Landschapskrant Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete 1

De landschapskrant van Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete wordt verspreid in de gemeenten Arendonk, Balen, Beerse, Dessel, Geel, Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Kasterlee, Lille, Meerhout,Mol, Olen, Oud-Turnhout, Retie, Turnhout, Vorselaar en Vosselaar.

# nr.11 / jaargang 8 / zomer 2016

IN DIT NUMMER:• Kempense Heuvelrug

• Terugblik• Paard en landschap

• Houtkanten• Knotteam

• Het Kempens ‘Veken’• Feest op het Ecoduct

• AgendaLAN

DS

CH

AP

SK

RA

NT

Kle

ine

en G

rote

Net

e

Landschapskrant Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete 32 Landschapskrant Regionaal Landschap Kleine en Grote NeteLAN

DS

CH

AP

SK

RA

NT

De voorbije twee jaar werkte Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete al samen met de gemeente Kasterlee, (Toerisme) Provincie Antwerpen en heel wat lokale experten aan het landschap van de Kempense Heuvelrug tussen Kasterlee en Lichtaart. Het zand, de duinen en de rust van Kasterlee trekken al zeer lang van heinde en verre mensen aan. Velen onder u zullen ongetwijfeld goede herinneringen hebben aan uren spelplezier in het zand op de Hoge Mouw of Kabouterberg. Dit plezier willen we ook de toekomstige generaties blijven bieden. Daarom werd vanuit het kennen van de kwaliteiten, kwetsbaarheden en bijzonderheden van het landschap een prikkelend toeristisch aanbod uitgewerkt, zowel voor bezoekers als voor bewoners. Zo liggen er voorhistorische grafvelden, duivelskuilen, hoge duintoppen, mystieke bomen en zoveel meer te ontdekken. De komende jaren wordt de visie opgezet in de praktijk en worden zoektochten, wandelingen en zichtpunten uitgewerkt in het gebied.Ben je geïnteresseerd in de ontstaansgeschiedenis van de Kempense Heuvelrug en hoe je deze kan ontdekken? Dan is het boek ‘Kempense Heuvelrug, landschapsvisie en toeristisch ontwikkelingsplan’ misschien iets voor u. Meer info op onze website www.rlkgn.be onder publicaties.

Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete zet zich in voor het streekeigen

karakter en het behoud en herstel van de typische natuur- en landschaps-

waarden van de Kempen. Dit doen we samen met vele particulieren, ver-

enigingen en overheden door middel van advies, het samen brengen van

partners rond gebiedsgerichte projecten, het organiseren van cursussen,

workshops en excursies, etc. We steken ook zelf de handen uit de mouwen

voor het beheer en herstel van kleine landschapselementen zoals poelen,

houtkanten en kleinschalig erfgoed, het uitvoeren van soortgerichte maat-

regelen of het heropwaarderen van trage wegen. Het werkingsgebied van

RLKGN telt 18 Kempense gemeenten.

OVER RLKGN

Beste lezer,

Voor u ligt een nieuwe landschapskrant van Regionaal Land-schap Kleine en Grote Nete. Zoals u zal kunnen lezen, blijven we ons inzetten om de Kempen mooier, groener en biodiverser te maken. Dat realiseren we door het inrichten van groene plekjes, het opwaarderen van typisch Kempens erfgoed of het samen-brengen van tal van partners in het buitengebied, zoals rond het ecoduct Kempengrens.

We nodigen u van harte uit op ons Feest op het Ecoduct op zondag 28 augustus in Mol-Postel. Hoogst uitzonderlijk kan u die dag in de voetsporen treden van alle dieren die gebruik maken van het ecoduct Kempengrens. Een unieke kans om eensop het ecoduct te staan boven het razende verkeer, en weer terug te keren via een geheime tunnel onder de autostrade. Of om een vleermuizenbunker te bezoeken en op pad te gaan met specialisten die je alles vertellen over wat leeft op en naast het ecoduct. En uiteraard vergeten we ook de kleinsten niet: de ganse namiddag zijn er leuke theatervoorstellingen van Fijnbesnaard en al wie een zelfgemaakte tekening meebrengt over het ecoduct Kempengrens, krijgt in ruil het prachtige Suske en Wiske-album ‘De Beestige Brug’. Een marktje met infostanden en biologische hapjes en drankjes maken de namid-dag compleet.

Omdat de parkeerruimte beperkt is, maar vooral omdat het ookleuker, gezonder en beter voor het milieu is, vragen we u zoveelmogelijk met de fiets naar het evenement te komen. Wie toch met de auto komt, parkeert best aan de abdij van Postel, een pendeldienst brengt u dan gratis heen en weer.

Hopelijk tot dan?

RIK RÖTTGERGedeputeerde voor leefmilieuVoorzitter

VOORWOORDIN DIT NUMMER

VOORWOORD 2

KEMPENSE HEUVELRUG 3

TERUGBLIK 4-5

PAARD EN LANDSCHAP 6

HOUTKANTEN 6

KNOTTEAM 7

HET KEMPENS ‘VEKEN’ 7

FEEST OP HET ECODUCT 8AGENDA 8

COLOFONDeze landschapskrant is een uitgave van Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete vzw en wordt gratis verspreid in de 18 gemeenten van het werkingsgebied.

CONTACTADRESLichtaartsebaan 452460 KasterleeTel: 014 85 25 14info@rlkgn.bewww.rlkgn.be

VERANTWOORDELIJKE UITGEVERBas Van der Veken, coördinator Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete vzw

REDACTIEKaren De Schutter, Bas Van der Veken, Hanne Govaers, Joke Maes, Els Oostvogels, Tom Snoeckx, Suzy Volckaerts en Charlotte Corthals.

VORMGEVINGCazac

FOTO’SRegionaal Landschap Kleine en Grote Nete, tenzij anders vermeld.

DRUKDrukkerij Baudoin, gedrukt op gerecycleerd papier met EU-ecolabel en der Blaue Engel-label.

COVERFOTOLuchtfoto van Ecoduct Kempengrens ©Jacob van den Borne

De Kempense Heuvelrug is het grootste

reliëf van onze vlakke Kempen. Deze 15km

lange bult, met de bijhorende duingebieden

verbindt de gemeenten Retie, Kasterlee,

Herentals, Lille, Vorselaar en Grobbendonk.

Parallel aan de heuvelrug stroomt in het

noorden de Aa-vallei en in het zuiden de

vallei van de Kleine Nete.

Vanuit de sterke identiteit van de Kempense

Heuvelrug brengt het Regionaal Landschap

betrokken partners samen in een strategisch

project, dat werd ingediend bij Ruimte

Vlaanderen. In een eerste fase wordt

een landschapsbiografie voor het gebied

uitgewerkt. Een landschapsbiografie brengt

de geschiedenis van het landschap, oude

gebruiken en lokale verhalen in beeld.

Dit levert de inspiratie om ruimtelijke

ontwikkelingen kwalitatiever te sturen en

vorm te geven. De uitdaging is om vanuit

het kennen van deze eigenheid vorm te

geven aan een duurzaam, esthetisch en

veerkrachtig landschap, nu, maar ook in de

toekomst.

Bij goedkeuring zal het project op 1 januari

2017 starten en gedurende drie jaar lopen

onder coördinatie van Regionaal Landschap

Kleine en Grote Nete in nauwe samenwerking

met overheden, organisaties en burgers.

1

De Kempense Heuvelrug:

een reus tussen de vallei van de Kleine Nete en de Aa.

2

3

1. Zicht op de uitgestrekte bossen van de Kempense Heuvelrug vanop de toeristentoren in Herentals.

2. Beeldmontage van heideontwikkeling op de bestaande kapvlakte aan de Goorseweg in Kasterlee.

3. Zicht op Snepkesvijver.

Boek ‘Kempense Heuvelrug tussen Kasterlee en Lichtaart, landschapsvisie en toeristisch ontwikkelingsplan’.

Landschapskrant Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete 54 Landschapskrant Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete

LAN

DS

CH

AP

SK

RA

NT TERUGBLIK

Aan Basisschool Sint- Jan in Arendonk werden in april bijkomende kunstnestenopgehangen voor een bestaande kolonie huiszwaluwen. Ondertussen zijn al enkele nieuwe nesten bewoond en organiseerden we verschillende zwaluwworkshops voor de leerlingen. De leerlingen werden echte zwaluw-experten en tuurden door de telescoop naar de jonge huiszwaluwtjes.

De Lourdesgrot in Turnhout aan de Stoktsedriesen behoorde vroeger tot de tuin van het Sint-Jozefcollege, maar raakte na aanleg van de Turnhoutse ring geïsoleerd. De grot (anno 1935) is uniek in zijn soort, omdat de achterzijde ook gebruikt werd door de leerlingen van het college voor toneelvoorstellingen, er is zelfs ruimte voor een ‘souffleur’. In 2013 kocht de stad de Mariagrot met bijhorend parkje aan, dat er ondertussen overgroeid bij lag. Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete knapte het parkje samen met de Stad Turnhout op, herstelde de cementrustiek en realiseerde een wandel- en fietspad door het veld, langs een nieuwe poel naar de Oude Beersebaan.

Basisschool De MOZAwIEK in Mol zat de afgelopen jaren niet stil! Drie jaar geleden werd het startschot gegeven om de speelplaats te vergroenen. Er werd hard gewerkt aan een moestuin met een echte snoephaag en een buitenklasje met een heuse wiglo, een iglo van levende wilgentenen.Dit jaar lag de nadruk op “avontuurlijk spelen” en werden met de vele helpende handjes speelbosjes aangeplant. Vlier, lijsterbes en hazelaar zijn ideaal om tussen te verstoppen of kampen in te bouwen!Jaarlijks ondersteunt Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete 3 scholen bij de vergroening van hun speelomgeving in het kader van Milieuzorg Op School.

Studenten Bouw van de Thomas More Hogeschool in Geel restaureerden de kapel in het Oud-Turnhoutse gehucht Schuurhoven. Niet alleen de kapel werd opgefrist, er werd ook een bank ontworpen en gebouwd door de studenten. Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete ondersteunde hen bij de in-richting van de omgeving van het kapelletje. Deze zomer zal de kapel omgeven zijn door een bloemenweelde, en in de winter volgt nog de aanplant van twee lindebomen bij de kapel.

TRAGE WEGEN GEELStad Geel maakt samen met Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete een herwaarderingsplan op voor haar trage wegen. Als eerste stap werden alle (on-verharde) trage wegen aangeduid die op oude kaarten te vinden waren. Vervolgens zijn enthousiaste vrijwilligers de situatie op het terrein gaan bekijken. Alle gegevens zijn ondertussen verzameld en worden tijdens de zomermaanden verwerkt tot een actuele trage wegenkaart. Om in de toekomst de trage wegen in Geel te verbe-teren of beter toegankelijk te maken voor het publiek worden verschillende routes afgewogen. We stellen jullie kortelings graag de plannen voor, waarop suggesties en opmerkingen welkom zijn.

ZWALUWEXPERTEN in ARENDONK

Opknapbeurt Lourdesgrot met parkje in TURNHOUT

De vrijwilligers worden opgeleid voor het inventariseren van de trage wegen.

Er werd ook een fleurige vlindertuin aangeplant waar de leerlingen van dichtbij zien hoe vlinders en bijen leven en nectar verzamelen

VERGROENING op school!

KAPEL SCHUURHOVEN IN OUD-TURNHOUT GERENOVEERD

Pastoor Cis Schrooyen, voorzitter Toerisme Oud-Turnhout en bestuurder van het Regionaal Landschap Jan Aerts en de studenten van Thomas More Hogeschool in Geel die zorgden voor de restauratie van de kapel.

TER

UG

BLI

K

Het parkje en Lourdesgrot werden feestelijk geopend op de Dag van het Park. Een nieuw Mariabeeld werd door een buurtbewoner geschonken en verscheen weer in de grot. De milde schenker heeft de zegening helaas niet meer meegemaakt.

Landschapskrant Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete 76 Landschapskrant Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete

De paardensector kent de jongste jaren een opmars, ook in de open ruimte van de Kempen nemen paarden een steeds grotere plaats in. Met het nieuwe project ‘Paard en Landschap’ be-trekken we paardenhouders om mee te bouwen aan een mooier landschap, samen met de Antwerpse Regionale Landschappen, de Hooibeekhoeve, Provincie Antwerpen en het Paardenloket.

Paard en Landschap

Houtkanten tekenen niet alleen van oudsher de contouren van het landschap, ze zijn ook nuttig voor natuur en landbouw. Ze spelen een be-langrijke rol als groene verbinding, schuilplaats en voedsel voor vlinders, reeën, vleermuizen, steenuiltjes, etc.. Houtkanten bieden natuurlijke plaagbeheersing voor landbouwgewassen, leveren extra bescherming tegen wind en erosie en zijn onder hakhoutbeheer een bron van energie. Toch worden ze, vaak door achterstallig beheer, als be-lemmerend ervaren en verdwijnen ze uit het land-schap. Samen met alle betrokken grondeigenaars en -beheerders, vergunningverlenende instanties en experts gaan we in Olen en Kasterlee aan de slag om een gebiedsvisie te ontwikkelen. Hiermee kunnen we het beheer van de houtkanten af-toetsen aan agrarische, ecologische, landschappe-lijke en erfgoedwaarden. Zo willen we de toekomst van dit natuurlijk kapitaal veilig stellen.

Houtkanten

LAN

DS

CH

AP

SK

RA

NT

Een elzensingel in het landschap. ©Michael De Rop

Bijna overal waar omheiningen verschijnen rond wei-landen in het Kempense platteland, verschijnen poorten van het Britse type, vaak omdat er niets anders beschikbaar is. Er bestaan, of bestonden, typisch Kempense poorten zoals we deze hier en daar nog te-rugvinden op oude foto’s, schilderijen,… Samen met onze collega’s van Regionaal Landschap De Voorkempen willen we deze oude Kempense poort terug ingang doen vinden op het Kempense platteland en zo de streekidentiteit, cultuurhistorie en belevingswaarde van de Kempen versterken.

OPROEP Om het project te doen slagen, zijn we op zoek naar mensen die nog een originele Kempense poort hebben staan. Heb jij nog zo’n poort, neem er dan een foto van en stuur deze met de locatie op naar info@rlkgn.be. Alvast bedankt!

in Olen en Kasterlee

Tijdens de infoavond op 15 september om 20u00 in de Hooibeekhoeve (Hooibeeksedijk 1 in Geel) komt u alles te weten over dit project. Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete en de Hooibeekhoeve geven meer uitleg over de land-schappelijke versterking van paardenhouderijen en weides in het Kempense landschap.Graag uw aanwezigheid bevestigen voor 12 september via info@rlkgn.be of 014/852514

Tot het einde van dit jaar kan u deelnemen aan onze grote Paard en Landschap- fotowedstrijd, door foto’s in te zenden die paard en landschap op een eigenwijze of esthetische manier in beeld brengen. De mooiste foto’s worden opgenomen in een reizende tentoonstelling. De fotografen zelf kunnen leuke prijzen winnen zoals een overnachting in een paardenvriende-lijke B&B! Meer info op onze website www.rlkgn.be!

infomoment voor paardenhouders

PAARD

EN

LAN

DSCH

AP

© E

LLY

VAES

HET KEMPENS ‘VEKEN’:terug van weggeweest

Het knotteam van RLKGN!

KNOTBOMEN EN HOUTKANTEN GEZOCHT!Heb je knotbomen die dringend onderhoud vragen? Of houtkanten die moeten worden afgezet? En zie je dit zelf niet zitten? Aarzel dan niet om het knotteam in te schakelen, in ruil voor het hout worden ze op een deskundige manier geknot/ gekapt.

PRAKTISCH:• De te verwerken takken van knotbomen moeten

minstens 6 jaar oud zijn.• Knotperiode is tussen begin november en eind

februari.• Snoeiafval en klein takhout blijft ter plaatse liggen

en wordt door het knotteam op hopen gelegd. De eigenaar staat in voor de verwerking. Vraag gerust naar verwerkingstips.

• Bij moeilijke werken (slechte bereikbaarheid, ge-vaarlijke knotbomen, gebruik hoogtewerker, …) wordt in overleg met de eigenaar bekeken of de werkzaamheden kunnen uitgevoerd worden.

Meer info en het aanvraagformulier vind je op www.rlkgn.be. Stuur je knotaanvraag voor oktober naar: Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete vzw, Lichtaartsebaan 45, 2460 Kasterlee.tom.snoeckx@rlkgn.be of 014/85 25 14

LET WEL: ons knotteam werkt niet in privétuinen. Enkel knotbomen in of aansluitend op het landelijk gebied komen in aanmerking. We knotten geen sier- of leibomen en uitheemse cultivars.

Knotbomen & houtkanten gezocht

Een oude Kempense weidepoort wordt ook wel ‘veken’ genoemd.

8 Landschapskrant Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete

LAN

DS

CH

AP

SK

RA

NT

Voor één keer mag het! Het ecoduct is normaal gezien exclusief voor planten en dieren. Maar op zondag 28 augustus mag je uitzonderlijk in de sporen van de dieren treden. Maak van dichtbij kennis met deze ‘natuurbrug’ tijdens ons groot publieksevenement.

WANNEER? Zondag 28 augustus van 13.30 tot 17.00 uurMogelijkheid tot geleid bezoek, infomarkt en kindertheater Fijnbesnaard.

WAAR? Ecoduct Kempengrens, Grensweg Mol Postel, zijstraat van Reuselseweg richting Nederland t.h.v. douanekantoor.

BEREIKBAARHEID?Fietsers en wandelaars kunnen op eigen initiatief naar het ecoduct komen. Als je met de auto komt, kan je parkeren op de parking aan de abdij van Postel. Een pendeldienst rijdt continu van en naar het ecoduct.

MEDEORGANISATOREN: Gemeente Mol, Departement Leefmilieu, Natuur en Energie, Agentschap voor Natuur en Bos en Provincie Antwerpen.

op het ecoduct

• FEEST OP HET ECODUCT! 28 augustus van 13.30 tot 17.00 uur Voor meer info zie hierboven.

• INFOMOMENT PAARD EN LANDSCHAP: 15 september om 20u00 Graag uw aanwezigheid bevestigen voor 12 september via info@rlkgn.be of 014/852514. Voor meer info zie P. 6

• DAG VAN DE LANDBOUW: 18 september van 10u-18u Kijk op www.dagvandelandbouw.be voor alle deelnemende bedrijven.

• DAG VAN DE TRAGE WEGEN: 15 en 16 oktoberKom mee wandelen in Geel en/of Olen.

• LESSENREEKS HOOGSTAMFRUIT EN KLEINFRUIT TURNHOUT

In 2017 organiseren de Nationale Boomgaardenstichting, Velt regio Turnhout en Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete een lessenreeks ‘Hoogstamfruitbomen en kleinfruit’ in Turnhout.

Tijdens 8 theorie- en praktijkdagen kom je alles te weten over de aanplant, kweek, snoei en verzorging van fruitbomen en kleinfruit.

Het inschrijvingsgeld voor de volledige cursus bedraagt €85 voor NBS leden en €99 voor niet-leden.

Voor meer info en inschrijvingen: karen.deschutter@rlkgn.be of www.rlkgn.be of 014/852514.

2016 2017

FEESTZONDAG 28 AUGUSTUS

Check www.rlkgn.be of onze Facebook-pagina voor meer info!

TIP! Maak een mooie tekening van dieren die de ‘brug’ nemen en ruil deze om voor het stripboek ‘De Beestige Brug’ van Suske & Wiske’! In te ruilen tijdens het ‘Feest op het ecoduct’. Max. één stripalbum per kind.