Wet zorg en dwang - ASVZ · 4 ‘Na 19 jaar discussie én een debat van meer dan vijftien uur nam...
16
1 Wet zorg en dwang Leven in vrijheid in dialoog met de cliënt
Transcript of Wet zorg en dwang - ASVZ · 4 ‘Na 19 jaar discussie én een debat van meer dan vijftien uur nam...
1
Wet zorg en dwang
Leven in vrijheid
in dialoog
met de cliënt
2
• Sinds 1994 werkzaam binnen de gehandicaptenzorg
• Sinds 1996 professioneel bezig met medezeggenschap,
cliëntenparticipatie, empowerment, eigen regie en kwaliteit van zorg bij
diverse zorgorganisaties en belangenorganisaties
• Sinds 2015 Coaching en adviesbureau www.denkcoachingenadvies.nl
• Projecten voor diverse zorgorganisaties en belangenorganisaties, o.a.
Kansplus, Ieder(in), LFB, Raad op Maat, LOC.
• Ministerie VWS. Kwaliteitsagenda , programma Volwaardig Leven
• Cliëntondersteuning Plus (Onafhankelijke Clientondersteuning)
www.clientondersteuningplus.nl
Edwin van Breemen
• Wat is de Wet Zorg & Dwang
• Voor wie is de WZD?
• Wat betekent de WZD voor mij als cliënt / verwant / professional?
• Hoe bereiden we ons voor?
• Vragen
Zou je dat nou wel doen?
Samen voorbereiden op de wet Zorg & Dwang
3
De Wet zorg en dwang regelt de rechten van mensen met een verstandelijke beperking en
mensen met een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie) die onvrijwillige zorg
krijgen.
De Wzd gaat op 1 januari 2020 in.
De wet Zorg & Dwang
Wet Zorg en Dwang in vogelvlucht
https://youtu.be/Qu6ceVE_-0g
4
‘Na 19 jaar discussie én een debat van meer dan vijftien uur
nam de Eerste Kamer eind januari de Wet zorg en dwang (Wzd) aan.
Een mijlpaal. Iedereen kan nu aan de slag. Het fundament ligt er, nu
gaan we gezamenlijk het huis bouwen.’
zegt hoofdbeleidsmaker Hugo van der Wal van VWS op 2 februari
2018 in Utrecht tegen 500 bezoekers van het congres 101 vragen
over de WZD.
Wet Zorg & Dwang
• Aangenomen door Eerste Kamer op 23 januari 2018
• Internetconsultatie over AMvB en kleine wetswijziging
• Gaat in per 1 januari 2020
• 2020 is een overgangsjaar
• Ook van toepassing op niet BOPZ-locaties
• Geldt niet alleen in instellingen, maar ook in kleinschalige woonvormen en thuissituatie
Huidige stand van zaken
5
De kern van de Wet zorg en dwang is 'Nee, tenzij'.
De zorg voor ouderen met dementie en mensen met een beperking moet zoveel mogelijk
op vrijwillige basis plaatsvinden. Soms kunnen mensen met dementie of een
verstandelijke beperking niet (meer) zelf inschatten wat goed voor hen is. Zorgverleners
helpen ze dan bij die keuzes.
Het uitgangspunt van de Wet zorg en dwang is dat onvrijwillige zorg daarbij niet wordt
toegepast, tenzij het niet anders kan.
Dus Vrijheidsbeperking of onvrijwillige zorg mag niet meer worden toegepast tenzij er
sprake is van ernstig nadeel
Eerst zoeken naar vrijwillig alternatief, indien niet mogelijk; (externe) deskundigheid
inschakelen
Nee, tenzij
• Huidige BOPZ
Alleen gedwongen opnames en gedwongen zorg voor mensen met dementie of
met een verstandelijke beperking vallen onder de Wet Bopz.
Wet is primair gericht op psychiatrische behandelingen in een psychiatrisch
ziekenhuis.
• Nieuwe WZD (per 1 januari 2020)
Sluit beter aan op mensen met dementie of verstandelijke beperking, zodat
ook mensen die hun wil niet meer kunnen uiten beschermd worden.
Van BOPZ naar Wet Zorg en Dwang (WZD)
6
De Wzd bepaalt dat de zorgaanbieder voor iedere cliënt een zorgverantwoordelijke aanwijst. De zorgverantwoordelijke draagt zorg voor het opstellen, het vaststellen, het uitvoeren, het evalueren en zo nodig het periodiek aanpassen van een zorgplan en het voeren van overleg met de cliënt en zijn vertegenwoordiger voorafgaand daarover en het inrichten van een dossier voor de cliënt.
De zorgverantwoordelijke heeft de rol van regisseur. Zijn bevoegdheid om besluiten te nemen is echter beperkt doordat hij anderen moet raadplegen en goedkeuring van anderen nodig heeft.
De zorgverantwoordelijke neemt uiteindelijk nooit in haar/zijn eentje beslissingen over onvrijwillige zorg, maar gezien het stappenplan altijd tenminste na multidisciplinair overleg en nadat dit door de Wzd-functionaris is getoetst
De zorgverantwoordelijke
Het stappenplan regelt welke deskundigen de zorgverantwoordelijke moet betrekken bij het besluit om onvrijwillige zorg in het zorgplan op te nemen en bij besluiten tot verlenging van de periode waarin onvrijwillige zorg verleend kan worden.
•Zorgvuldig aanpakken van proces
•Cliënt krijgt alleen zorg waar hij/zij mee instemt
•Wordt gezien als bescherming voor mensen die hun wil niet meer kunnen uiten
• Indien cliënt en zorgverlener niet tot overeenstemming komen en ernstig nadeel gevolg is/kan zijn…stappenplan volgen
Stappenplan
Wil je ook jouw verhaal vertellen? Ga dan naar www.ikdoemee.nl
7
Stappenplan
https://www.zorgvoorbeter.nl/zorgvoorbeter/media/documents/thema/vrijheidsbeperking/stappenplan-wet-zorg-en-dwang.pdf
https://www.zorgvoorbeter.nl/zorgvoorbeter/media/documents/thema/vrijheidsbeperking/stappenplan-wet-zorg-en-dwang.pdf
Verzet van cliënt en/of wettelijk vertegenwoordiger bij;
• het toedienen van vocht, voeding en medicatie, en medische controles/handelingen;• beperken van de bewegingsvrijheid;• insluiten;• toezicht houden op de cliënt;• onderzoek aan de kleding of het lichaam;• onderzoek van de woon- of verblijfsruimte op middelen die het gedrag beïnvloeden
en op gevaarlijke voorwerpen;• controleren op de aanwezigheid van middelen die het gedrag beïnvloeden;• beperkingen in de vrijheid om het eigen leven in te richten, waardoor de cliënt iets
moet doen of nalaten (inclusief het gebruik van communicatiemiddelen);• beperkingen in het recht op het ontvangen van bezoek.
Wat is onvrijwillige zorg?
8
• medicatie die gedrag en/of bewegingsvrijheid beïnvloedt en die niet wordt toegediend volgens de geldende professionele richtlijnen
• maatregelen waardoor de cliënt enige tijd in zijn bewegingsvrijheid wordt beperkt
• insluiting
Altijd stappenplan volgen bij
Wanneer een cliënt niet weloverwogen kan beslissen over een onderwerp, beslist zijn vertegenwoordiger namens hem.
Stemt de vertegenwoordiger in met zorg dan is sprake van vrijwillige zorgverlening.
Dit verandert als de cliënt zich tegen die zorgverlening verzet.
In dat geval is alsnog sprake van onvrijwillige zorg en moet het stappenplan worden gevolgd.
Verzet
9
In de WZD betekent ernstig nadeel dat:
• de cliënt zichzelf of anderen in levensgevaar brengt, ernstig lichamelijk letsel toebrengt, ernstige psychische, materiële, immateriële of financiële schade toebrengt, ernstig verwaarloost of ‘maatschappelijk ten onder gaat’, of als zijn eigen ontwikkeling ernstig verstoord is of hij andermans ontwikkeling ernstig verstoort;
• de veiligheid van de cliënt bedreigd wordt, al dan niet onder invloed van een ander
• het gedrag van de cliënt zo hinderlijk is dat het agressie van anderen oproept
• de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar is.
Wat is ernstig nadeel?
Laten we eens kijken naar een voorbeeld
https://youtu.be/UU5xGVe7ETY
10
• Voorbeelden van vragen
‘Ik weet ook wel dat fruit goed voor me is. Maar ik heb er zo’n hekel aan. Mag ik zelf bepalen wat ik eet?’
Goed, ik was gisteren te laat thuis. Maar om dan meteen mijn fiets af te pakken?
‘Waarom mag ik alleen koffie als we met z’n allen koffie drinken?’
‘Ik mag 1 pakjeshag in de week
die ik over 7 zakjes verdeel,
iedere dag 1 zakje’
1. Er is aandacht voor het recht op vrijheid van de cliënt
2. Er wordt zorg verleend waar de cliënt mee instemt
3. Er wordt alleen onvrijwillige zorg ingezet als het echt
niet anders kan
Wet Zorg & Dwang
Wil je ook jouw verhaal vertellen? Ga dan naar www.ikdoemee.nl
11
•Wettelijke vertegenwoordiging
•Wilsbekwaamheid
Twee belangrijke termen
(Wettelijke) vertegenwoordiging bij wilsonbekwaamheid
Een cliënt heeft een (wettelijk) vertegenwoordiger die de beslissingen neemt op het gebied waarop de
cliënt wilsonbekwaam is.
Wettelijk is vastgelegd wie vertegenwoordiger kunnen zijn:
1. Een curator of mentor = benoemd door de rechter
2. Een schriftelijk gemachtigde = benoemd door de cliënt zelf (in een schriftelijke verklaring)
3. De echtgenoot, de geregistreerde partner of andere levensgezel van de cliënt = niet benoemd,
vrijwillig
4. Een ouder / kind / broer / zus = niet benoemd, vrijwillig
Deze opsomming is in volgorde. Bij beslissingen over zorg en behandelingen kijkt de zorgverlener dus
eerst of er een mentor of curator is, dan of er een schriftelijke gemachtigde is. Zo niet, dan kunnen de
partner of de genoemde familieleden vertegenwoordiger zijn.
12
De kantonrechter kan een mentor, bewindvoerder of curator aanwijzen.
• Een mentor neemt beslissingen op het persoonlijke vlak: over verzorging, verpleging,
behandeling en begeleiding. Hij kan inzage krijgen in het medisch dossier van de cliënt.
De mentor gaat niet over geldzaken.
• Een bewindvoerder beheert bepaalde goederen en/of het geld van de cliënt. Een
bewindvoerder neemt geen beslissingen over de gezondheid en mag het medisch
dossier van de cliënt niet inzien.
• Een curator behartigt de financiële én persoonlijke belangen van de cliënt. Hij is dus
eigenlijk zowel mentor als bewindvoerder. Het is de meest vergaande vorm van
vertegenwoordiging. Volgens de wet is hij dan handelingsonbekwaam.
Mentor, curator of bewindvoerder
Wilsbekwaamheid vs. handelingsbekwaamheid
Handelingsbekwaamheid is de op grond van een wettelijke bepaling bestaande algemene (on)geschiktheid om eigen onaantastbare rechtshandelingen te verrichten.“Handtekeningbevoegdheid”
Wilsbekwaamheid is een term die duidt op het individuele vermogen zelfstandig beslissingen te nemen. “Beslisvaardig”
13
Wilsbekwaamheid heeft te maken met beslissingen over zorg en gezondheid. Iedereen
is wilsbekwaam, tenzij een deskundige arts heeft vastgesteld dat iemand voor een
bepaalde beslissing wilsonbekwaam is.
Het feit dat iemand zich anders gedraagt dan anderen of dat iemand een behandeling
weigert, maakt die persoon nog niet wilsonbekwaam.
Het maakt voor de wet niet uit wát die persoon besluit te doen, als hij die beslissing
maar bewust neemt.
Dit kan voor directbetrokkenen lastig zijn. Misschien besluit een cliënt iets waar de
familie niet achter staat. Maar wettelijk gezien mogen mensen ongunstige beslissingen
over zichzelf nemen, als ze dat maar bewust doen.
Wilsbekwaamheid
Iemand met een verstandelijke beperking mag vanaf 16 jaar zelf beslissingen nemen over de zorg die hij krijgt. Vanaf 12 jaar doet hij dit samen met zijn ouders of voogd. De Wzd gaat er altijd vanuit dat iemand wilsbekwaam is. Een cliënt is wilsbekwaam, tenzij is vastgesteld dat hij dat niet is voor een beslissing.
Iemand is wilsbekwaam als hij per situatie/beslissing:
De informatie over zijn zorg of behandeling kan begrijpen en er goed over kan nadenken
Begrijpt wat de gevolgen van zijn besluit zijn
Weet dat hij een besluit neemt
Dit geldt ook als de persoon met een verstandelijke beperking een wettelijk vertegenwoordiger (mentor of curator) heeft. Ook dan staat de wilsbekwaamheid voorop. De cliënt bepaalt.
Wanneer is iemand wils(on)bekwaam
14
• Biedt partijdige ondersteuning aan cliënt en wettelijk vertegenwoordiger
• Komt dus op voor belangen van cliënt
• Is onafhankelijk
• Zorgaanbieder moet vertellen dat gebruik gemaakt kan worden van CVP
• Geeft advies en ondersteuning als cliënt hierom vraagt
• Kan ondersteunen bij indienen van klacht WZD
Clientvertrouwenspersoon WZD
Klachten indienen in kader WZD over
• Besluit onvrijwillige zorg op te nemen in het zorgplan
• Onvrijwillige zorg uit te voeren op basis van het zorgplan
• Klachten over beoordeling wilsbekwaamheid van cliënt
• Klachten over de beslissing van een WZD functionaris
Speciale klachtenregeling
15
• Kijk naar eigen werksituatie/ persoonlijk plan familielid? Waar loopt u tegenaan?
• Welke gevolgen ziet u als de wet Zorg & Dwang in 2020 is ingevoerd?
• Hoe zou u als familie/ cliëntenraad daar mee omgaan?
• Wat kan ASVZ doen aan voorbereiding?
Vragen?
• https://www.dwangindezorg.nl/binaries/d
wangindezorg/documenten/publicaties/im
plementatie/wzd/diversen/brochure-wet-
zorg-en-dwang-voor-de-
vertegenwoordiger/Brochure+%27de+We
t+zorg+en+dwang+voor+de+vertegenwo
ordiger%27.pdf
Brochure voor vertegenwoordigers
16
https://www.nporadio1.nl/reporter-radio/onderwerpen/494917-vrijheid-een-duivels-dilemma#
Mensen die zo afhankelijk zijn gaan niet zo snel klagen over de mensen die hen dagelijks helpen.
Goede bedoelingen met een averechts effect en een gebrek aan kennis en personeel knagen aan de grondrechten van mensen met een beperking.
Leven in vrijheid
in dialoog
met de cliënt
