดยใชแบบสอบถามความรการตรวจเตานมดวยตนเองของระยบเดอน เรอนค า (2550) ทศนคตตอกำรตรวจเตำนมดวยตนเอง หมายถง ความรสก ความคดเหนตอการตรวจเตานมดวยตนเองของอาสาสมครผตองขง ในดานโอกาสเสยงตอการเกดมะเรงเตานม อาการระยะตางๆของโรค การตรวจเตานมดวยตนเอง ความสามารถในการตรวจเตานมดวยตนเอง ประเมนโดยใชแบบสอบถามทศนคตการตรวจเตานมดวยตนเองของระยบเดอน เรอนค า (2550) กำรปฏบตของอำสำสมครผตองขงในกำรตรวจเตำนมดวยตนเอง หมายถง การกระท าของอาสาสมครผตองขงในการตรวจเตานมดวยตนเอง โดยการสาธตการตรวจเตานมดวยตนเอง ผศกษาบนทกผลการตรวจในการท าหรอไมท าในรายละเอยดแตละขนตอนของการตรวจเตานมดวยตนเองของ

9

ทง 3 ทาตรวจ ไดแก ทายนหนากระจก ทาขณะอาบน า และทานอนราบ ประเมนโดยใชแบบทดสอบ การปฏบตของ สรญญา ปณฑวงศ (2551) ควำมคดเหนของอำสำสมครผตองขงตอกำรน ำโปรแกรมกำรเรยนรแบบมสวนรวมมำใชในกำรสอนกำรตรวจเตำนมดวยตนเอง หมายถง การแสดงออกดานความรสก และแนวคดตาง ๆ ซงแสดงออกมาตามทศนะของอาสาสมครผตองขงตอการน าโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมมาใชในการสอนการตรวจเตานมดวยตนเองในทณฑสถานหญงเชยงใหม ประเมนโดยใชแบบสมภาษณซงผ ศกษาไดพฒนาขนเพอประเมนเกยวกบประโยชนของการน าโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมไปใชในการสอนการตรวจเตานมดวยตนเอง ซงไดแก 1) ประโยชนในการน าโปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมมาใชสอนการตรวจเตานมดวยตนเอง 2) โปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมงายตอการน าไปปฏบต 3) โปรแกรมการเรยนรแบบมสวนรวมสามารถปฏบตไดอยางเปนรปธรรม