© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004 De arbeidsmarkt voor hoger opgeleiden: een feest LAC,...

© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004

De arbeidsmarkt voor hoger opgeleiden: een feest

LAC, Groningen, 25 juni 2004

Prof. dr Jouke van DijkHoogleraar regionale arbeidsmarktanalyse

Faculteit Ruimtelijke WetenschappenRijksuniversiteit Groningen

[email protected]


!?!?Voor wie:

• De afgestudeerden?

• De werkgevers?

• De maatschappij?

• De regio?


Economie - arbeidsmarkt - onderwijs

Enorme groei welvaart/productie in de laatste 200 jaar:

Verklaring:

• ± 50%: door meer productiefactoren (arbeid, machines, grondstoffen, etc.)

• ± 50%: door slimmer produceren / innovaties (kennis - onderwijs!)


Wat is werken?Volgens Griekse en Romeinse filosofen was

werken een vorm van straf die door de goden werd uitgedeeld. Wie niet verplicht werd te werken kon zijn geest ontwikkelen wat als de meest verheffende bezigheid werd gezien: dus onderwijs ipv werk!?!?

Economische theorie: werken is niet leuk, je doet het alleen als je er geld voor krijgt.

Maar: doe mij een leuke baan, dan hoef ik nooit meer te werkenArbeid als productiefactor en als sociale factor


Studeren voor kapitaal of ideaal?


Arbeid als productiefactor• Mens is geen machine• Productiviteit mens onzeker: geen zin,

ziek, sportblessure, relatieproblemen• Opleiding - productiviteit – selectie• Life long learning - employability• Om-, her-, bij-, opscholing• Menselijk kapitaal is geen eigendom van

het bedrijf en staat niet op de balans (behalve bij voetballers) slavernij?


Arbeid als sociale factor• Door te werken hoor je erbij• Het is prettig je eigen inkomen te

verdienen• Het is prettig nuttig te zijn voor de

samenleving of door de samenleving nuttig gevonden te worden

• Persoonlijke ontplooiing


Geld speelt geen rol!


Soms vervangt status de voorkeur voor een hoger inkomen


Maar soms gaat het ook samen!


Meer geld maakt niet steeds gelukkiger

Geluk

Geld

Bron: Veenhoven, EUR

Maar: werkloosheid maakt ongelukkig!


De regio


Werkgelegenheidsgroei in % in Noorden en Nederland

-2

-1

0

1

2

3

4

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Nederland Noorden Bron: PWR/RUG


Werkloosheidsontwikkeling Noorden versus Nederland

0

2

4

6

8

10

12

NL Noorden Gr Bron: CBS/EBB, WLB


!!!


Rendementen van onderwijs(in procenten per extra jaar onderwijs)

Nederland 1994 1999

Totaal 5,8 8,5mannen 5,7 8,0vrouwen 5,7 9,0

Bron: Oosterbeek, 2000

Door de krappere arbeidsmarkt neemt het rendement toe.

Rendement W.O. ca. 40% hoger dan MBO.


Bruto arbeidsdeelname (2002) naar onderwijsniveau (% per groep)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

BO MAVO VBO H/VWO MBO HBO WOBron: CBS/EBB, cijfers voor 2002


Werkloosheid naar opleiding (in % per groep; NWW mei 2004)

0

5

10

15

20

25

Basis VBO/MAVO MBO/HAVO/VWO HBO WOBron: CWI


Geregistreerde werkloosheid (GWL) in % Nederland 1952-2003

De werkloosheid is nog steeds laag!

0

2

4

6

8

10

12

1952 1957 1962 1967 1972 1977 1982 1987 1992 1997 2002


???


Loont scholing altijd?

Nee!

Zelfselectie

Zelfkennis

Selectie aan de poort?Geen studiefinanciering voor Masteropleidingen?


Bindend studieadvies?Krantenkop: “Bindend studieadvies heeft

geen effect” (Parool, 8 juni 2004)

Want: studierendementen Leidse studenten bleef gelijk, men deed zelfs langer over de studie

Maar: studenten stappen wel eerder over naar een studie die beter bij hun past!

Hoezo geen effect?Kans op succes op de arbeidsmarkt is

hierdoor veel groter!


Student en arbeidsmarkt• 72% van de RUG studenten heeft een

betaalde bijbaan

• De helft op het niveau VMBO of lager

• Gemiddeld werken ze 11,5 uur voor

€ 6,30 netto per uur


Werkloze academici in regio Groningen

• Mei 2003: 1530 Mei 2004 1700: + 11%

• Grote dynamiek: uitstroom 1230 per jaar

• 70% is ouder dan 30 jaar

• 60% is man

• Fase 1: 34% / Fase 2/3: 47% / Fase 4: 16%

• Wet Werk en Bijstand: afgestudeerden naar de Sociale Werkplaats?


Kans op een baan hangt af van:• Aantal banen: nieuw + vervanging

Noorden 2004: vraag naar academici

> aanbod schoolverlaters en fase 1

• Uitwijkmogelijkheden

Bijv. geografen:

onduidelijk beroepsbeeld bij werkgevers, maar breed inzetbaar en nauwlijks werkloos

• Persoonlijke kenmerken en omstandigheden


De positie van RUG afstudeerdersAlumni monitor 2003

Landelijk RUG Faculteiten

Werkloos: 4,4% 6,9% 1,6–12,9%

Zoekduur: 4,3 m 4,1 m 2,7 – 4,8

Loon: € 2287 € 2235 €1879-2841

In Noorden: 1% 42% 24-58%


Arbeidsmarkt per RUG faculteit(exclusief Godgeleerdheid en Wijsbegeerte)

Faculteit loon zoek werk % duur loos Noord

Geneeskunde 1 1 1 6Bedrijfskunde 2 4 3 1Economie 4 3 2 3Rechten 3 2 6 2Geografie & Planol. 6 6 4 8Wis- en Natuurk. 5 8 5 5PPSW 8 5 7 7Letteren 7 7 8 4RUG beter dan landelijk

© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004.

Arbeidsplaatsen per km2

Dunne Noordelijke arbeidsmarkt: geringere loopbaan kansen voor hoogopgeleiden!

Magneetzweef-baan vergroot

actieradius hoger opgeleiden


• De afgestudeerden

• De werkgevers

• De maatschappij

• De regio


Baten van meer opleiding (1)• Individu (investering in onderwijs loont):

– Hoger loon – Minder werkloos– OntplooiingMaar wordt je er gelukkiger van?Geldt dit wel voor iedereen?

• Werkgever: investering in scholing loont door hoger arbeidsproductiviteit

• Wie gaat betalen voor onderwijs/scholing?


Baten van meer opleiding (2)• Voor de maatschappij:

– Meer innovaties, hogere welvaart– Goed voor democratie, cultuur etc.

Innovatieplatform Balkende: teveel nadruk op technische innovatie, te weinig aandacht voor sociale innovatie

We weten precies hoe we uranium moeten verrijken, maar veel minder precies hoe we een

kind intellect, moreel, cultureel verrijken.

We kennen de halfwaarde tijd van uranium precies, maar weten we ook hoe we de

criminaliteit kunnen halveren?


Hoe zet je kennis om in resultaat?


Baten van meer opleiding (3)• Voor de regio:

– Kan / moet je regionale verschillen in onderwijsniveau wegwerken?

– Helpt dit om regionale verschillen in werkloosheid, inkomen etc. weg te werken?

– Migratie – braindrain – kip/ei

Maar RUG is als grote werkgever en exporteur van afgestudeerden en

kennis van groot belang voor de regio!


Conclusies (1)• Voor het individu is onderwijs een hele

goede investering als de opleiding aansluit op talenten en capaciteiten

• RUG afgestudeerden doen het goed op de arbeidsmarkt en hebben nauwelijks last van de zwakkere noordelijke economie

• Een goed opgeleide beroepsbevolking is noodzakelijk voor regionaal economische ontwikkeling, maar niet voldoende


Conclusies (2)• Arbeidsmarktbeleid via WetWerkBijstand:

afgestudeerden geen uitkering geven is beter dan ze verplicht te werk stellen

• Er is geen braindrain probleem in het Noorden: afgestudeerden zijn vooral een schoon exportproduct

• De magneetzweefbaan zal het functioneren van de arbeidsmarkt voor academici in het Noorden verbeteren

• Er is meer behoefte aan sociale innovatie dan aan technische innovatie


!!!!• De afgestudeerden

• De werkgevers

• De maatschappij

• De regio


De arbeidsmarkt voor hoger opgeleiden: een feest

LAC, Groningen, 25 juni 2004

Prof. dr Jouke van DijkHoogleraar regionale arbeidsmarktanalyse

Faculteit Ruimtelijke WetenschappenRijksuniversiteit Groningen

[email protected]

© Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004 De arbeidsmarkt voor hoger opgeleiden: een feest LAC,...

Documents

Transcript of © Prof.dr Jouke van Dijk LAC, 25 juni 2004 De arbeidsmarkt voor hoger opgeleiden: een feest LAC,...