GroenLinks Magazine december 2003, pagina's 4-5. OPINIE

Zachte heelmeesters Stinkende wonden

Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. GroenLinks moet het initiatief heroveren in het integratiedebat door afstand te nemen van een aantal oude standpunten. Bij een kritisch multiculturalisme past geen vrijheid van onderwijs.

Mellouki Cadat

Rechts zet op dit moment de toon in het integratiedebat door migranten te criminaliseren en een beleid van des-integratie te voeren. Veelzeggend wat dit betreft is de verhuizing onder Balkenende I van de Dienst Integratie van het ministerie van Binnenlandse Zaken naar dat van Justitie. Er wordt nu 56 miljoen euro bezuinigd op de inburgeringsbudgetten. Rechts heeft een multiculturele zonnesteek opgelopen. De VNG, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, schrijft in haar recente 'Lokale Integratieagenda': veel gemeentes vinden 'de scherpte en de verharding van het [landelijk] debat te extreem'. Terwijl iedereen nieuwe antwoorden verwacht, neemt links een afwachtende houding aan. Het blijft akelig stil. GroenLinks is in het defensief gedrongen en verdedigt, onder het motto 'het oude beleid was beter dan het huidige', in feite het Paarse integratiebeleid. Waar zijn de tegenvoorstellen, waar is het offensief? Net voor de moord op Fortuyn in april 2002 sprak Rosenmöller kritisch over de linkse visie op de multiculturele samenleving (Pulchri-rede). Dat was een aanzet, maar daar is het bij gebleven. GroenLinks mist een eigen kijk op het integratiedebat en dat komt doordat niemand in de partij de knuppel in het hoenderhok durft te gooien. Een deel van de partij heeft opvattingen over de multiculturele samenleving die men niet hardop durft uit te spreken. Er is multicultureel ongeduld bij de achterban van de partij: wat vinden we nou van dit vraagstuk? Laten we om te beginnen de politieke verschillen binnen GroenLinks op dit punt erkennen. Aan de ene kant staan het 'internationalisme', de open grenzen en de zachte heelmeesters. Aan de andere kant het 'nationalisme', grenzen trekken en misstanden aanpakken. Omdat men geen confronterende posities durft in te nemen blijft het debat vaag of vindt er zelfs helemaal geen meningsuitwisseling plaats. Van de 250 afdelingen van GroenLinks hebben er 6 een debat over dit onderwerp georganiseerd, terwijl het toch de bedoeling was om hierover partijbreed te discussiëren. Een gemiste kans. De oorzaak ligt bij het conservatisme van veel lokale GroenLinkse-besturen. Of neem het huidige debat over moslimscholen en de vrijheid van onderwijs. Er is alom ophef over de uitspraken van VVD-Kamerlid Hirsi Ali, maar toen in de zomer van 2002 GroenLinks-prominent Zeki Arslan de afschaffing van artikel 23 verdedigde in het GroenLinks Magazine werden in de partij zijn opvattingen doodgezwegen. Dit zegt iets over de partijcultuur: men houdt zich op de vlakte bij heikele politieke kwesties. Door dit gebrek aan debat en durf is het niet mogelijk naar buiten de treden met innovatieve standpunten.

De koers van de partij is die van zachte heelmeesters, stinkende wonden. GroenLinks kan alleen een nieuwe toon zetten in het debat door afstand te nemen van een aantal oude standpunten. De partij moet helder maken dat ze tot nieuwe inzichten is gekomen. Een eigen visie waarin de problemen van de multiculturele samenleving worden erkend én die fundamenteel afwijkt van de mening van rechts. Wat zou die nieuwe visie van GroenLinks moeten omvatten?

1. Politici, media en egoïstische autochtone burger maken migranten zwart; GroenLinks moet daarop nuchter reageren: de multiculturele samenleving is niet

alleen een feit maar ook de norm. De Nederlandse natie kent een grote mate van etnisch-culturele verscheidenheid. Nederland is een immigratieland, met een integratiebeleid.

2. GroenLinks moet bouwen aan een samenleving waarin mensen de kernwaarden van de parlementaire democratie delen. Deze democratisch politieke cultuur is wat de verschillende etnisch-culturele groepen bindt.

3. GroenLinks moet staan voor een kritisch multiculturalisme. We willen geen samenleving waarin 'kutmarokkanen' antisemitische leuzen roepen en leerkrachten, homo's, vrouwen en bejaardenhuizen terroriseren. Wet is wet. In gelijke gevallen, gelijke behandeling. Migranten die de wet overtreden dienen gelijk behandeld te worden. Onder GroenLinksers is veel verwarring over de scheiding tussen de noodzakelijke emancipatie van etnische groepen en de emancipatie van het individu. Er heerst nog altijd schroom om criminelen in woord en daad aan te pakken. Zeker als zij toevallig een kleurtje hebben: zwart zijn is een verzachtende omstandigheid. Fout! Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Het gaat hier niet om politiek correct zwart bewustzijn maar om een averechts werkende politieke denkfout. Ongelijke behandeling van individuele criminelen die toevallig een Marokkaans achtergrond hebben belemmert de emancipatie van de gehele Marokkaanse bevolkingsgroep.

4. Ons idee van de multiculturele samenleving is er niet een waar etnisch-culturele groepen absolute rechten hebben. GroenLinks is fel tegen besnijdenis, polygamie, eerwraak. De multiculturele samenleving is niet een samenleving waarin moslims homo's en vrouwen onderdrukken. GroenLinks moet daar een hard punt van maken bij moslimorganisaties. Wij houden een pleidooi voor de emancipatie van individuen: het recht en de ruimte van individuen (vrouwen, jongeren, homo's, ouderen, gehandicapten…) om zich te emanciperen van en binnen de eigen etnisch-culturele groep. Wij staan voor antiracisme en goede anti-discriminatiewetten, zowel voor individuen als voor groepen.

5. De GroenLinkse multiculturele samenleving is er niet een waarin leden van godsdienstige groepen ostentatief de symbolen van hun geloof dragen in openbare voorzieningen en staatsinstellingen. Dat vraagt om een wettelijk verbod op het zichtbaar dragen van godsdienstige tekens zoals hoofddoekjes, burqa's, kruisjes, keppeltjes in openbare voorzieningen. Omdat het publiek domein van iedereen is, mag geen godsdienst dit ostentatief veroveren met behulp van welke symbool dan ook.

6. Artikel 23, dat de vrijheid van onderwijs vastlegt, is ooit ontworpen voor het vreedzaam naast elkaar kunnen leven van de verschillende zuilen. Anno 2003 leidt het tot misbruik. Te veel moslimsorganisaties in Nederland vertonen fundamentalistische trekken en krijgen hiervoor door artikel 23 onbedoeld ruimte. Hirsi Ali heeft gelijk als ze het moslimonderwijs ter discussie stelt. Eigen onderwijs leidt tot eigen controle op eigen mensen door de sociale controle via de moskeeën al dan niet ondersteund de lange arm van buitenlandse ambassades. Een samenleving waarin via moskeeën onderwerping van de vrouw en haat tegen homo's en de westerse samenleving wordt gepredikt is niet onze samenleving. Door fundamentalisme in moskeeën en Koranscholen te gedogen en met gemeenschapsgeld te ondersteunen ontstaat een vruchtbare bodem voor het ontwikkelen van gedachten die kunnen leiden tot terrorisme. Artikel 23 dient te worden afgeschaft.

7. Scheiding van etniciteit en staat (net als scheiding van kerk en staat) is uitgangspunt. Er is dus geen recht an sich van etnische groepen - ook niet van de Friezen - om in het publiek domein vast te houden aan hun eigen cultuur en identiteit. Bevordering van zelforganisaties is gericht op de versterking van maatschappelijke en politieke participatie. Vanuit die gedachte investeren wij massaal in de bevordering van zelforganisaties die bijdragen aan de emancipatie van de eigen groep. Subsidies aan zelforganisaties worden vooral lokaal verstrekt.

Beoordeling kan lastig zijn, want subsidieer je bijvoorbeeld moslimvrouwen die de koran willen bestuderen? Lokale GroenLinks-politici zullen meer dan nu contacten moeten leggen met migrantenorganisaties en zich moeten verdiepen in hun betekenis. Tegelijkertijd staan wij voor maatregelen in het publieke domein (voorkeursbeleid en diversiteitbeleid) om de achterstandspositie van individuen in arbeidsorganisaties, in het onderwijs, op de woningmarkt weg te werken.

8. GroenLinks moet zich keren tegen assimilatie als kern van het beleid. Voor de SP en de rechts-liberalen houdt afschaffing van artikel 23 van de grondwet ook afschaffing in van het recht op culturele uitdrukking. Voor ons niet. GroenLinks is voor de mogelijkheid de eigen taal te leren, naast de verplichte Nederlandse taallessen. Taal is een wezenlijk onderdeel van de identiteit van groepen en individuen. Het leren van moderne levende talen heeft een toegevoegde waarde voor individuen en de samenleving in het licht van de groei van transnationale culturele en economische betrekkingen. Verplichte Nederlandse taallessen moeten gegeven worden waar dat nodig is, dus vooral op de werkvloer, in werkuren en met financiële bijdrage van werkgevers als onderdeel van de arbeidsvoorwaarden.

9. Integratie moet worden versterkt door de mogelijkheid tot naturalisatie te vergroten en het kiesrecht voor migranten uit te breiden naar het landelijk en Europees niveau. De strijd om de politieke rechten is nog niet gestreden. Een samenleving waarin vrouwen of niet-moslims geen lid van een politieke partij (SGP, AEL) mogen worden, is niet onze samenleving. De mate van openheid van de Nederlandse politiek beïnvloedt de mate van integratie. Hoe meer politieke rechten hoe minder etnische behoudendheid.

10. Het multiculturalisme van GroenLinks is pragmatisch van aard. Wij gaan uit van onze lokale ervaringen. Een studie van het Wetenschappelijk Bureau van GroenLinks (Laure Michon, (2003): Het lokale antwoord; GroenLinkse ervaringen in multiculturele steden en lessen uit de praktijk) beschrijft GroenLinkse ervaringen. GroenLinks heeft geen regeringsverantwoordelijkheid gedragen in het integratiebeleid maar wij dragen wel bestuurlijke verantwoordelijkheid voor lokale antwoorden op het integratievraagstuk. Hierop kunnen wij worden afgerekend en hierop kunnen wij voortbouwen.

Mellouki Cadat is deelraadslid voor GroenLinks in Amsterdam-Zeeburg. Dit artikel schrijft hij op persoonlijke titel.