Zelfmanagementondersteuning: it takes 2 to tango · 2012 vijf jaar geleden op de ... NURSE-CC:...
8
27-03-16 1 Nederlandse Nefrologiedagen 22-3-2016 / [email protected] AnneLoes van Staa Zelfmanagementondersteuning: it takes 2 to tango (potenDële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaDes met bedrijven Bedrijfsnamen • Sponsoring of onderzoeksgeld • Honorarium of andere (financiële) vergoeding • Aandeelhouder • Andere relaDe, namelijk … • NiersDchDng • • • Disclosure belangen spreker A.L. van Staa wie staat hier? Klinische Les Erasmus MC KankerinsDtuut 1 september 2015 AnneLoes van Staa PhD RN MD | [email protected] 1985-1989 1980-1984 2006 2002-... 2012 vijf jaar geleden op de Nederlandse Nefrologie Dagen Klinische Les Erasmus MC KankerinsDtuut 1 september 2015 AnneLoes van Staa PhD RN MD | [email protected] 2011 Per Åke Zillén handboek zelfmanagement Op Eigen Benen Vooruit! nieuwe interventies voor ondersteuning zelfmanagement van jongeren met chronische nierziekten AnneLoes van Staa, Hogeschool Rotterdam / Erasmus Universiteit Zelfmanagementondersteuning: de kern van verplegen Streven is opDmale kwaliteit van leven – zoals de paDënt dat ervaart Zelfmanagement vraagt veel van de paDënt: het bijstellen van de levensdoelen, inzicht hebben in zijn aandoening bijvoorbeeld en vaardigheden om problemen op te lossen Daarbij is ondersteuning door verpleegkundige / VS van essenDeel belang Beroepsprofielen V&V2020
Transcript of Zelfmanagementondersteuning: it takes 2 to tango · 2012 vijf jaar geleden op de ... NURSE-CC:...
27-03-16
1
NederlandseNefrologiedagen22-3-2016/[email protected]
AnneLoesvanStaa
Zelfmanagementondersteuning:ittakes2totango
(potenDële)belangenverstrengeling Geen
VoorbijeenkomstmogelijkrelevanterelaDesmetbedrijven Bedrijfsnamen
• Sponsoringofonderzoeksgeld• Honorariumofandere(financiële)
vergoeding• Aandeelhouder• AndererelaDe,namelijk…
• NiersDchDng•
••
DisclosurebelangensprekerA.L.vanStaa
wiestaathier?
KlinischeLesErasmusMCKankerinsDtuut1september2015 AnneLoesvanStaaPhDRNMD|[email protected]
1985-1989
1980-1984
2006
2002-... 2012
vijfjaargeledenopdeNederlandseNefrologieDagen
KlinischeLesErasmusMCKankerinsDtuut1september2015 AnneLoesvanStaaPhDRNMD|[email protected]
2011
PerÅkeZillénhandboekzelfmanagement
Op Eigen Benen Vooruit! nieuwe interventies voor ondersteuning
zelfmanagement van jongeren met chronische nierziekten
AnneLoes van Staa, Hogeschool Rotterdam / Erasmus Universiteit
Zelfmanagementondersteuning:dekernvanverplegen
StrevenisopDmalekwaliteitvanleven–zoalsdepaDëntdatervaart
ZelfmanagementvraagtveelvandepaDënt:hetbijstellenvandelevensdoelen,inzichthebbeninzijnaandoeningbijvoorbeeldenvaardigheden
omproblemenoptelossen
Daarbijisondersteuningdoorverpleegkundige/VSvanessenDeelbelang
BeroepsprofielenV&V2020
27-03-16
2
• Eigenregie• Zelfredzaamheid• Shareddecisionmaking• Therapietrouw• LeefsDjlverandering• Persoonsgerichtezorg• PosiDevegezondheid• ……………………………..
Zelfmanagement:verwantebegrippen
Hetzodanigomgaanmetdechronischeaandoening
(symptomen,behandeling,lichamelijkeensociale
consequenDesenbijbehorendeaanpassingeninleefsDjl)datdeaandoeningopDmaalwordt
ingepastinhetleven(LAZ-2010;www.zelfmanagement.com)
DefiniDezelfmanagement
1. Nietzozeerhettypeziektemaarveelmeerdeindividuelevoorkeuren,competen=esenhetverloopvandeziektezijnbepalendvoordebehoeheaanondersteuning
2. Mensenmetverschillendesoortenziekteskrijgentemakenmetdezelfdeuitdagingen.Ondersteuningvanzelfmanagementzouvakerziekte-overs=jgendkunnenwordenaangeboden
3. Eenbredefocusvanondersteuningenondersteuningsprogramma'sisgewenst.Nietalleenaandachtvoormedischeenleefs=jlaspecten,maarookvooriemandspersoonlijkeleefomstandigheden,percepDesvanziekteengezondheid,hetomgaanmetdegevolgenvandeziekteendecommunicaDemetdepaDënt
proefschrihLiekevanHoutum(2016);hoekijkenpaDëntenaantegenzm(o)
OnderzoeksprojectNURSE-CC:NUrsingResearchinto
SelfmanagementandEmpowermentinChronicCare
CentraledoelstellingenNURSE-CC1. VerbeterenvaneffecDviteitvan
zelfmanagementondersteuning(SMS)toegepastdoorverpleegkundigenaanpaDëntenmetdiversechronischeaandoeningenindepoliklinischeseEngvanErasmusMC
2. VerhogenvandecompetenDesvanverpleegkundigenvoorzelfmanagementondersteuningenversterkenvande(hbo-v)opleidingeninditopzicht
• NiertransplantaDe• Oncologie(o.a.
hoofdhalstumoren)
• Reumatologie
• verpleegkundigenwerkendinErasmusMC
• hbo-vstudentenendocenten
interviews10verpleegkundigen/17VSverpleegkundigspecialistenuitErasmusMC
Q-methodologischestudie33verpleegkundigen/6VSuitdiversesectoren
27-03-16
3
driedominanteperspecDevenophetdoelvanzelfmanagementvolgens
verpleegkundigeninterviewstudieErasmusMC
Been-Dahmen,J.M.J.,Dwarswaard,J.,Hazes,J.M.W.,vanStaa,A.L.,E.Ista.NursesviewsonpaDentself-management:aqualitaDvestudy.JournalAdvancedNursing(AcceptedJuly2015)
VierverpleegkundigeperspecDeven• Coach• Behandelaar• Poortwachter• Leraar
hoekijkenverpleegkundigenaantegenzelfmanagementondersteuning?
vanHoohS.M.,DwarswaardJ.,JedelooS.,BalR.A.,vanStaaA.L.(2015).FourperspecDvesonself-managementsupportbynursesforpeoplewithchroniccondiDons:AQ-methodologicalstudy.Interna=onalJournalNursingStudies52:157-166.
Q-methodologischestudie
zelfmanagement&deprofessional:vierprofielen
hsps://www.youtube.com/watch?v=QrK9q8OJrHY
RolpaDënt
Rolverpleegkundige
Doelzelfmanagement-ondersteuning
Coach AcDef/Expert Volgend Deaandoeningintegrereninhetleven
Behandelaar MinderacDef/Volgend
Voorschrijvend TherapietrouwGoedeklinischeuitkomsten
Poortwachter Onawankelijk IniDaDefnemend Terugdringenkostengezondheidszorg
Leraar AcDef/Student Onderwijzend Levenmetdeaandoening,goedeklinischeuitkomsten
Verschillentussendeprofielen
competenDesvoorverpleegkundigezelfmanagementondersteuningontwikkelinglijst(expertraadplegingenliteratuurstudie)
vragenlijststudiealleverpleegkundigenuitErasmusMCuitgenodigd
gebaseerdophet5-Amodel:
lijstvanessenDëlecompetenDesvoorzmo
hsps://www.hogeschoolroserdam.nl/onderzoek/projecten-en-publicaDes/zorginnovaDe/zelfmanagement-en-parDcipaDe/nurse-cc-zelfmanagement-en-verpleegkundigen/
27-03-16
4
• 2.054uitgenodigd• respons598(29%)
91%vrouw• gemiddeldeleehijd38,8jaar• 83%klinischeafdeling• 46%>15jaarwerkervaring• 41%hbo-opgeleid• 6%MasterANP:VS
vragenlijstonderzoekErasmusMCSEPSS-36
DuprezV.,vanHoohS.M.,DwarswaardJ.,vanStaaA.L.,VanHeckeA.,StraDngM.M.H.ThedevelopmentandpsychometricvalidaDonoftheSelf-EfficacyandPerformanceinSelf-managementSupport(SEPSS)-instrument.SubmiMed.
• significantverschilineigen-effecDviteitengedrag:
• verpleegkundigenvindendatzijhetzelfmanagementvanpaDëntenbeterKUNNENondersteunendandatzijhetindeprakDjkDOEN
• hierbijgeenverschilinopleidingsniveau,weltussenpoli/afdeling
resultatenvragenlijst
Belangrijksteknelpuntenbijverpleegkundigezmo
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
Ikvindhetgeentaakvoormij
Ikvoelmenietgesteunddoormijnteam
IkdenkdatmijnpaDëntenergeenbehoeheaanhebben
IkdenkdatmijnpaDëntenernietvoorgemoDveerdzijn
Ikmerkdatikzelfteweinigkennisoverhetondersteunenvanzelfmanagementheb
IkdenkdatmijnpaDëntennietzelfkeuzeskunnenmaken
IkdenkdatmijnpaDëntenonvoldoendekennishebbenomaanzelfmanagementtedoen
IkhebhiernietvoldoendeDjdvoor(gekregen)
• verpleegkundigenhebbengevoeldatzijgoedinstaatzijnzelfmanagementteondersteunen
• éénderdeheehgeenbehoeheaan(bij)scholing
• opleidingsbehoehendieerwelzijn• hoeinzichtinbehoehesvanpaDënt
krijgen• hoesamenmetpaDëntdoelen
opstellen
conclusievragenlijst
• lagerespons• gerapporteerdeversus
geobserveerdecompetenDes• barrièresvoorzelfmanagement
wordengelegdbuitenverpleegkundigenzelf
discussie
vanHoohS.,DwarswaardJ.,BalR.,StraDngMM,vanStaaA.'IwouldandIcouldsupportpaDentself-management,ifonly….'AsystemaDcexploraDonoffactorsinfluencingnurses'performanceinself-managementsupport.SubmiMed
observaDesverpleegkundigspecialistenindespreekkamer5VSgeobserveerd;elktenminste16uur
• NiertransplantaDe• Oncologie(o.a.
hoofdhalstumoren)
• Reumatologie• Dermatologie/
eczeem(kinderen)
27-03-16
5
• sDmulerenpaDëntenomdebehandelingprioriteittegeveninhetdagelijksleven
• monitorendesymptomen• gevenuitleg,instrucDesen
advies
watdoenverpleegkundigspecialistenwel?
• schenkenweinigaandachtaangevolgenvanziekteenbehandelingvoorhetleven
• achterhalenvanvoorkeurenenideeënvanpaDënt
• nodigenpaDëntnietuitagendaconsultmedetebepalenensamenbesluitentenemen
watdoenverpleegkundigspecialistenniet?
uitgangspunten• paDëntacDverenDjdenshet
consult• biopsychosociaalmodel• maggeenextraDjdkosten• nadrukopcoachen• opengesprek
ontwikkelingentestenvaneenverpleegkundigeintervenDe intervenDe:zelfmanagementweb
focusgroepenmetpaDëntennaniertransplantaDe• 4focusgroepen+6individuele
interviewsmetniet-NederlandstaligepaDënten(TurksenMarokkaans),+3individueleinterviewsmetNederlandstaligepaDënten
Been-DahmenJ.M.J.,etal..//inpreparaDon
OndersteuningnaniertransplantaDe
KlinischeLesErasmusMCKankerinsDtuut1september2015 AnneLoesvanStaaPhDRNMD|[email protected]
Profession
al
EmoDoneleondersteuningEenduidigeenconcreteinformaDeAandachtvoorveranderingeninhetdagelijkslevenEenveiligeomgevingbiedenomteexperimenterenAandachtvoorbelasDngbekendedonor
Familie/vriend
en
OpeenposiDevewijzesDmulerenomleefsDjlaantepassen(bijv.Samensporten)VerdiepenindemedischesituaDevanpaDëntPrakDscheondersteuningindagelijkslevenbiedenLuisterennaaremoDoneelverhaal
Lotgen
oten
Erkenningkrijgen/gevenUitwisselenvankennis/ervaringen
27-03-16
6
WatbepaaltdeondersteuningsbehoeOen?
• LevenslangnierpaDëntzijn
• AantalniertransplantaDes
• Welofgeendialyseondergaan
• Tijdsperiodenadialyse
• HuidigemedischesituaDe
• NietNederlandstaligzijn
• Cultuur/geloofsaspecten
TailoringvanSMSisbelangrijk Q-methodologischestudiemetpaDëntennaniertransplantaDe• 43paDënten
GrijpmaJ.W.,TielenM.,vanStaaA.,MaasdamL.,vanGelderT.,BergerS.P.,vanBusschbachJ.J.,BetjesM.,WeimarW.,MasseyE.K.KidneyTransplantPaDents’A�tudestowardsSelf-ManagementSupport:AQ-MethodologicalStudy.Pa=entEduca=on&Counseling.[Epubaheadofprint2015Nov
23].
VierverschillendeprofielenmetvoorkeurenvoorondersteuningnaniertransplantaDe
Transplant-focused
&obedient
HolisDc&collaboraDve
+Minimalizing&disengaged
-Coping-focused&
needy
Life-focusedandself-determined
interviews&observaDesnaarethischedilemma’sbijzelfmanagementzoalservarendoorverpleegkundigenenpaDënten6experts,20paDënten,15verpleegkundigen
DwarswaardJ.,vandeBovenkampH.2015.Self-managementsupport:AqualitaDvestudyofethicaldilemmasexperiencedbynurses.PaDentEducaDon&Counseling98(9):1131-1136.
1. autonomievandepaDëntrespecterenversusgezondheidbevorderen
2. autonomievandepaDëntversusacDverenvandepaDënt
3. holisDschebenaderingvandepaDëntversusbewakenvanprofessionelegrenzen
4. autonomievandepaDëntversusbetrokkenheidvanfamilieleden
ethischedilemma'sbijzelfmanagement(ondersteuning)
voorbeelddilemma1:autonomierespecterenofgezondheidbevorderen?Ericaisverpleegkundigeopeendialyseafdeling.SomsmakenpaDëntenechterkeuzesdiezenietgoedbegrijpt.Richardbijvoorbeeld,een21-jarigenierpaDëntdiekeurigopzijndialyseafsprakenkomt,gaatiederetweewekenstappenmetzijnvriendenendrinktdaarbijookdenodigebiertjes.Hijdrinktdanmeerdandevolgensderichtlijnentoegestanehoeveelheidalcohol.Ericaheehalmeerderekerenuitgelegddatditslechtisvoorzijngezondheidenwelkeeffectenditkanhebben.RichardraakthierdoorenigszinsgeïrriteerddoorErica(entrouwensdoorzijnoudersdieookblijven‘zeuren’dathijnietteveelmagdrinken).Hetisnamelijkeenbewustekeuzevanhemomweltegaanstappen:hijisjong,leehmaaréénkeerenvoorhemisermeerinhetlevendannierpaDëntzijn!
• Welkewaardenconflicterenhiermetelkaar?
• Argumentenvoorentegen?• Welkeoplossingenzijndenkbaaren
haalbaar?
27-03-16
7
• gevoelvancontroleversterkendoorgevenvaneerlijkeinformaDe
• sDmuleereigenregie,benadrukbelangvanmakenvankeuzes
• gaervanuitdatjeNIETweetwatdepaDëntwil
• gaervanuitdatdepaDëntenzijn/haaromgevingzelfkanbeslissen
• maarlaathem/haarnietalleen!
jouwrolalsverpleegkundige:empowerdepaDënt
Bijwiekanikhulp
krijgenvoormijn
beslissing?
vragen,nietaannemen
zelfmanagementondersteuning=neemANNAmeeenlaatOMAthuis
6april2016MirjamTielenisdeeerste
verpleegkundigspecialistdiezalgaanpromovereninhetErasmusMC.ZijiswerkzaamopInwendigeGeneeskunde,afdelingNefrologie
&TransplantaDe.DriehoudingentenaanzienvandemedicaDewerdenherhaaldelijkgevondeninverschillendestudiesongeachtleehijdvandepaDënt.Alseerste,eenhoudingvanpaDëntendiebezorgdenangsDgzijnvoortransplantaatverliesenmededaardoorhunmedicaDegoedproberenintenemen.DetweedehoudingwarenpaDëntendiezelfverzekerdzijnennietbezorgdzijnoverafstoDng.Zijwilleneenzonormaalmogelijklevenleiden.AlslaatsteeenhoudingvanpaDëntendiehetuiterlijkbelangrijkvindenenbijwerkingenhaddenervarenvandemedicaDe.AlsaanvullingopdehoudingenhebbenweonderzochthoepaDëntendachtenoverhunmedicaDeentransplantaDeenhoedelevenssDjlenmedicaDeintepassenvielinhetdagelijkselevenvandepaDënt.HetcohortvanniertransplantaDepaDënteninonzestudielietziendatpaDëntenhogenoodzaakvandemedicaDeervareneneenlagebezorgdheidoverdelange-termijn-gevolgenvandemedicaDenetnaniertransplantaDe.IndeloopderDjdveranderendegedachtenoverdemedicaDe
27-03-16
8
hsps://www.hogeschoolroserdam.nl/onderzoek/projecten-en-publicaDes/zorginnovaDe/zelfmanagement-en-parDcipaDe/nurse-cc-zelfmanagement-en-verpleegkundigen/
AnneLoesvanStaa|[email protected]
