58
advies
Opdrachtgever Gemeente Zwolle
Opdrachtnemer Gert-Jan Loman
Datum 22 september 2011
Ontwikkeling
Maatschappelijke Ontwikkeling
StadskantoorLübeckplein 2
Postbus 100078000 GA Zwolle
Telefoon (038) 498 20 71Fax (038) 498 32 71
www.zwolle.nl
Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties Business Case
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
2/58
Voorwoord Voor mijn opleiding Sportmanagement, die ik volg op de Hanze Hogeschool, dienen de
studenten in het vierde jaar een ‘proeve van bekwaamheid’ met goed gevolg af te
leggen zodat men laat zien, dat men klaar is voor het werkveld. Ik heb ervoor gekozen
om mijn scriptie te schrijven voor een non-profitorganisatie, specifiek een
overheidsorganisatie.
Voor jullie ligt mijn scriptie, dat het eindproduct is van mijn afstudeerstage bij de
gemeente Zwolle. De scriptie heeft als onderwerp “bekostigingsprocedure
binnensportaccommodaties”. Ik wilde graag afstuderen bij een gemeente om het
werkveld rondom sport en maatschappij beter te leren kennen. Na mijn afstuderen zou
ik graag aan de slag willen bij een maatschappelijke organisatie, dat sport ziet en
gebruikt als een kans om het menselijk welzijn te verbeteren.
Voor het schrijven mijn afstudeerscriptie heb ik veel hulp gehad van mijn
afstudeerbegeleider Aart Janssen binnen de gemeente Zwolle. Ik wil hem hier dan ook
hartelijk voor danken. Naast dhr. Janssen stonden dhr. Tory, mevr. Numan en dhr.
Mulder altijd klaar voor mijn vragen en hebben zij een positieve invloed gehad op dit
proces. Mijn stagebegeleider van de Hanze Hogeschool heeft met gerichte
verhelderende vragen mij nieuwe inzichten gegeven, wat ervoor zorgde dat ik via een
andere blik mijn onderzoek heb bekeken. Ook dank hiervoor.
Ik heb met veel plezier en interesse gewerkt aan deze afstudeeropdracht. Ik vertrouw
erop dat mijn conclusies en aanbevelingen, door de interactieve manier van werken,
een bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkeling van een nieuwe
bekostigingsprocedure in de gemeente Zwolle
Gert-Jan Loman,
Augustus 2011
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
3/58
Inhoud
1 Inleiding 5
1.1 Opdrachtomschrijving 5
1.2 Afstudeerdoelen 6
1.3 Onderzoeksdoel en onderzoeksvragen 7
1.4 Leeswijzer 7
1.5 Methodologie 8
2 Toekomstperspectief 9
2.1 Inleiding 9
2.2 Demografische ontwikkelingen 9
2.3 Sociale ontwikkelingen 10
2.3.1 Sociaal-economische ontwikkelingen 10
2.3.2 Sociaal-culturele ontwikkelingen 10
2.4 Ruimtelijke ontwikkeling 11
2.5 Binnensportaccommodaties en onderwijs 11
2.5.1 Demografische ontwikkelingen, onderwijs en binnensportaccommodaties 12
2.6 Samenvatting 13
3 Systemen voor tariefberekening 14
3.1 Inleiding 14
3.2 Tariefsystemen 14
3.2.1 Diverse tariefsystemen 14
3.2.2 Eigenschappen, voor- en nadelen tariefsystemen 15
3.3 Tariefsysteem en criteria in Zwolle 18
3.4 Resumerend 19
4 Binnensportaccommodaties in de gemeente Zwolle 20
4.1 Inleiding 20
4.2 Aanbod en eigendom 20
4.3 Beheer en exploitatie 21
4.4 Rollen en taken binnen de gemeente 22
4.4.1 Beleidsveld onderwijs 22
4.4.2 Beleidsveld sport 22
4.4.3 Subsidieloket 23
4.5 Samenvattend 23
5 Huidige situatie omtrent exploitatie en financiën 24
5.1 Inleiding 24
5.2 Tarieven 24
5.3 Huidige afspraken 25
5.4 Bezettingsgraad 26
5.4.1 Bezettingsgraad gymzalen 26
5.4.2 Bezettingsgraad sportzaal 27
5.4.3 Bezettingsgraad sporthallen 27
5.5 Samenvatting 28
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
4/58
6 Kosten Sportaccommodaties 30
6.1 Inleiding 30
6.2 Investeringsraming 30
6.2.1 Gymzaal 30
6.2.2 Sportzaal & sporthal 31
6.3 Exploitatieprognoses 31
6.3.1 Gymzaal 32
6.3.2 Sportzaal 32
6.3.3 Sporthal 33
6.4 Kostprijs per type accommodatie 33
7 Analyse huidige situatie / werkelijke kostprijs 35
7.1 Gemeenschapsgeld en commerciële huurders 36
8 Conclusie 38
8.1 Rollen en taken 38
8.2 Toekomstperspectief 40
8.3 Kostprijs 40
9 Aanbevelingen 42
9.1 Bekostigingssystematiek 42
9.1.1 Randvoorwaarden en uitgangspunten t.a.v. tarieven: 43
9.1.2 Kader voor verhuur 44
9.1.3 Kostprijs gerelateerde systematiek en de toekomst 44
9.1.4 Afschrijvingstermijn 45
9.2 Onderwijsgebruik 45
9.3 Werkproces 46
9.4 Implementatievraagstuk 46
9.4.1 Creëren draagvlak 46
9.4.2 Opstellen tijdpad 46
9.4.3 Opstellen startnotitie 46
9.5 Aanbevelingen puntsgewijs 47
10 Literatuur 48
Bijlage 1 Overzicht binnensportaccommodaties Zwolle 50
Bijlage 2 Bezettingsgraad per accommodatie 53
Bijlage 3 Investeringsraming Sportzaal & Sporthal 54
Bijlage 4 Exploitatiekosten Gymzaal 56
Bijlage 5 Exploitatiekosten Sporthal 57
Bijlage 6 klokurenvergoeding+ instandhoudingvergoeding 58
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
5/58
1 Inleiding
Deze scriptie is het eindproduct van mijn afstudeerstage bij gemeente Zwolle met als
onderwerp “bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties”. Ik wilde graag
afstuderen bij een gemeente om het werkveld rondom sport en maatschappij beter te
leren kennen. Na mijn afstuderen zou ik graag aan de slag willen bij een
maatschappelijke organisatie, dat sport ziet en gebruikt als een kans om het menselijk
welzijn te verbeteren.
1.1 Opdrachtomschrijving
In een eerste gesprek in maart 2011 met Aart Janssen (senior beleidsadviseur, afdeling
maatschappelijke ontwikkeling) en Bert Tory (afdeling planning, controle en onderzoek)
werd duidelijk gemaakt dat de gemeente Zwolle geen eenduidig beleid heeft met
betrekking tot de binnensportaccommodaties in de gemeente Zwolle. Het vertrekpunt is
het verbetertraject “proces bewegingsonderwijs”. Dit project is gestart om het proces
rondom de verhuur van binnensportaccommodaties in kaart te brengen en te
verbeteren. Een werkgroep heeft naar de werkprocessen van bewegingsonderwijs
gekeken en getoetst of er mogelijkheden waren voor verbetering en besparing door het
werkproces aan te passen, maar hieruit bleek dat het verbetertraject veel breder
getrokken diende te worden dan alleen het onderwerp bewegingsonderwijs
Zo wordt er bij de verhuur van binnensportaccommodaties gebruik gemaakt van
verschillende huurtarieven, maar zijn ook verschillende disciplines binnen de gemeente
verantwoordelijk voor de controle en het betaalbaar stellen aan derden. Er wordt in de
praktijk gebruik gemaakt van individuele regelingen en afspraken, die vaak historisch
van aard zijn. Door al deze verschillende regelingen ontbreekt het inzicht en de
transparantie in dit proces, en daarmee ontbreekt ook de grip en controle over dit
proces. Het accommodatiebeleid1 (het accommodatiebeleid is vastgelegd in het
Masterplan Sportaccommodaties (2009), de diverse regelingen en afspraken zijn hierin
niet opgenomen) stelt dat subsidie- en tarievenstructuur aangepast dient te worden.
Het blootleggen van deze regelingen gaat het onderwerp bewegingsonderwijs te boven.
De beleidsterreinen sport en onderwijs hebben een (samenhangende)
verantwoordelijkheid en taak voor het bewegingsonderwijs. Voor het vergroten van de
grip en het waar mogelijk realiseren van besparingen is het daarom wenselijk te kijken
naar de totale financiering van het bewegingsonderwijs en het sportgebruik,
((historische) totstandkomings- en instandhoudingkosten en financieringsstromen) ook
voor accommodaties die niet gemeentelijk eigendom zijn.
1 Overal waar in dit rapport "accommodatie" wordt genoemd, wordt bedoeld "binnensportaccommodatie", tenzij anders staat aangegeven
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
6/58
De gemeente Zwolle is niet de enige gemeente die kampt met dit probleem. In veel
gemeenten woedt al enkele jaren een discussie over de te hanteren tarieven voor het
gebruik van (gemeentelijke) sportaccommodaties. Van belang hierbij is niet alleen de
hoogte van de tarieven, maar ook de methode van berekening. Tevens dient aanvaard
te worden dat het merendeel van de sportaccommodaties te kampen heeft met
exploitatietekorten.
Daarbij stelt de gemeente Zwolle ook een aantal criteria aan het bekostigingsysteem
voor binnensportaccommodaties. Zo moet het bekostigingsysteem streven naar de
kernwaarden transparant, eenduidig en rechtlijnig. Daarnaast wordt in algemene zin
gestreefd naar:
• Een redelijke en logische verhouding tussen gemaakte kosten en opbrengsten.
• Een redelijke en logische verhouding tussen de tarieven van de verschillende
accommodaties.
• Een redelijk en aanvaardbaar gemeentelijk exploitatietekort.
Om dit streven te kunnen meten is het voor Zwolle ook van belang dat de kosten per
soort binnensportaccommodatie berekend worden. Dit is dan ook één van de
voorwaarden voor de gemeente Zwolle om tot een nieuwe bekostigingsystematiek te
komen.
1.2 Afstudeerdoelen
Doelen van afstudeeropdracht:
o Advies geven over en transparanter maken van de bekostigingssystematiek
voor de binnensportaccommodaties.
o Advies geven over differentiatie van tariefgroepen. Welke manier van
differentiëren sluit aan bij de beleidsdoelen van de gemeente Zwolle.
o Aanbevelingen doen over hoe de gemeente Zwolle in de toekomst haar
huurtarieven zou moeten berekenen
o Wereld van adviestrajecten en beleidsontwikkeling verkennen en netwerk
opbouwen in dit werkveld.
o Kennis opdoen over financiële huishouding/ sportbudget van gemeenten en
hoe deze aansluit op de doelen van gemeente Zwolle.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
7/58
1.3 Onderzoeksdoel en onderzoeksvragen
De hoofdvraag in mijn afstudeeropdracht is:
Welk systeem van bekostiging voor binnensportaccommodaties past het best bij
de criteria van de gemeente Zwolle?
Om antwoord te geven op de centrale vraag zullen er een aantal deelvragen
beantwoord moeten worden:
1. Hoe zal de vraag naar binnensportaccommodaties in de toekomst zijn?
2. Welke systemen voor tariefberekening voor verhuur en gebruik van
accommodaties zijn er mogelijk?
3. Welke binnensportaccommodaties zijn er in de gemeente Zwolle?
4. Wat is de huidige situatie omtrent exploitatie van de
binnensportaccommodaties?
5. Wat is de kostprijs per accommodatiesoort?
1.4 Leeswijzer
Deze scriptie begint met een omschrijving van het toekomstperspectief van
binnensportaccommodaties, ook zal hier een toelichting staan op de kaders
(sportnota:Sport in Zwolle en Masterplan Sportaccommodaties(2009)) die al aanwezig
zijn binnen de gemeente Zwolle. In hoofdstuk 3 volgt een literatuurstudie naar
binnensportaccommodaties en de verschillende tariefsystemen die mogelijk zijn. In
hoofdstuk 4 worden de binnensportaccommodaties in beeld gebracht, met daarbij de
rollen en taken per (deel van een)organisatie. Nadat alle binnensportaccommodaties in
beeld zijn gebracht, wordt in hoofdstuk 5 de huidige situatie rondom exploitatie van
deze accommodaties geanalyseerd. Hierin zal bijvoorbeeld ook naar voren komen wat
de huidige bezetting is van de verschillende soorten accommodaties. Hoofdstuk 6 zal
beschrijven wat de accommodaties daadwerkelijk kosten, daarbij wordt onderscheid
gemaakt in de kostprijs per jaar en per uur, inclusief kapitaallasten en exclusief
kapitaallasten. Nadat de kostprijs per accommodatie in beeld is gebracht, wordt in
hoofdstuk 7 aandacht geschonken aan verschillende manieren van tariefdifferentiatie en
welke manieren van tariefdifferentiatie voor de gemeente Zwolle interessant zijn. De
uitkomsten van hoofdstuk 2 tot en met 7 zullen leiden tot een antwoord op de
hoofdvraag van dit onderzoek. De conclusies zullen in hoofdstuk 8 aan bod komen. In
hoofdstuk 9 volgt het advies met aanbevelingen. Als afsluiting volgt in hoofdstuk 10 de
discussie. Ieder hoofdstuk is afgesloten met een samenvatting.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
8/58
1.5 Methodologie
Dit onderzoek is aan te merken als een toegepast wetenschappelijk onderzoek. Het is
praktisch onderzoek en gericht op het ontwikkelen van toepassingen. Ook is het
onderzoek multidisciplinair van aard. Verschillende beleidsterreinen binnen een
gemeentelijk organisatie komen aanbod. De hoofdvraag in dit onderzoek kan
bevredigend beantwoord worden als er eerst een antwoord op de deelvragen gevonden
wordt. Om tot antwoorden te komen op deze deelvragen zullen er verschillende
manieren van onderzoek toegepast worden.
deelvraag 1 zal beantwoordt worden door middel van bureauonderzoek. Het
bureauonderzoek voor deelvraag 1 zal beslaan uit een literatuuronderzoek. Ook zal
data van door anderen verrichte enquêtes geanalyseerd worden. Als laatste onderdeel
van het bureauonderzoek voor deelvraag 1 zal er een analyse plaatsvinden van
ambtelijk statistisch materiaal.
Het in kaart brengen van de mogelijke tariefsystemen voor deelvraag 2 zal gebeuren
door middel van een inhoudsanalyse van tarievennota’s en beleidsnota’s van andere
gemeenten. Daarnaast vindt er literatuurstudie plaats. Om het juiste tarievensysteem
voor Zwolle te kiezen zal er kwalitatief onderzoek plaats vinden door middel van
groepsdiscussies. Deze groep bestaat uit de senior beleidsadviseurs Sport en
Onderwijs, een ervaringsdeskundige op gebied van (werk)processen en één op gebied
van financiën.
Ook voor een antwoord op deelvraag 3,4 en 5 zal er gebruik worden gemaakt van
bureauonderzoek. Dit zal plaatsvinden door het analyseren van ambtelijk statistisch
materiaal en door het analyseren van documenten en begrotingen in de gemeente
Zwolle. Om de resultaten van het bureauonderzoek beter te kunnen plaatsen zal er ook
gebruik worden gemaakt van kwalitatief onderzoek. Voor deelvraag 3 en deelvraag 4
zal er een interview worden gehouden met de persoon die de verhuur van
binnensportaccommodaties regelt bij sportservice Zwolle, daarnaast wordt de
beleidsmedewerker onderwijs in de gemeente Zwolle geïnterviewd en de senior
beleidsadviseur sport van de gemeente Zwolle.
Voor deelvraag 5 zal naast bureauonderzoek ook gebruik worden gemaakt van
kwalitatief onderzoek door middel van diepte interviews. Om de berekeningen te
verifiëren zal er een interview plaatsvinden met een medewerker van de afdeling
financiën binnen de gemeente Zwolle. Daarnaast vindt er telefonisch contact plaats met
een expert op gebied van binnensportaccommodaties. Deze persoon is werkzaam bij
het adviesbureau Andres cs. De kapitaallasten/vervangingswaarden worden daarnaast
telefonisch en via de mail geverifieerd bij een medewerker van een bouwbedrijf.
De algehele voortgang van het onderzoek zal ook maandelijks worden besproken in
een discussiegroep. Deze groep bestaat uit de senior beleidsadviseurs Sport en
Onderwijs, een ervaringsdeskundige op gebied van (werk)processen en één op gebied
van financiën.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
9/58
2 Toekomstperspectief
2.1 Inleiding
Onder invloed van diverse maatschappelijke-, demografische-, sociaal-culturele en
sociaal-economische ontwikkelingen is de vraag naar mogelijkheden voor
sportbeoefening sterk veranderd. Daarnaast hebben ontwikkelingen in de sport geleid
tot een aanpassing van het aanbod op de wensen van de sportende consument (breder
gebruik), van regisserende overheden (gezondheid bevorderen) en van de sportbonden
en –koepels (beter en veiliger). Hoewel commerciële aanbieders van sport hierin een rol
spelen, blijft de gemeentelijke overheid de belangrijkste partner wanneer het gaat om
het waarborgen van laagdrempelig toegang tot algemene voorzieningen met een
sociaal-maatschappelijke functie, zoals sportaccommodaties. Om een goed inzicht te
krijgen in de kosten van de verschillende binnensportaccommodaties, is het van belang
om huidige/toekomstige trends en ontwikkelingen in kaart te brengen. Zal de vraag naar
binnensportaccommodaties toenemen? Zal er vooral in avond en weekend gebruik van
worden gemaakt? Of zijn er ook ontwikkelingen die overdag leiden tot een betere
bezetting?
2.2 Demografische ontwikkelingen
De gemeente Zwolle heeft in 2011 ca. 120.400 inwoners. Deze zijn verdeeld over 16
wijken. Uit een inventarisatie binnen de gemeente Zwolle naar trends en ontwikkelingen
blijkt dat de bevolking in Zwolle tot 134.000 zal toenemen in 2021. Vooral de groep van
66-74 jarigen zal explosief stijgen (toename 60%) (Zwolle, 2011). Dit betekent dat de
zogenaamde ‘vergrijzing’ van de samenleving ook in Zwolle plaats vind. Van alle wijken
in de stad, zullen Stadshagen en Kamperpoort Veerallee de grootste groei kennen.
Figuur 1, Bron: Gemeente Zwolle, afdeling Onderzoek & Statistiek
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
10/58
2.3 Sociale ontwikkelingen
2.3.1 Sociaal-economische ontwikkelingen
Eén van de factoren die van invloed is op het gebruik van binnensportaccommodaties is
de sociaal-economische situatie van een stad. Hebben de inwoners meer geld te
besteden, dan zullen zij sneller gebruik maken van een binnensportaccommodatie. Dit
zal bijvoorbeeld gebeuren via een lidmaatschap bij een binnensportvereniging. Zwolle
is, kijkend naar het besteedbaar inkomen, een gemiddelde stad in Nederland.
Besteedbaar inkomen particuliere huishoudens
in 2007
Nederland Zwolle
laagste inkomensgroep (tot €22.900,-) 40% 41%
middelste inkomensgroep (tot €43.900,-) 40% 42%
hoogste inkomensgroep (meer dan €43.900,-) 20% 17%
Gemiddeld besteedbaar inkomen per
huishouden
€ 33.600,- € 32.100,-
Tabel 1, Bron: CBS Regionaal Inkomensonderzoek 2007 (RIO)
De werkloosheid is laag in de gemeente Zwolle, terwijl het aantal fulltimers hoog is (zie
tabel 2). Wel zal door de economische crisis de werkloosheid toenemen in Zwolle.
Banen Mannen Vrouwen
Fulltimers (12 uur of meer per week) 39.963 33.638
Parttimers (< 12 uur per week) 3.703 8.269
Niet-werkende werkzoekenden 1.940 1.792
Tabel 2, Bron: Bedrijven en Instellingen Register Overijssel, UWV WERKbedrijf
2.3.2 Sociaal-culturele ontwikkelingen
In de afgelopen decennia hebben mensen steeds meer vrije tijd gekregen.
Tegenwoordig beslaat de vrije tijd een kwart van het leven (Sociaal en Cultureel
Planbureau, 2009). Mensen hebben dus steeds meer tijd gekregen om te besteden aan
sport en bewegen. Aangezien een binnensportaccommodatie draait op sportende
mensen, mag aangenomen worden dat ook de binnensportaccommodaties profiteren
van de bewegingsdrang van mensen in hun vrije tijd. Toch kan dit niet zo makkelijk
gesteld worden. Ondanks de toename van het aantal sportende mensen, hebben de
grootste afnemers van binnensportaccommodaties, de binnensportverenigingen, het
moeilijk.
Wel is sinds 1995 het aantal uren ‘vrije tijd’ weer aan een lichte daling onderhevig.
Vooral onder vrouwen, jongeren (12-19 jaar) en ouderen (50+) nam de
arbeidsdeelname toe. Dit terwijl de tijd die besteed wordt aan huishoudelijke- en
zorgtaken gelijk is gebleven. Deze toename van arbeid gaat ten koste van de vrije tijd.
Door deze ontwikkeling komt sport en bewegen als vrijetijdsbesteding wel onder druk te
staan. Wel is de afname van het absolute aantal uren sport en bewegen per hoofd van
de bevolking minder dan de afname van andere vrijetijdsbestedingen, zoals het
onderhouden van sociale contacten en het hebben van een andere hobby (lezen e.d.)
(Sociaal en Cultureel Planbureau, n.d.)
Een landelijke maar ook Zwolse ontwikkeling is dat steeds minder mensen behoefte
hebben aan sporten in verenigingsverband. Dit geldt voornamelijk voor
binnensportverenigingen. Zo hebben onder andere de Koninklijke Nederlandse
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
11/58
Gymnastiek Unie (KNGU), Nederlandse Volleybal Bond (NeVoBo) en Badminton
Nederland te maken met een afname van het ledenaantal (NOC*NSF, 2010) Door de
toegenomen druk op vrije tijd wil de ‘consument’ zelf kunnen bepalen wanneer men
gaat sporten, daarnaast is een sportvereniging van oudsher een vrijwilligersorganisatie,
waar sport voor de mensen maar ook zeker door de mensen mogelijk wordt gemaakt.
De ‘consument’ van nu wil in de drukte van alledag genieten van haar vrije tijd en vraagt
dan ook van sportaanbieders steeds meer een klantgerichte benadering. Fitness- en
welnesscentra zijn hier organisatorisch veel beter op ingericht, vandaar ook dat er een
verschuiving is te zien van leden van de traditionele (binnen)sportverenigingen naar de
moderne ‘sportclub’
2.4 Ruimtelijke ontwikkeling
Ten aanzien van de binnensportaccommodaties spelen de volgende ontwikkelingen
een belangrijke rol:
• De Stilo-Hal is gesloten en wordt afgebroken. De Stilo-Hal werd voornamelijk
gebruikt door het ROC Landstede, die nu een eigen sporthal hebben laten bouwen.
De nieuwe Landstede hal is wel aanmerkelijk groter dan de oude Stilo-hal (enkele
sporthal). De nieuwe Landstede hal bestaat uit een sporthal, sportzaal en een
arena. De gemeente Zwolle is nog aan het beraden of zij een financiële bijdrage zal
leveren voor de bouw van de sporthal.
• In Westenholte, op de rand met Stadshagen, zal in Stinspoort een nieuw
wijkcentrum worden gerealiseerd met een volwaardige sporthal. Deze
accommodatie zal het huidige wijkcentrum het Anker en bijbehorende gymzaal
vervangen.
2.5 Binnensportaccommodaties en onderwijs
Een vaste bron van inkomsten voor binnensportaccommodaties is het gebruik ervan
door onderwijsinstellingen (zowel primair onderwijs als voortgezet onderwijs).
Onderwijsinstellingen hebben recht op een zogenaamd aantal ‘klokuren’ per week.
Het aantal klokuren gymnastiek waarop een school recht heeft, is afhankelijk van het
normatief vast te stellen aantal groepen van de school en betreft per groep 1,5 klokuur.
Voor vaststelling van het aantal klokuren wordt een tabel gebruikt, waarmee een
normatieve splitsing kan worden gemaakt in groepen 4- en 5-jarigen (waaraan geen
klokuren gymnastiek worden toegekend, tenzij de school geen speelzaal heeft) en
groepen 6-12 jarigen.
Voor het (voortgezet) speciaal onderwijs, tevens voor de speciale scholen voor
basisonderwijs, gelden aparte normen, namelijk 3,75 klokuur per groep leerlingen
jonger dan 6 jaar en 2,25 klokuur voor leerlingen van 6 jaar en ouder. Indien in het
hoofdgebouw geen speellokaal aanwezig is en noodzakelijkerwijs de 4/5 jarigen gebruik
moeten maken van de gymnastiekaccommodatie, dient per groep te worden uitgegaan
van 3,75 uur per week. Jaarlijks dient opgaaf te worden gedaan van het aantal klokuren
gymnastiekonderwijs. Dit is vastgelegd in de Wet op het primair onderwijs en de Wet op
het voortgezet onderwijs. Ook is dit nader uitgewerkt in de Verordening voorzieningen
huisvesting onderwijs van de gemeente Zwolle.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
12/58
2.5.1 Demografische ontwikkelingen, onderwijs en
binnensportaccommodaties
In tabel 1 hieronder is het aantal leerlingen op primair en voortgezet onderwijs in de
gemeente Zwolle aangeven.
Leerlingen onderwijs, 2009/2010
Type onderwijs aantal
Basisonderwijs 11.127
Speciaal basisonderwijs 810
Regionaal Expertisecentra - Primair onderwijs 935
Primair onderwijs totaal 12.872
Regionaal Expertisecentra - Voortgezet onderwijs 739
Praktijkonderwijs 288
Brugklas 4.068
VMBO 2.121
HAVO/VWO 4.586
Voortgezet onderwijs totaal 11.802
Tabel 3, Bron: CFI/scholen gemeente Zwolle
Uit de tabel blijkt dat 11.127 kinderen les volgen op het primair onderwijs. Uitgaande
van 24 leerlingen per klas betekend dit dat er 464 klassen in het basisonderwijs zijn, die
allen recht hebben op 1,5 klokuren in de week. Dit betekent dat de gemeente Zwolle
per week 696 uur aan binnensportaccommodaties moet kunnen aanbieden aan het
totale basisonderwijs. Uitgaande van een maximaal gebruik van een gymzaal van 26
uur per week voor basisonderwijs, betekent dit een minimale behoefte aan 27
gymzalen. Speciaal onderwijs en voorgezet onderwijs hebben recht op 2,25 klokuren.
Uit tabel 1 is af te leiden dat het voorgezet onderwijs recht heeft op 2,25 uren voor
11.802 leerlingen. Elke klas op voortgezet onderwijs bestaat uit gemiddeld 28
leerlingen. Dit zijn (11.802/28) 421 klassen. 421 keer 2,25 maakt samen 948 uur in de
week. Uitgaande van een maximaal gebruik van een gymzaal van 34 uur per week voor
voortgezet onderwijs, is er een minimale behoefte aan 28 gymzalen
Uit een inventarisatie van de gemeente Zwolle naar trends en ontwikkelingen blijkt dat
het aantal inwoners van 0-25 jaar tot 2025, in absolute cijfers, zal toenemen. Dit
betekent ook dat het aantal leerplichtigen zal stijgen en dat er meer behoefte is aan
uren in binnensportaccommodaties. Dit uitgaande van de huidige regels. Naast deze
toename van aantal inwoners tot 25 jaar, zal er ook een toename te constateren zijn
van het aantal leerlingen met een ‘etiket’, dit kan leiden tot een toename van de vraag
naar specifiek onderwijs. Dit heeft tot gevolg dat de groep vanuit het speciaal onderwijs
groter zal worden in verhouding met het reguliere onderwijs. Wel is de huidige trend in
de onderwijswereld dat getracht wordt om de leerlingen met ‘etiket’ in het reguliere
onderwijs te laten intrigeren.
In de huidige regeling (1,5 – 2,25 klokuur) zal dit een toename in vraag beteken voor
gymaccommodaties. Tabel 4, gepubliceerd in een rapport van Hopman en Andres
Consultants B.V. (2009), geeft aan wat deze toename van het aantal jeugdigen voor
gevolgen heeft op de vraag naar binnensportaccommodaties vanuit het onderwijs. De
tabel beschrijft de situatie in 2020.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
13/58
Behoefte
gymzalen
Basisonderwijs Voortgezet
onderwijs
Sportklassen
Prognose 12.400 leerlingen 12.670 leerlingen 1.267 leerlingen
Jaar 2020 516 klassen 453 klassen 45 klassen
1.032 uren gym 1.019 uren gym 226 uren gym
40 gymzalen 30 gymzalen 7 gymzalen
Tabel 4, Bron: Hopman & Andres Consultans B.V. (2009)
Er zal ook een toename van leerlingen plaatsvinden in specifieke sportklassen. Het
voortgezet onderwijs in Zwolle is zich steeds nadrukkelijker aan het profileren als zeer
sport georiënteerd.
In deze sportklassen krijgen leerlingen naast het reguliere bewegingsonderwijs nog 5
uur per week lichamelijke opvoeding. De sportklassen concentreren zich op dit moment
voornamelijk in de eerste twee jaren van het voortgezet onderwijs. De belangstelling
voor sportprofielen is de afgelopen periode aanzienlijk toegenomen. De verwachting is
derhalve dat er meer mogelijkheden tot een sportprofiel zullen worden geboden en dat
de sportprofielen ook in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs worden ingevoerd.
Besprekingen hieromtrent worden nog gevoerd, maar er wordt van uitgegaan dat een
gemiddelde van 10% van alle leerlingen in 2020 de sportklassen zullen volgen. Dat
resulteert in een additionele behoefte van ca. 225 uur per week c.q. 7 gymzalen.
2.6 Samenvatting
De gemeente Zwolle zal in de aankomende jaren in toenemende mate te maken krijgen
met de gevolgen van de vergrijzing. Ook is te zien dat het aantal Zwollenaren met een
‘etiket’ zal toenemen. Naast deze ontwikkelingen is ook een toename te zien in het
aantal sportklassen in Zwolle. Voor binnensportaccommodaties zal dit betekenen dat er
meer vraag zal zijn naar uren voor ‘speciale doelgroepen’. Speciale doelgroepen
bestaan hierbij uit ouderen, leerlingen met etiket en sportklassen.
Daarnaast is er een afname te zien in het ledenaantal van de ‘gewone’
binnensportvereniging. Dit is een landelijke trend maar is ook te zien in Zwolle. De
bevolking is de laatste 15 jaar meer gaan werken en dit leidt tot een toenemende druk
op de vrije tijd. Mensen willen in hun vrije tijd dan ook niet meer gebonden zijn aan
vaste en strakke schema’s. Mensen willen zelf bepalen wat en wanneer ze iets doen.
Dit gaat niet goed samen met de klassieke sportvereniging. Dit zal leiden tot een
afname van uren door sportverenigingen van binnensportaccommodaties
De vraag naar binnensportaccommodaties voor onderwijsgebruik zal wel toenemen de
komende jaren. Ondanks de vergrijzing zal het absolute aantal inwoners van 0-25 jaar
toenemen. Wat leidt tot een grotere vraag naar binnensportaccommodaties. Op gebied
van ruimtelijke ontwikkeling is een toename aan binnensportcapaciteit te zien (In
Westenholte komt een sporthal i.p.v gymzaal en de nieuwe Landstede hal is
aanmerkelijk groter dan de gesloten Stilo-hal).
Antwoordend op deelvraag 1 betekenen deze ontwikkelingen dat de vraag naar
binnensportaccommodaties zal veranderen. Er zal meer vraag zijn vanuit speciale
doelgroepen en vanuit onderwijs, daarnaast zal de vraag van traditionele
sportverenigingen afnemen.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
14/58
3 Systemen voor tariefberekening
3.1 Inleiding
Voor het gebruik van gemeentelijke sportvoorzieningen is het gebruikelijk om een
bepaalde vergoeding te vragen in de vorm van huurtarieven. Het bepalen van de
hoogte van de tarieven is een autonome bevoegdheid van de lokale overheid en zal
enerzijds afhankelijk zijn van het belang dat plaatselijk wordt toegekend aan sport en
anderzijds van het negatieve exploitatieresultaat dat de lokale overheid bereid is te
dragen. Binnen Nederland is er bij de gemeenten sprake van een grote
verscheidenheid aan tariefsystemen voor de verhuur en gebruik van
sportaccommodaties. In dit hoofdstuk worden verschillende tariefsystemen benoemd.
Aan het einde van dit hoofdstuk zal er een onderbouwd tariefsysteem voor de
gemeente Zwolle uitkomen.
3.2 Tariefsystemen
3.2.1 Diverse tariefsystemen
In de huidige tijd kan een onderscheid worden gemaakt in diverse soorten van
tariefberekening voor sportaccommodaties. De meest voorkomende systemen worden
hieronder opgesomd.
1) Tarifering op basis van historische ontwikkelingen
2) Afstemming van de tarieven op de omgeving
3) Tarifering op basis van kostprijs
4) Tarifering op basis van waardering van de voorziening
5) Tarifering op basis van gelijkberechting van de gebruikers
6) Tarifering naar rato van de draagkracht van de gebruiker
De gemeente Zwolle hanteert op dit moment een systeem van tarifering op basis van
historische ontwikkelingen. Het is mogelijk dat de tarifering enkele decennia geleden
wel gerelateerd was aan de toenmalige kostprijs, maar dit is sindsdien enkel verhoogd
met een geïndexeerd bedrag, waardoor momenteel sprake is van historische tarieven.
Daarnaast zijn in het verleden met diverse verenigingen afwijkende afspraken gemaakt
omtrent de tarieven. Dit systeem voldoet niet meer aan de eisen die
gemeente Zwolle nu wil stellen aan een tariefsysteem voor sportaccommodaties.
Andres en Van Kleij (2011) omschrijven deze gang van zaken in de door hun
geschreven essay: “Helder inzicht in de feitelijke kostprijs van sport is wenselijk”. Zo
schrijven zij:
Bij het merendeel van onze gemeenten hebben de tarieven voor de binnensport- en
buitensportaccommodaties een historische grondslag. Op basis van de situatie
destijds binnen zowel het gemeentelijk huishoudboekje als dat van betrokken
sportverenigingen zijn afspraken gemaakt over het tarief. Een ander aspect dat van
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
15/58
invloed is geweest op de tariefstelling – zo leert onderzoek – blijkt het al dan niet in
één keer kunnen afschrijven van de gemeentelijke investering voor de realisatie van
betreffende sportaccommodatie. Daarnaast hebben ook politiek bestuurlijke doelen
hun invloed gehad op de wijze waarop afspraken over tarieven tot stand zijn
gekomen. Bijvoorbeeld als sportverenigingen moeite hadden de eigen exploitatie
rond te krijgen en de continuïteit van dergelijke verenigingen gewaarborgd moest
worden. Soms was een dergelijke verlaging ooit bedoeld als ‘tijdelijke’ maatregel die
nooit meer gecorrigeerd of omgezet is naar het actuele tarief. (2011, ¶ 5)
3.2.2 Eigenschappen, voor- en nadelen tariefsystemen
1) Tarifering op basis van historische ontwikkelingen
De basis voor de tarieven wordt gevormd door de historische ontwikkelingen van een
tarief dat werd vastgesteld toen de accommodatie in gebruik werd genomen. De
tarieven zijn niet op bedrijfseconomisch onderbouwde besluitvorming gebaseerd.
Voordelen:
• Zowel de gemeente als de gebruiker kunnen de gebruikersvergoeding vrij
nauwkeurig lang vooruit begroten;
• Geen opstarttijd en geld noodzakelijk want dit systeem is het huidige geldende
tarief.
Nadelen:
• Het betekent vaak een onbewuste en indirecte vorm van subsidiëring;
• Aan deze vorm van tariefstelling ligt over het algemeen geen expliciet beleid ten
grondslag;
• De kosten die de gemeente maakt voor sportaccommodaties blijven vaak
onduidelijk;
• verschil in huurprijs door historische afspraken, dit maakt dit systeem niet
rechtvaardig.
2) Afstemming van de tarieven op de omgeving
Bij de bepaling van de tarieven wordt rekening gehouden met de tarieven van
soortgelijke voorzieningen in de omliggende gemeenten. Belangrijke overweging bij
deze methode van prijsberekening is dat men wil voorkomen dat inwoners van de eigen
gemeente op grond van financiële overwegingen gebruik gaan maken van
voorzieningen van buurgemeenten of particulieren. Ook geldt andersom dat men tracht
te voorkomen dat de eigen accommodaties overspoelt worden door gebruikers uit
andere gemeente. Echter wanneer tarieven van de ‘concurrent’ veranderen is
aanpassing weer van eigen tarief noodzakelijk om de afstemming op basis van de
omgeving te behouden.
Voordelen:
• Eenvoudig, makkelijk en houdt rekening met concurrenten;
• Goed uit te leggen aan de gebruiker.
Nadelen:
• Het eigen beleid ontbreekt en het risico van onsamenhangende tarieven is groot;
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
16/58
• Het is moeilijk om de tarieven van diverse gemeenten met elkaar te vergelijken
doordat de plaatselijke factoren als soort en niveau van de accommodatie,
onderhoudsbijdragen, subsidiebeleid etc. verschillen;
• Eigen invloed op financiële exploitatie is in belangrijke mate beperkt.
3) Tarifering op basis van kostprijs
Er wordt een relatie gelegd tussen de kosten van de voorzieningen en de tarieven. De
tarieven zijn gebaseerd op een bepaald dekkingspercentage (een bepaald percentage
van de kosten moet door huurinkomsten gedekt worden). Bezuinigingen en de
noodzaak tot doelmatig werken hebben ertoe bijgedragen dat sportaccommodaties in
toenemende mate hun prijzen baseren op de kostprijs. Er zijn echter verschillende
mogelijkheden om invulling te geven aan een kostprijsberekening. Belangrijk probleem
bij de keuze voor een methode van kostprijsberekening is de vraag welke kosten
meegerekend dienen te worden.
Voordelen:
• Er ontstaat een relatie tussen kosten en inkomsten zodat de gemeente de
zekerheid heeft dat een bepaald percentage van de kostenstijgingen door de
inkomsten worden gedekt;
• Zowel voor de gemeente als voor de gebruiker wordt de omvang van de versluierde
subsidie duidelijk zichtbaar, zodat weloverwogen beleid kan worden gevoerd;
• Op basis realistische kosten kan de politiek beleid maken op de differentiatie van de
uurprijzen & dekkingspercentage (piek-dal, commercieel-vereniging e.d.);
• Goed te verantwoorden;
Nadelen:
• Het is voor de gebruiker moeilijk om op lange termijn begrotingen te maken, omdat
de post accommodatiekosten in overwegende mate worden bepaald door
omstandigheden waarop de gebruiker geen of nauwelijks invloed heeft;
• De rechtszekerheid van de gebruiker kan in het geding komen wanneer de
gebruikersvergoeding jaarlijks sterk wijzigt als gevolg van algemene of specifieke
kostenontwikkelingen.
4) Tarifering op basis van een waardering van de voorziening
Bij dit tariferingsysteem is de gebruikersmogelijkheid van de accommodatie
medebepalend. Het systeem gaat uit van een basisbedrag per uur voor alle
accommodaties. De gemiddelde gebruikersmogelijkheid van de accommodatie per uur
wordt uitgedrukt in een gebruiksfactor. Ten behoeve van deze vergelijking dient men
een basisaccommodatie (normaccommodatie) vast te stellen, aan de hand waarvan de
overige sportaccommodaties gewaardeerd worden in de vorm van een afgeleide
gebruikersfactor. Door deze factor te vermenigvuldigen met een basisbedrag wordt het
uurtarief berekend.
Voordelen:
• Er ontstaat een samenhangend, duidelijk en te rechtvaardigen tarief voor enerzijds
de sportaccommodaties en anderzijds tussen de accommodaties onderling;
• Bij wijziging van het basisbedrag wijzigen in principe alle tarieven voor de
sportaccommodaties;
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
17/58
• Doordat de tarieven gerelateerd zijn aan een basisbedrag is het systeem eenvoudig
te automatiseren;
• Differentiatie van het tarief is eenvoudig mogelijk door toepassing van procentuele
kortingen en toeslagen.
Nadelen:
• Uurprijzen zijn niet gebaseerd op werkelijke kosten, wat de mogelijkheid voor
verkapte subsidiering open houdt;
• Kost veel tijd om alle accommodaties in te schalen op de juiste waarde.
• Een grote variëteit aan tarieven voor de vele verschillende accommodaties.
5) Tarifering op basis van gelijkberechtiging van de gebruikers
Bij deze manier van tarifering betalen de gebruikers van heel verschillende
voorzieningen een zelfde bedrag. De filosofie die hier aan ten grondslag ligt is dat de
hoogte van de tarieven noch van invloed mag zijn op de keuze uit het aanwezige
pakket van takken van sport, noch een belemmering mag vormen tot het beoefenen van
sport. Er zijn meer varianten mogelijk om deze methodiek inhoud te geven (uniforme
eenheidsprijs, abonnement).
Voordelen:
• Elke gebruiker van een sportaccommodatie betaalt een zelfde bijdrage per uur voor
het gebruik van die sportaccommodatie.
Nadelen:
• Voor het innen van de tarieven is veel controle nodig en het vergt veel
administratieve werkzaamheden, wat dit systeem niet transparanter maakt dan de
huidige systematiek;
• Dit systeem gaat niet uit van de gedachte dat een bepaald deel van de kosten
gedekt zal moeten worden. Dit systeem lijkt meer geschikt voor tijden van
economische hoogconjunctuur, waarbij er genoeg geld is voor secundaire
levensbehoeften als sport en cultuur.
6) Tarifering naar rato van de draagkracht van de gebruiker
Aan het nadeel van de tarifering op basis van gelijkberechtiging waarbij alle potentiële
gebruikers een zelfde prijs moeten betalen, terwijl de draagkracht verschillend kan zijn,
wordt tegemoetgekomen als bij de prijsberekening rekening wordt gehouden met de
draagkracht van de gebruiker. In de praktijk krijgt deze methode vooral gestalte door
veronderstellingen van gemeenten over de mogelijke financiële drempel voor
gebruikers. Vanuit de bijstandsregeling bestaat er een gemeentelijke reductie regeling
voor mensen die een minimum inkomen hebben.
Voordelen:
• Er wordt actief beleid gevoerd om verschillen tussen arm en rijk te bestrijden.
Nadelen:
• Accommodaties worden niet op basis van kostprijs verhuurd, waardoor ook dit
systeem niet eenduidig en transparant is;
• Het bepalen van de vergoeding op basis van draagkracht van de gebruiker is bijna
onmogelijk, omdat er in de meeste gevallen sprake is van een gebruik in
groepsverband;
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
18/58
• De kosten verbonden aan de werkzaamheden rond het vaststellen van de
vergoeding staan in geen verband met de ontvangsten.
De voor- en nadelen in de zes verschillende systemen zijn opgesteld aan de hand van
beleidsstukken van andere gemeenten (Gemeente Arnhem, 2004;Gemeente Best,
2008; Gemeente Houten. 2005; Gemeente Pijnacker-Nootdorp, 2005) en op basis van
eigen inzicht binnen de gemeente Zwolle
3.3 Tariefsysteem en criteria in Zwolle
Zoals in de vorige paragraaf is te lezen zijn er verschillende tariefsysteem. De
gemeente Zwolle is vanuit bedrijfseconomisch oogpunt op zoek naar inzicht in de
kosten die gemeente Zwolle heeft met betrekking tot de realisatie en exploitatie van
haar binnensportaccommodaties.
Op dit moment is het tariefsysteem een systeem op basis van historische
ontwikkelingen. Dit systeem geeft geen inzicht in de daadwerkelijke kosten en
opbrengsten die gemeente Zwolle heeft met betrekking tot haar
binnensportaccommodaties. Om dit wel inzichtelijk te maken wil de gemeente Zwolle
haar tariefsysteem baseren op basis van de kostprijs per accommodatiesoort. De drie
verschillende accommodatiesoorten die hierbij van toepassing zijn, zijn gymzalen,
sportzalen en sporthallen. Deze accommodatiesoorten zijn gebaseerd op de normen
van ISA Sport (Instituut voor Sportaccommodaties). ISA Sport is een onafhankelijk en
professioneel kennisinstituut voor kwalitatief goede, duurzame en veilige
sportaccommodaties. ISA Sport is een dochterorganisatie van TNO Bedrijven bv en
NOC*NSF.
Tariefsysteem 3 en 4 uit de vorige paragraaf gaan allebei uit van een systeem op basis
van kostprijs. Één van de criteria die gemeente Zwolle aan een nieuw tariefsysteem
stelt, is dat het een overzichtelijk systeem moet zijn, dat door alle betrokken partijen
makkelijk is uit te voeren en te controleren. Tariefsysteem 3 past beter bij dit criteria dan
systeem 4. Dit vanwege het feit dat tariefsysteem 3 uitgaat van de kostprijs gebaseerd
op basis van de sportaccommodatiesoort en tariefsysteem 4 op basis van elke losse
accommodatie. In geval van tariefsysteem 3 leidt dit tot verschillende kostprijzen voor
de 3 accommodatiesoorten; 3 tarieven in totaal. Tariefsysteem 4 zal leiden tot een
kostprijs voor elk van 96 binnensportaccommodaties in Zwolle; 96 tarieven in totaal. Om
deze reden past tariefsysteem 3 beter bij het criteria: overzichtelijk systeem.
De overige systemen vallen af op basis van het feit dat de gemeente Zwolle op zoek is
naar een systeem dat rekening houdt met de kostprijs van de
binnensportaccommodaties. Dit is dan ook het belangrijkste criteria van de gemeente
Zwolle. Naast dit criteria voor een systeem, heeft de gemeente Zwolle ook criteria voor
het gebruikersrecht. Dit heeft ook consequenties voor de tarieven van de verschillende
gebruikers (zie hoofdstuk 7). De gemeente Zwolle maakt onderscheid in drie soorten
gebruikers:
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
19/58
1 Personen, organisaties en verenigingen die gebruik maken van een
sportaccommodaties voor sport/bewegingsonderwijs op non-profit basis.
2 Overige personen, organisaties of verenigingen die gebruik maken van een
sportaccommodaties op non-profit basis.
3 Commerciële personen, organisaties of instellingen.
De soorten gebruikers staan gerangschikt op basis van prioriteit voor de gemeente
Zwolle. Het primaire doel van gebruik, van de verschillende binnensportaccommodaties
in Zwolle is dan ook sport met maatschappelijke doeleinden.
3.4 Resumerend
Aan het begin van dit hoofdstuk wordt een antwoord gevonden op deelvraag twee. Er
zijn zes gangbare manieren om tot tariefberekening te komen:
1) Tarifering op basis van historische ontwikkelingen
2) Afstemming van de tarieven op de omgeving
3) Tarifering op basis van kostprijs
4) Tarifering op basis van waardering van de voorziening
5) Tarifering op basis van gelijkberechting van de gebruikers
6) Tarifering naar rato van de draagkracht van de gebruiker
Daarnaast is in dit hoofdstuk getoetst welke van deze zes mogelijkheden het best
aansluit bij de criteria van de gemeente Zwolle. De gemeente Zwolle hanteert op dit
moment een tariefsysteem op basis van historische ontwikkelingen. Dit wil zeggen dat
er ooit tarieven zijn afgesproken, mogelijk destijds wel gebaseerd op kostprijs, die enkel
jaarlijks geïndexeerd worden. Deze tarieven zijn niet meer te herleiden tot een
samenhangend beleid.
Om beter inzicht te krijgen in de daadwerkelijke kosten van de gemeente Zwolle met
betrekking tot binnensportaccommodaties, wil de gemeente Zwolle haar tariefsysteem
baseren op de kostprijs per accommodatiesoort. Zwolle wil dan ook een afgeleide van
manier 3 hanteren voor de bekostiging van de binnensportaccommodaties. Voordeel
van een systeem op basis van kostprijs is dat er een relatie ontstaat tussen kosten en
inkomsten. Dit zal leiden tot een meer weloverwogen beleid met betrekking tot de
maatschappelijke doeleinden van de binnensportaccommodaties. Qua gebruikers
maakt de gemeente Zwolle onderscheid in drie typen gebruikers. In volgorde van
prioriteit voor de gemeente zijn dat:
• Gebruikers uit de gemeente Zwolle voor sport/bewegingsonderwijs op non-
profit basis.
• Overige gebruikers voor sport/bewegingsonderwijs op non-profit basis.
• Commerciële personen, organisaties of instellingen.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
20/58
4 Binnensportaccommodaties in de gemeente Zwolle
4.1 Inleiding
In dit hoofdstuk wordt een korte beschrijving gegeven van de huidige stand van zaken
met betrekking tot de binnensportaccommodaties in de gemeente Zwolle. Zo komt het
aanbod van binnensportaccommodaties naar voren, ook wordt beheer, exploitatie,
eigendom en werklast per afdeling/beleidsveld behandeld.
4.2 Aanbod en eigendom
In de gemeente Zwolle zijn 96 binnensportaccommodaties te vinden. Deze
binnensportaccommodaties zijn op te delen in gymnastieklokalen, sportzalen en
sporthallen.
Uit de richtlijnen van ISA Sport blijkt dat een binnensportaccommodatie gecategoriseerd
wordt als gymnastieklokaal als deze kleiner 14x22 meter is met een maximale hoogte
van 5,5 meter. Dit betekent een inhoud kleiner dan 1.700 m3. Een sportzaal is 16x28
tot 22x28 m2 met een hoogte van 7 meter. De inhoud varieert van 2.401-4.350 m3. De
sporthal is het grootst van de drie categorieën. Met een oppervlakte van 24x44 tot
32x88 en een hoogte van 7 tot 10 meter is de categorie sporthal erg breed. De inhoud
kan variëren van 6.301m3 tot meer dan 29.000m3.
Wat betreft eigendom in sportaccommodaties, zijn er twee soorten eigendom te
onderscheiden; juridisch eigendom en economisch eigendom (claimrecht) (VNG, n.d).
Elke juridische eigenaar van onroerend goed staat ingeschreven in het openbare
register. In dit register (kadaster) zijn alle zogenaamde leveringsakten opgenomen. Het
economische eigendom voorziet in de mogelijkheid om wel feitelijk eigenaar te zijn,
maar niet als zodanig geregistreerd te staan. In het geval van economisch eigendom
hebben de partijen onderling bij overeenkomst de verdeling van rechten en plichten ten
aanzien van het betrokken onroerend goed bepaald. (Parlementaire enquêtecommissie
opsporingsmethoden, 1996, bijlage x, hoofdstuk 7.4)
Bij het beëindigen van het gebruik van de sportaccommodatie door een
beheersstichting of onderwijsinstelling, krijgt de gemeente op basis van het economisch
claimrecht het volledige eigendom van het pand. Dit op grond van natrekking (artikel
5:20 Burgerlijk Wetboek).
De gemeente Zwolle is eigenaar (juridisch en economisch) van 19 gymnastieklokalen.
De overige 77 binnensportaccommodaties in de gemeente Zwolle zijn eigendom van
verschillende stichtingen, onderwijsinstellingen in het voorgezet onderwijs en
beroepsonderwijs en van rechtspersoon Openbaar Onderwijs Zwolle. Deze 77
binnensportaccommodaties vallen, volgens de normen van ISA Sport, onder te verdelen
in 67 gymnastieklokalen, 9 sporthallen en 1 sportzaal.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
21/58
De meeste gymzalen die eigendom zijn van onderwijsinstellingen zijn wel in
economisch eigendom van de gemeente. De onderwijsinstellingen zijn juridisch
eigenaar.
Ook bij de sporthallen in Zwolle is een dergelijke constructie te zien. Zo is een
beheersstichting juridisch eigenaar van de WRZV-hallen, maar is de gemeente Zwolle
economisch eigenaar. De beheerstichting betaalt dan ook jaarlijks een
gebruikersvergoeding aan de gemeente voor het gebruik van de accommodatie.
Opvallend en ook vreemd is dat een dergelijke constructie niet is te zien bij de BDG-hal.
Deze wordt ook geëxploiteerd door een beheerstichting. Echter de gemeente heeft ooit
wel geïnvesteerd in de realisatie van deze hal, maar heeft dit om niet gedaan. De BDG-
hal is dan ook volledig eigendom van de stichting sporthal Zwolle Zuid. De
sportaccommodaties (met sporthal) van onderwijsinstellingen Windesheim en
Landstede zijn volledig in eigendom van deze onderwijsinstellingen. Deze individueel
gemaakte afspraken kunnen leiden tot onrechtmatigheid in het beleid. Daarnaast
belemmeren dergelijke verschillen in afspraken de sturing op het beleid
Zie bijlage 1 voor een volledig overzicht van alle binnensportaccommodaties in Zwolle.
4.3 Beheer en exploitatie
In de vorige paragraaf is naar voren gekomen dat de binnensportaccommodaties in
Zwolle in eigendom zijn van drie typen eigenaren: gemeente Zwolle, diverse stichtingen
en onderwijsinstellingen. Deze typen eigenaren zijn ook verantwoordelijk voor het
beheer van haar binnensportaccommodaties. Dit geldt echter niet voor de exploitatie. In
2004 heeft de gemeente Zwolle besloten om een deel van haar exploitatietaken uit te
laten besteden aan een onafhankelijke stichting (Stichting Sportservice Zwolle, hierna:
SSZ). Een deel van de taken van SSZ is het verhuren van (gemeentelijke)
sportaccommodaties. Zo is de gemeente Zwolle nog steeds eigenaar van haar
binnensportaccommodaties maar heeft SSZ de verantwoordelijkheid voor de verhuur en
inroostering van deze accommodaties. Naast het verhuren van gemeentelijke
sportaccommodaties, roostert zij het bewegingsonderwijs vanuit het primair onderwijs in
(ook in niet gemeentelijke accommodaties) en heeft SSZ ook afspraken met enkele
stichtingen en onderwijsinstelling wat betreft de exploitatie en inroostering van de
betreffende sportaccommodaties (zie bijlage 1 voor een overzicht van welke
accommodaties SSZ de uren inroostert) voor wat betreft het naschoolsgebruik. Wel
moet de nadruk worden gelegd op enkele stichtingen en onderwijsinstellingen. Niet alle
binnensportaccommodaties vallen onder de verantwoordelijkheid van SSZ. Daarnaast
kan het ook zo zijn dat bijvoorbeeld onderwijsgebruik in een bepaalde instelling wel
wordt geregeld door SSZ, terwijl het verenigingsgebruik wordt geregeld door de
eigenaar van die bepaalde binnensportaccommodatie. Dit maakt het voor de gemeente
Zwolle niet overzichtelijker op. Ideaal zou zijn als één partij in Zwolle, de verhuur van
alle binnensportaccommodaties op zich zou nemen. Op die manier zou er efficiënter en
effectiever met de binnensportaccommodaties gewerkt kunnen worden
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
22/58
4.4 Rollen en taken binnen de gemeente
Naast de externe partijen die onlosmakelijk verbonden zijn aan diverse
binnensportaccommodaties in Zwolle, zijn er binnen de gemeentelijke organisatie ook
diverse beleidsvelden verbonden aan de binnensportaccommodaties in Zwolle. Zo is er
binnen de eenheid ontwikkeling een beleidsveld onderwijs, een beleidsveld sport en
een subsidieloket die allen met binnensportaccommodaties te maken hebben.
Daarnaast draagt de afdeling Wijkzaken zorg voor het beheer en onderhoud van de
gemeentelijke binnensportaccommodaties. De afdeling vastgoed is eigenaar van 4
gymzalen maar heeft geen actieve rol in dit proces.
Al deze beleidsvelden hebben eigen belangen en eisen. Deze kunnen wel eens
tegenstrijdig zijn. Zeker met de bezuinigingen die de gemeente Zwolle moet doorvoeren
kan dit wel eens leiden tot discussies, bijvoorbeeld over het afstoten van gymzalen.
4.4.1 Beleidsveld onderwijs
Voor onderwijs is het minder van belang wat de exploitatieresultaten zijn. Wel moet dit
passen in het door de gemeente begrootte budget. Wettelijk is vastgelegd dat elke
onderwijsinstelling recht heeft op bewegingsonderwijs en dat de gemeente
verantwoordelijk is dat dit kan plaats vinden in een sportaccommodatie. Primaire
gedachte bij dit beleidsveld is gericht op het kunnen aanbieden van voldoende
sportaccommodaties aan onderwijsinstellingen en haar leerlingen. Hiervoor is een
budget begroot door de gemeente, waar het beleidsveld onderwijs gebruik van kan
maken. De gymzalen in gemeentelijk eigendom zijn dan ook in ‘eigendom’ van het
beleidsveld onderwijs. Als deze gymzalen na schooltijden worden verhuurd aan andere
partijen dan onderwijsinstellingen, dan huurt deze een accommodatie bij SSZ, SSZ
ontvangt de huur en keert het geïnde uit aan het beleidsveld sport van de gemeente
Zwolle. Het beleidsveld sport boekt deze weer over naar het budget van het beleidsveld
onderwijs. Per overboeking wordt er wel een bedrag ingehouden voor het dekken van
de administratiekosten. Onderwijsinstellingen betalen geen huur voor het gebruik van
(gemeentelijke) sportaccommodaties (voor zover het gebruik de normatieve klokuren
omvat). Mochten onderwijsinstellingen gebruik maken van niet gemeentelijke of in eigen
eigendom zijnde sportaccommodaties, dan betaalt het beleidsveld onderwijs, via
subsidieloket, een instandhoudingvergoeding en een klokurenvergoeding aan de
eigenaar (vaak een stichting) van de sportaccommodatie waar de onderwijsinstelling
gebruik van maakt.
4.4.2 Beleidsveld sport
Sport wordt tegenwoordig steeds vaker gebruikt in de strijd tegen allerlei
maatschappelijke vraagstukken. In de gemeentelijke wereld omtrent het beleidsveld
sport is steeds vaker te zien dat sportaccommodaties zo efficiënt en effectief mogelijk
worden benut. Zeker nu het sportbudget aan het krimpen is vanwege de algemene
bezuinigingen die gemeenten moeten doorvoeren. Dit is niet alleen in Zwolle te zien
maar is een landelijke trend. De instrumenten die de gemeente tot zijn beschikking
heeft om beleid te maken op gebied van sport zijn de uurprijs van accommodaties en de
subsidies die verstrekt worden aan sportinstanties. De taken die het beleidsveld sport
heeft omtrent binnensportaccommodaties zijn gering. Dit omdat de gemeente Zwolle
geen sporthallen of sportzalen meer in eigendom heeft. Om toch aan de vraag naar
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
23/58
accommodaties van de verenigingen te kunnen voldoen, heeft het beleidsveld sport een
contract afgesloten met onderwijsinstelling Windesheim voor de huur van haar
sportvoorzieningen. Daarnaast is men ook in onderhandeling met onderwijsinstelling
Landstede voor de huur van de sportvoorzieningen van onderwijsinstelling Landstede.
Ook ‘huurt’ het beleidsveld sport de gymzalen van het beleidsveld ‘onderwijs’ (zie ook §
4.4.1).
4.4.3 Subsidieloket
Het subsidieloket is het loket dat alle aanvragen omtrent subsidies afhandelt. De
beleidsvelden onderwijs en sport hebben kaders opgesteld voor de burgers, bedrijven
en instellingen in Zwolle omtrent het aanvragen van subsidie. Het subsidieloket
beoordeelt de aanvragen en kijkt of deze aansluiten bij de kaders opgesteld door de
gemeente. Ook draagt het subsidieloket zorg voor de vergoeding aan niet
gemeentelijke instellingen voor onderwijsgebruik. Het subsidieloket is dan ook een
uitvoerend orgaan.
4.5 Samenvattend
Geconstateerd is dat doelgroepen voor binnensportaccommodaties te maken kunnen
hebben met vele partijen als het gaat om het huren van een accommodatie. Dit maakt
het huidige systeem er niet overzichtelijker op, zeker met in ogenschouw nemende dat
de verschillende partijen ook verschillende voorwaarden stellen aan de verhuur van
haar accommodaties. Dit geldt bijvoorbeeld voor de uurprijzen van de accommodaties.
Maar ook de gemeente ondervind hinder van deze gang van zaken. Zo is het de
verantwoordelijkheid van de gemeente dat er genoeg sportvoorzieningen in een stad
aanwezig zijn. Maar met de huidige gang van zaken kan de gemeente niet echt een
beeld krijgen van de behoeftes die spelen en de onder- of overcapaciteit aan
sportaccommodaties. Dit onderzoek is gericht op het verkrijgen van een eenduidige,
transparante en rechtvaardige bekostigingssystematiek, hieruit zal een vervolgtraject
moeten volgen naar een ideale werkstructuur.
Terugkomend op deelvraag 3 dan kan gesteld worden dat er drie typen
binnensportaccommodaties te vinden zijn in Zwolle; gymzaal, sportzaal en sporthal.
Samen zijn dat 96 binnensportaccommodaties. De gemeente Zwolle is eigenaar van
een aantal gymzalen. De overige binnensportaccommodaties zijn in eigendom van
diverse onderwijsinstellingen en beheersstichtingen. De binnensportaccommodaties
van de gemeente worden verhuurd door Sportservice Zwolle. Sportservice Zwolle
verhuurt daarnaast ook een groot aantal accommodaties van onderwijsinstellingen en
beheersstichtingen. Daarnaast worden ook een aantal binnensportaccommodaties
rechtstreeks door de exploitant verhuurd.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
24/58
5 Huidige situatie omtrent exploitatie en financiën
5.1 Inleiding
In dit hoofdstuk zal naar voren komen wat de huidige tarieven zijn voor de huur van een
binnensportaccommodatie. Daarnaast zullen de huidige afspraken ten aanzien van
gebruikersvergoedingen, stichtingskostenvergoeding en exploitatiesubsidies behandeld
worden. Als laatste zal per accommodatiesoort (gymzaal, sportzaal en sporthal) de
gemiddelde bezetting in Zwolle aan bod komen.
5.2 Tarieven
In onderstaande tabel zijn de tarieven te vinden zoals die nu gelden. De hoogte van
deze tarieven vinden zijn oorsprong in afspraken uit het verleden en worden jaarlijks
verhoogd met een geïndexeerd bedrag. De tarieven die hieronder vermeld staan gelden
niet voor onderwijsgebruik. Onderwijsinstellingen hebben volgens de wet recht op een
bepaald aantal uren bewegingsonderwijs en hoeven hiervoor geen bijdrage te betalen.
Als compensatie voor het gebruik van een binnensportaccommodatie, krijgt de eigenaar
van de binnensportaccommodatie een vergoeding van de gemeente, in de vorm van
een klokurenvergoeding en een instandhoudingvergoeding (zie § 5.3).
Tarieven binnensportaccommodaties Zwolle 2011
Uurprijs Uurprijs za. Na 18.00 en zo.
Gymzaal (gemeentelijk) € 14,28
Sporthal Bewegingshuis € 53,04
Christelijke Hogeschool Windesheim
Gymzaal € 14,28
Sportzaal € 25,52
Sporthal € 53,04
Greijdanus college
Gymzaal € 14,28
Sporthal € 53,04
BDG-Hal (stichting sporthal Zwolle-Zuid)
Gymzaal € 21,75 € 24,10
Sporthal (4/4) € 57,70 € 63,30
Sporthal (2/4) € 28,85
Sporthal (1/4) € 14,43
Tabel 5, Bron: Sportservice Zwolle & Jaarverslag 2010 Stichting Zwolle-Zuid
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
25/58
5.3 Huidige afspraken
Naast de binnensportaccommodaties die de gemeente Zwolle in eigendom heeft, zijn er
ook binnensportaccommodaties in eigendom van wijkcentra of beheersstichtingen.
Deze rechtspersonen verhuren hun binnensportaccommodaties ook aan scholen of
(sport)verenigingen. Het uitgangspunt van deze exploitanten is om elk jaar quitte (break
even) te draaien. Als compensatie voor het verhuren van hun sportaccommodaties aan
onderwijsinstellingen krijgt men een klokurenvergoeding plus een
instandhoudingvergoeding van de gemeente Zwolle (om de exploitatiekosten te
dekken). Deze vergoeding is afhankelijk van de grootte en bouwjaar van de
sportaccommodatie. De verenigingen betalen wel een huurprijs die rond het
gemeentelijk tarief ligt. Daarnaast krijgen sommige instellingen nog overige inkomsten
via kantine-inkomsten of sponsorinkomsten. Mochten deze instellingen na het innen van
deze inkomsten nog steeds een negatief exploitatieresultaat hebben, dan kunnen de
instellingen een aanvraag voor een exploitatiesubsidie indienen bij de gemeente om het
gat tussen de baten en lasten te dichten.
Klokurenvergoeding
De klokurenvergoeding is een variabele vergoeding van de gemeente aan instellingen
die haar accommodatie laten gebruiken door onderwijsinstellingen. De exploitant krijgt
een vergoeding per klokuur per jaar die gebruikt wordt door onderwijsinstellingen. In
2010 hebben 20 onderwijsinstellingen een klokurenvergoeding ontvangen. Deze
onderwijsinstellingen hebben haar gymzaal laten gebruiken door andere
onderwijsinstellingen, die niet beschikken over een eigen gymaccommodatie.
Gemiddeld hebben de onderwijsinstellingen in het schooljaar 2009-2010 €13,56 per
klokuur ontvangen. Naast de onderwijsinstellingen hebben ook 6 wijkcentra en stichting
Zwolle Zuid (BDG-hal) een klokurenvergoeding ontvangen, gemiddeld bedroeg deze
vergoeding €21,36 (zie bijlage 6). Van deze klokurenvergoeding kan de exploitant van
de binnensportaccommodatie de kosten betalen die gebruikersafhankelijk zijn (gas,
water, licht etc.).
Instandhoudingvergoeding
De instandhoudingvergoeding is een vaste vergoeding van de gemeente aan
instellingen die haar accommodatie laten gebruiken door onderwijsinstellingen. De
exploitant krijgt een vaste vergoeding per jaar voor de vaste exploitatiekosten (niet op
de kapitaallasten). Ook dit bedrag is afhankelijk van type accommodatie en leeftijd van
de accommodatie. Gemiddeld hebben de onderwijsinstellingen in het schooljaar 2009-
2010 €3.629,64 aan instandhoudingvergoeding ontvangen, dit bedrag is het bedrag dat
onderwijsinstellingen ontvangen voor de instandhouding van een normale gymzaal
(±250 m2). Voor de wijkcentra en BDG-hal kan geen goed gemiddelde worden gegeven
voor de instandhouding, dit omdat de verschillende sportaccommodaties erg van elkaar
verschillen in grootte. Dit leidt ook tot grote verschillen in instandhoudingvergoeding. Zie
voor de bedragen per wijkcentrum/sporthal bijlage 6.
Exploitatiesubsidies
Stichtingen die haar binnensportaccommodaties exploiteren komen vaak niet uit met de
kosten. Daarnaast bedrijven zij werkzaamheden die de gemeente Zwolle belangrijk acht
voor haar burgers/ten behoeve van de burgers. De gemeente vindt het van belang dat
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
26/58
deze sportaccommodaties voor de burgers blijven bestaan. Om daarom tegemoet te
komen aan de negatieve exploitatieresultaten, stelt de gemeente een zogenaamde
exploitatiesubsidie beschikbaar aan stichtingen met bovenbeschreven doelstellingen.
Om in aanmerking te komen voor een exploitatiesubsidie moeten exploitanten van
binnensportaccommodaties wel voldoen aan de regelgeving in hoofdstuk 1 van de
algemene subsidieverordening van Zwolle. Zo is in artikel 1:3:3 te lezen: “Subsidiëring
van activiteiten vindt in ieder geval niet plaats indien de subsidieaanvrager
zelf in de kosten daarvan kan voorzien. Het college kan ter zake nadere regels stellen”
(Zwolle, 2010). In Zwolle kunnen exploitanten van binnensportaccommodaties een
exploitatiesubsidie krijgen op basis van motieven uit het beleidsveld Welzijn als uit het
beleidsveld Sport.
Voorgaande paragraaf betreft vooral een analyse van de uitgavenkant van de
gemeente Zwolle. Op basis van deze analyse kunnen nog geen conclusies getrokken
worden met betrekking tot de uitgavenkant omtrent binnensportaccommodaties.
5.4 Bezettingsgraad
5.4.1 Bezettingsgraad gymzalen
De gymzalen in Zwolle worden gebruikt voor drie typen gebruik: onderwijs, verenigingen
en commercieel. In onderstaande tabel is weergegeven wat de huidige gemiddelde
bezetting per jaar is van de gymzalen. Enkel de gymzalen in gemeentelijke eigendom,
specifiek beleidsveld onderwijs, zijn meegenomen in dit onderzoek (zie bijlage 2 voor
gedetailleerd overzicht).
Sportaccommodatie Totaal gemeentelijke gymzalen Gemiddeld per gymzaal
Aantal uren onderwijs (p/j) 13774,58 918,31
Aantal uren verenigingen (p/j) 5739,25 382,62
Aantal uren commercieel (p/j) 2026 135,07
Totaal uren per jaar 21539,83 1436
Tabel 6, bron: Sportservice Zwolle
Kengetallen Gebruik Gymzalen
Aantal openings-
uren per dag
Openingsdgn
per week
Openingsweken
per jaar
Te verhuren
uren
zeer goed 9 6 44 2376,0
goed 7 6 44 1848,0
voldoende 5 6 44 1320,0
matig 4 6 44 1056,0
slecht 3 6 44 792,0
Tabel 7, bron: Hospitality Consultants
In bovenstaande tabel is af te lezen dat een gymzaal als zeer goed wordt gekwalificeerd
als deze een 2376 uur per jaar verhuurd wordt. Dit is geen reële maximale bezetting. Zo
zijn er altijd verloren uren in de verhuur door bijvoorbeeld het schoon- en onderhouden
van de gymzaal. Daarnaast zal een school alleen tijdens het schooljaar gebruik maken
van accommodatie, dit is 40 weken. Terwijl een sportvereniging, op basis van ervaring,
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
27/58
gemiddeld 44 weken gebruik kan maken van een accommodatie. De reële maximale
bezetting is dan ook, voor een gymzaal, 2200 uur per jaar.
Maximale reële bezetting (in uren) per dag per week per jaar*
Onderwijsgebruik 5,5 27,5 1100
Vereniging 3 15 660
vereniging (woensdagmiddag) 2 2 88
vereniging (weekend) 4 8 352
Totaal 52,5 2200
Tabel 8, * Uitgaande van 40 weken voor onderwijsgebruik en 44 voor verenigingsgebruik.
Kijkend naar de kengetallen en de maximale reële bezetting dan valt op dat de
bezetting aangemerkt kan worden als voldoende tot goed. De kengetallen komen van
Hospitality Consultants, een advies en projectbureau voor maatschappelijke
voorzieningen.
5.4.2 Bezettingsgraad sportzaal
In de gemeente Zwolle is maar één echte sportzaal te vinden. De overige sportzalen in
Zwolle bestaan uit twee losse gymzalen die samen tot één sportzaal gevormd kunnen
worden. In dit overzicht is dan ook alleen deze ene sportzaal opgenomen.
Sportaccommodatie Sportzaal Gerenlanden
Aantal uren onderwijs (p/j) 685,88
Aantal uren verenigingen (p/j) 857,95
Aantal uren commercieel (p/j) 35
Totaal uren per jaar 1580,63
Tabel 9, bron: Sportservice Zwolle
5.4.3 Bezettingsgraad sporthallen
In onderstaande tabel is weergegeven wat de huidige gemiddelde bezetting per jaar is
van de sporthallen (zie bijlage 2 voor gedetailleerd overzicht)
Sportaccommodatie Totaal Sporthallen Gemiddeld per Sporthal
Aantal uren onderwijs (p/j) 3915,75 783,15
Aantal uren verenigingen (p/j) 5995,59 1199,12
Aantal uren commercieel (p/j) 269,83 53,97
Totaal sporthal (uren per jaar) 10181,17 2036,23
Tabel 10, bron: Sportservice Zwolle
In dit overzicht zijn de sporthallen van WRZV, BDG (Zwolle zuid), CALO en het
bewegingshuis meegenomen. De sporthal van Landstede ontbreekt in dit overzicht
omdat deze net nieuw gebouwd is. De gegevens over bezetting zijn om die reden nog
niet bekend.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
28/58
Kengetallen Gebruik Sporthallen
Aantal openings-
uren per dag
Openingsdgn
per week
Openingsweken
per jaar
Te verhuren
uren
zeer goed 11 6,3 44 3049,2
goed 9 6,3 44 2494,8
voldoende 7 6,3 44 1940,4
matig 5 6,3 44 1386,0
slecht 3 6,3 44 831,6
Tabel 11, bron: Hospitality Consultants
Net zoals voor gymzalen geldt ook voor sporthallen een maximale reële bezetting. In de
tabel kengetallen gebruik sporthallen staat dat een sporthal als zeer goed exploitabel
wordt beschouwd, als deze 3049,2 uur per jaar verhuurd wordt. Dit zal in de praktijk
bijna niet mogelijk zijn. Een meer reële maximale bezetting voor een sporthal is 2816
uur.
Maximale reële bezetting (in uren) per dag per week per jaar*
Onderwijsgebruik 5,5 27,5 1100
vereniging 5 25 1100
vereniging (woensdagmiddag) 2 2 88
vereniging (weekend) 6 12 528
Totaal 66,5 2816
Tabel 12, * Uitgaande van 40 weken voor onderwijsgebruik en 44 voor verenigingsgebruik.
Uit de bezettingscijfers van de wel gemeten sporthallen is af te lezen dat de sporthallen
voldoende tot goed bezet zijn (beoordeeld aan de hand van de kengetallen en de
maximale reële bezetting). Kanttekening is wel dat er aanzienlijk verschil zit in de
bezetting tussen de sporthallen onderling. Zo is de bezetting van de Calo-hal goed te
noemen en de bezetting van beide WRZV-hallen matig.
5.5 Samenvatting
Binnensportaccommodaties komen op verschillende manieren aan hun inkomsten.
Allereerst verkrijgen zij huur, via (sport)verenigingen die gebruik maken van de
betreffende binnensportaccommodaties. De gemeentelijke uurprijzen bedragen €14,28
voor een gymzaal, €25,52 voor een sportzaal en €53,04 voor een sporthal. Naast het
gebruik door (sport)verenigingen, maken ook onderwijsinstellingen gebruik van
binnensportaccommodaties. Deze onderwijsinstellingen hebben volgens de wet recht
op bewegingsonderwijs en hoeven geen vergoeding te betalen voor het gebruik van
binnensportaccommodaties. Om exploitantanten van binnensportaccommodaties te
compenseren voor het onderwijsgebruik, betaalt de gemeente een klokurenvergoeding
en een instandhoudingvergoeding. Mocht een exploitant van een
binnensportaccommodatie met een negatief exploitatieresultaat te kampen hebben, dan
kan de exploitant een aanvraag voor een exploitatiesubsidie indienen bij de gemeente.
Dit is terug te vinden in de algemene subsidieverordening van de gemeente Zwolle.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
29/58
De bezettingsgraad van de gymzalen in Zwolle is voldoende tot goed. Een gymzaal
wordt gemiddeld 1436 uur per jaar verhuurd. Waarvan 918 uur aan onderwijs, 383 uur
aan verenigingen en 135 uur aan commerciële partijen. In Zwolle is maar één echte
sportzaal te vinden, deze wordt 1580 uur verhuurd, waarvan 686 uren onderwijs, 858
uren verenigingen en 35 uren commerciële partijen. De verschillende sporthallen in
Zwolle worden gemiddeld 2026 uur per jaar verhuurd. 783 uren worden door onderwijs
gebruikt, verenigingen maken 1200 uur gebruik van een sporthal en commerciële
partijen huren een sporthal gemiddeld 54 uur per jaar.
Met de informatie van bovenstaand hoofdstuk kan een goed antwoord worden gegeven
op deelvraag 4. Simpel gezegd maken exploitanten van binnensportaccommodaties op
dit moment, in tarivering, onderscheid in twee typen huurders: onderwijsinstellingen en
niet-onderwijsinstellingen. Alle huurders die niet uit het onderwijs komen en geen
bewegingsonderwijs aanbieden betalen eenzelfde huurtarief aan de exploitant. De
onderwijsinstellingen maken ‘gratis’ gebruik van de binnensportaccommodaties voor het
aanbieden van bewegingsonderwijs. De gemeente Zwolle vergoed de gehuurde uren
door onderwijs aan de exploitant. Dit gebeurt bij accommodaties van derden middels
een klokurenvergoeding en een instandhoudingvergoeding. Deze twee groepen
bepalen samen de bezetting van een accommodatie. De gemiddelde bezetting van alle
binnensportaccommodaties is ongeveer 66%. Hierbij wel de kanttekening dat
sporthallen beter te verhuren zijn aan niet-onderwijsinstellingen dan gymzalen. de
gemiddelde bezettingsgraad ligt bij sporthallen dan ook hoger dan bij gymzalen.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
30/58
6 Kosten Sportaccommodaties
6.1 Inleiding
In dit hoofdstuk zal naar voren komen wat de daadwerkelijke kosten zijn voor de
realisatie en exploitatie van de verschillende categorieën binnensportaccommodaties.
Allereerst zullen de investeringskosten besproken worden. Vervolgens de kosten voor
de verhuur en instandhouding van de accommodaties oftewel de gebruikerslasten. De
kapitaallasten en de gebruikerslasten samen vormen de exploitatielasten. Vervolgens
zullen, bij kostprijsberekening, 4 scenario’s naar voren komen waar de gemeente
Zwolle zich op moet richten. De eerste 2 scenario’s zullen uitgaan van een kostprijs
zonder de kapitaallasten. Dit op grond van het argument dat het realiseren van de
lokale sportinfrastructuur kan worden gerekend tot de maatschappelijke
verantwoordelijkheid van een gemeente. Deze kosten worden dan niet doorberekend
naar de gebruiker. Bij overige 2 scenario’s zullen de kapitaallasten wel meegenomen
worden in de kostprijs. Daarnaast wordt gedifferentieerd in kostprijs per uur met de
huidige bezettingsgraad en met de maximale reële bezettingsgraad.
6.2 Investeringsraming
De gemeente Zwolle heeft de beschikking over sporthallen, gymzalen en een enkele
sportzaal. Echter de kapitaalkosten van deze soorten accommodaties zijn niet duidelijk
terug te vinden in de begroting. Om toch tot een goed beeld te komen van de
kapitaalkosten wordt eerst gebruik gemaakt van de cijfers van het adviesrapport voor
wijkcentrum het Anker in Zwolle. Voor dit wijkcentrum heeft Andres cs (een bedrijf
gespecialiseerd in advies en procesmanagement in o.a. de sector sport) een
doorrekening gemaakt met daarin 2 scenario’s. Het ene scenario is een wijkcentrum
met daarin een sportzaal, in het andere scenario wordt er een wijkcentrum geschetst
met sporthal. Daarnaast wordt er gekeken of en wat andere gemeenten als
investeringswaarde/vervangingswaarde hanteren.
6.2.1 Gymzaal
In kapitaallasten van een gymzaal kan onderscheid worden gemaakt in een losstaande
gymzaal en een gymzaal in een onderwijsinstelling. In dit onderzoek wordt gebruik
gemaakt van de kapitaallasten van een gymzaal op schoolterrein. Dit omdat vanaf
heden gymzalen op een schoolterrein worden gebouwd.
Tabel 13, * Afschrijvingstermijnen 50 jaar, tegen 5% rente op basis van annuïteit.
Nieuwbouw Gym (op schoolterrein)
bouwkosten € 775.656,43
eerste inrichting € 48.222,31
paalfundering € 15.601,47
Totaal investering € 839.480,21
Kapitaallasten* € 45.984 per jaar
Rente grondkosten € 5.000 per jaar
Totaal kapitaallasten* € 50.984 per jaar
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
31/58
Voor de berekening van de kapitaallasten van een gymzaal wordt gebruik gemaakt van
de bedragen genoemd in de verordening huisvesting onderwijs van de gemeente
Zwolle. Deze bedragen zijn conform de richtlijnen van de VNG (Vereniging Nederlandse
Gemeenten)
6.2.2 Sportzaal & sporthal
Om tot de kapitaallasten voor de sportzaal en sporthal te komen is gekozen om uit te
gaan van vervangingswaarden. Er is hiervoor gekozen omdat de cijfers uit de begroting
van de gemeente Zwolle niet toereikend zijn. Vaak zijn delen van eerdere investering in
een sporthal al afgeschreven, waardoor er informatie voor het berekenen van de
kapitaallasten ontbreekt. Ook zijn de bedragen, genoemd in de begroting, niet op basis
van een annuïteit, maar een momentopname op basis van een lineaire berekening. Bij
een lineaire afschrijving betaalt men de eerste jaren veel kapitaallasten. Met de jaren
neemt het bedrag per jaar af. Omdat over de huidige accommodaties niet gezegd kan
worden in welk jaar van de afschrijving men zit, geeft dit geen goed beeld van de
daadwerkelijke kosten die de gemeente maakt voor de realisatie van een sportzaal of
sporthal. Om tot de vervangingswaarden te komen wordt er gebruik gemaakt van
berekeningen uit de eindrapportage van adviesbureau Andres cs. Dit zijn ramingen op
basis van actuele prijzen voor de realisatie van een sportzaal of sporthal. Uit de
ramingen in de eindrapportage ‘Doorrekening exploitatie wijkcentrum het Anker’ (2010)
van Andres cs. Komen de volgende cijfers (zie bijlage 3):
Kapitaallasten binnensportaccommodaties
Bruto vloeroppervlak Investeringskosten Kapitaallasten*
Sportzaal Circa 1500m2 € 2.700.351,96 € 147.946 per jaar
Sporthal Circa 2500m2 € 4.105.067,18 € 224.862 per jaar
Tabel 14, * Afschrijvingstermijnen 50 jaar, tegen 5% rente op basis van annuïteit.
Dit zijn de kapitaallasten op basis van een investering in de nieuwbouw van een
accommodatie en de inrichting daarvan. Echter de kapitaallasten bestaan uit drie
componenten; bouwkosten, inrichting en grondkosten. Over de grondkosten moet de
gemeente jaarlijks 5% rente betalen. De grondprijs die de gemeente Zwolle hanteert
voor maatschappelijke voorzieningen zonder winstoogmerk is €180,- per m2
(grondprijzennota Zwolle 2011). Dit resulteert in onderstaand schema:
Kapitaallasten binnensportaccommodaties
Kapitaallasten* Rente grondkosten Kapitaallasten*
Sportzaal € 147.946 per jaar € 13.500,00 € 161.446 per jaar
Sporthal € 224.862 per jaar € 22.500,00 € 247.362 per jaar
Tabel 15, * Afschrijvingstermijnen 50 jaar, tegen 5% rente op basis van annuïteit.
6.3 Exploitatieprognoses
Naast de kapitaallasten, zijn er nog meer kosten verbonden aan de exploitatie van
binnensportaccommodaties. In deze paragraaf komen de overige exploitatielasten per
soort binnensportaccommodatie aanbod. De kapitaallasten worden dus niet
meegenomen in deze paragraaf
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
32/58
6.3.1 Gymzaal
Exploitatiekosten zijn de kosten die verbonden zijn aan normale bedrijfsuitvoering. Dit
betekent voor sportaccommodaties dat de exploitatiekosten, alle kosten zijn die worden
gemaakt voor de verhuur van sportaccommodaties. Bij de gemeente Zwolle zijn deze
kosten opgenomen in een post exploitatiekosten voor gemeentelijke gymzalen en een
post exploitatiekosten voor gymzalen derden. Om tot een kostprijs per gymzaal te
komen is het belangrijk om tot een gemiddeld bedrag per gymzaal te komen. Op die
manier kan er voor de categorie gymzaal achterhaald worden wat de exploitatiekosten
voor een gymzaal betreffen. Echter dit is geen makkelijk verhaal. Onder aan de streep
is het bedrag kloppend, maar tussen de twee bovengenoemde posten wordt veel
geschoven met de budgetten. In het verleden is dit allemaal niet zo accuraat
bijgehouden, wat nu leidt tot een onduidelijk en onoverzichtelijk geheel. De afdeling
financiën is wel bezig om dit probleem te verhelpen, maar zijn daar in 2011 mee
begonnen. Voor dit onderzoek is het dan ook onmogelijk om het werkelijk uitgegeven
bedrag aan gymzalen voor de gemeente Zwolle in kaart te brengen. Kijkend naar het
bedrag dat begroot is, dan is er €640.982,35 begroot voor de exploitatielast van
gemeentelijke gymzalen in het budget voor onderwijs (zie bijlage 4). Het beleidsveld
onderwijs heeft 15 gymzalen in eigendom, wat leidt tot een gemiddeld bedrag van
€42.732,16 per gymzaal. Naast de 15 gymzalen die vallen onder het beleidsveld
onderwijs, zijn er ook nog 4 gymzalen die vallen onder de afdeling vastgoed. De kosten
van deze gymzalen zijn niet meegenomen in dit onderzoek
Naast de kosten die de gemeente Zwolle maakt omtrent de exploitatie van gymzalen is
er ook gekeken naar de exploitatiekosten van enkele andere gemeenten. Zie overzicht
hieronder:
Gemeente Exploitatiekosten (zonder kapitaallasten)
Best € 57.000
Zaltbommel € 43.382
Pijnacker-Nootdorp € 42.328
Tabel 16, bron: Beleidsnota’s Best, Zaltbommel, Pijnacker-Nootdorp.
De gemeenten in dit overzicht zijn één van de weinige gemeenten die de
exploitatielasten van gymzalen hebben uitgesplitst naar één gymzaal. Vandaar dat er
gekozen is om deze gemeenten mee te nemen als vergelijking. Daarnaast is bekend
dat de cijfers van deze gemeenten ook mede zijn opgesteld door adviesbureau Andres
cs. Wat de betrouwbaarheid van deze cijfers ten goede komt. Uit deze cijfers kan de
conclusie worden getrokken dat de begrote cijfers van de gemeente Zwolle aardig
overeen komen met andere gemeenten. Vanwege de tijdsduur van dit onderzoek, wordt
er dan ook gebruik gemaakt van de cijfers zoals die begroot zijn. Voor meer
nauwkeurigheid zal in 2012 (wanneer de werkelijke exploitatiekosten bekend zijn over
heel 2011) nog een keer berekend moeten worden wat de exploitatiekosten zijn voor
een gymzaal.
6.3.2 Sportzaal
In de gemeente Zwolle is maar één sportzaal. Deze wordt daarom niet apart berekend.
Daarnaast kan een sportzaal ook worden gezien als 2x een gymzaal. Door deze
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
33/58
mogelijkheid zal in dit onderzoek de exploitatiekosten voor een sportzaal niet apart
worden berekend, maar zal deze als 2x een gymzaal worden berekend. Dit is een
aanname op basis van gegevens gevonden in tarievennota’s van andere gemeenten
(gemeente Best, Houten en Waalwijk)
6.3.3 Sporthal
Voor een valide berekening van de exploitatielasten voor sporthallen wordt vanuit 2
oogpunten gekeken naar de exploitatielasten. Allereerst zullen de exploitatielasten van
2 bestaande sporthallen in Zwolle in kaart worden gebracht. Het betreft hier de BDG-hal
en de WRZV hallen (zie bijlage 5 voor gedetailleerd overzicht van alle kosten).
BDG hal
De BDG hal bestaat uit een sporthal en een turnzaal (ter grote van een gymzaal). De
gemiddelde exploitatielasten voor de exploitatie van de BDG hal van de afgelopen vijf
jaar bedraagt €217.005. Echter wordt hier gezocht naar de exploitatielasten van een
enkele sporthal. Om tot deze cijfers te komen is de totale opbrengst in huurinkomsten
procentueel verdeeld naar de sporthal en de turnzaal. Uit deze berekening volgt dat
86% van de huurinkomsten uit de verhuur sporthal vallen. Dit percentage wordt ook
gebruikt voor het onderverdelen van de overige exploitatielasten. De sporthal kost dan
€186.624 per jaar aan exploitatielasten.
WRZV hallen
De WRZV hallen bestaan uit twee sporthallen. De jaarlijkse exploitatiekosten worden
dan ook gedeeld door twee. Uit de afgelopen vijf jaarrekeningen van de WRZV hallen
blijkt dat er gemiddeld €142.611 per jaar wordt uitgegeven aan exploitatiekosten.
Het gemiddelde van deze drie hallen (1 van BDG en 2 van WRZV) komt uit op
€ 164.617,50.
6.4 Kostprijs per type accommodatie
Met kostprijs wordt bedoeld wat het de gemeente kost om een
binnensportaccommodatie te realiseren en te exploiteren. De kostprijs kan op
verschillende niveaus berekend worden. In dit onderzoek zal de kostprijs per jaar
berekend worden. Daarnaast zal door middel van de bezettingsgraad ook de kostprijs
per uur berekend worden. Dit is van belang om straks een vraagprijs (huurprijs van een
binnensportaccommodatie) te kunnen berekenen op basis van de kostprijs per
(gebruiks)uur. De kostprijs bestaat uit twee componenten; de kapitaallast (lasten voor
de realisatie van een binnensportaccommodatie) en de overige exploitatielasten of
terwijl de gebruikerslasten. Hiermee wordt bedoeld dat als een
binnensportaccommodatie gebruikt hier kosten aan verbonden zijn. Deze kosten zijn
onder andere personeelskosten en schoonmaakkosten. Voor de gebruikerslasten gaat
de regel op dat hoe meer een accommodatie gebruikt wordt, hoe hoger de
gebruikerslasten zijn. Dit is voor de kapitaallasten niet het geval. De tabellen op de
volgende pagina geven de kostprijzen aan, daarnaast zijn de tabellen ook een antwoord
op deelvraag 5.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
34/58
Kostprijs per jaar = kapitaallast + overige exploitatielast
Gymzaal
Kostprijs per jaar = €50.984,- + €42.732,16 = €93.716,16
Kostprijs
per jaar
Kostprijs per uur
(huidige bezetting =
1436 uur)
Kostprijs per uur
(maximaal reële
bezetting = 2200 uur)
Totaal lasten € 93.716,16 € 65,26 € 42,60
Exploitatielasten*
(zonder kapitaallasten) € 42.732,16 € 29,76 € 19,42
Tabel 17
Sportzaal
Kostprijs per jaar = €161.446,- + €85.464,- = €246.910,-
Kostprijs
per jaar
Kostprijs per uur
(huidige bezetting =
1581 uur)
Kostprijs per uur
(maximaal reële
bezetting = 2600 uur)
Totaal lasten € 246.910,- € 156,17 € 94,97
Exploitatielasten*
(zonder kapitaallasten) € 85.464,- € 54,01 € 32,87
Tabel 18
Sporthal
Kostprijs per jaar = €247.362,- + €164.617,50 = €411.980,-
Kostprijs
per jaar
Kostprijs per uur
(huidige bezetting =
2036 uur)
Kostprijs per uur
(maximaal reële
bezetting = 2816 uur)
Totaal lasten € 411.980,- € 202,35 € 146,30
Exploitatielasten*
(zonder kapitaallasten) € 164.617,5 € 80,85 € 58,46
Tabel 19
* In dit overzicht is ook de uurprijs uitgerekend op basis van alleen de exploitatielasten
(zonder kapitaallasten). Dit is gedaan op grond van het argument dat het realiseren van
de lokale sportinfrastructuur gerekend kan worden tot de maatschappelijke
verantwoordelijkheid van de gemeente Zwolle. Sportverenigingen betalen in deze
mogelijkheid enkel een ‘gebruikersvergoeding’ en betalen niet mee aan de realisatie
van de accommodaties.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
35/58
7 Analyse huidige situatie / werkelijke kostprijs
Nu de huidige tarieven van de gemeente Zwolle in kaart zijn gebracht en ook de
kostprijs bekend is per accommodatiesoort, kan er gekeken worden naar wat de
gemeente Zwolle toelegt op een uur gebruik van een binnensportaccommodatie. Voor
onderwijsgebruik geldt dat de volledige kosten voor rekening zouden moeten zijn van
de gemeente Zwolle. Voor overig gebruik (verenigingen e.d.) geldt dat er een huurprijs
betaald dient te worden aan de exploitant van accommodatie.
De gemeente Zwolle hanteert op dit moment een huurprijs van €14,28 voor een
gymzaal per uur. Dit bedrag geldt voor alle huurders van een gymzaal. Er wordt geen
onderscheid gemaakt in commercieel of niet-commerciële gebruiker. Kijkend naar de
werkelijke kostprijs van een gymzaal, dan is te zien dat de gemeente Zwolle in alle
gevallen de huurder minder laat betalen dan de kostprijs. Voor de gemeente Zwolle kan
dit genoteerd worden als een verkapte subsidie. Dit onderzoek is geschreven, om meer
inzicht te krijgen in welke bedragen de gemeente Zwolle toelegt per uur verhuur van
een gemeentelijk gymzaal. In de tabel hieronder is dit verschil te zien
Gymzaal Huidig
tarief
Kostprijs per
uur (huidige
bezetting)*
Dekkings
percentage
Kostprijs
per uur
(maximale
bezetting)*
Dekkings
percentage
Totaal lasten € 14,28 € 65,26 21,9 % € 42,60 33,5 %
Exploitatielasten*
(zonder
kapitaallasten)
€ 14,28 € 29,76 48,0 % € 19,42 73,5%
Tabel 20 verschil huidig tarief / werkelijke kostprijs
* zie tabel 17 voor de berekening
Uit de tabel is af te lezen dat de gemeente Zwolle in elk scenario geld toelegt op de
huur van een gymzaal. Zelfs in de meest gunstige prijsberekening (maximaal haalbare
bezetting) worden 73,5 % van de kosten gedekt door de huurprijs van een gymzaal. In
de minst gunstige prijsberekening worden slechts 21,9 % van de kosten gedekt door de
huurprijs van een gymzaal (let wel, dit is incl. kapitaallasten). De gemeente legt dit
verschil in percentage bij. Het feit dat de gemeente dit doet voor de lokale verenigingen
valt nog te verantwoorden, maar dat de gemeente ook dit bedrag bijlegt bij commerciële
huurders valt vanuit maatschappelijk oogpunt niet te verdedigen. Echter de gemeente
heeft nooit zicht gehad op de precieze grootte van de ‘verkapte subsidie’.
De gemeente heeft geen eigen sporthallen en gymzalen. Toch is een berekening van
de verschillen tussen huidig tarief en kostprijs wel van wezenlijk belang voor de
gemeente. De sporthallen en –zalen zijn nu vaak in eigendom van een beheerstichting.
Deze stichtingen vragen de gemeentelijke tarieven voor de verhuur. Mocht er aan het
eind van het jaar een verschil ontstaan tussen de baten en lasten, dan kunnen deze
stichtingen een exploitatiesubsidie aanvragen bij de gemeente. Om deze reden is het
van belang voor de gemeente om te weten wat de werkelijke kostprijs is voor een
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
36/58
sporthal of –zaal. Uiteindelijk neemt gemeente namelijk verantwoordelijkheid voor een
eventueel negatief exploitatieresultaat en zorgt de gemeente voor de instandhouding
van een binnensportaccommodatie, in de vorm van een exploitatiesubsidie. Het verschil
in het huidig tarief en de werkelijke kostprijs wordt uitgedrukt in een dekkingspercentage
(welk deel in procenten van de kosten de gedekt worden door de huurprijs).
Sportzaal Huidig
tarief
Kostprijs per
uur (huidige
bezetting)*
Dekkings
percentage
Kostprijs
per uur
(maximale
bezetting)*
Dekkings
percentage
Totaal lasten € 25,52 € 156,17 16,3 % € 94,97 26,9 %
Exploitatielasten*
(zonder
kapitaallasten)
€ 25,52 € 54,01 47,3 % € 32,87 77,6%
Tabel 21 verschil huidig tarief / werkelijke kostprijs
* zie tabel 18 voor de berekening
Sporthal Huidig
tarief
Kostprijs per
uur (huidige
bezetting)*
Dekkings
percentage
Kostprijs
per uur
(maximale
bezetting)*
Dekkings
percentage
Totaal lasten € 53,04 € 202,35 26,2 % € 146,30 36,3 %
Exploitatielasten*
(zonder
kapitaallasten)
€ 53,04 € 80,85 65,6 % € 58,46 90,7 %
Tabel 22 verschil huidig tarief / werkelijke kostprijs (huidig tarief sporthal = € 53,04)
* zie tabel 19 voor de berekening
7.1 Gemeenschapsgeld en commerciële huurders
Uit de tabellen in bovenliggende paragraaf blijkt dat de gemeente op elk uur dat
verhuurt wordt in een binnensportaccommodatie geld toelegt. Uit de cijfers over de
bezetting (zie § 5.4) valt af te lezen dat commerciële organisaties in Zwolle jaarlijks
gebruik maken van binnensportaccommodaties in Zwolle. Deze twee feiten
combinerend, lijkt het dat de gemeente Zwolle jaarlijks een bedrag uitkeert ten bate van
commerciële aanbieders van sport. Om zicht te krijgen om welk bedrag het gaat is in
onderstaande berekeningen het verschil in huidige tarief en kostprijs per
accommodatiesoort afgezet tegen het aantal verhuurde uren aan commerciële
gebruikers van binnensportaccommodaties.
De 15 Gemeentelijke gymzalen, in eigendom van het beleidsveld onderwijs, worden
jaarlijks gemiddeld 2026 uren gehuurd door commerciële organisaties. Afgezet tegen
het verschil in huidig tarief en kostprijs van een gymzaal leidt dit tot een gemeentelijke
‘verkapte’ subsidie aan commerciële organisaties van:
2026 uur x € 50,98 = € 103.285,48
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
37/58
De vier gymzalen in eigendom van vastgoed zijn niet meegenomen in deze berekening
vanwege het ontbreken van de bezettingscijfers. Mogelijk is de gemeente dus nog meer
gemeenschapsgeld kwijt aan commerciële organisaties.
De sportzaal en sporthallen in Zwolle zijn niet eigendom van de gemeente Zwolle. Wel
hanteren de exploitanten van deze binnensportaccommodaties een tarief die om en
nabij het gemeentelijke tarief ligt. Dit tarief wordt ook in rekening gebracht aan de
huurders met een commercieel doel. Dit betekent dat deze exploitanten haar
binnensportaccommodaties tegen een lager bedrag (=huidig tarief, zie tabellen vorige
pag.) aanbieden aan commerciële organisaties dan de kostprijs. Eén van de gevolgen
hiervan is dat de exploitant niet uitkomt met de kosten en daardoor een negatief
exploitatieresultaat behaald. Dit negatieve exploitatieresultaat wordt vervolgens door
middel van een exploitatiesubsidie van de gemeente Zwolle weggewerkt. Indirect is het
voor de gemeente Zwolle dan ook van belang om te weten wat de exploitanten van
sportzalen en sporthallen toe leggen op een de huur van zaal door een commerciële
organisatie (zie berekening hieronder).
Totaal sportzaal =
35 uur x € 130,65 = € 4.572,75
Totaal sporthallen (met uitzondering van de nieuwe sporthal Landstede) =
270 uur x € 149,31 = € 40.313,70
De conclusie die hieruit getrokken kan worden is dat de gemeente Zwolle direct (via
gemeentelijke gymzalen) meer dan € 100.000, door een te lage huurprijs, misloopt van
organisaties met een commercieel doel.
Daarnaast zal de gemeente Zwolle indirect een bedrag betalen aan commerciële
organisaties doordat exploitanten van binnensportaccommodaties een te lage huurprijs
vragen aan commerciële organisaties, dit leidt tot een niet dekkende begroting, die de
gemeente Zwolle zal dichten via een exploitatiesubsidie.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
38/58
8 Conclusie
Hoofdvraag:
Welk systeem van bekostiging voor binnensportaccommodaties past het best bij
de criteria van de gemeente Zwolle?
Op dit moment hanteert de gemeente Zwolle een tariefsysteem gebaseerd op
historische ontwikkelingen. Mogelijk waren deze tarieven in het verleden wel afgeleid
van de kostprijs. Dit is nu waarschijnlijk niet meer het geval. De huurtarieven worden nu
enkel jaarlijks geïndexeerd. Daarnaast zijn er ook, in al die jaren, verschillende losse
afspraken gemaakt met binnensportexploitanten. Door de huidige situatie en al deze
regelingen ontbreekt het inzicht en de transparantie in het proces.
Het doel van de gemeente Zwolle is om tot een verhuurtariefsysteem te komen dat
transparant is en helder inzicht geeft in het systeem. Op basis van dit gegeven is er
gekeken naar welke tariefsystemen mogelijk zijn voor de verhuur van
binnensportaccommodaties. Uit onderzoek bij andere gemeenten blijkt dat er zes
verschillende stromingen waarneembaar zijn:
1) Tarifering op basis van historische ontwikkelingen
2) Afstemming van de tarieven op de omgeving
3) Tarifering op basis van kostprijs
4) Tarifering op basis van waardering van de voorziening
5) Tarifering op basis van gelijkberechting van de gebruikers
6) Tarifering naar rato van de draagkracht van de gebruiker
In het nieuwe systeem wil de gemeente Zwolle dat er rekening wordt gehouden met de
kostprijs van de verschillende accommodatiesoorten. Vanuit bedrijfseconomisch
oogpunt is een tariefsysteem gebaseerd op kostprijs het meest transparant. Vanuit dit
oogpunt blijven enkel tariefsysteem 3 en 4 over als mogelijk nieuw tariefsysteem. Echter
tariefsysteem 4 gaat uit van de waardering per voorziening, waar tariefsysteem 3
uitgaat van de waardering per accommodatiesoort (gymzaal, sportzaal en sporthal).
Voor tariefsysteem 4 dient afzonderlijk een prijs berekend te worden voor elke
binnensportaccommodatie (96 verschillende kostprijzen). Dit terwijl tariefsysteem 3
uitgaat van 3 kostprijzen. Om het proces helder en overzichtelijk te houden past
tariefsysteem 3 beter in deze situatie dan tariefsysteem 4.
8.1 Rollen en taken
Rondom de exploitatie van 96 binnensportaccommodaties in Zwolle zijn verschillende
partijen betrokken. Binnen de gemeente zijn er 5 partijen: beleidsveld onderwijs
(eigenaar van 15 gymzalen), beleidsveld sport, afdeling vastgoed, afdeling wijkzaken en
het subsidieloket. Stichting SportService Zwolle (SSZ) is als externe partij betrokken.
Evenals de eigenaren van de 76 gymzalen, 1 sportzaal en 9 sporthallen (normering van
ISA Sport). Op de volgende bladzijde wordt schematisch weergegeven wat de rollen en
taken per partij zijn.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
39/58
Rol Taken
Beleidsveld onderwijs • Eigenaar van 15 gymzalen. • Verantwoordelijk voor
creëren van voldoende aanbod aan binnensportaccommodaties voor onderwijsgebruik.
• klokuren- en instandhoudingvergoedingen komen uit het budget van onderwijs.
Beleidsveld sport • Verantwoordelijk het aanbieden van voldoende binnensportaccommodaties voor sport/bewegen.
• Afspraken maken met derden omtrent (co)financiering van binnensportaccommodaties en het gebruik door verenigingen e.d.
• Overboeken geïnde huur van verenigingen en andere gebruikers, naar eigenaren binnensportaccommodaties.
• Exploitatiesubsidies worden uit de budget van sport bekostigd.2
Afdeling vastgoed • Eigenaar 4 gymzalen
• Geen actieve taak (verhuur door SSZ, beheer door wijkzaken)
Afdeling wijkzaken • Beheer en onderhouden gemeentelijke binnensportaccommodaties
• Zorg dragen voor dagelijks en periodiek onderhoud en beheer
Subsidieloket • Verantwoordelijk voor subsidieaanvragen/ subsidieverstrekkingen
• Afhandelen klokuren- en instandhoudingvergoedingen.
• Behandelen aanvragen exploitatiesubsidies.
SportService Zwolle • Onafhankelijke stichting die namens de gemeente en sommige externe eigenaren uren voor binnensportaccommodaties verhuurt/inroostert.
• Verhuur en inroostering uren gemeentelijke binnensportaccommodaties (voor zowel sport als onderwijsgebruik).
• Verhuur en inroostering van enkele binnensportaccommodaties van derden (zie bijlage 1 voor een overzicht).
• Innen van huur van verenigingen en andere gebruikers.
• huur overboeken naar beleidsveld sport.
Eigenaren
binnensport-
accommodaties
• Eigenaar van verschillende gymzalen, sportzalen en sporthallen.
• Exploiteren eigen binnensportaccommodatie.
• Bij behoefte acc. Beschikbaar stellen voor onderwijsgebruik (als compensatie krijgt men een klokuren- en instandhoudingvergoeding van het beleidsveld onderwijs).
Tabel 23 betrokken partijen rondom proces binnensportaccommodaties
2 De exploitatiesubsidie van sommige welzijnsinstellingen met binnensportaccommodatie wordt ook deels betaald uit het budget van welzijn
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
40/58
De eigenaren van niet gemeentelijke binnensportaccommodaties hanteren een
huurprijs die afgeleid is van het gemeentelijk tarief. Dit gemeentelijk tarief is in 2011
vastgesteld op €14,28 p/u voor een gymzaal, €25,52 p/u voor een sportzaal en 53,04
p/u voor een sporthal. Deze prijzen gelden voor alle huurders, behalve
onderwijsinstellingen. Onderwijsinstellingen hebben wettelijk recht op
binnensportaccommodaties voor het aanbieden van bewegingsonderwijs. Voor dit
gebruik krijgt de verhuurder een klokurenvergoeding en instandhoudingvergoeding van
de gemeente en wordt geen huur in rekening gebracht (kosten voor rekening van de
gemeente omdat het een wettelijke taak is).
De conclusies uit dit onderzoek zijn vooral gericht op de inkomstenkant van de
gemeente Zwolle. Vanuit dit onderzoek kunnen geen conclusies getrokken worden over
de uitgavenkant van de gemeente omtrent binnensportaccommodaties. Duidelijk is dat
de gemeente een klokuren- en instandhoudingvergoeding verstrekt aan eigenaren van
binnensportaccommodaties voor onderwijsgebruik, niet geheel duidelijk is in welk mate
deze toereikend is voor derden om de kosten te dekken. Dit past niet binnen dit
onderzoek maar is wel interessant om te weten voor de gemeente Zwolle.
8.2 Toekomstperspectief
De bezetting/verhuur bestaat naast onderwijsgebruik ook uit verenigingsgebruik en
commercieel gebruik. De groep onderwijsgebruik zal in de toekomst toenemen. Uit
demografische cijfers blijkt dat, in absoluut aantal, het aantal onderwijsgerechtigden zal
toenemen. Daarnaast zorgt de ontwikkelingen van speciale sportklassen ook voor een
toename aan behoefte voor binnensportaccommodaties.
De groep verenigingen is erg breed. Hieronder wordt verstaan de traditionele
sportvereniging, maar ook groepen ouderen of een ander soort vereniging. Een huidige
trend is dat de traditionele binnensportvereniging het moeilijk heeft. Sportbonden als de
KNGU, NeVoBo en Badminton Nederland hebben te kampen met een dalend
ledenaantal. Een oorzaak hiervoor is dat vrije tijd schaarser is geworden, de traditionele
doelgroep van verenigingen (18-50 jaar) willen nu zelf bepalen wanneer men gaat
sporten en wil niet vast zitten aan verenigingstijden. Daarnaast vraagt een vereniging
veel van haar leden. Met de schaarser wordende vrije tijd laat de traditionele doelgroep
zich liever in ‘de watten’ leggen bij een fitnesscentrum. De andere grote groep die valt
binnen de groep verenigingen, zal de komende jaren enorm toenemen. De ouderen
(50+) is een steeds groter wordende groep en hebben daarnaast veel vrije tijd.
Verwacht wordt dat deze groep in de toekomst steeds meer gebruik gaat maken van
binnensportaccommodaties. Mogelijk niet via een vereniging, maar wel in
groepsverband. Bovenstaande informatie is van belang bij het bereken van de kostprijs
in de toekomst. De component verenigingen is aan veranderingen onderhevig. De
groep ouderen in dit component stijgt. Dit zal mogelijk ook nieuwe kosten met zich
meebrengen om de accommodaties geschikt te maken voor deze groep. Dit kan
mogelijk opgevangen worden doordat het component commerciële afnemers zal
toenemen door de groei van dit component.
8.3 Kostprijs
De gemeente Zwolle wil, blijkt uit de gestelde criteria, een tariefsysteem gebaseerd op
kostprijs per accommodatiesoort. Om deze kostprijs te berekenen zijn een aantal
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
41/58
gegevens nodig: bezettingsgraad (in dit onderzoek wordt er onderscheidt gemaakt in
huidige bezetting en maximale reële bezetting), kapitaallasten en exploitatielasten. Door
middel van deze gegevens kan de kostprijs per uur berekend worden. Dit door de totale
lasten (kapitaallasten en exploitatielasten) te delen door de bezetting. In de tabellen
hieronder zijn deze berekeningen uitgevoerd voor de drie verschillende
accommodatiesoorten:
Gymzaal (huidig
tarief = € 14,28)
Kostprijs
per jaar
Kostprijs
per uur
(huidige
bezetting =
1436 uur)
Verschil
kostprijs
– huidig
tarief
Kostprijs per
uur
(maximaal
reële
bezetting =
2200 uur)
Verschil
kostprijs
– huidig
tarief
Totaal lasten €93.716,16 € 65,26 € 50,98 € 42,60 € 28,32
Exploitatielasten
(zonder
kapitaallasten)
€42.732,16 € 29,76 € 15,48 € 19,42 € 5,14
Sportzaal (huidig
tarief = € 25,52)
Kostprijs
per jaar
Kostprijs
per uur
(huidige
bezetting =
1581 uur)
Verschil
kostprijs
– huidig
tarief
Kostprijs per
uur
(maximaal
reële
bezetting =
2600 uur)
Verschil
kostprijs
– huidig
tarief
Totaal lasten €246.910,- € 156,17 € 130,65 € 94,97 € 69,45
Exploitatielasten
(zonder
kapitaallasten)
€85.464,- € 54,01 € 28,49 € 32,87 € 7,35
Sporthal (huidig
tarief = € 53,04)
Kostprijs
per jaar
Kostprijs
per uur
(huidige
bezetting =
2036 uur)
Verschil
kostprijs
– huidig
tarief
Kostprijs per
uur
(maximaal
reële
bezetting =
2816 uur)
Verschil
kostprijs
– huidig
tarief
Totaal lasten €411.980,- € 202,35 € 149,31 € 146,30 € 93,26
Exploitatielasten
(zonder
kapitaallasten)
€164.617,5 € 80,85 € 27,81 € 58,46 € 5,42
Tabel 24 overzicht kostprijzen binnensportaccommodaties
Het rechtstreeks vertalen van de kostprijs per uur naar de huurprijs is niet in alle
gevallen een reële optie. Commerciële partijen moeten dit wel kunnen opbrengen, maar
verenigingen hebben een maatschappelijke functie in de stad en moeten in het belang
van de gemeente bestaan blijven. Mogelijk is om verenigingen (non-profit organisaties)
en gereduceerd bedrag te laten betalen van de kostprijs. Wel is dan inzichtelijk wat de
gemeente bijdraagt aan verenigingen als verkapte subsidie. Dat is het grootste voordeel
ten opzichte van de huidige situatie. Tot voor kort had de gemeente geen enkel zicht op
hoe groot de ‘verkapte subsidies’ zijn.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
42/58
9 Aanbevelingen
De aanbevelingen zijn gebaseerd op de gegevens die in het voorliggende rapport zijn
beschreven.
9.1 Bekostigingssystematiek
Uit de criteria die de gemeente Zwolle stelt aan een bekostigingssysteem voor
binnensportaccommodaties komt naar voren dat een systeem waarbij de huurprijs
gebaseerd is op de kostprijs het best aansluit bij de wensen en behoeften van de
gemeente Zwolle.
Aanbevolen wordt dan ook om het huidige systeem, gebaseerd op historische
ontwikkelingen, te vervangen voor een systeem gebaseerd op de kostprijs per
accommodatiesoort. In beginsel zal elke huurder de kostprijs per uur moeten betalen
voor de huur van een gymzaal, sportzaal of sporthal. Omdat niet iedere huurder dit kan
en hoeft op te brengen, zal er onderscheid gemaakt worden in de soorten huurders:
• Commerciële personen, organisaties of instellingen.
• Gebruikers voor sport/beweging op non-profit basis.
• Overige gebruikers op non-profit basis.
Ook onderwijs maakt gebruik van binnensportaccommodaties, deze worden hierboven
niet benoemd. Dit vanwege het feit dat er voor onderwijsgebruikers een andere regeling
van toepassing is. Later in dit hoofdstuk wordt hier meer aandacht aangeschonken.
Voor de berekening van een huurprijs moet worden uitgegaan van alle lasten
(kapitaallasten + overige exploitatielasten) en van de huidige bezetting. Er moet niet
worden uitgegaan van de maximaal reële bezetting omdat deze een optimistischer
beeld geeft dan op dit moment het geval is. Door gebruik te maken van de maximaal
reële bezetting zal een deel van de kosten niet doorberekend worden naar de huurder.
Deze kosten komen dan voor rekening van de gemeente, dit leidt weer tot een ‘verkapte
subsidie’ van de gemeente Zwolle. Door gebruik te maken van de huidige bezetting krijg
je dit probleem niet, omdat de huidige bezetting uitgaat van actuele werkelijke cijfers.
Aanbevolen wordt om de groep huurders bestaande uit organisaties met winstoogmerk
(zie § 9.1.1 voor een definitie van organisatie met winstoogmerk) alleen in aanmerking
te laten komen voor de huur van een binnensportaccommodatie tegen volledige
kostprijs van de accommodatiesoort.
De groepen huurders bestaande uit de organisaties zonder winstoogmerk (zie § 9.1.1
voor een definitie van organisatie zonder winstoogmerk) komen in aanmerking voor de
huur van een binnensportaccommodatie tegen een gereduceerde kostprijs. Deze
groepen kunnen mogelijk niet de volledige kostprijs betalen (gevolg daarvan zou
waarschijnlijk opheffing/faillissement beteken) en de doelstellingen van deze groepen
zijn van belang voor een leefbaar Zwolle. Om die reden zou de gemeente Zwolle deze
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
43/58
groepen een binnensportaccommodatie aan moeten bieden tegen een gereduceerde
prijs. Echter een gereduceerd bedrag van de kostprijs is een vaag begrip. Aanbevolen
wordt om voor de huurder zonder winstoogmerk onderstaand punt uit te werken. De
politiek kan de hoogte van het dekkingspercentage bepalen.
• Als gemeente een bepaald dekkingspercentage vaststellen van de kosten die je wilt
verhalen op de huurder.
Daarnaast kan gekeken worden of de nieuw te vragen huurprijs gebaseerd moet
worden op de huidige bezetting, of op de maximaal reële bezetting. Vanuit dit
onderzoek wordt aanbevolen om uit te gaan van de huidige bezetting. Één van de
wensen van de gemeente Zwolle is om een eenduidig systeem te hanteren. Als bij de
verschillende groepen huurders de kostprijs per uur gebaseerd is op verschillende
bezettingsgraden, leidt dit niet tot een eenduidig systeem. Dit betekent wel dat de
huurder zonder winstoogmerk te maken krijgt met een flinke stijging van de huurprijs
(meer dan 100% in sommige gevallen). Dit kan opgevangen worden door de huurprijs in
fases te veranderen/verhogen (bijvoorbeeld een overbrugging van 5 jaar, waarin de
huurprijs telkens iets meer richting de kostprijs per uur verschuift).
Sporthal Sportzaal gymzaal
Organisatie met
winstoogmerk
Volledige kostprijs
sporthal
Volledige kostprijs
sportzaal
Volledige kostprijs
gymzaal
Organisatie voor
sport/bewegen zonder
winstoogmerk
Gereduceerd
bedrag van
kostprijs sporthal
Gereduceerd
bedrag van
kostprijs sportzaal
Gereduceerd
bedrag van
kostprijs gymzaal
Overige gebruikers
zonder winstoogmerk
Gereduceerd
bedrag van
kostprijs sporthal
Gereduceerd
bedrag van
kostprijs sportzaal
Gereduceerd
bedrag van
kostprijs gymzaal
In bovenstaand schema is de aanbeveling omtrent een mogelijke
bekostigingssystematiek schematisch uitgewerkt. De kostprijs is daarbij gebaseerd op
de huidige bezetting per accommodatiesoort.
9.1.1 Randvoorwaarden en uitgangspunten t.a.v. tarieven:
Om in de tarievensystematiek tot duidelijkheid te komen moet het gebied begrenst
worden door voorwaarden en uitgangspunten. In onderstaande opsomming staan de
voorwaarden die de gemeente in acht zou moeten nemen bij het bepalen van een
nieuwe tarievensystematiek.
• Alleen differentiëren in huurprijs als daar redenen voor zijn • Het nieuwe tariefsysteem moet voor alle betrokken partijen eenvoudig uitvoerbaar
zijn • Een accommodatie wordt verhuurd tegen kostprijs • Per type accommodatie (sporthal, sportzaal, speelzaal) is 1 uniform tarief (dus 3
tarieven) • Een huurder zonder winstoogmerk (niet-commercieel) kan in aanmerking komen
voor een subsidie op de kostprijs (verlaagd tarief). Onder niet-commerciële organisatie wordt verstaan: een persoon, bedrijf of instelling die niet in eerste plaats, de bundelingen van kracht, kennis en vaardigheden inzet om winst te bereiken.
• Een commerciële huurder kan géén subsidie krijgen op de kostprijs. Onder commerciële huurder wordt verstaan: een persoon, bedrijf of instelling die de
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
44/58
bundelingen van kracht, kennis en vaardigheden in eerste plaats inzet om winst te bereiken.
• Het exploitatietekort van de binnensportaccommodaties mag niet toenemen
9.1.2 Kader voor verhuur
Naast de voorwaarden en uitgangspunten die in acht genomen dienen te worden, zal
ook iets vastgelegd moeten worden over de wijze van verhuren. Aanbevolen wordt om
onderstaande opsommingen mee te nemen in een beleidsontwikkeling op gebied van
de tarievensystematiek.
Prioritering van gebruik (in volgorde van belang)
1 Onderwijsgebruik normuren gaat voor overig gebruik/ Scholen hebben overdag
voorkeursrecht voor het verplichte bewegingsonderwijs
2 Primair onderwijsgebruik gaat voor op onderwijsgebruik vanuit het voortgezet
onderwijs
3 Sportgebruik gaat voor ander gebruik
4 Competitiegebruik heeft voorrang boven ander gebruik
5 Trainingsgebruik gaat voor recreatief gebruik
6 Non-profit sport gebruik gaat voor op profit gebruik
7 Structurele terbeschikkingstelling gaat voor op incidenteel gebruik
8 Jeugdigen hebben voorrang bij voor hen gunstige tijdstippen tot 20.00uur
9 Binnensportverenigingen gaan voor op buitensportverenigingen
10 Volledig ruimtebeslag gaat voor gedeeltelijk ruimtebeslag
11 Gebruikers uit de gemeente Zwolle gaan voor gebruikers uit andere gemeenten
Overige kaders/voorwaarden
• Eenmaal gereserveerde ruimte kan nimmer kosteloos worden geannuleerd
• Gelegenheid geven tot sportbeoefening dient zo veel mogelijk aan te sluiten op
eerder vastgelegde uren
• Gelegenheid geven tot sportbeoefening geschiedt op basis van bruto zaaluren,
dus inclusief opbouwen en opruimen zaalinrichting
9.1.3 Kostprijs gerelateerde systematiek en de toekomst
Mocht er daadwerkelijk worden overgestapt naar een bekostigingssystematiek
gebaseerd op kostprijs dan is het wel van belang om elke 5 jaar de kostprijs per
accommodatiesoort opnieuw te berekenen. Wordt dit niet gedaan dan krijg je over 10 á
20 jaar weer de vraag of de huurprijzen nog wel reëel zijn. Met andere woorden dan
heeft de gemeente Zwolle weer een systematiek gebaseerd op historische afspraken.
Voor een berekening van de kostprijs dienen de bezettingsgraad van dat moment en de
exploitatiekosten (kapitaallasten + overige exploitatielasten) van dat moment per
accommodatiesoort in kaart gebracht te worden. Van belang is het dan, dat de kosten
die gemoeid zijn met binnensportaccommodaties overzichtelijk zijn weergegeven in de
begroting. Aanbevolen wordt om deze kosten per accommodatiesoort te noteren,
waarbij er onderscheid gemaakt dient te worden in kosten voor gemeentelijke
accommodaties en kosten die de gemeente heeft aan sportaccommodaties van derden.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
45/58
9.1.4 Afschrijvingstermijn
In dit onderzoek is voor het berekenen van de kapitaallasten een afschrijvingstermijn
van 50 jaar gehanteerd. Deze 50 jaar is gebaseerd op de afschrijvingstabel
investeringen uit de begroting 2011. De vraag is of het in deze tijd, waarin de
waardeperceptie aan snelle verandering onderhevig is, nog wel reëel is om een
afschrijvingstermijn van 50 jaar te hanteren. Uit navraag bij bouwbedrijven en
commerciële sportaanbieders blijkt ook dat zij vaak een afschrijvingstermijn op
gebouwen van circa 30 jaar hanteren. Aanbevolen wordt dan ook om onderzoek te
doen naar de mogelijkheid om de afschrijvingstermijn op sportaccommodaties te
verlagen. Dit zal leiden tot hogere kapitaallasten per jaar, maar geeft wel een reëler
beeld van de werkelijkheid. Deze kunnen voor een deel verhaald worden op de groep
huurders met een winstoogmerk.
9.2 Onderwijsgebruik
Onderwijsinstellingen hoeven binnen de norm geen huur te betalen voor het gebruik
van een sportaccommodatie. In de wet is vastgelegd dat elke leerling recht heeft op een
bepaald aantal uren bewegingsonderwijs. Al deze leerlingen bij elkaar bepalen de norm
aan bewegingsuren waar een onderwijsinstelling recht op heeft. Als compensatie voor
het laten gebruiken van een binnensportaccommodatie door onderwijsinstellingen,
krijgen de eigenaren/exploitanten van de betreffende binnensportaccommodatie een
vergoeding van de gemeente. Deze vergoeding wordt uitgekeerd in de vorm van een
klokurenvergoeding en een instandhoudingvergoeding. Deze vergoedingen worden
jaarlijks door de gemeente uitgekeerd aan de eigenaren/exploitanten die daar recht op
hebben. Echter uit het onderzoek blijkt dat er waarschijnlijk een gat zit tussen de
uitgekeerde vergoedingen en de werkelijke kostprijs per uur. Dit is niet met zekerheid te
zeggen. Aanbevolen wordt dan ook om een vervolgonderzoek te doen naar wat de
gemeente daadwerkelijk betaalt aan de uren die gebruikt worden voor onderwijsgebruik.
Voor gemeentelijke accommodaties is dit niet van belang, omdat daar geen sprake is
van het betalen van een vergoeding. Hoe de klokuren- en instandhoudingvergoeding
per uur zich verhoudt tot de kostprijs per uur van de accommodatie is niet bekend. Maar
het kan nu wel zo zijn dat derden (exploitanten van binnensportaccommodaties, in de
vorm van stichtingen e.d.) meebetalen aan het gebruik van de accommodaties door
onderwijs, terwijl deze kosten in principe allemaal voor rekening zijn van de gemeente.
Uitkomsten van dit vervolgonderzoek kunnen leiden tot minder exploitatietekorten bij
exploitanten van binnensportaccommodaties en tevens wordt het proces van
bekostiging hierdoor transparanter en eerlijker.
Wil een onderwijsinstelling meer uren bewegingsonderwijs dan de norm voor haar
aangeeft, dan dient zij wel huur te betalen en valt zij onder de categorie: gebruikers uit
de gemeente Zwolle voor sport/beweging op non-profit basis. Voor elk uur dat een
onderwijsinstelling boven de norm gebruik maakt van een binnensportaccommodatie
betalen zij de huurprijs die deze categorie ook dient te betalen.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
46/58
9.3 Werkproces
Uit de conclusies blijkt dat er veel verschillende partijen betrokken zijn bij de exploitatie
van binnensportaccommodaties. Één van de taken die valt binnen de exploitatie is de
verhuur van binnensportaccommodaties. Op dit moment is dit een taak van SSZ voor
wat betreft de gemeentelijke binnensportaccommodaties. Binnensportaccommodaties
van derden worden deels door SSZ verhuurt en deels door de eigenaar/exploitant zelf.
Dit is een verwarrend en onoverzichtelijke situatie voor de gemeente, maar ook zeker
voor huurders/afnemers. Ideaal zou zijn als één partij in Zwolle, de verhuur van alle
binnensportaccommodaties op zich zou nemen. Mogelijk leidt dit ook tot een
kostenbesparing. Taken kunnen namelijk op deze manier effectiever en efficiënter
uitgevoerd worden.
9.4 Implementatievraagstuk
Het is verstandig om daadwerkelijk werk te maken van een nieuw tarievensysteem. Uit
dit onderzoek is gebleken dat de huidige situatie achterhaald en niet bevredigend voor
de gemeente Zwolle is. Mocht er gestart worden met een dergelijke ommezwaai, dan is
het verstandig wel dit zorgvuldig voor te bereiden.
9.4.1 Creëren draagvlak
In het beleidsvormingsproces is draagvlak noodzakelijk. Het is hierbij van belang dat de
verschillende gemeentelijke disciplines op één lijn komen, dat de politiek de ambtelijke
voorstellen ondersteunt en dat goed overleg wordt gepleegd met de
gebruikers/huurders van de binnensportaccommodaties.
Belangrijk is het daarbij om gedurende het hele proces na te denken over hoe
draagvlak gecreëerd kan worden bij belanghebbenden. Hierbij zal nagedacht moeten
worden over de communicatie naar buiten.
9.4.2 Opstellen tijdpad
Naast het creëren van draagvlak is ook de planning erg belangrijk. De verschillende
activiteiten en stappen moeten in beeld gebracht worden en daarbij moet aangegeven
worden hoeveel tijd dit gaat kosten. Hierdoor wordt ook duidelijk in welke mate er een
beroep wordt gedaan op de ambtelijke organisatie.
9.4.3 Opstellen startnotitie
Een ander belangrijk deel van de voorbereiding is het opstellen van een startnotitie. De
startnotitie zal de basis vormen voor het verder te ontwikkelen tarievenstelsel. De
startnotitie brengt structuur aan in het proces en bevat de randvoorwaarden en
uitgangspunten die belangrijk zijn bij het nadenken over nieuw beleid. Onderliggend
onderzoek kan uitstekend als basis gebruikt worden voor een op te stellen startnotitie.
Na deze stappen in de voorbereiding kan er een begin worden gemaakt aan het
interactieve proces. Hierin kunnen opgestelde uitgangspunten met de huurders worden
doorgenomen.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
47/58
9.5 Aanbevelingen puntsgewijs
Hieronder worden alle aanbevelingen nog eens puntsgewijs opgesomd.
• Overstappen van het huidige bekostigingssysteem gebaseerd op historische
ontwikkelingen naar een bekostigingssysteem gebaseerd op de kostprijs per
accommodatiesoort.
• Voor een huurprijs moet uitgegaan worden van alle lasten (kapitaallasten + overige
exploitatielasten) en van de huidige bezetting
• De huurder met winstoogmerk betaalt voor gebruik de kostprijs per uur van de
accommodatiesoort.
• De huurder zonder winstoogmerk betaalt voor gebruik een gereduceerd bedrag van
de kostprijs per uur. Dit kan d.m.v. een bepaalde dekkingspercentage te hanteren of
door een gebruikerssubsidie uit te keren.
• Bij een overstap van bekostigingssystematiek, een overbruggingstermijn van 5 jaar
hanteren.
• Goed afbakenen van randvoorwaarden, uitgangspunten en kaders. In dit rapport
worden suggesties gedaan betreffende deze zaken.
• In de toekomst elke 5 jaar een kostprijs berekening uitvoeren op de
binnensportaccommodaties. Dit om de huurprijzen goed te laten aansluiten op de
kostprijs.
• Onderzoek doen of de afschrijvingstermijn van 50 jaar nog reëel is en bepalen of
deze verlaagd kan worden.
• Onderzoek doen of de klokurenvergoeding en de instandhoudingvergoeding
toereikend is aan exploitanten van binnensportaccommodaties.
• Eén partij in Zwolle die de verhuur van alle binnensportaccommodaties in Zwolle
voor haar rekening neemt.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
48/58
10 Literatuur
Andres, A & Kleij, R van. (2011). Helder inzicht in de feitelijke kostprijs van sport is
wenselijk. Verkregen op 23 mei, 2011, via
http://www.sportknowhowxl.nl/sportenexploitatie/4717
Andres cum suis. (2011). Eindrapportage, Doorrekening exploitatie wijkcentrum Het
Anker gemeente Zwolle
Gemeente Arnhem. (2004). Tarieven voor de sport, het Arnhems model
Gemeente Best. (2008). Uitvoeringsnotitie, Tarieven Binnensport gemeente Best
Gemeente Houten. (2005). Tarieven sportaccommodaties Houten e.o.
Gemeente Pijnacker-Nootdorp. (2005) Tarievennota Sport 2005
Gemeente Zwolle. (2006). Sport in Zwolle, Sportnota 2006-2011
Gemeente Zwolle. (2009). Begroting 2010
Gemeente Zwolle. (2010). Algemene subsidieverordening Zwolle 2010
Gemeente Zwolle. (2010). Grondprijzennota 2011
Gemeente Zwolle. (2011). Zwolle bij de hand 2011, kerncijfers
Gemeente Zaltbommel. (n.d.). De basis voor binnensport, beleid voor de
binnensportaccommodaties. Verkregen op 15 mei, 2011, via
http://kic.nisb.nl/site/catalogus/show/7212
Hopman & Andres Consultans B.V. (2009). Eindrapportage, Masterplan
Sportaccommodaties Gemeente Zwolle. R09-111.968/AEA/BK.
ISA Sport. (n.d.) Handboek sportaccommodaties. Arnhem:NOC*NSF
NOC*NSF. (2010). Ledental NOC*NSF over 2009. Arnhem:NOC*NSF. Verkregen op 24
mei, 2011, via http://www.nocnsf.nl/cms/showpage.aspx?id=4177
Parlementaire enquêtecommissie opsporingsmethoden. (1 februari 1996). Eindrapport.
Verkregen op 22 juni, 2011, via http://www.burojansen.nl/traa/b10_2_28.htm
R.P.H. Andriolo Advies & Consultancy. (2011, 17 mei). Gymnastiekonderwijs.
Verkregen op 18 mei, 2011, via http://www.andriolo.nl/Gymnastiekonderwijs074.html
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
49/58
Sociaal en Cultureel Planbureau. (n.d.) Wat Nederlanders doen in hun vrije tijd.
Verkregen op 4 juli, 2011, via
http://www.scp.nl/Organisatie/Onderzoeksgroepen/Tijd_Media_Cultuur/Tijdsbesteding/H
oe_lang_en_hoe_vaak/Vrije_tijd/Wat_Nederlanders_doen_in_hun_vrije_tijd
Stevelink, S. (2010). Tarievensystematiek, Gemeente Almelo. Hogeschool Windesheim,
Zwolle
Verordening Huisvesting onderwijs gemeente Zwolle
VNG. (n.d). Eigendom gebouwen en eigendomsoverdracht. Verkregen op 22 juni, 2011,
via http://www.vng.nl/smartsite.dws?id=46174
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
50/58
Bijlage 1 Overzicht binnensportaccommodaties Zwolle
In onderstaand overzicht staan alle binnensportaccommodaties in de gemeente Zwolle
opgesomd. Daarnaast staat vermeld wat voor type accommodatie het is. Of het de
gehele accommodatie is, of een onderdeel van de gehele accommodatie (zaal 1, e.d.).
Vanuit de grootte van de accommodatie kan afgeleid worden over welk soort
accommodatie het gaat (gymzaal, sportzaal, sporthal). Ook staat vermeld wie eigenaar
is van de accommodatie en wie de accommodatie beheerd. Ten slotte staat ook
aangegeven of de inroostering via SportService Zwolle gaat of rechtstreeks via de
exploitant.
Inroostering SSZ
# Naam Type Specificatie Afmeting Eigendom Beheer gymonderwijs overig gebruik
1 Ambelt -Herfte SO zaal 2 120 m² Ambelt Ambelt
2 Ambelt -Oosterenk SO zaal 2 200 m² Ambelt Ambelt
3 Ambelt -Herfte SO zaal 1 252 m² Ambelt Ambelt
4 Ambelt -Oosterenk SO zaal 1 252 m² Ambelt Ambelt
5 Facet SBO 252 m² Catent Catent x x
6 ROC Deltion ROC 160 m² Deltion Deltion
7 ROC Deltion ROC 232 m² Deltion Deltion
8 ROC Deltion ROC zaal 1 286 m² Deltion Deltion
9 ROC Deltion ROC zaal 2 286 m² Deltion Deltion
10 ROC Deltion ROC zaal 3 286 m² Deltion Deltion
11 ROC Deltion ROC 1100 m² Deltion Deltion
12 Willem Barentszstraat SO 180 m² Gemeente Gemeente x x
13 Molenweg Stand-alone 190 m² Gemeente Gemeente x X
14 Ambelt-Dr. Hengeveldcollege SO zaal 2 200 m² Gemeente Gemeente
15 Bachlaan Stand-alone 200 m² Gemeente Gemeente x x
16 Waallaan rechts Stand-alone rechts 252 m² Gemeente Gemeente x x
17 Ambelt-Dr. Hengeveldcollege SO zaal 1 252 m² Gemeente Gemeente
18 Ijsselcentraleweg (Klokbeker) PO 252 m² Gemeente Gemeente x x
19 Brahmsstraat Stand-alone 252 m² Gemeente Gemeente x x
20 Beulakerwiede Stand-alone 252 m² Gemeente Gemeente x x
21 Hille Gaerthé Stand-alone 252 m² Gemeente Gemeente x x
22 Gouwe Stand-alone 252 m² Gemeente Gemeente x X
23 Gedeputeerdenlaan PO 252 m² Gemeente Gemeente x X
24 Korianderplein Stand-alone 252 m² Gemeente Gemeente x X
25 Turfmarkt PO 252 m² Gemeente Gemeente x x
26 Waallaan links Stand-alone links 252 m² Gemeente Gemeente x x
27 Wilhelminastraat Stand-alone 252 m² Gemeente Gemeente x x
28 Zwarteweg Stand-alone 252 m² Gemeente Gemeente x x
29 Stilohal Stand-alone 1.344 m² Gemeente Gemeente x
30 De Twijn-Dr. Hengeveldcollege SBO zaal 3 Gemeente Gemeente
31 De Twijn-Dr. Hengeveldcollege SBO zaal 4 Gemeente Gemeente
32 Greijdanus S.G. VO Greijdanus 1 252 m² Greijdanus Greijdanus x
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
51/58
Inroostering SSZ
# Naam Type Specificatie Afmeting Eigendom Beheer gymonderwijs overig gebruik
33 Greijdanus S.G. VO Greijdanus 4 252 m² Greijdanus Greijdanus x
34 Greijdanus S.G. VO Greijdanus 5 252 m² Greijdanus Greijdanus x
35 Greijdanus S.G. VO Greijdanus 2 (+3) 264 m² Greijdanus Greijdanus x
36 Greijdanus S.G. VO Greijdanus 3 (+2) 264 m² Greijdanus Greijdanus x
37 Greijdanus S.G. VO Greijdanus 6 330 m² Greijdanus Greijdanus x
38 Groene Welle VO 260 m² Groene Welle Groene Welle
39 Groene Welle VO 448 m² Groene Welle Groene Welle
40 HS Windesheim HBO Danszaal 6 150 m² HS Windesheim HS Windesheim x
41 HS Windesheim HBO Danszaal 7 200 m² HS Windesheim HS Windesheim x
42 HS Windesheim HBO Gymzaal 1 252 m² HS Windesheim HS Windesheim x
43 HS Windesheim HBO Turnzaal 8 252 m² HS Windesheim HS Windesheim x
44 HS Windesheim HBO Turnzaal 9 252 m² HS Windesheim HS Windesheim x
45 HS Windesheim HBO zaal 10 (+11) 308 m² HS Windesheim HS Windesheim x
46 HS Windesheim HBO zaal 11 (+10) 308 m² HS Windesheim HS Windesheim x
47 HS Windesheim HBO Gymzaal 2+3 616 m² HS Windesheim HS Windesheim x
48 HS Windesheim HBO CALO-hal 4+5 1.344 m² HS Windesheim HS Windesheim x
49 Talentstad VO zaal 1 180 m² Landstede Landstede
50 Talentstad VO zaal 2 180 m² Landstede Landstede
51 Talentstad VO 200 m² Landstede Landstede
52 Meander college VO 252 m² Landstede Landstede
53 Carolus Clusius VO zaal 1 252 m² Landstede Landstede
54 Carolus Clusius VO zaal 2 252 m² Landstede Landstede
55 Carolus Clusius VO 252 m² Landstede Landstede
56 Th. A Kempis VO zaal 1 252 m² Landstede Landstede
57 Th. A Kempis VO zaal 2 252 m² Landstede Landstede
58 Th. A Kempis VO 252 m² Landstede Landstede
59 Landstede ROC (in 2-en) 616 m² Landstede Landstede
60 Landstede ROC arena 896 m² Landstede Landstede
61 ZBA - hal Stand-alone 1.344 m² Landstede Landstede
62 Landstede ROC (in 3-en) 1344 m² Landstede Landstede
63 Meander college VO Landstede Landstede
64 De Twijn SO 120 m² OOZ OOZ
65 Diezer college VO zaal 1 180 m² OOZ OOZ
66 Diezer college VO zaal 2 180 m² OOZ OOZ
67 Diezer college VO zaal 3 180 m² OOZ OOZ
68 Parkschool PO 180 m² OOZ OOZ x x
69 De Springplank PO 200 m² OOZ OOZ
70 Celeanum VO 200 m² OOZ OOZ
71 Thorbecke SG VO Thorbecke 1 252 m² OOZ OOZ x
72 Thorbecke SG VO Thorbecke 2 252 m² OOZ OOZ x
73 Capellen SG VO zaal 1 252 m² OOZ OOZ
74 Capellen SG VO zaal 2 252 m² OOZ OOZ
75 De Twijn SO 252 m² OOZ OOZ x x
76 Octopus PO 252 m² OOZ OOZ x x
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
52/58
Inroostering SSZ
# Naam Type Specificatie Afmeting Eigendom Beheer gymonderwijs overig gebruik
77 Marsweide PO 301 m² OOZ OOZ x x
78 Bewegingshuis Stand-alone zaal 4 450 m² Privaat Gemeente x x
79 Bewegingshuis Stand-alone zaal 1+2+3 1.350 m² Privaat Gemeente x x
80 Eliëzerschool SBO 120 m² St.SO St.SO
82 BDG Stand-alone Danszaal 150 m² Stichting Stichting x
83 De Elshof Wijkcentrum 162 m² Stichting Stichting x
84 De Molenkamp Wijkcentrum 180 m² Stichting Stichting x
85 De Enk Wijkcentrum 252 m² Stichting Stichting x
86 De Pol Wijkcentrum 252 m² Stichting Stichting x x
87 Weijenbelt Wijkcentrum 273 m² Stichting Stichting x x
88 Het Anker Wijkcentrum 290 m² Stichting Stichting x
89 Gerenlanden A Wijkcentrum zaal A (+B) 308 m² Stichting Stichting x x
90 Gerenlanden B Wijkcentrum zaal B (+A) 308 m² Stichting Stichting x x
91 WRZV Stand-alone zaal 1 1.344 m² Stichting Stichting x
92 WRZV Stand-alone zaal 2 1.344 m² Stichting Stichting x
93 BDG Stand-alone Sporthal 2.112 m² Stichting Stichting x
94 Het Mozaïek PO 189 m² Vivente Vivente x
95 De Brug SBO 275 m² Vivente Vivente
96 Koningin Emma PO Vivente Vivente x
SO = Speciaal onderwijs
SBO = Speciaal basisonderwijs
ROC = Regionaal opleidingscentrum
PO = Primair onderwijs
VO = Voortgezet onderwijs
HBO = Hoger beroepsonderwijs
OOZ = Openbaar Onderwijs Zwolle
St. SO = Stichting Speciaal onderwijs
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
53/58
Bijlage 2 Bezettingsgraad per accommodatie
Onderstaand, een overzicht van de bezetting van alle gemeentelijke gymzalen, die
horen bij het beleidsveld onderwijs.
Gymzalen Uren
onderwijs*
Uren
vereniging*
Uren
commercieel*
Totaal
uren*
Willem Barentszstraat 194 151,50 0 345,50
Molenweg 1079,50 319,25 7,50 1406,25
Bachlaan 803,25 649,75 272 1725
Waallaan rechts 1035,67 435,50 119 1590,17
IJsselcentraleweg (Klokbeker) 1153,67 163,50 91,50 1408,67
Brahmsstraat 905 311,50 276 1492,50
Beulakerwiede 508,92 286 63,75 858,67
Hille Gaerthé 1121,67 487 76,50 1685,17
Gouwe 902,75 488 6,50 1397,25
Gedeputeerdenlaan 1045,25 417 191,75 1654
Korianderplein 988 1127,25 5,50 2120,75
Turfmarkt 618,75 92,50 324,50 1035,75
Waallaan links 1116,17 236 121 1473,17
Wilhelminastraat 1269 349 158 1776
Zwarteweg 1033 225,50 312,50 1571
Totaal Gymzalen 13744,58 5739,25 2026 21539,83
* aantal uren per jaar (schooljaar 2009-2010)
Ook de bezetting van verschillende sporthallen is in kaart gebracht. In onderstaand
overzicht enkel de sporthallen waar de volledige bezettingsgegevens van bekend zijn.
Sporthallen Uren
onderwijs*
Uren
vereniging*
Uren
commercieel*
Totaal
uren*
Calo Sporthal 1800 807,75 7 2614,75
Bewegingshuis 1025 920,33 12,33 1957,67
BDG hal 554 1737 0 2291,50
WRZV hal 1 384 1214,50 128,50 1727
WRZV hal 2 152,75 1315,50 122 1590,25
Totaal Sporthallen 3915,75 5995,58 296,83 10181,17
* aantal uren per jaar (schooljaar 2009-2010)
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
54/58
Bijlage 3 Investeringsraming Sportzaal & Sporthal
Sportzaal
aantal m2 prijs/m2 totaal prijs Entreesluis 16 1200 € 19.200,00 entreehal 45 1500 € 67.500,00 kantoor beheerder 10 1250 € 12.500,00 Toiletgroep dames (3 toiletten) 9 2000 € 18.000,00 Toiletgroep heren (2 toiletten + 2 urinoirs) 9 2000 € 18.000,00 mindervalidetoilet 5 2000 € 10.000,00 ontmoetingsruimte incl. bargedeelte 120 1500 € 180.000,00 keuken 25 2000 € 50.000,00 provisieruimte 15 1500 € 22.500,00 ruimte t.b.v. koel- en vriescel 15 1200 € 18.000,00 berging/werkkast 10 1000 € 10.000,00 kleedkamers dames (3 stuks incl. toilet & douche) 70 1800 € 126.000,00 kleedkamers heren (3 stuks incl. toilet & douche) 70 1800 € 126.000,00 Scheidsrechters- /docentenruimten (3 stuks incl. toilet & douche) 20 1800 € 36.000,00 EHBO-ruimte 15 1500 € 22.500,00 werkkast 6 1000 € 6.000,00 Sporthal 22 x 28 meter (vrije hoogte 7 meter 616 1100 € 677.600,00 toestellenbergingen (3 stuks) 80 1200 € 96.000,00 CV ruimte 20 1000 € 20.000,00 ruimte hoofdverdeler elektra 10 1200 € 12.000,00 luchtunitruimte 50 1000 € 50.000,00
Subtotaal 1236 € 1.597.800,00 Toeslag netto-bruto 8% 98,88 Subtotaal bouwkosten (bouwkundig +installaties) 1334,88 € 1.725.624,00 Honoraria procesmanager, architect etc. (circa 14% over bouwkosten) € 241.587,36 infrastructuur o.a. parkeerterrein, verhardingen, groenvoorzieningen etc. € 250.000,00 sporttoestellen € 120.000,00 keuken- en barapparatuur € 120.000,00 aansluitkosten gas, water, elektriciteit en riolering € 120.000,00 legeskosten (circa 2,5% over bouwkosten € 43.140,60 onvoorzien (post) € 80.000,00 Totale investering (excl. BTW)
€ 2.700.351,96
Kapitaallasten per jaar = € 147.946. Afschrijvingstermijnen 50 jaar, tegen 5% rente op
basis van annuïteit
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
55/58
Sporthal
aantal m2 prijs/m2 totaal prijs Entreesluis 16 1200 € 19.200,00 entreehal 45 1500 € 67.500,00 kantoor beheerder 10 1250 € 12.500,00 Toiletgroep dames (3 toiletten) 9 2000 € 18.000,00 Toiletgroep heren (2 toiletten + 2 urinoirs) 9 2000 € 18.000,00 mindervalidetoilet 5 2000 € 10.000,00 ontmoetingsruimte incl. bargedeelte 120 1500 € 180.000,00 keuken 25 2000 € 50.000,00 provisieruimte 15 1500 € 22.500,00 ruimte t.b.v. koel- en vriescel 15 1200 € 18.000,00 berging/werkkast 10 1000 € 10.000,00 kleedkamers dames (3 stuks incl. toilet & douche) 105 1800 € 189.000,00 kleedkamers heren (3 stuks incl. toilet & douche) 105 1800 € 189.000,00 Scheidsrechters- /docentenruimten (3 stuks incl. toilet & douche) 30 1800 € 54.000,00 EHBO-ruimte 15 1500 € 22.500,00 werkkast 6 1000 € 6.000,00 Sporthal 24 x 44,2 meter (vrije hoogte 7 meter 1061 1100 € 1.167.100,00 toestellenbergingen (3 stuks) 180 1200 € 216.000,00 Toeschouwersruimte 178 1200 € 213.600,00 CV ruimte 20 1000 € 20.000,00 ruimte hoofdverdeler elektra 10 1200 € 12.000,00 luchtunitruimte 100 1000 € 100.000,00 Subtotaal 2089 € 2.614.900,00 Toeslag netto-bruto 8% 167,12 Subtotaal bouwkosten (bouwkundig +installaties) 2256,12 € 2.824.092,00 Honoraria procesmanager, architect etc. (circa 14% over bouwkosten) € 395.372,88 infrastructuur o.a. parkeerterrein, verhardingen, groenvoorzieningen etc. € 250.000,00 sporttoestellen € 200.000,00 keuken- en barapparatuur € 120.000,00 aansluitkosten gas, water, elektriciteit en riolering € 120.000,00 legeskosten (circa 2,5% over bouwkosten € 70.602,30 onvoorzien (post) € 125.000,00 Totale investering (excl. BTW)
€ 4.105.067,18
Kapitaallasten per jaar = € 224.862. Afschrijvingstermijnen 50 jaar, tegen 5% rente op
basis van annuïteit
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
56/58
Bijlage 4 Exploitatiekosten Gymzaal
De gemeente Zwolle heeft 19 gymzalen in eigendom. Van deze 19 gymzalen zijn 4
gymzalen ondergebracht bij de afdeling vastgoed en 15 bij het beleidsveld onderwijs.
De kosten van de 4 gymzalen van de afdeling vastgoed zijn moeilijk te achterhalen, dit
omdat de kosten van deze zalen niet in één afzonderlijke post zijn opgenomen in de
begroting. De kosten van de 15 gymzalen van het beleidsveld onderwijs kunnen alleen
aan de hand van de begroting voor dit jaar weergegeven worden. In het verleden is
men bij de afdeling financiën niet heel nauwkeurig geweest met het plaatsen van de
kosten onder de juiste post. Met ingang van dit jaar is dit veranderd. Echter omdat het
jaar nog niet voorbij is, wordt de gemiddelde kostprijs per gymzaal berekend op basis
van de begrote bedragen voor 2011 in plaats van de gerealiseerde bedragen. De
posten rente en afschrijvingen worden niet meegenomen. Deze zijn al apart berekend in
de kapitaallasten.
Omschrijving Begroting 2011
Productnummer 56031011 obao
OZB € 20.109,00
Waterschaps- en zuiveringslast € 1.000,00
Ov. Belastingen en rechten € 10.041,00
Schoonmaakwerkzaamheden € 119.393,00
Huur overig € 17.000,00
Gas € 91.586,26
Water € 4.606,61
Electra € 53.266,35
Telefoonkosten € 3.712,76
Overige kleine gebruikskosten € 3.000,00
Glasschade € 14.505,62
Onderhoudsbedrag EC 2011 € 289.834,00
A&F product verzekering € 8.156,15
Productnummer 56031031 oso
OZB € 1.883,00
Glasschade € 2.888,60
Totaal € 640.982,35
Dit zijn de totale begrote kosten voor de 15 gymzalen die vallen onder het beleidsveld
onderwijs. Per gymzaal betekent dit een gemiddeld bedrag van € 42.732,16
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
57/58
Bijlage 5 Exploitatiekosten Sporthal
In onderstaan overzicht staan de exploitatiekosten (zonder kapitaallasten) uitgewerkt
van de BDG-hal en de WRZV-hallen van de afgelopen 5 jaar.
BDG Hal 2006 2007 2008 2009 2010
personeel 83.796,00 81.691,00 107.088,00 130.164,00 136.419,00
energie/water 30.646,00 30.609,00 29.731,00 32.172,00 30.555,00
dotatie voorziening 26.465,00 27.165,00 29.060,00 29.060,00 29.060,00
onderhoud 14.814,00 15.017,00 15.612,00 15.439,00 10.562,00
schoonmaak 4.443,00 5.884,00 7.604,00 5.387,00 6.803,00
verzekering 5.632,00 5.836,00 6.170,00 6.628,00 6.705,00
belasting 8.254,00 7.939,00 8.659,00 8.833,00 9.215,00
administratie 3.696,00 4.112,00 5.764,00 6.424,00 6.220,00
overig 8.254,00 8.748,00 13.074,00 12.573,00 7.043,00
TOTAAL 186.000,00 187.001,00 222.762,00 246.680,00 242.582,00
Totaal 5 jaar € 1.085.025,00
gemiddeld totaal per jaar € 217.005,00
De gemiddelde exploitatielast van de BDG-hal is € 217.005,00. Echter de BDG-hal
bestaat uit een sporthal en een kleine turnzaal. Om de exploitatielast van de sporthal te
berekenen, wordt er gekeken naar de inkomsten van het afgelopen jaar. Van de
huurinkomsten komt 14% uit de huur van de kleine zaal en 86% uit de huur van de
sporthal. Door deze 86% door te berekenen naar de kosten, komt een uitkomst van
€ 186.624 voor de sporthal van de BDG-hal
WRZV Hal 2006 2007 2008 2009 2010
personeel 135.352,00 129.127,00 118.099,00 115.335,00 105.651,00
overige personeelskosten 16.430,00 12.879,00 13.355,00 13.384,00 13.741,00
gas water licht 60.190,00 60.367,00 88.195,00 59.606,00 63.252,00
onderhoud onroerend goed 27.087,00 46.573,00 - 24.400,00 5.536,00
OZB 13.658,00 6.424,00 12.517,00 2.788,00- 10.007,00
schoonmaak 13.020,00 13.493,00 13.449,00 14.052,00 11.256,00
bewaking 1.531,00 1.917,00 1.696,00 2.139,00 2.286,00
onderhoudscontract 3.107,00 3.156,00 3.876,00 4.630,00 4.593,00
kantoorkosten 17.590,00 16.529,00 14.139,00 21.848,00 13.485,00
verkoopkosten 9.841,00 13.627,00 7.650,00 9.332,00 7.398,00
algemene kosten 7.914,00 9.308,00 14.868,00 11.504,00 8.496,00
TOTAAL 305.720,00 313.400,00 287.844,00 273.442,00 245.701,00
Totaal 5 jaar € 1.426.107,00
gemiddeld totaal per jaar € 285.221,40
De WRZV-hallen bestaan uit twee sporthallen. De kosten moeten dan ook verdeeld
worden over deze twee hallen. Per hal zijn dan de exploitatielasten € 142.610,70.
58
Datum 22 september 2011
Titel Bekostigingsprocedure binnensportaccommodaties
58/58
Bijlage 6 klokurenvergoeding+ instandhoudingvergoeding
Instelling Acccommodatie
Klokuren-
vergoeding 2009
Instandhouding-
vergoeding 2009
Klokuren-
vergoeding 2010
Instandhouding-
vergoeding 2010
per klokuur
per jaar Normbedrag
per klokuur
per jaar Normbedrag
De Ambelt Ambelt Herfte € 564,95 € 3.196,29 € 566,36 € 3.204,28
Gymlokaal II € 426,36 € 3.558,96 € 427,42 € 3.567,86
Gymlokaal III € 564,95 € 3.196,29 € 566,36 € 3.204,28
Oosterenk I € 564,95 € 3.196,29 € 566,36 € 3.204,28
Oosterenk II € 564,95 € 3.196,29 € 566,36 € 3.204,28
Catent De Facet € 620,40 € 4.025,43 € 621,95 € 4.035,50
SSOG Eliëzerschool € 425,78 € 3.558,96 € 426,85 € 3.567,86
OOZ Gedeputeerdenlaan € 564,37 € 3.195,69 € 565,78 € 3.203,68
Marterveld € 564,37 € 3.195,69 € 565,78 € 3.203,68
Tichelmeesterlaan € 620,40 € 4.025,43 € 621,95 € 4.035,50
Turfmarkt € 620,40 € 4.025,43 € 621,95 € 4.035,50
Westerlaan € 460,00 € 3.890,97 € 461,15 € 3.900,70
Boterdiep € 425,78 € 3.558,96 € 426,85 € 3.567,86
Waallaan € 620,40 € 4.025,43 € 621,95 € 4.035,50
W. Barentzstraat € 460,00 € 3.890,97 € 461,15 € 3.900,70
Beukenstraat € 620,40 € 4.025,43 € 621,95 € 4.035,50
Gedeputeerdenlaan € 564,37 € 3.195,69 € 565,78 € 3.203,68
Vivente De Brug € 620,40 € 4.025,43 € 621,95 € 4.035,50
Vivente Mozaïek € 503,63 € 3.714,65 € 504,89 € 3.723,94
Emmaschool € 460,00 € 3.890,97 € 461,15 € 3.900,70
Wijkcentrum De Molenkamp € 722,96 € 3.516,33 € 724,77 € 3.392,90
Stichting BDG-hal € 878,12 € 42.332,00 € 880,31 € 41.639,00
Wijkcentrum De Weijenbelt € 895,75 € 6.340,67 € 897,99 € 6.134,20
Wijkcentrum Gerenlanden € 895,75 € 0,00 € 897,99 € 0,00
Wijkcentrum Elshof € 734,31 € 8.697,45 € 736,15 € 8.463,34
Wijkcentrum Het Anker € 895,80 € 7.202,39 € 898,04 € 6.976,42
Wijkcentrum De Enk € 957,08 € 0,00 € 959,47 € 0,00
Top Related