1

Toerisme en de regionaleeconomie van Noord-Fryslân

Presentatie voor het mini-symposium ‘Nieuwe koers voortoeristenbelasting’ Gemeentehuis, Dokkum, 4 maart 2015

Jouke van Dijk

Voorzitter directie Waddenacademie – Portefeuille Economie

Hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse, Rijksuniversiteit Groningen

Email: Jouke.van.dijk@waddenacademie.nlWebsite: www.waddenacademie.nl

World Delta Summit 2011 Yantai 12 September 2011

Netherlands

Germany

Trilateral Waddensea area

UNESCO-Worldheritage site since 2009 Denmark

4-3-2015Waddenacademie | Leeuwarden 3

Uniek natuurgebied in een regio waar mensen wonen die werk en inkomen nodig hebben

Belangrijkste sociaal‐economischeuitdagingen Noord‐Fryslân

• Krimp en vergrijzing, leefbaarheid

• Hoge (jeugd) werkloosheid, laag inkomen en opleiding, veel uitkeringen Er zijn banen en mensen nodig!

• Relevante gebiedsgebonden sectoren: Landbouw, Visserij, Energiewinning en Toerisme Wadden UNESCO Werelderfgoed

• Footloose sectoren: Zorg, Welzijn, Zakelijke diensten

• Wat zijn de sociaal-economische perspectieven?

• Waar liggen de kansen en wie gaat dat betalen?

• Toeristenbelasting?

| 4

Hoe staan we ervoor?

Economische ontwikkeling

| 5

6

Ontwikkeling werkgelegenheid Bron: Louter, 2011

| 6

2

| 7

Werkgelegenheidsontwikkeling per streek 2003-2013

| 8

Zuiden van Fryslân doet het beter dan de Waddenkust, Waddeneilanden houden zich goed in de crisis!

| 9

Werkloosheidverschillen tussen landsdelen worden kleiner

| 10

Bron: UWV, 2014

Maar: grotere werkloosheidsverschillen binnen landsdelen!

Doelgroepen Participatiewet: WWB, Wajong en WSW

| 11

Ontwikkeling werkgelegenheidsstructuur(CBS, statline/bewerking RUG)

Nederland Noord-Nederland

Veel van de ca.1 miljoen banen in NL op MBO 2 en 3 niveau zullen verdwijnen

MBO MBO

| 12

3

| 13

Steeds meer ZZP-ers| 14

| 14

Demografische ontwikkelingen: krimp, vergrijzing en migratie

| 15

Prognose bevolkingsgroei per gemeente 2022

| 16

| 17

18

Ruimtelijke uitsortering via het roltrap model: jongeren gaan naar de stad voor hoger onderwijs

| 18

4

Migratiesaldo naar leeftijd en streek: Leeuwarden wint 15-25!Waddeneilanden stabiel, NO-Fryslân verliest in alle leeftijden

| 19 | 20

Hoger opgeleidenconcentreren zichin de stedelijkegebieden

| 21

Fryslân scoort zeer hoog op leefbaarheid Waar willen we wonen? 22

Bron: Bureau Louter, Waar willen we wonen 2012

Haren nr. 1!

| 22

23Scores Woonfactoren

Ommeland/Stad

Woonomgeving + -Basisvoorzieningen - +Plusvoorzieningen - +Overlast&Veiligheid + -

Smaken verschillen!

Bron: Bureau Louter, Waar willen we wonen 2011

24

Proefschrift Rixt Bijker (januari 2013): Er zijn ook veel migranten naar de minder populaire rurale

gebieden!Als je maar wel snel naar de stad kunt, dus goede verbindingen cruciaal,inclusief snel internet

| 24

5

25Bron: Stad en Land, CPB, 2010

Grote forensen stromen over steeds langere afstanden van van vooral hoger opgeleiden (Power couples):

ZZP-ers + hetNieuwe Werken:geen vaste werklocatiecruciaal:+ Mooi Wonen+ Broadband ICT

Niet overal is goed ICT Broadband en dat is noodzakelijk! Zie ook RUG rapport ‘Breedband op het platteland’ van Koen Salemink en Dirk Strijker (http://www.rug.nl/frw/news/2012/final_breedband.pdf ) en Nieuwsuur-uitzending ‘Platteland digitaal achterlijk gehouden’ (http://nieuwsuur.nl/onderwerp/528319-platteland-digitaal-achterlijk-gehouden.html )

| 26

TOERISME: wie moet wat gaan doen?

| 27 28

Benchmark onderzoek Toerisme in Fryslân 2012

| 29 4-3-2015Waddenacademie | Leeuwarden 30

Benchmark onderzoek Toerisme in Fryslân 2012

van het toeristische beleid

6

Toeristenbelasting: tarieven variëren veel minder dan de opbrengsten!

Toeristenbelasting: één van de weinige manieren om van mensen buiten de regio inkomsten te verwerven.

| 31

Wadden Sea World Heritage –Perspectives for socio-economic development

Analysis of 878 World Heritage Sites

Source: Rebanks 2010: World Heritage Status. Is there opportunity for economic gain?

Werkgelegenheid in het Toerisme

| 33 34

35

Seizoensverlenging: economische impuls!

| 36

7

De hotspotmonitor: wat zijn attractive gebieden? (www.hotspotmonitor.eu)

S. de Vries, A. Buijs, F. Langers, H. Farjon, A. van Hinsberg, F.J. Sijtsma (2013). Measuring the attractiveness of Dutch landscapes: identifying national hotspots using Google Maps. Applied Geography. Volume 45, December 2013, Pages 220-229.F.J. Sijtsma, H. Farjon, S. van Tol, A. van Hinsberg, P. van Kampen and Arjen Buijs (2013). Evaluation of landscape changes -Enriching the economist's toolbox with the Hotspotindex. In: W. Heijman, & C. M. J. v. d. Heide (Eds.), The Economic Value ofLandscapes. Chapter 8, pp 136-164. London: Routledge.

Hoog gewaarde plaatsen voor toerisme in wadden gemeenten in 2013

Hoog gewaardeerde gebieden in de Wadden volgens de hotspotmonitor

Sources: Sijtsma et al. (2014) WaLTER rapportage

Waar komen de mensen vandaag die de Wadden aantrekkelijk vinden?

Afstand speelt een rol, maar in Duitsland veel minder dan in Nederland!

De Wadden hebben nu al 16 miljoen fans!

| 39

40

Toerisme: veel verschillende doelgroepen

Welke doelgroep komt naar de Wadden? En waarvoor?

| 40

41

| 41

Kustscenario’s: ondenemers

| 42

8

De sliktoerist versus de zandtoerist(Geurt Busser, Waddenschilder)

| 43

ToerismeSúd Ie

| 44

Lauwersoog: visserij & toerisme

46

Esonstad

Maar één zwaluw maakt geen zomer! En er is een regionaal concept nodig inclusief restaurants, uitgaan, arrangementen etc. etc.

47

Pier bij Holwerd

| 47

Nordeich

| 48

9

Holwerd aan Zee!

49 Provincie Noord-Holland, 21 juni 2012 50

Duits strandvertier

51 | 51

52De Centrale As

Goed bereikbaarheid is noodzakelijk, maar niet voldoende voor aantrekkend toeristen:

er moet wel een reden zijn om er naar toe te gaan!

53

Vliegen naar de DuitseWaddeneilanden:€ 37 ‐ 450

| 54

10

Regional quality of life Index: we hebben het prima!(Bron, PBL, 2014)

Het Waddengebied ligtcentraal in Europa!

| 55

Belangrijkste sociaal‐economischeuitdagingen Noord‐Fryslân• Krimp en vergrijzing, leefbaarheid

• Hoge (jeugd) werkloosheid, laag inkomen en opleiding, veel uitkeringen Er zijn banen en mensen nodig!

• Relevante gebiedsgebonden sectoren: Landbouw, Visserij, Energiewinning en Toerisme Wadden UNESCO Werelderfgoed

• Footloose sectoren: Zorg, Welzijn, Zakelijke diensten

• TOERISME: Waar liggen de kansen en wie gaat dat doen? Ondernemers die samenwerken met elkaar en met de overheid voor de marketing en faciliteiten?

• En wie gaat dat betalen? Toeristenbelasting?

Toerisme en de regionale economie van Noord-FryslânPresentatie voor het mini-symposium ‘Nieuwe koersvoor toeristenbelasting’ Gemeentehuis, Dokkum, 4 maart 2015

Jouke van Dijk

Voorzitter directie Waddenacademie – Portefeuille Economie

Hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse, Rijksuniversiteit Groningen

Email: Jouke.van.dijk@waddenacademie.nlWebsite: www.waddenacademie.nl