Position paper

Democratie.nu als ethisch merk ?

Piet De Pauw

3 Aug 2012-08-03

Versie 0.1

De positionering van democratie.nu heeft een lange voorgeschiedenis:

a) De weg lobbygroep bij bestaande politieke partijen

In de geschiedenis van WIT, de voorloper van democratie nu, is het pleidooi voor BROV

(Bindend Referendum op Volksinitiatief) eerst voorgesteld als een oplossing die meer in

lijn is met wat de meerderheid van de mensen willen met als neveneffect - verhoging

sociaal kapitaal. Dit middel werd gezien als een aanvulling van de representatieve

democratie, toegepast in die gevallen waar diegenen die de macht uitmaken, beslissingen

nemen die al te veel afwijken van wat de grote meerderheid van de bevolking meent wat

dient te worden gedaan. M.a.w het referendum als ingaand tegen een beslissing van de

verkozenen. Bijkomend werd geprobeerd deze ideeen doorgang te doen vinden via de

wetgevende macht van de zogenaamd representatieve democratie.

In realiteit bleek , dat aangezien directe democratie beslissingsmacht afneemt van politici,

en dat het BROV door hen gezien wordt als een ongewenste motie van wantrouwen, dat

politici alleen in woorden directe democratie steunden, maar nooit in daden.

b) de weg via een nieuwe politieke partij.

De weg via politici faalde. Dus werd getracht de bevolking rechtstsreeks te overtuigen

door deelname aan de verkiezingen.

Een eerste poging gebeurde via Vivant. Vivant heeft drie programmapunten:

basisinkomen, verschuiving van belasting op arbeid naar consumptie, en invoering

BROV (Bindend Referendum op Volksinmitiatief)

Ook deze weg bleek zeer moeilijk, om twee redenenen:

- overtuigen van de bevolking bleek moeilijker dan gedacht

- het opwerpen van politieke partijen van belangrijke drempels: de kiesdrempel,

fincieringsdrempel voor politieke partijen, verbod op verkiezingsreklame in de

gemeenschappelijke ruimtes, terwijl verkiezingen precies gaan over die

gemeenschappelijke ruimtes.

- het programmapunt “directe democratie” conflicteert in de realiteit regelmatig met de

andere programma punten.

Daarom werd besloten dat als “directe democratie” via de weg van een politieke partij

zou worden bewandeld, dat dit diende te gebeuren door een partij met slechts 1

programmapunt: invoering BROV (Bindend Referendum op Volksinitiatief)

Hiertoe werd de politieke partij 3D opgericht. Gelijkaardige initiatieven ontstonden ook

in parallel (iCrowd, LijstLijst, Blanko,....). Dit is een aanduiding dat het idee een aantal

mensen aanspreekt, en dus mogelijkerwijze een goede strategie is voor deelnamen aan

verkiezingen.

Advies werd ingewonnen (o.a. bij Roland Duchatelet op 7 december 2011). Uit de

meeting met Roland Duchatelet bleek dat om in verkiezingen te kunnen winnen men over

voldoende vuurkracht diend te beschikken. Verkiezingen gaat over het verslaan van de

anderen, en is een frontale confrontatie tussen tegenstanders. Deze confrontatie kan

alleen overleven als men in staat de andere via de inzet van voldoende middelen te

verslaan.

Gezien de zeer beperkte middelen is het voor velen duidelijk dat op korte termijn niet aan

deze voorwaarde kan worden voldaan. Het inzetten van de schaarse middelen

(vrijwilligers) met dit doel heeft een groot gevaar dat de mensen snel opgebrand raken en

gedesillusioneerd, omwille van het uitblijven van resultaten. Aangezien de “vijand” in dit

geval zeer machtig is, is de kans reeel dat het alleen maar lijdt tot fristratie en opoffering

van de goodwill en energie van de medewerkers.

Om succes te hebben die je het wiel van succes in gang te zetten. Een doelstelling te

zetten die kan worden behaald, hieruit kan weer nieuwe energie geput worden om een

nieuwe doelstelling te halen,... enzovoort. Deze werkwijze wordt uiteengezet in het boek:

“Good to Great” van Jim Collins1. Maar hoe doe je dit?

Op 25 september 2010 werd de hulp ingeroepen van Wim Van Hees. Hij is expert in het

opzetten van succesvolle merken en vertelde dat er twee manieren zijn om democratie.nu

te verkopen, dwz en sterk merk te maken:

1) Verkopen als sterk merk door te wijzen op de voordelen.

m.a.w. een antwoord op de vraag: “What is in for me?”

2) Verkopen als een ethisch merk. Dwz als een ethische MUST

Dan wordt deze ethiek in frontale confrontatie voorgesteld tov de heersende ethiek.

Het verkopen van een organizatie als sterk merk, vraag de inzet van heel wat middelen

(promotiemateriaal, medewerkers,...). Die middelen zijn niet beschikbaar voor de

promotie van directe democratie. Een minimum voorwaarde om enige kans te hebben

bij verkiezingen is een positionering als sterk merk.

Helemaal anders wordt het wanneer je de organisatie kan verkopen als een ethisch merk.

Dan plant je je voet in de grond, en zeg je: “wij staan voor deze ethische waarde”. Die

waarde botst frontaal met de tot dan toe geldende ethiek. Door het planten van je voet op

dat punt, en elke confrontatie met ethische waarden te winnen, veroorzaak je dat de

wereld rond dit punt begint te draaien. Maar dan dien je natuurlijk een sterke ethisch

uitgangspunt te hebben.

De vraag is dan: wat is de ethische waarde onderliggend aan de ideeen van het BROV?

Dit was voor mij het begin van een lange zoektocht.

1 http://en.wikipedia.org/wiki/Good_to_Great

Laat ons eerst naar de bestaande ethische systemen kijken:

(1) Dictatuur

Elke mens van deze samenleving is slaaf van een slavenmeester. De slavenmeester is aan

de macht gekomen via een militaire coup, en blijft aan de macht zoalng hij/zij (meestal

een hij) deze acht kan behouden. Zolang als de slavenmeester een aantal regels volgt

(meestal het maken van een wet door de horigen van de organizatie waarvan de

slavenmeester het hoofd is), zijn er voor de slavenmeester weinig of geen beperkingen in

het nemen van het leven, vrijheid en eigendom van de onderworpen slaven.

(2) Representatieve Democratie.

De mens is slaaf van een slavenmeester. Een slavenmeester aangesteld voor een

bepaalde tijd, via een procedure die men “verkiezingen” noemt. Zolang als de

slavenmeester een aantal regels volgt (meestal het maken van een wet door de horigen

van de organizatie waarvan de slavenmeester meestal het hoofd is), zijn er voor de

slavenmeester weinig of geen beperkingen in het nemen van het leven, vrijheid en

eigendom van de onderworpen slaven.

In tegenstelling tot een dictatuur verloopt het maken van wetten in een representatieve

democratie moeilijker.

Immers er zijn volgende beperkingen:

- de aanstelling tot slavenmeester is voor een beperkte duur. De slavenmeester zal

meestal een nieuwe aanstelling tot slavenmeester ambieren, en is daardoor afhankelijk

van de goodwill van de verkozenen, en onrechtsreeks van de slaven die deze verkozenen

bij de volgende verkieizing aanstellen.

- de verkozenen kunnen de slavenmeester afzetten wanneer deze hen niet meer bevalt

en een andere slavenmeetser aanduiden.

Wat is nu voor een slaaf het verschil tussen dictatuur en representatieve democratie?

In een representatie democratie is dat de slavemeester meer afhankelijk van de

verkozenen., vermits hij/zij kan afgezet worden. Dit leidt ertoe dat wat minder geweld

kan worden gebruikt door de slavenmeester voor het nemen van vrijheid en eigendom

van de slaven. Vandaar dat Representieve democratie wordt aanzien als superieur boven

dictatuur.

In de meeste van de representatieve democratieeen worden ongeveer 100 000 bladzijden

nieuwe wetten gemaakt. Het geconsolideerde effect van deze wetten over een lange

periode is dat de individueen die in deze samenlevingen wonen (de slaven), steeds meer

van hun vrijheden en eigendom verliezen. Het systeem glijdt steeds langzaam maar zeker

af naar een totalitair systeem. In de realiteit zien we dat elke representatieve democratie

instabiel is. Op termijn leidt dit naar oorlog, of een finaciele ineenstorting. Voorbeelden

van dergelijke oorlogen zijn de tweede wereldoorlog , de Vietnam oorlog, de Golfoorlog,

de oorlog tegen drugs, en de oorlog tegen terrorisme. Sommigen nemen als maat voor

het tot slaaf maken van de mensen het beslag van de overheid op het BNP, en de grootte

van de overheidsschuld tov het BNP (het tot slaaf maken van de toekomstige generaties).

De als onvermijdelijk geachte evolutie van representatieve organisaties naar een

autoritaire organistaie, wordt de Ijzeren wet van Robert Michels genoemd. Het wordt

door velen aanzien als de eerste wet van de politicologie2.

Alhoewel het systeem van representatieve democratie als ethisch systeem hoger wordt

ingeschat dan het systeem van dictatuur, is dit niet het hoogste dat kan worden bereikt.

Als verbetering van het systeem Representatieve Democratie worden twee verschillende

ethische systemen naar voor geschoven:

(a) het ethische systeem dat elke mens slaaf is van alle andere mensen.

Beslissingen in dit ethische systeem worden genomen door een democratische stemming

onder alle mensen. Er zijn geen beperkingen over de onderwerpen. Een samenleving

gebaseerd op deze ethische norm zou men kunen noemen “Onbegrensde Directe

democratie”.

(b) het ethische systeem van Zelfbeschikking van elke mens. In dit systeem heeft de

mens zelfbeschikking over zijn leven, vrijheid en de producten van die vrijheid

(eigendom). De enige beperking die aan deze vrijheid wordt gesteld, is de vrijheid van

de andere mensen (4 regels voor het oplossen van conflicten: self ownership, first come

2 http://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Michels

Onbegrensde Directe

Democratie

first owns, producer owns, acquisition through own production or through voluntary

exchange).

Het systeem van Zwitserland benadert dit van onbegrensde directe democratie. De

voordelen van het Zwitserse systeem tov het systeem van representatieve democratie

worden duidelijk als men een aantal key performance parameters van het systeem bekijkt

en vergelijkt met dit van de representatieve democratieeen.

Hoe doet Zwitserland het in vergelijking met de reperesentatieve systemen?

Er zijn volgende 8 observaties:

1) Zwitserland heeft een van de hoogste BNP per capita van alle landen in de

wereld.

2) Zwitserland heeft een zeer lage staatsschuld tov BNP

De Europese schuldenkrisis gaat aan Zwitserland voorbij.

Zie Tabel 1.

3) Zwitserland heeft een van de laagste belastingen in de wereld.

4) Zwitserland behoort tot die landen met het hoogste subjectief welzijn ter wereld.

5) Zwitserland is de meest competitieve natie ter wereld.

In 2010 heeft het World Economic Forum Zwitzerland als de meest competitieve

natie voorgesteld. http://www.finfacts.ie/irishfinancenews/article_1020536.shtml

Nochtans heeft Zwitserland een hele reeks competitieve handicaps:

Zeer weinig grondstoffen, hoge loonkost, sterke munt, chronisch tekort aan

arbeidskrachten.

6) Zwitserland werd door de Europese Unie uitgeroepen als veruit de meest

innovatieve natie.

http://ec.europa.eu/research/innovation-union/pdf/iu-scoreboard-2010_en.pdf

7) Zwitserland heeft een van de laagste moord ratios per hoofd van de bevolking

terwijl de bevolking oorlogswapens in huis heeft.

8) Zwitserland heeft een van de laagste cijfers verkrachtingen per hoofd van de

bevolking.

Tabel 1 geeft de grootte aan van de staatsschulden van 128 landen in de wereld.

Hoe komt het dat representatieve democratieen zo’n hoge schuldgraad hebben?

Vergelijking Belgie Zwitserland

In de de top 20 van de landen met de hoogste staatsschuld tov het bruto nationaal product

zijn veelal representatieve democratien en er zitten 10 Europese landen in deze top 20.

(a) heeft als kenmerk dat er ethische normen zijn tussen twee personen: het initieren van

geweld op een andere persoon is onethisch (bv diefstal, moord, verkrachting,....). Wordt

echter de beslissing in groep genomen ipv tussen twee personen, dan is er een omkering

van ethiek: initiatie van geweld is dan wel legitiem.

Dit is precies de ethische waarde die momenteel geldt in de meeste samenlevingen, en

ligt aan de oorsprong van veel zaken die fout gaan in die samenlevingen.

Dit wordt geillustreerd in onderstaande cartoon.

Elke samenwerking tussen mensen in samenleving (b) is gebaseerd op vrijwillige

samenwerking (ook contractuele samenleving genoemd) in tegenstelling tot de

gedwongen samenleving van (a). Verder houdt dit in kleine gemeenschappen. Een

individu kan kiezen tussen verschillende gemeenschappen waarbij hij/zij aansluit. (=

democratoie met kleine d). In gemeenschappen is er steeds iets gemeenschapelijk, zoniet

zou er geen sprake zijn van een gemeenschap. Beslissingen over het gemeenschappelijke

in die gemeenschappen gebueren door middel van een democratische stemming (=

Democratie met grote D). De onderwerpen van die stemmingen zijn begrensd tot wat op

voorhand is overeengekomen.

Een samenleving gebaseerd op deze ethische norm noemt men een Vrije Samenleving

of een Begrensde Directe Democatie.

Er zijn twee implementatievormen van dit systeem: het systeem van gemeentevrijheid, en

het systeem van Panarchie.

In het systeem van gemeentevrijheid bestaat de samenleving uit onafhankelijke

geografisch gesloten gemeenschappen, gemeenten, die samen op vrijwillige basis een

confederatie vormen. Vermits een dergelijke confederatie vrijwillig is, kan de

confederatie de gemeenten niets opleggen tegen hun wil. Het systeem van

gemeentevrijheid werd beschreven in 1947 door prof. A. Gasser, en voorgesteld als

ideaal model voor Europa3.

4

Gaan we nog een stap verder en laten we de eis tot geografisch gesloten gemeenschap

vallen, dan kan dit systeem worden beschreven als Panarchie. Dit systeem werd in 1860

voorgesteld door Paul-Emile de Puydt5. Een andere beschrijving van dit systeem wordt

gegeven door Bruno Frey als FOCJ (Functionally Overlapping and Competing

Jurisdictions)6. Op dit ogenblik bestaat er geen enkel systeem in de wereld dat volgens

deze ethische norm functioneert. Plannen zijn in voorbereiding voor het op zee lanceren

van dergelijke gemeenschappen o.a. door het Seasteading Institute opgericht door Patri

Friedman7.

Systeem (b) garandeert de hoogste mate van vrijheid. Vermits welvaart en welzijn een

hoge mate van correlatie hebben met vrijheid, wordt ethisch systeem (b) door vele naar

voor geschoven als het uiteindelijk doel. Systeem (a) belangrijke voordelen tov van het

bestaande systeem van representatieve democratie. Daarom kan systeem (a)

“onbegrensde directe democratie” kan worden gezien als een intermediaire stap.

3 A. Gasser, “Gemeindefreiheit als retuung Europas”, 1947

4 Merk op dat terwijl Zwitserland vroeger bestond uit onafhankelijke gemeenten die samen op vrijwillige

basis een confederatie vormden, dat dit Zwitserland nu niet meer bestaat. In het huidige zwitserland

vormen de gemeenten een federatie. Hierbij breekt de federale wetgeving de gemeentewetgeving. Daarom

kan Zwitserland niet aanzien worden als een vorm van ethische samenleving (b). Bovendien zijn in

Zwitserland de onerwerpen waarover kan worden gestemd ook niet begrensd. 5 http://www.panarchy.org/depuydt/1860.eng.html

6 http://en.wikipedia.org/wiki/FOCJ

7 http://en.wikipedia.org/wiki/Patri_Friedman

Besluit:

Voor de positionering als ethisch merk is een “ongelimiteerde directe democratie” weinig

of niet bruikbaar, vermits de verschillen tussen de ethiek van “ongelimiteerde

democratie” en “representatieve democratie” relatief gering zijn, en er zowel in het

systeem van “ongelimiteerde directe democratie” als in het systeem van “representatieve

democratie” een omkering is van ethiek voor groepen. Precies deze omkering van ethiek

is verantwoordelijk voor een aantal belangrijke uitwassen van het systeem.

Voor een ethisch merk is daarom m.i. alleen het model van een beperkte directe

democratie bruikbaar, vermits hier voor het eerst eenzelfde ethiek geld voor iedereen en

in alle situaties. Ik vermoed dat een vereniging die het idee propageert van een

samenleving die geen geweld initieert, samen met respect voor de zelfbeschikking van

het individu, en die dus deze laatste maar belangrijke vorm van slavernij afschaft, kan

zelfs als een sterk merk worden gepositioneerd en gepercipieerd.

Twee leden van democratie.nu confronteren slavenmeester in spe Bart De Wever met de

vraag naar Bindende Referenda. Deze vraag werd door Bart De Wever weggelachen.