1 | Schuldenpositie FAMO 2011
Praktische overwegingen rondom de schuldpositie
Bernard van Ommeren Natasja Georgius
2 | Schuldenpositie FAMO 2011
Veel aandacht voor de schuldenpositie
– Europese problemen/oplossingen worden vertaald naar locale situatie
– Bankencrisis leidt tot dure kredieten (opslagen, credit crunch)
– Grondexploitaties onder druk, aandacht voor aandeel kapitaallasten
– Aandacht gevraagd voor lasten toekomstige generaties
3 | Schuldenpositie FAMO 2011
Hoeveel schuld ga je als gemeente aan?
– Zoveel als nodig is
– Zolang de banken geld uitlenen
– Zolang toezichthouders akkoord gaan: sluitende meerjarenbegroting en adequaat weerstandsvermogen (onderhoud kapitaalgoederen)
– Bestuurlijke verantwoording binnen sluitende begroting
– Gezond verstand, huishoudboekje
– Waarom niet streven naar maximale schuld (art 12)?
– Zolang schuld beheersbaar blijft tekort/groei ≤ schuld 100% BBP
– Gemeente volledig zelf verantwoordelijk voor hoogte schuld
4 | Schuldenpositie FAMO 2011
Hoe ontwikkelt schuld zich (inter)nationaal?
% BBP 2012 tekort
2012 groei
LT Schuldquote
Bbp = 2 x expl
2012 inflatie
China 2% 7% 29% 4%
Euro Zone 3,5% 1,5% 233% 2,1%
Duitsland 1,2% 2,5% 48% 2%
Frankrijk 5,3% 1,8% 294% 2%
Nederland 2,3% 1,8% 128% 1,8%
Italië 3,2% 1% 320% 1,9%
VS 7,4% 2,5% 296% 1,8%
5 | Schuldenpositie FAMO 2011
Ontwikkeling schuldpositie gemeente
Omvang van de schuld wordt bepaald door bestaande schuldpositie en de toekomstige geldstromen
– Begroting (baten/lasten) -> geldstromen
– Meerjarige liquiditeitenplanning
6 | Schuldenpositie FAMO 2011
Rentegevoeligheid
– Ontwikkeling schuldpositie
– Vrijval leningenportefeuille
– Renteontwikkeling
– Te betalen rentelasten
7 | Schuldenpositie FAMO 2011
Vormen van schuld
– Vlottend passief
– Langlopende leningen
– Lange lopende leningen + kortlopende leningen (rentedragende leningen)
– Vlottend passief -/- vlottend actief (incl. gronden in exploitatie)
– Vlottend passief -/- vlottend financieel actief
– Vlottend passief + voorzieningen -/- vlottend financieel actief (netto schuld)
8 | Schuldenpositie FAMO 2011
Welke ratio’s bieden zicht op de schuldpositie?
– De vermogenspositie, reserves, solvabiliteit, debtratio
– Het weerstandsvermogen
– Rente en aflossing / begroting
– Netto schuld / begroting (exploitatie)
– Vergelijking met soortgelijke gemeenten
– Hoe definieer je begroting / exploitatie?
9 | Schuldenpositie FAMO 2011
Overwegingen t.a.v. hoogte schuldposities
– Schuldenplafond
– Verkoop gemeentebezit
– Overhevelen van investeringen naar exploitatie (DBFMO)
– Andere financieringsbronnen
– Is de te financieren voorziening wel een publieke taak?
De gewenste hoogte van de schuld is bij een gemeente, door haar
complexiteit, moeilijk te doorgronden.
10 | Schuldenpositie FAMO 2011
Instrumenten bij netto schuld / exploitatie?
– Liquiditeitenplanning bij nieuw beleid / investeringen / afwegingen
– Prioriteren / uitstel van uitgaven / faseren investeringen
– Installeren schuldplafond
– Investeringsplafond (vrijvallende kapitaallasten)
– Het vergroten en versnellen van inkomsten (verdienvermogen)
– Het zorgen voor een voldoende buffer om tegenslagen op te vangen
– Alle uitgaande bedragen behoeven goedkeuring, budgetten uniform gekort, herindelen, ….
11 | Schuldenpositie FAMO 2011
Verkoop gemeentebezit
– Ook in economische goede tijden moeilijk
– Vastgoed versnipperd binnen organisatie, veel eigen belangen
– Eerste stap is overzicht verkrijgen van vastgoed/grond
– Verantwoording en besluitvorming centraliseren
– Aandacht voor verkooprijpmaken (belanghebbenden erkennen)
– Combineren van functies
– Interesseren van kopers door verdienmodellen te realiseren met behoud maatschappelijke functie (borgingsovereenkomst)
12 | Schuldenpositie FAMO 2011
Waarom gemeentelijke complexiteit?
– Ambtelijke organisatie, veel belanghebbenden, weinig verantwoordelijken
– College en Raad, beleidsmakers, gedeeltelijk geïnformeerd, veel eilandjes
– De Raad reageert scherp op incidenten
– Wet- en regelgeving complex
– BBV
– De politieke arena is wispelturig
13 | Schuldenpositie FAMO 2011
Complexe boekhouding
– Inkomsten gelijk, sluitende begroting, stijgende schulden
− Kosten geactiveerd door toerekening aan voorraden
− Investeringen activeren dta voorraden (geen corr achterblijvende opb)
− Niet afschrijven op voorraden
− Eventuele afschrijvingen opvangen met (bestemmingsreserves)
− Kosten geactiveerd door toerekening aan vaste activa
− Maatschappelijke activa activeren
– Noodzaak van inzicht in activerings/afschrijvingbeleid en voorzieningen/reserveringsbeleid
14 | Schuldenpositie FAMO 2011
Het belang van een eenduidige methode?
– Duidelijk voor iedereen, nu en in de toekomst
– Minder mogelijkheden voor manipulatie
– Minder discussie en taakstellend
– Op instrumenten kan worden gestuurd
15 | Schuldenpositie FAMO 2011
Wat is de uitdaging?
– Probleem definiëren en kwantificeren
– Probleem op de bestuurlijke agenda krijgen
– Draagvlak creëren
– Integrale aanpak van het probleem
– Realiseren van besluitvorming
– Doorpakken en uitwerken
– Monitoren en rapporteren
En nu: hoe gaan we dit aanpakken? Wie is probleemeigenaar?
16 | Schuldenpositie FAMO 2011
Hoe aan te pakken?
– Wat staat er in het coalitieakkoord?
– Zijn er raadsbesluiten, moties van deze strekking?
– Zijn er collegebesluiten, andere besluiten?
– Wat staat er in de begroting en het jaarverslag?
– Wat zijn de heersende wetenschappelijke opvattingen?
– Interviews door de gehele gemeente voor draagvlak
– Is er sprake van een niet voldoende beheerst probleem?
– Eventueel vaststellen van criterium en terugkoppeling
17 | Schuldenpositie FAMO 2011
Welke vragen o.a. bij interviews voor draagvlak?
– Welke afwegingen bij investeringen en financiering?
– Hoe beoordeelt u de gemeentelijke verhoudingen?
– Welke ratio’s worden gebruikt?
– Welke mogelijkheden zijn er om schuld terug te brengen?
– Knellen de financieringslasten in de begroting?
– Wat verstaat u onder “gezonde” gemeentefinanciën?
– Is er sprake van voldoende controle over de uitgaven?
– Oftewel: volstaat akkoord over begroting als sturingselement?
– Over hoeveel procent van de begroting is sturing door Raad mogelijk?
18 | Schuldenpositie FAMO 2011
Hoe kan taakstelling tot problemen leiden?
– Taakstelling wordt omzeild door belanghebbenden in gemeente
– Bezuinigingen worden niet geaccepteerd / tegenwerking
– Bezuinigingen niet parallel aan schrappen van taken
– Hoe wordt er gemonitord en gehandhaafd?
– Kan externe dwang / intern toezicht bijdragen?
– Kan een beloningsmodel bijdragen? Het realiseren van bezuinigingsdoelstelling levert extra bonus / meer personeel / minder taken op voor afdeling
19 | Schuldenpositie FAMO 2011
Schuldanalyse gemeente
0
100.000
200.000
300.000
400.000
500.000
600.000
700.000
800.000
2008 2009 2010* 2011* 2012* 2013* jaren * ) prognoses
x 1
.00
0
€
netto schuld
lange leningen
korte leningen
nominale schuld
exploitatie
balans tot
netto schuld 75% ex
De netto schuld dient zich, na specifieke gemeentelijke analyse en normbepaling, tussen de exploitatie en netto schuld 75% ex te bevinden.
20 | Schuldenpositie FAMO 2011
Conclusie
– Creëren draagvlak ambtelijke organisatie, College en Raad
– Vaststellen gewenste normen netto schuld/exploitatie, debt ratio (korte en lange termijn)
– Vaststellen te nemen maatregelen om gewenste niveau ratio’s te bereiken
– Voor resultaten zorg voor draagvlak bij al de betrokkenen
pak het probleem integraal aan
Nadere info bij BNG Advies
www.bngadvies.nl
070 – 375 08 84
Top Related