schuilen - Ons Amsterdam · 2020. 5. 18. · Schietvereniging Westerpark, geïdentificeerd als...
1
JAAR VRIJHEID 41 Primeur 1940 Ook de duiven waren mikpunt Zoekplaatje Hoe goed kent u de stad? Amsterdammer 1944 Jaap van Praags zaak geroofd D e Duitse bezetter had het direct bij het begin van de bezetting voorzien op de Amsterdamse duiven. Juni 1940 werd een speciale politie- eenheid opgericht: de Duivenbriga- de. De angst was groot dat de talrijke duivenmelkers in de stad hun vogels zouden gaan gebruiken voor het ver- zenden van geheime boodschappen. Een van de eerste verordeningen van de Duivenbrigade was het ver- bod ‘duiven van elken aard vrij te laten vliegen’. Ook werden alle Amsterdamse duiven geregistreerd: tussen 1940 en 1942 zaten er in totaal 32.709 duiven in afgesloten duiventillen. Vanaf 1942 werden alle Amster- damse duiven in opdracht van de Duitsers afgemaakt. Het bewijs dat de duiven inderdaad onschadelijk waren gemaakt, bestond uit afge- hakte, geringde pootjes en veren. Dat er toch nog duiven de dans wis- ten te ontspringen, blijkt uit een register over de jaren 1943-1944, met gesignaleerde duivenvluchten boven de stadsdaken. O p 30 april 1944 werd de Duitse bewindvoerder Erich Nestel voor 11.000 gulden officieel eigenaar van His Masters Voice, de pla- tenzaak aan het Spui van Jaap van Praag. Nestel was eerder tij- dens de bezetting, in augustus 1941, ineens opgedoken voor de toon- bank: “Sind Sie der Jude Van Praag?” Hij nam toen als door de autoriteiten aangestelde niet-Joodse bewindvoerder de win- kelleiding over van Jaap van Praag. Op het moment van de ‘verkoop’ sleet de latere Ajaxvoorzitter zijn dagen doodstil op een stoel op zijn onderduikadres, boven een fotozaak op de Overtoom. Maar wel elke dag onbe- rispelijk in een van zijn vijf maatpakken. Na de bevrijding door de Canadezen kon Van Praag eindelijk weer terug naar zijn zaak. Nestel wist te ontkomen naar Duitsland. A msterdam zit vol verborgen schatten. We rijden, fietsen of lopen er dagelijks langs. Maar hoe goed kennen we de stad? Vorige week waren we in Slotermeer bij het in 1958 door wet- houder Van ’t Hull geopende Hotel Slotania, een ontwerp van architec- ten Bloemsma en Knijtijzer. Winnaar is Rob Berkhout uit Wormer. Welke plek met historie zoeken we deze week? Inzendingen voor maandag 12.00 uur naar: [email protected] tegenaan gereden, waardoor een wiel was af- gebroken. Omdat er na de bevrijding grote behoefte was aan vermaak, werd het snel op- gelapt door de firma Perlee en ging het de straat weer op. Nieuw gecomponeerd De historische rol die Het Snotneusje op die 7de mei speelde, was in 1992 reden voor het Amsterdam Museum om het aan te kopen. Het ‘48 toets draaiorgel’ was het kleinste type, van- daar de naam ‘Snotneusje’. Karel Struys – schoonzoon van de grote orgelbouwer Gijs Perlee – had het in 1935 gebouwd. Bij een eer- dere restauratie waren twee kogels verwijderd; één kogel bleef achter, omdat wegnemen het orgel te zeer zou beschadigen. De kogels wer- den door Ewout Meulmeester, secretaris van de Schietvereniging Westerpark, geïdentificeerd als 9x19 millimeter-patronen, gangbare muni- tie voor pistolen en pistoolmitrailleurs. De → Duivenmelker in de Laurierstraat. FOTO STADSARCHIEF AMSTERDAM FOTO NOSH NENEH Colofon De geschiedenispagina’s worden gemaakt in samenwerking met Ons Amsterdam (onsamsterdam.nl). Coördinatie: Peter de Brock. → AjaxvoorzitterJaap van Praag (links) in 1968. FOTO ANP schuilen Luger P08 was een pistool met dit kaliber in de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, het machi- nepistool MP38 in de Tweede Wereldoorlog. Draaiorgel Het Snotneusje moest een belang- rijke rol krijgen in de oorlogsherdenkingen dit jaar, 75 jaar na de bevrijding. Op 5 mei zou Het Snotneusje bij de bevrijdingsfeesten op de Dam staan en op 7 mei daar spelen in aanwezig- heid van nabestaanden van mensen die om- gekomen zijn tijdens de schietpartij. Op de bin- nenplaats van het Amsterdam Museum stond voor 10 mei nog een bevrijdingsconcert van de Amsterdamse Tramharmonie op het program- ma, waarbij Het Snotneusje mee zou spelen in een voor die gelegenheid gecomponeerd stuk. Maar de coronapandemie heeft ook hier een stokje voor gestoken. Koen Kleijn is hoofdredacteur van Ons Amsterdam, dat in het meinummer een uitgebreide versie van dit artikel publiceert. → Draaiorgel Het Snotneusje is vanwege 75 jaar bevrijding opgeknapt. FOTO STADSARCHIEF AMSTERDAM
Transcript of schuilen - Ons Amsterdam · 2020. 5. 18. · Schietvereniging Westerpark, geïdentificeerd als...
75 JAAR VRIJHEID 41
Primeur 1940
Ook de duiven waren mikpunt
Zoekplaatje
Hoe goed kent u de stad?
Amsterdammer 1944
Jaap van Praags zaak geroofd
De Duitse bezetter had hetdirect bij het begin van debezetting voorzien op deAmsterdamse duiven.
Juni 1940 werd een speciale politie-eenheid opgericht: de Duivenbriga-de. De angst was groot dat de talrijkeduivenmelkers in de stad hun vogelszouden gaan gebruiken voor het ver-zenden van geheime boodschappen.
Een van de eerste verordeningenvan de Duivenbrigade was het ver-bod ‘duiven van elken aard vrij telaten vliegen’. Ook werden alleAmsterdamse duiven geregistreerd:tussen 1940 en 1942 zaten er intotaal 32.709 duiven in afgeslotenduiventillen.
Vanaf 1942 werden alle Amster-damse duiven in opdracht van deDuitsers afgemaakt. Het bewijs datde duiven inderdaad onschadelijkwaren gemaakt, bestond uit afge-hakte, geringde pootjes en veren.Dat er toch nog duiven de dans wis-ten te ontspringen, blijkt uit eenregister over de jaren 1943-1944, metgesignaleerde duivenvluchtenboven de stadsdaken.
Op 30 april 1944 werd deDuitse bewindvoerderErich Nestel voor11.000 gulden
officieel eigenaar van HisMasters Voice, de pla-tenzaak aan het Spuivan Jaap van Praag.Nestel was eerder tij-dens de bezetting, inaugustus 1941, ineensopgedoken voor de toon-bank: “Sind Sie der JudeVan Praag?” Hij nam toen alsdoor de autoriteiten aan gesteldeniet-Joodse bewindvoerder de win-kelleiding over van Jaap van Praag.
Op het moment van de ‘verkoop’ sleetde latere Ajaxvoorzitter zijn dagen
doodstil op een stoel op zijnonderduikadres, boven een
fotozaak op de Overtoom.Maar wel elke dag onbe-rispelijk in een van zijnvijf maatpakken. Na debevrijding door deCanadezen kon Van
Praag eindelijk weerterug naar zijn zaak.
Nestel wist te ont komennaar Duitsland.
Amsterdam zit vol verborgenschatten. We rijden, fietsenof lopen er dagelijks langs.Maar hoe goed kennen we
de stad? Vorige week waren we in Slotermeer bij het in 1958 door wet-houder Van ’t Hull geopende HotelSlotania, een ontwerp van architec-ten Bloem sma en Knijtijzer.
Winnaar is Rob Berkhout uit Wormer.
Welke plek met historie zoeken we deze week? Inzendingen voor maandag 12.00 uur naar: [email protected]
tegenaan gereden, waardoor een wiel was af -gebroken. Omdat er na de bevrijding grotebehoefte was aan vermaak, werd het snel op -gelapt door de firma Perlee en ging het de straatweer op.
Nieuw gecomponeerdDe historische rol die Het Snotneusje op die 7de mei speelde, was in 1992 reden voor hetAmsterdam Museum om het aan te kopen. Het‘48 toets draaiorgel’ was het kleinste type, van-daar de naam ‘Snotneusje’. Karel Struys –schoonzoon van de grote orgelbouwer Gijs Perlee – had het in 1935 gebouwd. Bij een eer -dere restauratie waren twee kogels verwijderd;één kogel bleef achter, omdat wegnemen hetorgel te zeer zou beschadigen. De kogels wer-den door Ewout Meulmeester, secretaris van deSchietvereniging Westerpark, geïdentificeerdals 9x19 millimeter-patronen, gangbare muni-tie voor pistolen en pistoolmitrailleurs. De
→ Duivenmelker in de Laurierstraat.FOTO STADSARCHIEF AMSTERDAM
FOTO NOSH NENEH
ColofonDe geschiedenispagina’s wordengemaakt in samenwerking met Ons Amsterdam (onsamsterdam.nl).Coördinatie: Peter de Brock.
→ AjaxvoorzitterJaap van Praag (links) in 1968. FOTO ANP
schuilen
Luger P08 was een pistool met dit kaliber in deEerste en de Tweede Wereldoorlog, het machi-nepistool MP38 in de Tweede Wereldoorlog.
Draaiorgel Het Snotneusje moest een belang-rijke rol krijgen in de oorlogsherdenkingen ditjaar, 75 jaar na de bevrijding. Op 5 mei zou Het Snotneusje bij de bevrijdingsfeesten op deDam staan en op 7 mei daar spelen in aanwezig-heid van nabestaanden van mensen die om -gekomen zijn tijdens de schietpartij. Op de bin-nenplaats van het Amsterdam Museum stondvoor 10 mei nog een bevrijdingsconcert van deAmsterdamse Tramharmonie op het program-ma, waarbij Het Snotneusje mee zou spelen ineen voor die gelegenheid gecomponeerd stuk.Maar de coronapandemie heeft ook hier eenstokje voor gestoken.
Koen Kleijn is hoofdredacteur van Ons Amsterdam,dat in het meinummer een uitgebreide versie van dit artikel publiceert.
→ Draaiorgel Het Snotneusje is vanwege 75 jaar bevrijding opgeknapt.FOTO STADSARCHIEF AMSTERDAM
