6Wijziging ArbeidsomstandighedenwetAan de orde is de behandeling van:- het wetsvoorstel Wijziging van de Arbeidsomstandighe-denwet in verband met de versterking van de betrokken-heid van de werkgevers en werknemers bij de arbodienst-verlening, de preventie in het bedrijf of de inrichting vande werkgever, en de randvoorwaarden voor het handelenvan de bedrijfsarts ( 34375 ).

De voorzitter:Ik heet de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheidvan harte welkom. Het woord is aan de eerste spreker, deheer Ulenbelt van de SP-fractie.

De algemene beraadslaging wordt geopend.

De heer Ulenbelt (SP):Voorzitter. Er zijn zorgen, grote zorgen over de onafhanke-lijkheid van de bedrijfsarts en er is onvoldoende ruimtevoor professionele beroepsuitoefening. De minister neemtdeze conclusies van het AStri-onderzoek naar de positievan de bedrijfsarts over. De bedrijfsarts als gezondheidsad-vocaat van de man of vrouw die ziek is geworden door hetwerk, is al langer verleden tijd. De vraag is of dit wetsvoor-stel de beroepsmatige voorvechters van de beschermingvan de gezondheid op het werk terugbrengt. De privatise-ring van de bedrijfsgezondheidsdiensten heeft geleid toteen kaalslag in de bedrijfsgezondheidszorg. Het voorkomenvan ziekte als gevolg van werk werd een ondergeschovenkindje. Erkent de minister dat preventie op de werkplekonder die privatisering heeft geleden? En erkent hij dat derol van de bedrijfsarts op het gebied van preventie versterktmoet worden, evenals die van andere deskundigen van dearbodienst waarmee hij samenwerkt?

Als de minister dit erkent — daar lijkt het op — vraag ik mijaf waarom hij niet in het basiscontract heeft opgenomendat de bedrijfsarts ruimte moet krijgen voor het verrichtenvan preventieactiviteiten. De kern van het werk van debedrijfsarts is het signaleren van ziekmakende factoren ophet werk en het optreden om deze weg te nemen. Als ditniet in het basiscontract staat dat tussen de werkgever ende arbodienst is gesloten, blijft de bedrijfsarts een lammeeend. Hij weet immers wat er fout gaat, maar hij mag danniets doen. En als hij wel wat doet, krijgt hij daarvoor nietbetaald. Samen met de Partij van de Arbeid heb ik eenamendement ingediend om vast te leggen dat dit geregeldwordt.

Voor preventiewerk zijn de arbeidshygiënisten, de veilig-heidsdeskundigen en de organisatiedeskundigen bij dearbodienst zo mogelijk nog belangrijker dan de bedrijfsarts.Waarom heeft de minister de toegang van de werknemertot deze specialisten niet geregeld? Of mag ik het zoopvatten dat, als de bedrijfsarts doorverwijst naar één vande andere deskundigen, dit onderdeel is van het consult bijde bedrijfsarts en dat dit daarmee onderdeel is van hetbasiscontract?

Ik ben blij dat de minister het arbeidsomstandighedenspreek-uur in ere herstelt. In 2006 sneuvelde dat bij de herzieningvan de Arbowet. Mijn partij heeft met de Partij van deArbeid en GroenLinks nog geprobeerd om dit spreekuur tebehouden, maar dat lukte in 2006 niet. Vervolgens ging hetoverboord en nu, tien jaar later, is het gelukkig weer aanboord.

Het is overigens wel merkwaardig dat de bedrijfsarts beslistof iemand naar een andere bedrijfsarts mag gaan voor eentweede opinie. Hij moet weliswaar zwaarwegende argumen-ten daartegen aandragen, maar dit is toch echt niet meervan deze tijd? Een arts aan wiens diagnose wordt getwijfeldmag nimmer het oordeel uitspreken dat het vragen van eentweede opinie wordt tegengehouden. Dit heeft te makenmet de vrije artsenkeuze. Bovendien zou het tegensprekenvan het vragen om een tweede opinie strijdig zijn met dedienende rol van de bedrijfsarts. Ik heb dan ook eenamendement ingediend dat ervoor zorgt dat je altijd omeen tweede opinie kunt vragen.

De minister stelt minimumeisen vast voor een contracttussen de werkgever en de arbodienst: het recht op bezoe-ken van de werkplek door de bedrijfsarts en een aantalandere belangrijke zaken. De vraag is of dit genoeg is omhet vakmanschap van de bedrijfsarts ten volle te benutten.Naar mijn oordeel is daarvoor een stelselwijziging nodigmet daarin onafhankelijke bedrijfsgezondheidsdiensten diepermanent de gezondheid bewaken en die doorzettings-macht hebben om ziekmakende factoren op te ruimen. Deminister was ook voor systeemwijzigingen. Waarom heefthij dan zijn oor laten hangen naar de opvatting van de SER?Daar was overigens geen sprake van eensgezindheid. Alsje bedrijfsgezondheidszorg beschouwt als een publieketaak, is de minister toch aan zet en moet hij toch zelf initia-tieven nemen?

In een enquête gaf maar liefst 20% van de zzp'ers aan ooitte maken te hebben gehad met een beroepsziekte. Onderwerkenden is het percentage iets hoger. Dan mag je tochwel spreken van een epidemie? Een beroepsziekte is eensymptoom van falen. We kennen oorzaken van veelberoepsziekten en weten hoe we deze kunnen voorkomen,maar toch zijn er heel veel beroepsziekten die we niet ken-nen. Een beroepsziekte kun je beschouwen als een gestrandschip. Uit een Nederlands gezegde blijkt dat dit een bakenop zee is. Maar als je niet weet waar het schip is gestrand,is het geen baken op zee meer.

Deze week werd ik benaderd door een gepensioneerdeberoepschauffeur met huidkanker. Volgens zijn behandelendspecialist werd die kanker veroorzaakt door zonlicht of,preciezer gezegd, door uv-straling. Heel veel mensen den-ken dat uv-straling geen invloed heeft als je achter een ruitzit. Dat is een heel vervelend misverstand. Er zijn namelijkverschillende soorten uv-straling en het soort waarvan jekanker krijgt, gaat door glas heen. De remedie om huidkan-ker bij chauffeurs te voorkomen is eigenlijk heel simpel.Voor heel weinig geld heb je uv-werend folie om op deramen te plakken. Dan is het perfect voor elkaar.

Als deze beroepsziekte was gemeld bij het NederlandsCentrum voor Beroepsziekten, dan was de conclusiegeweest dat huidkanker een mogelijke beroepsziekte isonder beroepschauffeurs. We weten echter niet waar hetis gebeurd. Je wilt dat baken hebben, dus ik wil dat hetbedrijf waar de beroepsziekte is geconstateerd of het bedrijf

108-6-17 september 2016TK 108Wijziging ArbeidsomstandighedenwetTweede Kamer

waar die is ontstaan wordt geregistreerd en gemeld bij deArbeidsinspectie, zodat die ernaartoe kan gaan om tebekijken of iedereen dat uv-werende folie heeft. Bijarbeidsongevallen vinden we dat heel normaal. Daarvanmoet de werkgever melding doen bij de Arbeidsinspectie.Er staat zelfs een boete op van maximaal €50.000. We lezenbij een arbeidsongeval in de krant: de Arbeidsinspectie stelteen onderzoek in. De werkgever wordt ermee geconfron-teerd en is heus wel bereid om dingen te doen die in zijnvermogen liggen om herhaling te voorkomen. Dat effectwil ik ook bereiken bij de melding van beroepsziekten.Vakbonden en bedrijfsartsen pleiten voor de melding vanberoepsziekten door de werkgever. De minister wijst datechter af, omdat, zo zegt hij, de werkgever zichzelf dan moetaangeven. Mijn vraag aan hem is waarom dit geen bezwaaris als het gaat om arbeidsongevallen en wel als het gaatom beroepsziekten. Eigenlijk is deze opmerking in de teksteen beetje een minachting voor de slachtoffers. Immers,met deze melding zou de verantwoordelijkheid van dewerkgever worden erkend. Je zou het kunnen vergelijkenmet het volgende. Als je een ongeval veroorzaakt in hetverkeer, heb je de plicht om dat te melden en om te helpen.Ik vind dat een werkgever in wiens bedrijf een beroepsziekteis ontstaan, de plicht heeft om die te melden, om te helpenen om die te verhelpen.

Ik heb heel veel slachtoffers van beroepsziekten gesproken.Vaak worden ze niet beter. Iedere keer was hun hartenkreet:zorg dat het bekend wordt zodat er niet nog meer slachtof-fers vallen. Zij willen duidelijk maken dat zij een gestrandschip zijn dat een baken moet worden. Als er in een bedrijfveel beroepsziekten zijn ontstaan, is dat een reden vooringrijpen door de Arbeidsinspectie om oorzaken weg tenemen. Het verzamelen van aantallen beroepsziekten ende omstandigheden is een heel nuttige academischebezigheid, maar voor de praktijk is niet het bestaan van deberoepsziekte en het aantal beroepsziekten in een sectorvan belang, maar is het vooral van belang om de plaats entijd van het ontstaan van de beroepsziekte te weten, zodatter plekke aan preventie kan worden gedaan. Daarom hebik een amendement ingediend. Er was een tussenoplossingmogelijk waarbij ook het bedrijf zou worden gemeld bij hetNederlands Centrum voor Beroepsziekten, maar in een briefvan begin juli verwierp de minister die. Er is ook een juri-disch argument. Nederland heeft het ILO-verdrag 81 inzakede Arbeidsinspectie getekend. In artikel 14 staat: deArbeidsinspectie zal op de hoogte worden gesteld vanbedrijfsongevallen en gevallen van beroepsziekten. Als deminister het niet met mijn inhoudelijke argumenten eensis, zal hij toch ook het juridische argument van het nalevenvan een internationaal verdrag willen respecteren.

Ik heb nog een paar afsluitende vragen. Toegang tot depreventiemedewerker zal iedereen vanzelfsprekend vinden.Dat staat niet in de tekst. Ik zou graag, al was het maar voorde wetsuitsleg van de minister, willen horen dat inderdaadde toegang tot de preventiemedewerker voor alle werkne-mers de normaalste zaak van de wereld is en dat daar geendiscussie over kan ontstaan.

Het tweede punt met betrekking tot de preventiemedewer-ker is dat ondernemingsraden nu een instemmingsrechtkrijgen, maar ons bereiken berichten dat werkgevers eenpreventiemedewerker aanstellen. Wat heeft de onderne-mingsraad dan nog te zeggen? Moet er geen overgangs-recht of instemmingsrecht voor de ondernemingsraad

komen om het te corrigeren als hij het niet eens is met dieaangewezen preventiemedewerker?

Ik vind het heel goed dat de financiële grondslag voor hetNederlandse Centrum voor Beroepsziekten nu in de wetwordt vastgelegd.

Tot slot, mijn laatste vraag. In de nota van wijziging wordtde mogelijkheid gecreëerd om ontheffing of vrijstelling teverlenen van voorschriften op het gebied van certificatie.Het argument hiervoor is dat het ontbreken van die moge-lijkheid tot problemen leidt. Ik ben erg benieuwd welkeproblemen dat zijn en wat dit zal betekenen voor bescher-ming van de gezondheid.

De minister heeft een kans laten lopen om het systeem vande bedrijfsgezondheidszorg in Nederland echt goed teorganiseren. Deze wet is wat mij betreft een lapmiddel. Nukun je met lapmiddelen een heel eind komen, dat weet ikwel. Ik heb een gebroken V-snaar eens provisorisch gerepa-reerd met een nylonkous van mijn vrouw. Ik ben ermeethuisgekomen, dat dan wel weer, samen met mijn vrouw,maar de minister zal het met mij eens zijn dat het niet goedvoelt als je een V-snaar zo moet repareren.

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):Voorzitter. Mensen zijn trots op hun werk, want werk ismeer dan een inkomen. Werk zorgt voor zelfstandigheid,eigenwaarde en sociale contacten. Ik vind het belangrijkom te kijken naar wat mensen wel kunnen in plaats van watzij niet kunnen. Mensen die ziek zijn, willen graag weer aanhet werk zodra ze hersteld zijn. De bedrijfsarts helpt hendaarbij, maar deze zorg van bedrijfsartsen kan beter, daar-over zijn wij het in deze zaal eens. Het ziekteverzuim vande werkenden in Nederland is al decennialang een van dehoogste in Europa.

De minister wil graag iets doen om die zorg te verbeterenen dat siert hem, maar de wettelijke mogelijkheden daartoezijn beperkt. Het SER-advies van 2014 was verdeeld: dekroonleden, de vakbonden en de werkgevers waren het nietmet elkaar eens. Dit geeft direct het dilemma van dit wets-voorstel weer. De VVD had graag maatregelen gezien omde huisarts en de specialist beter te laten samenwerken omde kwaliteit van de zorg echt te verbeteren en zodoendeeen slag te maken. Het gaat dan meer om een cultuurom-slag waarbij de curatieve sector meer oog heeft voor hetfeit dat de patiënt werkt. Iemand is niet alleen maar patiëntof werknemer; hij is beide. Daarom zou ik graag zien datde minister actie onderneemt al is het niet in de wet. Ditkan in een werkprogramma waarin de curatieve zorg en dearbeidsgeneeskundige zorg samenwerken. Dat programmamoet langdurige arbeidsuitval voorkomen en leiden totminder ziekteverzuim en minder lasten voor de werkgever.Ik krijg graag een reactie van de minister op dit voorstel.

Wij hebben de afgelopen jaren al vaker gesproken over dedrempel van werkgevers om mensen aan te nemen. Definanciële lasten van werkgevers moeten worden verlaagd,maar ook de administratieve rompslomp moet wordenverminderd, zodat mensen weer een baan vinden. Wij willenallemaal dat mensen niet aan hun lot worden overgelatenals zij ziek worden en dat zij weer gaan werken zodra zij datkunnen. Dit wetsvoorstel is slechts — en dat vind ik ergjammer — een verzameling van procedurele veranderingen

108-6-27 september 2016TK 108Wijziging ArbeidsomstandighedenwetTweede Kamer

die de lasten verhogen en waarvan het effect op de kwaliteitvan de zorg grotendeels onbekend of afwezig is.

Ik ga in op enkele technische onderdelen van de wet, bij-voorbeeld op de second opinion. Waarom heeft het kabinetdit voorstel gedaan? De SER heeft het niet geadviseerd enook de Raad van State vond het niet nodig. De second opi-nion wordt wel toegekend door bedrijfsartsen en werkge-vers. Waarom is het nodig om die wettelijk te verankerenals het kabinet niet verwacht dat er veel gebruik van wordtgemaakt? Hoe verhoudt de mogelijkheid van een secondopinion zich tot het deskundigenoordeel dat door eenwerknemer aan het UWV kan worden gevraagd?

Dat de werkgever aan preventie moet doen en daar eenpersoon in zijn bedrijf verantwoordelijk voor moet maken,staat voor ons allemaal buiten kijf. Dat is al wettelijk gere-geld en dat moet naar de mening van de VVD ook gehand-haafd worden. Wat hier echter wordt voorgesteld, heeftbetrekking op het instemmingsrecht van de ondernemings-raad bij de benoeming van de persoon van de preventieme-dewerker. Ik vraag de minister wat er nu precies verkeerdgaat bij de benoeming van de persoon waardoor dit voorstelnodig is. Wat is de meerwaarde daarvan? Is het uiteindelijkniet wijzer om in te zetten op een daadwerkelijke verbeteringvan de preventie?

Net als de heer Ulenbelt ben ook ik op zoek gegaan naarzaken die nog wel aan de preventie verbeterd kunnen wor-den. Ik heb gesproken met toxicologen en arbeidshygiënis-ten. Ik hoor van hen dat kleine verbeteringen al een grooteffect kunnen sorteren. Dat zijn geen verbeteringen in dewet, maar verbeteringen in het toezicht op de naleving vande risico-inventarisatie en -evaluatie, die vele beroepsziektenkunnen voorkomen. Ik hoor dat het toezicht hierop door deinspectie nu niet toereikend is. Risico's op beroepsziektenworden gemist doordat de inspectie onvoldoende kennisheeft van de laatste ontwikkelingen in de wetenschap. Doorde deskundigheid van dit toezicht te versterken kunnenberoepsziekten worden voorkomen. Daar is het ons tochallemaal om te doen: voorkomen dat mensen tijdens hunwerk en leven of na hun pensionering door hun werk ziekworden. Graag hoor ik een reactie van de minister.

Dan ga ik in op de toegang tot de bedrijfsarts. Conform deArbowet is niet de formele, maar de feitelijke situatiedoorslaggevend als moet worden bepaald wie de werkgeveris. In het schriftelijk overleg hebben wij kunnen lezen dateen uitzendkracht naar de bedrijfsarts kan gaan van hetbedrijf dat hem heeft ingeleend en dus niet naar bijvoor-beeld de bedrijfsarts van het uitzendbureau. Wat nu als deuitzendkracht voor verschillende bedrijven werkt? De VVDis er voorstander van dat zzp'ers zelfstandig blijven en duszelf verantwoordelijk blijven voor hun arbozorg. Als niet deformele situatie van het arbeidscontract leidend is, maarde feitelijke situatie, wat is dan nog het onderscheid tussenzzp'ers en bijvoorbeeld uitzendkrachten? Kan dit voorsteler bijvoorbeeld toe leiden dat ook zzp'ers naar de bedrijfs-arts van een opdrachtgever gaan, net als de uitzendkrach-ten, en de werkgever dus hun bedrijfsarts betaalt? Dat heeftniet de voorkeur van de VVD. Graag hoor ik hierop eenreactie van de minister.

Dan ga ik in op de beroepsziekten. De heer Ulenbelt van deSP heeft het er al uitgebreid over gehad. In de meeste lan-den, bijvoorbeeld in België en Duitsland, is de kennis overberoepsziekten beter ontwikkeld dan in Nederland. Helaas.

In dit wetsvoorstel wordt meer handhaving aangekondigdop de plicht tot het melden van beroepsziekten door debedrijfsartsen. Er is een plicht tot melden, maar je kunt dieuiteindelijk niet handhaven. Indien een bedrijfsarts wel eenberoepsziekte constateert maar dat niet meldt, is dat in depraktijk immers ontzettend moeilijk op te sporen; daar komthet op neer. De inspectie mag immers uit privacyoverwe-gingen niet bij de medische gegevens van de patiënt omwie het gaat. De inspectie mag de medische gegevenshelemaal niet inzien, dus hoe ga je de meldplicht danhandhaven?

De heer Ulenbelt heeft een amendement ingediend waar-mee hij wil regelen dat er een wettelijke plicht komt voorde werkgever — dus niet voor de bedrijfsarts, maar voorde werkgever — om een beroepsziekte te melden. Ik benhet eens met zijn doel om beroepsziekten te voorkomen.Dat doel hebben wij allebei. Ik kan dit amendement echterniet volgen. Ik ken de SP als een partij die wil dat de werk-gever niets weet van de ziekte van werknemers en dus ookgeen toegang heeft tot de medische gegevens van dewerknemers. Hoe kan de werkgever nu verantwoordelijkworden voor het melden van iets wat hij volgens de wetniet mag weten? De werkgever mag de medische gegevensvan zijn werknemers immers niet inzien.

De heer Ulenbelt (SP):Ik had deze vraag liever gekregen tijdens mijn bijdrage,maar hij wordt nu gesteld. Het is heel simpel. In het contractmet de arbodienst staat dat de bedrijfsarts beroepsziekten— dus niet beroepszieken — meldt aan de werkgever: deomstandigheden, wat er is gebeurd, enzovoorts. Daar hoeftniet bij te staan dat het gaat om Jantje of Pietje, geborente huppeldepup. Wel staat vaak de afdeling erbij. Dan weetde werkgever dat hij een beroepsziekte in zijn bedrijf heeft.Dat is een alarmbel. Nu verdwijnt dat, anoniem, in dedatabase van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten.Ik wil dat de werkgever weet dat er in zijn bedrijf eenberoepsziekte is en dat hij dat meldt bij de Arbeidsinspectie,net als bij een arbeidsongeval. De Arbeidsinspectie kan dewerkgever dan helpen om het probleem op te lossen. Datis de hele bedoeling. Het is niet de bedoeling om werkge-vers aan de paal te nagelen, maar om hun de mogelijkheidte bieden om in te grijpen en de beroepsziekte en de oorza-ken daarvan weg te nemen. Dat is hartstikke simpel. Het isprecies wat mevrouw Schut-Welkzijn wil.

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):Ik zie de meerwaarde niet in van een melding door dewerkgever in plaats van door de bedrijfsarts. De werkgevermag zelf geen actieve wetenschap hebben van dieberoepsziekte. Hoe kun je de werkgever nu verantwoordelijkmaken voor een plicht waar hij op gecontroleerd wordtdoor de Arbeidsinspectie en waar hij ter handhaving opbeboet kan worden, terwijl hij daar geen informatie overheeft? De VVD vindt dat die plicht bij de bedrijfsarts moetblijven en niet moet overgaan naar de werkgever. Je kunteen werkgever immers geen plicht opleggen als hij nietbeschikt over de kennis om die uit te voeren.

De heer Ulenbelt (SP):Dan kent mevrouw Schut-Welkzijn de wet niet. Een van deeisen voor certificering van een arbodienst is dat de arbo-dienst beroepsziekten meldt aan de ondernemingsraad en

108-6-37 september 2016TK 108Wijziging ArbeidsomstandighedenwetTweede Kamer

aan de werkgever. Dat staat erin. Als alles goed gaat, weetde werkgever het dus allang. Het enige wat ik eraan toe-voeg, is dat de beroepsziekte gemeld moet worden bij deArbeidsinspectie, net als een arbeidsongeval. Dan kan deArbeidsinspectie toezicht uitoefenen en haar taak uitvoeren.Ik stel geen revolutie voor; het is een kleinigheidje, dat helptbij de preventie en dat helemaal in lijn is met de bestaandesystematiek van wetgeving voor arbeidsongevallen. Daarspeelt dat dan kennelijk niet.

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):De VVD is het niet eens met de SP op dit punt, vooral omdatdie plicht in het verleden bij de werkgever lag en beroeps-ziekten toen veel minder werden gemeld. Nu ligt die plichtbij de bedrijfsarts en wordt er gelukkig veel meer gemeld.Wij willen het dus graag houden zoals het is.

Voorzitter. De VVD denkt dat er twee mogelijkheden zijnom ervoor te zorgen dat beroepsziekten weer meer wordengemeld. De eerste mogelijkheid is doorgaan op deze weg,zoals ik in antwoord op de interruptie van de heer Ulenbeltzei. Er worden nu gelukkig meer beroepsziekten gemelddan in het verleden. De tweede mogelijkheid betreft eenstructurele oplossing voor de melding van beroepsziekten.Hiertoe moet onderscheid worden gemaakt in het verzeke-ringsstelsel tussen beroepsziekten en niet-werkgerelateerdverzuim. In Nederland is er geen focus op beroepsziekten,omdat dit onderscheid er niet is. De werkgever is verant-woordelijk voor het loon of de uitkering van zijn werknemersbij ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid, ongeacht dereden waarom de werknemer ziek wordt. In landen vanEuropa waar dit onderscheid wel wordt gemaakt, is er meerkennis over beroepsziekten en worden die ook beter voor-komen. Ik noem de voorbeelden van hulpprogramma'svoor een posttraumatische stressstoornis ten gevolge vanwerk. Die zijn in het buitenland veel beter ontwikkeld. Ookde diagnostiek is daar veel beter ontwikkeld. Daarom bepleitde VVD dat dit onderscheid er op termijn komt, om ervoorte zorgen dat mensen weer gaan werken zodra zij dat kun-nen.

De heer Pieter Heerma (CDA):Een deel van het betoog van de woordvoerster van de VVDbetreft datgene wat de VVD eigenlijk had willen zien dat eruit de SER was gekomen. Het was inderdaad een driedubbelverdeeld advies. Maar op een aantal punten was er welovereenstemming, en dat is grotendeels in deze wetterechtgekomen. Ik heb de volgende vraag aan de VVD-fractie. De VVD had eigenlijk liever iets anders willen zien.Ziet zij de voorstellen die nu voorliggen, wel als een verbe-tering ten opzichte van de huidige situatie? Ik noem bijvoor-beeld de zorg en de problemen die er zijn rondom deonafhankelijkheid van de bedrijfsarts. Biedt het wetsvoorstelenige verbetering op dit punt of zijn het verslechteringen?

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):Ik denk dat de voorstellen die zijn gedaan, enorm zijnafgezwakt omdat de partijen er geen overeenstemmingover konden bereiken. Dat heeft die voorstellen ook verslech-tert. Ik zie bij de meeste voorstellen geen toegevoegdewaarde. Dat heb ik ook aangegeven met een paar voorbeel-den. Ik wacht echter het debat af om te kijken of de ministerme kan overtuigen. Als je wettelijke veranderingen door-

voert, geven die uiteindelijk altijd een last voor ondernemin-gen. Dan moet daar wel echt een toegevoegde waarde vanuitgaan. Tot nu toe zijn we nog niet overtuigd van die toe-gevoegde waarde.

De heer Pieter Heerma (CDA):Uit het onderzoek dat in het wetsvoorstel wordt aangehaald,blijkt dat ongeveer een op de vijf bedrijfsartsen aangeeftzijn werk niet onafhankelijk genoeg te kunnen doen. Er zittenin dit wetsvoorstel wel degelijk elementen om de positievan de bedrijfsarts duidelijker en beter te maken. Los vanhet feit dat de VVD meer gewild had, ziet zij toch ook datdat een verbetering is ten opzichte van de huidige situatieen dat hierdoor dat percentage lager zou kunnen worden?Dat alleen is toch al positief?

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):Ik zie heel veel procedurele voorstellen. Ik noem bijvoor-beeld het opstellen van een basiscontract en de bedrijfsartslaten spreken met de ondernemingsraad. Ik zie niet directin wat dat toevoegt aan de kwaliteit van de zorg. Ik ben daardus niet van overtuigd, maar ik wacht het debat af om eenfinale afweging te maken.

De heer Kerstens (PvdA):Ik wil graag nog even reageren op een van de laatste zakendie mevrouw Schut-Welkzijn in haar bijdrage naar vorenbracht. Heb ik goed begrepen dat de VVD het fenomeenberoepsziekte — daar sterven in Nederland 3.700 mensenper jaar aan — pas serieus gaat nemen als we bij wijze vanspreken alle regels rondom ziekte voor zieke mensen gaanhalveren of schrappen?

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):Ik weet niet hoe de heer Kerstens dat uit mijn woorden heeftkunnen opmaken. Zo heb ik dat absoluut niet gezegd. Ikbegrijp ook niet waar hij op duidt.

De heer Kerstens (PvdA):Ik hoorde mevrouw Schut-Welkzijn zeggen dat als we nuin heel veel gevallen het loon van zieke werknemers nietmeer gaan doorbetalen, werkgevers dan serieuzer werkgaan maken van het aanpakken van beroepsziekten. Ik benblij dat ik dat verkeerd begrepen heb.

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):Ik begrijp nu waar de heer Kerstens op duidt. Ik gaf aan datin heel veel landen de kennis over beroepsziekten veel beteris ontwikkeld dan in Nederland, omdat het onderscheidwordt gemaakt tussen beroepsziekten en overig niet-werk-gerelateerd verzuim. Als wij dat in Nederland zouden doen,zou de kennis over beroepsziekten ook beter ontwikkeldzijn. Daar ben ik van overtuigd.

De heer Van Weyenberg (D66):Dus had de heer Kerstens het toch best wel een beetje goedbegrepen!

108-6-47 september 2016TK 108Wijziging ArbeidsomstandighedenwetTweede Kamer

Mijn vraag is een andere. Ik probeer ook even te kijken waarmevrouw Schut nu staat ten aanzien van dit onderwerp. Ikzie dat met dit wetsvoorstel de toegang tot de bedrijfsartsin ieder geval beter is geborgd dan in het verleden. Dat isimmers vaak nog gewoon een probleem. Dat vinden wij,hoop ik, allebei niet prettig. Er wordt nu eindelijk een goedbasiscontract afgedwongen en geborgd. De VVD staatmisschien anders in dit onderwerp, maar dat zijn dan tochgewoon stappen vooruit?

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):Wij zijn ervoor om te kijken naar wettelijke oplossingenwaarmee de kwaliteit van de zorg wordt verbeterd. Ik heber in de schriftelijke ronde stevig naar gevraagd, maar ditzijn allemaal procedurele voorstellen waarmee niet directde kwaliteit van de zorg wordt verbeterd. D66 zou het tochmet mij eens moeten zijn dat we ernaar moeten strevendat de kwaliteit wordt verbeterd en dat we altijd op zoekmoeten gaan naar maatregelen waarmee de preventiewordt verbeterd?

De heer Van Weyenberg (D66):Ik ben het eens met wat mevrouw Schut zegt over preventie.Ik maak hieruit op dat ook zij het amendement van de heerUlenbelt en mevrouw Tanamal op stuk nr. 11 zal steunen.Mijn fractie overweegt in ieder geval sterk om dat amende-ment te steunen. Daarmee wordt de preventie namelijkbeter geborgd.

Mevrouw Schut vlucht een beetje weg van mijn vraag. Mijnvraag is: is zij het met mij eens dat het borgen van de toe-gang tot de bedrijfsarts en het feit dat iedereen daar gebruikvan kan maken, de kwaliteit van de arbozorg zullen verbe-teren? Is zij het met mij eens dat de regels rondom hetbasiscontract de kwaliteit van de zorg zullen verbeteren?Mevrouw Schut zegt steeds dat een en ander procedureelis, maar dit zijn heel concrete maatregelen. Mijn fractievindt het een stap vooruit. Ik denk dat mevrouw Schut numoet vertellen waar zij staat. Vindt zij het bureaucratischeonzin en is zij ertegen of zegt zij dat het verbeteringen zijndie er inderdaad voor zorgen dat meer mensen goede zorgkunnen krijgen?

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):Ik heb een aantal voorstellen gedaan waarmee de kwaliteitvan de zorg wordt verbeterd. De dingen die de heer VanWeyenberg noemt, schaar ik daar niet onder. Het betreftprocedurele argumenten. Het zijn vinklijstjes, en dat wil nietzeggen dat beroepsziekten worden voorkomen en datminder mensen ziek worden door hun werk. Ik zou graagvoorstellen zien waarmee dat wel wordt bewerkstelligd. Iknoem bijvoorbeeld het voorstel dat ik net heb gedaan. Decuratieve zorg en de arbeidsgeneeskundige zorg moetenveel beter samenwerken. Daar moeten we een actiepro-gramma op zetten om ervoor te zorgen dat mensen nietalleen als werknemer of als patiënt worden gezien, maarals werknemer én patiënt. Dat zal meerwaarde hebben. Datkan niet worden bewerkstelligd met een contract of metalle voorstellen die hier worden gedaan, die grotendeels alin de wet staan.

De heer Van Weyenberg (D66):Dan kan ik toch niet anders dan hopen dat mevrouw Schuteen aantal van de dingen die hierin staan, die er naar hetoordeel van de D66-fractie voor zorgen dat mensen beterearbeidsdeskundige zorg krijgen, steunt? Mevrouw Schutzegt echter dat er meer nodig is. Ik kijk vol enthousiasmeuit naar haar amendement om dat dan ook te borgen. Zijkent mijn inzet rondom de arbeidsmarktpositie van bijvoor-beeld voormalige kankerpatiënten. Ik ga graag het gesprekaan over een betere samenwerking met de curatieve zorg.Dat lijkt mij iets wat we gaan toevoegen, maar dat lijkt mijgeen reden om deze wet niet te kunnen steunen.

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):Zoals ik in mijn inbreng al heb gezegd, biedt de wet nietaltijd een oplossing. Ik vind voorstellen inzake het betrekkenvan de or, het instemmingsrecht en de benoeming van eenpreventiemedewerker totaal niets te maken hebben methet verbeteren van de zorg. Ik vind D66 aan mijn zijde alshet gaat om een motie die ik voornemens ben in te dienenover het verbeteren van de curatieve zorg en de arbeidsge-neeskundige zorg. Dat is fijn, maar ik kan niet warmlopenvoor voorstellen die alleen maar procedureel zijn.

De heer Ulenbelt (SP):Als je voor samenwerking bent tussen de curatieve zorg ende preventieve zorg, dan is het toch op zijn minst nodig datde bedrijfsarts die de preventieve zorg moet verlenen, toe-gankelijk is voor een werknemer. Anders heeft de bedrijfs-arts bij de samenwerking met de curatieve zorg ook hele-maal niets te melden.

Mevrouw Schut kan het regelen van de toegang tot debedrijfsarts toch geen procedureel geneuzel noemen? Datkan zij toch geen bureaucratie noemen? Dat is toch hetborgen van een fundamenteel recht voor werknemers,namelijk het recht op deskundig advies over hun gezond-heid en hun werk? Dat wil de VVD deze werknemers tochniet ontzeggen? Dat doet zij wel als zij tegen deze wet stemt.

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):Nee, zeker niet. Want de werknemer kan al naar debedrijfsarts; dat is al in de wet geregeld.

De heer Ulenbelt (SP):Er zijn werkgevers die geen contracten hebben met arbo-diensten en/of bedrijfsartsen. Nu worden ze daartoe ver-plicht, en gecontroleerd. Dat is toegang regelen. Daar kuntu toch niet tegen zijn?

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):Daar ben ik ook niet tegen. Maar de toegang tot debedrijfsarts voor werknemers is al geregeld. Het enige ver-schil dat hier is gemaakt is: als zich iets voordoet zonderenige achtergrond, moet die toegang er altijd zijn. Dat isiets anders dan wat er in de wet staat. Die toegang is er al,maar u wilt daar iets anders mee dan ik wil.

108-6-57 september 2016TK 108Wijziging ArbeidsomstandighedenwetTweede Kamer

De heer Kerstens (PvdA):Voorzitter. Laat ik beginnen met mijn collega Grace Tanamalte verontschuldigen. Zij heeft namens de Partij van deArbeid de hele voorbereiding van het wetsvoorstel dat wevandaag behandelen voor haar rekening genomen. Datdeed ze met verve, mag ik wel zeggen. Maar ze moet van-daag helaas verstek laten gaan. Gisteren heeft ze mijdaarom gevraagd, haar te vervangen. Dat doe ik graag,want veilig en gezond je werk kunnen doen en hoe wij dathier kunnen bevorderen, is natuurlijk ontzettend belangrijk.Minder leuk was misschien dat ik pas gisteravond met eenen ander aan de slag kon en dus het Nederlands Elftal hebgemist. Maar dat haal ik vast in als de kwalificatie voor hetWereldkampioenschap eenmaal een feit is.

"Van hard werken is nog nooit iemand dood gegaan". Wieheeft zijn vader of zijn opa dat nooit eens horen zeggen alsaansporing of als wijze raad? De betekenis daarvan is dui-delijk: werk is goed voor je. Dat is ook zo: werk is meer daneen keer per maand een loonstrookje en het daarbij beho-rende salaris krijgen. Het betekent ook sociale contacten,structuur in je leven, jezelf ontwikkelen, meedoen en ertoedoen. Maar toch, als je hem letterlijk neemt, is die aloudeaansporing verre van waar. Elk jaar opnieuw verliezennamelijk maar liefst meer dan 2 miljoen mensen wereldwijdhun leven tijdens, door of als gevolg van hun werk. Dat iselke vijftien seconden een dodelijk slachtoffer, iedere dagopnieuw. Ook in Nederland worden mensen ziek tijdenshun werkzame leven. Door een griepje of door hun werk.Ook in Nederland komen mensen door, op of als gevolgvan hun werk te overlijden, omdat ze bekneld raken in eenmachine, verpletterd worden onder een betonnen plaat,slachtoffer worden van een roekeloze weggebruiker of najarenlang gepest te zijn door collega's, geen andere uitwegmeer zien. Of soms omdat ze jaren na hun afscheidsfeestjeen het in ontvangst nemen van het spreekwoordelijkegouden horloge, na een lang en pijnlijk ziekbed alsnogkomen te overlijden aan een ziekte die ze tijdens hun werkopliepen. Veilig en gezond je werk kunnen doen, is dan ookletterlijk van levensbelang. Net zoals goede zorg tijdens jewerkzame leven. Zorg die gericht is op behoud, herstel enverbetering van je gezondheid en op duurzame inzetbaar-heid, zodat je gezond de eindstreep kunt halen en van eenwelverdiend pensioen en van een mooie oude dag kuntgaan genieten.

De Partij van de Arbeid is blij met het wetsvoorstel dat wehier vandaag bespreken. Het adresseert een aantal knelpun-ten op het terrein van de bedrijfsgezondheidszorg die zichin de praktijk voordoen en die wij, maar bijvoorbeeld ookde SER, herkennen en het pakt ze aan. Positief is de Partijvan de Arbeid over het andere spoor dat de ministerbewandelt: het inzetten op stimulerende maatregelen diezich richten op het bevorderen van de samenwerking tussenbedrijfsgezondheidszorg en curatieve zorg en door hetbevorderen van initiatieven van werkgevers en werknemersop het terrein van bedrijfsgezondheidszorg, op regionaalen sectoraal niveau.

Ik heb daar wel een vraag over. De minister en wij ookhebben het altijd over alle werkenden. Toch heeft het eralle schijn van dat het vooral gaat om werknemers, ommensen met een dienstverband bij het bedrijf waar zewerken. Dat zie je in de wet terug, dat zie je ook terug in derol die sociale partners, vertegenwoordigers van werkne-

mers en werkgevers, krijgen toegedicht op het net door mijgenoemde tweede spoor. Maar wat doen we met hetgroeiende leger van flexwerkers, uitzendkrachten, payrol-lers, zzp'ers? Hun rug, hun knieën en hun geestelijkegezondheid zijn mij evenveel waard als die van ieder ander,zeker omdat ik me niet aan de indruk kan onttrekken datflexkrachten als het gaat om zaken als arbeidsomstandighe-den en veiligheid, vaak meer risico's lopen dan vastekrachten. Graag een gedegen reactie hierop.

Dan puntsgewijs kort de in het voorstel zelf voorgesteldeverbeteringen. Laat het helder zijn, de Partij van de Arbeidziet ze als verbeteringen, stuk voor stuk. Dat doen de vak-bonden overigens ook. De eerste verbetering is de voorzieneversterking van de positie van de preventiemedewerker endiens samenwerking met arbodienstverleners. Die isbelangrijk, want er schort nu nog veel aan het fenomeenpreventiemedewerker. Te veel bedrijven hebben geen pre-ventiemedewerker, terwijl dat wel zou moeten, en waar dieer is, komt hij of zij helaas niet altijd voldoende uit de verf.Dat is jammer, voor de preventiemedewerker zelf, maarook voor zijn collega's en voor zijn werkgever. Een preven-tiemedewerker kan en moet een belangrijke rol spelenbinnen het stelsel van bedrijfsgezondheidszorg. Preventiemag binnen dat stelsel geen ondergeschoven kindje zijn.Voorkomen is immers beter dan genezen. Instemming vande ondernemingsraad met de persoon en de positioneringvan de preventiemedewerker is dan ook een stap vooruit.Het vergroot de aandacht en het draagvlak voor die preven-tiemedewerker. Zijn of haar positie wordt bovendien ver-sterkt door de nu voorziene wettelijke verankering van zijnrol richting de arbodienstverlener.

Dan de verduidelijking van de adviserende rol van debedrijfsarts bij verzuimbegeleiding. De tot nu toe gebruikteterm "bijstand" leidt tot ruis in relatie tot zijn of haar rol endie van de werkgever. Die laatste is en blijft verantwoorde-lijk voor verzuimbegeleiding. De bedrijfsarts kan en magdie rol niet opgedrongen krijgen, want daardoor komt zijnonafhankelijke positie in gevaar. Hij moet wel werkgeveren werkende bij die begeleiding adviseren.

Ik zei het net al: voorkomen is beter dan genezen. Bij datvoorkomen heeft uiteraard ook de werkende zelf een ver-antwoordelijkheid, bijvoorbeeld om klachten op tijd teerkennen, voordat ze tot verzuim leiden. In dat kader vindtde Partij van de Arbeid het van groot belang dat mensenaltijd toegang hebben tot een bedrijfsarts en dat ze hem ofhaar kunnen consulteren, zoals dat heet, ook als ze nog nietuitgevallen zijn. Het vastleggen van dat recht in de wet iseen goede zaak. Het is ook goed dat helder wordt gemaaktdat om dat recht ook echt wat voor te laten stellen, hetnodig is dat het recht kenbaar wordt gemaakt, dat er geenonnodige drempels wat betreft plaats en tijd voor zo'nconsult worden opgeworpen, dat er geen toestemming vanje werkgever nodig is en dat hij er ook niet over geïnfor-meerd wordt.

Het belangrijkste onderdeel van het wetsvoorstel dat wijvandaag bespreken, is wellicht het beter waarborgen vanen het meer ruimte bieden aan een professionele beroeps-uitoefening door de bedrijfsarts en andere arbodienstverle-ners. Dat is vanzelfsprekend, maar het gebeurt niet vanzelf.Het "wie betaalt, bepaalt", ligt altijd op de loer. Daarom ishet goed dat een aantal fundamentele rechten en plichtennu in de wet worden vastgelegd, zoals het recht om eenwerkplek, elke werkplek, te bezoeken en het recht om indien

108-6-67 september 2016TK 108Wijziging ArbeidsomstandighedenwetTweede Kamer

nodig een second opinion aan te bieden. Hierbij vraag ikwel aan de minister naar de nut en noodzaak van hetopnemen in het wetsvoorstel van de zinsnede: tenzijzwaarwegende belangen zich daartegen verzetten. Verderis er het recht om, indien gewenst, overleg te voeren metde ondernemingsraad, wat bij mij de vraag oproept of deondernemingsraad ook andersom dat recht heeft. Ten slotteis er de plicht om een klachtenprocedure te hebben.

Dit zijn zaken die behalve in de wet juist ook verankerddienen te worden in het contract tussen werkgever enarbodienstverlener. Het is goed dat dat contract nu onder-werp wordt van wettelijke eisen en dat door de nu voorge-schreven opname in dat contract van de verplichting vande bedrijfsarts om beroepsziekten te melden — een verplich-ting die in het praktijk helaas onvoldoende wordt nageleefd— de noodzaak daarvan nog eens extra wordt benadrukt.Dat is een belangrijke verplichting, omdat de bedrijfsartshet dichtst bij het vuur zit en vanuit zijn of haar professio-naliteit een belangrijke signalerende functie heeft om dathardnekkige fenomeen van beroepsziekten — dat elk jaartot meer dan 3.500 dodelijke slachtoffers leidt, terwijl vol-gens het RIVM jaarlijks meer dan 17.000 mensen eenberoepsziekte oplopen — beter aan te pakken. Dat het moet,staat voor de Partij van de Arbeid buiten kijf. Het is daaromgoed dat die overigens al langer bestaande meldingsplichtnu nog eens flink wordt benadrukt en een prominentereplek krijgt.

Het is ook goed dat het niet nakomen daarvan gevolgengaat krijgen. Dat de sector opnieuw langer de kans krijgtom deze, zoals gezegd, al bestaande verplichting beter tegaan invullen, dat snapt de Partij van de Arbeid, maar moetdat vier jaar duren? Dat is wat de Partij van de Arbeid betreftte lang. Hoe staat de minister tegenover het idee om dietermijn te verkorten, bijvoorbeeld naar twee jaar? Dan nogpraten we over een jaar extra ten opzichte van de in dewoorden van de minister "gangbare overgangstermijn vaneen jaar". Ik citeer nog even door uit de memorie van toe-lichting, onder het kopje Overgangsrecht: "Het belang vaneen goede arbodienstverlening rechtvaardigt geen langeretermijn, noch een structureel gedoogbeleid door deInspectie SZW." Dat ging ergens anders over, maar watmijn fractie betreft is het hier ook naadloos op van toepas-sing.

De Partij van de Arbeid heeft, bij monde van ondergete-kende, maar vooral ook in de persoon van mijn collegaTanamal, herhaaldelijk tot in het mondelinge vragenuuraan toe gepleit voor een onafhankelijk instituut dat werken-den helpt om bij het vermoeden van een beroepsziektesneller hun recht te halen. Nu is, behalve de ziekte inkwestie zelf, ook het halen van je recht vaak een echte lij-densweg. Dat pleidooi herhaal ik hierbij opnieuw. Ik vraagde minister om voor de begrotingsbehandeling met eenvoorstel te komen over hoe een en ander vormgegeven zoukunnen worden.

Ten slotte. In het wetsvoorstel van vandaag wordt ookaandacht besteed aan toezicht en handhaving. Daartoewordt een aantal zaken als overtreding geclassificeerd envoorzien van een boete. Dat is belangrijk, want watbelangrijk en eigenlijk vanzelfsprekend is, gebeurt — ik zeihet al — nog niet vanzelf. De Partij van de Arbeid dringt ersamen met een aantal andere partijen al een tijdje op aan,serieus te bezien wat de mogelijkheden zijn om de inspectieuit te breiden. Dat is gelukt bij het sociaal akkoord dat het

kabinet met vakbonden en werkgevers afsloot in 2013. Bijde begrotingsbehandeling van vorig jaar wisten we 5 mil-joen extra vrij te spelen. Dit voorjaar nam de Kameropnieuw een — overigens door de minister niet ontraden— motie aan over een mogelijke uitbreiding van deinspectie. Hoe staat het met de uitwerking daarvan? Kunnenwe die uitwerking mogelijkerwijs nog voor deze begrotings-behandeling tegemoet zien?

De heer Ulenbelt (SP):Terecht signaleert de heer Kerstens dat vakbonden hierinook verbeteringen zien, maar samen met de bedrijfsartsenbepleiten zij ook het melden van beroepsziekte door dewerkgever bij de Arbeidsinspectie, niet om de werkgeverzwart te maken, maar met het oog op preventie. Nu steuntde PvdA mijn amendement om de preventie te versterken.Dan ligt het toch ook in de rede om hier in dit debat ietsover te zeggen? Laat ik zo maar beginnen.

De heer Kerstens (PvdA):Ik dank de heer Ulenbelt voor de uitnodiging daartoe. Ik zateven met een schuin oog naar mijn klokje te kijken en dattikte maar voort. Ik had in mijn spreektekst ook een vraagaan de minister staan — ik ga hem nu hier ook hardop uit-spreken — over de meldplicht voor arboartsen vanberoepsziekte. Van die meldplicht heb ik gezegd dat die vanmij ook wel wat steviger mag. De vraag was waarom deminister niet heeft voorzien in een meldingsplicht vanwerkgevers aan de inspectie zoals de SP voorstelt, wantwij staan niet afwijzend tegenover dat voorstel.

De heer Van Weyenberg (D66):Voorzitter. De wijziging van de Arbowet over de positie vande bedrijfsarts is zeker niet zonder slag of stoot tot standgekomen. De polder werd het in de SER niet eens en er lagdus ook een zeer verdeeld advies. De minister heeft nu duszelf een heel aantal knopen moeten doorhakken. In grotelijnen is hij daar volgens de D66-fractie aardig in geslaagd.

Een mooi voorbeeld vind ik de second opinion. Van vakbon-den krijgen wij nog steeds de oproep om de mogelijkhedennog verder te vergroten dan in dit wetsvoorstel wordtvoorzien. Het verzoek is om de second opinion zelfs geheelonvoorwaardelijk te maken. Aan de andere kant lobbyenwerkgevers bij ons om die hele second opinion zomaar uitde wet te halen. Naar de mening van D66 zijn beide nietnodig en vindt de minister een goede balans, al hangt datop één punt nog wel af van het antwoord van de minister.Ik vroeg hem om bij deze behandeling te bevestigen hoewij de second opinion voor ons zien en hoe wij ook hetwetsvoorstel lezen. Wij lezen het namelijk zo dat men inprincipe onder deze wet altijd recht heeft op een secondopinion, tenzij een werknemer dat recht echt wil misbruiken,bijvoorbeeld om in een arbeidsconflict de zaak te traineren.Zo lees ik de afwijzingsgrond die in dit wetsvoorstel isopgenomen om in zeer uitzonderlijke gevallen toch geensecond opinion toe te staan. Als ik het wetsvoorstel op dezemanier goed interpreteer, dan kan mijn fractie zich daarinvinden. Mensen die een second opinion willen, kunnen erdus op rekenen dat hun aanvraag altijd zal worden gehono-reerd. Ik vraag de minister wel om dit heel actief te monito-ren. Ik hoop dat hij dit toezegt, zodat ik geen motie hoef inte dienen. Ik wil de vinger aan de pols houden om te zien

108-6-77 september 2016TK 108Wijziging ArbeidsomstandighedenwetTweede Kamer

of de second opinion in de praktijk inderdaad beschikbaaris in de gevallen zoals bedoeld in de wet en dat er nietonnodig wordt ingeperkt. Dat laatste is echt niet de bedoe-ling.

Ook over de rest van de wet heb ik nog een aantal vragen,te beginnen bij de rol van de preventie in het basiscontract.Volgens de minister is dit een soort inherent onderdeel vande professionaliteit van de bedrijfsarts en hoeft het niet inhet basiscontract. Mijn fractie constateert dat de uitgavenvan werkgevers aan preventie fors zijn gedaald: van 1,3miljard in 2003 naar 1,1 miljard in 2012. De minister wil hetmelden van beroepsziekten weer expliciet verplichten,hoewel dat volgens hem al onderdeel is van de professio-naliteit van de bedrijfsarts. Wat mijn fractie betreft is hetdan ook een goed idee om preventie een expliciet onderdeelte laten zijn van het basiscontract. Ik laat me wellicht nogovertuigen door het antwoord van de minister, maarmomenteel zijn wij voornemens om het amendement testeunen van collega Ulenbelt van de SP en mevrouwTanamal van de Partij van de Arbeid, die er vandaag helaasniet bij kan zijn.

Mijn fractie worstelt met het melden van beroepsziekten.Uiteindelijk gaat het erom — dat ben ik met de heer Ulenbelteens — dat je, los van het feit dat het goed is om bij tehouden hoeveel beroepsziekten er zijn, lessen trekt. De heerUlenbelt gaf schrijnende maar helaas wel heel illustratievevoorbeelden van de ingrijpende gevolgen van eenberoepsziekte; buitengewoon triest. Beroepsziekten kunnenworden voorkomen door de werkwijze aan te passen ofdoor mensen bewust te maken van de risico's. Dat is watmij betreft het ultieme doel van de melding, niet de meldingan sich. Dan loop je al heel snel aan tegen ingewikkeldeprivacy-vragen. Nu krijgt een bedrijf niet te horen van debedrijfsarts dat er een beroepsziekte is geweest, terwijl jedaar de actie wilt hebben om met het oog op de toekomsthet ontstaan van een beroepsziekte te voorkomen. Privacyen het medisch beroepsgeheim staan bij mijn fractie hoogin het vaandel, maar zijn er geen manieren — geanonimi-seerd of anderszins — om ervoor te zorgen dat het bij dewerkgever landt dat er sprake is van een beroepsziekte,zodat hij of de desbetreffende sector actie kan ondernemen?De heer Ulenbelt had een suggestie over de rol van deInspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Hij kan er viadie band voor zorgen dat zo'n melding toch weer bij eensector of een bedrijf komt. Ik vind dat we wat dit onderwerpbetreft nog echt door moeten zoeken, want dat wat er ligtis voor mij onbevredigend. Ik verzoek de minister om hieropuitgebreid in te gaan.

De minister kiest ervoor om uiteindelijk in de wet de optieop te nemen dat individuele bedrijfsartsen worden beboetindien zij beroepsziekten niet melden. Ik heb aarzelingenover de inhoud en vraag mij af of dit überhaupt gaat wer-ken. Daarbij komt dat ik er grote moeite mee heb — dat zegik ook maar eerlijk — dat de bedrijfsarts wordt beboet. Wewillen uiteindelijk immers dat die werkgever lering trekt uithet ontstaan van die beroepsziekte. Ik denk dat heel veelwerkgevers het graag van de bedrijfsarts zouden willenhoren als hij een beroepsziekte constateert. Geen werkgeveris er namelijk trots op als blijkt dat zijn mensen ziek wordenvan of zelfs overlijden aan het werk dat zij doen. Elke ver-antwoordelijke werkgever — zo ken ik ze — wil dat voorko-men, dus laten we nagaan of we het wat dat betreft beterkunnen doen.

Nu staat in de wet het haakje dat, als bedrijfsartsen nietmelden dat er een beroepsziekte is, er een artikel in werkingkan treden om hen te beboeten. Er wordt echter niet helderwat de criteria daarvoor zijn, wanneer dat artikel in werkingtreedt en hoe een en ander eruit gaat zien. Vanuit wetstech-nisch oogpunt heeft mijn fractie daar moeite mee.

Het gebeurt wel vaker dat iets later in werking treedt, bij-voorbeeld de Quotumwet. Een aantal collega's heeft datdossier hier behandeld. Wat de Quotumwet betreft is echterwel expliciet gemaakt wanneer dat haakje in werking treedt.In dit geval is dat volstrekt open en dat geeft mijn fractiehet ongemakkelijke gevoel dat wij carte blanche geven vooreen nieuw instrument, terwijl er geen duiding is gegevenaan wanneer het wordt ingezet en hoe. Wat mij betreft geeftde minister nu helder aan hoe het zit: wat worden de crite-ria, hoe ziet die verplichting eruit? Mijn fractie zal danafwegen of zij dat een overtuigend en goed verhaal vindt.Of dit gaat nu uit de wet. Dan kan de minister op elkmoment met een wetsvoorstel komen om die boete in tevoeren. Dan voeren we in ieder geval het goede en volledigepolitieke debat. Ik overweeg hierover een amendement inte dienen, maar ik ben vooral nieuwsgierig naar de reactievan de minister op de wetgevingstechniek, mijn ongemakten aanzien van dit artikel en op mijn bredere zorg die devraag inhoudt of dit niet iets is wat eigenlijk niet raakt aande kern van het probleem.

In het wetsvoorstel staat een bepaling die tot doel heeft hetwerk van zzp'ers stil te kunnen leggen indien zij meerderemalen de Arbowet hebben overtreden. Je kunt een princi-pieel debat voeren over zzp'ers en hun rol in relatie totopdrachtgevers en werkgevers, maar wij hebben in deschriftelijke ronde in ieder geval gekeken of deze bepalingverschil zou maken. Wij kregen de reactie dat de ministergeen antwoord kan geven op onze vraag of de InspectieSZW deze bevoegdheid de afgelopen jaren graag een keerhad gebruikt. Op dat moment ontstond bij mij wel het beeldvan een symbool; het invoeren van iets zonder dat er eenconcreet voorbeeld is. Kan de minister toch nog aangevenwat dit toevoegt? Laten we niet het principiële debat voeren.Ik denk namelijk dat de minister en ik daar verschillend instaan. In dit geval wil ik dit beoordelen op effect, want totnu toe heb ik geen enkele aanleiding om hiervan effect teverwachten terwijl dat volgens mij het minste is dat je magverwachten als je iets in een wet zet.

Ik sluit mij kortheidshalve aan bij de vraag van de heerUlenbelt over het overgangsrecht van de preventiemede-werker. Ook wij kregen van de FNV het signaal dat alsgevolg van de vorm van het overgangsrecht er nog heelsnel preventiemedewerkers worden aangenomen. Ik vindhet op zichzelf natuurlijk buitengewoon goed dat preventie-medewerkers worden aangenomen, maar is men nu bezigom maar snel om deze wet heen te werken? Het positievenieuws is dan misschien dat deze wat zijn schaduw inpositieve zin vooruitwerpt — dit zeg ik tegen de heer Ulen-belt — maar het is toch opmerkelijk. Herkent de ministerdit signaal?

Ik sluit mij ook aan bij de vraag van de heer Ulenbelt oftoegang tot de preventiemedewerker inderdaad integraalonderdeel is van de toegang tot de bedrijfsarts die met dezewet wordt gesteund. Ik zeg nogmaals dat mijn fractie blijis met de richting van deze wet.

108-6-87 september 2016TK 108Wijziging ArbeidsomstandighedenwetTweede Kamer

Tot zover mijn vragen over de inhoud van het wetsvoorstel.Ik heb nog wel een vraag over de context van deze wet.Deze wet gaat leiden tot extra werkzaamheden voorbedrijfsartsen. Dat is ook het doel. Er zijn echter al zo weinigbedrijfsartsen en je kunt zien dat het er met de instroomvan bedrijfsartsen slecht voor staat. Uiterlijk in oktober zaler dan ook een plan komen met als doel het aantalbedrijfsartsen te vergroten. Dat heeft de minister toegezegdnaar aanleiding van vragen van onder andere D66. Ligt menop schema met dat project?

Mij viel wel op dat in de taakopdracht van de kwartiermakerdie is aangezocht om naar het aantal bedrijfsartsen te kijken,helemaal niets staat over het tevens problematische gebrekaan verzekeringsartsen. Dat is een onderwerp dat D66 ookaltijd op tafel legt. Waarom is hiervoor gekozen? Is het tochniet goed om ook hiernaar te kijken? Ik ben mij ervanbewust dat het twee iets andere organisaties zijn en dat hetandere werkgevers zijn, maar voor beiden geldt dat er eenprobleem is met de instroom. De kwartiermaker gaat ookkijken naar het kwaliteitsbeleid: het vastleggen in richtlijnenen protocollen van de zaken die zorgen voor een goedekwaliteit van zorg. Het maakt ook het vak van bedrijfsartsaantrekkelijker als je ervoor zorgt dat je steeds buitenge-woon boven op de actuele stand van de wetenschap zit enje de nieuwe inzichten meteen kunt gebruiken in de dage-lijkse praktijk. Dat is de beroepseer van een bedrijfsarts.

In de taakopdracht staat dat financiering door de overheidbij dit soort richtlijnen en protocollen eigenlijk bij voorbaatis uitgesloten. Nu zeg ik niet dat ik daarvoor pleit, maar ikvind dat de kwartiermaker in de gesprekken met expertseen open mind moeten kunnen hebben. Hij moet er openin zitten en bekijken wat werkt. Kan de minister toezeggendat als de kwartiermaker de vrijheid heeft om dit weldegelijk te onderzoeken en dat als blijkt dat het toch demeest efficiënte manier is als ook de overheid daar eengrote of kleine bijdrage aan levert, dit een advies is dat kanworden gegeven en dat de minister dit dan ook serieus zalbekijken?

De heer Pieter Heerma (CDA):Voorzitter. Ik begin met het punt waarmee collega VanWeyenberg van D66 afsloot. Dit wetsvoorstel gaat over debedrijfsgezondheidszorg, de positie van bedrijfsartsen ende kwaliteit van deze zorg. Voor de kwaliteit van deze zorgis niet alleen de positie van de bedrijfsarts belangrijk, maarook dat er voldoende bedrijfsartsen zijn. Daarover hebbenwe de afgelopen jaren diverse debatten gehad. Er is eenkwartiermaker aangesteld. Ik ben benieuwd of de ministerkan aangeven wat de stand van zaken is. Is de instroomsinds afgelopen september al toegenomen? Ik sluit ook aanbij de vraag van de heer Van Weyenberg over de open mindover de financiering. Ook ik vind dat de kwartiermaker daarmet een open blik naar moet kunnen kijken zonder dat vantevoren al vaststaat welke rol de overheid daarin speelt.

Dit wetsvoorstel volgt op een bijzonder SER-advies uit 2014.Dat was niet zomaar een verdeeld advies, maar een drie-dubbel verdeeld advies. Het werd destijds door de toennieuwe SER-voorzitter, die er net een week zat, op dezewijze gepresenteerd. Tegelijk was er bij de presentatie vanhet rapport ook overeenstemming over een aantal zaken.De minister heeft die zaken overgenomen en een aantalknopen doorgehakt. In navolging van eerdere sprekers moet

ik aangeven dat ook mijn fractie in grote lijnen positief isover wat hier ligt. Dit voorstel brengt daadwerkelijk verbe-teringen aan op een aantal punten, zoals de positie van debedrijfsarts en de toegang tot de bedrijfsarts. Ik dank deminister ook voor de schriftelijke beantwoording van allerleivragen. Een aantal vragen zijn uitvoerig en duidelijkbeantwoord, bijvoorbeeld over de terminologie rondomhet geven van bijstand dan wel advisering door debedrijfsarts en ook over de rol van de or inzake de persoonvan de preventiemedewerker. Ik vind de beantwoordingvan het kabinet op dat punt overtuigend.

Over de second opinion — of de tweede opinie, zoals deheer Ulenbelt die zojuist noemde — is nog wat discussie.Ik deel de mening van de heer Van Weyenberg dat er eenbalans gevonden lijkt te zijn. De werknemers zoudeneigenlijk elke beperking willen weghalen, de werkgeverszouden dat überhaupt niet willen. Mijns inziens is sprakevan een goede balans als een second opinion niet oneindigdoor kan slaan en niet te veel beperkt wordt. Hoe zit hetmet de zwaarwegende argumenten? De heer Ulenbelt heefter een amendement over ingediend. Kan de minister uiteen-zetten wat de zwaarwegende argumenten zijn om ook dui-delijk te maken dat een second opinion niet te veel beperktwordt? Ik ben daarbij benieuwd wat de minister vindt vande suggestie van OVAL, die suggereert dat het voor debalans goed zou zijn als ook de werkgever een second opi-nion kan aanvragen. Daarop krijg ik graag een reactie vanhet kabinet.

Het oordeel van mijn fractie over het tweede amendementvan de heer Ulenbelt, dat daarna opnieuw is ingediend enis meeondertekend door mevrouw Tanamal, neigt naar"positief". Over het eerste amendement over de zwaarwe-gende argumenten ben ik kritisch, want ik denk dat het goedis dat er een beperking in zit. Als we het over bedrijfsgezond-heidszorg hebben, is preventie toch belangrijk, ook in datbasiscontract en voor de positie van de bedrijfsarts. Ik vindhet dus een sympathiek amendement en ik ben ook daaromzeer benieuwd hoe de minister daarop gaat reageren.

Ik sluit af met het punt van de meldplicht van de bedrijfsartsen de boete die daaraan gekoppeld is. Ook ik heb daartwijfels over, zowel over de bedrijfsarts als over de manierwaarop het wetstechnisch is geregeld. De heer Van Weyen-berg verwees daarbij zojuist naar de Quotumwet. Hij gafaan dat het bij de Quotumwet tenminste heel duidelijk is.Maar zelfs bij de Quotumwet is nog een weegmomentingebouwd. Zelfs daarbij is heel veel discussie over de vraagof het nou wel of niet gebeurt. Met permissie: de heer VanWeyenberg geeft aan dat het bij de Quotumwet misschiennog wel kan, maar zelfs daarbij kun je dus heel erg twijfelenover de vraag hoe duidelijk het uiteindelijk is. Is het danniet verstandiger, ook wetstechnisch, om te zeggen dat, alswe het op een later moment gaan afwegen, dat het momentis om het er ook wettelijk over te hebben, in plaats van omhet nu zo loshangend in een wet mee te nemen, terwijl hetonduidelijk is wat er op dit punt bij de evaluatie over eenpaar jaar mogelijk gaat gebeuren? Ook daar krijg ik dusgraag uitgebreid een reactie op van de minister. Ik zie uitnaar de beantwoording.

De vergadering wordt van 14.15 uur tot 14.31 uur geschorst.

108-6-97 september 2016TK 108Wijziging ArbeidsomstandighedenwetTweede Kamer

Minister Asscher:Voorzitter. Het is fijn dat we dit wetsvoorstel zo snel in ditKamerseizoen kunnen bespreken.

Goede arbeidsgerelateerde zorg is gericht op het behoud,het herstel en de verbetering van de gezondheid en duur-zame inzetbaarheid van werkenden. De arbeidsmarkt ver-andert. Duurzame inzetbaarheid van de beroepsbevolkingwordt steeds belangrijker. Mede tegen die achtergrondworden met dit wetsvoorstel een aantal wijzigingen van deArbeidsomstandighedenwet voorgesteld. Het voorstel staatvoornamelijk in het teken van het verbeteren van de rand-voorwaarden voor het werk van de bedrijfsarts, de verster-king van de betrokkenheid van werkgevers en werknemersbij arbodienstverlening en het bevorderen van preventiebinnen een bedrijf.

Laat ik vooropstellen dat ik heel veel waardering heb voorhet werk van de bedrijfsarts. Hoe belangrijk een bedrijfsartskan zijn, merkte ik voor de zomer op een congres overongewenste omgangsvormen. Een slachtoffer daar verteldeme dat ze met haar klachten bij de bedrijfsarts kwam endat die de eerste was die benoemde dat het om pestenging. Dat was een heel belangrijk moment voor haar: destart van de aanpak van het probleem op haar werk. Hetwas maar een van de voorbeelden van iemand die bij eenbedrijfsarts eindelijk gehoor vindt en daadwerkelijk wordtgeholpen. Een ander voorbeeld kwam van een bedrijfsartsin de agrarische sector. Die vertelde me dat in de gesprek-ken tussen bedrijfsartsen in die sector het grote aantal arm-en schouderklachten bij schoffelaars opviel. Vervolgens isgezocht naar een andere vormgeving van de schoffel.Intussen is het aantal klachten duidelijk afgenomen. Somskan het zo simpel en zo effectief zijn om wat aan preventiete doen. Als de bedrijfsartsen dat probleem niet haddengesignaleerd, was er wellicht geen actie ondernomen enhadden veel schoffelaars nu nog steeds last gehad.

Dit zijn goede voorbeelden, die aansluiten bij het doel vanhet wetsvoorstel: preventie bevorderen en bedrijfsartsenen andere arbodienstverleners een sterke positie geven.Om dat te bereiken moet je altijd bereid zijn om te bekijkenwat beter kan. Vanuit allerlei hoeken zijn in het afgelopenjaar knelpunten genoemd die slecht uitpakken voor hetprofessioneel handelen van de bedrijfsarts. We kennen dieook wel: discussie over de onafhankelijkheid van dienspositie, werkgevers zonder overeenkomst met de bedrijfs-arts of arbodienst, te weinig aandacht voor preventie, teweinig samenwerking tussen de gewone gezondheidszorgen bedrijfsartsen en, tot slot, het niet altijd onderkennenvan beroepsziekten of het onvoldoende melden daarvan.

Zoals bekend heeft het kabinet de SER gevraagd om hier-over te adviseren. De SER onderkent weliswaar het belangvan goede arbeidsgerelateerde zorg, maar is verre vanunaniem gebleken in het advies. Dat kan soms gebeuren.In het daarop volgende kabinetsstandpunt hebben wegekozen voor het inzetten op een aantal concrete maatrege-len die de dienstverlening in de bedrijfsgezondheidszorgverbeteren en de positie van de werknemer versterken. Dewerkgever houdt daarbij de regie over de verzuimbegelei-ding. De knelpunten die ik net noemde, worden langs tweesporen aangepakt. Het eerste spoor is: een aantal aanpas-singen in de Arbeidsomstandighedenwet. Daarover pratenwe vandaag in de Kamer. Het tweede spoor is: inzet op niet-

wetgevende, stimulerende maatregelen gericht op hetbevorderen van de samenwerking tussen de bedrijfsgezond-heidszorg en de curatieve zorg. Mevrouw Schut steldehierover ook een vraag, maar daarbij gaat het veel meerook over de cultuur van het samenwerken. Beide sporenzijn in mijn ogen elementair om de verbetering te bereikendie nodig is. In 2020 wordt een evaluatie uitgevoerd. Diezal betrekking hebben op beide sporen, zowel het wetge-vende traject als de stimulerende maatregelen. Het voorsteldat wij vandaag bespreken, beoogt de onafhankelijkepositie van de bedrijfsarts te verduidelijken, onder anderedoor een aantal randvoorwaarden voor het handelen vande bedrijfsarts vast te stellen. Dat is een. Twee is de ver-plichtstelling van een basiscontract tussen werkgever enarbodienstverlening met een verplicht aantal elementendaarin. Drie is de versterking van de positie van de preven-tiemedewerker en de bevordering van de samenwerkingmet de arbodienstverleners.

De SP vraagt of met dit wetsvoorstel de onafhankelijkeberoepsmatige ondersteuning van de bedrijfsarts terug is.Ik denk dat dit wetsvoorstel daarvoor in ieder geval eengoede basis biedt. Misschien kan het nog beter. Wij zullendat in het kader van de evaluatie meenemen. Maar latenwij in ieder geval deze stap zetten en dus deze weg inslaan.Zo heb ik het betoog van de heer Ulenbelt ook opgevat.

De SP en de Partij van de Arbeid vroegen waarom heteigenlijk geen bezwaar is dat de werkgever zichzelf zoumoeten melden bij arbeidsongevallen. Dit hoeft niet bijberoepsziekten, maar moet wel bij arbeidsongevallen. Waarzit het verschil in plicht van melding bij de inspectie? Hetis hiervoor goed om te kijken naar het verschil tussen defenomenen "arbeidsongeval" en "beroepsziekte". Eenongeval treedt plotseling op en is ook voor iedereen in eenbedrijf merkbaar en zichtbaar. Bij beroepsziekten ligt datveelal heel anders. Die komen vaak pas jaren later tot uit-drukking en kunnen dus ook bij een van de vorige werkne-mers zijn ontstaan. Er is dus niet altijd een even evidenteeen-op-eenrelatie. Bovendien is het niet onbelangrijk dathet fenomeen "beroepsziekte" moet worden vastgestelddoor een bedrijfsarts. Daarbij komen ook zaken als privacyen het medisch beroepsgeheim aan de orde. De grote ver-schillen tussen die twee fenomenen maken dat die eenander wettelijk kader betreffen, waarbij ik overigens erkendat er dilemma's zijn. Ik zal daar straks uitgebreid op ingaan.Aan de ene kant is er namelijk de wens om meer te weteneen aan de andere is er de noodzaak om zowel de bedrijfs-arts als de werknemer te beschermen.

In het certificatieschema van arbodiensten staat inderdaadnog een fout. Daar verwees de SP ook naar. Artikel 9 lid 3van de Arbeidsomstandighedenwet stelt: "De persoon,bedoeld in artikel 14, eerste lid, die belast is met de taak,bedoeld in onderdeel b van dat lid, of de arbodienst meldtberoepsziekten aan een door onze minister hiertoe aange-wezen instelling". Wij hebben geconstateerd dat er in delagere arboregelgeving nog artikelen staan die hiermee nietsporen. De juridische argumentatie voor artikel 9, lid 3,geldt in gelijke mate voor de lagere arboregelgeving. Diemoet dus worden aangepast.

Hoe gaan wij om met de zittende preventiemedewerkers?Dat vragen de SP en D66. De wet heeft geen terugwerkendekracht en geldt dus alleen voor nieuwe benoemingen. Ikverwacht echter dat bij de grote meerderheid van debedrijven binnen een termijn van twee tot drie jaar nieuwe

108-6-107 september 2016TK 108Wijziging ArbeidsomstandighedenwetTweede Kamer

benoemingen gerealiseerd zijn en dat het in die zin dus nietmeer relevant is dat er nu nog preventiemedewerkers zijndie nog onder het oude regime benoemd zouden kunnenzijn. Het lijkt mij te vergaand om dit met terugwerkendekracht in te voeren, want dan creëer je weer onzekerheidvoor de preventiemedewerkers. Dat lijkt me niet nodig. Hetsysteem wordt ingevoerd. Iedereen weet dat het zo is enbinnen een aantal jaren zullen alle benoemingen conformde wet zijn.

De SP vraagt of het vakmanschap van de bedrijfsartseigenlijk een stelselwijziging vergt. Waarom laten wij hetoor hangen naar de SER die daar voorzichtig in bleef? Wijhebben een aantal knelpunten van het huidige stelsel aan-gewezen toen wij advies vroegen aan de SER, met namerond de positie van de bedrijfsarts en het ontbreken vanhet contract tussen werkgever en arbodienst. Ik zei net aldat ik heb gekozen voor een aanpak via twee sporen: eenwetswijziging in de Arbowet en de buitenwettelijke aanpak.Wij kiezen er nu dus niet voor om het stelsel als zodanigop de kop te zetten. Ik denk dat er balans zit tussen aan deene kant het versterken van de positie van de werknemeren de bedrijfsarts en aan de andere kant het laten liggenvan de regie voor het verzuim bij de werkgever, waar ookheel positieve elementen aan zitten.

De SP vraagt ook hoe het zit met de vrijstelling van de ver-plichting tot certificatie. Wat voor problemen wordendaarmee eigenlijk opgelost? "Waar is dat voor nodig" omzo'n vrijstellingsmogelijkheid in de wet te introduceren?Het gaat erom dat de wet toepasbaar moet zijn op hetmerendeel van de situaties. Dan kan zich een situatievoordoen waarbij de toepassing van deze voorschriften totonredelijke of zelfs niet-uitvoerbare eisen leidt. Ook kunnener heel logische redenen zijn waarom je de regel tijdelijkniet zou willen toepassen. Dan kan het wenselijk zijn omsnel te kunnen reageren en niet de wet of de regels tehoeven aanpassen. Is daarvan dan een voorbeeld te geven,is de logische vervolgvraag. Een voorbeeld is een trainingzelfredzaamheid onder water. Voor personeel dat per heli-kopter naar een boorplatform wordt vervoerd, wordentrainingen in zelfredzaamheid gegeven voor het geval diehelikopter in het water plonst. Die trainingen worden in eenzwembad gegeven. Tijdens die training raken mensen onderwater en is er sprake van overdruk. De huidige regelgevingeist dan dat werknemers beschikken over een duikcertificaat.Het lijkt een zware eis om een duikcertificaat verplicht testellen voor een kleine training voor mensen die naar eenboorplatform gaan en die zelfredzaamheid in het watermoeten leren in een zwembad. Het is een kleine categorieen de heer Ulenbelt zal het met mij eens zijn dat voor ditsoort situaties een vrijstelling is gerechtvaardigd.

De heer Ulenbelt wil graag in de wetsgeschiedenis en deHandelingen opgenomen zien dat de toegang tot de preven-tiemedewerker vanzelfsprekend is, want dit staat naar zijnmening niet helder in de tekst. Ja, vanzelfsprekend. Detoegang tot de preventiemedewerker dient volstrekt vanzelf-sprekend te zijn. Ik spreek dit hier graag luid en duidelijkuit en ik breng dit ook in de communicatie extra onder deaandacht: volstrekt vanzelfsprekend.

Een volgende vraag is waarom de toegang tot de driekerndeskundigen niet apart is geregeld. Waarom is dedoorverwijzing naar andere kerndeskundigen geen onder-deel van het basiscontract? In dit voorstel wordt de toegangtot de bedrijfsarts geregeld. De bedrijfsarts betrekt zo nodig

andere kerndeskundigen en opent daarmee zo nodig detoegang van werkenden tot die deskundigen. Ook die toe-gang is daarmee onderdeel geworden van het basiscontract.Dat is altijd op verwijzing van de bedrijfsarts. Hij kan vervol-gens aan de werknemer toegang bieden tot die deskundi-gen. Volgens mij is het op die manier voldoende geborgd.De heer Ulenbelt zal ook geen directe toegang tot de kern-deskundigen voorstellen. Het is de bedoeling dat het viade bedrijfsarts gaat; hij kan namelijk inschatten naar welkekerndeskundige betrokkene moet worden verwezen als dataan de orde is.

Waarom staat niet in het basiscontract dat de bedrijfsartsenpreventietaken moeten uitvoeren? Het aandragen van pre-ventieve maatregelen aan de werkgever en werknemersver-tegenwoordiging in het bedrijf is in mijn ogen onderdeelvan de professionaliteit van de bedrijfsarts. Ik verwijs naarde schoffel waar ik zojuist over sprak. Dit blijkt ook uit dekernwaarden die de Nederlandse Vereniging voor Arbeids-en Bedrijfsgeneeskunde heeft opgesteld voor bedrijfsartsen.Al het handelen van de bedrijfsarts is gericht op het voor-komen van beroepsziekten en beroepsgerichte aandoenin-gen, en op het behoud van duurzame inzetbaarheid vanwerknemers. De bedrijfsarts kan onder andere in het kadervan zijn adviesfunctie bij de RI&E, de werkgever adviserenover passende preventieve maatregelen.

De regering is daarnaast van opvatting dat met het huidigevoorstel al een aantal maatregelen wordt genomen dat depreventie verbetert. Ik noem de invoering van een spreek-uur, ruimte voor professioneel handelen en de werkvloerbezoeken als de bedrijfsarts dat nodig vindt. Met de invoe-ring van de basiscontracten worden de nu ook al geldendeverplichtingen zoals het periodiek gezondheidskundigonderzoek nadrukkelijker onder de aandacht gebracht.Daarnaast noem ik aspecten als de invoering van een rechtop second opinion, verplichte samenwerking tussen preven-tiemedewerker en kerndeskundige, versterking van debetrokkenheid van werkgevers en werknemers bij arbo-dienstverlening, het verlenen van een instemmingsrechtaan de medezeggenschap op de persoon en de positione-ring van de preventiemedewerker en het recht van debedrijfsarts om overleg te voeren met de medezeggenschap.Dit zijn allemaal handvatten voor de Inspectie SZW om tehandhaven op het basiscontract en onderdelen ervan. Ookdaarvan kan een preventieve werking uitgaan.

Met andere woorden — en dan reageer ik ook meteen ophet amendement — ik vind het op zichzelf een sympathiekvoorstel om juist ook in het basiscontract op te nemen datde bedrijfsarts de werkgever moet adviseren over preventie.Ik vind dat ook belangrijk en ik heb dit net beargumenteerd.De bestaande regelgeving en wat daaraan wordt toege-voegd als de Kamer deze wet aanneemt, bieden wat mijbetreft voldoende borging om de werkgever te adviserenover preventie. Het amendement is in lijn met de kernwaar-den die onder dit wetsvoorstel liggen en ik kan mij in diezin wel voorstellen dat de Kamer er belang aan hecht omdit adviseren over preventie nog eens expliciet op te nemen.Om die reden laat ik het aan het oordeel van de Kamer overhoe om te gaan met dit amendement.

Ik zal meteen ingaan op het andere amendement van deSP, het amendement-Ulenbelt/Kerstens op stuk nr. 13, overhet melden van beroepsziekten. Ik heb daar het een enander over gezegd. Wij doen er van alles aan om ervoor tezorgen dat beroepsziekten worden onderkend en gemeld.

108-6-117 september 2016TK 108Wijziging ArbeidsomstandighedenwetTweede Kamer

In de nota naar aanleiding van het verslag heb ik al uiteen-gezet waarom ik niet de verplichting bij de werkgever wilneerleggen die hier wordt voorgesteld. Vroeger was dat zo.Dat leidde toen tot een gering aantal meldingen. Dat kwamin het debat ook al even aan de orde. Destijds is mede opverzoek van sociale partners de plicht om beroepsziektente melden anders georganiseerd. Sindsdien moetenbedrijfsartsen geanonimiseerde informatie over beroeps-ziekten bij werknemers, melden bij het Nederlands Centrumvoor Beroepsziekten (NCvB). Daarmee hebben wij bereiktdat een beter zicht is ontstaan op voorkomende beroeps-ziekten in Nederland. Dat beeld proberen wij verder te ver-beteren, onder andere door de verplichting om in hetbasiscontract op te nemen dat een bedrijfsarts ook tijd moetkrijgen voor het opsporen of onderkennen, het diagnostice-ren en het melden van beroepsziekten. Als hij daar tijd aanbesteedt, is die dus declarabel.

Dat er vroeger maar weinig werd gemeld was niet zovreemd, want er was een heel duidelijke negatieve prikkelvoor de werkgever om zichzelf aan te geven bij de inspectie.Daardoor zou namelijk misschien blijken dat hij had gefaaldin zijn preventieve taak en daar zouden dan aansprakelijk-heidsvragen achteraankomen. Uit de inbreng in eerste ter-mijn blijkt mij heel helder dat dit voor de Kamer eenbelangrijk punt is. Ik heb daarom nog een keer bekeken watde SER daar nou precies over adviseerde. Ook de SER zegtdat het belangrijk is dat er meer wordt gemeld en ook deSER doet daarvoor een aantal voorstellen. Als ik die voor-stellen afvink, moet ik vaststellen dat ik ze allemaal hebovergenomen in dit voorstel. Duidelijker benoemen datmelden een onderdeel is van het takenpakket van debedrijfsarts, zit erin. Dat de tijd die aan de melding isbesteed, declarabel is, zit erin. Dat er meer nadruk komt ophet aanbieden van periodiek arbeidsgezondheidskundigonderzoek is nu vastgelegd. Ik ontraad om die reden hetamendement.

De tweede reden is de privacy. Medewerkers moeten teallen tijde beschermd worden en hun individuele gegevensmogen niet bij derden terechtkomen. Indien de bedrijfsartsindividuele gevallen aan de werkgever meldt, komt de pri-vacy ernstig in het geding. Het internationaal gegarandeerdemedisch beroepsgeheim dient gewaarborgd te worden. Almet al voel ik er dus niet voor om de bedrijfsarts naast hetmelden aan de NCvB een tweede verplichting op te leggendie in het verleden niet gewerkt heeft. Ik ontraad dus hetamendement.

De heer Ulenbelt (SP):Ik ben groot gegroeid in de tijd dat die meldingen nietwerkten, maar zij werkten wel in Rotterdam. Op een gege-ven moment dacht heel Nederland dat asbestziekte alleenin Rotterdam voorkwam. Wij hadden daar een geneeskundigarbeidsinspecteur die tegen iedere werkgever die hijtegenkwam, zei: je moet het melden. Van de 500 meldingenvan toen kwamen er zeker 400 uit Rotterdam. Dat wil duswel. Het bezwaar van de minister dat werkgevers enbedrijfsartsen niet om kunnen gaan met privacy op het vlakvan beroepsziekten is niet aan de orde. Er zijn protocollenvoor de wijze waarop moet worden omgegaan met medi-sche gegevens bij ziekteverzuimbegeleiding door werkgeveren arboarts. Op die manier kan het ook. Ook nu hoeft eenwerkgever niet te horen dat er beroepsziekten zijn bij hemin het bedrijf, of dat nu door hem komt of door een ander.Internationale verdragen schrijven voor dat de Arbeidsin-

spectie er kennis van neemt. Ik wil dat helemaal niet doendoor schending van de privacy. Het is echt een signalering.De namen hoeven er niet bij, maar afdeling, omstandighe-den, kans op herhaling en dergelijke moeten wel wordenvermeld. Daar moet iets voor te bedenken zijn, zonder datde privacy wordt geschonden.

Minister Asscher:Ik weet niet zeker of het voorbeeld uit de jeugd van de heerUlenbelt — misschien moet ik het niet zijn jeugd noemen,maar zijn periode van rijping in dit vak in Rotterdam — eenargument pro of contra deze verplichting is. Het was toenafhankelijk van de toevallige omstandigheid dat het inRotterdam gebeurde. De verplichting als zodanig leiddeniet tot resultaat. Je legt een verplichting op aan degenedie het niet uit zichzelf goed doet. Ik ben dus bezorgd datde bedoeling goed is, maar het effect slecht. Straks is heteffect dat er minder gemeld wordt en dat er minder zichtop beroepsziekten komt, waardoor er ook minder kansenzijn om werknemers daartegen te beschermen, terwijl datvolgens mij ons gemeenschappelijke doel is.

Het tweede argument, het privacyargument, is subsidiair,maar wel relevant. Er zijn best redenen om die zorg heelserieus te nemen. De heer Ulenbelt zegt dat je daar iets opkunt verzinnen. Dat is misschien wel zo, maar op ditmoment, in de vorm die hij voorstelt, lijkt het idee van deheer Ulenbelt mij niet verstandig, om twee redenen. Deeerste reden is het effect: er is een reëel gevaar dat er juistminder in plaats van meer wordt gemeld. Dat is slecht voorwerknemers, die juist behoefte hebben aan een tijdigeonderkenning van beroepsziekten. De tweede reden is eenniet-opgelost privacyvraagstuk, dat we wel degelijk serieusmoeten nemen.

De heer Ulenbelt (SP):Maar hoe wil de minister het dan oplossen? Hoe krijgt deverantwoordelijke werkgever te horen dat er bij hem in hetbedrijf beroepsziekten zijn ontstaan, zodat hij naar dieafdeling kan lopen? Ik had de minister de suggestie gedaanom de bedrijfsarts bij het Nederlands Centrum voorBeroepsziekten te laten melden om welk bedrijf of welkebedrijven het gaat; dan kan de Arbeidsinspectie erbij. Datwijst de minister echter ook af. Daarmee verspelen wij designalerende functie van de beroepsziekte om iets te doenaan de factoren die deze ziekte veroorzaakt hebben. Heeftde minister daar dan een andere oplossing voor?

Minister Asscher:Volgens mij is het niet nodig dat je daarvoor deze meldings-plicht opneemt. Wij hebben zojuist gesproken over debedrijfsarts. Deze heeft toch al de taak om te adviseren overpreventie; dat is een van zijn verantwoordelijkheden. Alshij in het bedrijf dingen ziet die hem zorgen baren, heeft hijuit dien hoofde reden om met het bedrijf of de medezeggen-schap in gesprek te gaan en te zeggen: je zou de volgendemaatregelen moeten nemen. Die mogelijkheid heeft debedrijfsarts nu al. Ik ben bang dat de verplichting die deheer Ulenbelt wil er juist toe leidt dat men niet meldt. Watwij allebei willen, namelijk dat de bedrijfsarts ook preventiefoptreedt bij constatering van beroepsziekten, is nu almogelijk. Dat zit al in zijn taak. In zijn basiscontract staat deopdracht om bij te dragen aan preventie van beroepsziekten.

108-6-127 september 2016TK 108Wijziging ArbeidsomstandighedenwetTweede Kamer

De heer Ulenbelt (SP):De minister laat het preventieamendement over aan hetoordeel van de Kamer. Als dat amendement het haalt, zouhet kunnen, maar het is de kerntaak van de bedrijfsarts ...Het is heel principieel; nou ja, niet heel principieel. Van eenarbeidsongeval weet je dat het gebeurt; dat zie je. Bij eenberoepsziekte ligt dat anders. Ik weet uit mijn ervaring datde meeste werkgevers het graag willen weten als er in hunbedrijf een of meerdere gevallen van beroepsziekte zijn.Een oprechte werkgever wil dat weten; dan gaat hij er ietsaan doen. Daar is het ons allemaal om te doen. De ministervoorziet daar op geen enkele manier in; ja, abstract, opmetaniveau. Dat gaat niet werken, zoals ik heb laten zienmet het uv-kankergeval.

Minister Asscher:Mij heeft het droeve nieuws bereikt dat de heer Ulenbeltvan plan is om op een gegeven moment van een op zichzelfwelverdiend pensioen te gaan genieten, dus ik houd errekening mee dat ik niet heel veel van dit soort wetgevendeoverleggen meer met hem zal voeren. Als hij een punt zozwaar aanzet, moet je je in de materie verdiepen. Hier voormij ligt het proefschrift Omgaan met blootstelling aan che-mische stoffen. Dat is het proefschrift van de heer Ulenbeltuit 1991. Daarin schrijft hij over zichzelf: mijn instelling bijde uitvoering van het project is geweest om eigenwijzigheidte combineren met leergierigheid; of dat is gelukt, laat ikaan het oordeel van de lezers.

De voorzitter:Kijk eens aan!

Minister Asscher:Hij heeft zichzelf dus al een beetje gerecenseerd in zijn eigenproefschrift en laat het oordeel aan de lezers. Zoals ik hierhet oordeel over zijn amendement aan de Kamer laat. Ikheb al beargumenteerd dat die preventie al in de wet zit,maar dat ik desalniettemin het oordeel over het amende-ment aan de Kamer laat. Als hij zich meer gerustgesteldvoelt omdat het dan in het takenpakket van de bedrijfsartszit, kunnen wij allebei blij zijn. Bovendien heb ik natuurlijkal eerder toegezegd om de mogelijkheden te bekijken omberoepsziekte op een iets lager abstractieniveau ook temelden aan het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten,om daarmee een meerwaarde te creëren ten behoeve vande preventieve of handhavende maatregelen.

Ik denk dus dat we hier werkelijk naar hetzelfde streven.Door op die manier wel degelijk meer te melden, kun jenog meer preventief effect krijgen, naast die taak van debedrijfsarts in het voorbeeld van de heer Ulenbelt, zonderdat je het risico loopt van de terugkerende situatie dieonderzocht is in het proefschrift, waarbij het ook van indivi-duen afhankelijk was of er veel gemeld werd maar er tochin het grote deel van de gevallen te weinig gemeld werd.

De voorzitter:Mijnheer Ulenbelt, ik wist niet eens dat u een proefschrifthad geschreven. En dat daar dan uit wordt geciteerd!

Minister Asscher:Ik kan het iedereen aanraden. Het is niet heel gemakkelijkleesbaar, moet ik er meteen bij zeggen. We hebben eenlange vakantie gehad.

De heer Van Weyenberg (D66):Het heeft wel een rood kaft!

De voorzitter:Minister, u wilde iets aanraden?

Minister Asscher:Ik ga straks nog wat meer citeren. Ik wacht even de vraagvan de heer Van Weyenberg af.

De heer Van Weyenberg (D66):Het zou wel mooi zijn als zelfs de antwoorden op mijn vra-gen al in het proefschrift van de heer Ulenbelt stonden. Danbegint het een waarlijk rood boekje te worden!

Ik voel mee met de zorg van de minister dat met hetamendement van de heren Ulenbelt en Kerstens met hetgoede doel toch het omgekeerde wordt bereikt. Dat willende indieners niet en dat wil mijn fractie ook niet. Er zijn driemanieren waarop een terugkoppeling kan plaatsvinden alser sprake is van een beroepsziekte. De eerste is dat dewerknemer of de voormalige werknemer dit gewoonbespreekt met zijn voormalige baas. Dat is iemands eigenkeuze. Dat mag de bedrijfsarts niet doen. Ik ben nieuwsgie-rig. Gebeurt dat eigenlijk vaak? Zijn er cijfers beschikbaar?De tweede manier is via de preventieve rol van debedrijfsarts. Als het gewenste resultaat via die twee sporentoch nog niet bereikt wordt, dan wil je toch iets doen metdie schat aan informatie. Dat is de derde manier. Dat isvolgens mij waar de collega's naar op zoek zijn.

De minister vindt het instrument dat in het amendementwordt genoemd, niet het goede. Zou de minister bereid zijnom hier nog eens naar te kijken? Zo niet, dan kom ik intweede termijn met een motie, maar ik denk eigenlijk datdat niet nodig is. Er is ongemak over het feit dat de eerstetwee sporen toch nog onvoldoende leiden tot een terugkop-peling naar sectoren. Ik vond het voorbeeld van uv-werendefolie van de heer Ulenbelt wel mooi. Misschien wetenbedrijven het niet of wordt het niet teruggekoppeld naarde sector. Hoe kunnen we daar nog een slag maken zonderin de valkuilen uit het verleden te stappen? Ik proef wel eenbreed ongemak. Ik vond dat de minister vrij overtuigendbeargumenteerde wat de risico's van het amendement zijn.Maar hij stemt tegelijkertijd in met de zorg die wordt geuit.Kan ik de minister vragen om hier nog wat mee te doen?Dat hoeft dan niet in deze wet. Volgens mij mag het nietblijven bij wat we nu hebben staan.

Minister Asscher:Zeker. Ik probeerde het ook in mijn derde antwoord al eenbeetje aan te geven. Ik heb in juli nog een brief gestuurdwaarin ik de Kamer heb geïnformeerd over de uitkomstenvan de verkenning naar een gedetailleerde registratie vanberoepsziekten. In de huidige meldingssystematiek wordengegevens landelijk geregistreerd en vervolgens verwerkt

108-6-137 september 2016TK 108Wijziging ArbeidsomstandighedenwetTweede Kamer

tot statistische informatie, onder andere per sector en perberoepsgroep. Die informatie- en kennisontsluiting kanbeter benut worden voor het opzetten van sectoraal preven-tiebeleid. Ik denk dat het in heel veel gevallen ook zo gaat.

Het is meestal niet zo dat één individueel bedrijf geconfron-teerd wordt met een bepaalde beroepsziekte. Een maniervan werken in een bepaalde subsector kan vaak vele jarenlater leiden tot het constateren van een beroepsziekte. Danloont het zeer de moeite als je ook op het niveau van zo'nsubsector gericht preventief beleid kunt voeren, naast demogelijkheden die er al zijn. Daar moet nog winst te behalenzijn. Ik vind het ook de moeite waard om daarmee door tegaan. Ik kom straks bij de vraag van de heer Kerstens, hoeje mensen kunt helpen om vele jaren later hun recht tehalen. Daarnaast, en misschien nog wel belangrijker, is erde vraag: hoe kun je nou voorkomen dat meer mensengeconfronteerd worden met zo'n beroepsziekte? In dat kaderwil ik wel degelijk, zonder dat het tot individu herleidbaaris — daar zie ik toch echt grote problemen — kijken of jemet die geaggregeerde informatie specifieker preventiebe-leid kunt stimuleren.

De heer Van Weyenberg (D66):Dat punt van privacy weegt ook in mijn fractie zwaar, maarik heb toch de indruk dat er nog meer kansen benut moetenkunnen worden. Ik ben blij met het antwoord van deminister, maar kan hij wellicht ook iets zeggen over hettijdpad dat hij voor ogen heeft?

Minister Asscher:Ik kan daar vast iets over zeggen, maar om ervoor te zorgendat dat ook een mededeling is die ergens voor staat, zal ikdat in de tweede termijn doen. Ik moet even bekijken wateen logische termijn is om daarop terug te komen, maar ikzal dat zeker doen.

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):Ik wil nog iets toevoegen aan dit onderwerp. Ik deel demening van de minister dat het amendement van de heerUlenbelt het medisch beroepsgeheim en de privacy van depatiënt kan schaden. Maar we delen ook allemaal het gevoeldat we meer moeten doen op het gebied van preventie. Ikheb het in mijn termijn gehad over de risico-inventarisatieen -evaluatie. De minister is daar al een beetje op ingegaan.Ik wil zowel de deskundigheid van de inspectie als debedrijfsarts verhogen wat betreft de laatste stand van zakenvan beroepsziekten. Op die manier kun je preventie beterbetrachten en heel veel beroepsziekten voorkomen. DeRI&E, de risico-inventarisatie en -evaluatie, wordt nu vaakeen soort afvinklijstje, ook voor de inspectie. Dat kan nietde bedoeling zijn. Als de laatste stand van zaken en delaatste kennis van beroepsziekten aanwezig is, kunnen veelberoepsziekten worden voorkomen. Ik vraag de ministerom dit te betrekken bij het hele relaas dat hij zojuist heeftgehouden en bij de voorstellen die hij heeft gedaan.

Minister Asscher:Zeker, maar de inspectie betreft een verdere fase. Deskun-digheid is buitengewoon belangrijk. In mijn ogen is er vol-doende kennis aanwezig bij de inspectie, maar die kan zekernog verbeterd worden. Mevrouw Schut-Welkzijn zei het

niet hardop, maar uit haar woorden zou wel de suggestiekunnen ontstaan dat dit niet het geval is bij het toezicht opde RI&E. Mijn indruk is juist dat er wel degelijk heel veelspecifieke deskundigheid aanwezig is. De inspecteurs wor-den blijvend getraind en bijgeschoold. De Inspectie SZWdoet op dat punt echt heel veel. Naast reguliere opleidings-programma's zijn er opfriscursussen en modules gerichtop meer specifieke onderwerpen. Er worden intervisies enkennisbijeenkomsten georganiseerd met gespecialiseerdeinspecteurs en experts op uiteenlopende gebieden, zoalsbiologische agentia, arbeidsmiddelen, psychosocialearbeidsbelasting, gevaarlijke stoffen et cetera. De inspec-teurs worden dus echt ondergedompeld in de nieuwstekennis van de materie. Het punt van mevrouw Schut-Welk-zijn is heel terecht, maar ik hoop dat ik haar een beetje hebkunnen geruststellen over wat we op dat punt allemaal aldoen. Ik zal voor de begrotingsbehandeling nog terugkomenop de motie-Heerma c.s. (34475-XV, nr. 9) over de complexi-teit van de taken van de inspectie en de toereikendheid vande capaciteit. Als ik die motie zo mag opvatten dat daarinook wordt verzocht om dit element te bekijken, zal dit dusal worden meegenomen. Maar goed, wellicht interpreteerik dan te veel. Voor nu volstaat het antwoord dat er zeerveel wordt gedaan aan deskundigheidsbevordering bijinspecteurs. We zijn ons er zeer van bewust dat de weten-schap voortschrijdt en dat inspecteurs daarom telkensmoeten worden bijgeschoold en getraind, bijvoorbeeld innieuwe kennis over gevaarlijke stoffen, biologische agentiaet cetera.

Mevrouw Schut-Welkzijn (VVD):We delen hetzelfde doel en dezelfde oplossing, maar uitallerlei internationaal onderzoek blijkt dat Nederland enormachterloopt op het terrein van deskundigheidsontwikkelingover beroepsziekten. Wat mij betreft moeten we die achter-stand zo snel mogelijk inhalen.

Minister Asscher:Ik zie die achterstand in ieder geval niet bij de inspectie. Ikhoor daarom graag van mevrouw Schut-Welkzijn welkeach