1

CongresWaardevol3maart

Verslagmiddagprogramma

Werksessies

IndewerksessieswerdengoedeerfgoedinitiatievenverkendindeNoord-BrabantseenVlaamsecontextmetdevraaghoezeonderdeelkunnenwordenvanerfgoedbeleiddatbijdraagtaansociale,economischeencultureleduurzaamheid.Oftewel:hoebouwenwesamenmetallebetrokkenpartijenaancultureleduurzaamheidinNoord-BrabantenVlaanderen?Degeselecteerdeerfgoedinitiatievenzijnallemaalgoedevoorbeeldenvandekoppelingvanerfgoedaananderemaatschappelijkeopgaven,zoals(ouderen)zorg,leefbaarheid,gemeenschapsvorming,devormingvanmondigeenbetrokkenburgersendeontwikkelingvannieuweverdienmodellenineconomieentoerisme.

WerksessieOn(t)roerenderfgoed

Welkebruggenbouwers,gemeenschappenenintermediairshebjenodigvoorduurzameherbestemming?

Indezewerksessiezijntweevoorbeeldenvanherbestemdekloostersuitgelicht,waarbij‘gemeenschap’centraalstaat.Daarnavolgdedediscussieondermeeroverdedo’sendon’ts,metalsmoderatorJacquelinevanLeeuwen(stafmedewerkerFARO)

• DeeersteisKloostergemeenschap2.0,overdeherontwikkelingvandevoormaligeabdijKoningsoordinBerkel-Enschot.Inenrondhetkloosterwordteenkloostergemeenschapnieuwestijlontwikkeld.AanhetwoordwarenHendrikRoozen(directeurRoozenvanHoppe),SanderPasmans(projectleidergemeenteTilburg),LilianGrootswagers(eigenaarerfgoed.nu)enMarinaMoons(directeurMoonsArchitecten).

• HettweedevoorbeeldbetrefthetkloosterhuisSambeek,waardegemeenschapfungeertalsdragervanerfgoed.NamensKloosterhuisSambeekwarenGerardEverinkenNellekeDrop(bestuursledenStichtingKloosterhuisSambeek)

Hoewelbeideinitiatievenopeerstegezichtveelvanelkaarweghebbenbleeker,ookuitdevragen,eenwereldvanverschiltezijn.AlwashetmaardatkloosterhuisSambeekinmiddels23jaarervaringheeft,terwijlKloostergemeenschap2.0nogindeopstartfasezit.

Eenandereaanpak

Bijbeidestaatdegemeenschapcentraal,tochzijnergroteverschillen:

Kloostergemeenschap2.0maaktdeeluitvaneengroteontwikkelingvandegemeenteTilburgomeennieuwekerntecreërentussenBerkelenEnschot.Onderdeelhiervanzijn800nieuwewoningen,eennieuwgezondheidscentrumeenwinkelcentrumindelanderijenvanhetvoormaligeklooster,éndeherontwikkelingvanhetkloosterzelf.Hetkloosterstondalenkelejarenleegvoordatdehuidigeplannenwerdenontwikkeld.Omdateralveleplannenwarengepasseerd,wasdealgemeneopiniebijvoorbaatalnegatiefvoornieuweplannen.Eennieuweaanpak,waardegemeenschapcentraalstaat,heeftdaarveranderingingebracht.Doorvelegesprekkenmetallerleigroeperingenishethuidigeinitiatiefontstaan.Hierbijwordtdehuurvandestarterswoningeninhetkloosterlager,maarwordter

2

vandebewonerswelinzetverwachtvoormantelzorgvandeseniorenwoningendienaasthetkloosterwordengebouwd.Daarnaastwordenerinhetkloosteralgemenevoorzieningengerealiseerdzoalsdebibliotheekdestadswinkel,encentrumdeSchalm.Deherbestemmingwordtontwikkelddoorprofessionals,namelijkdooreenarchitect,projectontwikkelaarenandereadviseurs.

HoeandersishetinSambeek,waar23jaargeledendeeerstebewonersnahetvertrekvandezusterszijnkomenwonen.Dezusterswildenvoor‘hun’kloostereenherbestemmingdiepastebijhunideeënenidealen.Uiteindelijkisditeenwoongemeenschapgewordenmet12vastebewoners.Daarnaastzijner5gastenkamers,voormensendietijdelijkewoningzoeken.Ookzijnerinmiddels4appartementenvoormensenmeteenverstandelijkebeperking.Iederheeftzijneigenwoning,maarerisiederemaandweleenvasteenverplichteklusdag,daarnaastwordtermaandelijksvergaderdenmaandelijkskoffiegedronken.Hetbeheerenbehoudvanhetkloosterisdusdegezamenlijkeverantwoordelijkheidvandebewoners.Dekapelenderefterzijntehuurvoorinitiatievenenactiviteitenvananderen,waardoorhetkloosternogmeerdeeluitgaatmakenvandedorpsgemeenschap,enhetkloosterextrainkomstengenereerd.

Do’senDon’ts

Uitdediscussiemetdezaalkwamendevolgendedo’sendon’tsnaarvoren:

Do’s Don’ts

- Commitment -Topdown- Visie -Hetgaatnietvanzelf!- Zakelijkheid-planning -Vooroordeel:winst?- Vertrouwen -Teveelidealisme- Draagvlak -Kaartenhuizen- Verantwoordelijkheid-structuur- Rolindesamenleving- Transparantie- Samenwerking

Kijkvoormeerinformatie:http://www.onskoningsoord.nlenhttp://www.hetkloosterhuis.nl.

3

WerksessieJongerenwordenhoeders

Sprekers:HeidivanCuijckenBrittWerner(JOB-HouseenErfgoedBrabant)enSannevandeWerff(KoninklijkMuseumvoorSchoneKunstenAntwerpen)

InhetprojectJOBHouse(JijontwikkeltBrabant)laatdeProvincieNoord-Brabantzienhoezijjongerenbetrektbijhetherbestemmingvanerfgoed.HetKoninklijkMuseumvoorSchoneKunstenuitAntwerpenbetrektviahetprojectJongbloed!jongerenomzichtelatenadviserenoverhetmuseumbeleid.

ErfgoedfabriekenJOB-house

• DeErfgoedfabriekisonderdeelvandeprovincieNoord-Brabant,waarbijzijprobereneenaantaliconischeerfgoedcomplexensamenmetpartnerseennieuwebestemmingtegeven.

• JOB-houseisdejongerenlijnvandeErfgoedfabriek:jongerendragendezorgvoordeherontwikkelingvaneenmonumentaalgebouw.

• EenvoorbeeldvaneenprojectvanJOB-houseishetLeerlokaal.HetLeerlokaaliseenmonumentaalpandophetterreinvandeLeerfabriekKVL,vroegerdegrootsteleerlooierijvanEuropa.Jongeren‘krijgen’hetgebouwomhetvolledigteherontwikkelen.Deopdrachtenwordendusuitgevoerdindepraktijk(zoalsaanvragenvanbouwvergunningen,communicatieplanmakenetc.)enopdiemanierdragenzijgroteverantwoordelijkheidvoorhetproject.

• Indesessiewerddevraaggesteld:“Hoebereikjenoudiejongeren?”.BijJOB-housegaatdatvoornamelijkviadescholen:deprovincieNoord-Brabantlegtzelfcontactenmetdiverseopleidingen.

• Ookwerdergediscussieerdoverdevraagofhetverhaalvandelocatie,dusdegeschiedenis,heterfgoedaspect,bijeen‘bouw’projectalshetLeerlokaalwelvoldoendenaarvorenkomt.Tijdenshetprojectzijnerdiverse(kortstondige)activiteiteneninitiatievengeorganiseerdomookhetverhaalvandeplekcentraaltestellen,zoalshetconcept‘HuiskamervanhetKVL’waaroud-medewerkersiedereweekhunverhalenkondendelen.OokisereententoonstellinginhetpandontwikkelddietijdensOpenMonumentendagdoor3000mensenbezochtis.Hetisnietbekendopwelkemanierdegeschiedenisvoordelangeretermijneenonderdeelisvandelocatie.

• KanjeJOB-houseookerfgoedbreedinzetten,dusnietalleenvoorherontwikkelenvanerfgoedcomplexen,maarookvoorverhalenentradities?Datwordtopditmomentonderzocht.

Jongbloed!

Jongbloed!isactiefinhetorganiserenvanprojectenwaarjongerenaandeelkunnennemenbinnenhetKoninklijkMuseumvoorSchoneKunstenAntwerpen(KMSKA).Hetmuseumisnugeslotenvoorrestauratie.

• 5jaarlangwasJongbloed!dejongerencrewvanhetKMSKA.Vanaf2016werkenzesamenmethetMHKA(MuseumvanHedendaagseKunstAntwerpen).

• Jongbloed!iseendoe-endenktankbestaandeuitgroepenjongerendievrijwilligallerleiactiviteitenenprojectenbedenkenomuittevoereninhetmuseumenomanderejongerentetrekkennaarhetmuseum.

• Jongerenkrijgendoormiddelvandeprojecteneenstemindewereldvanhetmuseum.• Alleswordtbottom-upgeorganiseerd:jongerentrekkenanderejongerenaan.Datisookde

bestemanieromjongerentebereiken.

4

• Erwordenlosseactiviteitengeorganiseerd,maarookiederjaarééngrootproject.Activiteitenzijnbijvoorbeeld:een(alternatieve)rondleiding,tentoonstellingen.

• Ieder jaar is er een week lang zomerkamp bij het museum, waar jongeren vrijwillig aan kunnen sluiten.

• Nu werken ze met vaste dagen en tijden, zodat de vrijblijvendheid vermindert. • Jongeren krijgen altijd een kleine vergoeding voor hun werkzaamheden.

SanneverweesinhaarverhaalooknognaarhetbegripFlexivolunteering.“BijhetopzettenvanJongbloed!hieldenweditbegripinonsachterhoofd.DezetermkomtvoortuitKatherineGaskin’sonderzoek“WhatYoungpeoplewantfromvolunteering”.Dezetermbelichteenaantalvoorwaardendiejongerenbelangrijkvindenalszevrijwilligerswerkdoen.Hetmoetflexibel,gelegitimeerdzijn,eenuniekeervaringenplezantzijn.Zeverwachtenerincentivesvoorindeplaatsenwillenvoldoendevariatieinhuntakenpakket.(Flexibility,legitimacy,easeofaccess,experience,incentives,variety,organisation,laughs.)”

Naaraanleidingvandezepresentatiesgingdegroepmetelkaaringesprekoverdevraagofdeco-creatieveweg(jongerenheterfgoed/hetaanbodmeelatenmaken/creëren)nudéwegisomtebewandelenvoordetoekomst.

LeesmeeroverJOBHouseenJongbloed!https://www.brabant.nl/subsites/herbestemmen-erfgoed/jobhouse.aspxenhttp://www.kmska.be/nl/deelnemen/Jongeren/Jongbloed/.

WerksessieVerbloemdGewin

Sprekers:PaulBastiaansen(publiciteitensponsoringCorsoZundert),JimmyOomen(architectenveiligheidscoördinatorLoenhout)enJohandeBeer(wethouderZundert)

HetZundertsecorsoisontstaanin1936,opinitiatiefvanwethouderPietervanGinneken.Dedoelstellingenwaren:hetbevorderenvandeaanhankelijkheidaandeKoningin,dearmsteneendagvanontspanningbezorgendiehunnietshoefttekosten,ende‘neringdoenden’eengoededagbezorgen.

Vandaagdedagishetcorsovandemensen,enhetiszeersterkbottom-upgeorganiseerd.IndejarennegentigwerdhetZundertsecorsoeenzelfstandigestichting,geheellosgekoppeldvandegemeente.Detwintigdeelnemendebuurtschappenzijnookzelfstandigestichtingenmeteeneigenbestuur,endragenzelfverantwoordelijkheden.Naasthetindividualismevandezetijdisbijhetcorsodegroep(weer)belangrijk.Rondditimmaterieelerfgoedkomenmensenbijelkaar;hierwordtdelokaletrotsenidentiteitinhechtesocialeverbandengevierd.Hetcorsoverschaftmenseneenidentiteit.Hetbloemencorsogaatovervangeneratieopgeneratie.Hetcorsoisontstaanengedragendoordelokalebevolking.Hetgemeentebestuuristegenwoordigalleenmaarondersteunend.

Dekernwaardenvoorhetcorsozijn:gemeenschap(samen),creativiteitencompetitie.Doelvandebloemenwagenstijdenshetcorsoisnietpolitiek,maarartistiekenesthetisch.Hetbloemencorsoiskleinbegonnenenwordtnusteedsgroter.Bijzonderomtezienhoedegemeenschapendegemeentesamenwerken.Dejuistelastenwordengedragendoordejuisteschouders.HetbloemencorsoishetvisitekaartjevanZundert.

5

InLoenhoutiserookeenbloemencorso,weliswaaropkleineschaal,welkejaarlijksgeorganiseerdwordt.Hetcorsoisontstaanin1952,tererevandevernieuwdewegvanBrechtnaarLoenhout.Ditfeestwaseensucceswaardoorhetcorsosindsdienelkjaaropnieuwplaatsvindt.In1957werdereenbestuurscomitéopgerichtbestaandeuit1lidvanelkbuurtschap.Debuurtschappenzijndedragersvanhetcorso.DezebuurtschappenbestaanuitdeinwonersvanLoenhoutendegemeenteisalleenmaarondersteund.Hetcorsoisvandemensenenwordtgeorganiseerddoorvrijwilligers.JaarlijksorganisereninwonersvanLoenhouteenzomerconcert.Erzijnoptredenswaarbijzowelkinderenalsvolwassenaandachtkrijgen.Deopbrengstenervanwordengebruiktvooro.a.definancieringvanhetcorso.Ditconcertisontstaandoordatmedewerkersvaneenbuurtschapdefakkelvanhetwagenbouwendoorgavenaaneenjongeregeneratie,maartochzichactiefwillenblijveninzettenbinnenhetcorsoverhaal.ZoleefthetcorsoeenheeljaardoorbijalleinwonersvanLoenhout.JimmyOomen,architectenveiligheidscoördinatorLoenhout,eindigdedezewerksessiemeteenbelangrijkevraag,diezowelinLoenhoutalsinZundertvantoepassingis;‘IsdesamenhangvanLoenhouterdoorhetbloemencorsoofishetcorsoerdoordesamenhangvanLoenhout?’

Naaraanleidingvandewerksessiewerdenonderstaandequotesopgeschreven:

- Bloemencorsoisco-creatiegemeenschapengemeente- BloemencorsoishetvisitekaartjevanZundert- IsdesamenhangvanLoenhouterdoorhetbloemencorso,ofishetcorsoerdoordesamenhang

vanLoenhout?- Kernwaardenbloemencorso:competitie,creativiteitengemeenschap- Bloemencorsoverbindthetdorp

Leesmeeroverdebloemencorso’s:http://www.corsozundert.nlenhttp://www.bloemencorsoloenhout.be.

6

WerksessieSharingisCaring

Sprekers:MarcodeNiet(DigitaalErfgoedNederland),MarikaCeunen(StadsarchiefLeuven)enAnnetteGaalman(ErfgoedBrabant).Indezeworkshopisergekekennaareenfenomeendateensteedsevidentererolisgaanspelenbinnendeerfgoedsector,namelijkhetideevanhetbeschikbaarstellenvanerfgoedviaeendigitaalplatformofwel‘cloud’.MarcodeNietisdedirecteurvandeinstellingDigitaalErfgoedNederland(DEN).Vanuitdezepositiezethijzichvoornamelijkinvoorbeleidsontwikkelingomtrentdigitaalerfgoedoplandelijkeninternationaalniveau.Kwaliteitenkennisontwikkelingzijndespeerpunteninhetdigitaalmakenvanerfgoed.‘Hetbestaansrechtvankunstenaarsencultureleinstellingenligtnietzozeerindeinstelling,maarindeverbindingmetdesamenleving.’DitcitaatvanministerJetBussemakerzetmenaanhetdenken.VolgensMarcodeNietstaandeintrinsiekewaardendievoorheenaltijdaancultuurzijntoegekendlosvanwaarhetvandaagdedagnuwerkelijkomgaat,namelijkdebetekenisdiecultuurenerfgoedheeftvoordesamenlevingenhoedezeeenrolvanbetekenisspelenindesamenleving.Hierinzienweduseenverschuivingindewaardedieweaancultuurenerfgoedtoekennen.Hetgaatnietlangermeerzonodigomdeperspectievenenmeningendiedeexpertsuitdragen,maarjuistomdebetrokkenheidvandesamenlevingopzowellokaal-,regionaal-,nationaal-alsinternationaalniveau.WatDeNiethierduidelijkwilmakenisdatereenverschuivingisopgetredenbinnendeculturele/erfgoedsectornaareenmeerdienstgerichteresector.Vragenuitdesamenlevingmoetencentraalstaanendeleidraadvormenvoordeactiesdieweondernemenbinnenonzesector. Methetdigitaalmakenvanerfgoedmoetkennisontwikkelingenoverdrachtvergemakkelijktwordeneninspelenopdebehoeftenuitdesamenleving.Verreweghetmeesteerfgoeddatdigitaalgemaaktwordtzijnfoto’s.Westaannuzelfsaandevooravonddat3Ddigitaliseringmogelijkwordt.Tochishetnietzodatalleswatwijnualserfgoedziengedigitaliseerdmoetworden.Hetiszelfszodaterfgoedinstellingenzeggendat60%vanhuncollectienietgedigitaliseerdhoeftteworden.Ditkandeelshetgevalzijnomdathetdigitaliserenzeerarbeidsintensiefwerkis.OmdieredensteltDeNietdathetdigitaliserenvanerfgoedeenintergenerationeleopdrachtis. Digitaalerfgoedkunnenweschematischonderverdelenindrielagen:1. ZichtbaaràDiensten2. BruikbaaràVerbindingg3. HoudbaaràContentDitisvanuiteennationaalperspectief.Dezelagenbetreffensemantischeverbindingenmetelkaar.MarikaCeunenwerktalsarchivarisbijhetStadsarchiefLeuven.Ditarchieffunctioneertopeenbijzonderemanier.Tegenoverdezevenvastewerknemersstaantientallenvrijwilligers,diezichinzettenvoorhetarchiefenzobijdragenaancultureleduurzaamheid.Opverschillendeprojectenzettenzevrijwilligersinendieprojectenstaanofvallenmethetwerkdatdevrijwilligersverrichten.ZoookhetprojectItinaNova,datzichtoelegtophetdigitaliserenvanscheepsbankenregisters.Bijdeprojectenvanhetarchiefwaardevrijwilligersactiefinzijndraaithetomgevenennemen.Vrijwilligersgevenveel:huntijd,toewijding,dezorgdiezijdragenvoorheterfgoedenderhalveookdemaatschappij.Alstegenprestatiewordteréénkeerperjaareenvrijwilligersuitjegeorganiseerdenkrijgenzeallerleitrainingeninbijvoorbeeldpaleografie.

7

Devrijwilligershebbennaasthetwerkdatzijverrichtenooknogeenanderbelangrijketaak,namelijkhuneigeninbreng.Deinbrengvandevrijwilligersisessentieelenhetarchiefbepaaltopbasisvandezeinbrengookgedeeltelijkhunkoers.Waterinditarchiefgebeurt,iseenmooierepresentatievanwaarhetcongresovergaat:eenwisselwerkingtussenhetbeleid,deexpertseneencommunity,diezorgdragenvoorhet/hunerfgoed.ZoverteltCeunendatdevrijwilligersdiebijhenindienstzijnenzichmetzoveeltoewijdinginzettenvoorhetarchiefenerfgoedzichookalsmedewerkersvoelen.DelaatstesprekervandeworkshopwasAnnetteGaalman.ZijwerktalsintegraalprojectleidervooronderandereprojectendiezichbezighoudenmeteendigitaalerfgoedplatformbijErfgoedBrabant.ZeisvoorzittervanhetprojectdatopgezetisbijErfgoedBrabant,de‘BrabantCloud’.DezeBrabantCloudheefteenietsanderefunctiedandebovengenoemdedigitaliseringsprojecten.Hetisnamelijkbedoeldalseenmeertechnischproject,dieondersteuningmoetbiedendoormiddelvanhetaanleggenvaneeninfrastructuuropprovinciaalniveau.Ditprojectmoetcollectiviteitenontsluitingvankennisondersteunen,endeworkshopontleenthierhaartitelaan.Volgenshetvolgendeidealestappenplanmoethetvolgendebewerkstelligdworden:1.Ietswordterfgoedalsditgedeeldwordt;2.methetdelenvandezekenniswordtdekennisvermenigvuldigd;3.gedeeldevoorzieningenmaaktdathetverdelenenvermenigvuldigenvankennismogelijkwordt.Metditstappenplanindigitaalerfgoeddeeljedezorgmetelkaaromcultureleduurzaamheidencommunitysensetebewerkstelligen. DezeinfrastructuurmoeteensysteembiedendieafstaptvandeincidentelekennisuitgavevankenniseninformatieenwerktvolgenshetCOPE-systeem:‘CreateOncePublishEverywhere’.ZoprobeertdeBrabantCloudtefacilitereninvoorzieningenwaardooreeninstellingenoforganisatieed.maaréénkeerhaarkennishoefttedelenenwaardoordezevervolgensvooriedereenbeschikbaaris.Waaromiservoorgekozenomditopprovinciaalniveautedoeninplaatsvannationaal-ofinternationaalniveau?VolgensErfgoedBrabantiserbetereontsluitingmogelijkwanneerditopprovinciaalniveaugebeurt,vanwegedeveleverschillendeorganisaties,instellingen,heemkundekringen,etc.waarzijmeetemakenheeft.VolgensGaalmanheefthetdigitaliserenvanerfgoednietalleentemakenmet‘SharingisCaring’,maarjuistookmet‘SharingisDaring’,hetlefomverschillendeinformatiedigitaalbeschikbaartestellenvoorhetbredepubliek.Metinbrengvanuithetpubliekdiesteldedat‘SharingisCreating’ookvantoepassingis,werddeworkshopafgerondmetvoldoendeenmooiestoftotnadenken.

Meerinformatie:http://www.erfgoedbrabant.nl/portfolio/brabant-cloudenhttp://www.erfgoedcelleuven.be/item.php?itemno=1_4_82&lang=NL.

8

WerksessieDuurzamebijvangstSprekers:PaulaJorritsma(wethouderWoudrichem)enChantalBisschop(CentrumAgrarischeGeschiedenis).Naeenvoorstelrondjevanalledeelnemers,presenteerdeChantalBisschophetproject,eensamenwerkingtussenhetVlaamsInstituutvoordeZee,CentrumAgrarischeGeschiedenisenKatrienVervaele(schrijfstervaneenboekoverdegarnaal).Uitonderzoekbleekdatjongerennietwetenhoedeversgepeldegarnaalsmaakt,zekennendetechniekvanhetpellenvandebeestjesnietendegewoontenengebruikenrondomdehandelingookniet.Hoogtijddusomeraandachtaantebesteden!TijdensdeWeekvandeSmaak(culinairevenementinVlaanderen)zijnbassischolengekoppeldaanwoonzorgcentra.Eriseducatiefmateriaalgemaaktvoorleerkrachtenleerlingmetalsdoeleenintergenerationeleoverdrachtvankennisentechnieken.Ookisereenwebsitegemaaktmetachtergrondinformatie.Leerlingenleerdenoverdebiologievandegarnaal,devisserijendegeschiedenis.ZeleerdenoverdebasisprincipesvanmondelingegeschiedenisenookKatriengafophaarenthousiastewijzeeenintroductielesaandeleerlingen.Chantalverteldeonsdatdeouderenhelemaalopbloeiden:zijdedenhetpellenvandegarnalenvoorenverteldenovervroeger.Tegelijkertijdproefdendeleerlingenenverteldenzijaandeouderenhunverhalen.Erwerddusechtuitgewisseldennaarelkaargeluisterd.Dedeelnemersherkendendesuccessenénstrubbelingenvanditproject.ErwerdenverschillendevoorbeeldengegevenvanBrabantseprojectenuitBakelenEersel,vanstudentenvandeNHTV,eneenonderzoekdatgedaanwordtnaarintergenerationeleprojecteninmusea.EnalledeelnemersherkennenzichindevraagdieChantalaaneeniederstelde:hoeverduurzaamjedergelijkeprojecten?Erkomenveelalduurzameproductenuitvoort:lesmateriaal,website,boeken.Maarhoezorgjeervoordatdezeprojectenookdaadwerkelijkvakeruitgevoerdworden?Tipsdieopdepost-itsgeschrevenzijn:Zoekslimmeallianties:partnersinhetbedrijfslevenencommerciëlepartijen.Maarooknadenkenofdeschoolseactiviteitenbrederuitgezetkunnenwordenenbijvoorbeeldookinfamilieverbandaangebodenkunnenworden.Enook,kunjehetideevanhetprojectookalsduurzaambeschouwen?Kandaarinspiratieuitgehaaldwordenenverderverbreeddanwelverdieptworden?AlshetaanChantalligtwel,zijgaattijdensdeerfgoeddageninLeuvenaandeslagmeteenanderintergenerationeelenculinairproject:hetbakkenenetenvantaarten.Meerinformatie:http://www.vliz.be/nl/garnalen-pellen-en-mondelinge-geschieden.

9

Rondetafelgesprekkenenplenairewrap-upTijdensderondetafelgesprekkengingendeelnemersmetelkaaringesprekovereenvraagdiegelinktwasaancultureleduurzaamheid.Tijdensdeplenairewrap-updedendeverschillendegroepenverslagvanhunrondetafelgesprek.Elkgroephadeenvraaggekregenoverhetcongresthema.DagvoorzitterClairyPolakgafdegroepenéénvooréénhetwoord,waarnazefysiekmetelkaarverbondenwerdenmeteenverkeerslint.

Vraag1:Welkerol(len)pastdeoverheidinhetrealiserenvancultureleduurzaamheid?Overheden(allelagen)zetteneenstapjeterugengevensteedsmindergeld.Hetisbelangrijkdatereenbepaaldfundamentis,jebereikteenkritischegrensalsdevakinhoudelijkekennisonvoldoendeofnietmeervoorhandenis.Deoverheidmoetvooralinhoudelijkekennisbieden,metnamebijgemeenten.Alsdatnietoplokaalniveauaanwezigis,moetdatwelopregionaalofprovinciaalniveauaanwezigzijn.Deoverheidmoetkennisbundelenomeengoedeenbetrouwbaresparringpartnertezijnenblijvenvoordegemeenschap.KenniscentrazoalsErfgoedBrabantzijndaarvooronontbeerlijk.Vraag2:Hoemakenweerfgoedbeleidtoekomstbestendig?Hetbelangrijksteisdathetbeleidvandemensenuitdegemeenschapofstadkomt,nietvanuitdepolitiek.Jemoetweldekwaliteitondersteunen,maarnietteveelkaderen,wantdantimmerjeallesweerdicht.Erzouookeensoortregisseurofverbindermoetenzijn.Bijvoorbeeldiemandvaneenoverheidsinstellingofeenmuseum.Vraag3:Watisderolvanerfgoedindesamenleving?Erwordtveeluitgegaanvanmaterieelerfgoed(gebouwen)ennietzozeervanuitverhalenenimmaterieelerfgoeddiedatverbindt(omgeving,zingeving).Dehamvraagiseigenlijk:hoegajeanderenvertellenwatimmaterieelerfgoedisenhoebelangrijkdatis?Hetzouookhandigzijnalsereensoortcoöperatieindestad/maatschappijisdiekanverbinden,bijvoorbeeldbijdeprovincie.Vraag4:Wiebepaaltwatheterfgoedvandetoekomstis?Eenmixvanmensen:beleidsmakers,professionalsenburgers.Ermoetenselectiecriteriaenwaarderingscijferszijn.Perregiobekijkenwiebepaaltwatheterfgoedvandetoekomstis.JanvandeStraatzitdaarookin.

10

Vraag5:Watzijndebestemanierenomnuenstrakserfgoedteborgenindesamenleving?Erzijnverschillendemanierenvanborgen.Deidealeborgingsmethodeisdegenewaarbijereensamenspelisvan:-verschillendeactoren(gemeenschap,experts,beleidsmakers),-vanverschillendetypenerfgoed(materieelenimmaterieel,digitaal;enbijbehorendeverhalenenbetekenissen),-envanverschillendesoortenfuncties(metnamegeheugenfunctieenerzijds,enactualiseringenbetekenisgevinganderzijds).Vraag6:WatenhoedraagtcultureleduurzaamheidbijaandeduurzaamheidsdriehoekPeople,Planet,Profit?Dezegroephadhetmoeilijkmetmeetkundigefigurenenheefteennieuwmodelbedacht:hetPost-Itmodel,letterlijkeenmozaïekvanblaadjesmetaanvullendeideeën,vragenenopmerkingen.CultureleduurzaamheidkanindedriehoekPPPdienenalseenverbindendelijn,eencirkelronddedriehoek,eenelastiekofeencocktailprikker.CultureleduurzaamheidvoegttelkenswaardetoeaandedrieP’s,diedaneigenlijkeenzeshoekwordtvanmogelijkheden,waarbijnetdatgenewatversterktofvermedenmoetwordenmeeinbeeldkomt,namelijk:- Profit:economischewaardeenvaakookbijkomendebetekenissen(bijv.Gifteconomie)- People:erfgoedkanverbindendofuitsluitendwerken- Planet:verbeterenvandekleineomgeving(20à30km)totdegrotewereld.Draagvlakisdevoorwaardevoorcultureleduurzaamheid.Vraag7:Watisdewinstvanerfgoedbeleid?Erfgoedwordtbepaalddoordesamenlevingzelf.Zonderdraagvlakmoetjeerafscheidvannemen.Canoniseringofvastleggingisnietdemanier,dangajehetvoorschrijven.Hetisbelangrijkomkennisenverhalennaarbuitentebrengen.Bewustzijntevoeden,debattevoeren.Ondertebrengenindeverschillendedomeinen(economisch,ruimtelijkensociaaldomein);inelkapartbeleidzoueenerfgoedparagraafmoetenstaan.Watleverthetop?Meerdanfinancieel,bijvoorbeeldsocialecohesieenwelzijn.Vraag8:Hoezienwedeverspreidingenborgingvancultureleduurzaamheidvóórons?Dezegroepvindtdatdeterm‘cultureleduurzaamheid’alleenmaarbeleidsmatiggebruiktzoukunnenwordenenookdanishetmaardevraagofhetonzeintentiesdekt:erfgoedisniethetontbrekendevierdekwadrantindeduurzaamheidsvierhoekmaarvormthetvoedendefundamentvande3P’svandeTelosdriehoek.Determgeeftdusnietdejuistegedachtegangweerenistevaag.Beteris:‘culturelehoudbaarheid’of‘circulairerfgoedbeleid’ofgewoonweg‘erfgoed’.Antwoordopdevraagis:hetborgendoejedoorbredemaatschappelijkedoelennatestreven(zoalssocialecohesieenwelzijn),doornetwerkentestimulereneneenplatformtebieden.Samenwerkingisheelbelangrijk,zodatmensenvanelkaarkunnenlerenenbewustwordingopgangkomt.

11

Aanheteindvanderondewarenalleaanwezigen‘ingesnoerd’enmetelkaarverbonden.Eennetwerkisontstaan.“Kijkmetwiejeverbondenbentendoeerwatmee”,aldusClairyPolak.

AfsluitingTotslotvandedagkwamenArnoud-JanBijsterveld,MarcJacobs,PatrickTimmermansenHenriSwinkelshetpodiumop.“Watdoenjulliemetdezebevindingeninjullieeigenmetier”,vroegClairyPolak.Arnoud-JanBijsterveld:“Ikbengesterktindeopvattingdaterfgoedvoortdurendinbewegingis.Erfgoedmaaktdeeluitvananderemaatschappelijkethema’senwemoetenhetvoortdurendinbrengeninanderesectoren.Wemoetenwelconcreetbeginnenmethaalbareprojecten.”MarcJacobs:“Nietsiszopraktischalseengoedeideologie.IkhebveelinteressanteIdeeëngehoordomdewereldteverbeterenenikgadewoordenzeker‘injecteren’indedaad.”PatrickTimmermans:“Erfgoedisdeverbindervanallesectorenenookvanons.Daarziteenmeerwaardein.“EnablingPeople’vondikkrachtigeeninteressanteuitspraakvanvandaag.”HenriSwinkels:“Wemoeteneensoortgelijkebijeenkomstgaanorganiseren,ooklokaalenregionaal,enmetconcreteprojecteninbeelddediscussievoeren.”

ClairyPolakprikkeldedeherendoortestellendatzeveelideologischeuitsprakenhadgehoord,maarnognietveelconcreets.PatrickTimmermanssloothierbijaan:“Hetis‘doen,doen,doen’.HijverweesnaardeuitspraakvanLeonardodiCapriooversucces:nevertellpeopleyourplans,showthemyourresults.”