Jaargang 12 Driemaandelijks tijdschrift Januari, Februari, Maart 2013 Nr. 1

Grote Nete Afdeling Grote Nete: Herselt, Hulshout, Laakdal, Westerlo Afdeling Heist-op-den-Berg

V.U.: Staf Aerts Afgiftekantoor: 2220 Heist-op-den-Berg 1 Averbodesesteenweg 93 Met erkenningsnummer P106272 2230 Herselt

België – Belgique P.B.

2220 Heist-op-den-Berg 1 8/4299

Inhoud winternummer 2013

Woord vooraf Wat brengt ons 2013? 1

Natuurbeleving Landschap en verleden 2

Activiteiten Daguitstap Schulensmeer & Lummensbroek 3

Algemene vergadering Natuurpunt Afdeling Heist-op-den-Berg 4

Fotoreisreportage Oeganda 4

Algemene vergadering Natuurpunt Afdeling Grote Nete 5

Cursus Nachtroofvogels 5

Op zoek naar de Paashaas in de Netevallei 6

Bergfolk 4 6

Beleid Tramspoor naar Brussel? 7

Reservaten Laakvalleien, een terugblik 2012 8

Prinsheerlijk landschap 9

Een kwarteeuw Netevallei 10

Natuurstudie Bijzondere waarnemingen 12

Boommarter gekiekt 15

Paddenoverzet in Hallaar 16

Mysterieuze salamanders 18

Strooizout, bier voor de vogels 20

Nederlandse Canadezen 21

Nonnekens op het college 21

Varia Stand van zaken in Herselt 22

Gedenkbomen voor Lieve en Louis 23

De wereld is toch vergaan 24

De trekvogels zijn gaan vliegen 24

Zegswijzen over plant en dier 25

Activiteitenkalender Natuurpunt Heist-op-den-Berg 26

Activiteitenkalender Natuurpunt Grote Nete 27

Info 28

Omslagfoto: Overstromingsgebied aan de Nete

(foto Paul Anthonis)

- grote nete - 1

Wat brengt ons 2013?

door de redactie

Het jaar 2013 is begonnen en meteen ook de zes-jarige bestuursperiode van gemeenten en provin-cies. Natuurpunt Grote Nete en Natuurpunt Heist-op-den-Berg gaan gewoon op hun elan door. De nieuwe gemeenteraden zijn geïnstalleerd, de schepencolleges zijn aangesteld, de eerste zittingen hebben al plaatsgevonden. We zijn vertrokken voor zes jaar gemeentelijk en provinciaal bestuur. En de kritische kiezer kijkt toe wat de verkozenen terecht gaan brengen van al die mooie verkiezingsbeloften.

Vinger aan de pols Als vereniging voor natuur en landschap moeten wij de vinger aan de pols van het beleid houden en de oude en nieuwe beleidsvoerders trachten te overtui-gen van de doelen die wij in onze regio stellen. Onze vrijwilligers willen hun inzet vertaald zien in resultaten, dit wil zeggen: het behoud en zelfs de verbetering en uitbreiding van de natuur en de mogelijkheid om er optimaal van te genieten. Er zijn de laatste jaren in onze regio mooie projecten gerealiseerd, zoals de Langdonken, Averbode Bos & Heide en ook het provinciaal wandelnetwerk, dat defi-nitief van start is gegaan. Maar er staat ons nog veel te wachten, het Sigmaplan zit in de pipeline en het roept veel vragen op bij de mensen. Natuurpunt ijvert ook hier voor een goede samenwerking met alle instanties. De wereld is niet vergaan op 21-12-2012, althans niet voor ons, mensen. Maar voor minstens 795 soorten planten en dieren was 2012 wel het einde van de wereld. En de klimaatopwarming gaat gewoon door, hoe massaal en begeesterend de actie Sing for the Climate bij ons en elders ook moge geweest zijn.

Vrijwilligers aan de slag (foto Paul Anthonis) In 2013 willen wij als vereniging voor natuur en land-schap op ons elan doorgaan. We blijven onze educa-tieve opdracht ter harte nemen. We bouwen onze reservaten verder uit en beheren ze naar ons beste vermogen. We zullen opnieuw overleggen en samen-werkingsverbanden smeden. Als ieder een beetje inzet toont en de beleidsmensen goede en krachtige besluiten durven te nemen, dan zal er voor ons en onze kinderen nog altijd een waardevolle natuur zijn. Natuur voor Iedereen, blijft het motto van alle cam-pagnes en acties van Natuurpunt, nationaal en lokaal. Ook blijven we zorgen voor een aantrekkelijke activi-teitenkalender. Kijk alvast maar eens achter in dit blad. Er zijn wandelingen, uitstappen, lezingen en cursussen en, voor wie graag de handen uit de mou-wen steekt, zijn er de beheerswerkdagen. Bij het begin van het nieuwe jaar willen we jullie allen – leden van de afdelingen Grote Nete en Heist-op-den-Berg, actieve vrijwilligers, stille sympathisanten gulle donateurs – bedanken voor jullie steun en inzet. Jullie allen zijn Natuurpunt in de Zuiderkempen.

Het bestuur van Natuurpunt Afdeling Grote Nete en van Natuurpunt Afdeling Heist-op-den-Berg, wensen u en uw familie een gezond en gelukkig nieuwjaar. We willen ook in 2013 met hetzelfde enthousiasme 'samen' werken aan het behoud en de inrichting van de prachtige natuur en het mooie landschap van de Zuiderkempen. Moge 2013 een jaar worden vol memorabele momenten in de natuur!

2 - grote nete -

Landschap en verleden

door Eddy Vets

Ik vind het nog steeds heerlijk de stroom te volgen, langs de oevers te wandelen in de goede richting, in de richting van het stromende water, het water dat leven naar het volgende dorp voert (…). Gaston Bachelard, L’eau et les Rêves. Essai sur l’imagination de la matière De rivier verbindt niet alleen dorpen tijdens een he-dendaagse wandeltocht, maar er stroomt ook een ver-leden mee dat zich uit in het landschap. Dit landschap tekent en schrijft geschiedenis in natuur. Wanneer de mens die spontane natuur omvormt, spreken we van cultuur. Ons Neteland is een cultuurland.

De mens Tal van littekens liggen ingekerfd of zijn met wildgroei overwoekerd, waar eens een maagdelijk onaange-roerd landschap een haast paradijselijke biotoop vormde voor veel organismen, die het eerbiedig in stand hielden, behalve één. Dit ene wezen, noem het mens, drukte haast onomkeerbaar zijn zware en vuile voet in het Neteland. Zijn handelen staat tot op heden vaak haaks op wat ‘vanzelf zo’ na eeuwen ontstond. Dit land leert ons meer van zijn bewoner dan van de natuur.

In zijn meest primitieve ontwik-kelingsfase stond de mens het dichtst bij de natuur: hij volgde de rivieren als zijn wegen, nam door jacht en pluk, en liep verder zonder sporen na te laten. Toen hij de landbouw ontdekte, begon een eindeloos proces van onder-werpen en beheren. Oergronden wer-den gescheurd en geploegd: open-gereten wonden in de huid van de aar-de. Het land omtoverde hij tot een ste-riele eentonige oppervlakte ten dienste van productie en opbrengst, vaak kunstmatig opgefokt tot het beoogde doel was bereikt. In een volgend stadium trok diezelfde mens de sierlijke meanders recht tot kanaalgelijkende waterlopen, geflan-keerd door potsierlijk hoge oevers, al of

niet geasfalteerd, waarboven helikoptervluchten met gekrijs en gejank iedere natuurrust onmogelijk maakt. Zo is dit het huidig landschapsbeeld, waarbij zelfs het geld de ontspanning orkestreert en enkelen de rust en het natuurgenot mogen beletten van velen.

Arm en rijk Van die strijd tussen rijk en arm getuigen de kastelen, burchten en schansen langs de oevers van de Nete. Van de gewone man bleef haast niets over. Hij nam zijn natuurvreugde en beleving mee in zijn graf. De rijke wil zelfs door de dood heen zijn ijdelheid niet prijsgeven. Vergeten we echter niet dat veel leed be-graven ligt onder een kleed van grond en gras.

Dit alles overweegt de Netewandelaar steeds weer tijdens zijn tochten langs de winterboorden. Nu de vergezichten langer worden, lijkt ook de bespiegeling omtrent dit land dieper door te dringen, zelfs tot op onaangename vaststellingen.

En toch … achter de volgende luie Netebocht ont-vouwt zich weer een nieuwe horizon. Dit is nu de rijk-dom van dit Neteland: het immer opnieuw uitzicht bie-den, zowel in de verte als in de diepte, zowel over ver-leden als heden, over je medemens maar uiteindelijk over jezelf.

Het Netelandschap met zijn littekens en zijn rijkdom (foto Paul Anthonis)

- grote nete - 3

Daguitstap Schulensmeer

&

Lummensbroek

Zondag 3 februari

Vertrek 9 uur Lokaal Natuurpunt,

Leopoldlei 81, Hallaar

Picknick meebrengen Vervoer kostendelend met eigen wagens

Bijeenkomst om 10 uur

aan bezoekerscentrum ‘t Vloot, Demerstraat 60, 3560 Linkhout.

Programma

In de voormiddag wandeling door het Lummensbroek

’s Middags eten we onze boterhammen op in het

bezoekerscentrum ‘t Vloot

In de namiddag wandeling rond het Schulensmeer met een lokale natuurgids

Natuurpunt Heist-op-den-Berg

Info: Stefan Janssens - 015 24 28 02

Het Schulensmeer met het bijhorende Schulens-broek en aan de overzijde van de spoorweg het Lummensbroek vormen één grote brok Vlaamse natuur. Gelegen op een boogscheut van een van Vlaanderens bekendste autosnelwegknooppun-ten: het klaverblad van Lummen. In dit deel van de Demervallei heeft de mens met grote ingrepen in het landschap een apart maar groots natuurgebied gecreëerd. Water en graslanden Het Schulensmeer is een van de grootste binnenme-ren van Vlaanderen. Het werd midden jaren 70 van vorige eeuw gegraven als wachtbekken. Dat was het antwoord van de mens om ongecontroleerde over-stromingen tegen te gaan. Later kwamen daar ook nog een aantal dijken bij die een groot gebied omar-men, dat een veilige waterberging kon garanderen bij extreem nat weer en hoge waterstanden. Binnen de dijken ontstonden uitgestrekte graslanden met een hoge biodiversiteit en plantenrijkdom. Een groot voch-tig grasland, met ware polderallures. In dit gebied be-heren de vrienden van het broek tezamen met Na-tuurpunt net geen 300 ha hoogwaardige natuur. Watervogelparadijs Op de grote waterplas is het voor vogelspotters altijd feest. Eenden zijn er steeds in grote aantallen en soorten waar te nemen. Tafeleenden , kuifeenden , wintertalingen en krakeenden delen de plas met wintergasten als smienten en pijlstaarten . Ook ver-schillende ganzensoorten, futen en dodaarsjes zijn algemeen aanwezig. Met een beetje geluk zit er hier of daar een zeldzamere soort tussen. Er is een grote kans om in de winter een slechtvalk of enkele sierlij-ke grote zilverreigers in het vizier te krijgen. Op de voorbereidende wandeling half december konden we zelfs een groep van 25 grote zilverreigers waarnemen. Vanuit de vogelkijkhut aan de vijvers van het Lummensbroek kun je de waterral horen roepen

4 - grote nete -

Algemene vergadering

Natuurpunt Afdeling Heist-op-den-Berg

zaterdag 9 februari

aanvang 19 uur stipt

Lokaal Natuurpunt Leopoldlei 81, Hallaar

Natuurpunt Afdeling Heist-op-den-Berg nodigt al haar

leden uit op de jaarlijkse algemene vergadering.

Natuurpunt Heist heeft een afwisselend programma uitgewerkt met volgende accenten:

- terugblik op werkingsjaar 2012

- procedures en cijfers - activiteitenprogramma 2013

-speciale aandacht voor het Sigmaproject

Er zal voldoende ruimte worden gegeven voor het stellen van vragen en het formuleren van voorstellen.

Natuurpunt Heist vat 2013 aan met een ambitieus

jaarprogramma. Naast de traditionele activiteiten zijn er dit jaar volgende hoogtepunten gepland:

- Natuurhappening Pinzieleke herleeft - cursussen over nachtroofvogels en sterrenkunde - daguitstappen naar Schulensmeer en Hageven.

Fotoreisreportage Oeganda

door Raf Mols

zaterdag 26 januari aanvang 20 uur

Lokaal Natuurpunt

Leopoldlei 81, Hallaar

Raf Mols en Veerle De Rijck maakten afgelopen zomer een 25-daagse rondreis door Oeganda.

De natuur van Oeganda maakte een overweldigende indruk op hen.

Ze kwamen terug met spannende verhalen, leuke anekdotes en een schat aan mooie foto’s.

Oeganda is een land met spectaculaire landschappen

en een natuurpracht in de categorie overtreffende trap. De nationale parken bezitten een ongekende

rijkdom aan grote en uitzonderlijke dieren. Raf en Veerle raakten in de ban van deze Afrikaanse

natuurparel en vertellen een boeiend verhaal aan de hand van foto’s die alleen maar verwondering

opwekken.

Aanrader!

- grote nete - 5

Algemene vergadering

Natuurpunt Afdeling Grote Nete

maandag 11 februari aanvang 20 uur

in De Pomp te Herselt

Alle leden van Natuurpunt Afdeling Grote Nete zijn van harte welkom.

Natuurpunt Afdeling Grote Nete houdt haar jaar-lijkse algemene vergadering. De werking van 2012 wordt geëvalueerd. Verder worden de plannen voor 2013 voorgesteld, besproken, eventueel bij-gestuurd en uiteindelijk goedgekeurd. Heel de verenigingswerking komt aan bod: algemene zaken, beleid, belangrijke activiteiten voor 2013, re-servatenwerking, natuurstudie en -educatie, leden-werking en –werving …

Op deze algemene vergadering wordt het afdelings-bestuur voor volgend werkjaar samengesteld. Elk lid van afdeling Grote Nete wordt bij deze uitgeno-digd. Er kunnen vragen gesteld worden, opmerkingen gegeven worden. Kortom, we nemen onze werking kritisch onder de loep. Bovendien kan elk lid zich kan-didaat stellen om te zetelen in het nieuwe afdelings-bestuur. We kunnen nu al zeggen dat de verenigingswerking het volgend werkjaar bijzondere aandacht zal krijgen. Wat verenigingswerking zoal inhoudt? Organiseren van natuurgerichte publieksactiviteiten, leden werven, cursussen organiseren, stimuleren van samenwerking met andere verenigingen, de vereniging een gezicht geven in de regio. Ambitie? Laat je horen … Na meer dan 30 jaar werking blijkt dat onze afdeling een (h)echte mannenclub geworden is. In den begin-ne was er ook vrouwelijk schoon onder ons. Het kan toch niet dat enkel mannen van de natuur houden en er zich met veel enthousiasme willen voor inzetten. Daarom, dames, we nodigen u uit om actief mee be-stuursverantwoordelijkheid op te nemen.

CURSUS NACHTROOFVOGELS

Na de succesvolle cursus van vorig jaar over dag-roofvogels, organiseert Natuurpunt Heist-op-den-Berg dit jaar een cursus nachtroofvogels. Tijdens de cursus wordt de wereld van de uilen beke-ken. Daarbij geven we in de theoretische lessen aan-dacht aan de verschillende uilensoorten die in Vlaan-deren voorkomen. Er wordt gewerkt rond de determi-natie van soorten, hun ecologie, hun aanpassingen aan het nachtleven, de rol van de uil in het determine-ren van zoogdierensoorten (braakballenonderzoek) en

het voorkomen van de soorten in Vlaanderen. De the-orie wordt dan omgezet in praktijk door een wandeling in een uilenrijk gebied. Koen Leysen, educatieve medewerker van Natuurpunt Educatie is de lesgever van deze cursus. Kerkuil met jong dat uit ei komt (foto Joris Bosmans)

Praktische inlichtingen

Vrijdag 1 maart 2013: 19:30 – 22:30: theorieles 1 Vrijdag 8 maart 2013: 19:30 – 22:30: praktijk 1 � avondwandeling in Averegtenbos

Vrijdag 22 maart 2013: 19:30 – 22:30: theorieles 2 Vrijdag 12 april 2013: 19:30 – 22:30:

praktijk 2 � avondwandeling en/of ringwerk uilen

Locatie: Natuurpuntlokaal, Leopoldlei 81, Hallaar Deelnameprijs: 25 euro niet-leden,

20 euro voor leden Natuurpunt Info en inschrijvingen:

Paul Anthonis, tel. 015 24 89 88

6 - grote nete -

Op zoek naar de Paashaas in de Netevallei

Educatieve wandeling voor kinderen – 8 e editie

Paasmaandag 1 april : vertrek om de 10 minuten vanaf 9.30 uur Deelname 2 euro per kind, leden Natuurpunt en/of Gezinsbond 1 euro.

Lokaal Natuurpunt,

Leopoldlei 81, Hallaar

Info en inschrijven: Paul Anthonis – 015 24 89 88 of paul.anthonis@scarlet.be

Inschrijving verplicht, voor 28 maart 2013

Op paasmaandag 1 april richt Natuurpunt in samenwerking met de Gezinsbond afdeling Heist-op-den-Berg-Hallaar, een zoektocht in door de Netevallei met als thema Op zoek naar de Paashaas. Elk jaar trachten wij met enkele leuke verrassingen de kinderen een educatieve zoektocht aan te bieden. Deze wandeling richt zich vooral naar ouders met jonge kinderen en kleuters. Met de paardenkoets vertrekken we naar de beemden en daar volgen wij het spoor van de Paashaas. Stevig schoeisel of laarzen is aan te raden. Aarzel niet en schrijf je in.

Parochiezaal Booischot Snakes in Exile en Toon Van Mierlo Guinness, Flierefluiter en Whiskybar Inkom 12 euro en in voorverkoop 10 euro

Alle informatie : J’O Van Dessel 0495 53 13 23 jo.van.dessel@hotmail.com http://users.telenet.be/Bergfolk

Bergfolk 4

Zaterdag 20 april 2013 Voor de 4

e editie van Bergfolk wijken we even af van de geijkte formule

en bieden we de folkliefhebber deze keer een avondvullend programma

met ‘slechts’ één groep. Maar wat voor een!

Ooit geroemd als The best non-Irish Irish folkband:

SNAKES IN EXILESNAKES IN EXILESNAKES IN EXILESNAKES IN EXILE

Sommigen zullen zich nog die gedenkwaardige avond in Wiekevorst, nu 16 jaar geleden, voor de geest kunnen ha-

len. Deze heren van stand zijn ondertussen een vaste waarde geworden op de folkscene. Hun stevige podiumre-

putatie bracht hen al op haast elk festival die naam waardig. Een hele reeks cd’s bewijzen ondertussen hun kunde.

Voor hun optreden voor Natuurpunt Heist brengen zij als versterking nog de onvolprezen Toon Van Mierlo mee.

Zoals gewoonlijk zorgen de jongens van 100° Proof Whiskyclub voor randanimatie, en na het grote succes van de

goudblonde Flierefluiter tripel is nu ook het donkere broertje te verkrijgen. Eens benieuwd wat dat gaat geven!

- grote nete - 7

Tramspoor naar Brussel? Natuurpunt Heist-op-den-Berg Weldra met de tram van Heist-op-den-Berg naar Brussel? Natuurpunt Heist-op-den-Berg, bezorgd om de vrijwaring van de open ruimte, is niet erg enthousiast … De vervoersmaatschappij De Lijn laat een studie uit-voeren naar de aanleg van een tram van Heist-op-den-Berg via Haacht en Zaventem naar Brussel. Deze tramlijn kadert in de mobiliteitsvisie 2020 van De Lijn. Hierin worden o.a. drie tramlijnen voorzien vanuit res-pectievelijk Heist-op-den-Berg, Boom en Ninove naar Brussel en één Ringlijn rond Brussel. Een studiebureau heeft onderzoek verricht naar ver-schillende varianten. In een plan-MER (MilieuEffec-tenRapport) worden de tracéalternatieven ten opzichte van elkaar afgewogen en staat het vermijden of milde-ren van de nadelige milieueffecten centraal. Nader-hand worden de resultaten hiervan gebruikt voor de eventuele opmaak van een gewestelijk ruimtelijk uit-voeringsplan.

Drie mogelijke tracés De verschillende tracévarianten bevinden zich in een uitgestrekte zoekzone van het grondgebied van Heist-op-den-Berg. De zoekzone situeert zich o.a. in het gebied tussen spoorweg, Kasteelstraat, Halfstraat en Hogebrugstraat, in het gebied tussen Kasteelstraat, Liersesteenweg, Schoorstraat en Moretuswijk, in een deel van de industriezone ten zuiden van de Lierse-steenweg, in de omgeving Schoorstraat, nabij Ras-hoevewijk, in de Hollandstraat, in de omgeving Ach-terheide, in de omgeving Minksbossen, ten oosten en ten westen van de dorpskern van Schriek, ten westen van de dorpskern van Grootlo en nabij Grasheide. De eerste stap in de plan-MER procedure is de terin-zagelegging van de kennisgeving. Die kennisgeving biedt een overzicht van de milieueffecten die bestu-deerd zullen worden in het plan-MER. Milieueffecten kunnen onder meer zijn: effecten op het vlak van hin-der voor de mens, effecten op het vlak van mobiliteit en ruimtelijke ontwikkelingen, effecten op het vlak van bodem, water, lucht, fauna en flora, landschap en geluid.

De visie van Natuurpunt Natuurpunt Heist-op-den-Berg is voorstander van een goed uitgebouwd openbaar vervoer. Om de doelstel-lingen van het klimaatakkoord te realiseren is een verdere uitbouw en optimalisatie van het openbaar vervoer aangewezen. De voorliggende studieopdracht van de Lijn is in tijden van economische crisis en be-sparingen bij de Lijn eerder bizar. Temeer daar be-staande busverbindingen in onze regio worden ge-schrapt of het aanbod wordt beperkt.

Natuurpunt is van oordeel dat geen bijkomende open ruimte aangesneden kan worden voor een nieuwe tramverbinding. Nieuwe infrastructuurwerken dienen bij voorkeur gegroepeerd aangelegd te worden met bestaande. In de sterk versnipperde regio tussen Heist-op-den-Berg en Brussel, is de realisatie van een dergelijke tramlijn slechts mogelijk op bestaande weg-tracés. Bovendien dient naast de milieueffecten te-vens de economische rendabiliteit van een dergelijke tramverbinding onderzocht te worden. Aangezien onze vereniging bezorgd is over de vrijwa-ring van de open ruimte in het zuiden van de gemeen-te Heist-op-den-Berg, zal ze de verdere ontwikkeling van deze studie op de voet volgen. Meer info op: www.delijn.be/brabantnet

Overzichtplannetje met de drie voorgestelde tracés. Meer info op http://www.infotramheist.be/info.html

8 - grote nete -

Laakvalleien, terugblik 2012

door Vic Van Dyck Het was vorig jaar natuurlijk niet allemaal rozen-geur en maneschijn in de Laakvalleien, maar 2012 mogen we toch onthouden als een jaar van groei en samenwerking.

Het voorbije jaar zijn er inderdaad in onze valleien weer heel wat hectaren natuurgebied bijgekomen. Vooral in de Swinnebroeken en de Ossenbroeken zijn er percelen aangekocht. Belangrijk hierbij is, dat er een aantal stukken verworven zijn die de verbin-ding maken tussen de verschillende deelgebieden. Zo begint bijvoorbeeld het drieluik Trichelbroek, De Roost en Varendonk stilaan vorm te krijgen als een mooie samenhangende blok natuur van bijna 120 ha. Tussen de Craeywinckel en ’t Hoeves zijn er ook percelen aangekocht die belangrijk zijn om de gebie-den langs de Kleine Laak meer en meer aan elkaar te koppelen. Dat is de positieve trend die we moeten voortzetten, als we tot een landschap willen komen waarin de rivieren en hun valleien terug hun natuurlij-ke rol kunnen vervullen. En of het nu gaat over percelen die aangekocht zijn of die we in huur krijgen, dat maakt voor ons geen verschil. We beheren en beschermen deze gebieden alsof het om onze eigen tuin gaat. Met hart en ziel wordt er op alle vlakken voor die natuurgebieden geijverd.

Een man minder Bij het opmaken van de jaarbalans komen er natuur-lijk ook minder positieve dingen naar boven. Zo stond ons beheersteam vanaf april met een man minder op het veld. Dat er nu en dan een vrijwilliger afhaakt, is onvermijdelijk, maar het tij mag gaan keren. Want een groeiend gebied verdient een groeiend beheers-team. Al goed dat de zorgen die een gebied met zich meebrengt, niet steeds evenredig zijn met de grootte van het gebied. Nee, het zijn meestal de kleine per-celen waar er problemen opduiken. Bij kleine perce-len zijn er in verhouding meer grenzen met privé en met wegen, enz. Zo moesten we het voorbije jaar weer verschillende keren uitrukken voor overhangen-de takken of gevaarlijke bomen langs de wegen.

Samenwerking Gelukkig kunnen we bij dit alles rekenen op een goe-de samenwerking met verschillende instanties. Sa-menwerking was dan ook een regelmatig terugke-rend punt in het overzicht van 2012. Zo is er weer een nieuwe samenwerkingsovereenkomst afgesloten met een schapenboer in de Swinnebroeken. Er wordt nu in de Laakvalleien al met zeven landbouwers sa-mengewerkt om bepaalde percelen te beheren.

Ook de medewerking van de gemeente valt niet te onderschatten. Bij de afbraak van een weekendver-blijf in Varendonk was de samenwerking met het gemeentepersoneel optimaal. En ze helpen ons ook met het onderhouden van bepaalde wandelpaden en bij het opruimen van grote sluikstorten, enz. Voor karweien zoals hakhoutbeheer en exotenbeheer, kunnen we dan weer een beroep doen op een aantal buurtbewoners. Het werk raakt sneller gedaan en de mensen houden er nog wat brandhout aan over ook. Een win-winsituatie dus. De terreinploeg van Natuurpunt heeft het voorbije jaar ook uitstekend gewerkt, vooral het moeilijke maaiwerk rond de vijvers is correct gedaan. Het geeft ons een goed gevoel als we zien hoe de krachten gebundeld worden om samen naar een mooi valleigebied te streven.

Dwarsliggers Maar toch zijn er personen die er blijkbaar anders over denken. Dat niet iedereen onze passie deelt, kunnen we begrijpen, maar dat sommige mensen het nodig vinden om de mooie, waardevolle natuurgebie-den als stortplaats te gebruiken, kunnen we toch moeilijk vatten. We hebben het voorbije jaar weer opvallend veel sluikstorten moeten opruimen. Ander-zijds gaan sommige bewoners letterlijk dwarsliggen door bepaalde toegangswegen te blokkeren. Het is onbegrijpelijk dat servitudewegen die sinds mensen-heugenis een doorgang garandeerden naar de ach-terliggende percelen, dat die nu geblokkeerd worden. Dit komt zowel in de Roost als in Varendonk voor.

Gemeentewerkers helpen Natuurpunt in Varendonk (foto Vic Van Dyck) Maar we blijven geloven in het gezond verstand en de goede wil. En we onthouden dat 2012 voor de Laakvalleien een jaar was van groei en samenwer-king. En voor 2013 ziet het er ook al veelbelovend uit.

- grote nete - 9

Prinsheerlijk landschap

door Staf Aerts Landinrichting De Merode prinsheerlijk platteland gaat door en breidt uit. De eerste periode van vijf jaar loopt af, de Vlaams regering zag dat het goed was en verlengt het project met vijf jaar. Westerlo, Laakdal, Herselt, Scherpenheuvel-Zichem en Tessenderlo waren opgenomen in het eerste pro-gramma. In de nieuwe planperiode van 2013 tot 2018 wordt het werkingsgebied uitgebreid met delen van Hulshout , Diest en Aarschot.

Het Munninckxgoor is hersteld Op 14 december werd de laatste vrachtwagen met grond uit het Munninckxgoor geladen. Het Munninckx-goor, een van de vennen van de abdij van Averbode met een oppervlakte van 8 hectare, is hersteld. 60.000 m³ grond, oftewel niet minder dan 3000 vrachtwagens, werden er afgevoerd. Het kaartboek van de abdij van Averbode (1650-1680) geeft een goed beeld van het landschap in die tijd. Het Munnickxgoor was het grootste ven van de abdij. Het ven werd in de loop der jaren ontwaterd en in gebruik genomen door de landbouw, gedurende 300 jaar werd er mest en grond aangevoerd. De helft van het ven was in gebruik als maïsakker, de andere helft was een populierenaanplant.

Alvorens met de werken te beginnen, werd de bodem onderzocht om vast te stellen hoe diep de afgraving moest gebeuren. De populieren werden gekapt en de stronken verwijderd. Voor de landbouwer die het per-ceel in pacht had, werden andere gronden gezocht. Bij de werken werden er door een amateur-archeoloog delen van bronzen messen en een sikkel gevonden. Volgens de archeoloog van de Vlaamse Landmaatschappij zou de vondst horen bij een grafgift uit het bronstijdperk. Drie aannemers zetten samen de schouders onder dit werk: Jan Van Raak uit Ravels, Herman Michiels uit Booischot en Roger Van Loo uit Herselt. De VLM be-geleidde het ontwerp en hield toezicht op de werken. Het Agentschap voor Natuur en Bos zorgde voor de financiering. De samenwerking verliep opperbest en alle partners bedanken we hiervoor van harte. Nu zal de natuur haar werk doen. De regen, in combi-natie met het grondwater, zal er voor zorgen dat er in de winter water in het ven is. Tijdens droge zomers kan het ven droogvallen. Hoopvol wachten we af hoe de vegetatie reageert. Zijn er nog kiemkrachtige za-den van planten uit het vroegere ven in de bodem? Brengen de watervogels zaden mee? We zullen al-leen de resultaten zien, de natuur behoudt nog altijd een deel van haar geheimen.

Het vennetje “Nooit gedacht”, deel van Munninck xgoor in Averbode Bos & Heide (foto Stef Goris)

10 - grote nete -

Een kwarteeuw Netevallei Natuurpunt Heist-op-den-Berg Netevallei Heist-op-den-Berg: een terugblik op 25 jaar natuurgebied. 2013 wordt een bijzonder jaar voor de vallei van de Grote Nete in Heist-op-den-Berg. Immers in 1988 slaagde onze vereniging erin om een eerste perceel beemd aan te kopen. Het bleek een mijlpaal te zijn in de verdere ontwikkelingen van onze prachtige vallei. Vandaag, precies 25 jaar later, is deze natuurparel immers uitgegroeid tot een robuuste brok natuur van ruim 80 hectare. Door de uitvoering van de waterbeheersings- en na-tuurontwikkelingsplannen (Sigmaplan) zal dit gebied vanaf 2015 uitgebouwd worden tot een wetland van ruim 500 hectare. Hiermee zal een van de mooiste natuurlijke valleien in Vlaanderen ontstaan. In deze bijdrage blikken we graag terug op de belangrijkste gebeurtenissen en feiten. Noteer alvast zondag 23 juni 2013 in je agenda, want dan gaan we deze ver-jaardag feestelijk vieren met de organisatie van de 5e editie van de Natuurhappening Pinzieleke herleeft.

De eerste aankoop Na enkele vergeefse pogingen in het midden van de jaren ’80, slaagden onze lokale natuurbeschermers erin tijdens een openbare verkoping op 29 maart 1988 ca. 1,5 hectare Netebeemden aan te kopen in de Laarbeemden (nabij de Lodijkbrug) in Heist-op-den-Berg. Dit gebied omvat een nat weiland, dat bij de minste regenval onder water komt. De landbouw had geen interesse in deze natte beemd. Tijdens de eerste jaren werd er vooral in de onmiddellijke omgeving naar uitbreiding van het reservaat gezocht. Stelselma-tig werden de aanpalende percelen aangekocht, mede dankzij de sponsoring van Agfa Gevaert. Onze toe-komstvisie op de vallei verruimde en er werden terrei-nen aangekocht gespreid over de vallei tussen Mac Adam te Booischot en de Nieuwendijk in Itegem. In de eerste plaats ging onze interesse uit naar de gronden met de hoogste ecologische waarde. Vooral verruigde graslanden (zonder landbouwgebruik), bos-sen en ruigten konden worden aangekocht. Door het herstel van het maai- en hooilandbeheer ontstonden bloemrijke mesofiele graslanden. In 1996 diende elk gemeentebestuur een Gemeente-lijk Natuurontwikkelingsplan (GNOP) op te maken. Een van de concrete gevolgen van het GNOP was de opmaak en goedkeuring van een gemeentelijk subsi-diereglement door de gemeente Heist-op-den-Berg. Via dit reglement konden erkende terreinbeherende verenigingen een toelage krijgen bij het verwerven van natuurgebieden. Gedurende 15 jaar werd er max. 10.000 euro per jaar in de gemeentelijke begroting voorzien. Samen met de Vlaamse subsidie heeft dit

gemeentelijk subsidiereglement ongetwijfeld de uit-bouw van ons natuurgebied versneld en versterkt. Langs deze weg willen we het gemeentebestuur dan-ken voor de systematisch ondersteuning.

De pioniers Het voltallige bestuur heeft zich jarenlang enthousiast ingezet voor de uitbouw en het beheer van het na-tuurgebied. De uitbouw van een natuurgebied is im-mers het resultaat van de inzet van een groep vrijwilli-gers. Door de organisatie van allerhande activiteiten (barbecue, dranktent op braderij, inzamelen van oud papier en kroonkurken) werden fondsen verzameld. Maar toch dient de verdienste van enkele pioniers in het daglicht te worden geplaatst. Sylvain Wuyts was ongetwijfeld een belangrijke trekker. Eigenaars con-tacteren, beheerswerken organiseren en waarnemin-gen verzamelen waren zijn hoofdbezigheden. Hij was co-conservator van bij het prille begin in 1988 tot 1995, toen hij aan de gevolgen van een smartelijk ongeval overleed. Zijn overlijden vormde een groot verlies in de werking van onze vereniging. In 1988 werd Wilfried Wouters als conservator voor-gedragen. Door zijn wetenschappelijke opleiding was hij een geschikte persoon om beheersplannen en jaarrapporten op te maken. Tevens werden waarne-mingen verzameld, subsidiedossiers samengesteld en de resultaten van het gevoerde beheer opgevolgd. Hij maakte het eerste erkenningsdossier van het reser-vaat op, vooraleer deze taak door professionele me-dewerkers werd overgenomen. Tijdens de afgelopen 25 jaar heeft hij tientallen wandelingen gegidst en talrijke aktes bij de lokale notarissen ondertekend.

Noteer alvast zondag

23 juni 2013

in je agenda,

want dan gaan we

deze verjaardag

feestelijk vieren

met de organisatie

van de 5e editie

van de Natuurhappening

‘Pinzieleke herleeft’.

- grote nete - 11

Tevens is Frans Valvekens steeds een drijvende kracht geweest. Hij heeft tientallen eigenaars gecon-tacteerd om het natuurgebied uit te breiden. Hij heeft vele tientallen werkdagen georganiseerd en zijn aan-hangwagen stond altijd paraat om beheersmateriaal te vervoeren.

Het beheersteam Aangezien een natuurgebied uitbouwen het werk van een hele groep omvat, werd de conservator als ma-nusje van alles vervangen door een beheersteam. Door de groei van het natuurgebied en de toename van de taken werd omstreeks 2005 het beheersteam voor de vallei van de Grote Nete opgestart. Jo Van Dessel en Sjaak Schoonderwoerd coördineren de praktische werking rond het beheer van het natuurge-bied. Het beheersteam staat in voor de organisatie van de maandelijkse werkdagen en de coördinatie van de samenwerkingsovereenkomsten met landbouwers en hobbyboeren. Tevens vindt er overleg plaats met de lokale jagersverenigingen. Onder impuls van Jo werden de maandelijkse werk-dagen uitgebouwd en werden lokale jeugdverenigin-gen bij het beheer van het natuurgebied betrokken. In 2012 staken volgende jeugdverengingen de handen uit de mouwen in de Netevallei: Chiro Booischot, Chi-ro Heist-station, Scouts Pijpelheide, Akabe Albatros, Jeugdclub De Biekorf en Jeugdbond voor Natuur en Milieu (JNM). Tevens vonden twee werkdagen plaats met leerlingen van het Instituut Heilig Hart van Maria uit Berlaar. Op deze manier laten we de lokale jeugd kennisma-ken met het natuurgebied en onze werking in de Ne-tevallei. De jeugd vormt immers onze toekomst. Onze

werkdagen zijn over de landsgrenzen bekend vanwe-ge de voortreffelijke catering. Tijdens de middag zorgt ons kookteam immers voor een heerlijke warme maal-tijd. Hartelijk dank aan Roos, Anita, Brigitte, Nelly, Sonja en Marina voor de culinaire prestaties. We willen wil alvast alle vrijwilligers hartelijk bedan-ken, die zich gedurende de afgelopen 25 jaar ingezet hebben om de vallei van de Grote Nete op de kaart te zetten.

25 jaar later is de reservaatoppervlakte uitgegroeid tot een robuuste brok natuur van ruim 80 hectare (foto’s Stefan Janssens)

De Moerbeemden in Hallaar, het grootste aaneengesloten natuurgebied in de Netevallei in Heist-op-den-Berg

12 - grote nete -

Bijzondere waarnemingen door Herman Berghmans

BIJZONDERE WAARNEMINGEN IN ONZE REGIO september – november 2012

VOGELS Twee dodaarsjes verbleven in Averbode Heide van 1 t.e.m. 9-9-2012 en nog 1 op 7-10 (LEK, VEB, PLD, HOA, VWW e.a.). In het Trichelbroek te Eindhout verbleven geregeld 2 tot 3 exemplaren (PLD, BEH, PIR, HEP, VEL), alsook 2 in de Roost te Veerle op 13 en 14-10 (BEH). In de Nete te Heist-op-den Berg doken ze kopje onder op 12-11 in Hallaar, op 21-11 in Booischot (JAS) en op 25-11 in Itegem (NAF). Hun grotere broer, de fuut , verbleven met 3 op het Tri-chelbroek sinds 28-10 (PLD, VEL, MEE, VKJ, BEH). Heel wat aalscholvers trokken over de TTP (trektel-post) Averbode Bos & Heide (AB&H) met als maxi-mum 776 op 7-10 (LEK, PLD, JAM, VDHG). Ook heel wat grote zilverreigers werden hier in deze periode geteld met als hoogste dagtotaal 13 op 22-10 (TTP). Één tot 2 exemplaren werden vanaf 20-9 haast conti-nu geobserveerd in het Trichelbroek (MEE, DAR, VEL, BEH, DAG, PIR) met op deze plaats zelfs 10 pleisteraars op 22-10 (HEP). Voorts werd deze witte verschijning ook nog gemeld vanuit Blauberg op 20-10 (HOA) en boven de Varenwinkel 2 op 13-11 (VDB). Een roepende kwak liet zich in de schemering horen boven het Trichelbroek op 20-10 (BEH). Op 5-9 rustte er 's morgens een ooievaar op een verlich-tingspaal langs de Steenweg op Veerle in Eindhout (BEH). Respectievelijk 17, 9 en 1 schroefden over AB&H op 17, 22 en 30-9 (JAM, PLD, HOA, LEK, VPJ, VDHD). Een zwarte ooievaar liet zich hier op 27-9 opmerken (JAM, HOA). Sinds 22-11 verbleven er 3 knobbelzwanen in het Trichelbroek (PIR, Knobbelzwaan (foto Dieder Plu) VDV, HEP, MEE, BEH, VEL) en op 28-11 2 op de Nete in Hulshout (HAE). Kolganzen passeerden met respectievelijk 12, 3 en 19 over AB&H op 21,26 en 28-10 (HOA, LEK, PLD), 3 over Tongerlo op 14-11 (VEL), 6 over Vorst op 28-11 (LEK) en 29 over Veerle op 29-11 (BEH). Een zeldzame dwerggans kwam AB&H even vanuit de hoogte bekijken op 21-10 (PLD,

VPJ, HOA, LEK, VMF, VOJ). Enkele vluchten riet-ganzen vlogen over het Wijngaardbos in Veerle op 28-11 (67) en 29-11 (14). (BEH). Ook in AB&H wer-den af en toe groepjes overtrekkend geobserveerd: 4 op 7-10 (HOA), 5 op 8-10 (VDHD), 3 op 10-10 (VDHG), 1 op 21-10 (LEK), 19 op 28-10 (LEK, HOA) en 4 op 6-11 (HOA). Hier passeerden ook heel wat grauwe ganzen met als maximum 72 op 17-10 (VPJ). Op 29-11 vlogen er nog 45 over het Truchelven in Oosterwijk (VKJ). 52 brandganzen trokken over AB&H op 20-10 (PLD, VMF, VDHD) en een maximum van 105 Canadese ganzen verbleven in het Trichelbroek op 10-11 (VEL). In Varendonk verbleven op 10-11 maximaal 189 (VEL) Wilde eenden en in het Trichelbroek 150 op 14-10 en 1-11 (BEH, PLD).Voorts op deze vijver een hoogste aantal van 80 krakeenden en 8 ta-feleenden op 17-11, 1 smient op 10 en 30-10, 22 wintertalingen op 8-10 (BEH) en 9 slobeenden op 6-9 (PLD). Het vrouwtje krooneend bleef nog ter plaatse tot 4-9 (VKJ, BEH, PLD, VLH). Over AB&H trokken verder nog 7 en 4 smienten op 10-10 en 26-10 (LEK) en 2 pijlstaarten op 1-10 (VDHD). Bij de roofvogels trokken verschillende eenzame vis-arenden over AB&H op 17, 27, 29-9, 7, 21 en 23-10 (JAM, HOA, PLD, VDHG, LEK, VDHD, VPJ, VEB). De klepper van deze periode was de grijze wouw die op 22-9 AB&H aandeed (VDHD, PLD, JAM, VDHG). Tussen 28-9 en 28-10 passeerden hier minimum 16 rode wouwen met als maximum 3 op 22-10 (TTP).Er waren ook waarnemingen in Blauberg op 18-10 (HOA), in Hulshout op 19-10 (DAG) en in het Trichel-broek op 20-10 (VEL). Ook heel wat bruine kieken-dieven gleden over AB&H met een maximum van 7 op 22-9 (TTP). Deze soort werd verder ook genoteerd in het Trichelbroek op 29-9 (PIR) en 30-9 (MEE). Een late grauwe kiekendief vloog over Blauberg op 1-10 (HOA), terwijl bauwe kiekendieven AB&H verblijd-den met hun verschijning op 7,11, 14, 15 19 (3) en 20-10 (TTP).

Zwarte wouw (foto Dieder Plu)

- grote nete - 13

Een topdag voor buizerds was hier 22-10-2012 met een dagtotaal van 185 (TTP). De laatste boomvalk van het jaar liet zich hier dan weer opmerken op 15-10 (HOA). Smellekens lieten zich op trek verleiden door AB&H met in totaal 26 voor de voorbije periode (TTP). Op 16 en 19-9, 10, 14, 18 en 19-10 werd hier eveneens telkens 1 slechtvalk genoteerd (JAM, HOA, VPJ, PLD, VKJ, LEK). Op 5 en 6-9 verbleef er eveneens 1 te Wiekevorst (VSW, HEW), op 19-10 in 't Trichelbroek (VEL) en op 20-10 vloog er een over Blauberg (HOA). Patrijs (foto Dieder Plu) Patrijzen werden nog slechts op 1 plaats gesigna-leerd, nl. 2 te Itegem op 11-11 (JAS). Waterrallen lieten zich opmerken in het Trichelbroek op 29-9 en 11-11 (BEH). Maximum76 meerkoeten doken achter waterplanten in het Trichelbroek op 23-9 (DAG). 9 goudplevieren lieten zich overvliegend bekijken in AB&H op 24-9 (HOA). Kleine plevieren werden hier nog gespot op 1-9 (PLD) en 7-10 (LEK, HOA, VPJ) en hun neefje de bontbekplevier op 21-9 (PLD, SCD, VDHD, PIR). Een fotogenieke bonte strandlo-per liet zich hier dan weer opmerken op 19-10 (LEK, OLD). Slechts 1 witgatje werd nog genoteerd in AB&H (HOA) en 1 groenpootruiter aldaar op 17 en 18-9 (PLD, BEH, JAM). Watersnippen verbleven er met maximum 8 op 2, 7 en 17-9 (HOA, PIR, PLD). Deze soort werd ook nog opgemerkt in het Trichelbroek met maximum 3 op 19-10 (VEL) en 2 op de Paards-bossen in Veerle op 18-11 (BEH). Houtsnippen wer-den opgestoten in Truchelven op 16-9, 10 en 25-11 (VKJ), in Blauberg op 20-10 (HOA), In Varendonk op 10-11 (VDV) en 29-11 (HEP), in de Roost op 21-11 (BEH, VDV) en in de Craeywinckel te Vorst ten slotte op 25-11 (BEH). Van het kleinste snipje, het bokje, werden er telkens 2 opgestoten in AB&H op 26-10 en 2-11 (LEK). Hier vloog op 12 en 14-10 ook nog tel-kens 1 wulp over (PLD, VDHG, SCJ, VEB, HOA). Een late koekoek passeerde te AB&H op 20-9 (VDHD, JAM, DAR, VMF). PLD zag hier op 21-10 's morgens een velduil opstijgen. De laatste gierzwa-luwen zoefden over AB&H op 14-10 en over Blau-berg op 19-10 (PLD, HOA). IJsvogels lieten zich opmerken in het Trichelbroek (HEP, VEL, BEH, VKJ, PLD, MEE, DAG, VLH), in AB&H (VEB, HOA, DAR) in de Roost (BEH, VDV), in Booischot (BLD) en in de Kwarekken (VKJ). Ook een late nachtzwaluw werd nog gezien in AB&H op 18-9 (JAM) en een draaihals

in het Trichelbroek op 22-9 (BEH). Middelste bonte spechten werden geobserveerd in het Trichelbroek tussen 9 en 24-10 (BEH), in AB&H op 30-10 (DAR) en in Westerlo op 24 en 28-11 (VDHG, VDHD). Klei-ne bonte spechten lieten zich horen en zien in het Trichelbroek (VEL, BEH, PIR), in Booischot (JAS), in 't Riet te Westerlo (VDHG), in Varendonk (BEH), in AB&H (PIR) in Heultje (VDHD) en in de Roost (BEH). Middelste bonte specht (foto Dieder Plu) Leeuweriken trokken dit najaar op enkele dagen massaal door over AB&H met als maxima 100 boom-leeuweriken op 6-10 (JAM, LEK) en 11.974 veld-leeuweriken op 19-10 (TTP). De laatste boompieper werd hier opgemerkt op 10-10 (HOA) terwijl de eerste waterpieper van het na-jaar er op 7-10 verscheen (LEK). Een zeldzame gro-te pieper maakte in AB&H zijn opwachting op 29-9 (PLD, VDHG, JAM), terwijl zijn kleinere neef de duinpieper zich meerdere dagen liet optekenen: 1 op 2-9 (LEK, HOA), 2 van16-9 t.e.m. 18-9 (HOA, VPJ, PLD, VDHD, JAM, VLD) en tenslotte nog 1 op 20-9 (VDHD) en 29-9 (JAM, PLD, VDHG, LEK). Een een-zame roodkeelpieper dook er dan weer op op 1-10 (LEK, PIR). Begin september was nog goed voor heel wat gele kwikken met een maximum dagtotaal van 172 op 2-9 (TTP). 8-10 was dan weer goed voor 208 witte kwikken (TTP).

Duinpieper (foto Dieder Plu)

14 - grote nete -

Pestvogel (foto Franklin De Groote)

De invasie van pestvogels ging ook bij ons niet on-opgemerkt voorbij. CRA nam in zijn tuin te Blauberg respectievelijk 1, 9 en 2 stuks waar op 12,13 en 14-11. Tapuiten lieten zich AB&H welgevallen met maximum 7 op 9-9 (LEK) en de laatste op 24-9 (HOA), evenals paapjes met telkens 2 op 7-9 (PIR) en 24-9 (VLA). Deze laatste soort liet zich ook op-merken in het Trichelbroek op 1, 21 en 29-9 (BEH, VEL). Op 19-10 en 20-10 (2) trokken beflijsters over AB&H (HOA, LEK, PLD, VMF, VDHD). Ook 1 vloog over Blauberg op 20-10 (HOA). Mooie lijstertrekda-gen in AB&H waren 12-10 met 2751 koperwieken en 3855 Zanglijsters (TTP) en 20-10 met 110 grote lijsters (PLD, VMF, VDHD). Onverwacht waren hier 5 en 4 overtrekkende buidelmezen op 1 en 8-10 (LEK, PIR, VDHD). Een klapekster verbleef in AB&H van 19 t.e.m. 27-10 (LEK, PLD, HOA, VDHD, VPJ). Tel-kens 1 Europese kanarie vloog er over op 7 en 8-10 (HOA, VPJ, VDHD). Goudvinken werden genoteerd in het Trichelbroek (BEH, MEE, VDV), in de Kwarek-ken en Beeltjes in Westerlo (HOA), in Truchelven (VKJ), in AB&H (LEK, HOA, VDHD, VPJ, VMF, VLA) in de Langdonken (HOA) en in de Netevallei te Hal-laar en Booischot (JAS). Appelvinken lieten zich dan weer opmerken in AB&H met maximum 13 op 19 en 22-10 (LEK, HOA, VDHD). Verder waren deze dik-bekken ook present in de Kwarekken (VKJ) en 't Riet in Westerlo (VDHG), in Varendonk (BEH), in de Langdonken, in Hallaar (VKJ) en in 't Wijngaardbos te Veerle (BEH). Kruisbekken lieten zich opnieuw ge-regeld opmerken in AB&H met een maximum van 49 op 16-10 (HOA, VEB). Verder nog 2 in 't Truchelven op 3-10 (VKJ), in Blauberg 7 op 11-10 en 1 op 17-10 (HOA), in Varendonk 2 op 13-10 (BEH) en 3 in de Kwarekken op 28-11 (VDHD). Twee ortolanen ten slotte lieten zich prachtig bekijken in AB&H op 15-9 (LEK, JAM, VDHD, VDHG).

Met dank aan volgende waarnemers:

BEH-Berghmans Herman, BLD-Bleys Dirk, CRA-Cristael André, CRB-Creemers Bart, DAG-Daems Geert, DAR-Daems Ronny, HAE-Hantson Eric, HEP-Helsen Paul, HEW-Heylen Wim, HOA-Hollebeke Anthony, JAG-Janssens Guy, JAM-Jacobs Maarten, JAS-Janssens Stefan, LEK-Leysen Koen, MEE-Meynen Eddy, NAF-Naedts Frederik, PIR-Pieters Robert, PLD-Plu Dieder, SAF-Sanen Freddy, SCD-Schoofs Danielle, SCJ-Schrey Jan, TTP-Trektelpost Averbode Bos en Heide, VDHD-Van den Heuvel Die-ter, VDHG-Van den Heuvel Geert, VEB-Verstraete Bart, VEL-Vanermen Lucas, VDB-Vandyck Benny, VDV-Van Dyck Vic, VKJ-Van Kerckhoven Jos, VLA-Van de Laer André, VLH-Van de Laer Harry, VMF-Van de Meutter Frank, VOJ-Volders Jos, VPJ-Vervecken Pieterjan, VSW-Van den Schoor Wilfried, VWW-Vanwesemael Willy Bijzondere waarnemingen in onze regio tijdens de periode december 2012-februari 2013 worden liefst voor 10 maart 2013 ingevuld op waarnemin-gen.be of doorgegeven aan Herman Berghmans via h.berghmans@skynet.be. Kruisbek (foto Dieder Plu)

- grote nete - 15

Boommarter gekiekt Artikel uit Marternieuws van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) Twee maanden geleden werd een heuse boom-marter gefilmd in een kippenhok in Wiekevorst. Eind oktober verdwenen in Wiekevorst vier kippen uit een stal die gebruikt werd als kippenhok. Op 4 no-vember werden de resterende drie kippen dood aan-getroffen in de stal. De kippen werden teruggevonden met afgebeten kop, één kip lag in een door de preda-tor gemaakt kuiltje in half verteerd stro en was afge-dekt met hetzelfde materiaal. Onder de deur van de stal was een kleine opening gekrabd, te klein voor een vos. De kippen sliepen op een soort zolderverdieping, een plaats die moeilijk te bereiken is voor vossen.

Cameraval Op 7 november installeerde Ruud De Keyser een cameraval in de stal. De dode kippen liet men aan-vankelijk liggen maar werden na enkele dagen toch opgeruimd. Het duurde tot de nacht van 13 op 14 november alvorens de dader opnieuw een kijkje kwam nemen in de stal. De videobeelden werden ons ter determinatie voorgelegd. We tonen hier enkele stil-staande beelden uit de opname. De cameraval filmde een onmiskenbare boommarter die rondsnuffelt, even kegelend rondkijkt en de stal terug verlaat langs de kleine opening onder de deur. Het bewuste kippenhok ligt aan de rand van de dorps-kern en grenst aan landbouwgronden met hier en daar kleine geïsoleerde bosjes. Het lijkt weinig waarschijn-lijk dat het kippenhok binnen een effectief boommar-terterritorium zou gelegen zijn, de onmiddellijke om-geving is immers zeer bosarm. Waarschijnlijk gaat het om een dier dat nog op zoek is naar een eigen territo-rium. Het terreingebruik van onze gezenderde boom-marters in Sinaai indachtig, zijn er enkele kilometers verderop wel voldoende mogelijkheden voor vestiging. Deze boommarter hoeft dus zeker niet van heel ver te komen. In mei 2003 werd overigens vlakbij (in Herent-hout) reeds een dode boommarter ingezameld. Omdat het om een volgroeid maar nog jong mannetje ging, konden we toen ook geen uitspraak doen over het al dan niet gevestigd zijn van boommarters in de streek.

Boommarter in een kippenhok in Wiekevorst, nacht van 13 op 14 november 2012 (foto’s Ruud De Keyser) Meer info over marterachtigen op www.inbo.be

16 - grote nete -

Paddenoverzet in Hallaar

door Stefan Janssens In het vroege voorjaar is het weer uitkijken voor d e jaarlijkse paddentrek naar de voortplantingspoe-len. De paddenoverzet in de Spekstraat in Hallaar is al jaren een van de hoogtepunten van afdeling Heist-op-den-Berg. Vanaf half februari staat de waakzaamheid op scherp en is er elke avond een heus paddenteam stand-by. Minstens zes weken lang is er perma-nentie van het paddenteam, bijgestaan door een schare enthousiaste jonge helpers.

Mee padden overzetten Elk jaar krijgen we verschillende telefoontjes van mensen die willen helpen bij het overzetten van pad-den. Zeker voor jongeren is het een unieke gelegen-heid om iets te doen voor de natuur en kennis te ma-ken met een aantrekkelijke lelijkerd: de gewone pad. Wil je mee helpen padden overzetten, dan kun je je best telefonisch aanmelden. Het is aangeraden om laarzen, een emmertje, zaklamp, veiligheidslampjes en een fluojasje mee te brengen. Indien de omstan-digheden ideaal zijn, dan beginnen de padden volop te trekken een half uur tot een uur na zonsondergang.

Wil je weten of de omstandigheden geschikt zijn voor paddentrek, dan kan je altijd telefoneren naar de co-ordinator van het paddenteam: Eric Van den Broeck – 015 24 34 87. Bij ideaal paddenweer is er altijd iemand van Natuur-punt in de buurt aanwezig of op inspectieronde. Indien je meer wil doen en een vaste waarde wil worden van het paddenteam dan kun je je ook aanmelden bij Eric.

Spekstraat Plaats van bijeenkomst is achteraan in de Spekstraat, op zo’n 200 m voorbij de afslag van de Boonmarkt. Indien je de Spekstraat indraait vanaf de Oude Lier-sebaan is het na zo’n 800 m. Tip: kom indien mogelijk met de fiets, want de par-keermogelijkheden voor auto’s zijn beperkt. De padden komen vanuit het provinciaal groendomein de Averechten en het hele gebied daarrond. Eén be-langrijke verkeershindernis moeten ze nemen, de Spekstraat. Gelukkig is dit een kleine en niet druk bereden straat. Maar toch worden er, ondanks het padden rescue team, jaarlijks nog tientallen padden

Koppel padden in ‘amplexus’ of paargreep, met het k leine mannetje bovenaan

- grote nete - 17

overreden. De georganiseerde paddenoverzet is dus zeer belangrijk voor de paddenpopulatie op deze plaats. Als de padden de Spekstraat voorbij zijn, moe-ten ze nog een goede 100 meter kruipen en springen door een weide en een bosje, en dan zijn ze aan de vijver waar ze zich kunnen voortplanten. De padden die worden opgeraapt door het team krijgen een gratis lift tot rechtstreeks in de vijver. Padden spelen de hoofdrol in dit verhaal, maar in kleine aantallen wor-den ook kikkers en salamanders overgezet.

Ideaal paddenweer Het weer is de belangrijkste parameter die invloed heeft op de paddentrek. Bij een zachte 7 à 8 graden en voldoende vochtigheid worden de padden gewekt uit hun winterslaap. Zeker op regenachtige lenteavon-den is het soms alsof een startschot is gegeven en kunnen op korte tijd vele tientallen, tot honderden padden beginnen trekken. De drang om te paren is enorm groot en de vele obstakels naar de voortplan-tingspoel worden één voor één genomen. Er zijn er zelfs die niet kunnen wachten tot aan de poel en die als ineengestrengeld paartje samen de tocht maken. Het kleinere mannetje zit dan stevig vastgeklampt op de rug van het vrouwtje. (de gekende amplexus of paargreep) Het mannetje wil onder geen beding het vrouwtje loslaten en lijkt wel vastgeplakt. Deze man-netjes willen vermijden dat andere mannetjes paren met hun vrouwtje. Ze laten pas los in de voortplan-tingspoel nadat het vrouwtje de kikkerdril heeft afgezet en hij het heeft bevrucht met zijn sperma. Ideaal pad-denweer komt meestal voor vanaf de tweede helft van februari. Maar het hoogtepunt van de trek ligt meestal

ergens in maart. In sommige jaren wordt soms al trek waargenomen in de

eindejaarsperiode. Maar dan gaat het over kleine aantal-len padden die te vroeg uit hun win-

terschuilplaatsen zijn gewekt. Bij vochtig en warm weer, bij valavond is het alsof er een belletje gaat rinke-len om te zeggen dat het tijd is om te vertrekken. En in-stinctief gaan ze allemaal richting voortplantingspoel,

waar ze zelf ook ooit werden gebo-ren. Dat maakt van de paddentrek zo’n merkwaardig ver-schijnsel.

Hoopvol 2013 De populatie padden aan de Spekstraat in Hallaar kende de afgelopen jaren een redelijk stabiele grootte van boven de 2000 overgezette exemplaren. In 2010 werden zelfs 2642 padden overgezet met als absolute topdag 19 maart. Op die dag werd het hoogste dagre-cord ooit gevestigd met de overzet van 900 padden. Toen was er massale trek van 19 uur tot middernacht. Tussen 15 en 24 maart werden toen 2480 padden over gezet. In 2011 werden 2055 padden overgezet, bijna 600 minder dan het jaar daarvoor. De trek lag toen voornamelijk tussen 9 en 19 maart met als piek-dagen 13 en 14 maart. En toen kwam 2012. Een eerste trekperiode liep van 22 februari tot 4 maart. Op 12 dagen werden 680 padden overgezet. Met spanning werd daarna uitge-keken naar de ‘echte trek’ rond half maart. Die trek kwam tussen 10 en 18 maart, maar met amper 290 exemplaren. En toen was het gedaan met de trek. Er werden slechts 970 padden overgezet. Op twee jaar tijd is de populatie overgezette padden gezakt van 2642 naar 970 padden. Een sluitende verklaring werd er niet direct gevonden voor deze plotse en dramatische achteruitgang. Loog het aan de winter of andere klimatologische omstandigheden, ziekten, infecties? We moeten het antwoord voorlopig schuldig blijven. De mensen van het paddenteam hopen dat 2012 suc-cesvol is geweest voor de paddenpopulatie. We wach-ten met ongeduld op de eerste warme lentedagen in februari en maart 2013 om opnieuw, gewapend met emmers en zaklampen, (veel) meer padden over te zetten.

Helpende handen bij de paddenoverzet

18 - grote nete -

Mysterieuze salamanders door Titte, den Grunen Heisteneir

Salamanders worden vaak aangezien voor hage-dissen. We kennen ze nauwelijks: op het land lei-den ze een uiterst verborgen en nachtelijk be-staan. Alleen in de lente laten ze zich zien, bij hun paringsrituelen in het tuinvijvertje, de boerensloot of de bosvijver. Een glimmend, nat asfaltweggetje in een februari-nacht. De atmosfeer is klam en er zit een snuifje voor-jaar in de lucht. In de weerspiegeling van de straatver-lichting lijkt het erop of er takjes op de weg liggen. Een paar van die takjes bewegen! Het zijn watersala-manders, die middag ontwaakt uit hun winterslaap op het land en nu op pad voor hun jaarlijkse tocht naar het water. Salamanders herinneren aan een van de spannend-ste episodes in de opmars van het leven, toen waterdieren 380 miljoen jaar geleden het land koloniseerden. Ze wilden ontsnap-pen aan de grote drukte in het water en waren op zoek naar voedselbronnen. Maar op het land kregen ze te maken met droog-te, brandende zonneschijn, sterk wisselende temperaturen en zwaartekracht die een dierenlijf tegen de grond drukt. Grote aan-passingen waren nodig. Zwemvinnen wer-den dragende poten, kieuwen werden lon-gen, de huid kreeg bescherming van schub-ben en hoornlagen. De pioniers waren longvissen, vissen zon-der kieuwen, maar met primitieve inwendige luchtzakken, die gewend waren in dikke modder te leven. Nog steeds bestaan er dergelijke vissen in Afrikaanse poelen. Het is goed voorstelbaar hoe zich uit zulke vis-sen salamanderachtige dieren ontwikkelden. Bij salamanders is het na al die miljoenen jaren nog steeds onzeker of het nu landdieren zijn of waterdie-ren. Men noemt ze voorlopig maar amfibieën, dieren van twee werelden. Want salamanders hebben nog steeds niet het grote probleem opgelost waarmee die eerste landdieren kampten: hoe kan ik me voortplan-ten in de droogte van het land? In de waterwereld was dat nooit een probleem. Men maakte eieren en die werden toevertrouwd aan het baarmoederlijke water van zee, poel of plas. Het waren vaak eieren zonder schaal, hooguit verpakt in gelei. Zulke eieren hadden op het land geen schijn van kans. De opmars van de nieuwe landdieren kon pas echt doorzetten toen zij zogenoemde amnistische eieren ontwikkelden, eieren met een beschermend vlies of vel. Schildpadden, sauriërs, krokodillen en slangen konden voortaan zelfs woestijnen koloniseren.

Bij hagedissen is het wel gelukt om zulke ‘bescherm-de eieren’ te ontwikkelen, bij salamanders nooit. Die moeten eens in de zoveel tijd een watertje zien te vinden, al is het nog zo klein, om eieren te leggen. Dat geldt ook voor de zogeheten landsalamanders, die wel paren op het droge, maar toch hun eieren aan water moeten toevertrouwen. Door deze beperking zijn de leefgebieden voor de salamanderachtige enigszins beperkt. In ijskoude en gortdroge gebieden komen ze niet voor, en ook niet in zout water. Er is één soort die, net aan, brak water verdraagt. Desondanks zijn er wel 450 soorten en ondersoorten, die een verbluffende variatie laten zien. Zo zijn er reuzensalamanders van anderhalve meter lang, beesten die modderduivels worden genoemd en spookachtige axolotls. En onze eigen kleine water-salamandertjes.

Salamander (foto Peter Van Dessel) De meeste soorten leggen eieren, sommigen zijn levendbarend, die zetten complete larven op de we-reld. Dat is typisch voor amfibieën: uit het ei komt altijd eerst een larve, die zich kan ontwikkelen tot een volwassen dier. In onze streken komen van nature vijf soorten sala-manders voor. Eén ervan, de vuursalamander, is een landsalamander met als familienaam Salaman-dra. Hij is minder gebonden aan water dan de overige vier watersalamanders, van de familie Triturus. De vier lijken op elkaar, in uiterlijk en in hun manier van leven. De vuursalamander is een echt buitenbeentje, een zonderling uit Limburg. Hij ziet er totaal anders uit, met zijn zwarte, glanzende vel met gele vlekken. Het zijn signaalkleuren die aanvallers moeten waar-schuwen, want de vuursalamander kan een vervelend gif afscheiden.

- grote nete - 19

Vuursalamanders kruipen bijna heel hun leven over vochtige, mosrijke bosbodems, op jacht naar klein gedierte. Ze paren op het droge, buik aan buik, waar-bij het mannetje zijn spermatofoor in de cloaca van het vrouwtje propt. Dat is een klontje gelei waar sperma in verpakt zit. Het vrouwtje kan daaruit putten om haar eieren te bevruchten, die ze vervolgens de-poneert in een poeltje of een zwak stromend bos-beekje. De vier watersalamanders – de alpenwater-salamander, de vinpootsalamander, de kamsala-mander en de veel voorkomende kleine watersala-mander – zijn ook landdieren, maar zij zijn voor hun voortplanting veel meer aangewezen op water dan de landsalamanders. De hele geschiedenis van hofmakerij, de paring of wat daarvoor door moet gaan en het afzetten van de eieren, speelt zich af in het water. Daarom kom je bijvoorbeeld de bekendste, de kleine watersala-mander, in twee totaal verschillende gedaanten te-gen. In zomer, herfst en winter is hij een landdier met een tamelijk droog, fluwelig vel op de rug, van een onbestemd soort bruin dat nergens opvalt. Zo gaat hij ’s nachts op jacht. Spectaculair is de worsteling waarmee zo’n kleintje een regenworm, een prooi van ongeveer zijn eigen lengte, naar binnen schuift. Het doet denken aan een tropische slang die een big verslindt. In deze gedaante is de watersalamander een longdier. In het vroege voorjaar stroopt hij zijn fluweelhuid af en wordt hij glad, glanzend en kleurig, geschikt voor het waterleven. Een poeltje, een droge steen en verschillende salamanders samen (foto Paul Anthonis)

Hij ademt nu ook door zijn huid. De mannetjes ont-wikkelen een brede krokodillenstaart en kleuren hun buik met geel, oranje en zwarte vlekken. Zo getooid zet een mannetje zich neus aan neus tegenover een vrouwtje en wappert haar met zijn brede staart een opwindend smaakje toe, dat uit zijn cloaca stroomt. Dat prikkelt het vrouwtje tot het volgen van het man-netje. Hij gaat voor haar uit en zet zo hier en daar een spermaspoor af. Het mannetje blijft waaieren met zijn staart, zodat zij in de stemming blijft om het voort-plantingsspel mee te spelen. De bedoeling is dat zij met haar cloaca het spermapakketje opneemt. Dit ritueel is met kleine variaties bij alle vier de watersa-lamanders ongeveer hetzelfde. Hierna kan het vrouw-tje een paar honderd bevruchte eieren afzetten. De kleine watersalamander krult ze bijvoorbeeld, ver-pakt in een klontje gelei, in een blaadje van een wa-terplant. Het larfje dat hier na enkele weken uit te-voorschijn komt, is een waterdiertje, zonder poten nog, maar met uitwendige kieuwen. Beetje bij beetje verandert de larve in een landdier met poten en lon-gen. Eerst krijgt het voorpoten, later achterpoten. De kieuwen verdwijnen en de ademende huid wordt dik-ker en leerachtig. Voor de jonge salamander is het de hoogste tijd het water te verlaten, anders zou hij ver-drinken. Ook zijn ouders zijn inmiddels, zo aan het begin van de zomer, weer landdieren geworden. Daarna zal het salamandertje nog twee of drie jaar het droge overleven, voordat het geslachtsrijp is en in een vroeg voorjaar terugkeert naar het waterplasje waar het ooit geboren is. Met wat geluk leeft het een jaar of 28.

20 - grote nete -

Strooizout, bier voor de vogels

door Titte, den Grunen Heisteneir Wanneer er ‘s winters wordt gestrooid op onze wegen, sterft een groeiend aantal vogels aan een ‘zoutoverdosis’. Drinken van gesmolten pekelwa-ter maakt vogels stomdronken, weerloos en suf. Ze sterven soms aan en nierblokkage, maar wor-den vooral makkelijker overreden of opgegeten. In natuurhulpcentra spoelen ze de vergiftigde vogelmagen uit met sondes lauw water. Spoelen is de oplossing! Iedereen kan helpen door de dieren kommetjes met vers water aan te bieden. Strooizout redt mensenlevens in het verkeer. Water met 10% zout bevriest pas bij - 6°, met 20% bevries t het pas bij -16°. Maar strooizout kost ook vogelle-vens! Elke winter zien we dieren met ‘zoutintoxicatie’, zeker wanneer er extreem gestrooid wordt. Normaal verbruikt Vlaanderen elke winter 40.000 ton zout.

Symptonen van dronkenschap Vogels die zout drinken, vertonen symptomen van dronkenschap. Dieren die te veel bessen van de duindoorn eten, zitten soms stomdronken onder de struiken. Het zouteffect lijkt ons hetzelfde: vogels zijn trager, zitten onbeweeglijk op de grond en koelen af omdat ze vergeten met hun snavels tegen de wind-richting in te staan. Katten en sperwers eten er hun buikje mee rond. Maar overleven ze de eerste zes uur, dan herstellen ze helemaal. Zaad- en groen-eters, zoals vinken, mussen en mezen zijn het kwetsbaarst. Roofvogels drinken zelden omdat ze via prooien vocht binnenkrijgen. Niet enkel pekelwater, ook het pure spul is dodelijk. Vinken en duiven eten met op-zet steentjes om de maag te schuren. Zij zien het verschil niet tussen grind en zoutkorrels vermoedt men. Vogels van gemiddeld gewicht krijgen de dood-steek bij circa 50 zoutkorrels van de fijnste soort van 0,5 mm diameter. Die wordt gebruikt bij preventief strooien, maar één grote zoutkorrel van 2,4 mm dia-meter gebruikt op sneeuw, is al genoeg. Overdosis treedt op bij 266 mg per kilo lichaamsgewicht. Een mus van gemiddeld 28 g heeft aan 7,4 milligram zout al genoeg om dronken om te vallen. Een dikke bos-duif kan wat meer hebben. Hoe het komt dat zeevogels wel zoutwater drinken? Zij hebben een klier in de schedel die het zout afvoert via de neus. Omdat zout vocht vasthoudt, wegen geïntoxiceerde vogels zwaarder. Bovendien hebben ze ook meer dorst en drinken dan nog meer slecht zoutwater. Genezen kan door de zoutsmurrie te verdunnen met proper water. In vogelopvangcentra krijgen de dieren een ‘waterkuur’: een maagsonde met lauw water. Na verzorging overleeft 90%.

Wat kunt u doen om te helpen? Zet vers water bui-ten. Omdat drinkbakjes zo snel dichtvriezen, doen sommigen er zout, suiker of zelfs antivries bij. Niet doen! Zet ook geen kommetjes warm water buiten. Vogels rollen erin van plezier, maar nadien vriezen hun veren vast. Het ideale waterbakje? Eentje met een theelichtje eronder en een metalen gaasje erover zodat de vogels er enkel met hun snavels door kun-nen niet de neiging hebben zich te wassen. Als je een vogel ziet die je zo kan vastpakken, naar het hulpcentrum ermee. In onze streek is dit het VOC Herenthout (014 51 40 41, www.vocherenthout.be). Je hoeft maar te bellen of wanneer je in de buurt woont de vogel af te leveren, zodat hij op de juiste manier behandeld kan worden. Het alternatief voor strooizout: kleikorrels. In normale tijden worden kleikorrels gebruikt als bodemverbete-raar. Men gebruikt de fijnste kleikorrels. Die zorgen ervoor dat weggebruikers meer grip hebben op de weg. Ontdooien gebeurt natuurlijk niet, maar het resultaat is hetzelfde. Op grotere wegen, waar riole-ring ligt, worden er geen kleikorrels gestrooid, omdat dit verstoppingen zou veroorzaken. Mooi meegeno-men is echter dat kleikorrels slechts de helft van strooizout kosten.

- grote nete - 21

Nederlandse Canadezen door Herman Berghmans

Op 14 oktober 2012 fotografeerde Paul Helsen in het Trichelbroek te Eindhout enkele Canadese ganzen, waarvan er vier een groene halsring droegen. Naast pootringen en kleurringen, wor-den dergelijke halsringen gebruikt voor verschil-lende onderzoeken bij ganzen en zwanen. Zij zijn met een verrekijker of telescoop vrij gemakke-lijk en op grotere afstand af te lezen. Via www.geese.org kunnen dergelijke waarnemingen worden ingegeven en kan je een levensloop van de waargenomen vogel(s) ontvangen. Zo gebeurde. Canadese ganzen (foto Paul Helsen)

Bij het bestuderen van Pauls foto's konden we de vier groene halsbanden ontcijferen als G31, G32, G35 en G42. De halsbanden werden alle vier aange-bracht op 13 juli 2010 in de Zorgboerderij van Over-schild in Groningen in Noord-Nederland. Deze locatie is ongeveer 270 km verwijderd van het Trichelbroek, waar ze twee jaar en drie maanden later werden gefotografeerd. De vier door ons gemelde vogels werden alle meer dan 25 maal geobserveerd in de provincies Gronin-gen en Drenthe, met een laatste melding van alle vier samen op 16 februari 2011 in Leek (Groningen). G31 werd een week later nog gemeld op 23 februari 2011 in Haren daar in de buurt. Daarna hebben de vogels zich blijkbaar zuidwaarts verplaatst met observaties van G32 en G35 nabij Kuitaart in Zeeland op 18 au-gustus 2011. De volgende waarnemingen waren al in België met G35 op 31 oktober 2011 in de buurt van Antwerpen en G35 en G42 op 4 februari 2012 in het Mechels-broek te Muizen. Daarna bleef het opnieuw stil tot Paul ze op 14 oktober in het Trichelbroek op de ge-voelige plaat kon zetten. Op 19 oktober vloog er een groepje Canadese gan-zen over de trektelpost van Averbode Heide in Tes-senderlo. Dieder Plu maakte hiervan een foto en ontdekte dat ook van dit groepje vier vogels een groene halsband droegen. Waarschijnlijk dezelfde vogels als in het Trichelbroek. Waar naartoe?

Nonnekens op het college door Francois Van den Bosch

Ja, ja, beste lezer, er zitten ‘nonnekens’ op het Heilig-Hartcollege in Heist-op-den-Berg. Met hun wit-zwarte kleren vormen ze een elegante en sier-lijke verschijning. Even ernstig nu: ‘nonnekens’ is in onze streek de naam die men gebruikt voor huiszwaluwen . Deze luchtacrobaten, die meestal in kolonies broeden, hebben op ’t college hun nesten onder de dakgoot genesteld. In tegenstelling tot de boerenzwaluw , die zijn nest binnen in de stallen bouwt, bevestigt de huiszwaluw zijn nest aan de buitenkant van de hoge huizen. Vorig jaar telde ik op de school 19 bewoonde nesten. In de omgeving, nl. de Collegestraat en de Mechel-sesteenweg, bevonden zich, her en der verspreid aan de huizen, nog 12 nesten. Een populatie van 31 paartjes huiszwaluwen, die voor tal van nakomelin-gen zorgen is een goede zaak … maar gaat dat blij-ven duren?

Jaren geleden bevond zich een kolonie ‘nonnekens’ aan het Stationsplein (vloerhandel Van Houtven) en aan de Werftsesteenweg (bouwmaterialen Kerkstoel) maar door verbouwingen en afbraak verdween hun geschikte nestgelegenheid. De ‘nonnekens van het college’ zullen in de toekomst ook elders naar school moeten gaan. Alle gebouwen van het Heilig-Hartcollege zullen afgebroken worden en op die plek, uitgebreid met het Frans plein, zal een groot megascholencomplex gebouwd worden. Laat ons dus duimen voor de leerlingen van de nieu-

we school, maar ook voor onze nonnekens, die een nieuwe thuis moeten zoeken.

22 - grote nete -

Stand van zaken in Herselt

door Benny Van Dyck De kerstkroeg stond weer in Herselt! Maar waar gaat de opbrengst eigenlijk naartoe? En hoe staat het met het natuurherstelproject van Natuurpunt Grote Nete: het herstel van het verlan-de ven en omgeving? De organisatoren van de kerstkroeg hebben al vele jaren keihard werken achter de rug. Maar zie, elk jaar staat ze er weer, de prachtige en oergezellige kerst-stal-kroeg. In de editie 2012-2013 werden vijf goede doelen ge-kozen: Little Hearts , The Palestinian Circus School , Huize Eigen Haard , Njokko Bok en Akindo . Tik de namen maar eens in op internet, en je weet waarover het gaat.

Natuurherstelproject Vorige keer werd ook Natuurpunt Grote Nete ge-steund met een deel van de opbrengst. Met deze steun willen we een verland ven en directe omgeving herstellen: houtopslag verwijderen, slib uitbaggeren, oevers afschuinen, licht plaggen …). De uitvoering van dit werk betekent een mooi landschaps- en na-tuurherstel, waarvan iedere wandelaar optimaal kan genieten. De steuners van de kerstkroeg hebben recht om te weten waar het geld voor gebruikt wordt. Van-daar even deze stand van zaken. Voor het project bij de kerstkroeg ingediend werd, was er al heel wat voorbereidend werk, voornamelijk denk- en planwerk, gedaan. Met het vinden van de nodige fondsen kon overgegaan worden tot de daadwerkelij-ke uitvoering.

1. Aanduiding uitvoerder van de werken. Na een opmaak van de begroting van het werk (hoe-veelheid werk, grondverzet, vergunningen, planning in de tijd, nodige werkmaterieel en -materiaal …), diende een aannemer gezocht.

2. Met vrijwilligers werd voorbereidend kapwerk

uitgevoerd. Het betrof het kappen van voor-namelijk wilgenstruweel.

Vrijwilligers doen de eerste kapwerken (foto Paul Anthonis)

Een zeer belangrijke en tegelijkertijd onvoorspelbare factor: de weersomstandigheden. Immers, het werk dient uitgevoerd te worden in een zeer natte omge-ving. Daar de Langdonken veel water van de directe én verre omgeving opslaan, kan dit weleens voor on-verwachte verrassingen zorgen. Zo bleken, op het moment van de aanvang van de kraanwerken, de omgevingsfactoren té nat om het werk goed uit te voeren. Niet alleen technisch zou het zeer moeilijk geweest zijn, ook het resultaat op vlak van natuurbeheer zou niet optimaal geweest zijn. Daarom werd besloten de werken voorlopig even te beperken tot het plaggen (afschrapen van ‘rijke’ hu-muslaag) van een hoger gelegen deel van de voorzie-ne percelen. Dan kan de natuurontwikkeling daar toch al beginnen. Wat het natte gedeelte betreft, zullen de werken uit-gevoerd worden late zomer of vroeg najaar 2013. Bij de beëindiging van de werken zal Natuurpunt dit be-kend maken. We nodigen iedereen uit om dan eens een kijkje te komen nemen. Want het motto van Na-tuurpunt blijft immers onveranderd: ‘Natuur voor Iedereen’ . Dit jaar steunde Natuurpunt Grote Nete volop het kerstkroeg-initiatief. We leverden brandhout voor de gezellige tegelkachel, we brachten een reuze-kerstboom en ander sparrengroen ter plaatse. Ten slotte hielden we op 22 december in de namiddag de kerstkroeg open. Vele handen maken licht werk, met achten vlogen we erin. Kerstkroeg en iedereen die erbij betrokken was: een oververdiende dikke proficiat! Wij houden ons alvast klaar voor de volgende editie!

- grote nete - 23

Gedenkbomen voor Lieve en Louis

door Herman Berghmans ‘Het bos’ in het Zammelsbroek, is twee lindenbo-men rijker. Ze werden geplant ter nagedachtenis van Lieve Geens en Louis T’Syen. We moesten het voorbije jaar in Laakdal met veel verdriet afscheid nemen van twee meer dan verdien-stelijke Natuurpuntleden, namelijk Lieve Geens en Louis T'Syen . Daar zij zowel in de afdeling Grote Nete als in Geel-Meerhout actief waren, staken enkele bestuursleden van beide afdelingen de hoofden bij elkaar om Lieve en Louis op een waardige en blijven-de manier te gedenken. Op zondag 4 november, in de gietende regen, verza-melden een honderdtal Natuurpunters, vrienden en familieleden van Lieve en Louis aan de kerk in Ooster-lo. Van hieruit trok de hele groep al wandelend en mijmerend richting Zammelsbroek. Aan een perceel op de grens van de gemeente Geel en Laakdal, voor de ingewijden beter bekend als het bos, werd halt gehouden. Dit perceel was een voormalige maïsakker

waar in 1998 door 120 leerlingen van het toenmalige Sint-Alloysiuscollege een bos werd aangeplant. Louis was toen een van de grote organisatoren en Lieve was, zoals steeds, fotografe met dienst. Het plantgoed van weleer is ondertussen uitgegroeid tot een heus bos ... een schitterende plaats om Lieve en Louis te vereeuwigen. Aan de rand van dit perceel werden daarom door de familieleden twee lindenbo-men aangeplant en van een gedenkplaatje voorzien. Louis, de eeuwige prater, sprong zelf zo dikwijls bij Lieve binnen voor een babbel. Op deze plaats kunnen ze voor altijd verder vertellen over de vlinders en de vogels, over de bloemen en de paddenstoelen, maar ook hun hart luchten. Lieve en Louis, groei en bloei, steek je takken uit en waak over het natuurgebied dat jullie zo dierbaar was. Aan een gezellige koffietafel werd in Oosterlo nog lang over onze vrienden nagepraat. Dank aan de be-heerswerkgroep Zammelsbroek voor de organisatie.

Twee flinke lindenbomen ter nagedachtenis van twee grote natuurvrienden (foto’s Pieterjan Vervecken)

24 - grote nete -

De wereld is toch vergaan

door Dirk Draulans – uit Knack De wereld is vergaan. Maar niet voor ons. Voor minstens 795 soorten dieren en planten was 2012 het einde van de wereld. Het einde van de wereld, voorzien voor 21 december, is voorbij. We hebben het overleefd. Wat de halvega-ren die zich hadden ingegraven omdat ze dachten zo de apocalyps door te komen, nu gaan doen, is ondui-delijk. Zijn ze ongelukkig, omdat de rest van de wereld er nog is? De situatie is totaal anders voor minstens 795 soorten dieren en planten, die in 2012 officieel uitgestorven werden verklaard door de organisatie die zich daar-mee bezighoudt: de Internationale Unie voor de Con-servatie van de Natuur (IUCN). Bij de beestjes die het niet haalden – de meeste daarvan zijn ongetwijfeld al eerder verdwenen, maar pas dit jaar als uitgestorven geklasseerd – zijn opvallende soorten als een kleine hoefijzervleermuis en de Japanse rivierotter . Zelfs de darwinmuis van de Galapagos Eilanden heeft de geest gegeven. Ook de blauwe duif van Mauritius is er niet meer – nogal wat eilandsoorten, zoals rallen en kwakken , zijn in het steeds dikker wordende boek der uitgestor-venen beland. Sommige ara’s en andere papegaai-

soorten verdwenen eveneens. De lijst valt uiteraard op door dieren (en planten) die relatief gemakkelijk her-kenbaar zijn. Hoeveel soorten er effectief verdwenen zijn, weten we niet. Feit is dat we de jongste tijd voor heel wat wezens het einde van de wereld betekend hebben. Voor het verdwijnen van de dinosaurussen waren wij niet verantwoordelijk. Voor wat er nu gebeurt, zijn wij dat wel. Op ons eentje veroorzaken wij wat de groot-ste uitstervinggolf uit de geschiedenis van het leven dreigt te worden, want we verliezen soorten aan een nooit eerder gezien (of toch nooit eerder gemeten) tempo. Ongeveer 251 miljoen jaar geleden werd het voorlopi-ge record inzake uitsterven gevestigd: toen verdween naar schatting 90 procent van de soorten op relatief korte tijd. Algemeen wordt aangenomen dat een reeks geologische catastrofen, zoals massale vulkaanuit-barstingen, er de oorzaak van was. Er is dus niets nieuws onder de zon. Zelfs apocalyp-sen herhalen zich. Er is wel één wezenlijk verschil met vroeger: wij zijn ons bewust van wat we doen. Een verschil dat niet zonder belang is, al was het maar om zijn morele implicaties. (Ingekort overgenomen uit een artikel uit Knack.)

De trekvogels zijn gaan vliegen

Die van Tongelsbos komen eraan! Op 28 oktober 2013 was het weer zover: 25 scholie-ren (13- en 14-jarigen van Tongelsbos) en hun en-thousiaste leerkrachten streken weer neer in de Lang-donken (Herselt). Eerst was het wandeltijd. Frans Cams leerde een en ander over de bijzondere natuur die we in de Lang-donken weer kansen willen geven. Beleving, bewon-dering, verwondering, respect. Dan begeleidden André en Herman de beheerswer-ken. Een heideperceel werd ontdaan van houtopslag (hoofdzakelijk Amerikaanse eik en Corsicaanse den), een vuurtje werd aangelegd. En of die meiskes en jongens kunnen werken zeg! Het resultaat was ver-bluffend. Samen bokes eten in de schuur. Lekker! Afgesloten werd met een leuk natuurspel. Leerlingen en leerkrachten hadden een erg leuke, fijne dag. De eindtermen milieueducatie werden weer wat meer gehaald, de Langdonkennatuur is weer wat meer waardevol.

Met een grote dank aan de vrijwilligers begeleiders, want zonder hen was het weer niet mogelijk geweest. Bedankt kinderen en leerkrachten van Tongelsbos voor de leuke attentie!

Jongeren helpen (foto Gaby Kempen)

- grote nete - 25

Zegswijzen over plant en dier uit: ‘Wat van eksters komt, huppelt graag’, W.P.Postma & E.A.J.Scheepmaker

Hij is het zwarte schaap. Dat zegt men van iemand die van alles de schuld krijgt. Zo iemand is de zondebok, de uitgestotene. In een kudde schapen valt een zwart schaap nogal op. Vooral vroeger waren zwarte schapen sterk in de minderheid. Aan de kleur zwart verbond men in voorbije tijden nare, slechte, onheilspellende dingen, zoals blijkt uit uitdrukkingen als zwarte dood, zwarte pest, alles zwart zien, iemand zwartmaken, zwarte kunst, liegen dat je zwart ziet, enzovoort. Ook in onze tijd heeft zwart nog vaak een ongunstige betekenis: zwarte lijst, zwartboek, zwarte markt, zwartrijden, enzovoort. En nog altijd is zwart de kleur van de rouw. Sommige uitleggers menen dat het ‘zwarte schaap’ afkomstig zou kunnen zijn van de geschiedenis uit de bijbel (Genesis 30:32) waarin Jakob, de zoon van Izaäk, uit de kudden van zijn schoonvader Laban de zwartgevlekte en geheel zwarte schapen als loon

voor zijn werk vroeg. Laban ging daar maar al te graag mee akkoord, enerzijds omdat dat aantal ge-ring was, anderzijds omdat wellicht ook in zijn ogen die kleur voor schapen minder goed en minder ge-wenst was. De uitdrukking zou heel goed van bijbelse oorsprong kunnen zijn, want het waren bij uitstek de nomadisch levende volken die schapen hielden (en houden). De aartsvaders (Abraham, Izaäk en Jakob) waren her-dersvorsten met zeer grote kudden, die hun melk, wol, vlees en huiden leverden. Het zwarte schaap komen we ook nog tegen in de zegswijze: ‘er loopt een zwart schaap onder’, dat wil dus zeggen iemand die niet deugd. De ‘zondebok’, die al eerder ter sprake kwam, is in ieder geval aan de bijbel ontleend, hoewel daar het woord als zodanig niet voorkomt. In Leviticus 16 staat dat Israëls hogepriester op Grote Verzoendag de zonde van het volk symbolisch op een bok legde, waarna het dier de woestijn in werd gejaagd.

OH BAMA door Jo Van Dessel Hedendaagse kijk op ‘t dagelijks leven. Haar kleedje kwam van een webwinkel en kostte slechts $ 86. Nu draag ik zelf wegens mijn hetero zijn (mag dat nog?) de laatste jaren zeer weinig kleedjes, dus of dat nu duur of goedkoop is, laat ik in het mid-den. Wat ik wil zeggen is: wat heeft de prijs van het kleedje van mevrouw Obama nu in godsnaam met de Amerikaanse presidentsverkiezingen te maken? Er heeft toch een Amerikaan gewonnen en dat is voor Amerikanen het belangrijkst. Die noemen hun eigen kampioenschappen toch steevast World-series. Iedereen gelukkig dus. Voor wie zou trouwens die uit Maarksoem afkomstige luchtledige soepstengel gestemd hebben? Zou dat haar ene moer interesseren? Gênant toch hoe echte schrijvers, en dan bedoel ik niet Piet Huysentruyt , zich op de voorbije boeken-beurs nagelpulkend moesten bezighouden terwijl la Bryan volop de zon uit haar veel te magere gat liet schijnen, want dat doet geen copywriter haar na. Het lijkt tegenwoordig wel aangewezen, wil je enige kans op succes hebben (hoe relatief dat dan ook mag zijn) om zoveel mogelijk lucht te verplaatsen. Inhoud is onbelangrijk, vorm en vooral verpakking bepalen de verkoop. En niet alleen van goederen, ook van ideeën. Miljoenen twitters en twatters zijn voortdurend in de weer om zichzelf en hun eigen kleine waarheid op het wereldwijde net te grabbel te gooien. Om daarna versteld te staan waarom ze gepest, gestalkt en gechanteerd worden.

Meest frappant aan dit verschijnsel is het totaal ge-brek aan echte dialoog. Iemand in de ogen kijken en zeggen dat je hem graag ziet, of niet. Niemand heeft nog een gezicht waarop emotie, goed of afkeuring, verwondering en verbazing af te lezen zijn. Hoog-stens rest ons nog een virtuele schouder om op uit te huilen, maar niet te lang, want we moeten nog vanal-les, druk, druk, druk! Zelfs de klinkers krijgen het moeilijk in deze tablet-, pod- en padtijden. En het gaat nog sneller gaan naar het schijnt. De hele week hollen we ons een voortijdige burnout, klagend over der ratrace, de slechte bazen, het ge-brek aan rust. In het weekend gaan we dan de verlo-ren vrije tijd inhalen met maximaal genieten van maaien, shoppen, sporten, rennen en springen, hon-derden kilometers in de file gaan staan met de fietsen achterop, om vervolgens geheel uitgeput op maan-dagmorgen van voor af aan te beginnen. Waar is de zondagsrust gebleven? Samen ontbijten, nog wat napraten, radio op de achtergrond, wande-lingetje langs de Nete, praatje met de buren, even gedag zeggen bij je moeder, lekker met een boek in de zetel, veldrijden kijken op tv samen met je fiets-gekke broers, ’s avonds een whiskytje met de vrien-den en rustig de zondag laten uitdoven aan de haard. Op tijd in bed, licht uit en zacht insluimeren in de armen van je geliefde, zonder zorgen over Syrië, de opwarming van de planeet, of wie wordt er president van de US van A. Is het ons nog gegund? Ik word al net zo’n schrijven-de treurwilg als Hugo Camps.

26 - grote nete -

Activiteiten januari – april 2013

AFDELING HEIST-OP-DEN-BERG JANUARI Za 26 Fotoreisreportage Oeganda Reisverslag van de pracht van de natuur in Oeganda: presentatie Raf en Veerle Mols. 20:00 lokaal Natuurpunt, Leopoldlei 81, Hallaar Info: Paul Anthonis 015 24 89 88 FEBRUARI Zo 3 Daguitstap naar Schulensmeer 9:00 Natuurpuntlokaal, Leopoldlei 81, Hallaar Picknick meebrengen – Vervoer kostendelend Info: Stefan Janssens 015 24 28 02 Za 9 Algemene vergadering Natuurpunt Heist Terugblik 2012 en planning 2013 19:00 lokaal Natuurpunt, Leopoldlei 81, Hallaar Info: Paul Anthonis 015 24 89 88 Zo 10 Landschapswandeling Kruiskensberg 14:00 taverne ’t Schipke, Herenthout Info: Eddy Vets 015 25 18 12 Za 16 Beheerswerken in Netevallei Heist-o/d-Berg 9:00 lokaal Natuurpunt, Leopoldlei 81, Hallaar Info: Jo Van Dessel 0495 53 13 23 MAART Vr 1 Cursus Nachtroofvogels - Theorie 1 Lesgever: Koen Leysen, medewerker Natuurpunt Educatie 19:30 lokaal Natuurpunt, Leopoldlei 81, Hallaar Info en inschrijving: Paul Anthonis 015 24 89 88 Vr 8 Cursus Nachtroofvogels - Praktijk 1 Gidsen: Francois en Joris 19:30: meer info op eerste theorieles Vr 15 Weetjes over bomen en struiken Lezing over deze natuur in de geschiedenis. Lesgever: Hans Vermeulen, Medewerker Natuurpunt Educatie 19:30 lokaal Natuurpunt, Leopoldlei 81, Hallaar Inkom 2,50 euro t.v.v. Reservatenfonds Info: Paul Anthonis 015 24 89 88 Za 16 Beheerswerken in Netevallei Heist-o/d-Berg 9:00 lokaal Natuurpunt, Leopoldlei 81, Hallaar Info: Jo Van Dessel 0495 53 13 23

Vr 22 Cursus Nachtroofvogels - Theorie 2 Lesgever: Koen Leysen. Medewerker Natuurpunt Educatie 19:30 lokaal Natuurpunt, Leopoldlei 81, Hallaar Zo 24 Voorjaarsbloeiers: Wandeling naar Hoge Beemortel 14:00 kerk Grasheide Info: Paul Anthonis 015 24 89 88 APRIL Ma 1 Op zoek naar de Paashaas in de Netevallei Vanaf 9:30 lokaal Natuurpunt, Leopoldlei 81 te Hallaar Info en inschrijven: Paul Anthonis 015 24 89 88 of paul.anthonis@scarlet.be Vr 12 Cursus Nachtroofvogels - Praktijk 2 Gidsen: Francois en Joris 19:30: meer info op tweede theorieles Info: Paul Anthonis 015 24 89 88 Za 20 BERGFOLK 4: Snakes in Exile en Toon Van Mierlo 20:00 in de Parochiezaal van Booischot Kaarten: Inkom 12 euro – v.v.k. 10 euro Info: Jo Van Dessel 0495 53 13 23

- grote nete - 27

Activiteiten januari – april 2013

AFDELING GROTE NETE JANUARI Zo 27 Winterwandeling op Eindhoutberg en Eindhoutbroek

14:00 Kerk Eindhout. Info: Vic Van Dyck

en Kristina Thys 014 84 02 10 FEBRUARI Za 2 Werkdag in de Roost, Roostvijvers, oeverbeheer

9:00 Parking Rooststraat, Veerle-Laakdal Info: Vic Van Dyck 014 84 02 10 of Herman Berghmans 014 84 16 04

Za 2 Werkdag in Goor-Asbroek 9:00

Informatie: Guido Ceulemans 0477 59 05 62 of Kris Dries 0495 47 64 29

Zo 3 Werkdag in de Langdonken van 9 tot 12 u. 9:00 aan de schuur Donkstraat 52 Herselt Info: Benny Van Dyck 013 78 36 09 MAART Zo 3 Werkdag in de Langdonken van 9 u tot 12 u. 9:00 aan de schuur Donkstraat 52 Herselt Info: Benny Van Dyck 013 78 36 09 Zo 17 Wandeling in Trichelbroek: Watervogels in de kijker . 14:00 Sint-Bavokapel, Sint-Bavostraat, Eindhout-Laakdal Info: Herman Berghmans 014 84 16 04 of Ludo Verwimp 0472 42 61 29 Wo 20 Cursus ‘Natuur voor groentjes’, theorie 1 Lesgever: Joeri Cortens (Natuurpunt Educatie) 19:30 Lokaal van de Gezinsbond, Schoolstraat 19 Houtvenne Inschrijven bij: Manu Vlaeyens 0473 94 16 08 of manu.vlaeyens@natuurpunt.be Za 23 Cursus ‘Natuur voor groentjes’, praktijk 1 van 9 tot 12 u. Onder begeleiding van medewerker Grote Nete: 9:00 locatie nog af te spreken Wo 27 Cursus ‘Natuur voor groentjes’, theorie 2 Onder begeleiding van medewerker Grote Nete 19:30 Lokaal van de Gezinsbond, Schoolstraat 19 Houtvenne Za 30 Cursus ‘Natuur voor groentjes’, praktijk 2 van 9 tot 12 u. Onder begeleiding van medewerker Grote Nete 9:00 locatie nog af te spreken

Zo 31 Lentewandeling in het Schaapwees 14:00 Netebrug weg Herselt naar Zoerle-Parwijs Info: Walter Michiels 014 26 43 37 en Tuur Vleugels 0472 44 37 30 APRIL Wo 3 Cursus ‘Natuur voor groentjes’ , theorie 3 Onder begeleiding van medewerker Grote Nete 19:30 Lokaal van de Gezinsbond, Schoolstraat 19 Houtvenne Za 6 Cursus ‘Natuur voor groentjes’ , praktijk 3 van 9 tot 12 u. Onder begeleiding van medewerker Grote Nete: 9u00 locatie nog af te spreken Za 6 Werkdag in het Eindhoutbroek 9:00 Hoek Oude Vorstseweg, Paviljoenstraat, Eindhout-Laakdal Info: Vic Van Dyck 014 84 02 10 of Herman Berghmans 014 84 16 04 Za 6 Werkdag in Goor-Asbroek 9:00 Info: Guido Ceulemans 0477 59 05 62 of Kris Dries 0495 47 64 29 Zo 7 Werkdag in de Langdonken van 9 tot 12 u. 9:00 aan de schuur Donkstraat 52 Herselt Info: Benny Van Dyck 013 78 36 09 Wo 10 Cursus ‘Natuur voor groentjes’ , theorie 4 Onder begeleiding van medewerker Grote Nete 19:30 Lokaal van de Gezinsbond, Schoolstraat 19 Houtvenne Za 13 Cursus ‘Natuur voor groentjes’, praktijk 4 van 9 tot 12 u. Onder begeleiding van medewerker Grote Nete: 9:00 locatie nog af te spreken Zo 14 Dagtocht in Mettekoven in Haspengouw . Vertrek: 9:00 op de parking van Per Total (voormalige Vinea), Veerledorp 16, Veerle De uitstap gebeurt kostendelend met eigen wa- gens. Picnik en stevig schoeisel meebrengen. Info: Jan van Walsum: 0494 82 64 14 Wo 17 Cursus ‘Natuur voor groentjes’ , theorie 5 Onder begeleiding van medewerker Grote Nete 19:30 Lokaal van de Gezinsbond, Schoolstraat 19 Houtvenne Za 20 Cursus ‘Natuur voor groentjes’, praktijk 5 van 9 tot 12 u. Onder begeleiding van medewerker Grote Nete 9:00 locatie nog af te spreken Zo 21 Lentewandeling in het Goor-Asbroek 14:00 St-Servaasweg 1 2230 Herselt Informatie: Kris Dries 0495 47 64 29

28 - grote nete -

Info Lid worden van Natuurpunt

Het lidmaatschap bedraagt 24 euro per jaar en is geldig voor het hele gezin. Overschrijven op rekening-nummer BE17 2300 0442 3321 van Natuurpunt, Michiel Coxiestraat 11, 2800 Mechelen met vermelding van lidnummer of ‘nieuw lid’. Als welkomstgeschenk ontvangt u een exclusieve gids met wandelingen in dertig van onze mooiste natuurgebieden en een cd met vogelgeluiden. U ontvangt gratis vier nummers van Natuur.blad, ons verenigingstijdschrift boordevol informatie over de natuur. U krijgt tevens viermaal per jaar het afdelingstijdschrift Grote Nete.

Donateurs Voor giften vanaf 40 euro krijgt u een fiscaal attest. Giften mogen worden gestort op rekening BE56 2930 2120 7588. Indien u het projectnummer vermeldt, gaat de gift naar het bedoelde reservaat. Zie de website.

Natuurpunt

Coxiestraat 11, 2800 Mechelen - 015 29 72 20 e-mail: info@natuurpunt.be

Natuurpunt Grote Nete Natuurpunt Heist-op-den-Berg Rekeningnummer: BE08 4176 0764 1113 Rekeningnummer: BE32 9794 2781 8202 E-mail: grotenete@hotmail.com E-mail: natuur.heistopdenberg@gmail.com

Bezoek onze website

www.natuurpunt.be/grotenete

Contactadressen Natuurpunt afdeling Grote Nete en Heist-op-den-Berg Heist-op-den-Berg Wilfried Wouters, Isschotweg 175 A, 2222 Itegem - 015 23 38 86

e-mail: wouters.wilfried@skynet.be Herselt Staf Aerts, Averbodesesteenweg 93, 2230 Herselt - 013 77 22 78

e-mail: staf.aerts@pandora.be Hulshout Manu Vlaeyens, Netestraat 33, 2235 Westmeerbeek - 016 69 72 74 � 0473 94 16 08

e-mail: manu_vlaeyens@hotmail.com

Laakdal Herman Berghmans, Wijngaardbos 45, 2431 Veerle - 014 84 16 04

e-mail: h.berghmans@skynet.be Westerlo Walter Michiels, De Hand 1, 2260 Westerlo - 014 266 43 37

e-mail: walter.michiels6@pandora.be Eindredactie Paul Anthonis, Melkouwensteenweg 105, 2590 Berlaar-Heikant - 015 24 89 88

e-mail: paul.anthonis@scarlet.be

AMBACHTELIJKE HOEVEZUIVEL MET AANDACHT VOOR HET AGRO-ECOLOGISCH EVENWICHT

- wij streven naar een duurzame landbouw en een gezond milieu daartoe nemen wij afstand van kunstmest en sproeistoffen zo ontstaat een gezonde bodem - wij willen geen genetisch gemanipuleerd voeder voor onze koeien ook geen soja, dus geen overbodige overzeese nutriënten geen monocultuur maïs - wel mooi bloemende witte en rode klaverweiden afgewisseld met granen ook beheersgras uit natuurgebied samen levert dit een rijk gevarieerd landschap op - maar ook de melk wordt rijker aan omega 3- en omega 6-vetzuren dit is heel goed merkbaar aan de zachtheid van onze hoeveboter en de verfijnde smaak in heel het assortiment van onze producten - wij werken tevens met probiotische culturen zoals Bifidobacteriën deze brengen de darmflora buitengewoon snel in orde ideaal na een antibioticakuur ze werken weerstandsopbouwend

Heb je vragen over ons duurzaam systeem of voorstellen, wij willen u heel graag aanhoren. Op deze manier is hier een melkautomaat aangekocht om verloren verpakkingen te reduceren.

Samen kunnen wij er het beste van maken. Tel:014 54 10 97 Mail: de.ploeg1@pandora.be