Werkveiligheid bij het afvullen Moderne oplossingen

voor meer veiligheid

www.bizerba.com

White Paper

2 White Paper werkveiligheid bij het afvullen

Inhoud

1. Werkveiligheid 31.1 Werkveiligheid van

belang voor iedereen 41.2 Werkveiligheid stopt nooit 4

2. In zeven stappen naar risicobeoordeling 5

2.1 Vastleggen van werk- ruimte en taken 6

2.2 Opsporen van risico's 62.3 Beoordelen van risico's 62.4 Maatregelen vastleggen 62.5 Maatregelen doorvoeren 62.6 Efficiency controleren 62.7 Voortzetten van de

risicobeoordeling 6

3. Werkveiligheid bij het afvullen 7

3.1 Bescherming bij het afvullen van verven en lakken 8

3.2 Bescherming bij het afvullen van chemicaliën 8

4. De oplossingen van Bizerba 9

3 White Paper werkveiligheid bij het afvullen

1. Werkveiligheid

Arbeidsongevallen vermijden, de productie vlotter laten verlopen en medewerkers beschermen tegen belastende en schadelijke activiteiten – met de juiste processen en optimaal gekozen machines kunnen deze doelen gemakkelijk bereikt worden. Vooral bij het afvullen zijn er een aantal uitdagingen op het gebied van werkveiligheid, maar ook veel kansen. In deze white paper leest u meer over basis concepten, situaties uit de praktijk en feitelijke oplossingen.

4 White Paper werkveiligheid bij het afvullen

Het thema werkveiligheid omvat veel facetten. Maximale veiligheid kan alleen bestaan, wanneer alle betrokkenen nauw samen- werken en de techniek en alle processen zo zijn ingericht, dat het risico op ongevallen doelgericht wordt geminimaliseerd. Zoals bij vele projecten binnen bedrijven is het ook hierbij van belang, dat het volledige personeel meewerkt. Om ervoor te zorgen dat dit in de praktijk goed uitpakt, moet het management het thema prominent op de agenda zetten. Het is belangrijk de medewerkers ervan te overtuigen dat veilig en gezondheidsbewust werken niet alleen hen persoonlijk ten goede komt, maar dat dit tegelijkertijd tot hogere kwaliteit en efficiëntere productie leidt.

Het is bepalend voor het succes dat de me-dewerkers bij de organisatie van de werk-processen hier al in een heel vroeg stadium bij betrokken worden. Zij moeten er zo actief mogelijk bij betrokken worden hun werkplek veilig en ergonomisch verantwoord in te rich-ten. Andere belangrijke belanghebbenden zijn partners met wie men in de productie samenwerkt en de bedrijfsarts. Ook de beroepsvereniging kan u helpen bij dit proces.

Een eerste stap zou een zorgvuldige beoordeling van de arbeidsvoorwaarden kunnen zijn. Daarbij worden eventuele risico's voor de medewerker bij het werk vastgesteld en worden maatregelen getroffen om deze te voorkomen of te reduceren. Een dergelijke risicobeoordeling zou telkens opnieuw moeten worden uitgevoerd wanneer er nieuwe machines en apparaten, stoffen of werkprocessen toegepast worden. Ook bij ongevallen, bijna-ongevallen, veel voor- komende beroepsziekten en herhaaldelijk voorkomende beroepsziekten wordt aangeraden de werkveiligheid opnieuw te onderzoeken.

De kwalificatie van de medewerkers speelt hierbij ook een belangrijke rol. Zo moeten bedrijven voor elke afzonderlijke werk- opdracht precies bepalen welke vakopleiding en eventueel bijzondere vaardigheden nodig zijn. Al deze maatregelen moeten zo vroeg mogelijk worden gepland en uiterlijk bij de werkvoorbereiding worden geconcretiseerd. Daarmee wordt ook de efficiency gewaar-borgd. Achteraf wijzigen en optimaliseren is namelijk in ieder geval duurder en minder effectief.

Processen rondom de werkveiligheids- maatregelen zouden als continu verbeter- proces moeten worden beschouwd. Het is belangrijk dat het bedrijf zich op dit gebied voortdurend doorontwikkelt, de bestaande maatregelen permanent controleert en leert van zijn fouten. Naast regelmatige evaluaties zijn daarbij ook de tips en adviezen van medewerkers essentieel.

1.1. Werkveiligheid van belang voor iedereen

1.2. Werkveiligheid stopt nooit

5 White Paper werkveiligheid bij het afvullen

2. In zeven stappen naar risicobeoordeling

Met deze zeven stappen kunt u gemakkelijk een risicobeoordeling uitvoeren. Ze zijn ontwikkeld door de "Berufsgenossenschaft für Gesundheitsdienst und Wohlfahrtspflege" (vergelijkbaar met onze externe diensten voor preventie en bescherming) en hebben zichzelf in de praktijk bewezen.

6 White Paper werkveiligheid bij het afvullen

2.1. Werkruimte en taken vastleggen

In deze stap gaat het erom bevoegdheden te definiëren en de juridische randvoorwaarden te evalueren.

– Wie is er concreet verantwoordelijk? – Welke andere functies zijn betrokken? – Welke wetten en voorschriften moeten worden nageleefd?

– Op welke documentatie kan worden teruggevallen? – Om welke activiteiten gaat het?

2.2. Opsporen van risico's

In de volgende stap worden de afzonderlijke taken- pakketten nauwkeuriger onder de loep genomen.

– Hoe zijn de arbeidsplaatsen en werkplekken ingericht en welke risico's komen daaruit voort?

– Hoe ziet de uitrusting, de keuze en het gebruik van werkmiddelen eruit en wat betekent dat voor de veiligheid?

– Wat zijn de werkmethoden en de werktijden? – Wat gebeurt er op het gebied van kwalificatie en scholing?

2.3. Risico's beoordelen

In deze fase wordt een risico-inventarisatie uitgevoerd. Er zijn drie risicoklassen.

– Risicoklasse 1: risico's die uiteindelijk overeen- stemmen met algemene levensrisico's en die als restrisico geaccepteerd kunnen worden.

– Risicoklasse 2: gevaren die op de middellange of lange termijn moeten worden verholpen of geminimaliseerd.

– Risicoklasse 3: onaanvaardbare risico's. Er moeten onmiddellijk veiligheidsmaatregelen worden genomen of het werk moet worden stilgelegd.

2.4. Maatregelen vastleggen

In deze fase wordt het concreter: maatregelen ter verhoging van de veiligheid moeten in eerste instantie technisch of organisatorisch van aard zijn. Pas als daarmee risico's niet kunnen worden verkleind, wordt gekeken naar persoonlijke en gedragsmaatregelen.

– Technische oplossing: hoe kan een bestaand risico worden verkleind door technische voorzieningen of structuurmaatregelen?

– Organisatorische oplossing: hoe kan de werk- organisatie worden veranderd zodat risico's kunnen worden vermeden?

– Oplossing op basis van persoons- en gedrags- verandering: Hoe kan het risico door een veranderde houding van een medewerker worden gemini- maliseerd?

2.5. Maatregelen doorvoeren

Nu gaat het over de toepassing. Het is belangrijk dat de medewerkers actief bij dit proces betrokken worden.

2.6. Effectiviteit controleren

Uiteraard moeten de maatregelen regelmatig worden gecontroleerd op hun effectiviteit en worden ge- documenteerd. Belangrijke vragen daarbij zijn:

– Werden de maatregelen op tijd ingezet? – Konden de risico's daadwerkelijk worden opgeheven? – Zijn daardoor wellicht nieuwe, extra risico's ontstaan?

2.7. Risicobeoordeling voortzetten

In de laatste stap draait alles om snel en diepgaand te reageren op ontwikkelingen en veranderingen. Daarbij gaat het om een proces dat nooit eindigt. Concrete aan-knopingspunten voor een her-evaluatie zijn:

– Komen er veel arbeidsongevallen of bijna-onge- vallen voor?

– Is het ziekteverzuim toegenomen? – Bestaan er nieuwe therapeutische procedures bij ongevallen?

– Worden er nieuwe werkzame stoffen of des- infecterende middelen gebruikt?

– Zijn er werkruimtes veranderd/opnieuw ingedeeld of is er een wijziging in de werkorganisatie en/of de werkzaamheden?

– Moet er rekening worden gehouden met nieuwe en gewijzigde wetten en regelingen?

1

2

3

4

5

6

7

7 White Paper werkveiligheid bij het afvullen

3. Werkveiligheid bij het afvullen

De werkveiligheid speelt een belangrijke rol bij het af-vullen. Daarbij gelden meerdere richtlijnen en wetten. Zo zijn er talrijke veiligheidsvoorschriften die het af-vullen van gevaarlijke producten regelen, maar ook de bescherming van de medewerkers die zich ophouden in gevaarlijke omgevingen. Ook de verplichtingen die worden opgelegd door keuringsinstanties zoals de TÜV en wetten ten aanzien van arbeidsomstandigheden, die de werknemer bijvoorbeeld beschermen tegen het tillen van te zware lasten.

Afvulinstallatie

Weegterminal

EX-vrij bereik EX-zone 2/22 EX-zone 1/21

8 White Paper werkveiligheid bij het afvullen

Verven en lakken worden louter boven gewicht verkocht. Het gewicht verandert niet bij druk- of temperatuur- verschillen, het volume daarentegen wel. Daarom worden hiervoor voornamelijk gravimetrische afvul- processen gebruikt. Vanuit het oogpunt van werk- veiligheid gaat het hier vooral om de blootstelling aan de betreffende stoffen en de mogelijke belasting bij het sluiten van de containers/recipiënten.

Afhankelijk van de eigenschappen van het af te vullen product en van het soort verpakking dat wordt gebruikt, zijn er verschillende soorten installaties en afvul-methodes: bij de bovenniveau-variant opent het ventiel zonder voorafgaande hoogte-instelling. Vooral producten zoals lak en lijmen, dispersies of pleister kunnen op deze manier in een open verpakking, bijvoorbeeld een emmer, worden afgevuld.

Het is vaak een grote uitdaging om afgevulde verpak-kingen automatisch te sluiten. Op een emmer of een ketel moet een deksel worden gedrukt, een jerrycan moet worden afgesloten met een schroefdop of eerst met een vooraf gelaste zegeldop. Een optie is het hand-matig aanbrengen van een deksel. De markt vraagt echter steeds meer om geautomatiseerde oplossingen die het manueel afsluiten van vaten overbodig maken en de handgewrichten sparen. Een alternatief zijn semi- automatische oplossingen, waarbij het deksel met de hand op het recipiënt wordt gelegd en vervolgens machinaal kan worden afgesloten.

Of het nu gaat om bijtende, explosieve, giftige, gas-vormende of brandbare substanties: In de chemie- sector moeten werknemers tegen alle denkbare gevaren beschermd worden. De lay-out van de af- vulinstallatie zelf en het volledige afvulproces moeten daarom speciaal voor gevaarlijke producten ontwikkeld zijn. Om maximale bescherming te bereiken, kan het totale afvulproces zelfs in een beschermende behuizing gebeuren. Deze uiterst veilige variant is ook geschikt als aan de zwaarste hygiëne-eisen moet worden voldaan. Hij zorgt ervoor dat geen enkele werknemer op geen enkele wijze met de gevaarlijke stoffen in contact kan komen.

Bij het produceren van kleine charges speciale, hoog-waardige producten worden over het algemeen installaties voor "onder niveau afvullen" van vaten gebruikt. Daaronder vallen bijvoorbeeld speciale petro- chemische producten zoals dieselolie en benzine, of oplos- en schoonmaakmiddelen die bij het af-

vullen schuimen, zich statisch opladen of explosie- gevaarlijke gassen vormen. Het ventiel wordt daarbij parallel met de afvulspiegel gebracht. De dompel- vulling variant wordt door de verantwoordelijke voor de productie meestal gekozen bij het afvullen van producten zoals aroma's, dispersies of oliën in verpak-kingen die over een spongat beschikken, bijvoorbeeld een vat.

Ook de voortdurende producttraceerbaarheid en de bescherming van de gezondheid van de medewerkers moeten gegarandeerd zijn: Medewerkers mogen bijvoorbeeld tijdens het afvullen niet worden bloot- gesteld aan gevaarlijke dampen. Er wordt vaak gebruik gemaakt van gasafzuiginstallaties, waarmee het ontsnappen van schadelijke stoffen verhinderd wordt. De potentieel giftige gassen moeten achteraf vakkundig worden gezuiverd, voordat ze in het milieu mogen vrijkomen.

In principe bieden volautomatische systemen een optimale veiligheid. Het is echter ook mogelijk half- automatische oplossingen zodanig uit te voeren dat de risico's voor de operator tot een minimum worden beperkt. In de praktijk zijn halfautomatische systemen sterk vergelijkbaar opgebouwd. Bij de klassieke varianten zet een medewerker de verpakking in eer-ste instantie op het weegplatform. Daarna volgt het eigenlijke afvullen automatisch. Verpakkingen die op

een pallet afgevuld moeten worden vereisen een ander proces. Bij afvullijnen voor individuele verpakkingen, wordt het recipiënt tot het ventiel gebracht en op een pallet is het precies omgekeerd: het ventiel wordt naar het recipiënt gebracht. Dat bespaart niet alleen veel tijd. Ook de zware fysieke arbeid bij het op pallets plaatsen van gevulde verpakkingen komt te vervallen. De handling wordt merkbaar lichter.

3.1. Veiligheid bij het afvullen van verven en lakken

3.2. Veiligheid bij het afvullen van chemicaliën

9 White Paper werkveiligheid bij het afvullen

4. De oplossingen van Bizerba

Met de FSL-serie biedt Bizerba de perfecte oplossing, waarmee u zelfs in een extreme of gevoelige productie omgeving aan de hoogste standaarden kunt voldoen; technologisch, ergonomisch, hygiënisch en veilig. Het modulaire systeem maakt branchespecifiek en individueel produceren mogelijk, altijd met de werk-veiligheidseisen in gedachten. Maximale flexibiliteit voor nauwkeurige en veilige resultaten, zelfs in EX- bereik.

10 White Paper werkveiligheid bij het afvullen

FSL-ECO S – halfautomatisch afvulsysteem Voor kleinere bedrijven die hoogwaardige, probleemloze en onbrandbare vloeistoffen willen afvullen.

Als het afvullen van vloeistoffen weliswaar een vast onderdeel van het productieproces is, maar niet de hoofdtaak, biedt de FSL-ECO S veel voordelen. Het halfautomatische afvulsysteem voldoet aan de eisen die worden gesteld in de sectoren verven en lakken, chemie, petrochemie, farmaceutica, bouwmaterialen en voedings- middelen. Met de installatie kunt u veilig en betrouwbaar alle gangbare verpakkingen af- vullen, zoals jerrycans, emmers, vaten en containers. De handling van de producten is handmatig en de automatische afvulling biedt tot op de gram nauwkeurige resultaten. Te veel of te weinig afvullen wordt voorkomen. Verschillende handmatige sluitsystemen voor- komen overlopen van de verpakking.

FSL-PRO S – halfautomatisch afvulsysteemVoor veilig verpakken en voorzichtig doseren van onder andere brandbare, schuimende en bijtende vloeistoffen.

Als het gaat om vakkundig, veilig afvullen van verschillende vloeistoffen in grotere hoeveel- heden, is het halfautomatische afvulsysteem FSL-PRO S een goede keuze. Net zoals de FSL-ECO S, is dit systeem inzetbaar in verschillende sectoren. Ook bijzonder moeilijk te verwerken producten worden daarmee op betrouwbare wijze in ver-schillende verpakkingen afgevuld en gewogen. Omdat producten en verpakkingen steeds snel kunnen worden gewisseld, profiteren bedrijven van verkorte stilstandtijden. De FSL-PRO S is er ook als EX-model voor de zones 1 en 2. Net als alle EX-modellen van Bizerba voldoen ze aan de ATEX-richtlijnen. Voor een efficiënte en grondige reiniging van de installatie hoeft u het vul- ventiel niet te verwijderen. Dat bespaart omslachtige handelingen en dus tijd. Daarvan profiteren vooral bedrijven met veelvuldige productwissels. De afvuleenheid kan door één medewerker eenvoudig worden bediend en biedt de mogelijkheid voor parallelle werk- zaamheden: tijdens het afvullen kunnen andere verpakkingen geëtiketteerd en dichtgeschroefd worden.

11 White Paper werkveiligheid bij het afvullen

FSL-PRO M – halfautomatisch afvulsysteemVoor bedrijven die grote hoeveelheden afvullen.

De FSL-PRO M is geschikt voor vaten, emmers en flessen en kan worden gebruikt voor alle sectoren, zoals verven en lakken, chemie, petrochemie, farmaceutica, bouwmaterialen en voedings- middelen. Voor optimaal gebruiksgemak worden de verpakkingen staand op de pallet afgevuld en gewogen. Met de optioneel toegevoegde tarra maakt de FSL-PRO M het mogelijk om alle vaten met een consistente kleine scheiding ertussen af te vullen. Over- en ondervullingen worden ge- reduceerd. In combinatie met een dubbele weeg-schaal, wordt het afvulproces met behoud van precisie en kwaliteit, duidelijk versneld. Zo is het mogelijk om parallel op één weegschaal af te vul-len en te wegen, terwijl op de andere weegschaal de producten worden afgesloten. De FSL-PRO M is er ook als EX-model voor de zones 1 en 2. Net als alle EX-modellen van Bizerba voldoen ze aan de ATEX-richtlijnen.

FSL-EVO S – volautomatisch afvulsysteemVoor de strengste eisen.

De volautomatische FSL-EVO S maakt het snel en betrouwbaar afvullen van hoogwaardige en ge-voelige producten in verschillende verpakkingen mogelijk. Dankzij met multifunctionele schuif- systeem profiteren bedrijven van maximale flexibiliteit ten aanzien van verpakkings-types en -formaten en efficiënte handling zonder insteltijden. De producten kunnen op- tioneel ook volautomatisch worden afgesloten en met variabele gegevens worden geëtiketteerd. Dankzij de aansluitende bufferband werkt de afvulinstallatie vrijwel autonoom. Daardoor worden bedieningsfouten en foute afstellingen geminimaliseerd. Ook de FSL-EVO S is er als EX-model voor de zones 1 en 2. Net als alle EX- modellen van Bizerba voldoen ze aan de ATEX- richtlijnen.

Members of the Bizerba Group

Bizerba SE & Co. KG Wilhelm-Kraut-Straße 65 72336 Balingen T +49 7433 12-0 F +49 7433 12-2696 info@bizerba.com www.bizerba.com

Bizerba België nv Industrialaan 4 1702 Groot-Bijgaarden België T +32 2 4660081 F +32 2 4661464 info@bizerba.be www.bizerba.com

Bizerba Nederland B.V. Het Lentfert 38 7547 SR ENSCHEDE Nederland T +31 53 4800980 F +31 53 4316685 info@bizerba.nl www.bizerba.com