1

ZONDAG- EN NACHTARBEID

Dirk De PauwSociaal inspecteur-directiehoofdToezicht op de Sociale Wetten

Fod Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg

2

Algemeen• Het gaat om tewerkstelling van personeel, niet om de openingsuren !

• Basis wetgeving = de Arbeidswet van 16/03/1971 en haar uitvoeringsbesluitenArt. 11 Arbeidswet: “Het is verboden werknemers 's zondags tewerk te stellen.”Art. 35 §1 en 2 van de Arbeidswet: “ De werknemers mogen geen nachtarbeid verrichten. Onder nachtarbeid wordt verstaan de arbeid verricht tussen 20 en 6 uur.”

• Er zijn wettelijke uitzonderingen op deze verboden.

• Bespreking is beperkt tot kleinhandelszaken => vnml. ondernemingen die onder het paritair comité voor de zelfstandige kleinhandel (PC 201.00) ressorteren

3

ZondagarbeidUitz. 1: iedere zondagvoormiddag

• Kleinhandelszaken: tewerkstelling personeel mag iedere zondag van 8u00 ttz tot 12u00

• Let wel: 3u/werkperiode regel

4

ZondagarbeidUitz. 2a: ganse zondag, elke zondag• Volgende werkzaamheden mogen 's zondags worden uitgevoerd in

zoverre de normale exploitatie van het bedrijf het niet mogelijk maakt ze op een andere dag van de week uit te voeren : 1. toezicht op de bedrijfsruimte;2. schoonmaken, herstellen en onderhouden, in zover deze werkzaamheden voor de regelmatige voortzetting van het bedrijf nodig zijn, alsmede de werkzaamheden buiten de productie, die nodig zijn voor de regelmatige hervatting van het bedrijf de volgende dag;3. arbeid verricht om het hoofd te bieden aan een voorgekomen of dreigend ongeval;4. dringende arbeid aan machines of materieel en arbeid die door een onvoorziene noodzakelijkheid wordt vereist;5. arbeid om beschadiging van grondstoffen of voortbrengselen te voorkomen.

Deze werkzaamheden mogen zowel door de werknemers van het bedrijf als door andere werknemers worden uitgevoerd.

5

Zondagarbeid Uitz. 2b: ganse zondag, elke zondagTewerkstelling personeel mag de hele zondag voor: personen die werkzaam zijn in een familieonderneming waar gewoonlijk alleen bloedverwanten, aanverwanten of

pleegkinderen arbeid verrichten onder het uitsluitend gezag van de vader, de moeder of de voogd Handelsvertegenwoordigers in hotels, motels, kampeerterreinen, spijshuizen, restauratiebedrijven, traiteurszaken, verbruikszalen en

drankslijterijen agentschappen voor inlichtingen en reisagentschappen. ondernemingen die brandstof of olie voor autovoertuigen in het klein verkopen, doch enkel wat de werknemers

betreft die met de verkoop zijn belast. apotheken, drogisterijen en winkels van genees- of heelkundige toestellen de slagerijen, de bakkerijen en banketbakkerijen de voedingswinkels die minder dan vijf werknemers per winkel in dienst hebben op het ogenblik waarop van de

afwijking gebruik wordt gemaakt; Tabakswinkels winkels van natuurlijke bloemen (≠ tuincentra) Dagbladwinkels ondernemingen voor het verhuren van boeken, stoelen en vervoermiddelen (bvb verhuur fietsen) deelneming aan manifestaties van alle aard, onder meer aan salons, tentoonstellingen, musea, jaarbeurzen,

nijverheids- en landbouwtentoonstellingen, markten, braderijen, optochten en sportmanifestaties, voor zover die tewerkstelling gebeurt buiten de lokalen van de onderneming en de aanhorigheden, zoals parking, opslagplaatsen voor goederen

arbeid in opeenvolgende ploegen op voorwaarde dat hun arbeid een keer per week wordt onderbroken gedurende een periode van vierentwintig opeenvolgende uren waarvan er ten minste achttien op de zondag vallen

6

Zondagarbeid Uitz. 3a: ganse zondag, beperktKoopjeszondagen • PC 119.00 voor de handel in voedingswaren (met uitzondering van de groothandel)

PC 201.00 de zelfstandige kleinhandelPC 202.00 voor de bedienden uit de kleinhandel in voedingswarenPSC 202.01 voor de middelgrote levensmiddelenbedrijvenPC 311.00 voor de grote kleinhandelszakenPC 312.00 voor de warenhuizen

• Omwille van bijzondere en voorbijgaande omstandigheden of ter gelegenheid van om het even welke manifestatie of van een braderij, kunnen de werknemers de ganse zondag worden tewerkgesteld gedurende maximaal 6 zondagen per kalenderjaar, vrij te kiezen door de werkgever.

• Vierde tem zesde zondag: momenteel enkel in PC 119.00 voor de handel in voedingswaren (met uitzondering van de groothandel) en PC 201.00 voor de zelfstandige kleinhandel.

• Prestaties die op de vierde tem zesde zondag gepresteerd worden dienen extra verloond te worden.

• Betrokken bedienden dienen vrijwilligers te zijn en dienen gewoonlijk tewerkgesteld te worden in de betrokken zaak.

• Ten laatste 24 uur op voorhand schriftelijke kennisgeving aan Sociaal inspecteur-directiehoofd TSW en aan de vakbondsafvaardiging (zo die er is).

7

Zondagarbeid Uitz. 3b: ganse zondag, beperktKleinhandelszaken en kapsalons in badplaatsen, luchtkuuroorden en toeristische centra.• Toeristisch centrum = erkend door Federaal Minister Werk na

procedure, aanvraag nodig door College Burgemeester en Schepenen

• Tewerkstelling personeel heel de zondag in de volgende periodes: vanaf 1 mei tot 30 september gedurende de officiële kerst- en paasvakantie buiten de voormelde periodes voor ten hoogste 13 zondagen per

kalenderjaar op plaatsen waar tijdens het weekeinde een toevloed van toeristen plaats heeft ingevolge het bestaan van bezienswaardige of bekende plaatsen van culturele, historische of religieuze aard of van natuurschoon en/ of op plaatsen waar manifestaties plaatsgrijpen (zoals salons, tentoonstellingen, musea, jaarbeurzen, nijverheids- en landbouwtentoonstellingen, markten braderijen, optochten en sportmanifestaties).

8

ZondagarbeidUitz. 3c: ganse zondag, beperktKleinhandel meubelen en/of tuinartikelen.• Maximaal 40 zondagen per jaar.

• Betrokken bedienden dienen vrijwilligers te zijn en dienen gewoonlijk tewerkgesteld te worden in de betrokken zaak.

• Jaarlijks voorafgaandelijke kennisgeving in december aan Sociaal inspecteur –Directiehoofd TSW via aangetekend schrijven.

9

ZondagarbeidTewerkstelling personeel op zondag• => IHR in de loop van de zes dagen die op de bewuste zondag volgen

• IHR = volle dag, indien zondagarbeid > 4 uur• ten minste ½ dag indien zondagarbeid ≤ 4u + IHR verlenen voor of na 13 uur en

op die dag mag niet langer dan vijf uur arbeid worden verricht

• Betaalde IHR en overloontoeslag voor eventuele overuren op zondag• Toeslag 4e, 5e, 6e koopjeszondag

• geen OR of SA => loontoeslag 50 %• OR of SA: - ondernemingscao => regeling ondernemingscao

- geen ondernemingscao => loontoeslag minstens 100%• gewone uurrooster op zondag => enkel uren na 12u00, anders alle uren op

zondag

• ! Jeugdige werknemers = “minderjarige werknemers die 15 jaar of ouder zijn en die niet meer onderworpen zijn aan de voltijdse leerplicht.” => 15 jaar – 17 jaar en minstens 2de middelbaar

10

Nachtarbeid• Nachtarbeid = arbeid tussen 20u00 en 6u00

• PC 201.00: verbod nachtarbeid personeel, tenzij 1) het gaat om een onderneming wiens (hoofd)activiteit in artikel 36 van de

Arbeidswet of een KB opgesomd is 2) het gaat om werknemers die een leidende functie uitoefenen of een

vertrouwenspost bekleden zoals vastgelegd in het koninklijk besluit van 10/02/1965 tot aanwijzing van de personen die met een leidende functie of met een vertrouwenspost zijn bekleed in de particuliere sectors van 's lands bedrijfsleven, voor de toepassing van de wet betreffende de arbeidsduur (B.S. 12/02/1965)

3) het gaat om personen die werkzaam zijn in een familieonderneming waar gewoonlijk alleen bloedverwanten, aanverwanten of pleegkinderen arbeid verrichten onder het uitsluitend gezag van de vader, de moeder of de voogd

4) het gaat om handelsvertegenwoordigers 5) ploegenarbeid

11

Nachtarbeid Art. 36 Arbeidswet (beperkte lijst) +KB

• in hotels, motels, kampeerterreinen, restaurants, restauratiebedrijven, in de traiteurszaken, in de verbruikszalen en drankslijterijen;

• in ondernemingen van openbare vertoningen en vermakelijkheden;• in agentschappen voor inlichtingen en reisagentschappen;• in ondernemingen die brandstof en olie voor autovoertuigen in 't klein verkopen, doch enkel wat de werknemers

betreft die met de verkoop zijn belast;• in apotheken;• in ondernemingen voor verdeling van petroleumproducten aan particulieren;• voor het uitvoeren van werken van inventarissen en balansen op voorwaarde dat er per werknemer en per

kalenderjaar niet meer dan zeven nachten wordt gewerkt;• in artisanale brood- en banketbakkerijen;• in industriële brood- en banketbakkerijen (arbeiders PC van de voedingsnijverheid 118.00);• voor het uitvoeren van toezichtswerkzaamheden en bewaking die niet op een ander ogenblik kunnen worden

verricht;• voor het schoonmaken, herstellen en onderhouden in zover deze werkzaamheden voor de regelmatige

voortzetting van het bedrijf nodig zijn;• arbeid om het hoofd te bieden aan een voorgekomen of dreigend ongeval;• dringende arbeid aan machines of materieel voor zover de uitvoering ervan buiten de arbeidsuren onontbeerlijk

is om een ernstige belemmering van de normale werking van het bedrijf te voorkomen;• arbeid die door een onvoorziene noodzakelijkheid wordt vereist mits het voorafgaande akkoord van de

vakbondsafvaardiging van de onderneming of indien men in de onmogelijkheid is om het akkoord te vragen, mits mededeling achteraf; de Sociaal inspecteur-directiehoofd TSW in wiens ambtsgebied de onderneming gelegen wordt in beide gevallen op de hoogte gebracht.

• voor de uitvoering voor rekening van een derde van arbeid om het hoofd te bieden aan een voorgekomen of dreigend ongeval, en/of dringende arbeid aan machines of materieel.

12

Nachtarbeid PC 218.00• Het is verboden om bedienden van een onderneming die

onder het Aanvullend Nationaal Paritair Comité voor de Bedienden (PC 218.00) ressorteert nachtarbeid te laten presteren tenzij gevallen slide 10 of tenzij deze nachtarbeid ingevolge de toepassing van de procedure van de wet van 17 maart 1987 betreffende de invoering van nieuwe arbeidsregelingen in de ondernemingen (B.S. 12.06.1987) en de cao nr. 42 van 2 juni 1987, gesloten in de Nationale Arbeidsraad, betreffende de invoering van nieuwe arbeidsregelingen in de ondernemingen, algemeen verbindend verklaard door het koninklijk besluit van 18 juni 1987 (B.S. 26.06.1987) toegestaan wordt.

13

Toezicht op de Sociale Wetten• Adressen, contactgegevens en ambtsgebieden Directies

TSW -> www.werk.belgie.be

• Openingsuren publiek: maandag en vrijdag van 9u00 tot 12u00, woensdag doorlopend van 9u00 tot 17u00

• Informatie FOD WASO, TSW, wetgeving en reglementering -> www.werk.belgie.be

14

TSW Oost-Vlaanderen• Directie Aalst

Dokter André Sierensstraat 16 b 4, 9300 AalstTel. 053/75.13.33 - Fax. 053/75.13.44 E-mail: tsw.aalst@werk.belgie.be

• Directie GentSavaanstraat 11/002, 9000 GentTel. 09/265.41.11 - Fax. 09/265.41.10 E-mail: tsw.gent@werk.belgie.be

• Directie Sint-NiklaasKazernestraat 16 - Blok C, 9100 Sint NiklaasTel. 03/760.01.90 - Fax. 03/760.01.99 E-mail: tsw.sint-niklaas@werk.belgie.be

15

TSW West-Vlaanderen• Directie Brugge

FAC Kamgebouw, Koning Albert I - laan 1/5 bus 4, 8200 BruggeTel. : 050 44 20 30 - Fax : 050 44 20 39 E-mail : tsw.brugge@werk.belgie.be

• Directie KortrijkIjzerkaai 26-27, 8500 KortrijkTel. : 056 26 05 41 - Fax : 056 25 78 91 E-mail : tsw.kortrijk@werk.belgie.be

• Directie RoeselareKleine Bassinstraat 16, 8800 RoeselareTel. : 051 26 54 30 - Fax : 051 24 66 16 E-mail : tsw.roeselare@werk.belgie.be

16

Contactcenter voor Oost- en West-Vlaanderen

• Totnogtoe enkel voor Oost- en West-Vlaanderen

• Algemene vragen of informatie ivm reglementering Toezicht op de Sociale Wetten (loonbarema’s, opzegtermijnen, …) en Toezicht Welzijn op het Werk

• Maandag, dinsdag, donderdag, vrijdag telefonisch bereikbaar van 9u00 tot 12u00 en van 13u00 tot 16u30, woensdag doorlopend telefonisch bereikbaar van 9u00 tot 16u30

• Telefoon: 078/150398Email: info.owvl@werk.belgie.be

• Voor klachten, dossiergebonden vragen, neerleggen/• doorzenden documenten of een persoonlijk onderhoud =>regionale

directies

17

Vragen of opmerkingen ?

Bedankt voor uw aandacht !

Voor meer info:Dirk De PauwSociaal inspecteur-directiehoofd Toezicht op de Sociale WettenSavaanstraat 11/002, 9000 Gent, 0496/570.115dirk.depauw@werk.belgie.be