Periodevoorbereiding: economie voor klas 9

2015-2016

Wouter ModderkolkOpzet periode economieDag Onderwerp Doel:

Elke dag

Krant doornemen: wat is het nieuws, linken aan de lesstof van de vorige dag VAN TE VOREN VIA NIEUWS IN DE KLAS ABONNEMENTEN AANVRAGEN Maatschappelijke betrokkenheid

Dag 1Inleiding, de economie vroeger en nu (werk) + ontstaan bedrijven + geschiedenis

Economie is meer dan geld; geschiedenis arbeidsverdeling; bedrijven (aandelen)

Dag 2Film de gouden eeuw (45 minuten) + verwerkubg

Ontstaan handel; geschiedenis Nederlandse economie

Dag 3 Onstaan van banken/ geld (deel 1)

Geld maakte ruilen makkelijk; geld is geen doel, maar een ruilmiddel; Aandelen markt

Dag 4

Onstaan van banken/ geld + alternatieve geldvormen (deel 2) Leerling leert en begrijpt: geld =

vertrouwen

Dag 5 Een eigen bedrijf: -> doelgroep + P: product

Hoe prijs ik een product aan; bedrijfje beginnen doe je niet zomaar;

Dag 6

Elevatorpitch bedrijf + Marketingmix: plaats (welke plek + distributiekanaal) : huiswerk: supermarkt bezoeken met vragen

Kort presenteren wat je idee is. Overal is over nagedacht, zelfs waar alles staat

Dag 7 Marketingmix: promotie: advertentie makenBewustzijn dat er invloed op je wordt uitgeoefend;

Dag 8 Marketingmix: prijs

Hoe bepaal je een prijs, dat moet je berekenen, hoe duur wordt jouw product

Dag 9Marketingmix: personeel: verkoopgesprek (linken aan de stage

Vriendelijk personeel is belangrijk, ook straks in de stage moet je vriendelijk zijn, je moet dienstbaar zijn aan de klant

Dag 10 Proefwerk + schriftafmaken Toetsing van de kennis

Dag 1 – economie vroeger en nu

Programma

SpreukAbsentenDe krant ; wat, koppeling lesstof, eigen mening UitlegVerwerkingSamenvatting + huiswerk

Krantenopdracht:Iedere les besteden we de eerste 25 minuten van de les aandacht aan de actualiteit. Thuis heb je de krant ontvangen, niet ontvangen? Geef aan bij de docent hij zal dit weer doorgeven aan de krantenbezorger.

De eerste 5 minuten van de periode (na de spreuk) lees je ‘koppen’ van de krant en bespreek ze met je buurman/buurvrouw.

Kies 1 artikel uit dat je gaat lezen. Dit doe je 10 minuten in stilteo Gedurende de 2 weken periode kies je tenminste 3 keer een economisch artikel uit

(leg ook uit waarom je dit een economisch artikel vindt). Zet bij de titel van dit artikel een ‘E’ zodat voor mij duidelijk is dat het om een economisch artikel gaat

Na het lezen schrijf je achterin je schrift een samenvatting + een mening over het artikel. Omvang circa ½ pagina. Als titel van ieder artikel schrijf je de titel van het artikel aangevuld met de datum van die dag.

Uitleg:

ArbeidHoe was arbeid vroeger? Zichtbaar, hoorbaar, tastbaar en vaak te ruiken!SmidJe kwam langs een smid → vuurgloed, smeden, ijzer werd gebogen, slaan op aambeeld → hoefijzers ontstonden. Je kreeg zin om dat ook te doen, later als je groot was.MandenvlechterJe zag dunne takjes die gevlochten werden en je kreeg misschien zin om dat zelf ook zo kundig te leren.LeerlooierHet stonk er soms naar gezouten dierenhuiden. Eerst gingen de huiden in draaiende tonnen → het conserveringszout moest oplossen. Dan gingen de huiden in grote kuipen met looi-extract. Het bleef er weken in.Dan rook je die typische leerlucht. → daarna drogen → daarna verven. Je rook de typische verflucht van leder.

Kortom, je kon zien, ruiken, voelen, proeven wat er gemaakt werd in al die bedrijven en bedrijfjes. Je had er je zintuigen voor nodig!Tegenwoordig zijn veel beroepen onzichtbaarder geworden. Je ziet grote fabrieken, waar je niet in kunt. Maar wat speelt zich daar af?Overal zie je kantoorgebouwen….. wat doen die mensen daar de hele dag? Zitten achter beeldscherm. Rekenen van alles uit. Telefoneren, e-mailen. Soms gaan ze op reis. Waar gaan ze naar toe?

Je ziet banken en verzekeringsmaatschappijen en je vraagt je wellicht af: “Wat gebeurt daar toch precies?”Op al die vragen proberen we in deze periode een antwoord op te krijgen.

Vroeger waren veel ondernemers klein bezig. Rond 1600 ontstond er de aandelen markt. Dat wil zeggen je koopt een stukje bedrijf. Dit om het geld binnen te halen om een bedrijfje te beginnen.

De VOC begon daarmee. Morgen een film.

Aandelen:Vanuit de oprichter:Met creatieve ideeën kun je ook slagen als je zelf weinig geld hebt. Is de ondernemer betrouwbaar, dan zullen anderen graag geld uitlenen.

Vanuit de geldgever:

Iemand kan zijn geld steken in de onderneming, of op een spaarrekening zetten bij de bank. Of er goudstaven voor kopen enz.

We gaan weer terug naar de oprichter. Die kan:

1. Lenen van de bank

Je de schuld aflossen en rente betalen.

Ook zal de bank zekerheid willen. Dat kan door:a) Mensen die borg staan. (► Een borg is iemand die schriftelijk belooft garant te zullen staan

voor een bepaald bedrag, als de geldlener in de financiële problemen komt ◄)b) een onderpand. Bijv. gebouw, terrein enz. Gaat het mis, dan worden die verkocht en de

bank krijgt z’n geld terug.

2. Het bedrijf kan aandelen uitgeven. Meerdere personen steken geld in het bedrijf. Dat heet ‘investeren” of “beleggen”.

► Investeren is geld ergens in steken, (bijv. in een onderneming) zodat anderen met dat geld aan het werk kunnen ◄

Stel 10 personen investeren ieder € 5.000,00.

Dat levert totaal op € 50.000,00

Of 100 personen investeren ieder € 500,00. Dat levert hetzelfde op.

Zij heten aandeelhouders. Zij ontvangen ook “rente”, maar dat heet hier dividend.

► Onder dividend verstaat men de “rente” die uitgekeerd wordt bij aandelen. ◄

Sparen bij een bank, of beleggen in een onderneming?Dat is een kwestie van risico durven nemen. Dat hangt af van hoe je in elkaar zit. (Bijv. je temperament)

Voordeel nadeel

Sparen bij de bank Grote zekerheid Lage rente

Je kunt altijd je geld meteen opnemen

Geen waardestijging van je kapitaal

Beleggen in aandelen Kans op hoog dividend

Kans op waardestijging

Grote onzekerheid, de waarde kan sterk fluctueren (=schommelen)

Je kan niet makkelijk aan je geld komen om iets op te nemen.

Vraag jezelf nu maar eens af wat je liever doet: zeker zijn van je (lage) spaarrente, maar niet hoeven wakker te liggen vanwege de risico’s, of dat je er vreugde in schept een gokje te waken met de kans op een hoge winst, of …… verlies op de koop toe neemt!

De aandelen- of effectenhandelStel Coca Cola Company geeft aandelen uit van € 100,- per aandeel. Meneer Pietersen koopt er 10 en heeft dus € 1.000,- in aandelen Coca Cola Company belegd.

► De beginwaarde, als een aandeel wordt uitgegeven, noemt men de nominale waarde ◄

Daarna gaat die nominale waarde veranderen en een bepaalde “koers” volgen. Men spreekt dan van koerswaarde

► De koerswaarde van een aandeel is de waar de op een bepaald moment ◄

(Nomina = naam in ‘t Latijn, dus “naamwaarde”. )

Aandelen stijgen of dalen in waarde door vraag en aanbod.Stijgt de vraag, dan ontstaat “schaarste” en gaat de waarde omhoog. Daalt de vraag en groeit het “aanbod” en dan gaat de waarde omlaag.

KoersDe waarde volgt een bepaalde koers.

Een waar gebeurde anekdote in verband met aandelen.Vermaard in Europa was (en is nog steeds) het bankiershuis van defamilie Rothschild. Zij hadden banken in praktisch alle voornamesteden, zoals Londen, Parijs, Frankfurt enz.

De londense Rothschild had naast zijn bankiersbedrijf als liefhebberij het houden van postduiven. Het verhaal speelt in de tijd van Napoleon en de slag om Waterloo, dus rond 1815. De oorlogshandelingen hadden de koersen van aandelen naar een triest dieptepunt gedreven.

Zou Frankrijk winnen, dan zouden de Franse aandelen natuurlijk snel gaan stijgen. Zou Engeland winnen, dan zouden Engelse aandelen zich in waarde herstellen. De londense bankier Rothschild stuurde een bode met een aantal van zijn beste postduiven naar Frankrijk, met de opdracht deze onmiddellijk naar Engeland te laten terugvliegen, zodra de uitslag van de slag bij Waterloo bekend zou worden.

Men moet bedenken dat er nog geen telefoon of telegrafie bestond. Het was dus de snelste en zekerste manier om een nieuwtje te ontvangen.

De postduiven werden direct na het bekend worden van de uitslag los gelaten en vlogen terug naar hun duiventil in Londen met de boodschap: “Engeland heeft gewonnen!” Wat ook zo was. Wat deed de Baron van Rothschild echter? Hij verspreidde het gerucht dat Engeland had verloren, met als gevolg dat de aandelenkoersen op de Londense effectenbeurs naar nog dramatischer dieptepunten kelderden dan ze al stonden, omdat eenvoudig iedereen van z’n aandelen af wilde zijn en er tegen elke prijs verkocht werd.

De aandelen die toen tegen dumpprijzen aangeboden werden en aan de straatstenen niet waren kwijt te raken, werden in enorme hoeveelheden door de Baron de Rothschild opgekocht. Hij kocht en kocht wat hij maar kon. Toen korte tijd later de eerste ware berichten over de slag bij Waterloo in Engeland bekend werden, namelijk dat Engeland had gewonnen, suisden de aandelenkoersen naar ongekende hoogten. De Engelse baron verkocht zijn aandelen toen weer en realiseerde dankzij zijn trouwe postduiven een miljardenwinst.... of was het dankzij een zeer schrandere wijze van logisch denken...?

Een korte bespiegeling over "gevoeligheden" op de effectenbeurs.

De anekdote laat zien, dat het in de zakenwereld niet altijd even moreel toegaat, maar ook dat een beursstemming erg gevoelig is voor geruchten. Dat is ook nu nog zo en geruchten gaan nu eenmaal voor de waarheid uit. Vele beleggers hebben niet het geduld te wachten, tot een bepaald gerucht dat de rust op de markt dreigt te verstoren, wordt bevestigd of ontkend. Zij trekken alvast hun conclusies en dat heeft zo'n nerveuze uitwerking op de stemming op de beurs. Men spreekt van een "vriendelijke stemming” als de koersen zich gemiddeld omhoog bewegen. De stemming is “lusteloos" als er niet veel beweging in zit en "down" als het neerwaarts gaat. Alsof het om een wezen gaat dat zich uitleeft. In werkelijkheid is het een wereld van schijn want wat zit er meestal achter? Onduidelijke verwachtingen, wensen, hoop, maar in elk geval geen zekerheden!

Er wordt wel eens gezegd dat een lichte verkoudheid van de Amerikaanse president de koersen op Wallstreet kan beïnvloeden (naar beneden uiteraard). En er zijn ergere dingen in de wereld dan dat....

Verwerking- schets kort in je schrift de economie van vroeger en nu (vorm naar keuze)- Geef een uitleg van de werking van aandelen in je schrift

Dag 2 – de Gouden Eeuw

Voorbereiding: Printen bijlage 1

Programma

SpreukAbsentenDe krant ; wat, koppeling lesstof, eigen meningUitlegVerwerkingSamenvatting + huiswerk

Uitleg:Film + opdrachten

http://www.npo.nl/de-gouden-eeuw/08-01-2013/NPS_1210654

VerwerkingSchrijf nav de vragen (uit bijlage 1) een verhaal over de 2 gezichten van JP Coen (vorm naar keuze), maak ook een tekening waarin je de twee gezichten van JP Coen verwerkt.

Dag 3 + 4 – Ontstaan van banken/geld (ook nieuwe geld)

Voorbereiding: Printen bijlage 3

Programma

SpreukAbsentenDe krant ; wat, koppeling lesstof, eigen meningUitlegVerwerkingSamenvatting + huiswerk

UitlegTheorie zie bijlage 2 Voor stappen zie PowerPointOok koppelen aan excursie naar DNB aan het einde van het jaar

Vroeger:

5 broden tegen 1 kip, maar brood beschimmeld, dan is het niks waard Daarna schelpen Gouden en zilveren munten: veel waard, want men wilde het hebben

Na de uitleg van de geschiedenis ook filmpje over huidige geld: https://www.youtube.com/watch?v=H2hQPwSu808 (reportage geld en goud)

VerwerkingDag 3: ruilspel starten. Laat filmpje zien en deel bijlage 4 uit https://www.youtube.com/watch?v=Ts8SdqgOjf0&index=6&list=PL8CRtdxc1OBNrs7o2QzAMX_T9hlx18kLn

Dag 4: Geschiedenis van geld in je schrift + ontwerp een moeilijk vervalsbaar briefje of ontwerp je eigen aandeel

Dag 5 – Een eigen bedrijf + product

Programma

SpreukAbsentenDe krant ; wat, koppeling lesstof, eigen meningUitlegVerwerkingSamenvatting + huiswerk

UitlegStart met voorbeelden van jongeren die een eigen bedrijf hebben opgericht

Ben Woldering: https://www.youtube.com/watch?v=qhmKN5WlgbA

Vragen: [zet op het bord]

Kan iedereen zo’n succes hebben? Waarom wel waarom niet? In welk gat in de markt is Ben Woldering gesproken Zou jij dit ook willen? Wat zijn de voordelen en wat zijn de nadelen?

Ingaan op het hebben van een goed idee (product of dienst)

Verwerkingo Groepjes vormen van 2 voor een eigen bedrijf

o Zelf een bedrijf starten, wat komt daarbij kijken (leerlingen bedenken in tweetallen) Wat is ons idee (welk gat in de markt kiezen wij) Wie is onze doelgroep Wat hebben we allemaal nodig.

Eerst gaan de groepjes van de opsommingen met de gedachtestreepjes (zie boven) van gisteren in hun periodeschrift nu een samenhangend verhaal maken. Dus een bedrijfsprofiel. Nu dus niet meer als opsomming, maar uitgewerkt tot een goed doortimmerd geheel.

Dag 6 - reclame

Programma

SpreukAbsentenDe krant ; wat, koppeling lesstof, eigen meningBespreking supermarkt opdrachtUitlegVerwerkingSamenvatting + huiswerk

UitlegHoe werkt reclame. Wat is een goede reclame.

Reclameplan:

Doel Op wie wordt de reclame gericht?Boodschap Welke boodschap communiceren we?Hoe In welke vorm communiceren we de boodschap? (papier/tv, advertentie/persbericht?Frequentie Hoevaak communiceren we de boodschap (1x heeft geen zin, kracht is herhaling)Mediaselectie Welke media gebruiken we: zie bijlageBudget Hoeveel geld hebben we beschikbaar?Evaluatie Hoe gaan we het effect meten en hoe gaan we verder?

Bespreken p187 van marketing voor de horeca – zie bijlage

Bekijk een aantal reclames: http://www.youtube.com/playlist?list=PL8CRtdxc1OBOpYIWLYmThzy_vSVk_X89N

VerwerkingMaak een reclame voor jouw bedrijfje. Bedenk goed wie je doelgroep is.

1. Schrijf in je periodeschrift een samenvatting van de theorie die gegeven is.2. Daarna maak je eigen reclameplan volgens de theorie

Dag 7 – Marketingmix: prijs

Programma

SpreukAbsentenDe krant ; wat, koppeling lesstof, eigen meningEigen bedrijf: reclameplan schrijvenUitlegVerwerkingSamenvatting + huiswerk

UitlegHoe bepaal je de marketingmix prijs?

Bij het combineren van de marketingmix is het belangrijk om goed na te denken en doordachte keuzes te maken gebaseerd op onderzoek van bijvoorbeeld de externe omgeving (externe analyse). Bij het bepalen van de prijs of prijsstratie geldt dit niet anders. Marketingmix prijs bestaat daarom uit twee delen. Voordat de prijsstrategie gekozen kan worden (deel 2) is het van belang om inzicht te krijgen in prijsbepalende factoren (deel 1).

Prijs staat eigenlijk voor van alles, een opsomming:•Prijs = de ruilwaarde van een product of dienst.•Prijs = inkomsten ... andere P's uit de marketingmix zijn vooral uitgaven•Prijs = een directe invloed ... andere P's hebben vooral een indirecte invloed.•Prijs = wordt het vaakst gebruikt/misbruikt

Hoe bepaal je de prijs:Methode UitgangspuntKostengeoriënteerde methode De gemaakte kostenConcurrentiegeoriënteerde methode De concurrentieVraaggeoriënteerde methode De vraag

Concurrentiegeoriënteerde methode

Hogere prijs Lagereprijs Hetzelfde

Psychologische prijzen

Kijktip (indien tijd): http://www.npo.nl/de-rekenkamer/27-03-2014/KN_1656831

VerwerkingHoe bepaal je de prijs van jouw product, in het computer lokaalWat kost het, en vervolgens wat kosten vergelijkbare producten.

Dag 8: personeel – verkoopgesprek/sollicitatiegesprek

Voorbereiden: indien op schema: printen bijlage 3 (supermarkt opdracht)

Programma

SpreukAbsentenDe krant ; wat, koppeling lesstof, eigen meningUitlegVerwerkingSamenvatting + huiswerk

UitlegUitleg verkoopgesprek

In de handel/verkoop zijn er mensen aan het werk (dat zou jij kunnen zijn), die iets aanbieden en willen verhandelen. Dit noem je ook wel gewoon verkopen. Dus die persoon is verkoper. Als jij bij een bedrijf werkt dan is jouw doel als verkoper: 2 partijen tevreden houden. Dit zijn: de eigenaar van het bedrijf (jouw leidinggevende) EN natuurlijk de klanten. Ideale verkopen zijn goed voor de klant EN voor jouw bedrijf! Als je zelf baas bent dan mag jij verkoopgesprekken helemaal doen zoals jij denkt dat dit het beste is. Jij bent dan namelijk helemaal alleen verantwoordelijk.

Product of dienst verkopen Je kunt een product of een dienst verkopen. Een dienst is lastiger te presenteren, want het is niet tastbaar. Voorbeeld: een reis of een verzekering. Daarom is een dienst ook vaak lastiger te verkopen. In het geval dat de handel via een verkoper loopt, voert deze niet altijd een verkoopgesprek. Want in de supermarkt koop jij zonder een verkoopgesprek te voeren. Verkopen kan telefonisch/ vanuit een winkel/ naar de mensen toegaan/ postorder/ via internet. Bij verkoop via internet is er geen sprake van een verkoopgesprek.

Doelen van een verkoopgesprek Doelen van een verkoopgesprek zijn om iets te verkopen met winst. Daarnaast is vaak een doel dat klanten een goed gevoel overhouden aan het verkoopgesprek (of het winkelbezoek). Je wilt namelijk graag dat een klant terugkomt, of nog beter: dat de klant jouw winkel aanbeveelt bij vrienden en kennissen. Wat helpt allemaal om dit doel te bereiken? Communicatie Inschatten van de klant Meedenken met de klant Weet goed wat je kunt aanbieden aan de klant

Het verkoopproces bestaat erin de aandacht van de koper te trekken en hem er met gepaste vragen en argumenten toe te bewegen het product te kopen.Dit proces bestaat uit 4 fasen die steeds op elkaar volgen:

A………………………………………………………………………………………

=> De verkoper zorgt ervoor dat het product bij de doelgroep past en trekt op een originele manier de aandacht.

I………………………………………………………………………………………...

=> De verkoper laat het aanbod aansluiten bij de behoeften van de klant om zo de interesse te wekken.

D………………………………………………………………………………………

=> De verkoper luistert naar de behoeften van de klant en zoekt argumenten die aansluiten bij de verwachtingen van de klant. Hij geeft juiste informatie en dringt het product niet op. De verkoper doet de klant verlangen naar het product.

A………………………………………………………………………………………

=> De verkoper helpt de klant bij het nemen van een besluit door concrete voorstellen te doen en zet de klant aan tot actie (=kopen)

Bekijk deze film en laat leerlingen AIDA model herkennen:https://www.youtube.com/watch?v=fIeZHULOH_o&index=4&list=PL8CRtdxc1OBNrs7o2QzAMX_T9hlx18kLn

VerwerkingBeantwoord in je schrift de volgende vragen:

Schrijf in je schrift de theorie over het AIDA model en Eventueel: schrijf een fout verkoopgesprek uit, geef vervolgens aan wat er fout aan is er kan

ook voor gekozen worden het verkoop gesprek na te spelen.

Huiswerk Theorie over verkopen in je periodeschrift Schrijf in je schrift ook hoe jij je product/dienst wil gaan verkopen

Krant opdracht in je schrift

Dag 9 – Buffer (eventueel extra les) + schrift afmaken

Voorbereiden: printen inhoud schrift (ook nog maken nav de periode inhoud)

Programma

SpreukAbsentenDe krant ; wat, koppeling lesstof, eigen meningUitlegVerwerkingSamenvatting + huiswerk

Uitleg-

Verwerking

HuiswerkAlles af, hoe dan ook wordt het schrift ingeleverd.

Dag 10

Voorbereiden: Printen toets + toetsblaadjes

Programma

SpreukAbsentenToetsSchrift afmaken

Schrift afmaken, inleveren + nawoord

Dag EXTRA – Marketingmix plaats

Voorbereiding: Printen supermarkt opdracht

Programma

SpreukAbsentenDe krant ; wat, koppeling lesstof, eigen mening (tot 8:55).Tijd voor verder werken aan bedrijfsplan (tot half 10) + ontwerp een logoElevator pitch (tot kwart voor 10)Uitleg (tot 10:00)Samenvatting + huiswerk

Uitleg plaatsWaar verkoop je een product, hoe (internet of niet)

VerwerkingSchrijf voor je eigen bedrijfje hoe je je product wilt verkopen

Huiswerk1. Werk je schrift helemaal bij zodat het volledig is tot nu toe.2. Schrijf bij je bedrijfsplan hoe je je product wilt verkopen3. Bezoek een supermarkt en maak de opdracht

Bijlage 1: vragen bij de film de Gouden Eeuw / J.P Coen (dag 2)

1. Welke specerijen werden aangevoerd door de Verenigde Oostindische Compagnie?

2. Waarom vonden de mensen dat J.P. Coen geen standbeeld verdienden?

3. Er waren ook mensen die vonden dat hij juist wel een standbeeld verdiende, waarom vonden zij dat?

4. Welk bedrijf gaf als eerste een aandeel uit?

5. Wat wordt bedoeld met verhandelbaarheid van aandelen van de VOC?

6. Wat maakte de VOC zo uniek?

7. Waar vertrokken de schepen van de VOC in Nederland?

8. Hoeveel kilometer moesten de schepen varen?

9. Wat was het eindpunt van de vloot?

10. Wat is er nog over in Batavia-stad van de tijd dat de VOC daar kwam?

11. Wat waren de drie dingen die J.P. Coen moest bereiken?

12. Wordt J.P. Coen gezien als held of als slechterik? Leg dit uit?

13. Waarom ging J.P. Coen naar de Banda eilanden? En wanneer kwam hij daar?

14. Hoe werd er door de heeren 17 aangekeken tegen het vele geweld dat J.P. Coen gebruikte?

15. Wat vinden de Indonesiërs van J.P. Coen?

16. Wat leverde de strijd van J.P. Coen op voor Nederland? Was de winst in het begin hoog?

17. Kregen de aandeelhouders veel dividend uitgekeerd in het begin? Hoe was dat later?

18. Waarom was de VOC zo uniek? (In de film wordt gesproken over de kwantumsprong)

Bijlage 2 – dag 3: uitleg geschiedenis van geld

GESCHIEDENIS VAN GELDVis voor een varken

In de oudheid is er nog geen geld. De mensen ruilen goederen met elkaar. Dat is vaak wel behoorlijk lastig. Soms krijgt iemand iets dat moeilijk te bewaren is, zoals vis. En een levend varken kun je niet in stukjes verdelen, dus dat is ook niet handig als ruilmiddel. Andere spullen, zoals zware zakken meel, zijn weer moeilijk mee te nemen. Daarom bedenken mensen andere middelen, waarmee ze gemakkelijker kunnen betalen.

 

Zout en schelpjesEen van de eerste betaalmiddelen is zout, dat vroeger heel kostbaar was. De Romeinse soldaten uit de tijd van Julius Caesar kregen hun salaris in zout uitbetaald. ‘Zout’ is in het Latijn ‘sal’. Ons woord ‘salaris’ is daarvan afgeleid, het betekent ‘zoutvoorraad’. Maar zout als betaalmiddel heeft ook nadelen. In de eerste plaats moet je het natuurlijk goed droog houden. Ook is het niet overal evenveel waard. Vlakbij zee is zout goedkoper dan in het binnenland.

 

KAURISCHELPJES

In andere gebieden zijn weer andere dingen waardevol en handig als betaalmiddel. Daar betalen mensen bijvoorbeeld met potten, messen, veren, sieraden, tabak, dierentanden of schelpjes. Vooral ‘kaurie’-schelpjes zijn heel populair. Ze glanzen mooi, ze zijn klein en sterk,

dus ook gemakkelijk om mee te nemen en te bewaren. Van hele kleine schelpjes maken mensen soms een ketting; op die manier hebben ze hun geld altijd bij zich. Die schelpjes worden ‘moneta’ genoemd, dat is Latijn voor ‘geld’. Het Nederlandse woord ‘munt’ en het Engelse woord ‘money’ zijn afgeleid van het woord moneta.

 

SpecialiserenMensen gingen zich steeds meer bezighouden met een vak waar ze goed in waren (specialisatie): de één ging vloerkleden weven, een ander begon met bierbrouwen. Ruilen alleen voldeed niet meer: Op een gegeven moment had je wel genoeg kleden voor aan de muur. En als je meer wortels hebt dan je kunt eten, dan bederven ze en rotte wortels zijn niet lekker natuurlijk! 

HET EERSTE MUNTGELD

De eerste munten worden rond 660 voor Christus gemaakt in het koninkrijk Lydië. Dat lag in het gebied wat nu West-Turkije is. Die munten worden geslagen van electrum, een natuurlijk mengsel van goud en zilver. Maar electrum is een onbetrouwbaar goedje. Soms zit er veel goud in en weinig zilver, soms is dat precies andersom.

 

Goud is in die tijd ongeveer twaalf keer zoveel waard als zilver. En omdat je aan de munt niet kunt zien hoeveel goud erin zit, weet niemand precies wat de waarde is. Dat geeft natuurlijk verwarring! Bovendien komt dit speciale mengsel van zilver en goud maar in weinig landen voor.

 

GOUDEN EN ZILVEREN MUNTEN

Daarom worden vanaf 550 voor Christus steeds meer munten óf van zilver óf van goud gemaakt. Dat geeft duidelijkheid. Met munten kun je allerlei verschillende goederen betalen. Muntgeld is daarom een perfect betaalmiddel.

 

  

Koper, nikkel en messing

Omdat goud en zilver te zeldzaam zijn begon men al vroeg muntjes te maken van andere metalen zoals brons. In Nederland werd de laatste zilveren munt in 1967 geslagen. Daarna wordt ons muntgeld gemaakt van een mengeling van ‘gewone' metalen, zoals koper, nikkel en messing dat ook duurzaam is. Het metaal zelf heeft geen of weinig waarde meer, in elk geval is het metaal zelf minder waard dan wat erop staat. De munt heeft nu een nominale waarde: dat is het bedrag dat erop staat zoals € 1,00. 

 

SNOEIEN

Vroeger hadden munten de waarde van het metaal waarvan de munt was gemaakt. Omdat goud en zilver veel waard waren bedachten mensen een list: ‘het snoeien van munten’. Snoeien betekent dat boeven stukjes metaal van de munten af knipten of vijlden, zodat de munten minder waard werden dan er op stond. Het goud of zilver wat ze er van af hadden gehaald werd dan opgespaard en uiteindelijk omgesmolten tot klompjes zilver of goud.

 

Op deze valsmunterij stond vroeger de doodstraf. Munten moesten daarom vaak worden gekeurd en gewogen. Dit was de taak van de geldwisselaars. Met een set gewichten en een weegschaal reisden zij langs jaarmarkten en andere plaatsen waar veel gehandeld werd.

DE GULDEN

Bijna 700 jaar lang betaalden we in Nederland met ‘De gulden’. Tot 2002. Toen kwam de euro. De eerste gulden ("gouden") werd florijn genoemd, naar de Florentijnse lelie uit het wapen van de stad Florence (Italië) waarmee de munt versierd was. Hier komt ook het teken voor de gulden vandaan: ƒ.

 

In 1378 kwam de Hollandse gulden van graaf Willem V in omloop. Daarna voerden verschillende vorsten hun eigen gulden in. Vanaf 1818 heeft elke Nederlandse vorst of vorstin één of meer 'eigen' guldens gekregen, met kop, met daaromheen de tekst 'koning(in) der Nederlanden'. Ook werd het kantschrift ‘God zij met ons’ op de munt gezet. Koning Willem I was de eerste.

 

DE LAATSTE GULDEN

In 2001 werd de laatste gulden geslagen. Om de gulden niet in stilte te laten verdwijnen, schreef het Ministerie van Financiën een ontwerpwedstrijd uit. Meer dan 3.000 basisscholen deden mee aan de wedstrijd en 55.000 leerlingen uit groep 7 en 8 leverden een ontwerp in. Uit al die ontwerpen koos de jury de tekening van Tim van Melis uit Gemert. Zijn leeuw met het vlaggetje in zijn handen werd gekozen om de manier waarop de ontwerper het thema verbeeld heeft.

 

Op 1 januari 2002 ging Nederland over op de euro. Hiermee kwam een eind aan een munt die bijna 700 jaar was gebruikt.

PAPIERGELD

Papiergeld is er al heel lang. Van China zijn biljetten bekend uit de 14de eeuw. In Europa werd aan het eind van de 16de eeuw het eerste echte papiergeld uitgegeven. Papiergeld was toen een betalingsbelofte. De bank beloofde aan de persoon die een biljet bij haar inleverde de waarde die op dat biljet stond in muntgeld uit te betalen. Munten waren toen nog van goud, zilver of koper.

 

In Nederland heeft die belofte op de bankbiljetten van De Nederlandsche Bank gestaan van de eerste biljetten in 1814, tot in de Tweede Wereldoorlog. In Nederland zijn de bankbiljetten sinds 1903 wettig betaalmiddel en gewoon geld geworden. Het verschil was alleen nog dat de Nederlandse munten toen nog van goud, zilver of brons waren en dat de bankbiljetten van papier waren gemaakt. 

ONZICHTBAAR GELDVroeger kon je geld in bewaring geven bij zilversmeden en geldwisselaars. Zij hadden grote geldkisten waarin ze jouw geld konden opbergen. Van de geldwisselaar ontving je dan een briefje met:

jouw naam de naam van de geldwisselaar het bedrag dat je in bewaring had gegeven de datum.

Had je het geld na een tijdje weer nodig, dan ging je weer naar de geldwisselaar om het briefje in te wisselen voor het geld dat nog in de schatkist bewaard werd. 

BoekenDe geldwisselaar schreef ook alles op, in boeken. Men ging ook steeds meer betalingen doen uit de boeken: Dat betekende dat je geld niet langer in handen hoefde te hebben om er toch mee te kunnen betalen. Het bedrag dat bij jouw naam stond, werd nu bij de naam van een ander geschreven. Heel logisch eigenlijk. 

Bijlage 3: DagEXTRA: Opdracht bezoek supermarkt

In tweetallen of drietallen gaan jullie een supermarkt bezoeken.

Bereid dit goed voor, zodat je weet wat je moet doen als je binnenkomt. Verdeel de taken: wie doet wat en hoe werk je de informatie uit Stel je even voor aan de manager van de supermarkt en leg uit dat je een opdracht

voor school aan het doen bent.o Supermarkten vlakbij een school sturen je misschien weg, als je weg gestuurd

wordt ga dan op zoek naar een andere plek.

Wat ga je doen?

We hebben tijdens de les gesproken over de indeling van een supermarkt. Je gaat kijken of de theorie in de les ook is terug te zien in de supermarkt die je gaat bezoeken.

Naar de volgende punten ga je onderzoek doen:

Als je binnenkomt, wat is dan de eerste productgroep die je tegenkomt? Waarom zou dat zo zijn denk je?

Zoek de schappen waar de pastasauzen en pasta staat. Welke producten (welke prijsklasse bijvoorbeeld) liggen bovenin, in het midden of juist helemaal onderin)

Welke producten vind je als je bij de kassa bent? Hoe worden de aanbiedingen gepresenteerd in de winkel? Hoe wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde ‘dode hoek’ Welke producten liggen er links en welke vooral rechts, kan je daar onderscheid in

vinden?

Uitwerking in je schrift

Tijdens de les van maandag moet je een verslag van maximaal 2 pagina’s in je schrift schrijven. Je beschrijft het volgende:

In welke supermarkt ben je geweest Ga in op je bevindingen (zie vragen in de vorige alinea) Nadat je je bevindingen hebt beschreven schrijf je ook een advies aan de supermarkt

manager, wat vindt je goed, en wat kan beter?

Bijlage 4 - dag 3 – Van ruilen komt… een huisNeem een rode paperclip en één jaar later ben je een huis rijker. Een paar maanden geleden wisten we al zeker dat het Kyle MacDonald zou lukken om een paperclip via het web net zo lang ruilen tegen iets beters totdat hij een huis zou hebben.

In juli 2006 werd de rode paperclip als eerste geruild voor een pen in de vorm van een vis. De pen ruilde hij voor een deurknop met ET-afbeelding. De deurknop kon hij omzetten in een barbecue, die de Canadees weer ruilde voor een rode generator. Na heel wat ruilbeurten werd hem een platencontract aangeboden. De Amerikaanse zangeres Jody Gnant bood haar riante huurhuis in Phoenix, Arizona, aan in ruil voor het platencontract.

Op zijn beurt heeft MacDonald het huis weer aangeboden voor een periode van één jaar, inclusief twee retourtickets vanuit elke stad in de Verenigde Staten. De biedingen tot nu toe zijn niet mis: een 24-uur durende striptease act, een luxe appartement in Hollywood voor drie maanden en dertig seconde tv-reclame.

Trouwens, ik heb nog een blauwe punaise in de aanbieding. Een Ferrari iemand?

De opdracht:Je krijgt van mij een paperclip…. Wie deze paperclip voor maandag kan ruilen voor het mooiste product (en dus de meeste waarde heeft toegevoegd) krijgt een punt extra voor de periodetoets. Wees creatief… er mag geen geld aan te pas komen!

Bijlage 5 – Mediaselectie

Dag 9 – Checklist periodeschrift economie Titelpagina met daarop:

o Naam, o Vak,o Datum periodeo Docent: Wouter Modderkolko Mooie tekening die betrekking heeft op het vak

Inhoudsopgaveo Je nummert alle pagina’s die zijn beschreven

Inleiding/voorwoord (max half a4):o Wat hebben we deze periode gedaano Wat kan de lezer lezen in je periodeschrift

Stuk over arbeid en aandelen (dag1)o Met een tekening van een aandeel

Verhaal over de VOC (dag2)o Als je nog tijd hebt met een tekening

De geschiedenis van geld (dag3)o Een eigen ontworpen bankbiljet

Beschrijving van je eigen bedrijf (dag4)o Wat is je ideeo Wie is je doelgroepo Wat heb je nodigo Op een tekenbladzijde een logo.

Theorie over de plaats van je bedrijf (dag5) De supermarkt opdracht (dag 5) Promotie (dag 6)

o Theorieo Reclameplan voor je eigen bedrijf

Prijs (dag 7)o Theorieo Prijsbepaling van je product

Personeel (dag 8)o Theorieo Hoe wordt het AIDA model toegepast binnen jouw bedrijf

Marketingmix (dag 9)o Theorieo Mindmap over de marketingmix van jouw bedrijf

Nawoord (komt op dag 10 nog in je schrift)

Afsluiting periode:Je beoordeling van deze periode is van verschillende onderdelen afhankelijk, namelijk;

Je inzet; De volledigheid, kwaliteit en verzorging van je schrift; De periodetoets.

Opdracht indien uitval:

(T)huiswerk periode economiePeriode economie | klas 9| docent: Wouter Modderkolk | w.modderkolk@svszeist.nl

Opdracht 1In verband met uitval van de periode ochtend krijgen jullie deze opdracht mee. Het is de bedoeling dat je op woensdag tijdens de periode tijd het dorp in trekt en door winkels gaat lopen. Tijdens je rondgang door winkels let je op de volgende dingen:

Welke producten worden er verkocht,o hoe worden deze aangeprezen, o hoe wordt de prijs erbij vermeld (met een grote sticker of ergens klein)o hoe worden kortingen vermeld

Hoe is de winkel ingericht?o Gezellig of juist heel functioneel en kaal?o Als jij een winkel zou mogen inrichten welke winkel spreekt je aan? Welke niet?

Waarom? Maak een foto (van de buiten kant) van de winkel die jou het meeste aanspreekt. De meeste

winkeliers vinden het niet fijn als je in hun winkel fotografeert, wanneer je dit toch wil doen vraag het eerst! NB. Als je geen fototoestel hebt maak dan een schets van de winkel die jou het meeste aanspreekt of beschrijf deze zo goed mogelijk.

In je schrift beschrijf je de volgende punten van bovenstaande opdracht Print deze uit en plak deze bij de verwerking hiervan in je periodeschrift. In je schrift beschrijf

je je belangrijkste bevindingen. Hierin ga je vooral in op wat je is opgevallen en hoe jij je eigen winkel zou aanprijzen.

Opdracht 2Naast bovenstaande opdracht vraag ik je het volgende:

Kijk in kranten en tijdschriften hoe winkels hun product in advertenties aanprijzen (neem deze mee)

o Hoe zit zo’n advertentie in elkaar? o Welke slogans en logo’s gebruiken ze?o Kun je door de advertenties naast elkaar te leggen, daarin wetmatigheden

ontdekken? Wat zie je steeds terug keren?o Waar is de advertentie “creatief”? Waar zijn zaken waarvan je vindt: “Dat is leuk

bedacht!”, of juist saai, afgezaagd.

In je schrift beschrijf je de volgende punten van bovenstaande opdrachtBeschrijf tenminste 2 advertenties in je periodeschrift. Betrek hierbij de bovenstaande vragen. Plak de advertentie zelf ook in