Withuis, 30 uugustus- 13 september 1944Op 12 september j.l. was het 50 jaar geleden dat een deel vanEijsden bevrijd werd van de Duitse bezetters. Het betrof de kernenMesch, Withuis, Mariadorp, Hoog-Caestert, Laag-Caestert, Eijsdenen Breust. De daaropvolgende dag werden Oost-Maarland,Rijckholt en Gronsveld bevrijd. Uitvoerig werd de bevrijding vanEijsden beschreven in het gedenkboek dat verscheen bij de 50-jari-ge herdenking. In nummer 27/28 van Uit Eijsdens Verleden werdde bevrijding van Eijsden beschreven door H.J.Warnier.

Van de laatste oorlogsdagen aan het Withuis maakte mevrouw JesHalmans-Deckers in haar notitieboekje aantekeningen. Vanaf 1937woonde de toen 17-jarige Jes met haar ouders, broers, zus enschoonzus aan het Withuis, nummer 8. Jes was naaister vanberoep. Met het vervaardigen van kleren voor de mensen uit deomgeving zorgde zij mede voor het onderhoud van haar familie.Aangezien haar klantenkring zich uitstrekte tot Visé, kreeg zij vande Duitsers een speciale grenskaart om haar Belgische clientèle tebezoeken.

ln het boekje waarin Jes de maten van haar klanten noteerde,schreef ze ook op wat er zich in de laatste veertien oorlogsdagenaan het Withuis afspeelde. Hierbeneden treft u haar weergave vandeze gebeurtenissen aan.

1)/amen/ay dll „Q/IWILMIJ '414Grote colonnes Duitse auto's komen vanBelgië, gaan richting Maastricht of Aken;echter geen aaneengesloten colonne:groepjes van 2 à 3 auto's of paardewagens,SO of 100 meter van elkaar af. Na 10 uurmag niemand zich meer in de openluchtbevinden. Verder zijn die dag geen bijzon-derheden.

gulden/(W -i/ .V/uym'ún ',/f/lVandaag is het een beetje drukker dangisteren. Auto's, karren, fietsers eninfanterie. Zelfde richting. Verder allesrustig. De trein naar Maastricht loopt nogen de autobus ook. 10 uur binnen.

7292/17 / Ile/m 'MZelfde als gisteren, alleen weer drukker.Vijftig meter van onze woning vallen drieEngelse vliegtuigen in scheervlucht op deauto's aan. We dachten wat te zien te krij-gen, doch ze stegen ook weer en verdwe-nen in westelijke richting. Alles gaat nogzijn gewone gang.

gkl/ø'ør/øI/r/ Z .yÉ/z/J '4/1Vandaag is het af- en aanrijden van deBelgische grens richting Maastricht enomgekeerd. De trein rijdt nog, de busniet. Verder gaat alles zijn gewone gang.

gwn/ay J fyÉ'f/II. '44Erg druk is het vandaag niet. Aan deavond wordt het weer drukker. Het isdruk op de weg met mensen die naar devoorbijtrekkende troepen komen kijken.Nu en dan komen vliegers. Dan bespeurtmen geen mens meer op straat. Niemanddurft echter ver van huis te gaan. Verderis alles rustig.

„f//mmr/fl/y 4/ ,72/16 '(14Er gebeurt niets noemenswaardigs van-daag. Ze hebben het echter op onzefietsen gemunt. Daarom hebben we alleboodschappen te voet gedaan. Bijna nie-mand gaat werken naar Maastricht.Vanmorgen waren drie personen in detrein naar Maastricht.

(,'.4s

u

~„«_..›»~›.»»v,«„~„

(final/ny .I f/í/Il. A44l-let is weer druk van troepen op de weg;af en aan. Ze vragen de weg naarMaastricht, die naar België de weg naarAubel of Warsage. Er komt geen krantmeer. Zodoende weten we van niets. DeEngelsen moeten nog boven Luik zijn,weten we van horen zeggen. We hopendat het zo is.

Warner/ny 6' f/É/fl. '-44Vandaag is het vrij druk. Er zijn veelEngelse jagers in de lucht. Hier vallen zegelukkig de colonnes niet aan. Wel zienwe ze duiken in de richting van Cadier enKeer. Daar schijnt het erg druk te zijn opde weg. We vernemen dan ook een pooslater dat er 6 auto's branden en een Vrouwgedood is. Vandaag moeten we om 8 uurbinnen zijn en alles moet zijn gewonegang gaan. Er is geen vervoer meer.

Unnr/mf/ny f ›W/I/. '44Ze trekken nog altijd langs, ook des-nachts. Onze vrienden zijn nog niet gear-riveerd, hoewel we ze gisteren al verwachthadden. Het gerucht gaat dat ze achterMaastricht zijn en in Breda. Men kanechter niemand geloven. Het kanongebul-der is duidelijk te horen van de Belgischekant.

Voor Wirhuis 8, l94ó.V.l.n.r.: Frans Deckers (vader vanles), Barbara Deckers-Berkers(moeder), Annie Deckers (zus),Jes, Bartje Deckers (neefje), MarieDetkers-Warnier (sthaonzus), JoAlsema (buurvrouw), Annie ?(nithr van Jo).

'lg/,hy ,v .Vr/u. 'MVandaag is het Mariadag. We zijn naar dehoogmis geweest, hoewel het kanonge-bulder steeds naderbij komt. Het is tame-lijk rustig, maar in de late namiddagwordt de rust vreselijk verstoord. Een Belgdie hier woont heeft in zijn dronkenschapzijn Belgisch militair kolonelspak aange-trokken, gaat hier voorbij naar deBelgische grens. We lachen er nog mee.Een halfuur later lachen we echter nietmeer. Opeens een paar mitrailleursalvo's.Wat we vreesden is bewaarheid. Nadat hij'de Belgische slagboom heeft neergelatenen 2 Duitse soldaten heeft ontwapend, iseen overste gekomen die hem heeft neer-geschoten. Zeven schoten in zijn hoofd.Hij werd aangezien voor terrorist. DeDuitsers zijn gekomen met machine-geweer in de hand; hebben zo de mensenvan de straat gejaagd. Drie gezinnen heb-ben ze meegenomen, kinderen en eenoud mens, alles moest mee. Allen vrees-den het ergste. Ze hebben hen meegeno-men naar Visé, waar één onder hen flinkheeft gesproken en het de Duitsers heeftuitgelegd hoe zij geheel zonder schuldwaren. Zo zijn ze dan naar huis kunnengaan. Zo is alles nog goed afgelopen voorde bewoners van het Withuis. Deze nachtslapen we voor het eerst in de kelder.

Pagina uit het noiitíeboekje:dinsdag 12 september 1944.

50/01/17 .9 .Tv/IL '44Vandaag is het heel rustig. Een enkeleauto komt voorbij. Ze komen zekerdichterbij. Het kanongebulder is niet zoheel ver af.,Niemand durft meer van huis.Er zijn ook veel vliegers. Aan de grens isniemand meer. De ambtenaren doen geendienst meer.

gwn/(1,7 l!! 'yåylfl '/4We durven vandaag nog naar de Mis tegaan. Tot een uur of drie is het heel rustig.Dan echter ontploffen hier vlakbij gra-naten. Dat duurt zo een paar uur. Nietaanhoudend, heel onverschillig wordt ergeschoten. Een Duitser die voorbij komtzegt dat het de Tommys zijn die schieten,dus zijn ze heel dichtbij, denkelijk aan deoverkant van de Maas, voor of achter deberg. Het wachten valt ons lang. We had-den zeker gedacht dat het de eerste vrijezondag werd vandaag. Wisten we maareens zeker waar ze waren. Voor de eerstekeer eten we in de kelder.

.,/fflnnl/(I/y /l fie/IL 44Vannacht is het heel rustig geweest. Ookdeze voormiddag. Bij 12 uur beginnen dekanonnen weer. De granaten vallen hiervlakbij. Aan de grens steeg rook op. Tegeneen uur of 5 ontploft er een vlakbij op dehoek in de wei. We hoeven vandaag nietmeer uit de kelder te komen. De granatenslaan hier overal vlakbij in.

QI'MM/(lfy /2 ,710/16 l44Het is een onrustige nacht geweest metkanongebulder. Aan de morgen is het eenpaar uur rustig. De boeren kunnen gaanmelken. Gisteravond hebben ze dat nietkunnen doen. Aan de middag wordt heteen schieten van belang. Ze schijnen voorons huis aan het vechten te zijn. Demachinepistolen knetteren. We horen zeover het kelderrooster lopen. Het is net ofze achter de grote stenen voor ons huiszitten. Tegen half twee horen onze burenDuitsers in de achterkeuken waar de deurniet gesloten was. Ze verstaan duidelijkdat er een zegt het huis in brand te steken.Als ze weg zijn gaan ze direkt kijken. Er isniks te zien. Moeder gaat eventjes in dekelder van onze buren, die we doorgesla-gen hebben. Tot haar grote schrik ziet zedoor het keldergat dat bij ons onder hetafdak alles in lichterlaaie staat. Ze hebbende rogge en tarwe in brand gestoken. Hetvuur dreigt door het keldergat te komen.Wat hebben we een half uurtje angstgehad. Onze buren, vader en mijn broershebben kranig geblust. De konijnehokkenstonden in brand en niet één diertje isverbrand. We hebben ze alle gered. Eenogenblik dachten we dat ze het vuur nietmeester werden, maar gelukkig, na eenhalf uur was alles in orde. Hadden we hetvijf minuten later bemerkt dan waren weverloren geweest. Het hele huizenblok wasdan een prooi der vlammen geweest.Onze Lieve Vrouw heeft ons beschermd.Dat zijn de laatste moffen geweest die wijhebben gehoord. Tegen de avond bemerktmijn vader, die in de keuken gaat verdui-steren, achter ons huis drie soldaten metde pistolen in de hand. Ze zijn andersgekleed dan de moffen. Hij is er echterniet zeker van of het Amerikanen zijn.Van nu af gaan we zo nu en dan bovenachter de gordijnen kijken naar onzevrienden. Ons geduld wordt lang op deproef gesteld.

Jes Deckers.Foto: Jeun Rethero, l994.

Even bij half negen 's avonds bemerktmijn broer er twee tegenover ons in destruiken. Ze zitten daar gehurkt. Een paarmeter verder zien we hun auto staan waar-op we de Amerikaanse vlag zien. Nu zijnwe er zeker van. Het zullen wel de eersteAmerikanen op Nederlands grondgebiedzijn. Dat hopen we tenminste. In de kel-der gekomen houden we een vreugdedansop onze bevrijding. We durven echter nogniet buiten komen, want de moffenschieten nog. We zullen wachten tot mor-genvroeg om onze vrienden te begroeten.Wat duurt deze nacht vreselijk lang.

Weena/ny /J ,yÉ/M '(14Eindelijk is het dan zover. Het is net vijfuur. Van achter onze ramen horen we deAmerikanen spreken en een kwartier laterzien we de eerste tanks. Niemand durftechter nog buiten. De schrik voor deMoffrikanen zit ons nog in de benen.Dan, als het een paar uur later, rond 7 uur,nog rustig is, waagt het mijn broer om alseerste van het Withuis de kelder uit te

De weiden achter ons huis liggen volsoldaten, die sigaretten, chocolade enkoekjes uitdelen. Zoveel snoep hebben wein vier jaren niet meer gehad. Ik heb geentijd meer om verder te schrijven, wemoeten onze bevrijders toch verwelko›men.

WELCOME U.S.A. LIBERATORS.GOOD LUCK.

[ES DECKERS

les Deckers op de Heíweg, 1945.

komen en de Amerikanen te gaanbegroeten. Nu stormen alle mensen naarbuiten. Ze komen van de tanks om ons dehand te drukken. Onze vreugde kent geengrenzen meer, nu we van datmoffengespuis bevrijd zijn. Na een uur rij-den de tanks door en komen er colonneszonder einde voorbij. Onze armen doenpijn van het zwaaien. Honger krijgen weniet. Het wordt 's middags 1 uur voordatik het eerste ga eten.