FAMO VOORJAARSBIJEENKOMST8 JUNI 2018

Robbert Verkuijlen

Team Financiën VNG

Gemeentefonds 2018: 29,4 MLD

Algemene uitkering58%

Decentralisatie- en Integratieuitkeringen

8%

Integratie-uitkering sociaal domein

34%

Gemeentefonds 2019: 30,1 MLDIU “SD” = IU beschermd wonen, IU Voogdij/18+ en IU Participatie

Algemene uitkering83%

Decentralisatie- en Integratieuitkeringen

3%

Integratie-uitkering sociaal domein

14%

Blik vooruit: IBP

Nieuwe onderlinge

verhoudingen

Meer gezamenlijk optrekkenNL staat voor aantal grote opgavesVoor burgers is er maar 1 overheid

IBP als startpunt, niet allesomvattend

Wat betekent dit voor financieel kader?

Inkomstenkant

IBP in financiële zin (2): Financiële Spelregels

1. Gemeenteraad blijft te allen tijden beslissen over inzet accres

2. Uitgangspunt dat middelen en ambities in balans zijn

3. Kabinet bereid middelen in te zetten vanuit enveloppen

4. Bij onvoorziene ontwikkelingen gaan VNG en kabinet in gesprek

5. Reguliere financiële spelregels blijven gewoon van kracht (art. 2 Fvw)

IBP / Brede koppeling

+ Eenmalig 100 mln (+ 100 uit accres)

Accres op basis van brede koppeling

+ koppeling met enveloppen

‘Oude’ koppeling voortzetten

Accres op basis van ‘oude’ koppeling

Uitzetten trap-op trap-af

Geen extra accres t.o.v. sept-circ

B C

Accres 2018 2019 2020 2021 2022

Cumulatief 1.124 2.376 3.326 4.263 5.433

Accres 2018 2019 2020 2021 2022

Cumulatief PM* PM* PM* PM* PM*

* Exacte bedragen onbekend, globale inschatting

- Tekorten sociaal domein uit accres

+ Geoormerkt geld voor ambities IBP? (art.2)

Accres 2018 2019 2020 2021 2022

Cumulatief 805 1.250 1.695 2.089 2.554

5,43 mld 3,5 – 4 mld* 2,55 mld

- Tekorten sociaal domein uit accres

* Globale inschatting

+ Sociaal domein (groei) hoeft niet uit accres

+ Geoormerkt geld voor ambities IBP? (art.2)

- Tekorten sociaal domein uit accres

+ Sociaal domein (groei) hoeft niet uit accres

A

Financieel Kader

Wat stond er op het spel…

Financieel Kader

• Trap op – trap af = AAN (stond uit)

• Brede koppeling aan totale rijksuitgavenkader

Accres eerst 2018 2019 2020 2021 2022

Stand sept-2017 805 1.250 1.695 2.089 2.554

Accres mrt-circ 2018 2019 2020 2021 2022

Brede koppeling 1.124 2.376 3.326 4.263 5.433

+2,88mld

Ook provincies flinke plus erbij

+180mln

Aanzetten heel bewuste keuze:• Veel geld erbij, ongelabeld!

• Daarmee erkenning gelijkwaardige positie

Nieuwe trap: techniek brede koppeling

2018 2019 2020 2021 2022

Totale rijksuitgaven onder kader 253 278 295 307 318 331- Uitgaven RBG* 107 127 140 144 147 151

- Uitgaven Sociale Zekerheid 77 79 82 86 89 92- Uitgaven Zorg 69 73 73 78 82 87

Correctieposten -30 -40 -42 -43 -45 -46

Accres relevante rijksuitgaven 223 238 253 264 273 285

Accres percentage 6,75% 6,09% 4,43% 3,50% 4,23%

Reëel accres 4,35% 3,19% 1,53% 1,10% 1,73%

Grondslag AU (incl. DU’s) 16,65 17,46 25,68 26,78 27,66

Nieuwe koppeling€ 1 Rijk = € 0,10 GF

Correctieposten:- GF, PF en BCF- Overige rijksoverdrachten aan gemeenten/prov.*

Onder het kader- Renteuitgaven- Dichtdraaien gaskraan* *

Nieuwe trap en bijbehorende accressen

2018 2019 2020 2021 2022 totaal

Basispad (sept circ) 805 445 445 394 465 2.554

Startnota 320 618 694 543 705 2.880

Maartcirculaire 1.124 1.063 1.139 937 1.170 5.433

Meicirculaire 1.148 1.025 1.019 862 971 (1.087) 5.025

Eindafrekening 2017 166 mln(23 mln minder dan laatste raming sept. ‘17)

Wat betekent dit voor financieel kader?

Uitgavenkant

Wat moet er allemaal van af?

2018 2019 2020 2021 2022

5,43 mld

2,55 mld

3,50 mld

4,57 mld

Ca. ? mld

Andere uitgaven BTW verhoging naar 9%

Invoering omgevingswet

Achterstallig onderhoud/investeringen

Etc.

Coalitie-akkoorden

IBP in financiële zin (3): Knelpunten SD

• Oplossing voor knelpunten Sociaal Domein is beperkt

• Aanleiding: 2 moties op VNG-ledenvergadering

Motie Tekorten Sociaal Domein

Stroppenpot

Indexatie 2018 en 2019 (m.n. volumegroei Jeugd)

Abonnementstarief

Loonschaal HH

Veilig Thuis

Knelpunten Uitkomst

200 mln in 2018 (100 mln kabinet, 100 mln accres), 2019 is PM

Onderzoek indaling Jeugd + 76 mln volume Wmo 2019 en LPO

Geen extra geld, wel beperkende maatregelen en compensatie inkomstenderving

Geen extra geld

Geen extra geld

Motie BUIG

BUIG

Bewindvoering

WSW

Participatie statushouders

ROB-advies

Geen extra geld, wel beperkende maatregelen

Geen extra geld

PM

Vormgeving Stroppenpot

Mijlpalen

27 juni

ALV

15 september

Deadline aanvragen

1 november

Bekendmaking verdeling

December

Verwerking in circulaire

Onderwerp Voorstel

Scope De uitkeringen Jeugd en Wmo (zowel begeleiding als beschermd wonen) in de Integratie Uitkering Sociaal Domein (IU SD).

Grondslag De opgevoerde uitgaven moeten aansluiten bij de scope qua inkomsten. De bewijslast hiervoor wordt bij de gemeente gelegd: gemeenten moeten bij hun aanvraag voor middelen uit het fonds tekortgemeenten overtuigend duidelijk maken dat er sprake is van nieuwe kosten op Wmo en jeugd voortvloeiend uit de decentralisaties.

Peiljaren Er wordt uitgegaan van het gecumuleerde tekort (inkomsten – uitgaven) van 2016 en 2017.

Significantie De significantie van een tekort wordt bepaald door het tekort te vergelijken met de omvang van de uitkeringen die binnen scope zijn. Een gecumuleerd tekort boven een drempel van €20 per inwoner per jaar bepaald bedrag per inwoner wordt als significant aangemerkt (dus in totaal € 40 over de periode 2016-2017).

Compensatie In beginsel wordt het volledige significante tekort gecompenseerd. In het geval dat het beroep op het fonds tekortgemeenten de omvang ervan overstijgt, wordt een staffel gehanteerd, waardoor gemeenten met grotere tekorten relatief meer compensatie ontvangen.

Eigen verantwoordelijkheid Er wordt geen inhoudelijke toets uitgevoerd op het gevoerde beleid van een gemeente, vanwege het eenmalige karakter van het fonds.

Publicatiemoment Er wordt gekoerst op officiële publicatie in de decembercirculaire, maar informeel worden gemeenten al rond 1 november geïnformeerd over de verdeling.

Daarnaast voor jeugdhulp een transformatiefonds en compensatieregeling voogdij en 18+

Enveloppen (voorlopig beeld)

300mln

Per jaar (2022)

950mln

eenmalig

95mln p/j

t.b.v. aardgasvrije wijken(klimaatakkoord)

130 mln Eindhoven130 mln Rotterdam-zuid35 mln Zeeland? mln Nucleair? mln ESTEC? mln BES

Rest >> Regiodeals (?)

En wat kleinere enveloppen(moeten we nog losweken)

Armoede & schulden Natuur & waterkwaliteit VWS-domein

Rob-onderzoek

Nu risico onjuiste verdeling én onvoldoende macrobudget bij gemeenten

Inzicht in raming macrobudget beperkt (beleidseffecten)

Definitief macrobudget lopende het jaar bekend

Te beantwoorden vragen

- Wie is waarvoor verantwoordelijk?

- Hoe werkt de systematiek rond de raming van het macrobudget?

- In hoeverre is het geraamde budget toereikend gebleken?

- Wat zijn de oorzaken van de tekorten/overschotten?

- Hoe kan de huidige systematiek verbeterd worden?

In Voorjaarsnota:

SZW verhoogt BUIG-budget 2018 en 2019

BUIG-tekorten

Belangrijke oorzaak:Verhoogde Instroom Statushouders

Jaar 2012 2013 2014 2015 2016 2017Macrobudget vs. Realisatie 66

293 -41 -80 -277 -276

4800

5000

5200

5400

5600

5800

6000

6200

1 2 3 4 5 6

Budget

Uitgaven

Weging 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2021

Loonvoet sector overheid 1,6 2,9 3,0 3,5 3,5 3,0 3,6 3,6

Prijs overheidsconsumptie,

beloning werknemers 2/3 1,8 3,0 2,5 3,0 3,2 2,7 3,2 3,2

Prijs netto materiële

overheidsconsumptie (imoc) 1/3 0,8 1,0 1,6 1,4 1,5 1,4 1,5 1,5

Lpo - inschatting 3/3 1,5 2,3 2,2 2,5 2,6 2,3 2,6 2,6

(Startnota) 2,4 2,9 2,9 2,4 2,5

Actuele loon- en prijsontwikkeling

Rijk helpt niet meer bij constante prijzen, of toch wel?En…VNG?

• Voorheen pNB en later pBBP

• Als suggestie van het Rijk, maar meer status dan beoogd

• Loon- en prijsontwikkeling in gemeenten anders dan van Rijk

• Daarom nu niets meer in circulaire

• Wel hulpmiddel in rekentool op Rijksoverheid.nl

Accressen in relatie tot loon- en prijsontwikkeling

2018 2019 2020 2021 2022 2023

Maartcirculaire 6,75 6,09 4,43 3,50 4,23 25,00%Mutatie 0,11 -0,30 -0,49 -0,29 -0,71 -1,68%

Meicirculaire 6,86 5,79 3,94 3,21 3,52 3,82 23,32%

Mutatie Lpo (t.o.v. Startnota) -0,20 -0,40 -0,30 -0,10 0,10 -0,90%

Loonkostenontwikkeling gemeenten

Cao loopt tot van 1 mei 2017 t/m 31 december 2018

Najaar onderhandelingen, inzet nog onbekend

Pensioenpremies 2019 zal stijgen maar omvang nog onzeker.

Redenen:• Stijging vanwege eerder gemaakt afspraken over wijziging in de regeling

(Was al voorzien totale premie 1% omhoog per 2019 = 0,55% loonsom voor werkgevers)

Maar ook• Nieuw grondslagenonderzoek/sterftetabellen

• Compensatieregeling ANW

• Ontwikkelingen in ABO-bestand (ABP-bestand vergrijst)

Overheveling naar AU

Wat gaat wel over naar de Algemene Uitkering? (totaal € 7 mld.)

• IUSD Wmo, alle onderdelen met uitzondering van Beschermd wonen (€ 2,1 mld.);

• IUSD Jeugdhulp, alle onderdelen met uitzondering van Voogdij/18+ (€ 3,1 mld.);

• IUSD Participatie, onderdeel Re-integratie klassiek (€ 0,5 mld.);

• IU Wmo (hulp bij het huishouden), volledig (€ 1,3 mld.).

Wat gaat (nog) niet over? (totaal € 4 mld.):

• IUSD Wmo, onderdeel Beschermd wonen (€ 1,6 mld.); >> IU BW

• IUSD Jeugdhulp, onderdeel Voogdij/18+ (€ 0,6 mld.); >> IU Jeugd

• IUSD Participatie, (€ 1,8 mld.) >> IU Participatie

• WSW oude stijl en voorheen Wsw/beschut werk → Per 2020 DU (of toch SPUK?)

• Voorheen Wsw/regulier werk en voorheen Wajong → Per 2020 naar AU?

Gevolgen overheveling voor indexatie

Onderdelen die wel overgaan per 2019:

• Per 2020 accres

• 2019: losse afspraken vakdepartement

Onderdelen die niet overgaan per 2019:

• Conform bestaande systematiek Lpo en volume (soms 0%)

Loon- prijsbijstelling 2018

• Wmo

• 57 mln Objectieve deel

• 45 mln BW

• 35 mln HH (IU Wmo)

• Jeugdhulp

• 84 mln objectief en

• 16 mln voogijd/18+

• Participatie

• 60 mln (allemaal naar Wsw)

Volume-compensatie 2019

• Wmo (in AU)

• 51 mln Objectieve deel

• 25 mln HH (IU Wmo)

• IU BW

• PM (42 mln)

2018

2019

2020

2021

Overheveling IUSD

Meicirculaire 2018

Invoering

Herverdeling Sociaal Domein

Meicirculaire 2020

Invoering

Herziening Fin. Verh.

Meicirculaire 2020

Invoering

CentrumfunctieVrijheidsgraden in takenOverige eigen middelenBelastingcapaciteit

Kwalitatief onderzoek AEFTussenoplossing 2019/2020

Woonplaatsbeginsel Jeugd

Inclusief BW (mits)

Enkele actualiteiten

BCF

• Bevoorschotting niet jan-dec maar okt-dec want pas na MJN op gemeentefondsbegroting

• Per saldo totale omvang BCF en GF gelijk

• Ben voorzichtig bij inboeken meerjarige ruimte onder plafond

Macronorm

• 2019 4%

• Vanaf 2020 benchmark?

Onderwijshuisvesting

• Normen met 40% verhoogd

• Extra blik: artikel 2 FvW goed toegepast?

Statushouders

• Akkoorden verhoogde asielinstroom verlopen

• DU’s t/m dec 2017 uitgekeerd

• Vanwege lagere realisatie resulteert onderuitputting → 50 mln naar AU en 28 mln op begroting SZW

Enkele actualiteiten (2)

BTW en Sport

Spuk. Duidelijkheid in juni ?!

BTW en koepelvrijstelling

EMU 0,4%

0,272 gemeenten

Conceptvoorstel verplichting

onafhankelijke rekenkamer

Passende financiële verhoudingen

• Inzet op vier sporen:

1. Herijken verdeling gemeentefonds

2. Herijken verdeling provinciefonds

3. Inrichting uitkeringsstelsel

4. Kennisontwikkeling en informatieverspreiding

28 juni Rotterdam

3 juli Zwolle

5 juli Den Bosch

26 november VNG Gemeentefinanciëncongres

Planning en proces

• Na overheveling IU SD naar AU

• Herziening verdeelmodellen sociaal domein opgeschoven naar 2021 >> vereist bovendien oplossing voor nadeelgemeenten in 2019 en 2020 (sept. 2018 voorstel, dekking wat VNG betreft 50/50)

• Herziening financiële verhoudingen ook in 2021.

• Voor september 2018 verkennen of herverdeling Beschermd wonen 2021 of 2023 moet zijn. >> In BO VWS 24 mei is afgesproken “2021, mits”

• Aanpassing woonplaatsbeginsel voorzien in 2020

Manier van herziening verdeelmodellen staat nog niet vast. Deskundigen worden uitgenodigd om hierover mee te denken.

Knelpunten sociaal domein

“Streep gezet onder het verleden”

2017

4 stippellijntjes

IBP in financiële zin

• Rekening sociaal domein (in bedragen)

2018 2019 2020 2021 2022

VWS-domein

- Stroppenpot / voorziening tekortgemeenten -100

- Volume-indexatie Jeugd 2018 en 2019 (2,5% p/j) -90 -180 -180 -180 -180

- Abonnementstarief aanzuigende werking* -145 -145 -145 -145

- Hogere Loonschaal HH** -25 -68 -103 -136 -170

- Veilig Thuis -12 -32 -34 -39 -39

SZW-domein

- BUIG (vangnet) -140 -116

- WSW (reeks volgens SZW) -100 -125 -150 -140 -130

- Bewindvoering (2010-2017) -140 -140 -140 -140 -140

- Bewindvoering -20 -40 -60 -80 -100

- Participatiestatushouders PM

* Inkomstenderving wordt volledig gecompenseerd: 148 mln

** Inschatting VNG, inschatting VWS is 118 mln

2012 2013 2014 2015 2016 2017

BUIG

- Macrobudget +66 +293 -41 -80 -276 -276

BUIG-tekorten

Hoogst haalbare:

Advies door onafhankelijke derde (ROB)

• In lijn met advies Deetman

• Veel te doen over opdrachtformulering

• Advies gereed voor de ALV

Wat moet er allemaal van af?

2018 2019 2020 2021 2022

5,43 mld

2,55 mld+2,88 mld

Wat moet er allemaal van af?

2018 2019 2020 2021 2022

5,43 mld

2,55 mld

3,50 mld

Wat moet er allemaal van af?

2018 2019 2020 2021 2022

5,43 mld

2,55 mld

3,50 mld

4,57 mld

Ca. ? mld

Niet blind staren op accres

1 2

3

5,4 mld

27 mld

30 mld

Gemeentefonds

Andere inkomsten

Opgaves IBP

Coalitie-akkoorden

57 mld

Blok 2: Sociaal domein

Vooraf aangegeven vragen:

• Toekomstontwikkelingen sociaal domein

• Wat wordt wanneer overgeheveld van de IU SD naar de algemene uitkering?

• Hoe vindt die overheveling plaats?

• Hoe en wanneer wijzigen verdeelmodellen en hoe verhoudt zich dat met de herziening verdeling gemeentefonds?

?

Overheveling naar AU

Peilmoment en definities worden geüniformeerd

Incl. inwoners t/m 18 jr (was in AU t/m 20 jr)

Budgettaire gevolgen worden gecorrigeerd via suppletie-uitkering

Uitsplitsing suppletie-uitkering in Jeugd/Wmo/Participatie/AU

Aparte subclusters voor Jeugd, Wmo en Participatie

Verrekening IU Jeugd (voogdij/18+) via het subcluster Jeugd

Gewichten worden aangepast i.v.m. uitkeringsfactor

Resterende opschalingskorting werkt dus ook door in sociaal domein

ZORGAKKOORDEN

Medisch-specialistische zorg

Wijkverpleging

Huisartsen

GGZ

Taakstelling -1,6 mld

Ombuiging -0,3 mld

Onderhandelaarsakkoord

Onderhandelaarsakkoord

Onderhandelaarsakkoord

Eerst globale inschatting impact voor gemeenten € mln

1 Ambulantisering GGZ > 260

2 Vroegsignalering 83

3 Brede toegang 128

4 Versterken regionale samenwerking 5

5 Substitutie naar wijknetwerk 85

6 Integrale aanpak 286

7 Toename welzijn door verschuiving zorg van tweede naar eerste lijn 70

Totaal > 917

Medischspecialistisch

Wijkverpleging

Huisartsen GGZ

40

Nu: verschil van factor 4

Herziening verdeling