Taal en rekenen op niveauWat doen wij daar aan?

InternationaalNadruk op de menselijke kant in Mozambique

Terug naar de zorgFreke Kloek op stage bij Palsma Zathe

Bijblijven dankzij games

Ate Dijkstra

en Hylke van Dijk

#05 2013Personeelsmagazine van NHL Hogeschool

Al elf jaar is Gerjan actief in het onderwijs. Maar hoe veranderde hij van een muzikant in een docent? Of beter, hoe wist hij dit te combineren?

‘Mijn hele leven ben ik al met muziek bezig. Na de havo ben ik naar het Con-servatorium gegaan aan de HKU in Utrecht. Waarna ik docent muziektechnologie ben geworden. Dit combi-neerde ik met het spelen in bands. En nog steeds maak ik veel muziek. Professioneel als freelancer en ook met mijn eigen band, maar dat is meer “voor de lol”. In september 2002 ging ik aan het werk voor de NHL.’

Een brug slaan‘De NHL wilde studenten meer van de Engelse taal meegeven. Daarnaast gaven CMD-studenten aan dat ze zich meer wilden verdiepen in muziek en kunst. Voor mij een mooie mogelijkheid om mijn passie voor muziek te combineren met mijn werk. Zo zijn we tot de Engels-talige minor Art & Sound gekomen. Hiermee slaan we een brug tussen kunst en muziek/geluid. Studenten kunnen hun passie voor muziek vertalen naar een tastbaar product.’

Van passie naar tastbaar

product

Benieuwd wat Gerjan naast zijn werk doet? Kijk op pagina 27.

Hoe goed ken jij je collega’s?

We maken kennis met Gerjan

Kelder, seniordocent minor Art

& Sound bij de opleiding

Communication & Multimedia

Design sinds 1 september

2002.

2

4 in het kort

15 lezen

19 kijken

23 in perspectief

24 in ontwikkeling

25 doen

26 internationaal

28 uitblinkers

Redactie: NHL Hogeschool: Judith de Jong, Lucienne Krijthe, Alma Mulder, Katinka Muller, Arij Peerbolte, Selma Steenwelle, Quiryn Spannen-burg; LVB Networks: Esther Berendsen, Nynke Wielenga; Gaststoel: Merlijn Torensma

Coördinatie: LVB Networks, Amersfoort.

Eindredactie: Lucienne Krijthe en Selma Steenwelle (NHL Hogeschool)

Ontwerp en vormgeving: Walter van Kalsbeek (LVB Networks).

Fotografie: Henri Vos (Schietgraag).

Suggesties? Vragen?Mail naar xpers@nhl.nl

Colo

fon

xpers #05 2013

XPERS is het personeelsmagazine van NHL Hogeschool.

in beeld

16 oktober

De propedeuse-uitreiking van 57 CMD-

studenten. Deze ging van start met een

drankje in het NHL Café, waarna de uitreiking

plaatsvond in het NHL Theater. Daar wachtten

versierde tafels en ballonnen de studenten op.

Per zeven werden ze naar voren geroepen om

het diploma te ondertekenen. Tijdens de uitrei-

king werden de meest memorabele momenten

van afgelopen studiejaar besproken. Feestje dus!

Gefeliciteerd!

Ieder jaar ontvangen

honderden NHL-studenten

hun propedeusecertificaat of

diploma. Keer op keer een

bijzonder moment, dat iedere

opleiding op haar eigen

manier viert. Drie willekeurige

uitreikingen in beeld.

26 september

De twaalf geslaagden van de docentenopleiding

Beeldende Kunst en Vormgeving sloten hun ba-

chelor feestelijk af. In de de Kuil. Het kleine aantal

afstudeerders maakt het mogelijk om de studenten

één voor één persoonlijk toe te spreken.

Jannie Vinke, opleidings-

coördinator: ‘Het is leuk

om deze afgestudeerden

te kunnen feliciteren als

nieuwe “collega’s”.’

12

13

in uniform, maar dragen gewoon

hun eigen kleding. In plaats van

zalen, zijn er huiskamers. En

partners kunnen gewoon samen

blijven wonen in de tweeper-

soons appartementen.’

Hoe was het? ‘Gewel-

dig. Ik vind het onderwijs en

de omgang met studenten erg

leuk. Maar toen ik terug naar

Leeuwarden fietste, dacht ik:

waarom werk ik eigenlijk niet

meer in de verpleegkunde? Ik

vond het vooral mooi om te zien

hoe enthousiast iedereen met

elkaar omgaat. De bewoners

én de verzorgers. Ik voelde

me als buitenstaander meteen

geaccepteerd. De bewoners zijn

weliswaar dementerend, maar

herkennen de vaste verzorgers

wel. Toch lieten ze mij ook

gewoon helpen. Bijvoorbeeld

bij het ontbijt en bij het wegen.

Alle bewoners gingen op de

weegschaal; het was toevallig

“weegdag”. Ik voelde me écht

geaccepteerd. Een mannelijke

bewoner liet mij trots zijn oude

fotoalbum zien. Met een van de

bewoners heb ik buiten de gei-

ten gevoerd. En een oude vrouw

vroeg of ik haar wilde helpen

haar pop te verzorgen. Natuurlijk

heb ik dat gedaan.’

Wat viel je op? ‘Ik vind

het concept van Palsma Zathe

heel mooi: natuurlijk krijgen de

bewoners gepaste medische en

verpleegkundige hulp, maar het

sociale aspect is net zo belang-

rijk. Niet kijken naar beperkin-

gen, maar naar mogelijkheden.

Het verzorgingsteam doet er al-

les aan om de bewoners zo lang

en veel mogelijk hun eigen leven

te laten leiden. Ze kunnen lekker

werken in de tuin of de dieren

verzorgen. En familieleden kun-

nen gewoon blijven overnachten

en mogen ook mee op excur-

sies. Als ik zie hoe hartelijk ik

ben ontvangen, dan denk ik dat

dit een goed stageadres zou zijn

voor studenten verpleegkunde.

Ik vond het ook leuk om te

horen hoe enthousiast de bewo-

ners waren over mijn werk, het

in de klei

Freke Kloek, docent

Verpleegkunde, liep

een dagje mee bij

zorgboerderij Pals-

ma Zathe, onder de

rook van Leeuwar-

den. Op zoek naar

een stageplaats

voor haar studen-

ten. Ondanks al

haar ervaring moest

Freke toch weer

even wennen.

Waar liep je stage?

‘Bij Palsma Zathe in Wirdum.

Twee oud-collega’s van het

Friesland College hebben deze

zorginstelling in 2012 opgericht.

In de boerderij krijgen demente-

rende mensen zorg op maat in

een huiselijke sfeer. Dat mensen

zich thuis niet meer zelfstan-

dig kunnen redden, betekent

namelijk niet dat ze zich niet

thuis willen voelen. De veertien

bewoners van Palsma Zathe

worden bewust geen patiënten

genoemd. Verzorgenden en ver-

pleegkundigen lopen niet rond

Docent Freke Kloek (34), docent Ver-

pleegkunde

Zorgstaat

nooitstil

21

20 Stagebegeleiders horen van

studenten hoe het eraan toegaat

op hun stageadres. Maar hoe gaat

het in het echt? Tijd voor een test:

de docent gaat op stage.20

21

‘Wijgunnen

studentendebest

mogelijkestart’

Het is een veelbesproken onderwerp: het

(start)niveau van hbo-studenten op het gebied

van taal en rekenen. Wat zijn de feiten en hoe

gaat de NHL hiermee om?

‘Student kampt met taalproblemen’, kopt Spits

in 2012. ‘Taalvaardigheid jongeren is erbarme-

lijk’, schrijft Martin Slagter, docent Nederlands,

Journalistiek en Filosofie aan onder andere

Hogeschool Utrecht begin 2013 in de Volkskrant.

De problemen, volgens deze berichten: een

geringe woordenschat, problemen met spelling

en grammatica en onvoldoende taalvaardig-

heden als begrijpend lezen. Een vergelijkbaar

probleem, maar minder veelvoorkomend en dus

minder vaak besproken, vormt het rekenniveau

van studenten.

HiatenDe tendens is duidelijk, maar hoe zit het echt?

‘Voor een objectief beeld is het belangrijk om

te weten welke verwachtingen we mogen heb-

ben van onze studenten’, vertelt Rob Reichardt,

hoofd van het Learning Centre. ‘De Commissie

Meijerink heeft hier in opdracht van de overheid

onderzoek naar gedaan. De commissie is geko-

men tot twee standaarden: één op het gebied

van taal, de ander op het vlak van rekenen (zie

kader). Omdat we daarnaast graag willen weten

hoe het gesteld is met de beheersing van de

Engelse taal, hebben we ook daar een standaard

voor nodig. We hanteren de Europese richtlijn,

het Common European Framework of Reference.

Om te weten hoe de vlag erbij staat, hebben we

de eerste keer vijfhonderd studenten getest op

Nederlands, Engels en een aantal op rekenen.

Het resultaat was een duidelijk beeld van de

hiaten, bijvoorbeeld op het gebied van spelling,

stijl en luistervaardigheden.’

Zo werkt het niet

Is het eigenlijk wel nodig dat alle studenten een

foutloze Nederlandse tekst kunnen schrijven? Er

zijn bijvoorbeeld getalenteerde studenten Bouw-

kunde met een niet-Nederlandse achtergrond

die straks, met hun diploma op zak, terugkeren

naar het land waar zij geboren zijn. Dan is de

Taal en rekenen op niveau

beheersing van het Nederlands niet meer van

belang. ‘Zo werkt het niet’, aldus Lidy Witteveen,

afdelingscoördinator van de opleiding Commu-

nicatie. ‘Van hbo-studenten wordt een bepaald

niveau verwacht, ook op het gebied van taal-

vaardigheid. Dat niveau moet zichtbaar zijn in de

eindwerken van studenten. Het is niet voor niets

één van de dingen waar de accreditatiecommis-

sie op let.’

Geen discussiepunt

Ook maatschappelijke veranderingen zijn geen

reden om genoegen te nemen met een min-

der goede taalbeheersing. Slagter zegt in de

Volkskrant: ‘Velen hebben er al op gewezen dat

jongeren zich meer aangesproken voelen door

beelden dan door verbale middelen. Laten we

niet vergeten dat onze cultuur in essentie ver-

baal van aard is. Wetenschap, filosofie, literatuur,

politiek en het recht zijn alleen te doorgronden

op basis van verbaal vermogen. Het is juist dat

vermogen, dat bezig is in snel tempo te ver-

dampen.’ ‘Het belang van foutloos en goed

in de diepte

De normIn opdracht van het ministerie van OCW heeft de

Commissie Meijerink (officieel: Expertgroep Door-

lopende Leerlijnen Taal en Rekenen) in 2008 een

advies opgesteld voor het Nederlandse onderwijs.

De vraag die de commissie beantwoordt: wat

zouden leerlingen moeten kunnen op het gebied

van taal en rekenen wanneer zij op de drempel

staan van het basisonderwijs naar het voortgezet

onderwijs, en van het voortgezet onderwijs naar

mbo of hbo? De aanleiding hiervoor was de zorg

over de taal- en rekenvaardigheid van Nederlandse

leerlingen. Het doel: door betere afstemming tus-

sen de verschillende onderwijsniveaus tot betere

prestaties komen.

Drempelniveau taal

Het drempelniveau voor hbo-studenten op het ge-

bied van taal staat uitgebreid beschreven in het rap-

port ‘Referentiekader taal en rekenen’, uitgesplitst in

mondelinge taalvaardigheid, lezen en schrijven.

Meer lezen, ook over het referen-

tieniveau rekenen?

www.taalenrekenen.

nl/referentiekader

Rob Reichardt

16

17

Technologie lost niet alles op. Maar het is wel

een heel bruikbaar hulpmiddel, bijvoorbeeld

als het gaat om gezond en gelukkig ouder

worden. Om optimaal gebruik te maken van

technologische mogelijkheden is het essen-

tieel dat gebruikers, ontwikkelaars, techniek

en begeleiding nauw samenwerken. Lectoren

Ate Dijkstra en Hylke van Dijk vervullen hierin

een verbindende rol.

Healthy ageing is momenteel

een populair en veelbesproken

onderwerp. Waarom? Ate Dijkstra:

‘De vergrijzing stelt ons in de nabije toekomst

voor allerlei maatschappelijke vraagstukken. De

zorgvraag neemt drastisch toe, terwijl het aan-

tal mensen dat die zorg kan bieden even hard

afneemt. In 1950 was er één dementerende per

122 werkenden, in 2050 is dat aantal gedaald tot

19 werkenden per dementerende. Daar komt bij

dat “zo lang mogelijk zelfstandig blijven” de wens

is van de meeste ouderen en het beleid dat de

regering voor ogen staat. Overigens heb ik het zelf

liever over happy ageing – dát is het doel dat wij

nastreven.’

Op welke manier draagt seri-

ous gaming bij aan gelukkig

ouder worden? Hylke van Dijk: ‘Wij

ontwikkelen games en andere technologische

hulpmiddelen die onder andere ouderen helpen

om gezond en gelukkig te blijven. Idealiter loopt

iemand uit het werkveld tegen een probleem aan,

waarmee hij bij ons lectoraat aanklopt. Wij betrek-

ken er studenten bij, doen onderzoek en komen

uiteindelijk met een prototype van een product.

Dat prototype kan gebruikt en getest worden en

als het aanslaat vinden we hopelijk een partij in de

markt die hiermee aan de slag gaat.’

Ate: ‘Bij het signaleren van problemen of kansen

werken we nauw samen. Daarbij helpt mijn jaren-

lange werkervaring in de ouderenzorg. En net als

Hylke heb ik een groot netwerk.’

Hylke: ‘Vervolgens is het heel belangrijk dat game

designers samen optrekken met de gebruikers en

hun zorgverleners. Als die driehoek ontbreekt, sla

je de plank sowieso mis.’

Slaan games aan bij ouderen?

Ate: ‘Vaak wel. Toen de foto’s voor dit artikel ge-

‘Gelukkig ouder

met een game’Ate Dijkstra en Hylke van Dijk

in gesprek

Ate Dijkstra (63)

Lector iHuman | Welzijn Zorg Digitaal

Opgeleid tot programmeur, daarna psychiatrisch

verpleegkundige in de ouderenzorg

Is ook werkzaam bij zorgorganisatie Noorderbreedte

Combineert zorg en techniek

Hylke van Dijk (48)

Lector Serious Gaming

Opgeleid aan de Technische Universiteit Delft

Verbindt mens en techniek

Meer info op

www.nhl.nl/kennisenbedrijf

9

8

Pasteurweg 3 in Joure,

woensdag 9 oktober 2013,

14.00 uur

Decaan Herman de Haan van het Bornego

College organiseerde voor havo- en vwo-leer-

lingen een week waarin loopbaanoriëntatie

centraal stond. NHL-student Melissa Groen

gaf voorlichting over de NHL, de sfeer, het

studentenleven en het studieaanbod. Melissa

is een van de 65 studenten die door de afde-

ling Marketing & Communicatie getraind zijn

tot dreamteamer. Regelmatig gaan zij op pad

om klassikale voorlichtingen, voorlichtings-

workshopsz en profielworkshops te geven

aan scholieren in het voortgezet onderwijs.

Decaan De Haan: ‘Ik merkte dat leerlingen

het prettig vonden dat

studenten het woord

doen. Ze spreken

dezelfde taal.’

intussen

incijfers

29

70

32

65

minimaal 1

leerlingen

pepermuntjes

voorlichtingen op scholen door M&C in studiejaar 2012-2013

dreamteamers per studiejaar

dreamteamer per voltijdbachelor

Dreamteamer

inactieBornego College Joure

7

6

Met als missie om de we-

reld te verbeteren is

Gerjan gemeenteraadslid

voor de Partij voor de

Dieren.

‘Een andere passie van mij

is dierenwelzijn. Een passie

waarmee je al snel uitkomt

bij de Partij voor de Dieren.

Nadat ik me wat meer in de

standpunten van deze partij

verdiept had, bleek deze

partij inderdaad erg goed

bij mij te passen. Ik ben lid

geworden en via via werd ik

gewezen op de werkgroep

Groningen. Hier was ik gelijk

op mijn plek. De overige

leden bleken dezelfde over-

tuigingen te hebben als ik.

We delen een missie: het

verbeteren van de wereld.’

Compleet‘Tijdens de verkiezingen

in maart 2010 heb ik me

kandidaat gesteld voor de

gemeenteraad. Zo heb ik

een groter podium om zaken

als armoede, kinderarbeid,

duurzaamheid en milieu te

verdedigen. Als echte stadjer

denk ik natuurlijk mee over

alle onderwerpen, maar juist

deze zaken probeer ik op de

agenda te zetten. Ooit kreeg

ik de opmerking dat mijn

passie voor muziek mijn taak

als gemeenteraadslid in de

weg zou zitten. Ik denk juist

dat je voor meerdere dingen

een passie kunt en misschien

zelfs moet hebben. Dat

maakt je compleet.’

Onze missie: het verbeteren van de wereld

Hoe goed ken jij je collega’s? Dit keer Gerjan Kelder,

gemeenteraadslid voor de Partij voor de Dieren in

Groningen sinds maart 2010.

Benieuwd wat Gerjan bij CMD

doet? Kijk op pagina 2.

‘Al een paar jaar gaat Gerben Dijkstra, verantwoor-

delijk voor International Business & Management

Studies, naar Mozambique om studenten

Engineering extra kennis mee te geven. Voor mij

was dit de eerste kennismaking met het land en

de studenten. Een geweldige ervaring. Als docent

met een specialisatie in persoonlijk leiderschap

heb ik de meeste nadruk gelegd op de menselijke

kant. Geen overbodige luxe! Met de technische

kennis zit het over het algemeen wel goed, maar

op dit gebied is er nog heel veel te doen. Dat

begint met bewustwording, bijvoorbeeld van het

feit dat iedere leersituatie drie kanten heeft. In

dit geval draait het om techniek, de groep en de

persoon. Als het op een van die drie vlakken niet

goed zit, vertraagt dat het leren.’

Volgend jaar weer

‘Het viel me op dat de studenten erg open staan

voor dit soort kennis. Ze zijn sowieso erg enthou-

siast, dat maakte deze week zo ontzettend leuk. Ik

hield er een grote grijns aan over, die gedurende

de hele terugreis niet meer van mijn gezicht af

ging. Volgend jaar gaan we hoogstwaarschijnlijk

weer, aan de slag met een nieuwe groep afstu-

deerders.’

Wim Braaksma

Mozambique

Wie: Wim Braaksma (47), docent aan

de opleiding International Business &

Management Studies, gespecialiseerd

in persoonlijk leiderschap

Project: Water Services Management

Mozambique/ZAF

Waar: Mozambique

Projectomschrijving: TU Delft, de

NHL en consultancybureau IRC wer-

ken samen om het niveau van studen-

ten Water Services te verbeteren.

Wanneer: 27 juli - 6 augustus 2013

Tien dagen was Wim Braaksma deze zomer

in Mozambique. Het doel: studenten

Engineering bijscholen op het gebied van

onderzoeksvaardigheden en projectmanage-

ment. En: hen bijbrengen dat iedere leer-

situatie drie kanten heeft.

3x opvallend in Mozambique

1 De studenten zijn enorm leergierig. Ze be-

schikken over een tomeloze ambitie die ze

inzetten om het voor zichzelf en voor het land

beter te maken.

2 Corruptie speelt een grote rol. Studenten

hebben veel behoefte aan informatie over het

omgaan met ethische vragen.

3 Hoewel de verhoudingen zeer hiërarchisch

zijn, was de ‘Nederlandse werkwijze’ (co-cre-

atie, van elkaar leren) al snel heel vertrouwd

voor deze groep.

‘Hun enthousiasme

werkt aanstekelijk’

internationaal

27

26

2/27 binnen buitenwerk

Gerjan Kelder

Docent met een missie: de wereld verbeteren.

6 intussenDreamteamer in actie

Melissa geeft voorlichting aan leerlingen van

het Bornego College in Joure.

8 in gesprekAte Dijkstra en

Hylke van Dijk

Gamen draagt bij aan een gelukkige oude

dag, aldus deze lectoren.

12 in beeld Gefeliciteerd!

Iedere opleiding haar eigen uitreiking,

altijd een feestje.

16 in de diepte

Startniveau

Hoe brengen we het taal- en

rekenniveau van onze studenten

op peil?

20 in de kleiFreke Kloek

Toch weer even wennen op

zorgboerderij Palsma Zathe.

4 in het kort

15 lezen

19 kijken

23 in perspectief

24 in ontwikkeling

25 doen

26 internationaal

28 uitblinkers

Redactie: NHL Hogeschool:

Judith de Jong, Lucienne

Krijthe, Alma Mulder, Katinka

Muller, Arij Peerbolte, Selma

Steenwelle, Quiryn Spannen-

burg; LVB Networks: Esther

Berendsen, Nynke Wielenga;

Gaststoel: Merlijn Torensma

Coördinatie: LVB Networks,

Amersfoort.

Eindredactie: Lucienne Krijthe

en Selma Steenwelle (NHL

Hogeschool)

Ontwerp en vormgeving:

Walter van Kalsbeek (LVB

Networks).

Fotografie: Henri Vos

(Schietgraag).

Suggesties? Vragen?

Mail naar xpers@nhl.nl

Colo

fon

xpers #05 2013

XPERS is het personeelsmagazine van NHL Hogeschool.

Al elf jaar is Gerjan actief

in het onderwijs. Maar hoe

veranderde hij van een

muzikant in een docent?

Of beter, hoe wist hij dit

te combineren?

‘Mijn hele leven ben ik al

met muziek bezig. Na de

havo ben ik naar het Con-

servatorium gegaan aan de

HKU in Utrecht. Waarna ik

docent muziektechnologie

ben geworden. Dit combi-

neerde ik met het spelen in

bands. En nog steeds maak

ik veel muziek. Professioneel

als freelancer en ook met

mijn eigen band, maar dat

is meer “voor de lol”. In

september 2002 ging ik aan

het werk voor de NHL.’

Een brug slaan

‘De NHL wilde studenten

meer van de Engelse taal

meegeven. Daarnaast gaven

CMD-studenten aan dat ze

zich meer wilden verdiepen

in muziek en kunst. Voor mij

een mooie mogelijkheid om

mijn passie voor muziek te

combineren met mijn werk.

Zo zijn we tot de Engels-

talige minor Art & Sound

gekomen. Hiermee slaan we

een brug tussen kunst en

muziek/geluid. Studenten

kunnen hun passie voor

muziek vertalen naar een

tastbaar product.’

Van passie

naar tastbaar product

Benieuwd wat Gerjan naast zijn

werk doet? Kijk op pagina 27.

Hoe goed ken jij je collega’s?

We maken kennis met Gerjan

Kelder, seniordocent minor Art

& Sound bij de opleiding

Communication & Multimedia

Design sinds 1 september

2002.

2/27 binnen

buitenwerk

Gerjan Kelder

Docent met een missie: de wereld verbeteren.

6 intussen

Dreamteamer in actie

Melissa geeft voorlichting aan leerlingen van

het Bornego College in Joure.

8 in gesprek

Ate Dijkstra en

Hylke van Dijk

Gamen draagt bij aan een gelukkige oude

dag, aldus deze lectoren.

12 in beeld

Gefeliciteerd!

Iedere opleiding haar eigen uitreiking,

altijd een feestje.

16 in de diepte

Startniveau

Hoe brengen we het taal- en

rekenniveau van onze studenten

op peil?

20 in de klei

Freke Kloek

Toch weer even wennen op

zorgboerderij Palsma Zathe.

3

2

Ogen uit kijken‘Het begint bij aankomst al. De architectuur van het mu-seumgebouw zorgt ervoor dat het gebouw opgaat in zijn omgeving. Eenmaal binnen word je verrast door de diversiteit van de wis-selende collecties. Maar ook de vaste collectie, die voor het grootste deel het noor-delijke landschap op een abstracte wijze weergeeft, is geweldig om te zien. Als vrijwilliger bij Museum Belvédère kijk ik iedere keer weer mijn ogen uit.’

www.museumbelvedere.nl

Lievelingsfilm‘Door mijn liefde voor de Italiaanse taal, de cultuur, het landschap en uiter-aard het eten spreekt deze film mij erg aan. La Meglio Gioventu gaat over de Italiaanse geschiedenis vanaf eind jaren zestig tot ongeveer 2000. Deze geschiedenis wordt verteld aan de hand van een Itali-aanse familie. Zes uur lang genieten van de schoonheid en historie van Italië. Zeker een aanrader.’

La Meglio Gioventu

Ideaal

‘Naar mijn mening is men binnen de NHL te weinig bekend met de televisie- en radiodocumentaires die hol-landdoc.nl aanbiedt. Meer dan duizend uur aan docu-mentaires die per thema of documentairemaker gerang-schikt zijn. Een website die ter ondersteuning van het onderwijs erg handig is.’www.hollanddoc.nl

Heb je zelf tips? Reageer op

m

ijnnhl.nl/xpers. Ook voor

meer tip

s van Christy.

Wat mag je niet missen? Drie tips van Christy Atema (61), informatiespecialist Mediatheek en vrijwilligerbij Museum Belvédère in Heerenveen.

Nederlands spreken is allang geen discussiepunt meer’, meent Lidy. ‘Dat was het een paar jaar geleden misschien, maar inmiddels is de meer-derheid wel overtuigd. Misschien ook omdat we hebben gezien hoe het misgaat als we er te weinig aandacht aan besteden. Op middelbare scholen is nu een eindtoets ingevoerd op het gebied van taal. Binnenkort zullen we merken wat de invloed van die toets is op het niveau van onze starters.’

Remediërend onderwijsGoed, het belang is duidelijk. Maar hoe zorgen we ervoor dat onze studenten op het juiste ni-veau komen, als dat niet het geval is? En: wiens verantwoordelijkheid is dat eigenlijk? Rob: ‘Daar kun je lang over praten, maar de NHL neemt haar verantwoordelijkheid hierin. Wij gunnen onze studenten de best mogelijke start. Als daar een extra inspanning van onze kant voor nodig is, dan is dat zo.’ Het Learning Centre ontwik-kelde cursussen die aansluiten op de resultaten van de afgenomen tests. ‘Dit cursusjaar voeren we meer dan 4000 testen uit. Een substantieel aantal van de geteste NHL-studenten volgt ver-volgens op basis van het door ons uitgebrachte advies een of meer cursussen bij ons’, legt Rob uit. ‘Meestal is de reden dat eerder opgedane kennis is weggezakt. Dat is namelijk wat wij in dit geval bieden: remediërend onderwijs. Het gaat niet om nieuwe, onbekende lesstof.’ Re-

‘Het is voor alle docenten nuttig om te weten wat we mogen verwachten’

kencursussen maken nog geen deel uit van het cursusaanbod van het Learning Centre. Rob: ‘De vraag daarnaar is wat kleiner, vooral omdat er minder opleidingen zijn die eisen stellen aan de rekenvaardigheden van studenten. Op dit mo-ment zijn we wel bezig met een oplossing voor de geconstateerde hiaten in het rekenniveau.’BBC

Het Learning Centre faciliteert, maar ook docen-ten hebben een rol. Rob: ‘Het is voor alle docen-ten nuttig om te weten wat we van studenten mogen verwachten op de verschillende onder-delen. Daarnaast is het mogelijk om de uitslagen van onze testen te bekijken. Het geeft een goed beeld van de struikelblokken en veelgemaakte fouten. Tot slot is een goede voorbereiding op de taal- en rekentesten van groot belang voor studenten. Als studenten weten wat ze kunnen verwachten en zich daarop voorbereiden, is de kans op succes vele malen groter. Zo adviseer ik hen voor de toets Engels de BBC een paar avon-den op te zetten. Of een Engelse krant te lezen. Daardoor “acclimatiseer” je een beetje. Gram-matica- en spellingsregels kun je voor jezelf even herhalen. Met dat soort tips kunnen docenten hun studenten van dienst zijn.’ Door het testen van het taalniveau en aanbieden van aansluitende taal-cursussen bieden we onze studenten een goede start. Rob: ‘Wij hopen dat de studie hierdoor soepeler verloopt. In ieder geval zijn de opleidin-gen die hun studenten bij ons laten testen positief over de inzichten die de tests hen geven.’

Meer w

eten over het cursusaanbod

van het Learning

Centre?G

eef je op via

ww

w.learningcentre.nl/aanbod.

18

19

Hogeschool ‘Ik ben voor vrijheid van socialmediagebruik, ook

als ik in het College van Bestuur van de hogeschool zou zitten. De

NHL kan docenten zelfs stimuleren kennis te delen en duiden via Twit-

ter. Natuurlijk is de school erbij gebaat dat medewerkers geen ver-

trouwelijke informatie online zetten. Net zoals het niet wenselijk is dat

ze deze informatie offline verspreiden. Maar als schoolbestuur

moet je kunnen vertrouwen op de professionaliteit van

de medewerkers die je zelf hebt aangenomen. Zowel

online als in real life.’

De student ‘Ook privé denk ik dat richtlijnen niet nodig zijn. Sterker nog: ik vind het erg belangrijk dat er geen speci-ale gedragscodes en protocollen worden opgesteld. Twitter en Facebook moeten vooral lekker kleurrijk en levendig blijven. Dat houdt een ieder scherp! Wel ben ik van mening dat je je ook op social media moet houden aan de wetten van de samenleving. Bijvoor-beeld: niet opruien. Maar dat lijkt me niet meer dan logisch.’

Informatie heeft zich nog nooit zo snel ver-spreid als nu, in dit socialmediatijdperk. Bo-vendien komen privé en werk steeds dichter bij elkaar te liggen. Met het gevaar dat gevoe-lige informatie sneller op straat ligt. Zijn richt-lijnen nodig? Anneke Augusteijn (39), docent Communicatie, vindt dat te ver gaan.

Richtlijnen voorsocial media?

De docent ‘Publiceer je berichten als docent of op persoon-

lijke titel? Bij mij is die scheidslijn vrij dun. Ik laat de interesse

voor mijn vak niet los als ik ’s avonds thuis ben. Ik gebruik Twitter

op persoonlijke titel, maar mijn tweets gaan bijvoorbeeld

nauwelijks over mijn kinderen. Facebook gebruik ik wel voor

privébelevenissen. Daar heb ik in principe ook geen studenten

als vrienden. Maar ik participeer op Facebook wel met studenten

in gesloten projectgroepen. Als docent vind ik dat iedereen zelf

verantwoordelijk is voor wat hij of zij online zet.’

in perspectief

‘De praktijk verandert snel,sneller dan ik verwachtte’

Ook m

et je voeten in de klei?

Geef je op

via xpers@nhl.nl.

En lees hier de b

eoordeling

van d

irectrice Lidy B

ergsm

a

onderwijs aan toekomstige verpleegkundigen. Ze beseffen hoe belangrijk een goede opleiding is.’Wat heb je geleerd? ‘Dat de praktijk

snel verandert, sneller dan ik had verwacht. Terwijl ik naast mijn werk aan de NHL, en eerder het Fries-land College, ook altijd in de praktijk ben blijven werken. Tot afgelopen januari nog in de acute psy-chiatrie. Dat kon ik helaas niet meer combineren met mijn werk bij de NHL. Dat er dan in minder dan een jaar tijd al zoveel verandert... Zo merk je dat lesstof en begrippen snel verouderen. Na-tuurlijk krijg ik via de studenten en mijn bezoeken aan hun stageadres wel wat mee, maar slechts tot op een bepaalde hoogte. Verder bleek nog maar eens dat er écht een verschil zit tussen verschil-lende instellingen. Specifiek voor Palsma Zathe is het concept, maar ook de daadwerkelijk positieve uitwerking daarvan. Bewoners die op een vorige plek nog wel eens passief, verward of opstandig waren, gaan hier rustig hun gang. Ik ben zeker van plan vaker een kijkje te nemen op de werkvloer.’ Wat viel je tegen? ‘Eigenlijk verliep

het allemaal best wel vloeiend. Zó lang ben ik natuurlijk nog niet weg uit de praktijk. Als ik toch wat zou moeten noemen, dan het aanpassen aan

de specifieke werkwijze van de zorginstelling. Een ochtend is te kort om je volledig in alle patiënten en de visie van Palsma Zathe te verdiepen.’ Hoe zou je jezelf beoordelen?

‘Ondanks de korte tijd, heb ik mijn draai aardig gevonden. De bewoners en verzorgers waren enthousiast. De werkroutine heb ik nog wel. Aan de andere kant moest ik wel wennen. Niks geen gejakker en gejaag in de hoop om 10.00 uur aan de koffie te kunnen. Gewoon rustig aandoen. Het tempo aanpassen aan de bewoners en daarna lek-ker samen met hen koffiedrinken. Ik had nóg meer zorg op maat kunnen geven. Al met al kom ik uit op een 7,5.’

Wat ga je voortaan anders doen? ‘Ik denk niet dat ik echt iets anders ga doen. Maar ik kan me wel beter verplaatsen in mijn studenten. Ik was al een beetje zenuwachtig voor deze stage. Terwijl het maar voor een halve dag was en ik “pas” om 8.30 uur begon. Moet je nagaan hoe stagiaires zich voelen… Voor hen begint de werkdag vaak eerder en duurt de stage natuurlijk langer. Ik denk dat ik nu een beter beeld heb van wat studenten kunnen verwachten.’

22

Met als missie om de we-reld te verbeteren is Gerjan gemeenteraadslid voor de Partij voor de Dieren.

‘Een andere passie van mij is dierenwelzijn. Een passie waarmee je al snel uitkomt bij de Partij voor de Dieren. Nadat ik me wat meer in de standpunten van deze partij verdiept had, bleek deze partij inderdaad erg goed bij mij te passen. Ik ben lid geworden en via via werd ik gewezen op de werkgroep Groningen. Hier was ik gelijk op mijn plek. De overige leden bleken dezelfde over-tuigingen te hebben als ik. We delen een missie: het verbeteren van de wereld.’Compleet‘Tijdens de verkiezingen in maart 2010 heb ik me kandidaat gesteld voor de gemeenteraad. Zo heb ik een groter podium om zaken als armoede, kinderarbeid, duurzaamheid en milieu te verdedigen. Als echte stadjer denk ik natuurlijk mee over alle onderwerpen, maar juist deze zaken probeer ik op de agenda te zetten. Ooit kreeg ik de opmerking dat mijn passie voor muziek mijn taak als gemeenteraadslid in de weg zou zitten. Ik denk juist dat je voor meerdere dingen een passie kunt en misschien zelfs moet hebben. Dat maakt je compleet.’

Onze missie: het verbeteren van de wereld

Hoe goed ken jij je collega’s?

Dit keer Gerjan Kelder,

gemeenteraadslid voor de

Partij voor de Dieren in

Groningen sinds maart 2010.

Benieuwd wat Gerjan bij CMD doet? Kijk op pagina 2.

‘Al een paar jaar gaat Gerben Dijkstra, verantwoor-delijk voor International Business & Management Studies, naar Mozambique om studenten Engineering extra kennis mee te geven. Voor mij was dit de eerste kennismaking met het land en de studenten. Een geweldige ervaring. Als docent met een specialisatie in persoonlijk leiderschap heb ik de meeste nadruk gelegd op de menselijke kant. Geen overbodige luxe! Met de technische kennis zit het over het algemeen wel goed, maar op dit gebied is er nog heel veel te doen. Dat begint met bewustwording, bijvoorbeeld van het feit dat iedere leersituatie drie kanten heeft. In dit geval draait het om techniek, de groep en de persoon. Als het op een van die drie vlakken niet goed zit, vertraagt dat het leren.’ Volgend jaar weer‘Het viel me op dat de studenten erg open staan

voor dit soort kennis. Ze zijn sowieso erg enthou-siast, dat maakte deze week zo ontzettend leuk. Ik hield er een grote grijns aan over, die gedurende de hele terugreis niet meer van mijn gezicht af ging. Volgend jaar gaan we hoogstwaarschijnlijk weer, aan de slag met een nieuwe groep afstu-deerders.’

Wim BraaksmaMozambiqueWie: Wim Braaksma (47), docent aan de opleiding International Business & Management Studies, gespecialiseerd

in persoonlijk leiderschapProject: Water Services Management Mozambique/ZAFWaar: MozambiqueProjectomschrijving: TU Delft, de NHL en consultancybureau IRC wer-ken samen om het niveau van studen-ten Water Services te verbeteren. Wanneer: 27 juli - 6 augustus 2013

Tien dagen was Wim Braaksma deze zomer in Mozambique. Het doel: studenten Engineering bijscholen op het gebied van onderzoeksvaardigheden en projectmanage-ment. En: hen bijbrengen dat iedere leer-situatie drie kanten heeft.

3x opvallend in Mozambique1 De studenten zijn enorm leergierig. Ze be-schikken over een tomeloze ambitie die ze inzetten om het voor zichzelf en voor het land beter te maken. 2 Corruptie speelt een grote rol. Studenten

hebben veel behoefte aan informatie over het omgaan met ethische vragen.3 Hoewel de verhoudingen zeer hiërarchisch

zijn, was de ‘Nederlandse werkwijze’ (co-cre-atie, van elkaar leren) al snel heel vertrouwd voor deze groep.

‘Hun enthousiasme werkt aanstekelijk’

internationaal

27

26

NHL Hogeschool. Vergroot je perspectief.

Sergio Mensing (16), de jongste ‘nieuwe binnenkomer’

uitblinkers

In de pocket Je valt niet alleen op door de dingen die je doet. Soms val

je gewoon op door wie je bent. Sergio: ‘Ik weet eigenlijk

niet beter. Vanaf dat ik groep twee oversloeg, was ik al de

jongste en trok ik op met oudere kinderen.’ De opleiding

CMD was een logische keuze, omdat zijn hobby’s muziek,

videobewerking en websites bouwen daarin ruimschoots

aan bod komen. Als alles meezit, heeft Sergio zijn diploma

als hij twintig is. Wat hij daar zelf van vindt? ‘Lijkt me best

lekker, op m’n twintigste een hbo-diploma in de pocket!’

Waarom deze cursus? ‘Als docent ben ik ook afstudeerbegeleider. Uit de afstudeerop-drachten van onze studenten blijkt dat niet iedereen voldoende kritisch is in de zoektocht naar juiste en relevante informatie. Studenten nemen bijvoorbeeld genoegen met de eerste de beste internetbron. Of ze realiseren zich niet dat een interview met alleen de opdrachtgever een gekleurd verhaal oplevert. Maar hoe moet het dan wel? Over deze vraag hield Miriam Losse afgelopen jaar een inspirerende lezing tijdens onze ECMA-studiedag. Toen werd gevraagd wie een cursus onderzoeksvaardigheden bij haar wil volgen, heb ik me direct aangemeld.’Wat leer je? ‘We gaan op de stoel van

de student zitten en evalueren een bestaande afstudeeropdracht: een advies op het gebied van E-Health. We kijken heel kritisch naar de geformu-leerde doelstellingen en de hoofd- en deelvragen. Het blijkt dat de doelstelling van de student niet scherp en duidelijk genoeg was. Maar het formu-

leren van een goede doelstelling is ook heel lastig. Hetzelfde geldt voor bij het formuleren van deel-vragen. Ook leren we beter het onderscheid te maken tussen onderzoek en het beroepsproduct, anders gezegd het onderzoek is een middel om te komen tot een adviesrapport, het beroepsproduct, iets waar de opdrachtgever écht iets aan heeft.’ Wat vind je ervan? ‘Ik volg de cursus

samen met drie mededocenten van ECMA – Buck Buurman, Marika Toutenhoofd en Taeke Tuinstra – die ook afstudeerbegeleider zijn. Dus geheel oner-varen zijn we niet. Toch is de cursus erg leerzaam. Onder meer doordat Miriam veeleisend is en snel schakelt. Dat dwingt ons om scherp te blijven. De cursus bestaat uit drieënhalve cursusdag: drie volle dagen en een halve dag mediatheektraining.’En hierna? ‘Uiteindelijk gaan we deze

cursus zelf geven, aan bijna honderd docenten van ECMA. De eerste ronde in november en december verzorgen we in tweetallen, onder begeleiding van Miriam. De volgende ronde in januari verzor-gen we individueel. Het is de bedoeling dat deze cursussen dezelfde opzet krijgen als de cursus die wij hebben gevolgd. Wel worden het cursussen op maat, waarbij we een afstudeeropdracht gebrui-ken die een student van de betreffende opleiding heeft geschreven. Het wordt een behoorlijke uitdaging, maar ik ga ‘m graag aan!’

Over ElmaIs docent en afstudeerbelegeider bij de afdeling Business AdministrationInstituut Economie en ManagementVolgt cursus ‘Onderzoeksvaardigheden voor docenten’

Bij Miriam Losse, De MethodologiewinkelCursusduur drieënhalve dag

Elma Hafkamp (46)volgt de cursus ‘Onderzoeksvaardigheden voor docenten’ bij drs. Miriam Losse.

Bijblijven, jezelf blijven ontwikkelen en uitdagen. We weten allemaal hoe belangrijk het is! Een collega vertelt over de opleiding of cursus waar hij of zij mee bezig is.

Uitstelgedrag‘De Professionaliserings-academie van de NHL biedt allerlei verschillende cursussen aan, vooral voor docenten. Vorig jaar heb ik de cursus Persoonlijk leider-schap gevolgd. Je leert studenten te motiveren, bijvoorbeeld om actiever en zelfstandiger te worden. Ik heb een veel beter beeld gekregen van de verschil-lende typen uitstelgedrag en hoe uitstelgedrag precies werkt. Dat biedt uitkomst, zowel voor mezelf als voor mijn studieloopbaanbege-leiding-studenten.’

Cursus Persoonlijk leiderschap aanmelden via www.learningcentre.nl

Drie tips van Ellen Wilbrink (55) Docent afdeling Business Administration

Geweldige combinatie‘Ieder jaar loop ik de Open Stal kijk- en kunstroute in Oldeberkoop. Ik vind wande-len, gezellig iets drinken en kunst bekijken een geweldige combinatie. Op een ontspan-nen manier 25 inspirerende locaties met kunst bewon-deren, dat is voor mij de Open Stalroute. Volgend jaar vindt deze route plaats van 12 juni tot 10 augustus. Het thema: zonder wrijving geen glans.’

Open Stal kunstroute12 juni tot 10 augustus 2014

Ik raad aan…‘Het is belangrijk om mee te kunnen praten over het be-leid van de organisatie waar je werkt, althans dat vind ik. De NHL biedt deze kans door middel van een deelraad en een medezeggenschapsraad. Ik raad dan ook aan om je kandidaat te stellen voor de MR- of deelraadverkiezingen. Niets voor jou? Breng dan je stem uit op een van de kandidaten. Laat je mening gelden!’

Kandidaatstelling MR- en DR-verkiezing11 tot 15 november 2013

Heb

je zelf tips? Reageer

op mijnnhl.nl/xpers.

25

24

Waarom deze cursus? ‘Als docent ben ik ook afstudeerbegeleider. Uit de afstudeerop-drachten van onze studenten blijkt dat niet iedereen voldoende kritisch is in de zoektocht naar juiste en relevante informatie. Studenten nemen bijvoorbeeld genoegen met de eerste de beste internetbron. Of ze realiseren zich niet dat een interview met alleen de opdrachtgever een gekleurd verhaal oplevert. Maar hoe moet het dan wel? Over deze vraag hield Miriam Losse afgelopen jaar een inspirerende lezing tijdens onze ECMA-studiedag. Toen werd gevraagd wie een cursus onderzoeksvaardigheden bij haar wil volgen, heb ik me direct aangemeld.’Wat leer je? ‘We gaan op de stoel van

de student zitten en evalueren een bestaande afstudeeropdracht: een advies op het gebied van E-Health. We kijken heel kritisch naar de geformu-leerde doelstellingen en de hoofd- en deelvragen. Het blijkt dat de doelstelling van de student niet scherp en duidelijk genoeg was. Maar het formu-

leren van een goede doelstelling is ook heel lastig. Hetzelfde geldt voor bij het formuleren van deel-vragen. Ook leren we beter het onderscheid te maken tussen onderzoek en het beroepsproduct, anders gezegd het onderzoek is een middel om te komen tot een adviesrapport, het beroepsproduct, iets waar de opdrachtgever écht iets aan heeft.’ Wat vind je ervan? ‘Ik volg de cursus

samen met drie mededocenten van ECMA – Buck Buurman, Marika Toutenhoofd en Taeke Tuinstra – die ook afstudeerbegeleider zijn. Dus geheel oner-varen zijn we niet. Toch is de cursus erg leerzaam. Onder meer doordat Miriam veeleisend is en snel schakelt. Dat dwingt ons om scherp te blijven. De cursus bestaat uit drieënhalve cursusdag: drie volle dagen en een halve dag mediatheektraining.’En hierna? ‘Uiteindelijk gaan we deze

cursus zelf geven, aan bijna honderd docenten van ECMA. De eerste ronde in november en december verzorgen we in tweetallen, onder begeleiding van Miriam. De volgende ronde in januari verzor-gen we individueel. Het is de bedoeling dat deze cursussen dezelfde opzet krijgen als de cursus die wij hebben gevolgd. Wel worden het cursussen op maat, waarbij we een afstudeeropdracht gebrui-ken die een student van de betreffende opleiding heeft geschreven. Het wordt een behoorlijke uitdaging, maar ik ga ‘m graag aan!’

Over ElmaIs docent en afstudeerbelegeider bij de afdeling Business AdministrationInstituut Economie en ManagementVolgt cursus ‘Onderzoeksvaardigheden voor docenten’

Bij Miriam Losse, De MethodologiewinkelCursusduur drieënhalve dag

Elma Hafkamp (46)volgt de cursus ‘Onderzoeksvaardigheden voor docenten’ bij drs. Miriam Losse.

Bijblijven, jezelf blijven ontwikkelen en uitdagen. We weten allemaal hoe belangrijk het is! Een collega vertelt over de opleiding of cursus waar hij of zij mee bezig is.

Uitstelgedrag‘De Professionaliserings-academie van de NHL biedt allerlei verschillende cursussen aan, vooral voor docenten. Vorig jaar heb ik de cursus Persoonlijk leider-schap gevolgd. Je leert studenten te motiveren, bijvoorbeeld om actiever en zelfstandiger te worden. Ik heb een veel beter beeld gekregen van de verschil-lende typen uitstelgedrag en hoe uitstelgedrag precies werkt. Dat biedt uitkomst, zowel voor mezelf als voor mijn studieloopbaanbege-leiding-studenten.’

Cursus Persoonlijk leiderschap aanmelden via www.learningcentre.nl

Drie tips van Ellen Wilbrink (55) Docent afdeling Business Administration

Geweldige combinatie‘Ieder jaar loop ik de Open Stal kijk- en kunstroute in Oldeberkoop. Ik vind wande-len, gezellig iets drinken en kunst bekijken een geweldige combinatie. Op een ontspan-nen manier 25 inspirerende locaties met kunst bewon-deren, dat is voor mij de Open Stalroute. Volgend jaar vindt deze route plaats van 12 juni tot 10 augustus. Het thema: zonder wrijving geen glans.’

Open Stal kunstroute12 juni tot 10 augustus 2014

Ik raad aan…‘Het is belangrijk om mee te kunnen praten over het be-leid van de organisatie waar je werkt, althans dat vind ik. De NHL biedt deze kans door middel van een deelraad en een medezeggenschapsraad. Ik raad dan ook aan om je kandidaat te stellen voor de MR- of deelraadverkiezingen. Niets voor jou? Breng dan je stem uit op een van de kandidaten. Laat je mening gelden!’

Kandidaatstelling MR- en DR-verkiezing11 tot 15 november 2013

Heb

je zelf tips? Reageer

op mijnnhl.nl/xpers.

25

24

Medezeggenschap,iets voor jou?Per 1 januari 2014 komen alle 69 zetels in de zes medezeggenschapsraden vrij. Dit is jouw kans om raadslid te worden en je betrokkenheid bij de NHL om te zetten in daden! Praat mee, denk mee en beslis mee over de toekomst van NHL Hogeschool. Stel je kandidaat voor de Mede-zeggenschapsraad (MR) van de NHL of de Deel-raad (DR) van je eigen organisatieonderdeel. Als MR- of DR-lid doe je bestuurlijke ervaring op, vergroot je je netwerk en leer je de andere kant van de NHL kennen. Iets voor jou?

1 Check het kiezersregister voor 1 november via mijnnhl.nl/verkiezingen. 2 Stel je kandidaat tussen 11 en 15 november.

3 Breng je stem uit tussen 2 en 6 december.

Meer weten? Kijk op mijnnhl.nl/verkiezingen of mail je vraag naar stembureau@nhl.nl.

In de b nus!Extra foto’s, meningen en achtergrond-informatie bij XPERS. Vind meer content via de app Layar.Zo werkt het: • Download Layar via Google Play of Apple Appstore

• Open de Layar-app op je tablet of smartphone.• Houd de tablet of smartphone boven een pagina waar het

Layar icoontje te zien is.• Wacht tot de extra content in het scherm verschijnt. Het kan een YouTube-filmpje zijn, een foto of een link naar Mijnnhl.nl.

1 Wat zijn jullie speer-punten? ‘Wij willen onze gasten dagelijks een gevarieerd as-sortiment bieden. Een assortiment dat bijdraagt aan hun vitaliteit, zo mogelijk uit de regio en in samenwerking met plaatselijke leveranciers. Ook willen we

een comfortzone creëren waar onze gast graag terugkomt. Vandaar de ge-plande verbouwing van het NHL Café.‘ 2 Wat zijn jullie eerste ervaringen? ‘Als opdracht-

gever staat de NHL open voor vernieu-wingen, waardoor wij ondernemend

bezig kunnen zijn. Onze dagelijkse klan-ten zijn positief over het assortiment en de kwaliteit. We willen de studenten, medewerkers en directie van de NHL blijven verrassen met nieuwe producten

en aanbiedingen en horen het graag als er iets ontbreekt in het assortiment of in de dienstverlening.’ 3 Zijn NHL’ers gezonde eters? ‘Ja! De panini is de meest verkochte snack. Op het gebied

van gezonde voeding lopen wij al jaren voorop. Dit schooljaar hebben we een nieuwe broodlijn geïntrodu-

ceerd: de barra. Die wordt gemaakt van zuurdesembrood, wat een betere voedingswaarde heeft.’

4 Wat kunnen we van jullie verwachten? ‘Het vernieuwde NHL Café gaan we zo snel mogelijk realiseren. Ook gaan we een aantal aanpassingen doen in ons restaurant, waaronder dagelijks live cooking. Denk aan roergebakken

groenten en vlees of vis en noedels. Tot slot komen er losse units door het gebouw heen, met leuke aanbiedin-gen en spraakmakende acties.’

vragen aanRamon Lieuwes (33), regiomanager Cormet Campus Catering4

Kunst op jouw werkplek?Sjaak Menger, medewerker van de Interne Dienst, beheert de kunst binnen de NHL. Het gaat voornamelijk om schilderijen, waaronder enkele pareltjes van de kunstenaars Klaas Koop-mans, Douwe Elias, Karel Appel, M.C. Escher en Pieter Ploeger. Wil jij kunst op jouw werkplek? Dit is mogelijk! Via mijnnhl.nl/kunstvoorraad vind je alle kunst die beschikbaar is. Vind je daar-tussen een kunstwerk dat je graag zou willen lenen? Of wil je misschien door jezelf gemaakte kunst beschikbaar stellen voor een tentoonstel-ling? Stuur dan een e-mail naar Sjaak Menger via s.j.menger@nhl.nl om te bespreken wat de mogelijkheden zijn.

Van 18 tot en met 24 december gaan drie DJ’s van

3FM het Glazen Huis in om geld op te halen voor het terugdringen van kindersterfte door diarree. Dit

jaar staat het Glazen Huis in Leeuwarden. Inspiratie, creativiteit, ondernemerschap, talent en initiatief;

het komt nu goed van pas! Help kindersterfte door diarree te

voorkomen en kom in actie voor 3FM Serious Request. Je kunt

op allerlei manieren helpen. Vraag een plaat aan, doneer direct

een geldbedrag of verzin zelf een (studie)project om geld in te

zamelen.

Heb je een leuk idee of initiatief of ben je benieuwd wat de

NHL allemaal doet? Word dan lid van de groep 3FM Serious

Request op www.mijnnhl.nl/seriousrequest. Daar vind je allerlei

informatie en kun je je project aanmelden.

Meedenken en -doenOm te zorgen dat iedereen aan bod komt in XPERS, hebben we

een brede redactie samengesteld. Deze redactie denkt actief mee

over onderwerpen en interviewkandidaten. Via de gaststoel kan

iedereen die dat leuk vindt een keer meedenken en –doen. Wil je een keer op de gaststoel plaatsnemen? Geef het door

via xpers@nhl.nl.

In actie voor 3FM Serious Request

5

14 oktoberZeven studenten van de deeltijd leraren-opleiding Sociale Vakken mochten op deze dag hun propedeusecertificaat in ontvangst nemen. Het was een knus en persoonlijk evenement.

xxx

Drie tips van Elise Boltjes (60),docent techniek PABO

Experimenteren‘De filosofie van Talenten-Kracht, dat is wat kubusscho-len in de praktijk toepassen. Op het moment is het project nog in het stadium “haal-baarheidsonderzoek”, maar de voortgang ziet er positief uit. Het is de bedoeling dat vanaf juni volgend jaar basisscholen “experimen-teren” als vak kunnen gaan aanbieden. Dit sluit aan op het besluit van de minister van Onderwijs om het vak techniek in 2020 verplicht te stellen op basisscholen. Blijf op de hoogte via de Kubus-school nieuwsbrief.’

www.eliseboltjes.nl/kubusschool.htmlElise Boltjes

Geweldige insteek‘Het onderzoeksprogramma “TalentenKracht” inspireert mij. In dit programma doen universiteiten onderzoek naar de talenten van kinderen van 3-14 jaar op het gebied van wetenschap en techniek. Ik vind de insteek “de leraar vraagt en de leerling legt uit” geweldig.’

www.talentenkracht.nlRobbert Dijkgraaf

Breinblog‘Het brein doet er toe! Talenten ontwikkelen begint bij het brein van het kind. Er is te weinig kennis beschik-baar over de fascinerende wetenschappelijke vondsten die onderzoekers de laatste tijd hebben gedaan. Dat creatieve gouden idee moet out-of the-box komen!’

www.hersenenenleren.nlJelle Jolles

Heb

je zelf tips? Reageer op

m

ijnnhl.nl/xpers. Ook voor

meer tip

s van Elise.

14

15

3

1 Wat zijn jullie speer-punten? ‘Wij willen onze

gasten dagelijks een gevarieerd as-sortiment bieden. Een assortiment dat bijdraagt aan hun vitaliteit, zo mogelijk uit de regio en in samenwerking met plaatselijke leveranciers. Ook willen we een comfortzone creëren waar onze gast graag terugkomt. Vandaar de ge-plande verbouwing van het NHL Café.‘

2 Wat zijn jullie eerste ervaringen? ‘Als opdracht-

gever staat de NHL open voor vernieu-wingen, waardoor wij ondernemend

bezig kunnen zijn. Onze dagelijkse klan-ten zijn positief over het assortiment en de kwaliteit. We willen de studenten, medewerkers en directie van de NHL blijven verrassen met nieuwe producten en aanbiedingen en horen het graag als er iets ontbreekt in het assortiment of in de dienstverlening.’

3 Zijn NHL’ers gezonde eters? ‘Ja! De panini is de

meest verkochte snack. Op het gebied van gezonde voeding lopen wij al jaren voorop. Dit schooljaar hebben we een nieuwe broodlijn geïntrodu-

ceerd: de barra. Die wordt gemaakt van zuurdesembrood, wat een betere voedingswaarde heeft.’

4 Wat kunnen we van jullie verwachten?

‘Het vernieuwde NHL Café gaan we zo snel mogelijk realiseren. Ook gaan we een aantal aanpassingen doen in ons restaurant, waaronder dagelijks live cooking. Denk aan roergebakken groenten en vlees of vis en noedels. Tot slot komen er losse units door het gebouw heen, met leuke aanbiedin-gen en spraakmakende acties.’

vragen aanRamon Lieuwes (33), regiomanager Cormet Campus Catering4

Kunst op jouw werkplek?Sjaak Menger, medewerker van de Interne Dienst, beheert de kunst binnen de NHL. Het gaat voornamelijk om schilderijen, waaronder enkele pareltjes van de kunstenaars Klaas Koop-mans, Douwe Elias, Karel Appel, M.C. Escher en Pieter Ploeger. Wil jij kunst op jouw werkplek? Dit is mogelijk! Via mijnnhl.nl/kunstvoorraad vind je alle kunst die beschikbaar is. Vind je daar-tussen een kunstwerk dat je graag zou willen lenen? Of wil je misschien door jezelf gemaakte kunst beschikbaar stellen voor een tentoonstel-ling? Stuur dan een e-mail naar Sjaak Menger via s.j.menger@nhl.nl om te bespreken wat de mogelijkheden zijn.

Van 18 tot en met 24 december gaan drie DJ’s van 3FM het Glazen Huis in om geld op te halen voor het terugdringen van kindersterfte door diarree. Dit jaar staat het Glazen Huis in Leeuwarden.

Inspiratie, creativiteit, ondernemerschap, talent en initiatief; het komt nu goed van pas! Help kindersterfte door diarree te voorkomen en kom in actie voor 3FM Serious Request. Je kunt op allerlei manieren helpen. Vraag een plaat aan, doneer direct een geldbedrag of verzin zelf een (studie)project om geld in te zamelen.

Heb je een leuk idee of initiatief of ben je benieuwd wat de NHL allemaal doet? Word dan lid van de groep 3FM Serious Request op www.mijnnhl.nl/seriousrequest. Daar vind je allerlei informatie en kun je je project aanmelden.

In actie voor 3FM Serious Request

Medezeggenschap,iets voor jou?Per 1 januari 2014 komen alle 69 zetels in de zes medezeggenschapsraden vrij. Dit is jouw kans om raadslid te worden en je betrokkenheid bij de NHL om te zetten in daden! Praat mee, denk mee en beslis mee over de toekomst van NHL Hogeschool. Stel je kandidaat voor de Mede-zeggenschapsraad (MR) van de NHL of de Deel-raad (DR) van je eigen organisatieonderdeel. Als MR- of DR-lid doe je bestuurlijke ervaring op, vergroot je je netwerk en leer je de andere kant van de NHL kennen. Iets voor jou?

1 Check het kiezersregister voor 1 november via mijnnhl.nl/verkiezingen.

2 Stel je kandidaat tussen 11 en 15 november.

3 Breng je stem uit tussen 2 en 6 december.

Meer weten? Kijk op mijnnhl.nl/verkiezingen of mail je vraag naar stembureau@nhl.nl.

In de b nus!Extra foto’s, meningen en achtergrond-informatie bij XPERS. Vind meer content via de app Layar.

Zo werkt het: • Download Layar via Google Play of Apple Appstore• Open de Layar-app op je tablet of smartphone.• Houd de tablet of smartphone boven een pagina waar het

Layar icoontje te zien is.• Wacht tot de extra content in

het scherm verschijnt. Het kan een YouTube-filmpje zijn, een foto of een link naar Mijnnhl.nl.

Ramon Lieuwes (33), regiomanager Cormet Campus Catering

Meedenken en -doenOm te zorgen dat iedereen aan bod komt in XPERS, hebben we een brede redactie samengesteld. Deze redactie denkt actief mee over onderwerpen en interviewkandidaten. Via de gaststoel kan iedereen die dat leuk vindt een keer meedenken en –doen.

Wil je een keer op de gaststoel plaatsnemen? Geef het door via xpers@nhl.nl.

5

incijfers

29

70

32

65

minimaal 1

leerlingen

pepermuntjes

voorlichtingen op scholen door M&C in studiejaar 2012-2013

dreamteamers per studiejaar

dreamteamer per voltijdbachelor

Dreamteamerinactie

Bornego College Joure6

Pasteurweg 3 in Joure, woensdag 9 oktober 2013, 14.00 uur

Decaan Herman de Haan van het Bornego College organiseerde voor havo- en vwo-leer-lingen een week waarin loopbaanoriëntatie centraal stond. NHL-student Melissa Groen gaf voorlichting over de NHL, de sfeer, het studentenleven en het studieaanbod. Melissa is een van de 65 studenten die door de afde-ling Marketing & Communicatie getraind zijn tot dreamteamer. Regelmatig gaan zij op pad om klassikale voorlichtingen, voorlichtings-workshopsz en profielworkshops te geven aan scholieren in het voortgezet onderwijs. Decaan De Haan: ‘Ik merkte dat leerlingen het prettig vonden dat studenten het woord doen. Ze spreken dezelfde taal.’

intussen

leerlingen

pepermuntjes

voorlichtingen op scholen door M&C in studiejaar 2012-2013

dreamteamers per studiejaar

dreamteamer per voltijdbachelor

Dreamteamerinactie

7

Ate Dijkstra (63)Lector iHuman | Welzijn Zorg DigitaalOpgeleid tot programmeur, daarna psychiatrisch verpleegkundige in de ouderenzorgIs ook werkzaam bij zorgorganisatie NoorderbreedteCombineert zorg en techniek

Hylke van Dijk (48)Lector Serious GamingOpgeleid aan de Technische Universiteit DelftVerbindt mens en techniek

Meer info op www.nhl.nl/kennisenbedrijf

8

Technologie lost niet alles op. Maar het is wel een heel bruikbaar hulpmiddel, bijvoorbeeld als het gaat om gezond en gelukkig ouder worden. Om optimaal gebruik te maken van technologische mogelijkheden is het essen-tieel dat gebruikers, ontwikkelaars, techniek en begeleiding nauw samenwerken. Lectoren Ate Dijkstra en Hylke van Dijk vervullen hierin een verbindende rol.

Healthy ageing is momenteel een populair en veelbesproken onderwerp. Waarom? Ate Dijkstra: ‘De vergrijzing stelt ons in de nabije toekomst voor allerlei maatschappelijke vraagstukken. De zorgvraag neemt drastisch toe, terwijl het aan-tal mensen dat die zorg kan bieden even hard afneemt. In 1950 was er één dementerende per 122 werkenden, in 2050 is dat aantal gedaald tot 19 werkenden per dementerende. Daar komt bij dat “zo lang mogelijk zelfstandig blijven” de wens is van de meeste ouderen en het beleid dat de regering voor ogen staat. Overigens heb ik het zelf liever over happy ageing – dát is het doel dat wij nastreven.’

Op welke manier draagt seri-ous gaming bij aan gelukkig ouder worden? Hylke van Dijk: ‘Wij ontwikkelen games en andere technologische hulpmiddelen die onder andere ouderen helpen om gezond en gelukkig te blijven. Idealiter loopt iemand uit het werkveld tegen een probleem aan, waarmee hij bij ons lectoraat aanklopt. Wij betrek-ken er studenten bij, doen onderzoek en komen uiteindelijk met een prototype van een product. Dat prototype kan gebruikt en getest worden en als het aanslaat vinden we hopelijk een partij in de markt die hiermee aan de slag gaat.’Ate: ‘Bij het signaleren van problemen of kansen werken we nauw samen. Daarbij helpt mijn jaren-lange werkervaring in de ouderenzorg. En net als Hylke heb ik een groot netwerk.’Hylke: ‘Vervolgens is het heel belangrijk dat game designers samen optrekken met de gebruikers en hun zorgverleners. Als die driehoek ontbreekt, sla je de plank sowieso mis.’

Slaan games aan bij ouderen? Ate: ‘Vaak wel. Toen de foto’s voor dit artikel ge-

‘Gelukkig ouder

met een game’Ate Dijkstra en Hylke van Dijk

in gesprek 9

maakt werden, kwam een bewoner van woonzorg-centrum Erasmushiem heel enthousiast vertellen hoe leuk de Hebi Hebi is die daar destijds stond. In dit Japanse spel moet je slangen wegtrappen. Van dit soort spelletjes kunnen mensen zo en-thousiast worden, dat ze zelfs buiten de spelsitu-aties om thuis verder gaan met oefenen. Anders gezegd: met dit soort games kunnen we veel meer therapietrouw bewerkstelligen.’Hylke: ‘We appelleren aan de homo ludens, de spelende mens. Spel is altijd belangrijk, hoe oud je ook bent. In bijna ieder mens zit iets competitiefs, dat naar boven komt op het moment dat hij of zij uitgedaagd wordt in een spelletje. Anderen vinden het vooral heel leuk om nieuwe dingen te ontdek-ken in een spel.’ Ate: ‘Dat exploratieve komt bijvoorbeeld naar voren in de Rehabilium, een ander spel uit Japan voor ouderen. Daarin doe je de sta-op-en-zit-oefening. Heel simpel: opstaan en weer gaan zitten. Het pro-bleem met die oefening is motivatie. Na een keer of vier, vijf, denk je: waarom doe ik dit eigenlijk? Daar speelt deze game op in. Door steeds weer op te staan, groeit een klein plantje steeds verder uit, tot een hele grote boom. De behaalde hoogte wordt steeds gerelateerd aan bekende bouwwerken, zoals de Arc de Triomphe. Eén cliënt presteerde het om de oefening maar liefst honderd keer achter elkaar te doen. Alleen maar omdat hij zo nieuwsgierig was hoe hoog hij kon komen.’

Maken deze games therapeu-ten overbodig? Ate: ‘Zeker niet. Een game hoort onderdeel te zijn van een behandel-plan; het kan nooit een complete behandeling bieden. Bovendien is het nieuw, dus iemand zal de patiënt moeten begeleiden bij het spel. Bijkomend voordeel van veel games is wel dat mensen zo fanatiek worden dat ze thuis gaan oefenen.’Hylke: ‘Zo zijn er nog meer onverwachte voorde-len die optreden bij het spelen van de games. Het zorgt bijvoorbeeld dat het zelfvertrouwen van ouderen toeneemt, waardoor ze dingen doen die ze voorheen niet durfden. Het socialiseert. Ook al kan er maar een persoon tegelijk de game spelen, de rest kijkt mee en moedigt aan.’Ate: ‘Een deelnemer kon, na een aantal keren met de Hebi Hebi gespeeld te hebben, zijn rollator laten staan als hij naar het spel toeging. Dat is pure winst.’

Noord-Nederland is door de Europese Commissie erkend als healthy ageing regio. Welke rol speelt de NHL hierin? Hylke: ‘Zeker geen onbelangrijke. Healthy ageing is één van de expertisegebieden van de NHL. Als hogeschool weten we een mooie brug te slaan tussen de uni-versiteiten, waar het wetenschappelijk onderzoek plaatsvindt, en de praktijk, waar het uiteindelijk om draait. Multinationals en andere grote bedrijven weten de weg naar de universiteiten wel te vinden; ze weten hoe het werkt en hebben de tijd en het geld om er onderzoek te laten doen. Voor kleinere organisaties is het een ander verhaal. Die hebben een probleem of een vraag waar ze direct mee aan de slag willen. Bovendien worden deze organisa-ties over het algemeen bevolkt door hbo’ers, die wat verder afstaan van de universitaire wereld. Als hbo-instelling zijn wij wel in staat om aan de vraag

We appelleren aan de homo ludens, de spelende mens

Stelling: Gamen moet!Games bieden de mogelijkheid om te experimenteren, zaken van diverse kanten te bekijken en alternatieven te proberen. Dit leidt tot verrassende inzichten. Kortom, gamen is een must voor iedereen die bij de tijd wil blijven.

Geef je mening opmijnnhl.nl/xpers

10

van deze kleinere organisaties te voldoen. Uiteraard werken we nauw samen met de universiteit, onder andere via promovendi die hier onderzoek doen.’

Wat is de kracht van jullie per-soonlijke, onderlinge samen-werking? Ate: ‘We zitten qua denken en idealen op één lijn en gunnen elkaar succes.’Hylke: ‘Ook Ate heeft een technische achtergrond, dat maakt het makkelijker. Als techneuten den-ken we rationeel; we maken een berekening en baseren onze conclusie op deze feiten. Toch is het belangrijk om prototypes aan zoveel mogelijk mensen voor te leggen. We zien allemaal dezelfde game, maar ieder vanuit ons eigen perspectief. Dat maakt het reuze interessant, het verenigen van al die inzichten.’

Gezond ouder worden levert ook geld op. In hoeverre hou-den jullie je met het financiële aspect bezig? Ate: ‘Zo weinig mogelijk. Er zijn allerlei mooie berekeningen te maken, maar

uiteindelijk is het in de gezondheidszorg heel lastig om iets als een sluitende businesscase voor elkaar te krijgen. Veel van onze games richten zich op preventie en dat creëert een andere waarde dan alleen een financiële. Ik heb dus andere, wat mij betreft meer maatschappelijke doelen voor ogen met ons werk.’Hylke: ‘Ik houd me wel bezig met financiën, maar dan vooral met de financiering van de games die wij ontwikkelen. Meestal lukt het wel om wat geld los te krijgen voor het maken van een prototype, maar het gevaar is dat een veelbelovende game vervolgens in de la verdwijnt. Een werkbaar busi-nessmodel is dus van groot belang. Tegelijkertijd zijn er in de creatieve sector ook mensen die het leuk vinden om een game te ontwikkelen, waarbij de financiële kant een minder grote rol speelt. Als lectoraat kunnen we dat soort initiatieven verbinden met elkaar en met de sector. Dat vergroot de kans op succes aanzienlijk.’

Wie zou jij g

raag terug

zien in d

eze rubriek? M

eld het

ons via mijnnhl.nl/xp

ers

in gesprek 11

16 oktoberDe propedeuse-uitreiking van 57 CMD-studenten. Deze ging van start met een drankje in het NHL Café, waarna de uitreiking plaatsvond in het NHL Theater. Daar wachtten versierde tafels en ballonnen de studenten op. Per zeven werden ze naar voren geroepen om het diploma te ondertekenen. Tijdens de uitrei-king werden de meest memorabele momenten van afgelopen studiejaar besproken. Feestje dus!

Gefeliciteerd!

Ieder jaar ontvangen honderden NHL-studenten hun propedeusecertificaat of diploma. Keer op keer een bijzonder moment, dat iedere opleiding op haar eigen manier viert. Drie willekeurige uitreikingen in beeld.

12

in beeld

26 septemberDe twaalf geslaagden van de docentenopleiding Beeldende Kunst en Vormgeving sloten hun ba-chelor feestelijk af. In de de Kuil. Het kleine aantal afstudeerders maakt het mogelijk om de studenten één voor één persoonlijk toe te spreken.

Jannie Vinke, opleidings-coördinator: ‘Het is leuk om deze afgestudeerden te kunnen feliciteren als nieuwe “collega’s”.’

13

14 oktoberZeven studenten van de deeltijd leraren-opleiding Sociale Vakken mochten op deze dag hun propedeusecertificaat in ontvangst nemen. Het was een knus en persoonlijk evenement.

xxx

14

Drie tips van

Elise Boltjes (60),

docent techniek

PABO

Experimenteren

‘De filosofie van Talenten-Kracht, dat is wat kubusscho-len in de praktijk toepassen. Op het moment is het project nog in het stadium “haal-baarheidsonderzoek”, maar de voortgang ziet er positief uit. Het is de bedoeling dat vanaf juni volgend jaar basisscholen “experimen-teren” als vak kunnen gaan aanbieden. Dit sluit aan op het besluit van de minister van Onderwijs om het vak techniek in 2020 verplicht te stellen op basisscholen. Blijf op de hoogte via de Kubus-school nieuwsbrief.’

www.eliseboltjes.nl/kubusschool.htmlElise Boltjes

Geweldige insteek

‘Het onderzoeksprogramma “TalentenKracht” inspireert mij. In dit programma doen universiteiten onderzoek naar de talenten van kinderen van 3-14 jaar op het gebied van wetenschap en techniek. Ik vind de insteek “de leraar vraagt en de leerling legt uit” geweldig.’

www.talentenkracht.nlRobbert Dijkgraaf

Breinblog

‘Het brein doet er toe! Talenten ontwikkelen begint bij het brein van het kind. Er is te weinig kennis beschik-baar over de fascinerende wetenschappelijke vondsten die onderzoekers de laatste tijd hebben gedaan. Dat creatieve gouden idee moet out-of the-box komen!’

www.hersenenenleren.nlJelle Jolles

Heb

je zelf tips? Reageer op

m

ijnnhl.nl/xpers. Ook voor

meer tip

s van Elise.

15

‘Wijgunnenstudentendebest

mogelijkestart’

Het is een veelbesproken onderwerp: het (start)niveau van hbo-studenten op het gebied van taal en rekenen. Wat zijn de feiten en hoe gaat de NHL hiermee om?

‘Student kampt met taalproblemen’, kopt Spits in 2012. ‘Taalvaardigheid jongeren is erbarme-lijk’, schrijft Martin Slagter, docent Nederlands, Journalistiek en Filosofie aan onder andere Hogeschool Utrecht begin 2013 in de Volkskrant. De problemen, volgens deze berichten: een geringe woordenschat, problemen met spelling en grammatica en onvoldoende taalvaardig-heden als begrijpend lezen. Een vergelijkbaar probleem, maar minder veelvoorkomend en dus minder vaak besproken, vormt het rekenniveau van studenten.

HiatenDe tendens is duidelijk, maar hoe zit het echt? ‘Voor een objectief beeld is het belangrijk om te weten welke verwachtingen we mogen heb-ben van onze studenten’, vertelt Rob Reichardt, hoofd van het Learning Centre. ‘De Commissie

Meijerink heeft hier in opdracht van de overheid onderzoek naar gedaan. De commissie is geko-men tot twee standaarden: één op het gebied van taal, de ander op het vlak van rekenen (zie kader). Omdat we daarnaast graag willen weten hoe het gesteld is met de beheersing van de Engelse taal, hebben we ook daar een standaard voor nodig. We hanteren de Europese richtlijn, het Common European Framework of Reference. Om te weten hoe de vlag erbij staat, hebben we de eerste keer vijfhonderd studenten getest op Nederlands, Engels en een aantal op rekenen. Het resultaat was een duidelijk beeld van de hiaten, bijvoorbeeld op het gebied van spelling, stijl en luistervaardigheden.’

Zo werkt het nietIs het eigenlijk wel nodig dat alle studenten een foutloze Nederlandse tekst kunnen schrijven? Er zijn bijvoorbeeld getalenteerde studenten Bouw-kunde met een niet-Nederlandse achtergrond die straks, met hun diploma op zak, terugkeren naar het land waar zij geboren zijn. Dan is de

Taal en rekenen op niveau

16

‘Wijgunnenstudentendebest

mogelijkestart’

beheersing van het Nederlands niet meer van belang. ‘Zo werkt het niet’, aldus Lidy Witteveen, afdelingscoördinator van de opleiding Commu-nicatie. ‘Van hbo-studenten wordt een bepaald niveau verwacht, ook op het gebied van taal-vaardigheid. Dat niveau moet zichtbaar zijn in de eindwerken van studenten. Het is niet voor niets één van de dingen waar de accreditatiecommis-sie op let.’

Geen discussiepuntOok maatschappelijke veranderingen zijn geen reden om genoegen te nemen met een min-der goede taalbeheersing. Slagter zegt in de Volkskrant: ‘Velen hebben er al op gewezen dat jongeren zich meer aangesproken voelen door beelden dan door verbale middelen. Laten we niet vergeten dat onze cultuur in essentie ver-baal van aard is. Wetenschap, filosofie, literatuur, politiek en het recht zijn alleen te doorgronden op basis van verbaal vermogen. Het is juist dat vermogen, dat bezig is in snel tempo te ver-dampen.’ ‘Het belang van foutloos en goed

in de diepte

De normIn opdracht van het ministerie van OCW heeft de Commissie Meijerink (officieel: Expertgroep Door-lopende Leerlijnen Taal en Rekenen) in 2008 een advies opgesteld voor het Nederlandse onderwijs. De vraag die de commissie beantwoordt: wat zouden leerlingen moeten kunnen op het gebied van taal en rekenen wanneer zij op de drempel staan van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs, en van het voortgezet onderwijs naar mbo of hbo? De aanleiding hiervoor was de zorg over de taal- en rekenvaardigheid van Nederlandse leerlingen. Het doel: door betere afstemming tus-sen de verschillende onderwijsniveaus tot betere prestaties komen.

Drempelniveau taalHet drempelniveau voor hbo-studenten op het ge-bied van taal staat uitgebreid beschreven in het rap-port ‘Referentiekader taal en rekenen’, uitgesplitst in mondelinge taalvaardigheid, lezen en schrijven.

Meer lezen, ook over het referen-tieniveau rekenen? www.taalenrekenen.nl/referentiekader

Rob Reichardt

17

Nederlands spreken is allang geen discussiepunt meer’, meent Lidy. ‘Dat was het een paar jaar geleden misschien, maar inmiddels is de meer-derheid wel overtuigd. Misschien ook omdat we hebben gezien hoe het misgaat als we er te weinig aandacht aan besteden. Op middelbare scholen is nu een eindtoets ingevoerd op het gebied van taal. Binnenkort zullen we merken wat de invloed van die toets is op het niveau van onze starters.’

Remediërend onderwijsGoed, het belang is duidelijk. Maar hoe zorgen we ervoor dat onze studenten op het juiste ni-veau komen, als dat niet het geval is? En: wiens verantwoordelijkheid is dat eigenlijk? Rob: ‘Daar kun je lang over praten, maar de NHL neemt haar verantwoordelijkheid hierin. Wij gunnen onze studenten de best mogelijke start. Als daar een extra inspanning van onze kant voor nodig is, dan is dat zo.’ Het Learning Centre ontwik-kelde cursussen die aansluiten op de resultaten van de afgenomen tests. ‘Dit cursusjaar voeren we meer dan 4000 testen uit. Een substantieel aantal van de geteste NHL-studenten volgt ver-volgens op basis van het door ons uitgebrachte advies een of meer cursussen bij ons’, legt Rob uit. ‘Meestal is de reden dat eerder opgedane kennis is weggezakt. Dat is namelijk wat wij in dit geval bieden: remediërend onderwijs. Het gaat niet om nieuwe, onbekende lesstof.’ Re-

‘Het is voor alle docenten nuttig om

te weten wat we mogen verwachten’

kencursussen maken nog geen deel uit van het cursusaanbod van het Learning Centre. Rob: ‘De vraag daarnaar is wat kleiner, vooral omdat er minder opleidingen zijn die eisen stellen aan de rekenvaardigheden van studenten. Op dit mo-ment zijn we wel bezig met een oplossing voor de geconstateerde hiaten in het rekenniveau.’

BBCHet Learning Centre faciliteert, maar ook docen-ten hebben een rol. Rob: ‘Het is voor alle docen-ten nuttig om te weten wat we van studenten mogen verwachten op de verschillende onder-delen. Daarnaast is het mogelijk om de uitslagen van onze testen te bekijken. Het geeft een goed beeld van de struikelblokken en veelgemaakte fouten. Tot slot is een goede voorbereiding op de taal- en rekentesten van groot belang voor studenten. Als studenten weten wat ze kunnen verwachten en zich daarop voorbereiden, is de kans op succes vele malen groter. Zo adviseer ik hen voor de toets Engels de BBC een paar avon-den op te zetten. Of een Engelse krant te lezen. Daardoor “acclimatiseer” je een beetje. Gram-matica- en spellingsregels kun je voor jezelf even herhalen. Met dat soort tips kunnen docenten hun studenten van dienst zijn.’ Door het testen van het taalniveau en aanbieden van aansluitende taal-cursussen bieden we onze studenten een goede start. Rob: ‘Wij hopen dat de studie hierdoor soepeler verloopt. In ieder geval zijn de opleidin-gen die hun studenten bij ons laten testen positief over de inzichten die de tests hen geven.’

Meer w

eten over het cursusaanbod

van het Learning C

entre? Kijk op

w

ww

.learningcentre.nl/aanbod.

18

Ogen uit kijken

‘Het begint bij aankomst al. De architectuur van het mu-seumgebouw zorgt ervoor dat het gebouw opgaat in zijn omgeving. Eenmaal binnen word je verrast door de diversiteit van de wis-selende collecties. Maar ook de vaste collectie, die voor het grootste deel het noor-delijke landschap op een abstracte wijze weergeeft, is geweldig om te zien. Als vrijwilliger bij Museum Belvédère kijk ik iedere keer weer mijn ogen uit.’

www.museumbelvedere.nl

Lievelingsfilm

‘Door mijn liefde voor de Italiaanse taal, de cultuur, het landschap en uiter-aard het eten spreekt deze film mij erg aan. La Meglio Gioventu gaat over de Italiaanse geschiedenis vanaf eind jaren zestig tot ongeveer 2000. Deze geschiedenis wordt verteld aan de hand van een Itali-aanse familie. Zes uur lang genieten van de schoonheid en historie van Italië. Zeker een aanrader.’

La Meglio Gioventu

Ideaal

‘Naar mijn mening is men binnen de NHL te weinig bekend met de televisie- en radiodocumentaires die hol-landdoc.nl aanbiedt. Meer dan duizend uur aan docu-mentaires die per thema of documentairemaker gerang-schikt zijn. Een website die ter ondersteuning van het onderwijs erg handig is.’

www.hollanddoc.nl

Heb je zelf tips? Reageer op

m

ijnnhl.nl/xpers. Ook voor

meer tip

s van Christy.

Wat mag je niet missen? Drie tips van Christy Atema

(61), informatiespecialist Mediatheek en vrijwilliger

bij Museum Belvédère in Heerenveen.

19

Freke Kloek, docent Verpleegkunde, liep een dagje mee bij zorgboerderij Pals-ma Zathe, onder de rook van Leeuwar-den. Op zoek naar een stageplaats voor haar studen-ten. Ondanks al haar ervaring moest Freke toch weer even wennen.

Waar liep je stage? ‘Bij Palsma Zathe in Wirdum. Twee oud-collega’s van het Friesland College hebben deze zorginstelling in 2012 opgericht. In de boerderij krijgen demente-rende mensen zorg op maat in een huiselijke sfeer. Dat mensen zich thuis niet meer zelfstan-dig kunnen redden, betekent namelijk niet dat ze zich niet thuis willen voelen. De veertien bewoners van Palsma Zathe worden bewust geen patiënten genoemd. Verzorgenden en ver-pleegkundigen lopen niet rond

Zorgstaat

nooitstil

20Stagebegeleiders horen van

studenten hoe het eraan toegaat

op hun stageadres. Maar hoe gaat

het in het echt? Tijd voor een test:

de docent gaat op stage.

20

in uniform, maar dragen gewoon hun eigen kleding. In plaats van zalen, zijn er huiskamers. En partners kunnen gewoon samen blijven wonen in de tweeper-soons appartementen.’

Hoe was het? ‘Gewel-dig. Ik vind het onderwijs en de omgang met studenten erg leuk. Maar toen ik terug naar Leeuwarden fietste, dacht ik: waarom werk ik eigenlijk niet meer in de verpleegkunde? Ik vond het vooral mooi om te zien hoe enthousiast iedereen met elkaar omgaat. De bewoners én de verzorgers. Ik voelde me als buitenstaander meteen geaccepteerd. De bewoners zijn weliswaar dementerend, maar herkennen de vaste verzorgers wel. Toch lieten ze mij ook gewoon helpen. Bijvoorbeeld bij het ontbijt en bij het wegen. Alle bewoners gingen op de weegschaal; het was toevallig “weegdag”. Ik voelde me écht geaccepteerd. Een mannelijke bewoner liet mij trots zijn oude

fotoalbum zien. Met een van de bewoners heb ik buiten de gei-ten gevoerd. En een oude vrouw vroeg of ik haar wilde helpen haar pop te verzorgen. Natuurlijk heb ik dat gedaan.’

Wat viel je op? ‘Ik vind het concept van Palsma Zathe heel mooi: natuurlijk krijgen de bewoners gepaste medische en verpleegkundige hulp, maar het sociale aspect is net zo belang-rijk. Niet kijken naar beperkin-gen, maar naar mogelijkheden. Het verzorgingsteam doet er al-les aan om de bewoners zo lang en veel mogelijk hun eigen leven te laten leiden. Ze kunnen lekker werken in de tuin of de dieren verzorgen. En familieleden kun-nen gewoon blijven overnachten en mogen ook mee op excur-sies. Als ik zie hoe hartelijk ik ben ontvangen, dan denk ik dat dit een goed stageadres zou zijn voor studenten verpleegkunde. Ik vond het ook leuk om te horen hoe enthousiast de bewo-ners waren over mijn werk, het

in de klei

Docent Freke Kloek (34), docent Ver-pleegkunde

Zorgstaat

nooitstil

2121

‘De praktijk verandert snel,sneller dan ik verwachtte’

Ook m

et je voeten in de klei?

Geef je op

via xpers@nhl.nl.

En lees hier de b

eoordeling

van d

irectrice Lidy B

ergsm

a

onderwijs aan toekomstige verpleegkundigen. Ze beseffen hoe belangrijk een goede opleiding is.’

Wat heb je geleerd? ‘Dat de praktijk snel verandert, sneller dan ik had verwacht. Terwijl ik naast mijn werk aan de NHL, en eerder het Fries-land College, ook altijd in de praktijk ben blijven werken. Tot afgelopen januari nog in de acute psy-chiatrie. Dat kon ik helaas niet meer combineren met mijn werk bij de NHL. Dat er dan in minder dan een jaar tijd al zoveel verandert... Zo merk je dat lesstof en begrippen snel verouderen. Na-tuurlijk krijg ik via de studenten en mijn bezoeken aan hun stageadres wel wat mee, maar slechts tot op een bepaalde hoogte. Verder bleek nog maar eens dat er écht een verschil zit tussen verschil-lende instellingen. Specifiek voor Palsma Zathe is het concept, maar ook de daadwerkelijk positieve uitwerking daarvan. Bewoners die op een vorige plek nog wel eens passief, verward of opstandig waren, gaan hier rustig hun gang. Ik ben zeker van plan vaker een kijkje te nemen op de werkvloer.’

Wat viel je tegen? ‘Eigenlijk verliep het allemaal best wel vloeiend. Zó lang ben ik natuurlijk nog niet weg uit de praktijk. Als ik toch wat zou moeten noemen, dan het aanpassen aan

de specifieke werkwijze van de zorginstelling. Een ochtend is te kort om je volledig in alle patiënten en de visie van Palsma Zathe te verdiepen.’

Hoe zou je jezelf beoordelen? ‘Ondanks de korte tijd, heb ik mijn draai aardig gevonden. De bewoners en verzorgers waren enthousiast. De werkroutine heb ik nog wel. Aan de andere kant moest ik wel wennen. Niks geen gejakker en gejaag in de hoop om 10.00 uur aan de koffie te kunnen. Gewoon rustig aandoen. Het tempo aanpassen aan de bewoners en daarna lek-ker samen met hen koffiedrinken. Ik had nóg meer zorg op maat kunnen geven. Al met al kom ik uit op een 7,5.’

Wat ga je voortaan anders doen? ‘Ik denk niet dat ik echt iets anders ga doen. Maar ik kan me wel beter verplaatsen in mijn studenten. Ik was al een beetje zenuwachtig voor deze stage. Terwijl het maar voor een halve dag was en ik “pas” om 8.30 uur begon. Moet je nagaan hoe stagiaires zich voelen… Voor hen begint de werkdag vaak eerder en duurt de stage natuurlijk langer. Ik denk dat ik nu een beter beeld heb van wat studenten kunnen verwachten.’

22

Hogeschool ‘Ik ben voor vrijheid van socialmediagebruik, ook als ik in het College van Bestuur van de hogeschool zou zitten. De NHL kan docenten zelfs stimuleren kennis te delen en duiden via Twit-ter. Natuurlijk is de school erbij gebaat dat medewerkers geen ver-trouwelijke informatie online zetten. Net zoals het niet wenselijk is dat ze deze informatie offline verspreiden. Maar als schoolbestuur moet je kunnen vertrouwen op de professionaliteit van de medewerkers die je zelf hebt aangenomen. Zowel online als in real life.’

De student ‘Ook privé denk ik dat richtlijnen niet nodig zijn. Sterker nog: ik vind het erg belangrijk dat er geen speci-ale gedragscodes en protocollen worden opgesteld. Twitter en Facebook moeten vooral lekker kleurrijk en levendig blijven. Dat houdt een ieder scherp! Wel ben ik van mening dat je je ook op social media moet houden aan de wetten van de samenleving. Bijvoor-beeld: niet opruien. Maar dat lijkt me niet meer dan logisch.’

Informatie heeft zich nog nooit zo snel ver-

spreid als nu, in dit socialmediatijdperk. Bo-

vendien komen privé en werk steeds dichter

bij elkaar te liggen. Met het gevaar dat gevoe-

lige informatie sneller op straat ligt. Zijn richt-

lijnen nodig? Anneke Augusteijn (39), docent

Communicatie, vindt dat te ver gaan.

Richtlijnen voor

social media?

De docent ‘Publiceer je berichten als docent of op persoon-lijke titel? Bij mij is die scheidslijn vrij dun. Ik laat de interesse voor mijn vak niet los als ik ’s avonds thuis ben. Ik gebruik Twitter op persoonlijke titel, maar mijn tweets gaan bijvoorbeeld nauwelijks over mijn kinderen. Facebook gebruik ik wel voor privébelevenissen. Daar heb ik in principe ook geen studenten als vrienden. Maar ik participeer op Facebook wel met studenten in gesloten projectgroepen. Als docent vind ik dat iedereen zelf verantwoordelijk is voor wat hij of zij online zet.’

in perspectief 23

Waarom deze cursus? ‘Als docent ben ik ook afstudeerbegeleider. Uit de afstudeerop-drachten van onze studenten blijkt dat niet iedereen voldoende kritisch is in de zoektocht naar juiste en relevante informatie. Studenten nemen bijvoorbeeld genoegen met de eerste de beste internetbron. Of ze realiseren zich niet dat een interview met alleen de opdrachtgever een gekleurd verhaal oplevert. Maar hoe moet het dan wel? Over deze vraag hield Miriam Losse afgelopen jaar een inspirerende lezing tijdens onze ECMA-studiedag. Toen werd gevraagd wie een cursus onderzoeksvaardigheden bij haar wil volgen, heb ik me direct aangemeld.’

Wat leer je? ‘We gaan op de stoel van de student zitten en evalueren een bestaande afstudeeropdracht: een advies op het gebied van E-Health. We kijken heel kritisch naar de geformu-leerde doelstellingen en de hoofd- en deelvragen. Het blijkt dat de doelstelling van de student niet scherp en duidelijk genoeg was. Maar het formu-

leren van een goede doelstelling is ook heel lastig. Hetzelfde geldt voor bij het formuleren van deel-vragen. Ook leren we beter het onderscheid te maken tussen onderzoek en het beroepsproduct, anders gezegd het onderzoek is een middel om te komen tot een adviesrapport, het beroepsproduct, iets waar de opdrachtgever écht iets aan heeft.’

Wat vind je ervan? ‘Ik volg de cursus samen met drie mededocenten van ECMA – Buck Buurman, Marika Toutenhoofd en Taeke Tuinstra – die ook afstudeerbegeleider zijn. Dus geheel oner-varen zijn we niet. Toch is de cursus erg leerzaam. Onder meer doordat Miriam veeleisend is en snel schakelt. Dat dwingt ons om scherp te blijven. De cursus bestaat uit drieënhalve cursusdag: drie volle dagen en een halve dag mediatheektraining.’

En hierna? ‘Uiteindelijk gaan we deze cursus zelf geven, aan bijna honderd docenten van ECMA. De eerste ronde in november en december verzorgen we in tweetallen, onder begeleiding van Miriam. De volgende ronde in januari verzor-gen we individueel. Het is de bedoeling dat deze cursussen dezelfde opzet krijgen als de cursus die wij hebben gevolgd. Wel worden het cursussen op maat, waarbij we een afstudeeropdracht gebrui-ken die een student van de betreffende opleiding heeft geschreven. Het wordt een behoorlijke uitdaging, maar ik ga ‘m graag aan!’

Over ElmaIs docent en afstudeerbelegeider bij de afdeling Business AdministrationInstituut Economie en ManagementVolgt cursus ‘Onderzoeksvaardigheden voor docenten’Bij Miriam Losse, De MethodologiewinkelCursusduur drieënhalve dag

Elma Hafkamp (46)volgt de cursus ‘Onderzoeksvaardigheden voor docenten’ bij drs. Miriam Losse.

Bijblijven, jezelf blijven ontwikkelen en uitdagen. We weten allemaal hoe belangrijk het is! Een collega vertelt over de opleiding of cursus waar hij of zij mee bezig is.

24

Uitstelgedrag

‘De Professionaliserings-academie van de NHL biedt allerlei verschillende cursussen aan, vooral voor docenten. Vorig jaar heb ik de cursus Persoonlijk leider-schap gevolgd. Je leert studenten te motiveren, bijvoorbeeld om actiever en zelfstandiger te worden. Ik heb een veel beter beeld gekregen van de verschil-lende typen uitstelgedrag en hoe uitstelgedrag precies werkt. Dat biedt uitkomst, zowel voor mezelf als voor mijn studieloopbaanbege-leiding-studenten.’

Cursus Persoonlijk leiderschap aanmelden via www.learningcentre.nl

Drie tips van

Ellen Wilbrink (55)

Docent afdeling

Business Administration

Geweldige combinatie

‘Ieder jaar loop ik de Open Stal kijk- en kunstroute in Oldeberkoop. Ik vind wande-len, gezellig iets drinken en kunst bekijken een geweldige combinatie. Op een ontspan-nen manier 25 inspirerende locaties met kunst bewon-deren, dat is voor mij de Open Stalroute. Volgend jaar vindt deze route plaats van 12 juni tot 10 augustus. Het thema: zonder wrijving geen glans.’

Open Stal kunstroute12 juni tot 10 augustus 2014

Ik raad aan…

‘Het is belangrijk om mee te kunnen praten over het be-leid van de organisatie waar je werkt, althans dat vind ik. De NHL biedt deze kans door middel van een deelraad en een medezeggenschapsraad. Ik raad dan ook aan om je kandidaat te stellen voor de MR- of deelraadverkiezingen. Niets voor jou? Breng dan je stem uit op een van de kandidaten. Laat je mening gelden!’

Kandidaatstelling MR- en DR-verkiezing11 tot 15 november 2013

Heb

je zelf tips? Reageer

op mijnnhl.nl/xpers.

25

‘Al een paar jaar gaat Gerben Dijkstra, verantwoor-delijk voor International Business & Management Studies, naar Mozambique om studenten Engineering extra kennis mee te geven. Voor mij was dit de eerste kennismaking met het land en de studenten. Een geweldige ervaring. Als docent met een specialisatie in persoonlijk leiderschap heb ik de meeste nadruk gelegd op de menselijke kant. Geen overbodige luxe! Met de technische kennis zit het over het algemeen wel goed, maar op dit gebied is er nog heel veel te doen. Dat begint met bewustwording, bijvoorbeeld van het feit dat iedere leersituatie drie kanten heeft. In dit geval draait het om techniek, de groep en de persoon. Als het op een van die drie vlakken niet goed zit, vertraagt dat het leren.’

Volgend jaar weer‘Het viel me op dat de studenten erg open staan voor dit soort kennis. Ze zijn sowieso erg enthou-siast, dat maakte deze week zo ontzettend leuk. Ik hield er een grote grijns aan over, die gedurende de hele terugreis niet meer van mijn gezicht af ging. Volgend jaar gaan we hoogstwaarschijnlijk weer, aan de slag met een nieuwe groep afstu-deerders.’

Wim BraaksmaMozambique

Wie: Wim Braaksma (47), docent aan de opleiding International Business & Management Studies, gespecialiseerd in persoonlijk leiderschapProject: Water Services Management Mozambique/ZAFWaar: MozambiqueProjectomschrijving: TU Delft, de NHL en consultancybureau IRC wer-ken samen om het niveau van studen-ten Water Services te verbeteren. Wanneer: 27 juli - 6 augustus 2013

Tien dagen was Wim Braaksma deze zomer in Mozambique. Het doel: studenten Engineering bijscholen op het gebied van onderzoeksvaardigheden en projectmanage-ment. En: hen bijbrengen dat iedere leer-situatie drie kanten heeft.

3x opvallend in Mozambique

1 De studenten zijn enorm leergierig. Ze be-schikken over een tomeloze ambitie die ze inzetten om het voor zichzelf en voor het land beter te maken.

2 Corruptie speelt een grote rol. Studenten hebben veel behoefte aan informatie over het omgaan met ethische vragen.

3 Hoewel de verhoudingen zeer hiërarchisch zijn, was de ‘Nederlandse werkwijze’ (co-cre-atie, van elkaar leren) al snel heel vertrouwd voor deze groep.

‘Hun enthousiasme

werkt aanstekelijk’

internationaal26

Met als missie om de we-reld te verbeteren is Gerjan gemeenteraadslid voor de Partij voor de Dieren.

‘Een andere passie van mij is dierenwelzijn. Een passie waarmee je al snel uitkomt bij de Partij voor de Dieren. Nadat ik me wat meer in de standpunten van deze partij verdiept had, bleek deze partij inderdaad erg goed bij mij te passen. Ik ben lid geworden en via via werd ik gewezen op de werkgroep Groningen. Hier was ik gelijk op mijn plek. De overige leden bleken dezelfde over-tuigingen te hebben als ik. We delen een missie: het verbeteren van de wereld.’

Compleet‘Tijdens de verkiezingen in maart 2010 heb ik me kandidaat gesteld voor de gemeenteraad. Zo heb ik een groter podium om zaken als armoede, kinderarbeid, duurzaamheid en milieu te verdedigen. Als echte stadjer denk ik natuurlijk mee over alle onderwerpen, maar juist deze zaken probeer ik op de agenda te zetten. Ooit kreeg ik de opmerking dat mijn passie voor muziek mijn taak als gemeenteraadslid in de weg zou zitten. Ik denk juist dat je voor meerdere dingen een passie kunt en misschien zelfs moet hebben. Dat maakt je compleet.’

Onze missie: het verbeteren van de wereld

Hoe goed ken jij je collega’s? Dit keer Gerjan Kelder, gemeenteraadslid voor de Partij voor de Dieren in Groningen sinds maart 2010.

Benieuwd wat Gerjan bij CMD doet? Kijk op pagina 2.

27

NHL Hogeschool. Vergroot je perspectief.

Sergio Mensing (16), de jongste ‘nieuwe binnenkomer’ uitblinkers

In de pocket Je valt niet alleen op door de dingen die je doet. Soms val je gewoon op door wie je bent. Sergio: ‘Ik weet eigenlijk niet beter. Vanaf dat ik groep twee oversloeg, was ik al de jongste en trok ik op met oudere kinderen.’ De opleiding CMD was een logische keuze, omdat zijn hobby’s muziek, videobewerking en websites bouwen daarin ruimschoots aan bod komen. Als alles meezit, heeft Sergio zijn diploma als hij twintig is. Wat hij daar zelf van vindt? ‘Lijkt me best lekker, op m’n twintigste een hbo-diploma in de pocket!’