Zomer 2009 - NPV€¦ · Pomospost Zomer 2009 3 De NPV beschikt, zoals bekend, over regionale...

Pomospost Zomer 2009 1

Zomer 2009

Inhoudsopgave NPV Nieuws Van het bestuur Notulen Algemene Ledenvergadering 2009 NPV inventarisatie en website Fruitbomen in Beetsterzwaag Eerste ledendag Regiogroepen Bewaarkampioenen Creatief Culinair: Vergeten groenten Ramenas Aardpeer, pastinaak Pastinaakstampot Kruisbessenwijn Ziekten en plagen Miljoenen rupsen vreten bomen kaal Bacterievuurcontrole Pomologie 200e verjaardag Bramley’s Seedling Reine Claude van Sweykhuisen Open brief Natuur in de hoogstamboomgaard Buitengeluiden Grenzeloos vliegen Bezoek aan boomkwekerij ten Elsen

2 3 5 8 8 11 11 12 14 14 15 17 18 20 22 25 28 30

Pomospost is een uitgave van de Noordelijke Pomologische

Vereniging. De NPV stelt zich het opsporen en in stand houden van

oude fruitrassen ten doel. Adviseren over aanplant en onderhoud is

daarbij een belangrijke taak. U kunt als lezer vragen stellen aan de

in dit colofon genoemde contactpersonen

Van het bestuur Enkele agendapunten van de eerste bestuursvergadering in de nieuwe samenstelling.

Tijdens de ledenvergadering op 18 april 2009 zijn, Dick Smith de voorzitter, Jan Wittenberg de secretaris en het bestuurslid Jaap Strik afgetreden. Jan Wittenberg kon, door drukke werkzaamheden in zijn huidige baan, dit niet meer combineren met de functie van secretaris. Dick Smith en Jaap Strik zijn gestopt om na meerdere zittingsperiodes plaats te maken voor nieuwe gezichten, zoals ze zelf op-merkten.

Tijdens die zelfde vergadering is Gerrit J Pollard gekozen tot nieuwe voorzitter en Dick Pijpers en Harm Moek als nieuwe bestuursleden.

Op maandag 11 mei 2009 vond de eerste vergadering plaats van het bestuur in de nieuwe samenstelling. Te gast was Dick Smith om een aantal zaken toe te lichten.

In deze vergadering kwam als één van de eerste punten de benoeming van de secretaris, de penningmeester en de vice-voorzitter aan de orde. Met algemene instemmen werd Dick Pijpers als secretaris, Harm Moek als penningmeester en Jan Schreurs als vice-voorzitter gekozen. Samen met de overige leden Roelf Koning, Lex Kleijn en Hennie Ros-sel is het bestuur weer compleet. Zij zullen in hun werk-zaamheden voorlopig nog ondersteund worden door Jans Koops, die de ledenadministratie beheert en Jannie Koops die de boekhouding verzorgt. Aangezien beiden te kennen hebben gegeven over enige tijd te willen stoppen, zal ge-zocht moeten worden naar vervanging.

Wanneer we de huidige NPV organisatie bezien dan valt op, dat de lijnen tussen het bestuur en de leden, die actief zijn in het veld, uiterst dun zijn. Het zijn bovendien vooral informele lijnen die alleen bij de insiders bekend zijn Zo regelen de mensen in het veld hun eigen activiteiten, al dan niet in groepsverband en vertegenwoordigen de NPV op allerlei evenementen, terwijl het bestuur relaties onder-houdt met andere verenigingen, e.d.

Beide groepen doen hun werk uitstekend en met veel inzet, alleen de wederzijdse onderlinge informatie-uitwisseling, kan beter. Of je een dergelijke organisatiestructuur moet aanvaarden onder het motto, het is een vereniging van amateurs en

geen bedrijf, is de vraag. Ook een vereniging is gebaat met een heldere structuur en adequate uitwisseling van infor-matie.

Gezien het feit, dat de NPV steeds groter wordt qua le-dental en spreidingsgebied en er bovendien steeds inten-siever samengewerkt zal gaan worden met derden, zal de organisatie structuur de volle aandacht krijgen van het nieuwe bestuur.

Dit betekent onder andere, dat de samenwerking tussen het bestuur en de leden in het veld versterkt zal worden. Niet door allerlei managers e.d. te benoemen, maar door aan leden en bestuursleden te vragen om een functie als contactpersoon te willen vervullen. Met als hoofdtaken het inventariseren en het stimuleren van activiteiten, het hou-den van overzicht en het onderhouden van contacten met andere contactpersonen. Het bestuurslid, dat als con-tactpersoon voor een bepaalde groep optreedt, doet re-gelmatig verslag van de stand van zaken van die groep, tijdens de bestuursvergaderingen. Uiteraard zal, bij financi-ële zaken ook overleg moeten worden gevoerd met de penningmeester of zal er een bestuursbesluit moeten worden genomen.

Tijdens de vergadering is afgesproken dat de volgende bestuursleden als contactpersoon zullen optreden: • Jan Schreurs voor de werkgroep NPV determineerders

incl. de speurpomgroep • Gerrit J Pollard voor de redactie van de Pomospost. • Jan Schreurs voor de werkgroep cursussen, workshops

e.d. • Roelf Koning voor de werkgroep kraamhouders.

De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden zullen op een later tijdstip nog worden vastgelegd.

Naast deze werkgroepen wordt er gedacht aan de vorming van een werkgroep voor promotie en ledenwerving en een werkgroep voor documentatie en bibliotheek.

Onder welke werkgroep de leden vallen die zich bezig houden met enten, moet nog uitgezocht worden.

Lex Kleijn zal het onderhoud en mogelijke aanpassingen van de NPV website op zich nemen.



De NPV beschikt, zoals bekend, over regionale contactper-sonen voor vragen over oude fruitrassen. Daarnaast zullen nu ook regiovertegenwoordigers benoemd worden die in bepaalde regio’s de activiteiten van de NPV inventariseren, stimuleren en contact houden met het bestuurslid, dat belast is met de regionale activiteiten. Deze regionale vertegenwoordigers kunnen uiteraard naast de regionale activiteiten ook de beantwoording van vragen over oude fruitrassen in hun portefeuille hebben.

Inmiddels zijn in goed overleg Harry van der Laan voor de regio Groningen en Henk Jan Schutte voor de regio Oost, als regiovertegenwoordigers benoemt. Voor de andere regio’s worden nog vertegenwoordigers gezocht.

Namens het bestuur zal Gerrit J Pollard voorlopig als con-tactpersoon voor de regiovertegenwoordigers optreden.

Aangezien binnen de NPV al langer wordt gesproken over

collectiebeheer en alles wat daarmee samenhangt en dit onderwerp met name weer aan de orde kwam tijdens het overleg over de inventarisatie site, heeft het bestuur besloten een studiegroep te formeren. Deze studie groep krijgt als hoofdtaak, het formuleren van een beleidsnota “NPV collectie beheer”.

Leden die eerder in de werkgroepen zaten die in 2007 en 2008 zijn geformeerd, zullen voor deze studiegroep worden uitgenodigd.

Dick Pijpers en Harm Moek zullen als bestuursleden aan het overleg deelnemen en de coördinatie van de studie-groep op zich nemen.

Hoewel er meer onderwerpen aan de orde zijn geweest, waren dit de meest opvallende punten in deze eerste en prettige vergadering.

Gerrit J Pollard. Voorzitter

Het nieuwe bestuur, links de drie nieuw benoemde leden, Harm Moek, Dick Pijpers, Gerrit Pollard, rechts de beide blijvende

bestuursleden, Jan Schreurs en Roelf Koning. Lex Kleijn was wegens ziekte afwezig.

Notulen ALGEMENE LEDENVERGADERING zaterdag 18 april 2009

PLAATS: Fraeylemaborg, Schathuis, Hoofdweg 28, 9621 AL

10.00 -11.15. HUISHOUDELIJKE VERGADERING Aanwezig 28 leden. Bericht van verhindering: Gerrit Plakmeijer, Griet Bergsma, Jous Boerema, Ria Olijslager, Lex Kleijn

De voorzitter opent de vergadering om 10.15 uur en heet de leden welkom. Lukas Duijts stelt een punt van orde. Hij heeft van de secretaris een stuk ontvangen over Pomologisch collectiebeheer en de website NPV-inventarisatie. Hij heeft enkele bedenkingen en heeft hier vragen over. De secretaris zegt dat hij dat graag wil toelichten als er aan het eind van de vergadering tijd voor is. Lukas en nog een aantal leden vinden echter dat er een aparte ledenvergadering moet komen. Na enige discussie wordt besloten dit onderwerp in een extra ledenver-gadering te bespreken.

1. Notulen Alg. Ledenvergadering 29-3-2008 De notulen worden goedgekeurd met wijziging van punt m.b.t. pomologisch beheer van de Fruithof. Hier had moe-ten staan “het bestuur is verantwoordelijk, maar legt de uitvoering van deze taken op aan een groep rassendes-kundigen binnen de NPV”.

2. Mededelingen en Ingekomen stukken In de pauze is het boek Hoogstamfruitbomen in West-Vlaanderen te koop voor 4 euro. Harry van der Laan heeft voor de liefhebbers enthout van een speciaal perenras, Martin Sec, beschikbaar.


3. Financieel Verslag 2008 en Begroting 2009 Er zijn geen vragen of opmerkingen bij het financieel ver-slag 2008 en de begroting 2009.

4. Verslag kascommissie Harry van der Laan en Lucas Duijts brengen verslag uit. De financiële administratie zag er goed en overzichtelijk uit. Er is wat meer dynamiek in de uitgaven vanwege diverse producten die onlangs zijn aangemaakt. Onder dankzegging aan Jannie Koops, die de feitelijke boekhouding voortreffelijk heeft uitgevoerd, wordt de penningmeester decharge verleend. Lukas Duijts en Jan Veel worden benoemd in de nieuwe kascommissie. Harry van der Laan is beschikbaar als reservelid.

5. Voorstel om samen met POM Noord Holland de Pomospost uit te geven Het voorstel is toegelicht in de Pomospost. Gevraagd wordt of het gevolgen heeft voor de contributie. Voor de NPV is dit niet het geval. POM Noord Holland heeft met overgrote meerderheid met het voorstel ingestemd en gelijktijdig besloten de contributie te verhogen met 5 euro. Gezien de kwetsbaarheid van de redactie (weinig redactieleden) worden NPV-leden van harte opgeroepen zich te melden om mee te doen met de redactie of de productie van het blad. De uitwerking van het voorstel zal in de loop van 2009 plaats vinden, zodat per 2010 het blad met een uitgebreide redactie, een nieuw redactiestatuut en een nieuwe redactie gezamenlijk kan worden uitgegeven. Het voorstel wordt met 19 stemmen voor en geen tegen aangenomen.

6. Jaarprogramma en Ledendag Jan Wittenberg licht het idee voor een ledendag toe. Het doel is het versterken van de onderlinge band tussen de leden en kennisoverdracht op het gebied van pomologie. Gedacht wordt aan een zaterdag met een gevarieerd programma, voor elk wat wils: rondleidingen, lezingen, kennisoverdracht, uitwisseling, tentoonstelling, demonstraties, etc. Een goed moment is begin oktober als er fruit aan de bomen hangt. Een goede locatie is de Fruithof, vanwege de NPV-collectie en de faciliteiten. Het is tevens mogelijk om met relatief geringe inzet een (kleine) fruittentoonstelling te organiseren.

Als een ledendag een succes wordt kan het ieder jaar worden gehouden, waarbij in de even jaren de ledendag samenvalt met Souvenirs van Eeuwen. Na overleg met de Fruithof blijkt 3 oktober de beste datum. Er worden diverse suggesties voor het programma genoemd: proefdag/ eten en drinken rondom fruit.

In verband met de hoge taakbelasting wil het nieuwe be-stuur een voorbehoud maken. Jan Woltema ziet geen meerwaarde. Hij vraagt zich af wat de NPV eigenlijk doet. Met 16 stemmen voor en geen tegen wordt het voorstel aanvaard.

7. Bestuursverkiezing Aftredend zijn Dick Smith, Jaap Strik en Jan Wittenberg. Bestuursleden Jan Scheurs, Lex Kleijn en Roelf Koning blijven aan. Van Hennie Rossel is geen bericht ontvangen, zodat statutair moet worden aangenomen dat hij tot 2010 aanblijft.

De nieuwe bestuursleden stellen zich voor: Dick Pijpers: woont in Apeldoorn en heeft zich zijn hele leven met Groenten & Fruit bezig gehouden o.a. als oplei-der van keurmeesters G&F. Hij is een verwoed verzame-laar van boeken en artikelen op G&F-gebied en heeft zelf boeken geschreven. Gerrit Pollard: woont in Hoogezand. Hij was directeur van een grote scholengemeenschap. Na zijn pensionering is hij actief geworden in de NPV o.a. als redactielid van de Po-mospost. Harm Moek woont in Ureterp. Hij heeft een achtergrond in de land- en tuinbouw. Hij heeft een speciale belangstelling voor de fruitteelt en is o.a. coördinator van de hoogstam-brigade in Zuidoost-Friesland. De nieuwe voorzitter Gerrit Pollard wordt bij acclamatie gekozen. Ook de overige bestuursleden worden met alge-mene instemming en onder applaus gekozen. De taken van penningmeester en secretaris worden in het bestuur in onderling overleg geregeld.

8. Rondvraag Omdat er nog voldoende tijd is wil Jan Wittenberg graag de voortgang van het pomologisch collectiebeheer en de NPV- inventarisatie website alsnog toelichten. Vanuit de vergade-ring wordt hier tegen geprotesteerd aangezien al besloten is hieraan een aparte vergadering te wijden. De voorzitter besluit conform deze besluitvorming dat het punt nu niet meer aan de orde kan komen

De vertrekkende bestuursleden worden met vriendelijke woorden en een mand streekproducten uitgeluid. Hierna wordt de NPV-voorzittershamer ( een echt pomologisch pronkstuk in de vorm van een peer met lange steel) door

k Smith overhandigt de voorzittershamer aan Gerrit Pollard

Dick Smith overgedragen aan zijn opvolger Gerrit Pollard.

Dic


De nieuwe voorzitter doet vervolgens een oproep aan de leden om de gaten die dreigen te vallen in het werk van de NPV te helpen opvullen. Er zijn diverse werkgroepen en ieder bestuurslid zal met een specifieke taak worden belast. Dit kan o.a. betekenen het optreden als

contactpersoon voor bepaalde commissies en taakgroepen, zodat er een sterkere binding ontstaat tussen bestuur en kaderleden. Dit is ook heel belangrijk voor de regionale vertegenwoordigers.

De nieuwe voorzitter sluit de vergadering om 11.15 uur.

Het middagprogramma na de ledenvergadering Na de middagpauze werden lezingen gegeven door ons NPV lid Marten Pelleboer en Gerjan Brouwer van de DLV Plant BV. Daarna zijn de boomgaard in het park van de Fraeylemaborg en de boomgaard van Lukas Duijts bezocht.

Marten Pelleboer ging in zijn lezing in op de ontwikkeling van de gewasbescherming. Hij beschreef de opkomst van de gewas-bescherming in de jaren vijftig van de vorige eeuw die begon met een winterbespuiting met vruchtboomcarbolineum of DNOC waar je als spuiter maandenlang geel van was. Gevolgd door een periode van de “papjes” zoals Bordauxsepap. Luizen werden met Nicotine en DDT aangepakt, kortom een periode waarin voor elke plaag wel een middel voorhanden was. Eind negentiger jaren verdween het eerste middel van de markt en deden de biologische fruitbedrijven hun intrede.

Commerciële fruittelers keken aanvankelijk met de nodige scepsis naar die biologische aanpak, tot men ontdekte dat de spint een natuurlijke vijand had, de roofmijt. Daarna is de ontwikkeling van de biologische aanpak snel gegaan. En men kan dan ook zeggen dat met de intrede van de geïntegreerde gewasbescherming een nieuw tijdperk is in gegaan.

Na Marten Pelleboer ging Gerjan Brouwer verder in op dit onderwerp met als titel “Hoe benut ik de biodiversiteit in mijn boom-gaard”. Gerjan Brouwer is voorlichtster bij DLV Plant, een landelijke adviesorganisatie voor de gangbare biologische landbouw. Zij besprak de verschillende schadelijke insecten en mijten in fruitgewassen en hun natuurlijke vijanden. Op een scherm werden deze insecten en mijten sterk vergroot weergegeven zodat bijvoorbeeld de larve van een lieveheersbeestje als een groot en gevaarlijk uitziend beest overkwam terwijl het in werkelijkheid kleiner is dan een speldenknopje. In haar lezing verwees zij ver-schillende malen naar het standaardwerk van A.van Frankenhuyzen 1), De lezing werd afgesloten met een soort toets waarbij bij een afbeelding van bijvoorbeeld een insect, de naam dat insect werd gevraagd.

Vervolgens gingen vrijwel alle aanwezigen naar de boomgaard van de Fraeylemaborg. Door met een plastic buisje tegen tak-ken van fruitbomen te kloppen vielen mijten en insecten naar beneden die opgevangen werden in een z.g. klopnet. Groot was de verbazing onder de toeschouwers bij het zien van het grote aantal insecten dat in het klopnet was gevallen en dat zo vroeg in het jaar.

Daarna werd een bezoek gebracht aan de collectieboomgaard met diverse zeer zeldzame fruitrassen van Lukas Duijts.

Geconstateerd kan worden dat het een zeer leerzame en geslaagde middag was.

1 ) A.van Frankenhuyzen. Schadelijke en nuttige insekten en mijten in fruitgewassen ISBN 90 9002 363 1 te bestellen bij de NFO.

Een NPV inventarisatiesite naast de NPV website? Naast de bestaande website van de NPV, is er nu ook een NPV-inventarisatie site ontwikkeld. Deze nieuwe site is nog een proefversie en kan nog niet via de knop “inventarisatie” van de NPV website bezocht worden. Bovendien moet het formele besluit tot invoering nog worden genomen.

Deze nieuwe site is qua vormgeving gelijk aan de inventa-risatie sites van de POM-ologische vereniging Noord-Hol-land en de Stichting Fruit yn Fryslân.

De sites bevatten de modules “rasbeschrijvingen” en “col-lecties”. De module “rasbeschrijvingen” staat op het geza-menlijke deel van de drie samenwerkende instellingen en kan door willekeurige bezoekers bezocht worden.

Daarnaast heeft iedere instelling zijn eigen module “collec-ties”, waarop de collecties van de betreffende instelling staan. Deze module kan alleen bezocht worden met een speciale inlogcode, verkrijgbaar via de betreffende vereni-ging of stichting.

In 2003 nam de POMologische vereniging Noord-Holland het initiatief om een dergelijke inventarisatie site op te zetten en gaf de Bataviagroep de opdracht, die site te ontwikkelen. Toen na enige tijd de site gereed was, is men begonnen met de collecties te inventariseren en de rasbe-schrijvingen in te voeren.

In 2005 sloot de Stichting Fruit yn Fryslân zich aan bij dit initiatief en nu in 2009, voorlopig nog als proef, de Noorde-lijke Pomologische Vereniging. Wat vooraf ging.

Al langere tijd leefde er binnen de NPV de gedachte om de collecties van leden en de collecties die door de NPV zijn aangeplant en/of worden onderhouden, onder te brengen in een collectie-overzicht of database, omdat een dergelijk overzicht de basis vormt voor een goed collectiebeheer.

Toen dit in de ledenvergadering 2007 aan de orde kwam, werd nog tijdens die vergadering de werkgroep “collectie


vorming” gevormd met als contactpersoon, Lukas Duijts.

Het NPV bestuur, in de persoon van Jan Wittenberg, begon daarnaast informatie te verzamelen, hoe de collectie-in-ventarisatie elders geregeld is. Daarbij vielen in het bijzonder op, de collectie-inventarisatie van de POM Noord-Holland en de activiteiten op dit gebied, door het Centrum voor Genetisch Bronnen Nederland ( CGN ), een onderdeel van de Universiteit van Wageningen.

Dit leidde er toe, dat het NPV bestuur besloot om voor de jaarvergadering van 2008 Ger Ernsting van de POM Noord-Holland en Bert Visser van het CGN, uit te nodigen om lezingen over de collectie-inventarisatie te verzorgen.

In afwachting hiervan besloot de werkgroep “collectievorming”, de werkzaamheden voorlopig op te schorten. Tijdens de ledenvergadering in 2008 gaf Ger Ernsting, een nadere uitleg over de collectie-inventarisatie van de POM. Inmiddels is door de inventarisatieteams van de POM een groot aantal boomgaarden bezocht. Van al die bomen zijn het ras, het jaar van aanplant, bijzonderheden en vaak ook de GPS positie (Global Positioning System ) genoteerd. Die gegevens zijn vervolgens opgenomen in de module “collecties” van de POM inventarisatiesite. De beschrij-vingen van de gevonden rassen zijn daarna opgenomen in de module “rasbeschrijvingen”.

Bert Visser van het CGN ging met name in op het belang van een goed collectiebeheer en hoe de NPV zou kunnen toewerken naar een database van oude fruitrassen. Daarbij adviseerde hij om aan te sluiten bij het systeem van de POM Noord-Holland omdat dat leidt tot een systeem van uniformiteit en uitwisselbaarheid.

Na die lezingen ontstond er een levendige discussie en werd besloten om na te gaan hoe de NPV het systeem van de POM zou kunnen overnemen.

Kort daarop werd een werkgroep gevormd bestaande uit: Jan Wittenberg secretaris NPV, Jans Koops, NPV-website beheerder, Marten Pelleboer, inventarisatiesite beheerder NPV en Ger Ernsting, inventarisatie beheerder POM-NH.

De groep heeft met diverse partijen overleg gevoerd, het-geen uiteindelijk geleid heeft tot een overeenkomst tussen de NPV, het CGN en de Bataviagroep.

Deze overeenkomst hield in dat de Bataviagroep de site zou aanpassen aan de huisstijl van de NPV en de site vervolgens in de lucht zou houden. Dat de CGN de eenmalige kosten voor de werkzaamheden van de Bataviagroep, voor haar rekening neemt en de NPV de jaarlijkse onderhoudskosten betaalt. De NPV heeft zich verder tegenover de CGN verplicht, de site tenminste vijf jaar in de lucht te houden en de collectiemodule met gemiddeld driehonderd bomen per jaar, aan te vullen.

Inmiddels heeft de Bataviagroep aan haar verplichtingen voldaan en is de site gereed.

De site is nog niet, zoals al eerder is aangegeven, via de inventarisatie-knop van de NPV website te bereiken, maar wel rechtstreeks via, http://pomolo-npv.bataviagroep.nl/ De site is echter, voor wat de inbreng van de NPV betreft, nog leeg.

De NPV inventarisatiesite en de huidige stand van zaken.

Om het inventariseren uit te proberen heeft de werkgroep inmiddels met Harry van der Laan afgesproken om zijn boomgaard, bij wijze van proef, te inventariseren.

Begin april 2009 heeft Jan Wittenberg het verslag over de vorderingen van de werkgroep naar het bestuur en enkele geïnteresseerde leden gestuurd.

Aangezien het thema collectie-inventarisatie niet op de agenda stond van de NPV-ledenvergadering van 18 april 2009, is dit onderwerp aan het begin van die vergadering alsnog ingebracht. Na een korte bespreking is dit punt verschoven naar een speciale ledenvergadering, waarvan de datum nog vastgesteld moet worden.

Het bestuur heeft inmiddels besloten om op korte termijn een studiegroep te formeren, die de problematiek m.b.t. collectie-inventarisatie en beheer bespreekt en een be-leidsnota “NPV collectie beheer” opstelt.

Hebt u een mening over een dergelijke beleidsnota of wat er volgens u tenminste in moet staan of wat meegenomen moet worden in de discussies en wilt u dat kenbaar maken, stuur dan uw mening naar het onderstaande adres. Mocht u persoonlijk willen deelnemen aan het overleg, neem dan ook contact op met dat adres.

Wilt u op “afstand” mee discussiëren via een artikel in de Pomospost, of heeft u ervaring met het inventariseren voor een inventarisatie site, stuur dan uw artikel naar onder-staand adres met daarop de aantekening “artikel voor de Pomospost”.

Gerrit J. Pollard Reacties: Redactie Pomospost p/a Jan Veel, Molenweg 122, 9365 PH Niebert. Email: [email protected]


Invoegen Advertentiepagina


Nieuwe oude fruitbomen voor gemeentetuin in Beetsterzwaag Op 18 maart op de Ntionale Boomfeestdag 2009 heeft wethouder Kooistra van de gemeente Opsterland de eerste fruitboom, een Notarisappel, geplant in het kader van de restauratie van de boomgaard in het park achter het gemeentehuis van Opsterland in Beetsterzwaag. Dit park behoort bij het historische herenhuis dat nu het hoofdgebouw van het gemeentehuis vormt. 42 kinderen van de basisscholen De Trime en Paedwizer uit Beetsterzwaag hebben vervolgens 26 andere fruitbomen van oude fruitrassen geplant, waarmee de boomgaard voor de tuin compleet was. De bomen zijn oude hoogstamrassen uit grootmoeders tijd. 12 Appels, 10 peren en 5 pruimen en 2 mispels zoals Notarisappel, Sterappel, Kruidenierspeer en Wichters (Fries pruimen-ras). Het project is mee tot stand gekomen door vrijwilligers die zich al jaren inzetten voor behoud en herstel van de historische boomgaard die onderdeel van de tuin was, ondersteund door Griet Bergsma, lid van de Noordelijke Pomologische Vereniging. Zij heeft de aan te planten rassen gekozen. Griet hield bij het planten een kort verhaal over oude fruitrassen. De bomen zijn geleverd door kweker en actief NPV-lid Lubbert Dijk, die een vijfjaren contract voor beheer en onderhoud van de bomen heeft kunnen afsluiten.

Eerste ledendag van de NPV 10 oktober Ledendag is een nieuw fenomeen binnen de NPV dit jaar wordt de eerste georganiseerd. En mogelijk is het begin van een tweejaarlijkse traditie die gehouden wordt in jaren dat er geen “souvenirs van eeuwen “ in Frederiksoord plaatsvindt. We begin-nen dit jaar bescheiden en sluiten aan bij een dag die al georganiseerd wordt in Niebert.

Een ledendag biedt de mogelijkheid om elkaar binnen de NPV eens tegen te komen en op een informele manier evaringen uit te wisselen met andere geïnteresseerde leden. Het biedt een laagdrempelige mogelijkheid om op ervaren leden toe stappen en eens wat te vragen, zonder dat je moet uitleggen waarom je dat doet. Bij telefoon en mail doe je dat meestal wel. Tevens kun je in diverse boomgaarden of bij de uitstalling van Harry van de Laan soorten zien die misschien nog graag eens wilde ontmoeten. Waarschijnlijk is er ook een stand waar je diverse NPV-uitgaven kunt kopen. Kortom redenen genoeg om je gezicht te laten zien.

Als locatie is het Groningse dorpje Niebert gekozen waar op 10 oktober de "Dag van het laandt" plaatsvindt, die o.a. samen met het `Groninger Landschap” wordt georganiseerd en waar diverse activiteiten rond natuur en landschap centraal staan.

Programma voor NPV /leden 9.30- 9.45 Ontvangst met uur koffie in de schuur van de boerderij van NPV. Lid Meindert Meines, achter de grote korenmolen van Niebert.

10 uur Opening van het nieuwe arboretum van Jan Woltema.

11 uur Bezoek aan Vruchtbomenkwekerij en Arboretum ‘d Oertocht van Jan Woltema of aan de collectieboomgaard achter het middeleeuwse steenhuis van Niebert.

12.30 Lunch in schuur van achter de molen zo mogelijk genietend van stukje kookkunst van Peter Zuidema (schoonzoon Meindert Meines ) met producten van de molen en appelen.

14. 00 uur Lezing over borgen, tuinen en fruit in Groningen door Edward Houting in de schuur van dboerderij achter de molen. info@0503130587.

e edwardhouting.nl.

an

15.00 uur Keuze uit een bezoek één of meer collectieboomgaarden van actieve NPV-leden in en rond Niebert of genieten van diverse activiteiten in Niebert

Het middeleeuwse Steenhuis te Niebert. Links van het pad is enkel jaren geleden een collectieboom-gaard aangeplant. Rechts de grootste rode beuk vNoord-Nederland


Foto’s van de excursie na afloop van de algemene ledenvergadering van 18 april 2009 Na afloop hield Gerjan Brouwer, voorlichter bij DLV Plant BV, een lezing over agrobiodiversiteit en ziektebestrijding en Gerjan liet

met behulp van een zien wat voor een rijkdom aan insecten en mijten in fruitbomen leven. (Foto’s Wybren Kloosterman)

Met vereende krachten wordt een kleine boom in de nieuwe collectieboomgaard van de Fraeylemaborg geschud om in-

secten en mijten op te vangen.

De jongste deelnemer Jan-Henk Schutte schudt aan een tak en de oudste deelnemer, Henk Houtman houdt het klopnet

vast. Rechts kijkt Harm Moek bezorgd toe.

Sorteren van insecten en mijten

Bij kleine insecten mijten is waarneming met een loep nodig.

In het park van de Fraeylemaborg staat de mogelijk grootste zwarte noot van ons land

Aan het eind van de dag bezochten de deelnemers de nabij-gelegen collectieboomgaard van Lukas Duijts


Bewaarkampioenen

Ter opluistering van de jaarvergadering, 18 april 2009 in Slochteren had Harry van der Laan een fruitrek meegenomen. Hierop werden 18 rassen uit zijn boomgaard gepresenteerd, die bijzonder lang te bewaren zijn

Zoete Brederode

Het fruitrek van Harry van der Laan Provisiepeer

Lombarts Calville

Zoete Ermgaard

Ananas Reinette,

Reinette van Zuccalmaglio


Regiogroepen Groningen, snoei 2009

an de bomen zit de groei er nu goed in, bi ei zwak en lijden een kwakkelend bestaan. De eigenaar stichting Natuurmonumenten gaat weoplossing door grondverbeteassen

ing Deli-

n treurvorm aan. Dit groeigedrag

g

Ananasrei-netten en de H

Harry van der Laan

18 april 2009 in n. Hierop

rd gepresen-oede bewaarbaar-

, Lunterse Pippe- Grise Reinette,

, Brabantse eedling, Tydemans

Ananasreinette, e, Zoete Erm-

oete Brederode en de Provisie-

an alle rassen mocht geproefd worden, de hoogste smaakwaarderingen waren voor Tydemans LNorthern Spy, Lombarts Calville, Rode Pippe

Reinette von Zuccalmaglio. Enige proevers vroegen naar tips en trucs voor het verkrij-gen van deze houdbaarheid. Mijn grootste tip is, zorg dat het fruit niet uitdroogt. Ik bereik dat thuis door mijn fruit-kistjes losjes af te dekken met bubbeltjesplastic. Een enkele laag zolang het nog niet extreem koud is, een dub-bele laag als het buiten kouder is dan min 5 graden Cel-sius. In mijn schuur vriest het bijna niet en is de gemid-delde bewaartemperatuur 6 graden Celsius. Natuurlijk mag uitsluitend gaaf en goed uitgegroeid fruit in de kist en het geplukte fruit moet niet direct onder plastic, eerst enige dagen laten uitdampen. Pas geplukt fruit heeft en andere temperatuur als de bewaaromgeving, het moet

eren. Harry van der Laan

Onder prima weercondities werd er weer onderhoud ge-pleegd door snoeilustige leden. Op 28 februari, was ’s morgens het Steenhuis in Niebert aan de beurt. De stichting het Groninger Landschap, eigenaar van het ter-rein, had gezorgd voor uitstekende 3-poot ladders. Het gesleep met privé-ladders behoort hierdoor gelukkig tot het verleden. In de boomgaard ontvingen alle jonge bomen een normale onderhoudssnoei.

’s Middags werd er gewerkt aan de verdere vormsnoei op de Slotplaats te Bak

werd er gewerkt aan de boomgaard van de Ennemaborg te Midwolda zowel in de hertenkamp als bij de werkschuur.

Op 14 maart vormde de Menkemaborg te Uithuizen het decor van de snoeidag. Helaas bleek de toegezegde 3-pootladder er niet te zijn. De gehele dag is er doorgewerkt om een normale onderhoudssnoei uit te voeren. Aangezien er voldoende stuwing aanwezig was in het pruimenhout, kon deze rij ook weer eens aangepakt worden. Bij de vol-gende snoeidag op de Menkemaborg zal er specifiek vruchthoutdunkeveen. Bij de helft v

j de andere helft is de gro

rken aan een ring toe te

p

Op 7 maart werd er s’ morgens gewerkt in de boomgaard van Hermans Dijkstra te Midwolda. Een bijzonderheid vormt een groepje van zes bomen. Deze bomen zijn voorzien van een groeiverzwakkende tussenstam. Hierdoor krijg je het gestel moeilijk de hoogte in. Drie bomen hiervan zijn hoog geënt met het ras Starkcious.(zie afbeelding blz. 24) Dit ras is behoorlijk vruchtbaar. De aanblik van de vele appels is een leuk plaatje en het ras is ook lang te bewaren, tot en met maart. Echter door de sterke vruchtdracht en rastypische gebogen takken, neemt het gestel eemisstaat eigenlijk in een “hoogstamboomgaard”. De gehele midda

Ter opluistering van de jaarvergadering, Slochteren had ik een fruitrek meegenomewerden 18 rassen uit mijn eigen boomgaateerd. Rassen die uitblinken door hun gheid. De rasnamen zijn: Lombarts Calvilleling, Northern Spy, Rode Jonathan, CanadaSchone van Boskoop, Baumann’s ReinetteBellefleur, Rode Pippeling, Bramley´s SLate Orange, Reinette van Zuccalmaglio,Golden Winter Pearmain, Court Pendu Doucgaard en de stoofperen Zpeer.

ning worden uitgevoerd op de erfst-Zijden Hemdjes.

Bewaarkampioenen

Vate Orange, ling en de

eerst acclimatise

Zie afbeeldingen hiernaast


Als vervolg op de bespreking van e schorseneren en snijbnu nog enkele rassen. Mocht uw belangstelling zijn gewekt, dan is er

iet in het

.

Vergeten gr Rammenas of Rettich.

De wortel van de rammenasplant is een oude groente, die al heel lang in Nederland bekend is. De rammenas komt oorspronkelijk uit Azië en de wortel is broos en knapperig. Rammenas is familie van de radijs maar is veel groter en zachter van smaak. Dit laatste geldt vooral voor de zomer-rammenas die ook wel rettich wordt genoemd. De zwarte winterrammenas heeft daarentegen een heel scherpe smaak.

Rammenassen kunnen, afhankelijk van het ras, wit, blauw, paars, geel, rood, bruin of zwart zijn. Ook de vorm van de wortel is per ras verschillend. Van slank en dun tot kort en rond.

Rammenas wordt gezaaid in rijen met een onderlinge af-stand van 30 cm. De afstand van de planten in de rij wordt uitgedund op 20 cm.

De zomerrammenas wordt gezaaid in de periode begin april tot eind juli en kan gerooid worden tot eind oktober. De winterrammenas wordt gezaaid van juni tot eind au-gustus en gerooid tot eind november en kan daarna lang bewaard worden in een bak met vochtig zand. Of zoals vroeger in zand in de kelder.

Voor rammenas is geen extra bemesting nodig en heeft meestal voldoende aan de bemesting die gegeven is aan de voorteelt. Het stikstofgehalte mag niet te hoog zijn om overdadige loofgroei en kleine wortels te voorkomen. Zorg

ins vochtig blg door de koolvlieg

te voorkomen is het raadzaam de planten af te dekken, met vliegengaas.

Van de rammenaswortel kan sap gemaakt worden met veel mineralen. Men kan ze rauw eten, of in de schil koken, daarna afschrikken, ontvellen en vervolgens stoven met een bosje verse peterselie in goede boter. Ook kan men de geschilde rammenaswortel mee laten sudderen in een stoofpotje.

Een eenvoudig recept is; schillen, in dunne plakjes snijden, met wat zout bestrooien en dan op een boterham met kaas. Verder kunnen er sausen en salades van worden gemaakt.

Aardpeer of Topinamboer.

De onregelmatig gevormde knollen van deze plant werden vroeger aardperen genoemd en tegenwoordig meestal topinamboer. In de zomer kunnen de stengels van deze plant wel twee meter hoog worden. In het najaar sterven die stengels af en kunnen de aardperen gerooid worden. De knollen zijn onregelmatig gevormd en groeien vaak aan elkaar vast. De niet gerooide knollen overwinteren gemak-kelijk en lopen het volgende voorjaar weer uit. Eenmaal gepoot kost het dan ook enige moeite om de plant nadien volledig uit te roeien. Men kan de knollen voor een deel ook als nieuw pootgoed selecteren en direct weer poten.

Begin zeventiende eeuw was de topinamboer door Franse ontdekkingsreizigers meegenomen uit Canada en kwam vervolgens via Frankrijk, ons land. In Nederland werden

voorjaarsnummer 2009 van de Pomospost bespreken we meer informatie te vinden in de literatuur en op internet.

Gerrit J Pollard

oenten

er voor, dat de grond enigszwortels niet voos worden. Om aantastin

ijft zodat de

deze knollen aardperen genoemd, omdat ze wel wat leken op de aardappel die ongeveer in de zelfde tijd steeds be-kender werd.

De aardpeer was aanvankelijk populairder dan de aardap-pel en was bovendien goedkoper, omdat de aardperen ook goed groeiden op arme grond. De aardpeer werd echter na verloop van tijd steeds meer gezien als veevoer, wat één van de redenen was dat de aardpeer meer en meer werd vervangen door de aardappel. Tegenwoordig wordt de

Hoewel de knobbelige wortels er niet echt smheeft de wat zoete smaak wat weg van de smrtisjok en wordt dan ook door de liefhebber als voortreffe-

ofd

nd.

at

uit

-

nig- en waarbij gassen worden ontwikkeld. Sommige

e aardappel.

s

p

k

in menige groentetuin gekweekt. Deze witte wortel is nog altijd populair in Engeland.

De pastinaak behoort tot de familie van de schermbloemi-gen zoals, wortels, selderijsoorten, peterselie en kervel. De bladeren van de pastinaak lijken op grove selderijbladeren en ook de geur van de bladeren doet ook denken aan selderij.

e pastinaak smaakt zoeter dan de winterwortel en heeft

vorstbestendig en kan dus dorden.

Bij de hergroei in het volgende jaar, wordt een bloem-els

mige mensen geven de voorkeur aan jonge,

aardpeer weer aangeboden op boerenmarkten en in biolo-gische groentewinkels.

en licht anijsachtig aroma. De smaak wordt versterkt als de vorst er overheen is gegaan. Men kan ze voor het ge-bruik ook enkele dagen in de koelkast leggen.

akelijk uitzien, aak van de

De pastinaak isdoor geoogst w

alijk ervaren


De aardpeer kan gekookt, gebakken, gefrituurd of gestoworden. Rauw is de wortel knapperig en zoet. Om te voor-komen, dat de aardpeer taai wordt en niet meer lekker knapperig is, kunnen de knollen niet te lang bewaard worden, behalve dan evenals rammenas, in vochtig zaOmdat de geschilde aardperen snel oxideren en bruin worden moeten ze na het schillen direct in water met wcitroensap, worden onder gedompeld.

De aardpeer is licht verteerbaar, voedzaam, bevat veeleiwit en geen zetmeel. Daarin tegen bevat de aardpeer inuline een stof die ook zit in artisjokken, schorseneren, uien en knoflook. Inuline is een koolhydraat bestaandeeen keten van fructosemoleculen.

Fructose is een suiker, die aanzienlijk zoeter is dan ge-wone suiker (sucrose ) en wordt in ons lichaam niet omgezet in glucose, zoals dat gebeurd met gewone suiker en zetmeel en is voor diabetici dan ook, een vrij neutrale stof.

De inuline wordt echter door de enzymen in onze stofwis-seling niet afgebroken, waardoor er een reactie ontstaat met de darmbacteriën, waardoor deze zich sterk vermevuldigenmensen reageren dan ook na het eten van aardperen met een meer dan normale winderigheid. Dit is wellicht ook de reden, dat de aardpeer het onderspit heeft moeten delven tegenover d

De inuline kan wat afgebroken worden door de aardperenvoor het bakken te koken of ze langere tijd tegen het vries-punt aan, te bewaren.

Pastinaak. Deze crèmekleurige wortel, die wel 40 cm. lang kan worden, is familie van de winterpeen. De pastinaak was alvoorloper van de aardappel was lange tijd het hoofdvoed-sel van de gewone man. Hoewel de pastinaak niet te koois in de supermarkt, wordt hij wel aangeboden in de biolo-gische groentewinkels en markten. De pastinaak wordt oo

De

e hele winter

stengel met opvallend gele bloemen gevormd, de wortworden voos en bitter.

De groei van zaad tot een volwassen wortel is ongeveer vijf maanden. Somfijne en in de zomer geoogste pastinaken wat betekend, dat dan al in het vroege voorjaar gezaaid moet worden.

Meestal wordt op een zodanig tijdstip gezaaid, dat in de periode van late herfst tot de jaarwisseling geoogst kan worden.

De pastinaak hoort thuis op het perceel van de wortel-groente met een laagstikstof gehalte, om overdadige blad-groei te voorkomen en een hoog kalium gehalte voor ste-vige wortels.

De grond moet diep doorgespit worden of men zaait ze op zogenaamde ruggen van ongeveer 20 cm. hoog. De pasti-naak houdt van de zon, dat stimuleert de aanmaak van zetmeel.

Evenals andere wortelsoorten moeten de pastinaken na het schillen in water met een scheut citroensap worden gelegd, om verkleuring te voorkomen.

Pastinaken worden gebruikt als smaakmaker in soepen en in geraspte vorm in rauwkostsalades. Verder kunnen ze gefrituurd en gestoofd worden of als extra smaak toevoe-ging aan hutspot. Gebakken valt de zoete smaak op in een potpourri met andere wortelgewassen.

Gerrit J. Pollard


Pastinaak/wint Pastinaken wo

erwo

rden in het najaar geoogst. De knollen zijn bestand ters worde

ow een

k de groeuw worden

rtel stamppot.

gen vorst, dus ze kunnen zelfs tot februari in de grond blij-n ze zacht. Bewaar ze in de koelkast of een koele kelder

el rauw als gekookt is hij een gezonde toevoeging aan

ven zitten. Verse pastinaken kun je niet lang bewaren andeuitgespreid op een stuk krant.

De pastinaak zit vol koolhydraten, vezels, foliumzuur en kalium. Zgerecht.

Schil de pastinaak. Snijd hem in blokjes of schijfjes en kooceerd, gestoomd, gepureerd, geroosterd, gefrituurd of ra

nten ca 15 minuten. Pastinaken kunnen ook worden gegla-gegeten. Hier volgt een gerecht voor 4 personen

Ingrediënten:

500 gr klapstuk, 400 gr winterwortel 400 gram pastinaak, 250 gr uien een krui-, 1 kg aardappelen, peper, 1 bouillon blokje en denbuiltje van Honig.

Bereiding:

Laat het klapstuk in ± 1 1/2 uur in krap 1 liter water bijna gaar trekke met s gesne aardap

htjes stovg genoeg is.

leg die

bes is een zeer geschikte vrucht om wijn van te maken. De elling van deze bes lijkt veel op die van de druif wat betreft zuur, suiker e smaakstoffen. Ieder die van een fles frisse Duitse wijn houdt, kan

es tot zeer goede imitaties komen.

Pluk de bessen als deze nog stevig aanvoelen maar ook weer niet te vroeg. r een paar van en als ze lekker zoet smaken dan is dit de juiste tijd.

vruchten zolang in de diepvries totdat u de hele oogst binnen hebt. tdooien zal het sap makkelijk vrij komen, vooral als u er eerst pulp van

t 12 uur e saprend

Aanwezig s

r 10 liter

n (Klapstuk is rundvlees dat gesneden is van de borst) den peen en uien aan toe (door de uien eerst licht aan te pelen

het kruidenbuiltje en het bouillon blokje. Voeg er de in plakjefruiten wordt de smaak wat pittiger) en de in vieren gesneden

Doe er naar smaak wat zout bij en laat alles 3 kwartier zaceventueel wat bij te voegen als de stamppot niet smeuïroyaal versgemalen peper toe. Snijd het vlees in plakken en

en, tot het gaar is. Giet af maar bewaar de bouillon om Roer de aardappelen en de groenten door elkaar en voeg op de hutspot.

Hubertine Wibier. email: [email protected].

laat staan met toevoeging van pecto-enzymen. Het ement is 70 a 80 %. De gemiddelde zuurgraad is 17 gramuiker 50 gram per liter.

Kruisbessenwijn De kruissamensten andermet deze b

Proef eBewaar deNa het onmaakt en digemiddeldper liter.

Recept voo wijn: 3 kilo kruisbessen, 3 liter druivensap (wit, pakken)jes 10 minuten zachtjes koken in 0,5 liter water), 2 kilo

zymen, 2 tl gistvoeding, 1 tl wijngist

kooksel toevo

, 0,5 en (in plakpecto-en

bananen egen. Pecto-enzymen toevoegen en 12 uur ringen. D

in 2 liter water. Doe de helft van het suik

ing te bre

op keuke de hals van de fles. Na ongeveer 24 uur is de n.

n het waterslot plaatsen. Op de vijfde dag de rest van e hals van de

n wordten en dan

rden ge

Veel succes.

Alie Mulder www.wijngildebraamstruik.nl

kilo banansuiker, 2 tl

Na het ontdooien van de kruisbessen pulp ervan maken enlaten staan. De pulp uitzeven door een doek en lichtjes uitwin de fles. Los de suiker op

oe dit in de 10 literse gistingsfles. Doe ook het druivensap erwater in de fles.

ngen.

npapier in

Voeg het gistvoedingszout toe. De ‘most’ is klaar om in gist

Strooi de wijngist in de fles op de most. Doe een luchtige prgisting op gang gekome

Na 2 á 3 dage het suikerwater toevoegen. Ongeveer een week na het gistingsfles. opzetten van de wijn de fles aanvullen met water tot d

3 weken na het opzetten van de wijn zal deze zijn uitgegist ewijn tot de hals van de fles. Na zes weken nog eens heveldat de fles tot de hals gevuld is.

De wijn zal nu al mooi helder zijn geworden.

Driekwart tot een jaar na het starten van de wijn kan deze wo

dan overgeheveld in een schone fles. Aanvullen met witte na 8 weken hevelen voor de laatste keer. Steeds zorgen

botteld.


Miljoenen rupsen vreten bomen kaal De vruchtknoppen van de vruchtbomen begonnen dit jaar nog maar net uit te lopen, of een leger rupsen was alweer actief omhet jonge loof te nuttig

en. Het gaat vooral om de Kleine en de Grote wintervlinder. Hoewel de bomen toch weer helemaal in het

omen ziet het er nu toch desastreus uit en de ontwikkeling van de jonge vruchten lopen toch een achterstand op.

glichtgroene spanrupsjes van de Kleine wintervlinlichtbruine (vrouwtjes) en donker bruine (manneGrote Wintervlinder de gemengde knoppen en dblaadjes aangevreten. Ze worden trekmaden ge

oor het knagen en van vallende

onderscheiden spanrup-uikpoten

in juni laten de volgevreten en volwassen geworden trekmaden zich aan hun eigen spinsel naar de

grond zakken om zich daar te verpoppen. In

chten zijn ingetreden, komt de vlinder uit de

er wel wijfjes uit de grond om de “tocht” naar de boomkruin te aanvaarden.

ls die

t

elft van april.

ding:

door om een vlak gedeelte van de stam en steunpalen een

barrière, op weg naar de kruin om eitjes te

de grond aangebracht en dienen minimaal 20-25 cm. breed te zijn. De lijmbanden moeten begin oktober aangebracht

ind januari kunnen de banden weer verwijderd worden. Kant en klare lijmbanden zijn in groenwinkels verkrijgbaar.

blad zullen kHet is raadzaam om er iets tegen te doen.

eel tot der en de

worden daarom niet als vlinder herkend. Hegebrek aan vleugels heeft de natuur goed gemaakt door ze uit te rusten met een stel stevige poten. Hierdoor is ze in staat tegen de stam en de takken op te lopen, om haar eitjes leggen. Er worden 200 tot 300 stuks eitjes

gelegd rond de knoppen en aan de randen van wonden en schorsspleten.

Al in het groene knopstadium worden door de

tjes) van de e jonge noemd

De eitjes zijn ovaal en ± 1 mm. groot, in eerste instantie zijn de eieren helgroen maar later worden ze steenrood. De onbevruchte eieren blijven helgroen. omdat ze bij het voortkruipen hun rug spannen en ont-

spannen. Later vreten de rupsen grotere gaten in de bla-deren, terwijl ook stukken uit de vruchten worden gegeten.

De rupsen komen uit het ei bij de eerste voorjaarswarmte wanneer de knoppen opengaan. Dit jaar (2009) gebeurde dat al in de eerste hDe aantasting kan zo hevig zijn, dat er van bloei en vrucht-Bestrijzetting niet veel terechtkomt en een groot gedeelte van het

blad verloren gaat. Bij een dergelijke ernstige aantasting ruist het in de boomgaard d

Het ei leggende vrouwtjesvlinder kan bestreden worden

uitwerpselen van de rupsen.

Verwar deze rups niet met de onschadelijke vruchtboom reep lijmband aan te brengen. De vleugelloze vrouwtjes kunnen deze

spanrups die een rode streep over de rug heeft. Met hun 3 voorpoten en 2 paar achterpoten, waarmee ze zich op hun specifieke manier voortbewegen,

leggen, niet overbruggen ondanks hun stevige poten. De lijmbanden worden op een hoogte van 1-1,5 meter boven

sen zich van gewone rupsen, die nog 4 paar bextra hebben. worden. EEind mei - beg

de tweede helft van oktober, zodra de eerste koude napop, maar ook nog vrij laat in de winter komen

De mannetjes bezitten normale vleugegrijsgeel van kleur zijn. De wijfjes echter zijn ongevleugeld (alleen maar zeer korte stompjes en kunnen dus niet vliegen) ze


Een tweede bestrijdingsmethode is een winterbespuiting met 6% vruchtboomcarbolineum (VBC). De bespuiting

ordt uitgevoerd in de tweede helft van januari totdat het tijdstip muizenoorstadium van de knoppen bereikt is. De eieren worden omhuld met een dun laagje die ei dodend is. VBC-Ultra, is in tegenstelling met eerdere formuleringen, milieuvriendelijk en kan zonder spuitlicentie gekocht

orden.

w

w

De resultaten van de winterbdie van de lijmbanden. De veantal eitjes beschut onder de schorsschubben worden

emeen de lijm-anden achterwege.

ddel

de rupsen dan in een korte tijd veel vreten. Xen Tari wg dood het grootste deel van de rupsen, maar niet allen. Bij een matige wintervlinder aantasting is het effect voldoende. Bij een zware aantasting moet de bespuiting worden her-haald, of moet in oktober met lijmbanden worden gewerkt.

De Koolmeeding van de k van H. van GriOnderzoek inKoolmezen zbroedperiode n aan de jongenog eens zo'boomgaard.

De kansen otoe naarmatevan de boom

ring vt-Gro-

ij-

et el

n dit t in

it verschijnsel, ook heb ik skleed

sel s :

l of telefoon: 0598-423152 ( na 9 uur ’s

Met dank aan Evert Mulder, ontdekker en fotograaf van de kromme takken

espuiting staan iets achter bij rklaring hiervoor is, dat een

agelegd en deze worden bij de bespuiting niet geraakt en daardoor niet gedood. De winterbespuiting wordt tegen verschillende parasieten uitgevoerd, de noodzaak hiervan wordt algemeen ingezien. Men laat dan algb

In streken, waar de wintervlinder hevig optreedt, is het gewenst lijmbanden te gebruiken, ook als men van plan is een winterbespuiting uit te voeren. In de eerste plaats verkrijgt men een beter resultaat en in de tweede plaats kan het voorkomen dat door slechte weersomstandigheden een winterbespuiting technisch niet haalbaar is.

Er zijn bestrijdingsmiddelen die rupsen elimineren, ze werken goed echter het is ook schadelijk voor de oorwor-men en andere nuttige insecten. Een bespuiting met deze middelen stimuleert het indirect optreden van bloedluis aantasting. Deze middelen moet men als amateur fruitkwe-ker niet willen, ze zijn peperduur en levering is alleen aan licentiehouders.

De afgelopen jaren is er ervaring opgedaan met biologi-sche bestrijdingsmiddelen tegen de wintervlinder. Daarbij wordt het middel Xen Tari wg gebruikt. Dit middel bevat een stam van de bacterie Bacillus thuringiensis. Het miwerkt het sterkst bij een temperatuur vanaf 15 ºC., omdat

OpspoTijdens een onderhoudssnoei in een boomgaard in Oosningen door Landschapsbeheer Groningen werd er een bzondere ontdekking gedaan. Aan 1 tak van een 15 jarige ap-

Jonge koolmezen

s kan voor ons van groot nut zijn bij de bestrij-rupsen. De eerste conclusies uit het onderzoe

ethuizen van het Instituut voor Oecologisch Heteren wijst daar op. ijn voortreffelijke rupsenpikkers. Tijdens de kan één paartje ruim negenduizend rupsen voeren. Daarnaast eten de ouders zelf ook n hoeveelheid. Hang dus nestkastjes op in de

p aantastingen door de wintervlinder nemen er meer loofbos (eiken en wilgen) in de buurt gaard aanwezig zijn.

Jans Koops.

erzocht

pelboom ontdekte men vreemd gekruld 1 jarig hout. Alsof hde scheutontwikkeling is die je ook bij de bandwilg ziet. Zowde medewerker als de Stichting Landschapsbeheer kunnegroeigedrag niet thuis brengen. Ik heb ook uitgebreid gezochde literatuur naar een verklaring voor dde specifieke boom bezocht. Helaas, de boom in voorjaarverried niets over zijn aanleg tot de groei van de bij de foto getoonde kromme takken.

Als er lezers zijn die dit groeigedrag herkennen en dit raadkunnen oplossen neem dan contact met mij op. [email protected]). Harry van der Laan


Bacterievuur controle Oogt het Zuid-Bevelandse heggenlandschap ooit aantrekkin volle pracht staan te bloeien? Zoals wel vaker, in elk zoet svan het heggenlandschap is de gevreesde bacterievuur ziekte. In de want de bacterie kan ook massaal in peren voorkomen. Hetvan zich deed spreken en sindsdien met enige regelma

Zuid-Belijker, liefl

prookje

is een besmettelijke ziekte die begin zestiger jaren voor het eerst at tot ernstige verliezen voor zowel de fruitteelt als het heggenlandschap

de struiken net goed in blad en bloesem staan en de temperatuur heuten bruin tot zwart gaan verkleuren en hangen er dan een beetje "vaantjes". Ook de bloemen kunnen besmet raken. Ernstige infecties tot op de grond toe afsterft. Dit kan worden voorkomen als de aange-

rden afgezaagd of geknipt. De zaag of tang moet na het knippen wel worden ontsmet met spiritus alvorens men naar een andere struik gaat. De bacterie gedijt alleen in het levende hout en verdwijnt uit het afgezaagde hout in circa 48 uur.

Op voorwaarde dat dit regelmatig en nauwkeurig gebeurt blijkt deze werkwijze te werken om de ziekte onder de duim te houd

doornhagen in Zuid- kunnen houden.

erd bij de eigenaren

isbeheer.nl/zeeland

rievuur

nd genomineerd voor NatuuHet is het vierde jaar dat de Paul Fentener van Vlissingen AD Natuurprijs ter waarde van . De Natuurprijs’’ is in het leven geroepen doo rdair en natuurbeschermer Paul Fentener

nseling of natuurbehoud in Nederland.

entener van Vlissingen, Niesje Cornelisse, de winnaar kel van het project ‘Op de bres voor de Jeneverbes’, AD-hoofd-n juryvoorzitter Ed Nijpels – hebben dit keer dertig ingezonden

eerd. Daartoe behoort de collectieboomgaard van de Noord-Holland, die in een boomgaard te Midden-Beemster

eeft opgebouwd van driehonderd verschillende oud-Hollandse appelen roject, de Vogelherkenningscursus Gooi en Omstreken, Herstel

n voormalig scheepvaartkanaaltje in Drenthe in de oude glorie) herstel van het Park Rusthof d te Haaren (NB), de poelenwerkgroep Het Gooi, de schaaps-

schermingsprojecten.

angeboden naar een van de parken van African Resorts, en als tast-nering een legpenning. De overige winnaars krijgen een oorkonde als blijk van onderscheiding. De bekendmaking

prijsuitreiking is op 9 september. Zie http://www.ad.nl/natuurprijs/

eveland weer van start ijker, en zoeter geurend dan wanneer in mei de meidoorns , doemt ook hier een dreigend gevaar op. De bedreiging

en. Stichting LandschapsbeheerZeeland (SLZ) past al jaren deze werkwijze toe om de karakteristieke mei-

Een "vaantje" aan een meidoornstruik is kernmerk van bacte

Collectieboomgaard POM Noord-Holla

streek is het gebruikelijker om het perenvuur te noemen,

heeft geleid.

De eerste verse aantastingen van perenvuur treden op als boven 170 C stijgt. Je ziet dan dat uiteinden van jonge scbij als een uitgebrande lucifer, dit verschijnsel noemt menkunnen er al snel toe leiden dat de desbetreffende struik taste delen tot ruim 50 cm onder de zichtbare aantasting wo

Beveland in stand teDe specialisten van SLZ zijn de komende weken weer op pad in het buitengebied van Zuid-Beveland om de mei-doornhagen van particulieren te controleren. Deze controle zal minstens drie maal worden uitgevodie zich daarvoor hebben aangemeld.

Informatie: Stichting Landschapsbeheer Zeeland Postbus 286 4460 AR Goes T: 0113 – 230936 [email protected] www.landschap

rprijs

maximaal € 50.000 wordt georganiseerdr de enkele jaren gelden overleden milja

van Vlissingen om mevoor natuurontwikkDe jury - Alicia en Tannetta Fvan 2008 Jan van Ginredacteur Jan Bonjer eprojecten beoordeeld.

Tien er van zijn genominpomologische verenigingeen collectie h

perenrassen. Andere genomineerden zijn o.a. het HoningbijenpZeijerwiek (vrijwilligers herstellen ee

en te eren die zich op een bijzondere manier hebben ingezet

in Sassenheim, het plan voor mussenhotels in het Groene Woukudde op de Utrechtse Heuvelrug en enkele andere natuurbe

De winnaar krijgt behalve een geldbedrag ook een reis abare herinvan de winnaar en de


2009, de 200e verjaardag van de Bramley‘s Seedling Er zijn weinig appels die een paar eeuwen oud zijn, nog steeds veel geteeld worden en waarvan de moederboom nog in leven is. Dit presteert de Bramley Seedling, nog altijd Engelands meest populaire moesappel, die vroeger ook in Nederland, vooral inhet Noorden, vaak onder naam Sedeling of kortweg Bramley, veel is aangeplant. Een kort overzicht van haar geschiedenis.

Southwell Minster. Deze had een mand met bijzonder fraaie appels bij zich. Henry vroeg wat voor appel het wa

De oude moederboom van de Bramley Seedling

In 18Braivan haar ouderlijk huis te Church Street

amappelpitjes uit, die ze van de keukentafelhad genomen.

Toen één van haar zaailingen uitstekendappels voort bracht woonde Ann al niet mze vier jaar daarna - in 1813 - trouwde eHaar moeder, Elisabeth Brailsford, die inwas geworden, verdient eigenljjk de eer de Bramley. Zij zal de boom na vertrek vverder verzorgd hebben en tegen 1820 vappels geplukt kunnen hebben, aangezie

s

rd

t ge-

ng akkoord onder de

Kweker Henry

.

r de aandacht van collega’s te brengen,

ei-dingen kregen: de z.g. First Class Certificates.

09 plantte de ongeveer 17 jaar oude Mary Ann lsford, die nog bij haar ouders thuis woonde, in de tuin

Merryweather, ontdekker en

in het Engelse shire, een paar

van haar moeder

e grote moes-

verspreider van de Bramley Seedling:, opde foto 86 jaar oud in1924

kathedraalstadje Southwell te Nottingh

eer thuis, omdat n uit huis ging. middels weduwe van de vondst van an haar dochter oor het eerst n een Bramley

pas na een jaar of tien voor het eerst draagt.

In 1846 kocht een plaatselijke slager, Matthew Bramley, huis en de tuin met deze moesappelboom.

Tien jaar later, in 1856, kwam de 17jarige Henry Merrywea-

Uit Henry Merryweather’s kasboek blijkt dat in 1864 de eerste drie bomen van de Bramley Seedling verkocht zijnHenry Merryweather, die ongetwijfeld het belang kende van landelijke fruittentoonstellingen om zijn nieuwe vruchten onde

ther, die werkzaam was in de pas opgerichte kwekerij van zijn vader, George Musson tegen, tuinman van dominee Alfred Tatham, verbonden aan de nabije Kathedraal

bracht de vruchten in bij allerlei landelijke tentoonstel-lingen, waar ze in 1876, 1887, 1889 en 1893 ondersch

en kreeg als antwoord: Bramley’s Apple een uitstekende moesappel. Hij vroeg waar de appel vandaan kwam en werd gewezen op de boom in de tuin achter het huis van Mr. Bramley. Henry Merryweather ging kijken en wegeïmponeerd door de rijke dracht van de boom. Daarna ging hij na of de appels misschien van een bepaald ras waren en ook elders voor kwamen. Dat bleek niet heval. Hij vroeg daarom aan mr. Bramley of hij het volgend seizoen enten van de boom kon krijgen om bomen voor de verkoop op te kweken. Bramley givoorwaarde dat die bomen zijn naam zouden dragen.


In 1900 waaide de moederboom tijdens een zware storm om. Een bewortelde tak bleef over en die ontwikkelde zich tot een nieuwe boom, die nog steeds volop draagt.

Tijdens de schaarste gedurende de eerste wereldoorlog werden op grote schaal Bramleys aangeplant als nuttige bijdrage aan de voedselvoorziening, zodat Engeland in de twintigerjaren ongeveer 10.000 ha Bramley kende.

Bramley boomgaarden waren toen een integraal onderdeel van het Engelse landschap geworden. Vaak werden ze door schapen begraasd. Ze droegen bij aan het boomrijke karakter van het landschap en boden een rijkdom aan flora en fauna. De overvloedige bloei met grote roze bloesems tegen het donkergroene blad verlevendigde in de maand mei grote delen van het landschap van Kent en Sussex, die daardoor een dankbaar doel van bloesemtochten waren.

De bomeng.

an Bramleys Seedling stonden. In die tijd n

mleys

DGbiHSHdemeer achter het huis nr. 75, maar in die op nr. 71 staat. W e Bramley. Church street

gs het park van de ll Minster.

Jan Veel Zi stonden op zaailingonderstam en waren erg

groot, ladders van 60 treden waren voor de pluk nodi

In de dertiger- en veertiger jaren is de Bramley Seedling ook in ons land veel aangeplant. Uit een telling in 1944 van het areaal aan fruitbomen in Engeland bleek dat alleen al in de handelsteelt meer dan 2 miljoen bomen vwerd overgegaan tot aanplant van klein blijvende bomeop zwakke onderstammen aangeplant.

Rond 1989 hebben Bramley telers met succes Bramley campagnes gevoerd om de consumptie van Bramley’s te promoten. In 2002 heeft het landelijke netwerk van boom-verzorgers als bijdrage aan de herdenking van het vijftig jarig regeringsjubileum van de Queen, de Bramley gekozen als een van de vijftig belangrijke Engelse bomen

Vandaag de dag. De moederboom van de Bramley draagt nog steeds.

Jaarlijks wordt een kleine 10.000 ton aan Brageoogst. Fruittelers, vooral in Kent, East Anglia en de West Midlands, hebben een omzet van 50 miljoen pond aan appels van de Bramley.

e oude bijnaam voor de Bramley “The King of Covent arden” bestaat nog steeds. Op deze Londense markt eden fruithandelaren het hele jaar rond Bramleys aan. et adres van Bramley Tree Cottage, is Church Street 73, outhwell, Nottinghamshire. Het aangrenzende Apiary ouse, op nummer 71 heeft echter het grootste deel van vroegere tuin van nr. 75, zodat de moederboom, niet

el staat achter nr. 75 een jongerligt midden in Southwell en loopt langrote romaanse kathedraal Southwe

e website Bramley jubileumjaar. http://www.bramleyapples.co.uk/news.html

Een oude Bramley Seedling boomgaard in Marum (Gr)


Reine Claude van Sweikhuizen van de ondergang gered Het dorpje Sweikhuizen in Zuid Limburg stond in de vorige eeuw bekend stond om zijn pruimenbomen van de Sjwei-keser Ringeloat, zoals de Reine Claude van Sweikhuizen werd genoemd. Deze mutatie van de Reine Claude Vert

Bij niet ingrijpen zou binnen afzienbare tijd dit ras volledig uit Sweikhuizen zijn verdwenen.

Gelukkig zijn er initiatieven genomen om de “ Sjweikeser e,

geeft wat groter vruchten, is bijzonder omdat de voort-planting geschiedt via “ wortelstek” en niet volgens de meest gebruikelijke methode: de enting op onderstam. Vee

Rèngelaot “ van verdwijning te redden. Een aantal vrijwilli-gers heeft in 2000 uit eigener beweging een honderdtal scheuten van de rèngelaot in hun achtertuin geplant.

l boomgaarden van dit pruimenras lagen verspreid op de hellingen rond het dorpje.

Restanten van een handvol bomen staan op een perceel van Natuurmonumenten. Vanuit hun wortels ontwikkelden zich de afgelopen jaren honderden scheuten. Scheuten die de basis kunnen vormen voor nieuwe bomen.

Door deze ontdekking vatte Funs Boyens samen met zijn broer Jos, Harrie van Wijlick en Rien IJpelaar het plan op om deze, met uitsterven bedreigde, pruimensoort voor het dorp te behouden en de omgeving met hoogstampruimen-boomgaarden weer een authentieke uitstraling te geven. Hun plannen oogsten veel bijval van bewoners, gemeente

Wortelopslag waarmee de Reine Claude van Sweikhuisen soortecht kan worden voortgekweekt.

De teelt van dit pruimenras is ontstaan rond 1820 toen een zekere Jacob Lenaerts naar Sweikhuizen kwam om als knecht te gaan werken bij Peter Baggen, in die tijd de

grootste fruitteler van het dorp. Zijn kennis van pruimen kweken nam hij mee. Hij wist uit een wilde pruimensoort een soort te kweken die tot de sappigste en fruitigste pruimen van deze streek behoorde. Dat was het begin van de pruimenteelt, die gedurende anderhalve eeuw, grote bekendheid aan Sweikhuizen zou geven. Om aan de vraag naar deze heerlijke pruim te voldoen ontstond op de hel-lingen rondom Sweikhuizen al snel een mooi hoogstam-bomenlandschap. Kenmerkend voor de boom van dit ras is de gedraaide stam.

Joep Boyens (1865-1953) gold in zijn tijd in Sweikhuizen als de grootste autoriteit inzake pruimenteelt. Van hem schijnt ook de benaming Sjweikeser Rèngelaot te stam-men. (Bron: Sweykhuizen, dorp op de berg).

Tussen 1960-1970 kwam echter de anticlimax. Door de ruilverkavelingen en door de overgang van fruitteelt naar landbouw werd een ware kaalslag gepleegd: hele boom-gaarden met pruimenbomen en andere hoogstambomen werden met de grond gelijk gemaakt. Rooipremies en uit-breiding van de bouwactiviteiten versnelden de teloo

en met het landschap verweven organisaties. Om de ideeën juridisch draagvlak te geven werd dit jaar de stichting opgericht. “Mijn broer heeft in zijn jeugdjaren van onze oom Zef geleerd hoe dit pruimenras moet worden opgekweekt en hoe de bomen moeten worden gesnoeid. Deze kennis komt ons nu heel goed van pas”, onderstreept initiatiefnemer en stichtingsvoorzitter Funs Boyens, nazaat van Joep Boyens, Bij hem in de tuin zijn 270 jonge boom-pjes opgekweekt. Daarnaast zijn enkele fanatiekelingen uit het bergdorpje met het opkweken gestart. Het opkweken van 500 bomen met de nog voorhanden zijnde scheuten is

Joep Boyens, aan de rand van het Danikerbos bij Sweikhuizen omstreeks 1950.

rgang van de eens zo beroemde rèngelaot.

Want van het prachtige bloeiende landschap rondom Sweikhuizen is niet veel meer overgebleven. Het aantal pruimenbomen is inmiddels geslonken tot enkele tientallen.


geen probleem. Maar ons streven om circa 1000 bomen rondom het dor

Landschapemaakt hoe de pruimenbomen het beste in het landschap

. a op

p aan te planten is een moeilijke opgave.

sarchitect Casper Sleijpen heeft een ontwerp gkunnen worden ingepast en hoe, middels een wandelroute, mensen van de hoogstamboomgaarden kunnen genieten.

Op 13 april 2003 werd in het Rector Raevenhuis te Sweik-huizen door enkele initiatiefnemers de oprichtingsvergade-ring gehouden van de Stichting Sweikhuizer RèngeloatVrijwilligers en de jeugd uit Sweikhuizen plantten daarnhet, tot dorpsweide om te

vormen, voetbalterrein van het bergdorp, de eerste 20 Sjweikeser Rèngeloate (Sweikhuizer Reine Claude) prui-menbomen. In het kader van het project Beekdalen. Deze aanplant is de eerste concrete aanzet van de Stichting Sweikhuizer Rèngeloat om het landschap rondom Sweik-huizen weer te voorzien van honderden hoogstambomen en gelijkertijd het oude pruimenras Sjweikeser Rèngeloate te behouden

De lekkerste ringelotte krijg je, volgens initiatiefnemer en stichtingsvoorzitter Funs Boyens, nazaat van Joep Boyens, door scheuten dicht bij de stam te pakken en die dan een jaar of drie op een ander stuk grond de vrij loop te geven,''. Als ze dan dik 1,75 meter hoog zijn, dan splits je de stam op. Kronen heet dat. Zo krijg je na verloop de sappigste en fruitigste wilde pruim die je ooit gegeten hebt.'' Dat trucje

de Boyens in zijn tienerjaren. Maar destijds had hij er leer

Achteraf heb ik me toch schuldig gevoeld, want in de jaren bomen heid ook

speciale rooipremies daarvoor. Ik realiseerde me toen dat

e ringelotte terug te

F ser

e Claude Een gloednieuwe wandelroute, gelegen in Zuid-Limburg in het Landschapspark "De Graven".

Reine Claude van Sweikhuizen is een pruimenras, waarvan bo-men opnieuw zijn aangeplant op de hellingen van Sweikhuizen, een dorpje, gelegen tussen Geleen-Oost en Spaubeek. De dorpjes Daniken en Sweikhuizen kun je, geografisch gezien, als de uiterste uitlopers van de Ardennen in België en de Eiffel in Duitsland, zien.

De route kent prachtige panorama's van zowel industrie, DSM, als ook van natuurgebieden. De route is 7 km lang en langs die route zijn er diverse gelegenheden om iets te eten en te drinken; De Biesenhof, De Bokkerijder, boven op de bergtop en ietsje ver-derop, Gasterij Terborgh. Als je iets meer kunt wandelen, 3 km ongeveer, kun je ook nog even naar Munstergeleen lopen, naar het geboortehuis van Pater Karel, die een paar jaar geleden heilig is verklaard.

Hoe bereik je dit unieke wandelgebied?

Per trein tot Sittard met de InterCity en vervolgens stoptrein pen en wandelen maar....

ide, autosnelweg richting Heerlen, Aken. Afslag Spaubeek-saf slaan onder viaduct door. 50 Meter verderop direct rechtsaf slaan...Hoeve St. Jans

g parkeren (gratis). .en....wandelen maar...

nog niet zoveel interesse in. Ik voetbalde veel liever.

Bron: http://www.sjweikeserrengelaot.nl/

zestig en zeventig werden alle akkers met pruimenmet de grond gelijk gemaakt. In die tijd gaf de over

er later niks meer zou zijn.''

Boyens zocht naar manieren om d

Geleen en op de parkeerplaats van de tennisverenigin

halen naar het dorp en die kans kreeg hij toen Vereniging Natuurmonumenten een flink stuk grond achter de huizen aan de Sleyerweg in Sweikhuizen kocht., In overleg met wat instanties gaan we daar nu proberen een soort wan-dellaan achter de Sleyerweg te maken met pruimenbomenerlangs en twee kleine bosjes. Iedereen is er enthousiast over.''

uns Boyens houdt de ontwikkeling van de 270 jonge SjweikeRèngeloate boompjes in zijn tuin nauwgezet in de gaten.

Rein Route

richting Heerlen, 1ste station daarna, Geleen Oost, uitstap

Per auto; Eindhoven - Maastricht en vanaf knooppunt KerensheGeleen Oost-Schimmert nemen en link


Open brief aan J

Voorja

naar de mf, vroege

alen. Bedoe te trassen

s komt du aar voren dat ik zowel literatuur als diverse oude minaties. Alle genoemde rassen (de Borsdorfer, de Discovery, en

or minstens één persoon vernoemd in de grote serie namen onder het

appel. Wel, over de Zoete Kafappel heb ik een artikel ( met litera-) geschreven in de rubriek “wetenswaardigheden” op de hoogstamfruitsite van de POM. Als ik het heb over “dè”

it de jaren 30 en door Kiès zo genoemde appel van rond 1900. Kiès om door toevoeging van het woord “Zure” dè Kafappel van de

s, als je het bijvoorbeeld hebt over “dè” IJsbout, heb je het – alleen al out. De Pomospost zou saai worden als bij elke be-

s met gedeeltelijke naamsovereenkomst we nièt behandelen. En n “dè” Kafappel is mij niet bekend.

zo je wilt: wam vraagt het volgende. De Borsdorfer-rassengroep dateert al uit de Late

ed heb. Met in de loop der eeuwen een hoop mutanten, uiteraard. Zelfs Knoop sprak over een mutant die iets vroeger rijp was. En die noemt hij ook gewoon Borsdorfer. Of een aangetroffen appel nou precies

dezelfde is of toch een (andere) mutant is, daar met n in een geval als dit waar de gelijkenis in ieder geval heel groot is, dat is vragen om missers. Ik ga niet nade ifi-

na is geen mostappel zoals jij oppert, maar een lekkere handappel, die op een gegeven moment –

5) En dan de roodvlezige Discovery. Dat is een Discovery omdat ie door 3 pomologen zo gedeterminteressante vraag opgeworpen. Als hier in dit blad geen vrag n mogen komen, zou het blad denkelijk nog niet half gevuld zijn

Tot slot. Jij zegt: ”Kijk gezamenlijk, ga niet zonder meer af op ggen, blijf alert en kritisch”. In het verhaal over de Kafappel heb ik – ter lehringe voor anderen- open en me een summier beschreven ras, waar geen afbeeldingen van wlessen uit die speurtocht onderaan het artikel zeg ik precies hmeenschappelijk dan je de lezers suggereert.

Laten we daarom iets positiefs voor ons beider hobby doen. n een heel determinatieteam uit om met mij de bomen van de betreffende rassen te komen bekijk

Dus, Jan, wees welkom, dan gaan we naar de Kafappel, de Zdagvullend programma, met ook nog de (gewone, niet de Zo , als je wilt, ook nog naar een appel die door de eigenaar KaneelZoete w die er misschien ver-

ergie over hebt, gaan we ook nog door metershoge brandnetels naar Witte Wijnappels.

Bas van Andel

an Woltema

Kafappel heb ik het uiteraard over de in de rassengidsen uen de opstellers van de rassengidsen vonden het niet nodig Zoete Kafappel te onderscheiden. En dat is logisch, immertaalkundig gezien- niet over de Zure ( die bestaat ook al) of de Valse IJsbsproken appel of peer vermeld zou moeten worden welk rameer dan gedeeltelijke naamsovereenkomst tussen Zoete e

4) Welke Borsdorfer? Mijn artikel ging om een stukje cultuurhistorie, heemkundemensen. Niet om rassenspecificatie. Maar nou je er o

Beste Jan,

Ik ga puntsgewijs in op je kritiekpunten op mijn artikelen ( zie

1) Populisme.

arsnummer Pomospost)

Populisme is volgens Van Dale: “de neiging zich te richten populisme de manier van optreden van bijv. Geert Wilders ojij bedoelt met populisme in relatie tot pomologische verhervaar ik dan als een compliment van jou. Om historische fruien bewust toegankelijk.

assa van de bevolking”. In de praktijk bedoelt men met r, Mussolini. Nou kan ik me veel voorstellen, maar niet wat l je misschien dat ik graag populair schrijf? Nou, dat laats te populariseren –en zo in ere te houden- schrijf ik graag

idelijk n2) Solisme bij determineren. Deze gedachte mist feitelijke grondslag. Uit mijn verhaaltjefruittelers als gerenommeerdere pomologen betrek bij deterook de Soete Dolphyn) zijn bekeken en zo benoemd docolofon vòòr in dit blad.

3) Zoete en “gewone”Kafappel Je vraagt je af of mijn Kafappel dezelfde is als de Zoete Kaftuurverwijzing

arom heeft een appel een bepaalde bijnaam bij de

Middeleeuwen, uit Bohemen, als ik het goal

zekerheid iets over zegger specificeren als Knoop dat al niet doet. En nogmaals, die specar de kroon steken. En nee, hetcatie was niet de insteek van het verhaal. Ik ga Knoop niet

dat zag Knoop ook al- zo geel als een citroenbrandewijntje kleurt

ineerd is. En waarom ie rood vruchtvlees heeft, tja, dat heb ik als en, maar slechts op 100 % zekerheid berustende antwoorde.

wat eigenaren zedaardoor kwetsbaar opstellend verteld over een speurtocht naar aren, maar waar oude mensen wel kennis van hadden. In de 5 etzelfde als jij. Bij goede lezing hebben wij, denk ik, meer ge-

Ik nodig daarom graag jou een.

oete Kafappel, de roodvlezige Discovery, de Borsdorfer. Een ete) Gulderling en de Knolpeer. En als toetje gaan weordt genoemd, en waarvan ik nu iedereen

stand van heeft vraag me te helpen bepalen of dit nou wel, niet of min of meer de KaneelZoete uit Knoop is….

En als je dan nog en

Ik hoor wel wanneer het jou en de jouwen schikt!

Met vrolijke groet,


Twee eeuwen Bramley’s Seedling

De oorspronkelijke Bramley vanuit een pitje gezaaid in 1809

De mutatie Rode Bramley (Crimson Bramley) is al sinds 1913 in de teelt

De foto’s zijn afkomstig van de collectie site van Brogdale Engelnad: http://www.brogdale.org/nfc_plants1.php


Drentse Bellefleur, de op de omslag van dit blad

De Drentse Bellefleur is in Nieuw Amsterdam, nabij Coevorden gevonden door de heer Zweers. Op de zaailingten-toonstelling van de Lunterse Tuinbouwvereniging in 1899 kreeg de appel een eervolle eervolle vermelding: "het is een prachtige appel die niet slechts uitmunt in vorm en kleur, maar die ook wat smaak betreft onder de beste appelen gerangschikt mag worden". Ook volgens de eerste rassenlijsten uit de dertiger jaren is het een fraaie herfstappel die in het noorden de Sterappel zou kunnen vervangen. In de latere 6e rassenlijst voor fruit (1948 op blz. 43) wordt vermeld: "Niet aanbevolen rassen, zeer matige kwaliteit, korte houdbaarheid". De appel is aanvankelijk nogal zuur en meer als moesappel geschikt. Later is ze ook als handappel bruikbaar. Ze vormt een grote gezonde en zeer fraaie boomgaardb

De Starking, officiee n het artikel over de regiogr efleur, maar is minder scheef en de smaak is totaal anders: zoet met een geparfumeerd aroma.

appel afgebeeld (in zomerstadium)

oom, die in de herfst rijk getooid is met paarse appels.

l Red Delicious Starking, vaak Starking Delicious genoemd. Zie vermelding ioepen in Groningen op blz. 11. Deze oude Amerikaanse handappel lijkt wel wat op de Drentse Bell


Natuur in de hoogstamboomgaard Het areaeen steeNedwegaar

VoorkDe hoprodin de g

nomegeteeDe botare. fruitsowillekMen dinge

WeDe wgeke

wegding

De horendzaak hooghet v

es bieden geen vergelijkbaar alterna-tief als verblijf- en broedplaats. Ook de rassendiversiteit is verloren gegaan doordat met de hoogstambomen ook de grote variatie aan specifieke traditionele streekrassen ver-dween.

De Nederlandse situatie Ook in Nederland is de hoogstam als productieboomgaard nagenoeg verdwenen. Restanten zijn nog te vinden in de vroegere teeltgebieden Zuid Limburg, Rivierengebied, Kromme Rijnstreek en IJsselstreek. Het CBS telde in 1977 nog 1975 ha. Statistische gegevens van recente datum ontbreken. De huidige boomgaarden liggen vaak geïso-leerd in het open landschap of als boerderijboomgaard dicht bij de bebouwing. Rond 1995 zijn de provinciale or-ganisaties landschapsbeheer gestart met de actie ‘Houd de bongerd hoog’. Doel van deze actie was om de resterende hoogstamboomgaarden te behouden en om de aanplant van nieuwe hoogstamfruitbomen te stimuleren. De aan-plant wordt vaak ondersteund met overheidsubsidies. Deze actie omvatte ook snoeicursussen voor eigenaren en het oprichten van Hoogstambrigades, vrijwilligers die het snoeien van de bomen weer oppakken. Daarnaast hebben pomologen collectieboomgaarden met oude rassen inge-richt om de genendiversiteit te behouden (www.appelcollecties.nl). Met deze inspanningen groeit de

ket egrensde gebieden.

al hoogstamboomgaard in Nederland is de afgelopen 50 jaar zeer sterk afgenomen. In het buitenland is natuurwaarde ds belangrijker argument om hoogstamboomgaarden in stand te houden of opnieuw in te richten. Geldt dat ook voor

erland? Kan via gerichte inrichting en beheer de natuurwaarde van hoogstamboomgaarden worden bevorderd? De tenschapswinkel van Wageningen UR liet Alterra een oriënterend onderzoek doen op verzoek van de stichting IJsselboom-

den. Dit artikel is op de uitkomsten daarvan gebaseerd.

omen ogstamweideboomgaard, een extensief agroforestry

uctiesysteem, komt vooral voor in heuvelachtig gebied ematigde klimaatzone van Europa. Geschat wordt

dat er momenteel nog 1,5 tot 2 miljoen hectares hoog-stamboomgaard zijn in Europa. De oppervlakte aan hoog-stamboomgaarden is de afgelopen vijftig jaar sterk afge-

n, soms tot 5% van het oorspronkelijke areaal. De lde fruitsoorten zijn appel, peer, pruim, kers en morel. omdichtheid varieert van 20 tot 150 bomen per hec-

In een traditionele boomgaard treft men meerdere orten en rassen, een variatie in de bomenleeftijd en eurige verspreiding van de bomen over het terrein. treft hoogstamfruitbomen ook op perceelafschei-n, op overhoeken en als beplanting langs wegen aan.

Laagstam fruitplantag

Figuur 1 hoogstamteelt in % van landbouwgrond (Herzog 1998).

ideboomgaard

eideboomgaard heeft altijd meerdere gebruiksdoelen nd. Naast fruit, honing, hout en gras draagt de hoog-

stamboomgaard ook bij aan behoud van biodiversiteit, vang van fijnstof, CO2opslag, biologische plaagbestrij-, recreatieomgeving en belevingsobject.

ogstamfruitteelt is al 50 jaar commercieel niet meer abel en daarmee verdween voor eigenaren de nood-tot onderhoud en instandhouding. Het rooien van de stamboomgaarden is een enorme aanslag geweest op oorkomen van vogels en insecten.

hoogstamfruitboom weer langzaam in aantal en opper-vlakte. Programma Beheer kent een landschappakhoogstamboomgaard voor b


De eigenaar ontvangt jaarlijks € 16 per hoogstamboom voor instandhouding en beheer. De ecologische functie en behoud van oude fruitrassen worden niet beloond. In 2006 liepen er 1009 contracten voor ongeveer 600 ha met totaa55258 bomen. In Limburg, Gelderland en Utrecht lopemeeste contracten. Slechts een deel van de Nederlandse

H

Oetmann, 2001)).

l n de

boomgaarden wordt gesubsidieerd. Beperkende factoren

Ecologische functie van hoogstamfruitbomen Herzog en Oetmann schatten voor de huidige hoogstam-boomgaarden de functie biodiversiteit hoog in. Deze in-schatting is gebaseerd op een sterke daling van de produc-tiefunctie én een voortschrijdend inzicht in de ecologische betekenis van de hoogstamboomgaard. Dit wordt onder-bouwd door veel onderzoek in Duitsland en Engeland.

ijgen. samt für Naturschutz dat

d-t

-

de

-als de Appel-

it en

or soorten.

Figuur 2: Ingeschatte verschuiving in belang van de boomgaardfuncties (Herzog en

Inventarisaties in Duitse en Engelse hoogstamboomgaar-den spreken van respectievelijk 2400 (waarvan 408 zeld-zaam) en 1459 planten- en dierensoorten. In beide landenkunnen hoogstamboomgaarden een beschermde natuur-status kr

zijn de begrenzing van gebieden waarbinnen kan worden aangevraagd, de ingestelde plafonds t.a.v. beschikbare subsidiemiddelen en de relatieve onbekendheid bij eigena-ren om een dergelijk contract af te sluiten. Ook in de Cata-logus Groen en Blauwe diensten is de hoogstamboom-gaard als groene dienst opgenomen. In 2006 meldde het Bunde

hoogstamboomgaarden behoren tot de sterk bedreigde categorie op de Duitse rode lijst van bedreigde biotopen. Dit is indicatief voor de belangrijke bijdrage die hoogstamboomgaarden kunnen leveren aan de biodiversi-teit in het cultuurlandschap.

De hoogstamboomgaard als habitat De hoogstamboomgaard bestaat uit een bodem, de kruilaag en de bomen. De bomen bepalen het aanzien en hemicroklimaat, waardoor een hoogstamboomgaard een variatie aan leefomstandigheden biedt. Een heg kan struc-tuurvariatie toevoegen via mantel- en zoomvegetatie. De boomgaard vormt een complex ecosysteem met voedselrelaties tussen bodemleven, bodemvegetatie, bomen, heg, insecten, vogels en andere diersoorten en schimmels en korstmossen. Dit alles onder invloed van het weer dat bloei en vervolgens de vruchtdracht kan beïnvloeden.

Bepaalde insecten zijn voor hun voortplanting specifiek afhankelijk van één bepaalde boomsoort, zozaagwesp. De hoogstamboomgaard maakt met andere landschapselementen en bos- en natuurgebieden deel uvan de ecologische infrastructuur. Deze elementen speleen rol bij de bereikbaarheid van de boomgaard vo


Het handboek Natuurdoeltypen noemt de hoogstamboom-

anpak natuurvriendelijk beheer ezien het voorgaande is er genoeg aanleiding om te

k

de itgangspunt is dat

De bekendste broedvogel in de hoogstamboomgaard is de steenuil. Naarmate de boomga der en extensiever beheerd wordt, neemt de rijkd orten en individuen toe. Een heg van meidoorn, sleedoorn en braam en rillen snoeihout bieden leefcondities voor muizensoorten, egel, konijn, mol, bunzing, woelrat e

Insecten Insecten zijn gebaat bij een grsoorten en aan structuurvariatie met verschi e micro-klimaten. Bloeiende fruitbomen rekken veel insecten aan. Hoe meer variatie in fruitsoorten en rassen hoe langer de periode dat er nectar te halen valt. Het bezoekgedrag be-vordert de bestuiving en daarmee de productie van fruit. Dood hout is ook belangrijk voor bepaalde insectensoorten.

Sommige insecten zijn voor hun voortplanting specifiek afhankelijk zijn van fruitbomen (knoppen, bloesem, vrucht) of andere waardplanten. Bepaalde insecten kunnen een plaag vormen en het fruit beschadigen. Insecten vormen

n zoog-e

-

n de

opcomponenten. Beweiding is een belang-pen

rslag,

gaard een cultuurlijke habitat, die voor doelsoorten een aanvulling kan vormen op de omringende natuurlijke doel-typen. Ook de cultuurhistorische waarde van de oude fruit-rassen is belangrijk. Doelsoorten voor de hoogstamboomgaard zijn de eikelmuis, Bechstein vleermuis, ingekorven vleermuis en kleine hoefijzerneus. Alle vier komen sporadisch voor in zuid Limburg. De Britse putter en steenuil gebruiken de boomgaard naast foerageren ook voor hun voortplanting. De laatste twee doelsoorten, de hop en roodkopklauwier, zijn zeldzaam in Nederland. Deze doelsoorten worden echter vergezeld door vele andere diersoorten die de boomgaard ook gebruiken als broedplaats en foerageergebied. De laatste inventarisatiestudies in Nederlandse hoogstamboomgaarden dateren van 1982.

AGkijken hoe hoogstamboomgaarden meer natuurvriendelijingericht en beheerd kunnen worden. Inzicht in het functio-neren van de boomgaard als foerageer- en voortplantings-omgeving geeft richting aan te nemen inrichtings- en be-heersmaatregelen. Dit inzicht en het uitvoeren van de maatregelen moet worden overgebracht aan de boom-gaardeigenaren. Gelukkig blijkt er een duidelijke belang-stelling bij eigenaren om hun boomgaard meer natuur-vriendelijk te beheren.

Boomgaarden blijken vooral een belangrijke waarde te hebben voor dieren en specifiek vogels. De zichtbaarheid van de effecten van inrichting en beheer dragen bij aan belevingswaarde van de boomgaard. U

ard ouom aan so

n boommarter.

ote variatie aan planten-llend

t

zelf weer een prooi voor andere insecten, vogels edieren. De balans daarin is het principe van de biologischbestrijding. Voor nuttige insecten is het belangrijk te kunnen beschikken over andere planten als voedselbron om beschikbaar te blijven voor het moment dat er weer plaag ontstaat. Een belangrijke beheermaatregel is om te zorgevoor een variatie aan bloeiende plantensoorten gedurenhet gehele seizoen.

Stimulerende inrichting en beheermaatregelen De boomgaardbeheerder kan maatregelen nemen voor specifieke biotorijke maatregel. Voorkeur heeft beweiding door schaomdat rund en paard bodemverdichting, lokale overbe-mesting en boomschade geven. Fruitbomen bieden vee bescherming tegen zonnestraling en hevige neebreken de wind en in beperkte mate is valfruit te gebruiken als voer.

de hoogstamboomgaard twee functies kent, namelijk extensieve fruitproductie en natuur. Beiden zorgen voor een bepaalde beheer- en gebruikdynamiek.

Beheer begint met wat soorten, horend bij deze biotoop, vragen aan levenscondities (fysieke omgeving, voedsel, voortplanting) en wat de boomgaard als leefomgeving heeft te bieden. Met maatregelen kun je ‘het aanbod’ (terreinbeheer) afstemmen op ‘de vraag’ (soortenbeheer). Monitoring geeft zicht op mogelijke effecten en biedt inzichtom eventueel de maatregelen aan te passen.

Vogels en zoogdieren De horizontale lagen, van kruidenlaag tot boomkruin, en dehalfopen structuur van een weideboomgaard bieden een grote variatie aan leefomgevingen. Een hoogstamboom-gaard biedt een schuilplaats, nestelplaats en voedselbron voor kleine zoogdieren (inclusief vleermuizen), vogels, reptielen, amfibieën en insecten, die weer predatoren aan-trekken. Een hoogstamboomgaard is veel rijker aan vo-gel(soorten) dan laagstamplantages, zeker als er ook een struweelheg aanwezig is. De hoogstamboomgaard is aantrekkelijk als foerageergebied (o.a. voor en door insec-ten en valfruit).


Eén keer maaien met afvoer, rond 1 juli, vermindert de biomassa en bevordert de plantvariatie. Maaien in mozaïekpatroon bevordert de heterogeniteit in de vegetatie en biedt uitwijkmogelijkheden voor insecten. Een deel kan nietgemaaid worden en al

-

s verruiging blijven staan.

dieren, -

n.

organische ging voor insecten-

s, is

en

rvende bomen dienen niet direct te

f

e

-

n 10 - 15 m oewel voor lichtmijdende en vochtminnende

jn

e

.

e

houd van de beleid,

tte den

is te down

rinkers zijn natuurbescheerland, Oostenrijk en Luxemburg wordt intensief gewerkt aan het economische mogelijkheden van hoogstamboomgaarden. Men

xtensieve ecologische teelt uitgedrukt te krijgen in een economische meerprijs voor het fruit.

organisaties spelen een belangrijke rol bij het in stand houden en in samenwerking met overheid, bedrijven en particulieren via

nsoring en adoptie. Hun acties zijn gericht op verbetering van het ductie en verwerking van het fruit en de vermarkting van

ngstelling van de consument voor fruit van traditionele rassen uit orte lijn tussen producent en consument), geproduceerd zonder

elen en kunstmest. Benadrukken van de natuur- en e versterkt het productimago. De term ‘biologisch’ past daarbij niet

oral intensieve laagstam productie is.

Braakligging bevordert de mogelijkheden voor zoogvogels en insecten, maar bij voortgaande verruiging treedteen verschuiving op richting bosminnende soorten. Terugdringen van de opslag in een cyclus van 5 jaar kan het gewenste braakstadium in stand houden. Aangrenzende structuren zoals houtwallen, onbeheerde overhoeken, slootkanten, poelranden, heggen en perceelovergangen bieden extra mogelijkheden voor planten- en diersoorte

Chemische bestrijdingsmiddelen worden niet gebruikt en bemesting gebeurt in de vorm van ruige mest onder de kroonrand. Dit geeft niet alleen mineralen enstof, maar is ook een verteringsuitdasoorten. Als ‘het systeem’ in een boomgaard in balans ihet aanvullend wegvangen van plaagsoort insecten (lijm-band of golfkartonband) niet nodig.

Vormsnoei na aanplant en om de 2 jaar onderhoudsnoei is noodzakelijk om voldoende licht en lucht in de kroon te houden, beschadigd hout en waterloten te verwijderen schurende takken te voorkomen. Vruchtsnoei is niet noodzakelijk omdat productie minder belangrijk is. (Korst)mossen verwijderen en weg halen van al het dode hout is ongewenst. Afsteworden verwijderd. Dode takken worden op rillen gesta-peld. Rond de leeftijd van 50 jaar begint de fruitproductie ate nemen terwijl de kans op het ontstaan van holten toe-neemt. Appelbomen vormen eerder en meer holen. Bij vervangende aanplant is appel aan te bevelen naast donderhoudsarme soorten als pruim, kers en walnoot.

Variatie in fruitsoorten en in bloeitijdstip is belangrijk voor langere beschikbaarheid van pollen en nectar. Een boomgaard met een gemengde opbouw van productiebomen (20 tot 60 jaar), oude bomen (> 60 jaar) en jonge bomen (< 20jaar) biedt een goede balans tussen productie en natuur.

Voor voldoende lichtinval is een plantafstand vawenselijk hsoorten enkele bijeen geplaatste bomen juist gunstig zi

De aanwezigheid van vogels, vlinders en vleermuizen wordt gestimuleerd door het plaatsen van nestkasten o.a. voor holenbroeders. Voor insecten vormen op de kop ge-hangen bloempotten gevuld met stro een prima verblijf-plaats evenals houtblokken met geboorde gaten in diversdiameter (insectenhotel).

Aanvullende maatregelen Een boomgaardeigenaar kan via specifieke inrichting en beheersmaatregelen vooral de fauna in de boomgaard bevorderen met behoud van een extensieve fruitproductie

Welke maatregelen het meest bijdragen, hangt af van de aard en ligging van de boomgaard en van de inspanningen van de eigenaar. Aanvulling van de kennis van de ecologivan de hoogstamboomgaard is echter nodig.

De verkoop van hoogstamfruit en fruitsap als natuurvriendelijk streekproduct is een prikkel om een natuurvriendelijk beheer bevorderen (zie kader).

Gerichte aandacht voor behoogstamboomgaard in het provinciaal landschapsvertaald naar beloning voor ecologisch beheer, kan natuurwinst opleveren voor het landschap.

Rob le Rusecretaris van de stichting IJsselboomgaar

loaden op http://plant.wur.nl/wewi/229.pdf Het onderzoeksrapport (van Blitterswijk en Baeten, 2006)

SapdIn Duitsland, Zwitsverbeteren van deprobeert de e

Natuurbeschermingsvan de boomgaardsubsidie en spoecologisch beheer, de prohet vruchtensap. Insteek is de belade eigen regio (kbeschermingsmiddlandschapswaardomdat biologische fruitteelt vo

rmers


Fruitbomen en vogels horen bij elkaar. En natuurlijk, alsweest, of als die ene mooie grote appel boven in de boomvrolijk van. Maar aan de andere kan, is het elk jaar weeen dat de zwaluwen weer op hun vertrouwde nestplaatsjesoorten vogels waar te nemen, vooral bij de trekvogels. Vog

je de rijpe kersen wilt plukken en de spreeuwen zijn je net voor ge-angepikt blijkt te zijn door de kraaien, word je daar niet en om te zien hoe de nestkastjes weer volop in gebruik zijnlaas is er een geleidelijke afname van de verschillende

erming zet zich in om de vogels te beschermen, vandaar

achteraf ar een genoeg

s zitten. Heelbesch

Gerrit J. Pollard.

loos

ofd.

agrote groep vogels trekt zelfs twee keer pnoord naar zuid, en omgekeerd. Op zoeksel en veiligheid vliegen deze trekvogels vland, van continent tot continent, van broenaar overwinteringsgebied en weer terug.ren woestijnen, gebergten, zeeën en stormdie manier vliegen miljoenen vogels vele kilometers.

Wadvogels trekken in één keer duizendenters van het wad naar de toendra’s. Zangrond de tien gram vliegen ’s nachts in hunvan de Europese bossen naar de tropisch

Afrika. Ooievaars doorkruisen zwevend opele continenten

de laatste hteruit ge-

en van rika en verder.

rtel 0%), koekoek

(-50%) en boerenzwaluw (-50%). Maaminafgenomen, zoals scharrelaar, roodpootvalk en witoogeend.

tallen trekvo-gels zijn heel verschillend. De belangrijkste oor-zaak is het verdwijnen van de leefgebieden. Wa-

ebieden en moerassen, waar

het volgende artikel.

Grenze

vliegen

sommige overwinteren zelfs in Zuid-Afrika. Boe-

ltrek is een van de meest bijzondere natuurverschijnselen

De oorzaken van de slinkende aanVogeter wereld. Vergelijk het met de grote trek van gnoes, gazelles en zebra’s in Afrika. Zo’n zelfde natuurwonder hebben we hier terrijke gin Nederland, letterlijk boven ons ho

Het hele jaar door vliegen vogels af en a n. Een er jaar van naar voed-an land tot dgebied Ze trotse-

en. Op duizenden

kilome-vogels van eentje e wouden

inthermiek h

renzwaluwen steken dwars de hete Sahara over,om te overwinteren in zuidelijk Afrika.

Helaas is deze vogeltrek steeds minder vanzelf-sprekend. Veel soorten trekvogels zijndertig jaar in een heel hoog tempo acgaan. Het betreft zo’n vijftig soorten langeaf-standstrekkers: vogels die van het NoordEuropa trekken naar Midden-AfHieronder vinden we bekende vogels bij die tot voor kort nog gewoon waren, zoals zomerto(achteruitgang van -85%), grutto (-6

r ook der bekende, zeldzamere vogels zijn sterk


miljoenen vogels van afhankelijk zijn, zijn

drooggelegd of anderszins ongeschikt geworden. Ontbos-sing en woestijnvorming in Afrika is een ramp voor veel trekvogels. En er loeren ook directe gevaren. Jacht, wind-molens, hoogspanningsleidingen en gebruik van land-bouwgif eisen jaarlijks een hoge tol.

Trekvogels en hun trekroutes, de zogenaamde flyways, moeten beschermd worden. Ons land is een belangrijk kruispunt van vogeltrekwegen en daarom werkt Vogelbe-scherming Nederland daar op verschillende manieren aan,

er meer door zich in te zetten voor het beschermen van angrijke vogelgebieden. Maar vogels trekken zich niets

n landsgrenzen.

ondbelaan va

Bescherming van de flyways vereist dus een bredere internationale aanpak.

Daarom werkt Vogelbescherming met haar partners van BirdLife International samen. Concreet betekent dit dat we samen werken aan een internationaal netwerk van goed beschermde gebieden in Europa én Afrika, waar vogels als purperreiger en

s

t, windmolenparken en hoogdingen aanpakken. Ooievaroofvogels vliegen daar nu te vaak tegen

aan. Benieuwd naar het werk van Vogelbescherming Ne-derland?

Neem eemet de b

BijvoorbeBergen ainformati

man. Foto´s M

Vrijwilligers van de Fruithof bezoeken kwekerij Johan ten Elsen Abbing, Too k

ek).

in 1995 van start is uitge-

Ne-

eeft nie-elo op

d-ffie

t ie-han

e klant. emeentes en bedrijven. Zelf

doet hij veel aan het terugbrengen van het oude landschap

bij boerde es aan-vragen als deze weer mooie oude hoogstam fruitbomen plaatst op het erf en ook de eikenhouten erfafscheidingen worden weer terug gebracht in het landschap.

Op de kwekerij heeft Johan een aantal voorbeeld -boomgaarden aangelegd. Hij laat hier zien dat je d.m.v. spillen op een klein oppervlak ook een mooie boomgaard kunt aanleggen. De gaarden worden af-gewisseld met een grote variëteit aan beplanting. Duindoorn, hazelaar, rozen. Ook staan er een aantal bijzondere vruchtdragers. Deze worden vermeerderd en als ze goed aanslaan worden ze pas verkocht.

Na de vele vragen die wij op hem afvuurden kregen we een rondleiding over de verschillende terreinen. Er staan onge-veer 160 verschillende soorten waarvan 99% oude rassen. De terreinen worden gepacht. Om de vier jaar wisselt Johan van erf i.v.m. de uitputting van de bodem en om ziektes geen kans te geven.

grutto kunnen overwinteren. Dat we oninzetten voor behoud en herstel van de leefgebieden van vogels over de hele fly-way. Dus niet alleen in de Nederlandse broedgebieden, maar ook in de Sahel bij-voorbeeld. En dat we de sterfte door jach

spanningslei-ars en grote

n kijkje op www.vogelbescherming.nl Meehelpen escherming van trekvogels kan ook.

eld door een stuk van het trekvogelpad tussen an Zee en Enschede te wandelen voor geld. Meer e hierover vindt u op de website.

Marieke Dijksartin Hierck ´

Op maandag 30 maart is Fruithof vrijwilligers en NPV-leden Ninageweest bij Johan ten Elsen op de kwekerij in Neede (Achterho Hendrik en zijn zoon Johan ten Elsen zijn

s Verdouw en Jur Doorn, alle drie NPV op bezoe

rijen. Vaak kan hij voor de klant subsidigegaan met een fruitboomkwekerij, die inmiddels groeid tot een gerenommeerde kwekerij die over heelderland bomen levert. Hendrik ten Elsen is in juli 2008 overleden en Johan hhet bedrijf overgenomen. Ook hij is kweker in hart en ren. Met lagere en middelbare tuinbouwschool in Almzak, is Johan absoluut niet bang om zijn kennis weg te geven! Op de kwekerij worden geen chemische bestrijding mid-delen gebruikt. Het motto van de familie ten Elsen is: “Als de natuur in evenwicht is dan heb je geen bestrijdingsmidelen nodig.”Johan zit al op ons te wachten met de koen steekt meteen van wal. Wat is het heerlijk om memand te spreken die er zoveel verstand van heeft. Jogeeft voor 25 % advies/verkoop aan de particulierVoor de rest levert hij aan g


In de buurt van de kwekerij staan de enten, eerste tweede, derde en vierde jaars stammen te pronken. Alles staat strak op rij met een duidelijke aanduiding van de soort. Bij ieder ent wordt een tonkinstok van twee meter geplaatst die er voor zorgt dat de stam mooi recht opgroeit.

De meeste bomen worden geoculeerd in augustus. Een gemiddelde werknemer doet zo’n 900 oculaties per dag. (Bij het enten in het voorjaar zijn het er maar 200 !!)

Bij de kwekerij is nog een groot terrein waarop bomen voor de verkoop staan. Hier hebben we nog even tussen geneusd en uiteraard zijn wij niet met lege handen naar huis gegaan.

Voor groepen bestaat in mei en juni ook de mogelijkheid om een rondleiding aan te vragen bij Johan ten Elsen.

Voor meer info zie www.tenelsen.nl

Johan nogmaals bedankt voor je gastvrijheid en zeker tot ziens!

na Abbing Verslag van Ni

den NPV ormatie tussendoor wordt per e-mail een Nieuwbrief

Nieuwsb

Pomospost verschijnt één keer in de drie maanden. Voor aleden gezonden. Daarin staan seizoensgebonden informatvraag en aanbod, geheugensteuntje agenda, en wat u als NPV-lid wachten. Mocht u een nieuw of ander e-mail adres hebben gekregegeef u e-mailadres dan aan ons door:

rief lectuele inf aan de ie, bestuu

gr

n, of als u

rlijke mededelingen, actualiteiten op pomologisch gebied, aag wilt, kortom allerlei zaken die geen 3 maanden kunnen

in het verleden nooit een NPV nieuwsbrief heeft ontvangen, [email protected]. Dan krijgt u straks een NPV Nieuwsbrief toe gestuurd.


Agenda zomer en najaar 2009 15 aug. Fruitshow in kwekerij de Luingahof, Borgsingel

determineren. 10.00 – 16.00 uur. Toegang grati19 aug. Jammarkt te Neede (Achterhoek) op van 11-1

[email protected]. De NPV is aanw22 aug. Open dag Collectieboomgaard

9, te Bierums.

7.00uur in het centrum. 11.00 – 17 uur. Zie ook: ezig.

POM Noord-Holland Volgerweg 26, 1462 HR Midden-Beemster. Open van 10.00

pruimen in de Fruithof te Frederiksoord. 10.00 – 16.00 uur. j Gorichem, met gelegenheid tot het laten determineren van onbekende

catie wordt nader bepaald). oden. Ingang tegenover Gamma, afslag rondweg . De NPV is . 10.00 – 16.00 uur. Toegang gratis. r 1, Peize (Dr.). De NPV is aanwezig om meegebracht fruit te

ang gratis. rmineren in de regio Oost. Tijd:13.30u-ong.17.00u. Plaats: De boomgaard van de fam.

37 HN .Inlichtingen:0544-461102.(17 -19 u). . Tijdens de culturele zondag op kasteel Doornenburg, Kerkstraat 27 te Doornenburg tel.0481-421456 is de NPV.

aanwezig om de vroeg ren. Tijd:.11.00 – 17.00 uur. Zie ook: ww .Doornenburg.nl. 18-20 sept. Deutsche Apfeltage te Ammersbek-Hamburg. De NPV brengt oude rassen in en helpt determineren. Appel van

het jaar 2009 is:Stina Lohmann. Zie:www.apfeltage.info. 19 sept. Dag van vergeten groenten en vergeten fruit in kwekerij De Cuynder, ’t Hoogezand 3, 8435 VR Donkerbroek (Fr)

met een groenten- en fruitshow. De kwekerij is gelegen in de buurtschap Hoogezand tussen Donkerbroek en Makkinga. De NPV is aanwezig om meegebracht fruit te determineren. 11.00 – 16.00 uur. Toegang gratis.

19 en 20 sept. Pompoenenfestival in Jellum nabij Leeuwarden. Het kleine dorp is feestelijk versierd met pompoenen in de vrolijkste kleuren en de meest vreemde vormen. Er is een bijzondere en uitgebreide markt. Ook de NPV is met een stand aanwezig. Bezoekers kunnen ook fruit laten determineren.

Zo. 20 sept. Fruitshow en gelegenheid tot het laten determineren van onbekende fruitrassen op de Twentse Landdag, bij het Milieu-educatief Centrum, in het Abraham Ledeboerpark/Het Wageler, te Enschede (met deskundigen van de NPV).

Za 10 t.e.m. ma 12 oktober 2009 EUROPOM, inetreantionale fruittentoonstelling 2009, Alden Biesen, Kasteelstraat 6, 3740 Bilzen, België

26 sept. Determineren op Erve Brooks te Gelselaar, Broekhuisdijk 5,7275 CB, te Gelselaar (Gld). 10-14.00 uur. Tel:0545-481371 of [email protected]. Toegang gratis

26 sept. themadag “Laand en Vrucht” van Landschapsbeheer Groningen te aan de Roderwolderdijk 60 nabij Hoogkerk. De NPV organiseert hier een Fruittentoonstelling en determineert fruit. 10.00 – 16.00 uur. Toegang gratis.

26 sept. 101ste Honing- en Bijenmarkt in Eerbeek (Gld). De NPV staat met een stand, waar ingebracht fruit kan wordne gedetermineerd.

Zo.27 sept. Dag van de Duurzaamheid te Zutphen. Gebouw de Kaardebol, Harenbergweg 1,7204 KZ te Zutphen. De NPV is aanwezig om te determineren.

3 okt. Instructie in het determineren van diverse fruitsoorten in de boomgaard van de Fruithof te Frederiksoord. De cursusbijdrage is €25.-- en is gratis voor NPV-leden. Aanmelding bij Josje Regout: [email protected]. of 0172-571918 10. 30 tot 15.00 uur

3 oktober. Oude-Rassenmiddag, bij het Fruitteeltmuseum te Kapelle (Zld.) Zoals de laatste jaren gebruikelijk was, determineren deskundigen van de NPV hier samen met lokale rassenkenners en Jocobus Bosschaerts (deskundige uit België).

o 4 okt. Markt bij Domein Hof te Dieren van 10-17.00u. ([email protected]) De NPV is aanwezig om te determ eren. 10 okt. Ledendag NPV, tijdens Dag van ’ rmatie vindt u in dit nummer van Pomospost

rassen uit eigen boomgaard. De NPV is aanwezig zijn om meegebracht fruit te determineren. 10.00 – 16.00 uur.

(Gr). De NPV is aanwezig om meegebracht fruit te

tot 16.00 uur. 22 aug. . Determineren van vroeg fruit: appels, peren enZa. 29 aug. Boerenerfdag te Nieuwendijk, nabi

fruitrassen (door deskundigen van de NPV) (lo29 aug. Open dag volkstuincomplex. Vrije tijdstuinders R

aanwezig om meegebracht fruit te determineren5 sept. Boerenerfdag in de Paardenstal Peize, Hooghaa

determineren. 10.00 – 16.00 uur. Toeg5 sept. Kennis maken met dete

Olijslager te Lievelde, Scheidingsweg 16, 7113 sept

e fruitrassen te determine w

Z int laand te Niebert (Gr). Nadere info

Za 17 en zo 18 oktober Jaarlijkse Fruitrassententoonstelling bij de Stichting Historische Tuin, Uiterweg 32, 1432 AN Aalsmeer. 10.00 – 16.00 uur. Toegang gratis.

31 okt. Fruitdag in museumboerderij Welgelegen, naast de borg Verhildersum te Leens (Gr.). Er is fruit te koop van oude

Zomer 2009 - NPV€¦ · Pomospost Zomer 2009 3 De NPV beschikt, zoals bekend, over regionale...

Documents

Transcript of Zomer 2009 - NPV€¦ · Pomospost Zomer 2009 3 De NPV beschikt, zoals bekend, over regionale...