Houben legt kortuit: ,,Vanuit ver-zekeringstech-nisch oogpuntzijn er momen-

teel aanzienlijke uitdagingen.Verschillende lokale onderzoe-ken hebben de wereldwijdetrend in hogere levensverwach-ting bevestigd. En op Aruba enCuraçao stijgt de levensverwach-ting snel: volgens de lokale actu-ariële consultants van Buck,stijgt de levensverwachting vaneen nuljarige jongen ieder jaarmet twee maanden. Dus stel dateen nuljarige in 2016 een le-vensverwachting van 80 jaarheeft, dan is dat in 2022 81 jaar,en in 2028 82 jaar. Voor vrou-wen gaat het nog sneller: daar

vindt een stijging van drie maan-den plaats. De trend van een ho-gere levensverwachting kunnenwij daarom niet meer ontken-nen op Curaçao: kennelijk wer-ken er bepaalde factoren (medi-sche vooruitgang?) die sterkerzijn dan een ongezonde levens-stijl of Isla-gassen waar Curaçaoom bekendstaat. Dit betekentdat pensioenfondsen en verze-keraars zowel tijdig hun pre-mies moeten aanpassen, als tij-dig meer reserves moeten aan-houden om aan toekomstigeuitkeringen te voldoen. Ookmoet Curaçao overwegen omeen variabele pensioenleeftijd inte stellen die meegaat met de le-vensverwachting: zo voorkomenwij dat de premiedruk bij wer-

kenden niet buiten proportieraakt. Wij hebben al een goedestap gezet om de AOV-leeftijdvan 60 naar 65 te verhogen,maar ook dat zal op termijnachterhaald worden.”

Wat de situatie verder compli-ceert, aldus de actuaris, zijn lagewereldwijde rentes, en de toena-me in volatiliteit van beleggin-gen. Hij stelt: ,,De oorspronke-lijke ‘safe harbor’ van staatsobli-gaties is ook geen optie meer:staatsobligaties in Europa heb-ben momenteel een negatiefrendement en lokale staatsobli-gaties worden in zijn geheeldoor Nederland opgekocht. Pen-sioenfondsen en verzekeraarszijn daarom geneigd om in hunzoektocht naar rendement, risi-covoller te gaan beleggen zoalsin de lokale hypotheekmarkt.Wat het verder nog lastigermaakt, is dat pensioenfondsenen verzekeraars verplicht zijnom 60 procent van hun beleg-gingen lokaal, dus op Curaçao,te beleggen: zijn die beleggin-gen er überhaupt en geven diebeleggingen dan wel de besterendementen?”

Curiel over de verzekerings-wereld op Curaçao: ,,Wij hebbenhet ook gehad over het belangvan de sector voor onze samen-leving. De verzekeringssectorheeft een belangrijke rol in onzesamenleving. Niet alleen alswerkgever voor bijna duizendmedewerkers en als institutio-nele belegger, wij hebben hethier over 15 miljard gulden aangezamenlijke assets, maar ookvoor opvang van eventuele on-voorziene gebeurtenissen. Ge-noemd kan worden een brand ofauto-ongeluk. Als voorbeeld ne-men wij brand bij Building De-pot van 26 mei 2013. DoordatBuilding Depot goed verzekerdwas, konden ze direct metondersteuning van de verzeke-raar hun business voortzettenen in 2014 een geheel nieuw ge-bouw openen. Hier zie je dat deverzekeraar dan ook bijdraagtaan de economie. Werkgelegen-heid is deels behouden, investe-ringen zijn gepleegd. En daarbo-

venop, gezien een deel in hetbuitenland was herverzekerd,kunnen we spreken van buiten-landse uitkeringen en daarmeeeen deviezeninstroom. Zie hierhet belang van goed verzekerdzijn bij een lokale maatschappijdie zelf ook midden in desamenleving staat.”

Een punt van zorg blijft vol-gens Curiel de beheersbaarheidvan de middelen/reserves tenbehoeve van de basisverzeke-ring. De sociale premies komenin de algemene middelen te-recht dus worden allemaal opaanslag door de belastingdienstopgelegd en geïnd. De premievoor 2016 wordt misschien defi-nitief in 2017 of later vastgesteld.De vraag is of de overheid de uit-keringen gaat voorfinancieren.Hoe worden de uitgaven en in-komsten op elkaar afgestemd engemonitord? ,,Een nieuwe uitda-ging is gecreëerd”, aldus de ver-zekeringsdeskundige. Wat deuitdagingen zijn voor een actua-ris vandaag de dag wordt doorHouben als volgt uitgelegd: ,,Deactuaris bewaakt de winstge-vendheid van het verzekerings-en pensioenbedrijf. De tijd datwij als sector konden beleggenin staatsobligaties die 6 tot 8procent rendement haalden, isnu definitief voorbij, dus wijmoeten andere wegen inslaan.Als actuaris probeer je dan voor-al innovatie- en productvernieu-wing te promoten en de produc-ten te laten aansluiten bij de spe-cifieke behoeften van de klant.Ondanks de recessie en datmensen hun hand op de kniphouden, zal er altijd behoeftezijn aan verzekeringen: mensenzijn immers altijd bereid om eenprijs te betalen om risico’s te ver-zekeren. Wij moeten dus als sec-tor die veranderende klantbe-hoefte blijven toetsen en daaropinspelen met nieuwe producten.Doen wij dat niet, dan raken wijals sector gedateerd en zullen opeen gegeven moment anderesectoren, zoals bijvoorbeeld ban-ken of internetbedrijven ons in-halen.” De belangrijkste uitda-gingen voor een verzekeraar zijn

volgens Curiel om na te gaanwelke kansen de marktomstan-digheden te bieden heeft. ,,Hui-dige en toekomstige marktom-standigheden wijzen uit dat wijook hier op Curaçao meer enmeer te maken zullen hebbenmet medewerkers, voornamelijkprofessionals, die zich als zelf-standigen zonder personeel(ZZP’er), zullen aanbieden. Wijmoeten passende oplossingenvoor deze groep kunnen bren-gen. Zoals bijvoorbeeld moge-lijkheden om op een gedegenwijze pensioen op zelfstandigebasis te kunnen opbouwen.Maar ook inkomen moet bijziekte te verzekeren en betaal-baar zijn. Schadeverzekeringenzoals aansprakelijkheidsverze-keringen moeten kunnen wor-den afgesloten. Aansluiting bijeen grotere markt lijkt onont-koombaar om een en ander be-taalbaar te houden”, aldus Cu-riel.

Hij stelt dat het een noodzaakis dat de verzekerings-branche zich als facilitator inzetvoor tripartiet overleg (overheid,werknemers en werkgevers) omte praten over mogelijkhedenvoor inkomensverzekeringen.Een van de korte termijn ingre-pen is het invoeren van verplichtpensioen voor alle werkenden.Om een voorschot te nemen opde komende discussies hierom-trent stelt Curiel: ,,We moetenbestaande regelingen niet klak-keloos overnemen. Laten we degoede zaken overnemen en be-tere oplossingen aanbieden voorde onoverkomelijke knelpunten.Bijvoorbeeld de stelling dat eendergelijke regeling tot verhogingvan de ‘cost of doing business’leidt. In mijn optiek dient de op-bouw van een regeling in detweede pijler ten koste te gaanvan de eerste pijler. Dus afhan-kelijk van de hoogte van opbouwin de tweede pijler zal een werk-gever en werknemer minderAOV-premie dienen te betalen.Hiermee creëren wij ook deovergang van omslagstelsel naarkapitaaldekkingsstelsel.

Naar mijn bescheiden me-

ning is financiering mogelijkdoor intrekking van de AOV-uit-kering voor hen die een tweedepijleruitkering gaan genieten opeen bepaald niveau. Dit kunnende actuarissen en modellenbou-wers uitstekend uitrekenen.

Een ander aspect is om allepartijen ervan bewust te maken,dat huidig inkomen uit arbeidzowel inkomen voor nu het he-den, als voor de toekomst is. Dusbij collectieve arbeidsovereen-komst (cao)- of loononderhande-lingen dient men zich ervan be-wust te zijn dat ook inkomenvoor morgen van belang is.”

Ook koopkracht is een vraag-stuk dat volgens de beide expertsprioriteit behoeft.

Door de vergrijzing, een feno-

meen die zich al aan het mani-festeren is, zal de koopkrachtvan de totale bevolking afnemengezien ons huidige stelsel. Ditbetekent dus ook stagnatie of af-name in economische groei. Ditbetekent dat wij in een negatievegroeispiraal terecht komen. Demaatregelen om hieruit te ko-men zijn duurder dan de kostenvoor een redelijk behoud vankoopkracht (middels pensioen).

Houben: ,,‘At least’ moetendeze scenario’s goed doorgere-kend worden en de nodige maat-regelen op deze uitkomsten wor-den afgestemd. Een basis vooreen plan is reeds gemaakt metmedewerking van alle experts enstakeholders door de toenmaligeminister van Sociale Ontwikke-

ling, Arbeid en Welzijn (SO-AW), Hensley Koeiman(MAN).” Tot slot blikt het twee-tal op de mogelijkheden vanwerk in deze sector. Houben:,,Ik voorzie dat ‘branding’ en hetdelen van kennis steeds belang-rijker gaat worden. Curaçao islange tijd vanwege zijn liggingeen ideaal werkgebied geweestvoor hoogopgeleide professio-nals: kennis was relatief schaarsen mensen vertrouwden eropdat de dokter, accountant en ac-tuaris wel wisten wat gedaanmoest worden. Wij bewegen onsnu steeds meer richting eensamenleving waarin, door allebeschikbare informatie via inter-net, professionals steeds vakeruitgedaagd worden. Niet zozeer

het operationeel uitvoeren vantaken (want dat is meestal welvia internet te achterhalen),maar eerder het overtuigen vanklanten, training van medewer-kers en delen van kennis gaatveel belangrijker worden. Ver-der is ‘branding’ steeds belang-rijker, omdat medewerkers erniet meer vanuit kunnen gaanhun gehele loopbaan bij dezelf-

de werkgever door te brengen indezelfde functie: net zoals be-drijven zich moeten blijven ver-nieuwen, zullen ook medewer-kers dit moeten doen. Voor mijstaat daarom innovatie, kennis-delen en feedback centraal: zelf-reflectie is een goed verbeter-middel maar soms heb je ook demening van anderen nodig omtot nieuwe inzichten te komen.”

Antilliaans Dagblad Maandag 12 september 2016 15

AchtergrondAntilliaans Dagblad Maandag 12 september 201614

Achtergrond

Nieuwe brancheontwikkelingenReinald Curiel (chief commercial officer, coo) en Servaas Houben (actuaris) werken beiden in de verzekerings- en pensioenbranche enhebben in januari een presentatie gegeven over pensioenontwikkelingen op Curaçao en diverse artikelen geschreven over deontwikkelingen en uitdagingen in de pensioenwereld en de verzekeringsbranche. Hieruit blijkt dat vanwege de veranderende(markt)omstandigheden, vernieuwing essentieel is om de pensioen- en verzekeringssector vitaal te houden. Meer en meer komt hetvraagstuk pensioenen en de Algemene Ouderdomsverzekering (AOV) ter discussie.

Van een onzer verslaggevers

Het Algemeen Pensioenfonds Curaçao (APC) belegt in projecten op Curaçao. Zo staat in het jaar-verslag 2014 het investeringsproject: Verkavelingsplan Vista Royal (te Jan Thiel).

Het pensioenstelsel De opbouw gaat op Curaçaovia het driepijlersysteem. Deeerste pijler is de basisvoor-ziening die geregeld is doorde overheid. Het betreftAOV, AWW en OV. Dusuitkering bij leven, overlijdenof invaliditeit. Volgens Curielerg politiek afhankelijk. OpCuraçao is dit middels eenomslagstelsel geregeld. Dusde huidige werkenden beta-len de uitkeringen van degepensioneerden. Een zoge-noemde solidariteit is hierdrijvende kracht, het is dusgeen spaarpot. Met alle con-sequenties van dien, zoalseen situatie met te weinigwerkenden versus grotegroep gepensioneerden enniet werkenden. De tweede pijler zijn deaanvullende voorzieningenvia de werkgever. Dit kan viaeen pensioenfonds (onderne-mings- of bedrijfstakpensi-oenfonds), verzekeraar ofpensioenkoepels. Het gaat

om afspraken tussen dewerkgever en de werknemer.Er zijn verschillende vormenwaarin dit geregeld kan wor-den zoals: beschikbare pre-mie, eindloonregeling ofmiddelloonregeling. OpCuraçao hebben niet allewerkenden een regeling;volgens diverse onderzoekenheeft ruim 40 procent van dewerkenden geen pensioenre-geling, onlangs is gepubli-ceerd dat dit ruim 30.000werkenden betreft. De derde pijler wordt inge-vuld door extra verzekerenvia individuele verzekeringenof spaarconstructies metfiscale incentives. Er zit ont-wikkeling in de hoogte vande aftrekmogelijkheden. OpCuraçao was dit 1.000 enwordt 5.000 gulden. OpAruba is dit op 10.000 gul-den gesteld. Maar ook eentweede of meerdere wonin-gen voor verhuur wordthiertoe gerekend.

De levensverwachting op Curaçao wordt steeds hoger. FOTO ANNEKE POLAK

Building Depot was in 2013 goed verzekerd. FOTO JEU OLIMPIO

Servaas Houben en Reinald Curiel. FOTO’S FB / AKTUAR.DE

In sector pensioenen en verzekeringen