Dom,d a p p e r,deftig –en trotsop tanken paard

Minister Hillen bezuinigt een miljardop defensie. De cavalerie wordt hethardst getroffen. De familie VanDiepenbrugge vreest het eind van eentraditie van generaties.

De cavalerie door de eeuwen heen

Door Emilie van Outeren

Zijn vader heeft het hem af-geraden, maar Andrew vanDiepenbrugge wil toch bijde cavalerie. Twintig jaar is

hij en hij hoopt later huzaar te wor-den. Net als zijn vader, luitenant-ge-neraal Tony van Diepenbrugge, in-middels buiten dienst. In de voetspo-ren van zes generaties Van Diepen-brugge-militairen vóór hem. „To e nik klein was, moest ik er niets vanhebben. Vooral omdat mijn vader zovaak weg was, op uitzendingen en oe-feningen”, herinnert Andrew zich.

Nu zijn die uitzendingen juistdeel van het avontuur dat Andrewvoor ogen heeft. „Toen ik ouderwerd, is het toch gaan kriebelen.”Niet onder druk van de familiege-schiedenis. Nooit gepusht. „Mijn va-der vraagt zich juist af of het met allebezuinigingen nu wel verstandig is.”Van Diepenbrugge senior maakt zichzorgen over het gebrek aan mogelijk-heden binnen het leger in het alge-meen en de cavalerie in het bijzonder.„Maar sinds ik heb uitgesproken datdit is wat ik wil, betrap ik hem er tochop dat hij trots is”, zegt Andrew.

Trots is de chique cavalerie altijdgeweest. Trots op de paarden waarophet ruitervolk tot in de vorige eeuwtegen vijandelijke legers ten strijdetrok en verkenningen uitvoerde.Trots op het machtige tankwapen datdaarna hét manoeuvre-element vanhet slagveld werd. Trots op de sterkeband met de koninklijke familie. Entrots op de saamhorigheid, de tradi-ties en het decorum van de meer danvier eeuwen oude militaire eenheid.‘Dom, dapper en deftig’, het negatie-ve stempel dat de cavalerie van ande-re legeronderdelen kreeg, wordt ge-dragen als een geuzennaam.

In veel gegoede families was hetgeneratieslang vanzelfsprekend omofficieren der cavalerie te leveren. Degeschiedenis van de ruiterij is door-spekt met baronnen, jonkheren endubbele achternamen: Beelaerts vanBlokland, Van Tuyll van Seroosker-ken, Van den Wall Bake. „Wie vroegerbij de cavalerie wilde, moest zijn ei-gen paard meebrengen”, vertelt va-der Tony van Diepenbrugge (60).„Dat kon alleen de bovenlaag van desamenleving zich veroorloven.”

Maar die tijd is voorbij, de moder-ne cavalerist is geen sherrydrinkende

heer van stand die teert op zijn fami-lietraditie. Andrew is afgewezen opde officiersopleiding, de KMA in Bre-da. Ze weten daar dondersgoed wiezijn vader is. „Maar daarom word iknog niet zomaar aangenomen”, zegthij. „In deze tijd kunnen ze bij defen-sie de allerbeste mensen kiezen. Erzijn heel veel kandidaten voor weinigplekken. Toen ik solliciteerde, had ikalleen een havo-diploma. Te weinigbagage.” Daarom studeert hij nu vei-ligheidskunde in Enschede. Daarnameldt hij zich opnieuw bij de KMA.

Minister Hans Hillen (CDA) bezui-nigt een miljard euro op defensie.Eén op de zes banen verdwijnt en dui-zenden militairen wacht gedwongenontslag. De cavalerie is met het af-schaffen van de laatste zestig tankshet hardst geraakt. De vuurkracht isde zwarte baretten ontnomen, tweevan de drie regimenten worden opge-doekt. Wat rest is één enkele verken-ningseenheid: de Huzaren van Bo-reel. Precies het regiment waar An-drew zijn zinnen op gezet heeft,maar toch: de cavalerie is ontwapenden verliest zijn rol van betekenis.

Zijn grootvader kent An-drew van Diepenbrugge al-leen van verhalen. In zijnouderlijk huis in Epe prijkt

een foto van zijn opa met prins Bern-hard, van wie hij jarenlang de adju-dant was. Andrew weet dat zijngrootvader in de oorlog drie jaar alskrijgsgevangene doorbracht in Polenen Oekraïne. Dat Jacques Philippe‘Po e t i ’ van Diepenbrugge als jongeluitenant, samen met diens vader,luitenant-kolonel Jan Jacob van Die-penbrugge, in mei 1940 vocht omYpenburg , komt hem maar vaag be-kend voor. „Wij hebben het nooit zoover onze ‘heldendaden’”, zegt Tony.Hij kreeg als kind wel veel mee van deoorlogservaring van zijn vader. „Dathij in kampen had gezeten en ont-snapt was, maakte op kinderen na-tuurlijk meer indruk dan de gevech-ten bij Ypenburg.” Via zijn vaderkreeg hij de moderne en de traditio-nele kant van de cavalerie mee. „To e nik opgroeide, was mijn vader een ech-te tanker, maar hij was voor de oorlognog te paard begonnen.”

Na de Eerste Wereldoorlog wa sfors in de cavalerie gesneden. Het wasde tijd van de pacifistische beweging,van het gebroken geweertje. Onder

druk van de economische crisis eneen paardenschaarste waren de Ne-derlandse ruiterregimenten gehal-veerd. Veel cavaleristen moesten zichvoortaan per fiets verplaatsen. Eenvernedering voor de paardenman-nen die zich altijd verheven haddengevoeld boven het voetvolk van de in-fanterie. Om zich daarvan te distan-tiëren, hielden de cavaleristen op defiets hun tenue aan: paardrijbroek enrijlaarzen mét sporen.

Vóór de oorlog had de cavalerie dereputatie een weinig professionele,wat studentikoze club te zijn. Erwerd niet paardgereden om te vech-ten, maar om olympische prijzen. Erwerd uitgebreid gedineerd, gedron-ken, gezongen en aan regimentsdas-sen gesjord. Pas vlak voor Hitler metzijn tanks in een Blitzkrieg Europaveroverde, was gepoogd de Neder-landse legermacht weer op te pom-pen qua mankracht en uitrusting.

„Vóór de oorlog was voor mijn va-der al duidelijk dat de tijd van depaarden was afgelopen en het legerop een andere leest geschoeid moestworden”, zegt Tony van Diepenbrug-ge. Zijn vader droeg er niet alleen toebij dat Nederland in de Koude Oorlogmeedeed aan de wapenwedloop doorhonderden Duitse Leopard-tanksaan te schaffen. Tegelijkertijd zorgdehij ook voor het bewaken van de oudetradities. Poeti van Diepenbruggewas in 1956 één van de oprichters vande militaire ruitersportvereniging‘Te Paard’.

Wie te paard of in een tank zit, over-ziet het slagveld en bezit de slag-kracht in het open terrein waar cava-

1600 1799 1914 1922 1936 1938

Ridder te paardDe Nederlandse cavalerie werd in de Tachtigjarige Oorlog opgericht door prins Willem van Oranje. De Staatse Ruiterij bestond uit lansiers, kurassiers en bereden harquebusiers. D eze cavaleristen droegen middeleeuws aandoende harnassen met lansen, zwaarden, sabels, en geweren en pistolen.

De Bataafse RuiterijIn de 18de eeuw kwam het onderscheid tussen de zware cavalerie (stootkracht) en de lichte (verkenners) en werden kleurrijke uniformen ingevoerd. Ten tijde van de vazalstaat de Bataafse Republiek vochten Nederlandse cavaleristen met de Fransen. Enkele jaren later stonden zij tegenover Napoleon bij Waterloo en Quatre-Bras.

Mobilisatie WOIIn de 19de eeuw waren de paarden door automatische wapens van het slagveld verdreven en deden alleen nog dienst als vervoermiddel. In 1914 werden de vier cavalerieregimenten op oorlogssterkte gebracht. O mdat Nederland zich tijdens de Eerste Wereldoorlog afzijdig kon houden, werd er niet gevochten.

Huzaar op de fietsIn de economische crisis van het interbellum werd fors op defensie bezuinigd. Regimenten werden gehalveerd en paarden vervangen door fietsen. Om zich te onderscheiden hielden de cavaleristen op de fiets zelfs hun sporen aan. Die gebruikten ze als rem, door ze tussen de spaken van de doortrappers te steken.

Beëdiging prins BernhardNa zijn verloving met prinses Juliana werd Bernhard van Lippe-Biesterfeld benoemd tot luitenant-ter-zee en ritmeester van de cavalerie. Hij onderging die beëdiging in het traditionele cavalerie-uniform, de attila. Zijn functies waren overigens à la suite, ceremonieel, maar hij zou zich opwerpen als beschermheer van militairen in het algemeen en de cavalerie in het bijzonder.

Tanks testen de waterlinieDe tank, een innovatie uit de Eerste Wereldoorlog, werd door alle grote Europese mogendheden omarmd. Pas toen een nieuwe oorlog nabij leek, schafte ook de Nederlandse regering drie Franse Renault tanks aan. Niet om het land te verdedigen, maar om te testen of de waterlinie tegen een inval met dergelijke gevechtswa -gens op rupsbanden bestand was. D ie bleek in orde.

Beeld: 400 jaar cavalerie Beeld: NIMH, J an Hoynck van Papandrecht Beeld: NIMH Beeld: Cavaleriemuseum Beeld: Cavaleriemuseum, NIHM Beeld: NIHM

1940 1945 1955 1966 1997 2011

Duitse invalDe krijgsmacht werd eind jaren dertig uitgebreid en herbewapend. Toen de Duitsers op 10 mei 1940 binnenvielen, liepen zij het Nederlandse leger binnen vijf dagen onder de voet. Cavaleristen droegen, met paarden, motoren en pantserwagens bij aan de tijdelijke herovering van vliegveld Ypenburg.

Tanks cadeauTijdens de oorlog drong het besef door dat een toekomstig Nederlands leger niet zonder tanks zou kunnen. Die kreeg het van Canada. Ze zouden naar de infanterie gaan. Maar met de oprichting van de Pantserschool onder leiding van jonkeer Beelaerts van Blokland trok de cavalerie het wapen naar zich toe.

Van Sherman tot LeopardNederland deed volop mee aan de wapenwedloop in de Koude Oorlog. In de jaren vijftig verving de Britse Centurion de afgedankte Shermantank. Vijftien jaar later werd de Duitse gevechtstank Leopard 1 verkozen, waarvan Nederland er op het hoogtepunt bijna duizend bezat. De Leopard 2 volgde in 1983.

Cavalerie ere-escorteBij het huwelijk van prinses Beatrix en Claus von Amsberg werd een militaire traditie van voor WOII in ere hersteld. Twee pelotons van de cavalerie begeleidden de Gouden Koets. Sindsdien rijdt het ere-escorte met de koninklijke familie weer mee bij huwelijken, begrafenis-sen en op Prinsjesdag.

Bosnië en HerzegovinaNa de val van de Muur veranderde de rol van de Nederlandse krijgsmacht. De dienstplicht werd afgeschaft en het aantal tanks geleidelijk teruggebracht. Nog één keer werd de Leopard 2 ingezet: voor de vredesmacht in voormalig Joegoslavië. Het voertuig werd niet gebruikt om te vechten, maar om de strijdende partijen te imponeren.

Het laatste schotIn april kondigde minister Hillen van Defensie aan dat hij de laatste zestig Nederlandse tanks verkoopt om 1 miljard euro te bezuinigen. Ze zijn, na een ceremonieel laatste schot, per direct stilgezet. Na het regiment Huzaren Prins Alexander verdwijnen nu ook die van Sytzama en Prins van Oranje en blijven slechts de verkenners Huzaren van Boreel bestaan.

NRC 060811 / RLBeeld: NIHM Beeld: NIHM Beeld: NIHM Beeld: Spaarnestad Beeld: AP Beeld: Defensie

De cavalerie door de eeuwen heen

leristen zich van nature senang voe-len. Tactisch bleef de rol dus hetzelfdeen dankzij het nieuwe voertuig wonde cavalerie sterk aan gewicht binnenhetleger.Intussen leefdehetcorpora-le karakter voort. Tony van Diepen-brugge: „Het bleef een speciale club,mede doordat de zonen van gegoedefamilies die tijdens hun dienstplichtvoor de landmacht kozen, vrijwel al-tijd de cavalerie verkozen.”

Het einde van de Koude Oorlog be-tekende het einde van de dienstplichten nu dan ook van de tank. Menig(oud-)cavalerist heeft zich geroerdsinds minister Hillen in april zijn be-zuinigingen bekendmaakte. Niet al-leen omdat hun ‘speeltje’ verdwenenis, maar omdat ze geloven dat de we-reld te onveilig is om het machtigstewapen af te schaffen. Marineschepenen luchtmachthelikopters zijndoor de Tweede Kamernog gered, maarde cavalerievond geen ge-h o o r.

Tony vanDiepenbruggeleidde als divi-siecommandant

in Bosnië nog de laatste batt-le group waarbij Nederland zijntanks inzette. Als verkenner van Bo-reel heeft hij geen vanzelfsprekende

band met de tank, maar het baarthem wel zorgen dat de landmachthet veelzijdige wapen kwijt is. Hetuitkleden van de cavalerie doet hemook twijfelen aan de carrièremoge-lijkheden van zijn zoon. „Ik snap datAndrew de handelingsvrijheid zoektdie de verkenners hebben, omdat zebuiten het zicht van de commandantopereren. Maar misschien moet hijtoch nadenken over de infanterie.Daar ligt nu het zwaartepunt.”

Van Diepenbrugge vraagt zich afof de cultuur van de cavalerie tegende tijd bestand zal zijn. Het is nu aande Huzaren van Boreel om het cultu-

rele erfgoed te bewaken en bijvoor-beeld de verjaardagen van de vieroorspronkelijke regimenten te vie-ren. „De saamhorigheid en traditie-beleving zijn hier toch sterker dan bijandere wapens. Maar wie kan hetvoortzetten?”

De vader merkt de gevolgen van deverschraling bij het cavalerie ere-es-corte. Dat werd in 1966 in ere her-steld om de Gouden Koets op Prins-jesdag en bij koninklijke huwelijkenen begrafenissen te begeleiden mettwee bereden pelotons. Van Diepen-brugge is voorzitter van de stichtingdie dat met vrijwilligers organiseert.„De vraag is of we het escorte op ter-mijn nog wel kunnen blijven vullennu er steeds minder beroepscavale-risten en reservisten zijn die kunnenp a a r d r ij d e n . ” Misschien moet de se-lectie zich niet meer tot de cavaleriebeperken. „Want die wordt veel teklein om er in de toekomst voldoen-de ruiters uit te halen.”

Ook al wordt zoon Andrew alsnogaangenomen op de militaire acade-mie en leeft de cavalerie nog een ge-neratie voort in de familie Van Die-penbrugge, de hippische traditie is erniet mee gered. Voor het ere-escortehoeft Tony niet op Andrew te reke-nen. Hij heeft zijn zoon nooit echt le-ren paardrijden. Die koos voor eenteamsport: hockey.

Sint Joris en dedraak, symboolvan de cavalerie

Flip Franssen

1600 1799 1914 1922 1936 1938

Ridder te paardDe Nederlandse cavalerie werd in de Tachtigjarige Oorlog opgericht door prins Willem van Oranje. De Staatse Ruiterij bestond uit lansiers, kurassiers en bereden harquebusiers. D eze cavaleristen droegen middeleeuws aandoende harnassen met lansen, zwaarden, sabels, en geweren en pistolen.

De Bataafse RuiterijIn de 18de eeuw kwam het onderscheid tussen de zware cavalerie (stootkracht) en de lichte (verkenners) en werden kleurrijke uniformen ingevoerd. Ten tijde van de vazalstaat de Bataafse Republiek vochten Nederlandse cavaleristen met de Fransen. Enkele jaren later stonden zij tegenover Napoleon bij Waterloo en Quatre-Bras.

Mobilisatie WOIIn de 19de eeuw waren de paarden door automatische wapens van het slagveld verdreven en deden alleen nog dienst als vervoermiddel. In 1914 werden de vier cavalerieregimenten op oorlogssterkte gebracht. O mdat Nederland zich tijdens de Eerste Wereldoorlog afzijdig kon houden, werd er niet gevochten.

Huzaar op de fietsIn de economische crisis van het interbellum werd fors op defensie bezuinigd. Regimenten werden gehalveerd en paarden vervangen door fietsen. Om zich te onderscheiden hielden de cavaleristen op de fiets zelfs hun sporen aan. Die gebruikten ze als rem, door ze tussen de spaken van de doortrappers te steken.

Beëdiging prins BernhardNa zijn verloving met prinses Juliana werd Bernhard van Lippe-Biesterfeld benoemd tot luitenant-ter-zee en ritmeester van de cavalerie. Hij onderging die beëdiging in het traditionele cavalerie-uniform, de attila. Zijn functies waren overigens à la suite, ceremonieel, maar hij zou zich opwerpen als beschermheer van militairen in het algemeen en de cavalerie in het bijzonder.

Tanks testen de waterlinieDe tank, een innovatie uit de Eerste Wereldoorlog, werd door alle grote Europese mogendheden omarmd. Pas toen een nieuwe oorlog nabij leek, schafte ook de Nederlandse regering drie Franse Renault tanks aan. Niet om het land te verdedigen, maar om te testen of de waterlinie tegen een inval met dergelijke gevechtswa -gens op rupsbanden bestand was. D ie bleek in orde.

Beeld: 400 jaar cavalerie Beeld: NIMH, J an Hoynck van Papandrecht Beeld: NIMH Beeld: Cavaleriemuseum Beeld: Cavaleriemuseum, NIHM Beeld: NIHM

1940 1945 1955 1966 1997 2011

Duitse invalDe krijgsmacht werd eind jaren dertig uitgebreid en herbewapend. Toen de Duitsers op 10 mei 1940 binnenvielen, liepen zij het Nederlandse leger binnen vijf dagen onder de voet. Cavaleristen droegen, met paarden, motoren en pantserwagens bij aan de tijdelijke herovering van vliegveld Ypenburg.

Tanks cadeauTijdens de oorlog drong het besef door dat een toekomstig Nederlands leger niet zonder tanks zou kunnen. Die kreeg het van Canada. Ze zouden naar de infanterie gaan. Maar met de oprichting van de Pantserschool onder leiding van jonkeer Beelaerts van Blokland trok de cavalerie het wapen naar zich toe.

Van Sherman tot LeopardNederland deed volop mee aan de wapenwedloop in de Koude Oorlog. In de jaren vijftig verving de Britse Centurion de afgedankte Shermantank. Vijftien jaar later werd de Duitse gevechtstank Leopard 1 verkozen, waarvan Nederland er op het hoogtepunt bijna duizend bezat. De Leopard 2 volgde in 1983.

Cavalerie ere-escorteBij het huwelijk van prinses Beatrix en Claus von Amsberg werd een militaire traditie van voor WOII in ere hersteld. Twee pelotons van de cavalerie begeleidden de Gouden Koets. Sindsdien rijdt het ere-escorte met de koninklijke familie weer mee bij huwelijken, begrafenis-sen en op Prinsjesdag.

Bosnië en HerzegovinaNa de val van de Muur veranderde de rol van de Nederlandse krijgsmacht. De dienstplicht werd afgeschaft en het aantal tanks geleidelijk teruggebracht. Nog één keer werd de Leopard 2 ingezet: voor de vredesmacht in voormalig Joegoslavië. Het voertuig werd niet gebruikt om te vechten, maar om de strijdende partijen te imponeren.

Het laatste schotIn april kondigde minister Hillen van Defensie aan dat hij de laatste zestig Nederlandse tanks verkoopt om 1 miljard euro te bezuinigen. Ze zijn, na een ceremonieel laatste schot, per direct stilgezet. Na het regiment Huzaren Prins Alexander verdwijnen nu ook die van Sytzama en Prins van Oranje en blijven slechts de verkenners Huzaren van Boreel bestaan.

NRC 060811 / RLBeeld: NIHM Beeld: NIHM Beeld: NIHM Beeld: Spaarnestad Beeld: AP Beeld: Defensie