Synthese zakenrecht · Academiejaar 2007-2008 – synthese Verbintenissenrecht deel 1 – Jeroen De...

Academiejaar 2007-2008 – synthese Verbintenissenrecht deel 1 – Jeroen De Mets 1

Synthese zakenrecht 1. INLEIDING: PATRIMONIUM, PATRIMONIALE RECHTEN EN ZAKEN: BEGRIPPEN ............ 3

A. HET VERMOGEN.......................................................................................................................................... 3

B. HET VERMOGENSRECHT OMVAT EEN REGELING VAN DE PATRIMONIALE SUBJECTIEVE RECHTEN ............... 3

C. ZAKEN EN GOEDEREN ................................................................................................................................. 3

2. GOEDEREN................................................................................................................................................. 3

A. ZAKEN EN GOEDEREN ................................................................................................................................. 3

§ 1 De soorten zaken volgens hun aard: roerende en onroerende goederen .......................................... 3

§ 2 De soorten zaken volgens hun aard van toe-eigeningsvatbaarheid .................................................. 3

§ 3 De soorten zaken volgens hun aanwendingsmogelijkheden.............................................................. 4

§ 4 De soorten zaken volgens het verband tussen de zaken zelf .............................................................. 4

§ 5 De goederen ...................................................................................................................................... 5

B. DE ZAKELIJKE RECHTEN ............................................................................................................................. 5

§ 1 Begrip................................................................................................................................................ 5

§ 2 Indeling van de zakelijke rechten ...................................................................................................... 5

C. ONROERENDE GOEDEREN ........................................................................................................................... 6

§ 1 Inleiding ............................................................................................................................................ 6

§ 2 Onroerende goederen uit hun aard ................................................................................................... 6

§ 3 Onroerende goederen door bestemming ........................................................................................... 7

§ 4 Onroerende goederen door het voorwerp waarop ze betrekking hebben.......................................... 8

D. DE ROERENDE GOEDEREN ........................................................................................................................... 8

§ 1 Inleiding ............................................................................................................................................ 8

§ 2 Roerende goederen uit hun aard ....................................................................................................... 8

§ 3 Roerende goederen door wetsbepaling ............................................................................................. 9

§ 4 Roerende goederen door anticipatie ................................................................................................. 9

E. DE DOMEINGOEDEREN ...............................................................................................................................10

§ 1 Inleiding ...........................................................................................................................................10

§ 2 Het openbaar domein .......................................................................................................................10

§ 3 Het privaat domein...........................................................................................................................12

3. EIGENDOM ................................................................................................................................................13

A. BEZIT.........................................................................................................................................................13

§ 1 Bezit in ons recht ..............................................................................................................................13

§ 2 Aard en functie van het bezit ............................................................................................................13

§ 3 Bestanddelen van het bezit ...............................................................................................................13

§ 4 Detentie ............................................................................................................................................15

§ 5 Bewijs van bezit en detentie..............................................................................................................15

§ 6 Het vermogen en gedogen ................................................................................................................16

§ 7 Art. 2279 BW als bewijsregel m.b.t. roerende goederen ..................................................................16

§ 8 Voorwerp van het bezit.....................................................................................................................17

§ 9 Verkrijgen en verlies van bezit .........................................................................................................17

§ 10 Rechtsgevolgen.................................................................................................................................17

B. EIGENDOM .................................................................................................................................................18

§ 1 Begrip...............................................................................................................................................18

§ 2 Kenmerken........................................................................................................................................18

§ 3 Voorwerp van eigendomsrecht .........................................................................................................19

§ 4 Eigendomsbeperking ........................................................................................................................19

§ 5 Wijze van eigendomsverkrijging ......................................................................................................20

C. MODALITEITEN VAN EIGENDOM ................................................................................................................24

§ 1 Eigendom met tijdsbepaling .............................................................................................................24

§ 2 Voorwaardelijke eigendom...............................................................................................................25

D. MEDE-EIGENDOM ......................................................................................................................................25

§ 1 Begrip...............................................................................................................................................25

§ 2 Gewone mede-eigendom ..................................................................................................................25

§ 3 Vrijwillige mede-eigendom...............................................................................................................26


§ 4 Gedwongen mede-eigendom.............................................................................................................27

§ 5 Appartementsmede-eigendom ..........................................................................................................28

§ 6 Mandeligheid of gemene muur .........................................................................................................30

E. BEZITS- EN EIGENDOMSVORDERINGEN ......................................................................................................31

§ 1 Bezitsvorderingen.............................................................................................................................31

§ 2 Eigendomsvorderingen.....................................................................................................................32

4. ZAKELIJKE GENOTSRECHTEN ..........................................................................................................33

A. VRUCHTGEBRUIK.......................................................................................................................................33

§ 1 Begrip en kenmerken........................................................................................................................33

§ 2 Voor vruchtgebruik vatbare zaken ...................................................................................................34

§ 3 Bronnen van het vruchtgebruik ........................................................................................................34

§ 4 Uitoefening van het vruchtgebruik ...................................................................................................34

B. RECHT VAN GEBRUIK EN BEWONING..........................................................................................................38

§ 1 Inleiding ...........................................................................................................................................38

§ 2 Vergelijking met het vruchtgebruik ..................................................................................................38

C. OPSTALRECHT ...........................................................................................................................................39

§ 1 Definitie............................................................................................................................................39

§ 2 Duur .................................................................................................................................................39

§ 3 Vestiging...........................................................................................................................................39

§ 4 Rechten en plichten van de opstalhouder.........................................................................................39

§ 5 Beëindiging ......................................................................................................................................40

§ 6 Gevolgen van de beëindiging ...........................................................................................................40

§ 7 Afstand van recht van natrekking en opstalrecht .............................................................................40

D. ERFPACHT..................................................................................................................................................40

§ 1 Inleiding ...........................................................................................................................................40

§ 2 Duur .................................................................................................................................................40

§ 3 Vestiging...........................................................................................................................................40

§ 4 Rechten van de erfpachter tijdens de erfpacht .................................................................................40

§ 5 Verplichtingen van de erfpachter tijdens de erfpacht.......................................................................41

§ 6 Beëindiging van de erfpacht.............................................................................................................41

§ 7 Gevolgen van de beëindiging ...........................................................................................................41

E. ERDIENSTBAARHEDEN ...............................................................................................................................41

§ 1 Inleiding ...........................................................................................................................................41

§ 2 Totstandkoming ................................................................................................................................42

§ 3 Uitoefening van de erfdienstbaarheden............................................................................................44

§ 4 Tenietgaan van erfdienstbaarheden .................................................................................................44

5. INLEIDENDE BEGRIPPEN VAN ZAKELIJK ZEKERHEIDSRECHT.............................................45

A. INPANDGEVING ..........................................................................................................................................45

§ 1 Begrip...............................................................................................................................................45

§ 2 Soorten .............................................................................................................................................45

§ 3 Geldigheidsvereisten (burgerlijk pand)............................................................................................45

B. VOORRECHTEN ..........................................................................................................................................45

§ 1 Begrip...............................................................................................................................................45

§ 2 Onderpand........................................................................................................................................46

C. HYPOTHEKEN ............................................................................................................................................46

§ 1 Begrip...............................................................................................................................................46

§ 2 Onderscheid met voorrecht ..............................................................................................................46

§ 3 Goederen voor hypotheek vatbaar en onderpand ............................................................................46


1. Inleiding: patrimonium, patrimoniale rechten en zaken: begrippen

A. Het vermogen

� Patrimoniale rechten <-> extra-patrimoniale rechten o Begrip patrimonium

B. Het vermogensrecht omvat een regeling van de patrimoniale subjectieve rechten

� Patrimoniale rechten= o soorten

� Zakelijke rechten � Vorderingsrechten � Intellectuele rechten

o Kenmerken � In geld waardeerbaar � Overdraagbaar � Actief-zijde van het vermogen � =goederen � Subjectief karakter

� Begrip vermogensrecht

C. Zaken en goederen

� Zaak <-> goed

2. Goederen

A. Zaken en goederen

§ 1 De soorten zaken volgens hun aard: roerende en onroerende goederen

� Roerend uit de aard: verplaatsbare zaken � Onroerend: hoofdzakelijk niet verplaatsbaar

o Door incorporatie o Door bestemming

§ 2 De soorten zaken volgens hun aard van toe-eigeningsvatbaarheid

� Zaken in de handel <-> zaken buiten de handel o Zaken buiten de handel (<-> onvervreemdbare zaken)

� Impliciet of expliciet uit wet � Niet overdraagbaar � Niet vatbaar voor verjaring

� Res communes o Collectief gebruik o Buiten de handel (<aard) o Geregeld door politiewetten


o Geen belemmering gebruik anderen � Begrip res nullius

o Res derelicta � Onbeheerde zaken (2)

o Onderscheid met res nullius � Verloren zaken � Schatten

§ 3 De soorten zaken volgens hun aanwendingsmogelijkheden

(1) Vervangbare zaken en niet-vervangbare zaken

� Begrip vervangbare zaken � Onderscheid met niet vervangbare zaken

o Wil partijen o Aard o Belang van dit onderscheid

� Verbintenissenrecht (eigendomsoverdracht, risico, schuldvergelijking)

� Verbruikleen

(2) Verbruikbare en niet-verbruikbare zaken

� Verbruikbare zaken <-> Niet-verbruikbare zaken (<aard <-> niet-vervangbaar) � Belang onderscheid

o Bruikleen <-> verbruikleen o Gewoon <-> oneigenlijk vruchtgebruik o Geen huur verbruikbare zaken, wel bewaargeving

(3) Tegenwoordige en toekomstige zaken

� Tegenwoordige <-> toekomstige zaken o Absoluut/objectief toekomstige zaken <-> relatief/subjectief toekomstige

zaken

§ 4 De soorten zaken volgens het verband tussen de zaken zelf

(1) Hoofd- en bijzaken

� Relatie tussen hoofdzaken en bijzaken o Accessorium sequitur principale

(2) Zaken die al dan niet vruchten voortbrengen

� Begrip vruchten o Wijzigen hoofdzaak niet o Deel inkomen

� Begrip producten o Deel kapitaal

(3) Afzonderlijke zaken en algemeenheden

� Begrip afzonderlijke zaak � Begrip algemeenheden

o Feitelijk


o Juridisch � Handelszaak

§ 5 De goederen

(1) Definitie

� Franse rechtsleer <-> Belgische rechtsleer � BW: twee betekenissen

(2) Indeling der goederen volgens het BW

� Roerende <-> onroerende goederen (achterhaald) o Onlichamelijk <-> lichamelijk (onstoffelijk)

B. De zakelijke rechten

§ 1 Begrip

� Zakelijke rechten, vorderingsrechten, intellectuele rechten � Onderscheiden

o Intern aspect � Macht over zaak <-> recht op prestatie

o Extern aspect � Zakelijke rechten meer tegenwerpbaar

§ 2 Indeling van de zakelijke rechten

(1) Eigenlijke zakelijke rechten vs. bijkomende zakelijke rechten

� Zakelijke rechten (betrekking op zaak zelf) <-> zakelijke zekerheden (bijkomend t.a.v. een vorderingsrecht)

(2) Opsomming

� Eigendom = hoogste zakelijke recht � Andere: zie rest cursus � Mijnconcessie = zakelijk recht (niet meer zo belangrijk) � Numerus clausus-beginsel

(3) Kenmerken van zakelijke rechten

� Bezitsbescherming enkel bij zakelijke rechten � Begrip volgrecht

o Stellionaat o Hypotheek o Voorrechten o Geen algemene regel

� Begrip recht van voorrang o Beperking: niet altijd zeker o Rangorde: zekerheid gaat voor op gewone vordering; oudste zekerheid op

niuewste


C. Onroerende goederen

§ 1 Inleiding

(1) Art. 516 BW

� Roerend of onroerend -> verplaatsbaar? o Uitzonderingen

(2) Grondslag van de indeling

� Romeinen: verplaatsbaar? � Gewoonterecht: economische waarde? � Code Civil: vermengd

(3) Indeling van de onroerende goederen

� Uit hun aard � Door bestemming � Door de aard van het voorwerp waarop ze betrekking hebben

§ 2 Onroerende goederen uit hun aard

� Alles verbonden met de grond

(1) Gronderven

� Begrip erf o Kadaster, maar is louter administratief

� Verzamelplan � Perceelplan � Kadastrale legger

� Begrip grond o Speciale positie ondergrond

(2) Met de grond verenigde werken en gebouwen

� Gebouwen met de grond verbonden= onroerend o Alles wat met die gebouwen verbonden is = onroerend

� Begrip gebouwen � Begrip bouwwerken

o <-> administratief recht � Begrip uitrusting van gebouwen

o =zaken die er één geheel mee vormen o De normale gebouwsuitrusting o Criterium: behoren tot of gebruik voor

� Materialen

(3) Beplantingen

� Veldvruchten, ongeplukte boomvruchten, bomen, kappingen van schaarbossen o =alle gewassen, planten en bomen, los van de planter; die verbonden zijn

met de grond (losgemaakt = roerend) o Uitz

� Los maar onroerend


� Vast maar roerend

(4) Delfstoffen

� Zolang in de grond = onroerend (incorporatie) o Uitz: vruchtgebruik, pacht

§ 3 Onroerende goederen door bestemming

(1) Begrip

� Definitie (band met onroerende zaak) o Blijvend verbonden o Bestemd voor dienst en exploitatie

� Belang o Geldwaarde goed omhoog o Groter onderpand

(2) Subjectieve vereisten

� Eigenaar zijn � Bestemming moet gewild zijn

(3) Objectieve vereisten

� Lichamelijk goed (dus niet: handelszaak) � Duurzaam ingeschakeld in een productieproces � Bestemd voor een onroerend goed uit zijn aard � Bestemd voor diensten en exploitatie van een erf

o Daadwerkelijk nodig o Nuttig voor exploitatie o Ideële band

� Incorporatie (blijvend met erf verbonden) o Feitelijk verbonden o Ook los, bv. beelden in een bis of schilderijen

(4) Toepassingsgebied

� Niet alleen landbouw en nijverheid � Landbouw

o Werktuigen o Verbruikbare zaken o Dieren

� Nijverheid o Alles wat noodzakelijk is voor productie o Bijzondere aanpassing gebouw vereist o Niet: voorlopige ateliers, grondstoffen, afval, voorraden

� Handelsexploitatie o Handelaar niet eigenaar gebouw -> handelszaak roerende algemeenheid o Wel eigenaar -> uit aard goed

� In dienst van een gebouw o Indien verband is met exploitatie

� Zaken blijvend met erf verbonden

(5) Gevolgen van onroerendmaking


� Koop goed = inclusief alles wat voor blijvend gebruik bestemd is � Hypotheek -> inclusief onroerende goederen door bestemming � Niet in boedelbeschrijving roerende goederen � Geen afzonderlijk beslag � Voorrecht onbetaalde verkoper roerend goed verdwijnt � Registratierecht

(6) Einde van de onroerendmaking

� Einde door wil van eigenaar � Stopzetting exploitatie � Vervreemding van het goed � Hypothecaire schuldeisers: effectieve scheiding

o Verzet mogelijk, tenzij koper te goeder trouw

§ 4 Onroerende goederen door het voorwerp waarop ze betrekking hebben

(1) Onroerende zakelijke rechten

� Begrip � Soorten

o (on)roerend naargelang de zaak dat is o Steeds roerend of onroerend

(2) Onroerende rechtsvorderingen

� Begrip

(3) Rechtsvorderingen die strekken tot het opeisen van een onroerend goed

� Begrip (<-> onroerende rechtsvorderingen) � Voorbeelden

(4) Onroerende persoonlijke rechten of schuldvorderingen

� Alle schuldvorderingen zijn roerend o Uitz: om een zakelijk recht te verkrijgen (als <-> sluiten overeenkomst)

� Leveringsplicht = in beginsel roerend o Voorbeelden

D. De roerende goederen

§ 1 Inleiding

� Roerende goederen uit: aard, wetsbepaling, anticipatie

§ 2 Roerende goederen uit hun aard

(1) Omschrijving

� Criterium = verplaatsbaar? (maar onvolledig) � Enuntiatieve opsomming art. 531 BW � Bouwstoffen totdat ze verwerkt zijn


(2) Inboedel, huisraad en meubilair

� Omschreven in de art. 533-536 BW (interpretatief recht) � Cassatie: deze artikelen moeten gebruikt worden als er geen andere wettekst is

§ 3 Roerende goederen door wetsbepaling

(1) Roerende zakelijke rechten

� Roerend zaak als voorwerp

(2) Roerende schuldvorderingen

� Vorderingen facere en non facere � Vordering dare van roerend goed � Vorderingen van opeisbare geldsommen

(3) Roerende rechtsvorderingen

� Sanctioneren roerende zakelijke rechten en vorderingen

(4) Bijzondere gevallen

� Begrip aandelen en begrip belang o =roerend o Geen VZW’s o Vennootschap mag onroerende goederen bezitten, toch aandelen roerend

� Recht op onroerende goederen vennootschap = onroerend o Schenking aandelen= roerend

� Begrippen soorten rentes o =roerend

� Begrip intellectuele rechten o =roerend

� Handelszaak o =roerende algemeenheid o O.m. stock, toonbank, uithangbord,…

§ 4 Roerende goederen door anticipatie

(1) Begrip en de anticipatieleer

� Praetoriaanse constructie � Principe: goederen die vastzitten aan een onroerend goed, worden door een

rechtshandeling toch als roerend aanzien

(2) Toepassingsvoorwaarden

� Een rechtshandeling waarbij de eigendom wordt overdragen aan derden, los van het onroerende goed

o Goederen verkregen door inbezitstelling � uitz

� Moet gaan om bestaande zaken � Een materiële scheiding binnen een vaststaande datum

(3) Gevolgen


� =roerend recht � Ook tgo derden

o BTW o Moet gerespecteerd worden door hypothecaire schuldeisers

� Normale inning!

E. De domeingoederen

§ 1 Inleiding

(1) Afbakening

� In principe bestuursrecht. Zakenrecht: gevolgen zakelijke rechten op domeingoederen.

� Begrip o Geregeld volgens bestuursrecht

(2) Onderscheid openbaar en privaat domein

� Praetoriaans onderscheid

(3) Toepassingsgebied

� Roerend en roerend � Meerdere zakelijke rechten � Vereist: effectieve aanwending � Niet:

o Vorderingen, belastingen o Gemene zaken o Het grondgebied

§ 2 Het openbaar domein

(1) Definitie

� Definitie: noodzaak voor administratie o Aard, aanpassing, socio-cultureel belang

(2) Samenstelling

� Openbare wegen o Begrip o Wettelijk vermoeden o Inhoud o Wegen+uitrusting

� Reclame � Spoorwegen

o Ook private spoorwegen verbonden met openbare net o Perrons, stations,…

� Waterwegen o Bevaarbare stromen en rivieren

� Niet water zelf! � Inc. Meeste kanalen


� Bedding en alles wat daarbij hoort (dijken, gebouwen, rioleringsnet,…)

� Aanpalenden: slechts concessies � Recht van jaag- en voetpad

o Onbevaarbare stromen en rivieren � Uitgedroogde bedding: openbaar domein � Stromend water: ook bedding is geen openbaar domein

o Maritiem openbaar domein � Territoriale zee, stranden, havens en alles nodig voor de uitbating � Polders � Niet: duinen

� Militair openbaar domein o Verdedigingswerken, kazernes,… o Roerende goederen nodig voor de landsverdediging

� Andere roerende en onroerende goederen o Onroerend

� Gebouwen van de machten, sommige monumenten, vliegvelden,… o Roerend

� Alle kunstverzameling in openbare musea, rijksarchief,…

(3) Totstandkoming

� Uit de aard van het goed; reglementering mogelijk � Affectatie door de overheid (noodzakelijk maar voldoende)

o Een expliciete beslissing van de overheid is soms vereist o Soms facultatief o Soms moet de feitenrechter de stilzwijgende bestemming afleiden o Bestemming moet gebeuren door de bevoegde administratieve overheid

� Heeft niet de vervreemding tot gevolg � Staat los van het eigendomsrecht (ook zaken die geen eigendom

overheid zijn) o Erga omnes

(4) Verlies van statuut van openbaar domein

� Goederen uit hun aard: door natuurlijke gebeurtenissen � Andere goederen: desaffectatie

o Uitdrukkelijk of stilzwijgend o Verjaring speelt geen rol

(5) Juridisch statuur van het openbaar domein

� Openbaar domein = apart statuut o Beheerst door strafrecht, bestuursrecht, burgerlijk recht,… o Weinig belang voor burgerlijk recht (onverhandelbaar) o Komt tot stand door affectatie

� Gevolgen van de affectatie o Onvervreemdbaarheid

� Niet vatbaar voor contract (concessie?) � Dus geen bezit als titel of openbare verkoop � Geldt zolang bestemming niet niet teoelaat

o Niet vatbaar voor verjaarbaaring o Niet vatbaar voor de vestiging van erfdienstbaarheden

� Tenzij niet onverenigbaar met publieke doel � De facto kunnen ze wel geduld worden


o Onverhuurbaarheid � Geen huur e.d. mogelijk; enkel concessie � Bestemming primeert op wil partijen

o Niet vatbaar voor hypotheek en beslag � <continuïteit van de dienst � Wel: art. 1412bis Ger.W.

§ 3 Het privaat domein

(1) Definitie

� Alles wat niet tot het openbaar domein bhoort

(2) Samenstelling

� Onbeheerde goederen zonder eigenaar � Nalatenschappen zonder erfgenaam � Domein van de kroon � Domaniale wouden � Gorzingen en aanwassingen van de zee � Duinen (soms) � Uitgedoogde beddingen � Meubilair van openbare besturen � Visrecht in bevaarbare rivieren � Bepaalde onroerende goederen van gemeenten � …

(3) Totstandkoming

� Gelijkaardig aan gemeen recht � Verkrijging ten bezwarende titel

o In der minne o Onteigening

� Desaffectatie � Verkrijging van verloren zaken (erfenissen, zaken zonder eigenaar,…) � Giften � Verkrijgende verjaring � Door nationalisatiedecreten

(4) Statuut van het privaatdomein

� Veel wordt geregeld door reglementen � Privaatrecht

o Vervreemdbaar o Verjaarbaar o Erfdienstbaarheden mogelijk o Huur of concessie mogelijk o Vetbaar voor hypotheek, art. 1412bis voor beslag


3. Eigendom

A. Bezit

§ 1 Bezit in ons recht

� Begrip bezit o Omstreden positie in burgerlijk recht

§ 2 Aard en functie van het bezit

(1) Aard van het bezit

� Begrip o <-> detentie o Bevat

� Animus � Corpus

� Bezitter = schijneigenaar (geniet bescherming) � Alle vermogensrechten zijn vatbaar voor bezit � Bezit=feitelijke toestand en geen recht (wel rechtsgevolgen)

(2) Functies van bezit

� Roerende goederen o bezit vormt basis eigendomsverkrijging o Verjaring: geen termijn (possession vaut titre)

� Onroerende goederen o Politionele functie: handhaven orde; beschermen feitelijke toestand o Verjaringsfunctie: creëren rechtszekerheid (bewijsproblematiek)

� Te goeder trouw met wettige titel: 10 of 20 jaar � Te goeder trouw zonder titel/te kwader trouw: 30 jaar

o Bewijsfunctie: bezitter geacht eigenaar te zijn tot tegenbewijs o Procesrechtelijke functie: bezitsvorderingen

� Bij onroerende goederen vatbaar voor verjaring � Affirmanti incumbit probatio

§ 3 Bestanddelen van het bezit

(1) Essentiële bestanddelen

� Corpus possessionis o Begrip o Feitelijke macht

� Houden: feitelijk in handen � Genieten: economisch gebruik � …

o NIET � Daden van louter vermogen � Delicten (wel verjaring) � Rechtshandelingen � Daden van geweld

o Animo suo, corpore alieno (ander oefent feitelijke macht uit) � Animus possessionis


o Belangrijker � Door animo suo,… � Bezit solo animo

• Volwaardig bezit zonder corpus • Voorwaarden

o Bij begin bezit ook corpus o Feitelijke macht niet onderbroken o Niemand anders oefent feitelijke macht uit binnen een

jaar o Enkel voor lichamelijk onroerende goederen

o Begrip o Betekenis

� Bewust zijn van daden (of vertegenwoordiging) � Uitoefeningswil

o Vereist voor � Eigenaar en titularissen van zakelijke genotsrechten � Mede-eigenaars

• Gewone mede-eigendom • Vrijwillige mede-eigendom

� Bezitter te goeder trouw � Bezitter te kwader trouw

(2) Niet-essentiële bestandsdelen

� Bezit te goeder of te kwader trouw o Begrip goede trouw

� Vereist geen eigendomstitel � Steeds vermoed (uitz. natrekking op onroerende goederen)

o Begrip kwade trouw o Gevolgen

� Bezitter te kwader trouw • Alle bezitsvorderingen • Kwade trouw moet aangetoond worden door eiser • Verkrijging na 30 jaar

� Bezitter te goeder trouw • Alle bezitsvorderingen • Verweerder bij revindicatie • Recht op vruchten • Recht op eigendom (onmiddellijk/na 10 of 20 jaar)

� Deugdelijk bezit en bezitsgebreken o Algemeen

� Cumulatieve bezitshoedanigheden (vereist voor deugdelijk bezit) • Voortdurend • Ongestoord • Openbaar • Ondubbelzinnigheden

� Eerst onderzoeken: bezit als eigenaar? � Feitenkwestie � Bewijst gebreken bij eiser � Geen wettelijk vermoed van deugdelijk bezit

o Voortdurend bezit � Begrip � = tijdelijk maar absoluut

o Ongestoord bezit en geweld


� Begrip � Probleem: aanvankelijk geweld of pendente possessione?

• Rechtsleer o Bezitter mag geen geweld plegen om bezit te vestigen

� Pas als alle stoornis ophoudt deugdelijk o Geweld anderen geen invloed

• Rechtspraak: Geweld van derde pendente possessione: bezit ondeugdelijk

• Beoordeling: rechtsleer beter theoretisch, rechtspraak praktische oplossing

� =tijdelijk en relatief o Openbaar bezit

� Begrip � Gevolg: geen rechtshandelingen waardoor derde niet in kennis kan

worden gesteld � =tijdelijk en relatief

o Ondubbelzinnig bezit � Begrip � Toepassing: vnl. erfrecht � Vele vormen � =tijdelijk en absoluut

§ 4 Detentie

(1) Definitie

� Detentor: feitelijk bezit maar geen animus (geen bescherming)

(2) Totstandkoming: rechtstitel

� Rechtstitel waarin bezitter een deel van het bezit afstaat o Conventioneel (pand, huurcontract) o Ingevolge de wet (staat en bekwaamheid) o Door een gerechtelijke beschikking (rechter wijst iemand aan)

(3) Gevolgen

� Eenmaal tot stand gekomen geldt de detentie absoluut � Detentor kan nooit verjaring verkrijgen (inc. Legatarissen) � Kan wel zijn recht overdragen � Geen bezitsvorderingen � Soms wel retentierecht

(4) Einde van de retentie

� Einde van de rechtstitel � Door verandering van de titel (houder wordt bezitter omdat hij meent eigenaar te

zijn na overdracht) � Door het recht van de eigenaar tegen te spreken (wordt bezit) na de

verjaringstermijn

§ 5 Bewijs van bezit en detentie

(1) Er is een titel


� Geen problemen

(2) Geen titel

� Wie beweert bezit te hebben, moet dit bewijzen o Roerende goederen: bezit is een titel

� Wie gebrek inroept, moet dit bewijzen � Vermoeden dat bezitter voor zichzelf als eigenaar bezit � Wie bezit voor een ander, wordt vermoed dit verder te zetten � Wie bezit en bewijst vroeger bezeten te hebben, wordt geacht het bezit in

tussentijd gehad te hebben � Verjaring mag niet in gaan tegen titel, oorzaak en beginsel bezit (en detentie)

mogen niet eenzijdig gewijzigd worden o Detentor: slechts door oorzaak van derde en door tegenspraak recht

eigenaar

§ 6 Het vermogen en gedogen

� Daden van louter vermogen en gedogen zijn geen bezitsdaden o Persoonlijk recht

� Geen bezit, verjaring, geen zakelijk recht tot gevolg � Herroepbaar door toestemminggever

§ 7 Art. 2279 BW als bewijsregel m.b.t. roerende goederen

(1) De dubbele betekenis van art. 2279 BW

� Art. 2279 BW als grondregel (bezit leidt tot eigendom) o Een derde te goeder trouw (op het ogenblik van de overdracht) die een goed

krijgt van iemand anders dan de eigenaar, wordt als eigenaar beschouwd � Doel: rechtszekerheid � Oorspronkelijke eigenaar verliest zijn rechten � Enkel als eigenaar vrijwillig afstond aan de doorgever

• Anders: revindicatie binnen de drie jaar � Art. 2279 BW als bewijsregel (vermoeden van eigendom)

o Weerlegbaar vermoeden o Als iemand de eigendom claimt

� En de verweerder roept het bezit niet in • Geen bezit

� En de verweerder roept het bezit in • Dan moet de eiser zijn eigendom aantonen

� Verschil met art. 2230 BW o Art. 2279 houdt in een vermoeden van eigendomsTITEL in = meer rechten

voor verweerder

(2) Voorwaarden voor de toepassing van het vermoeden van art. 2279 BW

� Wezenlijke bestanddelen bezit moeten aanwezig zijn � Bezit moet deugdelijk zijn (vnl. openbaar en ondubbelzinnig) � De bezitter moet te goeder trouw zijn

(3) Omkering van het vermoeden en het lot van de bezitter

� Eiser roept een gebrek in


o Geen deugdelijk bezit: geen art. 2279 BW; bewijslast titel bij verweerder � De eiser kan de kwade trouw aantonen (diefstal,…)

o Eiser moet de zaak teruggeven � De eiser kan de gevolgen van het bezit rechtstreeks aanvechten

o Aanvechten titel: bv. bezitter slechts detentor

§ 8 Voorwerp van het bezit

Materiële zaken en ook immateriële zaken als het bezit zich veruitwendigt

§ 9 Verkrijgen en verlies van bezit

(1) Verkrijging

� Veruitwendelijkte wil om uitsluitende heerschappij te hebben o Zonder medewerking vorige bezitter

� Door feitelijke inbezitneming • Roerende goederen: louter dit • Onroerende goederen: door handelingen die bezit

veruitwendigen o Met medewerking

� Bezit overdragen, rechten dezelfde � Vereist: afgifte

• Van de zaak (roerende goederen) • Van uiterlijke kenmerken (onroerende goederen) • Door een geschrift • Uitzondering

o Detentor wordt bezitter: loutere wilsovereenstemming o Bezitter wordt detentor

o Uit kracht van wet: le mort saisit le vif � Erfgenamen � Algemene legataris

o Door eigen optreden � Corpus en animus (dus bekwaamheid) aanwezig

o Door vertegenwoordiger � Ontvangt zaak, vertegenwoordigde bezit � Niet voor vervangbare zaken

(2) Verlies

� Verlies corpus en animus (geen feitelijke macht, geen wil daartoe) � Verlies van de wilsintentie

o Geen wil meer, geen bezit meer o Uitz: vertegenwoordiger oefent bezit uit

� Verlies van het materieel bestanddeel o Roerende goederen: geen bezitsdaden meer (wel revindicatie gedurende

drie jaar) o Onroerende goederen: bezit solo animo

� Bezitsvordering binnen het jaar � Bij overleden gaat bezit over

§ 10 Rechtsgevolgen

(1) Invloed van bezitsgebreken op de rechtsgevolgen van het bezit


� Ondeugdelijk bezit o leidt niet tot verjaring o soms geen bezitsbescherming o geen eigendomsvermoeden

(2) Kwade trouw

� Eigendom na dertig jaar � Bezitsvordering als onroerend goed � Bezitsvermoeden � Geen recht op de vruchten

(3) Goede trouw

� Onroerende goederen: eigendom na 10 of 20 jaar � Bezit geldt als titel � Recht op grotere vergoeding bij uitwinning � Recht op de vruchten

B. Eigendom

§ 1 Begrip

(1) Afbakening

� Begrip � Niet absoluut, wel dubbele bekommernis

o Eigendomsrecht = hoogste recht o Nadruk op vrijheid

(2) Het eigendomsrecht omvat het recht op gebruik, genot en beschikking (usus, fructus, abusus)

� Gebruik: aanwenden zoals de eigenaar dat wenst � Genot: genot van de zaak hebben en de vruchten te trekken

o Vruchten = aparte zaak in eigendom vruchtgebruiker o Vrij beschikken over vruchten

� Beschikking: beschikken of vernietigen � Materiële handelingen en rechtshandelingen � Soms naakte eigendom

§ 2 Kenmerken

(1) Uitsluitend recht

� Verschillende personen met dezelfde bevoegdheden is niet mogelijk (-> geen verschillende beslissingen)

o Mede-eigendom: meerdere personen nemen eenzelfde beslissing

(2) Voortdurend recht

� Eigendom bestaat zolang zaak bestaat o Overdracht wel mogelijk o Geen eigenaar bekend –> staat eigenaar


(3) Algemeen recht

� Eigendomsrecht is van onbepaalde omvang; na beknotting weer volledig

(4) Absoluut recht

� In principe volledig beschikken, zolang geen rechtsmisbruik � Bescherming; bewijslast bij eiser

§ 3 Voorwerp van eigendomsrecht

� Alle zaken die voor eigendom vatbaar zijn o Uitzondering: gemene zaken o Wel: zaken buiten de handel

§ 4 Eigendomsbeperking

(1) Beperkingen ten algemenen nutte

� Onteigening � Opeising � Beperkingen buiten BW

o Aanplakking en reclame o Autosnelwegen o Mijnen, groeven en graverijen o Gasvoorzieningen o Begraafplaatsen o Boswetgeving o Delfrecht o Elektriciteitsvoorzieningen o Moerassen o Monumenten en landschappen o Reglementen en besluiten o Rooilijn o Ruilverkaveling o Ruimtelijke ordening en stedenbouw o Spoorwegen o Telefonie en telegrafie o Voet- en jaagpad

(2) Eigendomsbeperkingen steunend op rechten van derden in BW

� Absoluut recht, maar beperkingen: schadebeginsel (schade aan derden) � Beperkingen in BW (vnl. erfdienstbaarheden): beschermen buren

o Afstand voor bepaalde bouwwerken o Voorwaarden voor uitzicht o Dakdrop o Recht van uitweg o Onderhoud van gemene grachten, afstand voor beplantingen

(3) Beperkingen uit algemene rechtsbeginselen (praetoriaans)

� Rechtsmisbruik o Begrip o Voorwaarden rechtsleer


� Inzicht te schaden: poging tot objectiveren • Ontstentenis van redelijk belang • Meest schadelijke keuze (met zelfde nut) • Evenredigheidscriterium: disproportionele schade • Finaliteitscriterium: socio-economische doel van het recht

(weinig succes) • Schuldcriterium: zuivere aquiliaanse fout

o Voorwaarden rechtspraak � Niet meer gebruikt:

• Inzicht te schaden • Gebrek aan redelijk belang • Criterium meest schadelijke keuze

� Wel: • Evenredigheidscriterium (belangenafweging) • Finaliteitscriterium (als bijkomend element) • Schuldcriterium: rechtspraak wil hierop rechtsmisbruik

steunen o Rechtsmisbruik=

� Animus nocendi � Niet gebruikt zoals een goede huisvader

� Hinder uit nabuurschap o Ontstaan uit tegenstelling reglementen <-> private belangen o Vereist: schade

� Uit een fout: toepassing art. 1382 BW � Zonder fout: buitengewone hinder?

• Grondslag in evenwichtsleer o Vergoeding op basis traditie art. 544 BW en art. 16 GW o Toegepast in alle omstandigheden en door iedereen

die schade ondervindt door een buur � Verschillen art. 1382 <-> art. 544

Art. 1382 Art. 544

Geringste schade Enkel overlast Grote schadeloosstelling Slechts compensatie Geen rekening met meerwaarde Feitelijke toestand: meerwaarde = minder

compensatie Rekening houden met bijzondere

gevoeligheid persoon of zaak

(4) Beperkingen uit wilsbeschikkingen

� Door bevoegdheidsverminderingen (vrijwillige afstand) � Contractuele beperkingen � Beperkingen gaan over op rechtsopvolgers

§ 5 Wijze van eigendomsverkrijging

(1) Definitie – soorten

� Begrip wijze van eigendomsverkrijging o Oorspronkelijke wijze

� Eigendom ontstaat in hoofde van een persoon o Afgeleide wijze (=verbintenissenrecht)

� Eigendom wordt overdragen


(2) Eigendomsverkrijging op grond van bezit

� Inbezitneming o Begrip

� Toe-eigening o Begrip o Beperkingen

� Bepaalde materiële roerende zaken � Niet voor onbeheerde goederen en nalatenschappen � Jagen en vissen: geregeld door bestuursrecht

� Schatvinding o Begrip o <-> toe-eigening: zaak is geen res nullius o Eigendomdsregeling

� Eigenaar=wie hem op zijn erf vindt � Op andermans erf: eigenaar erf en vinder voor de helft eigenaar

� Inbezitneming van verloren zaken o Begrip (geen schat!) o Eigenaar niet teruggevonden via publiciteit: vinder is eigenaar o Geregeld door bijzondere wetten o Geen bijzondere wet: gedurende 3 jaar vorderingsrecht eigenaar,

bescherming bezitter via art. 2279 � Verkrijgende verjaring

o Beginselen � Begrip (<-> bevrijdende verjaring) � Doel: rechtszekerheid (vb. ook voor bezitter te kwader trouw!) � =Oorspronkelijke eigendomsverkrijging

• Door het verstrijken van een termijn wordt het goed verkregen (lange of korte verjaringstermijn)

• Mits deugdelijk bezit o Welke goederen

� Alle goederen die vatbaar zijn voor bezit � Uitzonderingen:

• Immateriële roerende goederen (die vervallen nl.) • Schepen en vliegtuigen (mss) • Gedoogde daden van gebruik en genot • Niet deugdelijke erfdienstbaarheden • Goederen van het openbaar domein

o Welke personen � Iedere fysieke persoon en iedere rechtspersoon (privaat of publiek) � Uitzonderingen

• Personen die voor een ander bezitten • Erfgenamen van die personen

o Tegen wie kan bezit worden ingeroepen? � Fysieke en rechtspersonen � Uitzonderingen

• Staat bij goederen openbaar domein • Minderjarige en onbekwamen (in beginsel)

� Voorwaarden • Volwaardig bezit • Exclusief bezit • Vreedzaam en deugdelijk bezit • Termijn verstreken


• NIET: goede trouw o Berekeningen van de verjaringstermijn

� Principes • In dagen • Dies a quo niet, dies ad quem wel (ook zon- of feestdag) • Vervalt wanneer laatste dag volledig verlopen is

� Samenvoeging van bezit • Soms termijn bij termijn rechtsvoorganger voegen

o Bij algemene titel: altijd o Ten bijzondere titel

� Bezit rechtsvoorganger te kwader trouw: niet � Bezit rechtsvoorganger te goeder trouw: wel

o Verjaring mag niet ingaan tegen titel o Stuiting en schorsing

� Stuiting: uitoefenen/recht in kwestie • Natuurlijk: bezitter verliest macht gedurende één jaar (erga

omnes) • Burgerlijk: dagvaarding, aanmaning,.. (inter partes) • Gevolgen

o Nieuwe termijn start na einde stuiting o Aard recht wijzigt niet

� Schorsing: termijn loopt even niet • Wettelijke oorzaken

o Onbekwaamheid eigenaar (specifiek nagaan) o Tussen echtgenoten

� Eigendomsvorderingen vermijden � Schenkingen moeten ongedaan kunnen gemaakt

worden o Niet ten aanzien bepaalde vorderingen

� Voorwaardelijke vorderingen � Vordering tot vrijwaring � Schuldvordering met verval

• Praetoriaanse oorzaken o Principe: geen verjaring tegen iemand die zijn rechten

niet kan verdedigen � Overmacht � Onwetendheid (zelfde?)

• Gevolg o Termijn loopt na schorsing gewoon verder

o Facultatief karakter � Moet door een partij opgeworpen worden � Mag niet voor de eerste keer voor Cassatie worden opgeworpen

o Afstand van verjaringstermijn � Niet op voorhand � Uitdrukkelijk of stilzwijgend � Geen daad van beschikking

o Gevolgen � De bezitter wordt eigenaar

• Niet van rechtswege (roerende goederen geen probleem • Met terugwerkende kracht

o Verjaringstermijnen � Lange verjaringstermijn

• 30 jaar


• Voor alle zakelijke rechtsvorderingen � Korte verjaringstermijnen

• 10 of 20 jaar • Bezitter te goeder trouw

o Goede trouw steeds vermoed • Onroerende goederen individueel beschouwd • Niet alleen voor eigendom • Nietige titel kan geen basis zijn voor de korte verjaring

(3) Eigendomsverkrijging door natrekking

� Begrip o Horizontale <-> verticale onroerende natrekking o Principe

� Eigenaar zaak is eigenaar van wat die zaak voortbrengt en van hetgeen met die zaak verenigd wordt

� Strikter voor onroerende dan voor roerende goederen � Doel: aansluiting bij aard

o Moeilijk te scheiden zaken o Vermijden groot economisch verlies o Beschermen SE

� Voorwaarden o Materiële band tussen twee zaken: natuurlijk of kunstmatige o Onderscheiden materiële zaken (roerend of onroerend) o Onderscheid hoofd- en bijzaak

� Accessorium sequitur principale � Grond = steeds hoofdzaak

• Uitz: flatgebouw � Kenmerken

o Eigenaar hoofdzaak wordt eigenaar bijzaak o Onmiddellijke werking o Niet van openbare orde

� Natrekking betreffende onroerende goederen o Inleiding

� Eigenaar mag zich verzetten tegen stoornis van zijn recht � Gebouwen, beplantingen en werken worden vermoed door de

eigenaar tot stand te zijn gebracht en aan hem toe te behoren (iuris tantum)

o Art. 554: materialen niet eigendom eigenaar grond: schadevergoeding (maar geen belang)

o Beplanting of bebouwing op andermans grond met eigen materiaal � Regeling in BW: voor een bestaande situatie � Twee mogelijkheden

• Eigenaar aanvaardt toestand; andere kan verjaring verkrijgen • Eigenaar aanvaardt toestand niet

� <-> grensoverschrijding � Recht op afbraak

• Mag niet leiden tot rechtsmisbruik • Twee mogelijkheden

o Bouwer te kwader trouw: keuze van sanctie (maar keuze is onherroepelijk)

� Afbraak ten laste van bouwer + ev. schadevergoeding


� Houden van gebouw: nominale waarde vergoederen

o Bouwer te goeder trouw (moet hier aangetoond worden! =uitz): bouwer heeft retentierecht tot schadeloosstelling

� Geen afbraak � Wel

• Waarde materialen en arbeidsloon • Of verkregen meerwaarde erf

� Bescherming van de SE van de grondeigenaar • Als erf uitgewonnen wordt

o Bescherming bouwer: heeft recht op vergoeding o Bescherming SE: moeten profiteren van meerwaarde

• Oplossing: ventilatie o =bepalen van de meerwaarde (=verhouding tussen

waarde grond en gebouwen) en uitbetalen aan bouwer (wiens eigendomsrecht wordt erkend). Rest toegekend aan eigenaar, waardoor SE’ers beschermd zijn

� Toepassingsgebied ratione personae • Wel

o De derde die geen enkel recht heeft o Eigenaar onder ontbindende voorwaarde o Vruchtgebruikers en huurders (soms)

• Niet o Bij bijzondere wet o Bij afwijkende regeling

o Natuurlijke natrekkking ten behoeve van onroerende goederen in het algemeen

� Begrip � Gevallen

• Aanslibbingen door stromend water: oevereigenaar • Dieren die verhuizen: eigenaar til

� Natrekking m.b.t. roerende goederen o Gevallen

� Verenigen van meerdere roerende zaken � Vervaardigen van zaak met andermans materiaal

o Opgelost naar gelang het geval, weinig belang door bezit

C. Modaliteiten van eigendom

§ 1 Eigendom met tijdsbepaling

� Als uitzondering op de algemene regel kan eigendom beperkt in de tijd zijn.

(1) Opstalrechtt

� Begrip � Splitsing eigendomsrecht grond <-> gebouwen die erop staan

o Uitz op recht van natrekking � Max 50 jaar

(2) Erfpacht of cijnspact

� Begrip


o Onroerend zakelijk recht; inc. Gebouwen en beplatingen � Max 99 jaren

(3) Geoorloofde erfstellingen over de hand

� Begrip � Kinderen worden voor levensduur eigenaars

(4) Mijnwetgeving

� Mijnconcessie = in beginsel eeuwigdurend

(5) Multi-eigendom

� Vorm van mede-eigendom; iedereen eigenaar gedurende bepaalde tijdsperiode o <-> multilocatie; <-> time-sharing

§ 2 Voorwaardelijke eigendom

(1) Eigendomsrecht onder opschortende voorwaarde

� Zolang de voorwaarde bestaat: geen definitief recht o Mag:

� Daden van vrijwaring stellen � Verjaring stuiten � Huur of hypotheek toestaan (deze zijn voorwaardelijk)

(2) Ontbindende voorwaarde

� Onmiddellijke eigendomsoverdracht

D. Mede-eigendom

§ 1 Begrip

(1) Definitie

� Begrip � Gewone <-> vrijwillige <-> gedwongen mede-eigendom � <-> vruchtgebruik � <-> collectieve eigendom

(2) Betekenis

� Eigendom beperkt door eigendom andere � Zaak onverdeeld

§ 2 Gewone mede-eigendom

(1) Kenmerken

� Toevallig: niet gewild door mede-eigenaars � Niet-georganiseerd: iedereen doet wat hij wil binnen privatief deel, daarbuiten

toestemming andere eigenaars � Tijdelijk: iedere eigenaar beslist wanneer er aan de toestand een einde komt


(2) Bronnen

� Door het openvallen van een nalatenschap � Door ontbinding van de huwelijksgoederengemeenschap � Schatvinding op andermans erf, vermenging,…

(3) Rechten van mede-eigenaars

� Privatief deel o Volledig eigendomsrecht o Revindicatierecht

� Gemeenschappelijke zaak o Mede-eigenaars moeten toestemming geven

� Uitz • Gebruik en genot verenigbaar met de rechten van de

deelgenoten • Daden van behoud en voorlopig beheer • Daden van noodzakelijkheid beheer: toestemming kan

rechterlijk afgedwongen worden

(4) Plichten van de mede-eigenaars

� Bijdragen tot nuttige uitgaven

(5) Verdeling

� Mogelijkheid om gewone mede-eigendom te beëindigen � Onverdeeldheid < erfrecht: steeds mogelijkheid tot verdeling

o Uitz: � Overeenkomst van uitstel van verdeling

• Moet gepubliceerd worden voor onroerende! Daarna tegenwerpelijk

� Vrederechter kan onverdeeldheid verlengen

(6) Rechten van schuldeisers

� Roerende goederen o SE kan in handen van iedere SA (mede-eigenaar) beslag leggen op de hele

zaak en dit ook uitvoeren o Mede-eigenaars hebben vordering tot intrekking o Geen verdeling mede-eigenaars -> zijdelingse vordering SE

� Onroerende goederen o SE heeft geen recht op de zaak

� Wel beslag, maar niet uitvoeren voor de hele zaak � Verdeling vragen, anders gerechtelijk vorderen

§ 3 Vrijwillige mede-eigendom

(1) Bron

� Komt tot stand lom meerdere personen één goed verwerven, omdat ze individueel niet over de nodige middelen beschikken

(2) Kenmerken


� Tot de overeenkomst een einde neemt � Wettelijke tussenkomst slechts bij schepen en scheppingen van de geest � Tontine (bij samenleving)

o =kansbeding o Waarbij persoon die laatst overlijdt, de eigendom retroactief verwerft o <->beding van aanwas o Fiscale gevolgen

§ 4 Gedwongen mede-eigendom

(1) Begrip

� Feitelijke scheiding onmogelijk � Als bijzaak of hoofdzaak

(2) Kenmerken

� Niet vatbaar voor verjaring � Feitenkwestie � Raakt de openbare orde niet � Toch enkele dwingende regels

(3) Gedwongen mede-eigendom als hoofdzaak

� Toepassingsgevallen o Grafkelders, en –monumenten o Familiestukken

(4) Gedwongen mede-eigendom als bijzaak

� Begrip o Gemene zaken bij aanpalende erven o Gedwongen mede-eigendom van gebouwen en groepen van gebouwen o Mandeligheid

� Gemene zaken bij aanpalende erven o Toepassing

� Gemeenschappelijke steeg, muur,.. o Ontstaan

� Conventioneel, verjaring (stilzwijgend), testament o Kenmerken

� Rechtspositie mede-eigenaars • Niet vatbaar voor verdeling • Dus meer bevoegdheden

� Rechten van de mede-eigenaars • Niet overdraagbaar of vatbaar voor zakelijke rechten • Beslissingen vergen unanimiteit • Veranderingen enkel als geen afbreuk aan rechten derden • Daden van behoud toegestaan

� Plichten van de mede-eigenaars • Bestemming niet wijzigen, geen afbreuk aan rechten derden • Bijdragen in nuttige kosten gemene zaak

o Nuttigheid overschreden: handelende mede-eigenaar draagt kosten

o Daden van behoud = altijd nuttig


o Bijdrage � Naar aandeel privatief deel in geheel � Naar voordeel dat uit kosten gehaald is � Naar combinatie van beide � Vordering bij rechter mogelijk

§ 5 Appartementsmede-eigendom

(1) Juridische grondslag

� Van toepassing op elk gebouw of gebouwengroep waarvan het eigendomsrecht verdeeld is volgens kavels die een privatief deel bevatten en een aandeel in gemeenschappelijke onroerende bestanddelen.

o De wet maakt een onderscheid tussen het privatief deel (=hoofdzaak) en het gemeenschappelijk deel (=bijzaak)

o De regels van gedwongen mede-eigendom gelden (onverdeelbaarheid, bijdrage in kosten) op het gemeenschappelijk deel

� Tenzij de aard van goederen dat niet rechtvaardigt � En de andere mede-eigenaars akkoord zijn

(2) Algemene beginselen

� Monisme (één zakelijk recht) <-> dualisme (onderscheid privaat deel – gemeenschappelijk deel)

� Kenmerken o Dwingend recht (wel strengere regeling, geen zwakkere) o Privatieve delen <-> gemeenschappelijke delen o =hoofdzaak <-> bijzaak

� Algemeen en particulier gemene zaken; indien slechts bepaalde groep iets kan gebruiken

(3) Ontstaan

� Ontstaan door de wil van de mens en overdracht o Opmaken van statuten o Én overdracht of toekenning van één kavel o Ook door verkrijgende verjaring o Over een gebouw of groep van gebouwen (ook toekomstig)

� Uitz • Aard goederen vereist figuur niet • Alle mede-eigenaars akkoord

� Statuten van het gebouw en het reglement van orde o Verplichting tot opstellen statuten

� Authentieke akte � Voor overschrijving op hypotheekkantoor

• Rechtspersoonlijkheid, tegenwerpelijkheid � Aantal vermeldingen verplicht

• Basisakte o Beschrijving van de delen, de verhouding en de

waarde � Tegenstrijdigheid: vermoeden

gemeenschappelijkheid • Reglement van mede-eigendom

o Beschrijving rechten en plichten


o Verdelingswijze lasten en plichten o Reglement algemene vergadering o Wijze van benoeming syndicus

o Reglement van orde � Facultatief

� Rechtspersoonlijkheid van de vereniging van mede-eigenaars o Wijze van verkrijging

� Er is een vereniging van mede-eigenaars � Én statuten overgeschreven op hypotheekkantoor

o Vermogen � Onroerend vermogen uitgesloten � Roerende goederen, nodig voor

• Verwezenlijking doel • Administratieve taken

� De organen van de vereniging o Twee verplichte, voor de rest ev. conventioneel o Algemene vergadering

� Iedere eigenaar van een kavel (bij onverdeeldheid: iemand moet aangewezen worden)

• Lasthebbers mogelijk (niet syndicus) � Bijeenroeping

• Door syndicus volgens reglement of bij hoogdringendheid • De vrederechter bij verzuim syndicus • Door de mede-eigenaars in de gevallen bij reglement bepaald • Houden vergadering: in reglement geregeld

� Beraadslagingen • Helft leden moet aanwezig zijn + helft aandelen in

gemeenschappelijke delen o Niet bereikt -> nieuwe vergadering die sowieso

vergadert • Aantal stemmen volgens aandeel in gemeenschappelijk deel

o Echter niet meer dan helft in één persoon • In beginsel ½+1 stemmen (eigendomsrecht wijzigen: unaniem) • Beslissingen optekenen

� Bevoegdheden • In statuten • Volheid van bevoegdheid voor daden van behoud en beheer • Geeft syndicus proces- en andere mandaten

o Syndicus � =lasthebber � Aanstelling

• In reglement -> vanaf eerste AV • Anders door eerste AV • Procedure: statuten of AV • Aanplakking

� Duur – einde • Max. 5 jaar; wel verlenging • Dus ook verbintenissen max. 5 jaar, tenzij machtiging AV • Kan ontslaan worden

� Bevoegdheden • Beheersbevoegdheid

o Bijeenroepen AV, daden van voorlopig beheer,… o Andere taken in reglement van mede-eigendom


• Vertegenwoordigingsbevoegdheid o In recht als voor beheer o Moet bewijs leveren aanstelling

• Aansprakelijkheid o Beheerst door lastgeving (als enige aansprakelijk voor

beheer) o Uitz: bevoegdheid overgedragen aan AV

• Publiciteit – informatie – tegenwerpelijkheid o Publiciteit

� Overschrijving op hypotheekkantoor � Aanplakking

o Informatie � Rechtsvordering tegen mede-eigenaar ->

inlichten syndicus � Bijeenroepen AV als dringend � Opvragen staat kosten door notaris � Tegenwerpelijkheid reglement van orde en

beslissingen AV o Tegenwerpelijkheid

� Statuten van het gebouw of van de groep van gebouwen

• Overschrijving op hypotheekkantoor • Ook voor wijzigingen door de

vrederechter � Reglement van orde en beslissingen AV

• Authentieke akte: hypotheekkantoor • Onderhandse akte

o Neergelegd op vereniging mede-eigenaars

o Mededeling door verlener recht � Ontbinding en vereffening

• Kantmelden bij overschrijving statuten (ontbinding)

• Hypotheekkantoor (vereffening)

(4) Procedureregels

� Bevoegdheid om te handelen o Procesbevoegdheid (beslissing AV)

� Vertegenwoordigd door syndicus � Betekening aan hem of aan zetel

� Uitvoering van de beschikkingen o Eerst op beperkt vermogen vereniging o Dan op vermogen van iedere mede-eigenaar

� Naar evenredigheid met aandeel gemeenschappelijk deel � Bevoegdheid

o Vrederechter van plaats waar goed gelegen is

§ 6 Mandeligheid of gemene muur

(1) Begrip

� Doel: vergemakkelijken bewijsvoering voor scheidingsmuur � Begrip (vorm mede-eigendom als bijzaak)


(2) Kenmerken

� Verplicht karakter o Dus niet uit onverdeeldheid

� Erven van verschillende personen (desnoods verval) � Rechten mede-eigenaars < aard zaak � Natuur niet vervormen zonder overeenkomst

(3) Begrip ‘muur’

� Geen rol: hoogte, dikte, materialen � Bestaande muur � Scheidingsmuren (geen steunmuur)

(4) Bewijs van mandeligheid

� Aanduiden eigenaar is belangrijk voor rechten en plichten � Bewijsvoeringsprincipes

o Door verjaring o Door titel; vaak geschrift o Wettelijke vermoedens: vermoeden van mandeligheid als nut voor beide

erven o Dus

� Ofwel toelating ab initio � Ofwel verjaring of verkrijging via vordering

E. Bezits- en eigendomsvorderingen

§ 1 Bezitsvorderingen

(1) Definitie

� Begrip

(2) Vindplaats in ons rechtssysteem

� Voorwaarden geregeld in Ger. W. o Onderscheid met eigendomsvorderingen

(3) Kenmerken

� Vrederechter � Bezitsvordering = daad van beheer (procesrechtelijke gevolgen) � Binnen het jaar sinds stoornis bezit

(4) Voorwerp

� Onroerende goederen of onroerende rechten vatbaar voor verjaring

(5) Bijzondere bezitsvorderingen

� Klachten o Kenmerken

� Eiser moet bewijzen één jaar deugdelijk bezit te hebben gehad � Eis instellen binnen het jaar na stoornis


� Daadwerkelijke bezitsstoornis o Bevoegdheid: eigenlijke bezitters

� Bewijs bezit � Aantonen stoornis

� Reïntegranda o Begrip (bezitter+detentor) o Ev. samen met klachte; niet samen met eigendomsvordering o Kenmerken

� Voldoende dat • Er feitelijke macht was • Eis binnen het jaar is

� Geen deugdelijk bezit vereist

§ 2 Eigendomsvorderingen

(1) Begrip

� Voor alle zakelijke hoofdrechten

(2) Vormen

� Revindicatie � Actio confessoria (vordering tot erkenning van een zakelijk recht) � Actio negatoria (vordering tot ontkenning van een zakelijk recht)

(3) Revindicatie

� Vordering tot teruggave of de eis tot terugvordering � Definitie

o Alle zakelijke hoofdrechten o Titel volstaat (geen bezit vereist) o <-> vordering tot afpaling

� Procesrechtelijke regels o Rechtbank van eerste aanleg o Niet samen met bezitsvordering

� Verweerder in bezitsproces moet wachten tot uitspraak gezag van gewijsde heeft

� Eiser in eigendomsproces: mag geen bezitsvordering instellen o Eigendomsvordering is onverjaarbaar, maar er is een exceptie

� Eigendomsbewijs o Bewijslast bij eiser o Bewijsmiddelen

� Verjaringstermijn = absoluut � Vermoedens

• Titel = louter vermoeden • Welke titel voorrang?

o Twee titels � Zelfde rechtsvoorganger: eerste

overgeschreven; laatste geldige testament � Andere rechtsvoorgangers

• Via bezit verweerder? • Bewijzen dat titel rechtsvoorganger

beter was o Eén titel


� Voorrang titel (tenzij verjaring) o Geen titels

� Enkel bezit • Via een aantal feitelijke gegevens

(soevereiniteit rechter) � Gevolgen revindicatie

o Teruggave � Zonder lasten en erfdienstbaarheden � Daden van beheer vervallen � Soms schadevergoeding

o Kosten � Soms moet eiser betalen

• Noodzakelijke uitgaven o integraal terugbetalen o Verweerder te kwader trouw: geen retentierecht o Verweerder te goeder trouw: wel o Omvat o.m. belastingen en grove herstellingen

• Nuttige uitgaven o Meerwaarde terugbetalen tot het moment dat

eigenaar zijn goed terugkrijgt (dagvaarding) • Verfraaiingskosten • Niet terugbetaald

o Vruchten en producten � Kwade trouw: alles teruggeven tot 30 jaar terug

• Interesten � Vruchten behouden tot het indien van de eis

4. Zakelijke genotsrechten

A. Vruchtgebruik

§ 1 Begrip en kenmerken

(1) Begrip

� Begrip � Belangrijk in burgerlijk recht

o Erfrecht: vruchtgebruik langstlevende echtgenoot o Vruchten -> gemeenschappelijk vermorgen o Ouders -> vruchtgebruik

(2) Kenmerken

� =zakelijk recht o Zo gedefinieerd o Onder eigendomsbeperkingen o Gevolgen

� Naakte eigenaar: geen plicht � Vruchtgebruiker: zakelijke vordering � In ontvangst waar zaak zich bevindt � Geen herstelplicht eigenaar

• <-> huur � Overdragen zonder toestemming of kennisgeving eigenaar


� =recht op andermands zaak o Blote eigenaar <-> vruchtgebruiker

� =derden � Geen onverdeeldheid

• Uitz: kapitalisatie in erfrecht � Tijdelijk recht

o Tijdelijk; niet langer dan overlijden vruchtgebruiker (eerste verkrijger) � Rechtspersonen: max 30 jaar

o =openbare orde � Behalve termijn niet van openbare orde

§ 2 Voor vruchtgebruik vatbare zaken

(1) Principe

� Alle goederen; op eigen goederen niet in eigen voordeel

(2) Verbruikbare zaken – oneigenlijk vruchtgebruik

� Impliceert aantasten zaak � Gelijke hoeveelheid van dezelfde hoedanigheid

o <-> verbruikleen

§ 3 Bronnen van het vruchtgebruik

(1) De wet

(2) Door de wil van de mens

� Vestigen = daad van beschikking o Onbekwamen niet o Vertegenwoordigers in beginsel niet

� Vestigingsdaden o Testament

� Geldig testament+vruchtgebruik aanvaard o Overeenkomst o Modaliteiten

� Ten kosteloze of ten bezwarende titel � Door vervreemding of door voorbehoud

� Bijzondere gevallen o Overdraagbaar; maar stopt bij overlijden oorspronkelijke vruchtgebruiker o Meerdere personen mogelijk

� Gezamenlijk: gelijktijdig uitoefenen � Overgaand: gaat over van de een naar de ander in vaste volgorde

• Maar: personen moeten al verwekt zijn! (en daarna levensvatbaar geboren)

(3) Door verkrijgende verjaring

� Zakelijk genotsrecht, dus verjaring mogelijk

§ 4 Uitoefening van het vruchtgebruik

(1) Rechten van de vruchtgebruiker


� Vordering tot afgifte o Zakelijk recht geldt erga omnes -> vordering

� Actio confessaria (derden) � Vordering tot afgifte (eigenaar)

� Gebruik o principe

� Ius utendi / fruendi volgens bestemming van eigenaar � Strekt zich uit tot de toebehoren (vb. erfdienstbaarheden)

o Verbruikbare zaken � Begrip (oneigenlijk vruchtgebruik) � wat teruggeven?

• Geld: geen probleem � Devaluatie

� Versleten zaken: niets als goede trouw � Recht op de vruchten

o Vruchtgebruiker: recht op alle vruchten � Natuurlijke vruchten � Nijverheidsvruchten � Burgerlijke vruchten

o Wijze waarop de vruchten verkregen worden � Natuurlijke en nijverheid: zodra ze van de zaak gescheiden zij � Burgerlijke: van dag tot dag � Handelszaak

• Koopwaren verkopen (geen oneigenlijk vruchtgebruik) � Schuldvordering

• Recht op interesten � Altijddurende rechten

• Opnieuw beleggen � Lijfrente

• Recht op rente � Aandelen

• Stemrecht vruchtgebruiker? � Ev. geregeld in statuten of overeenkomst � Anders

� Restrictief: stemrecht = beschikken = voor eigenaar

� Extensief = recht impliceert ‘beheer’ � Mede-eigendom geregeld: analogie? � Frankrijk: vruchtgebruiker in algemene

vergedering � Bomen en hakhout: BW regelt tussenweg � Mijnen en groeven: vruchtgebruik = recht op genot � Dieren en kudde: kudde moet constant worden gehouden

(2) Plichten vruchtgebruiker

� Aard: niet van openbare orde (geen bedrog, grove fout) � Verplichtingen bij aanvang vruchtgebruik

o Staat en boedelbeschrijving � Doel: bewijs verzamelen

• Immers, vruchtgebruik leveren in staat levering • Teruggeven zelfde staat (in beginsel)

� Boedelbeschrijving • Tellen en beschrijven roerende goederen


• Ramen en schatten daarvan • Op tegenspraak

� Staat • Omschrijven onroerende goederen en

toebehoren+bestemming • Tegenspraak

� Sanctie: retentierecht eigenaar • Ontlastingsclauses mogelijk • Vorm: praktijk meestal authentieke, hoeft niet • Kosten: vruchtgebruiker; tenzij nalatenschap

o Borgstelling � Doel: voorkomen onvermogende vruchtgebruiker

• Terugkrijgen goederen vruchtgebruiker � Aard

• Vruchtgebruiker wacht: geen recht op vruchten meer • Geen borg gevonden

o Andere zakelijke zekerheden � Pand (roerende zaken) � Hypotheek (onroerende zaken)

o Vruchtgebruiker krijgt opbrengst vruchten, maar oefent zelf niet meer uit

� Uitz soms mogelijk � Vrijstelling

• Niet van openbare orde • Soorten

o Vrijwillige vrijstelling � Uitz

• Erfrecht kinderen als langstlevende echtgenoot

• Blote eigendom = voorbehouden deel o Wettelijk vrijstelling

� Vb ouders � Verplichtingen gedurende het vruchtgebruiker

o Gebruik als goede huisvader o Bijzondere plichten

� Behoud van de zaak • Niet beschadigen

� Onderhoud • Huizen

o Grove herstelling: soms voor eigenaar (vb. zware muren)

o Gewone herstellingen: voor de vruchtgebruiker (> dan huurder)

o Bouwvalligheid: moet niet opnieuw opgebouwd worden o Sanctie: verplichting voor vruchtgebruiker (omgekeerd

niet!) � Dragen van schulden en lasten

• Schulden <-> lasten • Lasten van de vruchten: voor vruchtgebruiker

(o.m.belastingen) • Laste van de eigendom: kapitaal voor eigenaar, rente voor

vruchtgebruiker o Eigenaar betaalt: recht op interest


o Vruchtgebruiker: recht op kapitaal • Bijdrage in de schulden

o Algemene vruchtgebruiker/onder algemene titel: moet bijdragen in schulden

o Vruchtgebruiker onder bijzondere titel: geen verplichting

� Kosten der processen aangaande het genot: voor de vruchtgebruiker • Tenzij over volle eigendom: kapitaal terugvorderen

� Verplichtingen op het einde van het vruchtgebruik o Teruggave

� In principe in staat levering; • tenzij normale slijtage • Tenzij door toeval niet mogelijk • Bewijslast verweerder

o Oorzaak o Bewijzen toeval/slijtage

o Afrekening � Verbeteringen

• Geen vergoeding mogelijk o Immers, vrijheid van genot

� Mildering: verbetering=werken die normaal gevolg zijn van verstandig genot en beheer

• Uitz: andere middelen dan inkomsten vruchtgebruiker gebruikt

o Grove herstelling: zie boven o Voorgeschoten uitgaven: zie boven o Retentierecht

(3) Rechten van de blote eigenaar

� Behoud, toekomstig genot o Einde vruchtgebruik: wordt volle eigenaar o Mag dus daden van behoud stellen

� Genot o slechts uitzonderlijk (vb. schat)

� Beschikking o Kan eigendom uitoefenen (verkopen,…)

� Instellen rechtsvorderingen o Kan alle rechtsvorderingen stellen tot bescherming eigendomsrecht

(4) Verplichtingen van de blote eigenaar

� De zaak niet beschadigen � De bestemming eerbiedigen (zaak slechts veranderen bij akkoord) � Huurder niet uitzetten � Instaan voor bijzondere lasten � Grove herstellingen � Vrijwaren bij vruchtgebruik ten bezwarende titel of als bruidsschat

o Schadeloosstelling bij uitwinning

(5) Einde van het vruchtgebruik

� Overlijden van de vruchtgebruiker = weer volle eigendom o Primeert op overeengekomen termijn


o Bij overgedragen vruchtgebruik: kijken naar oorspronkelijke vruchtgebruiker � Verstrijken van de termijn � Vervullen van een ontbindende voorwaarde

o Vruchten tot aan ontbinding blijven voor vruchtgebruiker � Vermenging en vereniging

o Eenzelfde persoon krijgt vruchtgebruiker+volle eigendom � Verjaring

o Verjaring na 30 jaar niet-uitoefenen � Vergaan van de zaak

o Volledig tenietgaan door overmacht of toeval � Volledig tenietgaan: wijziging in vorm of bestemming

• Gedeeltelijk tenietgaan: vruchtgebruik op dat deel • Vorm: vernieling; instorting • Bestemming: meestal door overheid

� Geen fout • Anders

o Fout vruchtgebruiker: sancties tvv blote eigenaar o Fout eigenaar: Schadevergoeding voor vruchtgebruiker o Fout derde: 1382BW

� Zaakvervanging: rechten gaan over op de vervangende zaak � Genotsmisbruik

o Begrip (beschadigen, gebrek onderhoud) o Misbruik van genot => restrictief interpreteren

� Vb. niet: geen borg stellen o Facultatief: appreciatiebevoegdheid rechter

� Volledig/gedeeltelijk/geen verval � Genot ontnemen aan blote eigenaar

o Rechten SE’ers � Kunnen tussenkomen voor voorstel (bv. herstellen schade) � Vruchgebruik = bron van inkomsten

� Afstand van het vruchtgebruiker o Daadwerkelijk beëindigen door vruchtgebruiker o Vorm

� Eenzijdige verklaring � Fiscaal belang

o Bijzonderheden � Verkoop zaak geen invloed op vruchtgebruiker � Benadeelde SE’ers: actio pauliana als bedrog � Eigendomstitel verloren: ook vruchtgebruik teniet (vruchten

behouden) � Vruchtgebruikstitel verloren: vruchtgebruik teniet (vruchten

behouden)

B. Recht van gebruik en bewoning

§ 1 Inleiding

� Begrip recht van gebruik (alle zaken) � Begrip van bewoning (enkel onroerende zaken)

§ 2 Vergelijking met het vruchtgebruik

� Veel gelijkenissen o Zelfde wijze vestigen/tenietgaan


o Zelfde verplichtingen (staat,…) o Genot als goede huisvader o Bijdragen in periodieke lasten o Wet=suppletief

� Verschillen o Persoonlijker karakter en beperkter in omvang o Niet vatbaar voor verhuur of wijziging (uitoefening in natura) o Niet vatbaar voor hypotheek of beslag o SE kunnen niet tussenkomen o Lasten minder dan bij vruchtebruiker o Nooit ten gelde bij faillissement

C. Opstalrecht

§ 1 Definitie

� Begrip � Zekere heropleving

o Privé-sector o Openbare sector

� Voordeel o Niet-opzegbaar o Zo goed als geen verplichtingen voor eigenaar

§ 2 Duur

� Maximum 50 jaar (openbare orde)

§ 3 Vestiging

� Overeenkomst/verjaring (veel vrijheid)

§ 4 Rechten en plichten van de opstalhouder

(1) Wet

� Verregaand beschikken: o Vervreemden (blijft tijdelijk) o Hypotheek o Vruchtgebruik o Huur o Erfdienstbaarheden o Afbreken o Uitbating wijzingen o Belastingen wijzigen o Bestaande beplantingen en gebouwen kopen

(2) Conventionele afwijking

� Ook ondergrondse gebouwen � Vergoeding mogelijk � Mogelijk: verbod tot vestiging hypotheek/vervreemden

o Restrictief interpreteren � Vergoeding voor nieuwe bebouwen/beplantingen of recht op afbraak


§ 5 Beëindiging

� Vermenging � Verstrijken termijn � Vergaan van de grond � Bevrijdende verjaring � Onteigening � Vernietiging/ontbinding titel; afstand; ontbinding eigendomsrecht; verkoop;

genotsmisbruik

§ 6 Gevolgen van de beëindiging

� Eigenaar betaalt vergoeding voor opstallingen en verkrijgt eigendom � Niet afbreken op kosten opstalhouder � Wat al bestond: terug naar eigenaar

§ 7 Afstand van recht van natrekking en opstalrecht

� Interpretatie van afstand van recht van natrekking? o Niet echt afstand, eerder (ev. tijdelijk) overdragen voordelen recht van

natrekking o =opstalrecht (en valt onder wettelijke regeling) <numerus clausus

D. Erfpacht

§ 1 Inleiding

� Begrip � Heropleving (zelfde redenen als boven)

§ 2 Duur

� Min. 27 jaar, max. 99 jaar (openbare orde) o Minder = huurovereenkomst o Meer = terugbrengen op 99 jaar

§ 3 Vestiging

� Overeenkomst o Het frequenst o Ten bezwarende titel o Authentieke akte

� Testament o In theorie; wel overdragen door erfpachter

� Verkrijgende verjaring

§ 4 Rechten van de erfpachter tijdens de erfpacht

� Alle rechten verbonden aan eigendom o Waarde erf niet verminderen

� Mag o Bestemming wijzigen o Verhuren/Verpachten/erfdienstbaarheden/mijnvergoeding krijgen o Planten en bomen planten (tijdelijke eigendom)


§ 5 Verplichtingen van de erfpachter tijdens de erfpacht

� De cijns (canon) betalen o Reële vergoeding o Onsplitsbaar o Geen vrijstelling tenzij geen genot gedurende 5 jaar (dan voor die periode

wel) � Onderhouden en herstellen

o Van grond o Gewone herstellingen (grove herstellingen: regelen met eigenaar) o Waarde grond constant houden

� Alle belastingen betalen � Voorkomen dat recht eigenaar in gedrang komt

§ 6 Beëindiging van de erfpacht

� =opstalrecht (maar niet vatbaar voor stilzwijgende vernieuwing) o Termijn verstreken

� Niet: dood erfpachter (logisch, lange termijn) o Genotsmisbruik

� Niet bij wanbetaling cijns (dan regel stilzwijgend ontbindend beding)

§ 7 Gevolgen van de beëindiging

� Wet: afrekening o Schade door nalatigheid/fout erfpachter o Werken meenemen, vergoeden schade

� Anders: natrekking � Conventionele regeling: afwijkende regels

o Bv. uitdrukkelijk ontbindend beding

E. Erdienstbaarheden

§ 1 Inleiding

(1) Begrip

� Begrip o Onroerend zakelijk genotsrecht o Nooit verbonden aan de persoon, wel aan erf

� Begrip heersend erf � Begrip lijdend erf � Niet: hogere rand

(2) Interpretatie van art. 637 BW

� Last van een erf: geen facere, wel non facere (laten, dulden) � Last ten behoeve van een erf: objectief karakter

o Los van wie eigenaar is o Slechts mogelijk om erfdienstbaarheid uit te oefenen

� Moet steeds gaan om twee erven met een verschillende eigenaar

(3) Kenmerken erfdienstbaarheid


� Verleent onmiddellijke heerschappij op een onroerend goed o Tegenwerpelijk tussen partijen o Tegenwerpelijk tegen derden na overschrijving op hypotheekkantoor

� Bijkomend erf (want steeds verbonden aan erf) o Niet overdraagbaar zonder heersende erf (dito vestiging hypotheek) o Vermeerdert heersende erf, vermindert het lijdende erf o Genotsrecht op erf = genotsrecht op erfdienstbaarheden

� Bestendig (eeuwigdurend) recht: want verbonden aan eigendom � Ondeelbaar recht: immers, verbonden aan erf

§ 2 Totstandkoming

(1) Natuurlijke erfdienstbaarheden (natuurlijke ligging plaats)

� Rechten op bronnen, oeverrechten, afpaling, afsluiting: geen erfdienstbaarheden � Afloop van water

o Principe: aflopend water niet tegenhouden o Water: natuurlijk water (inc. Klei, slib,…)

� Eigenaar heersend erf mag erfdienstbaarheid niet verzwaren o Sancties: vordering bij vrederechter o Ev. conventionele afwijkingen; of per verjaring; of door bestemming van de

huisvader o Veldwetboek: zwaardere lasten (waterleiding, steun)

(2) Wettelijke erfdienstbaarheden

� Tot openbaar nut (raken ergo de openbare orde) o Heersend erf = openbaar domein o Geen recht op schadevergoeding o Eenzijdige lasten

� Tot privaat nut o Suppletief recht o Minder belang door stedenbouwkundige voorschriften o Indeling

� Wederkerige wettelijke erfdienstbaarheden • Afstand van afsluitingen en beplantingen

o Afsluitingen � Buur (steden+voorsteden) moet bijdragen aan

afsluiting die dient tot scheiding o Beplantingen

� Afstand respecteren: hoogstammige bomen op 2m; levende hagen: 50 cm

o Overhangende takken � Verplichting tot afsnijden (vruchten zelf

houden) o Wortels

� zelf afhakken • Afstand van zekere bouwwerken

o Minder belang; ev. burenhinder • Erfdienstbaarheden licht en uitzicht

o Begrip licht o Begrip uitzicht o Wettelijke regeling

� Gemene muur: geen raam zonder toestemming


� Niet-gemene muur: geoorloofd mits beperkingen

• Niets in de buurt bouwen dat licht/lucht belemmert

• Afwijking o Door overeenkomst o Verjaring o Bestemming van de huisvader

• Dakdrop o Regenwater mag niet op erf buur vallen

� Niet-wederkerige wettelijke erfdienstbaarheden • Recht van uitweg (<-> recht van doorgang)

o Principe: toegang tot openbare weg � Van openbare orde � Vroeger: enkel landbouwuitbatingen, nu ook

handel, nijverheid, woning o Terminologie

� Openbare weg=breed o Vestigingswijze

� Overeenkomst � Door rechter

• Gewoontes respecteren • Minst schadelijke weg • Wie het vestigt, moet nuttige zaken

bijdragen � Niet: verjaring � Vergoeding!

o Tenietgaan � Door onderlinge overeenkomst � Door een vordering

• Als ze niet meer nodig is • Een minder schadelijk plaats is mogelijk • Door de eigenaar of door gebruiker van

een van de erven • Ev. terugbetaling schadevergoeding

• Ladderrecht: toegang tot naburig erf voor herstellingswerken

(3) Erfdienstbaarheden bij de wil van de mens

� Door een titel, volgens AV (negotium, bekwaamheid, ontstaan, tegenwerpelijkheid; interpretatie tegen bedinger)

o Modaliteiten � Voor bepaalde/onbepaalde tijd � Onder een voorwaarde

� Door verjaring o Definities

� Voortdurende erfdienstbaarheid: geen handelingen vereist � Niet-voortdurend: tussenkomst vereist � Zichtbare erfdienstbaarheid: uitwendig teken van bestaan (ruim) � Niet-zichtbare: geen uitwendig taken

o Samenvoegen van eigenschappen � Verjaring slechts mogelijk bij zichtbare en voortdurende

erfdienstbaarheden � Bestemming door de huisvader


o Begrip o Voorwaarden

� Twee onderscheiden erven � Feitenkwestie � Juridische scheiding (door vervreemding,…)

o Slechts voor voortdurende en zichtbare erfdienstbaarheden

§ 3 Uitoefening van de erfdienstbaarheden

(1) Door de eigenaar van het heersend erf

� Rechtstoestand o Alles doen wat voor gebruik erfdienstbaarheid nodig is o Werken: ten laste eigenaar heersend erf

� Vereist recht van werken � Suppletief recht

• Als ten laste van lijdend erf, kan die ontsnappen door afstaan erf (retroactief)

� Verzwaring van de erfdienstbaarheid o Eigenaar mag erfdienstbaarheid niet verzwaren o Uitwerking

� moet overeenstemmen met titel (rechtskwestie) � mag geen verzwaring betekenen (feitenkwestie)

� Probleem van de verdeling o Principe: als heersende erf verdeeld, erfdienstbaarheid voor elk deel zolang

geen verzwaring o Suppletief recht

(2) Door de eigenaar van het lijdend erf

� Principe: eigenaar lijdende erf mag niets doen dat het gebruik van de erfdienstbaarheid zou minderen

� Modaliteiten o Gesteldheid erf slechts veranderen via rechter o Als uitoefening verzwaart, rechter om erfdienstbaarheid te verplaatsen (als

geen verschil voor heersend erf)

§ 4 Tenietgaan van erfdienstbaarheden

(1) Principes

� In beginsel zolang de erven bestaan � Afhankelijk van geldigheid akte en de modaliteiten daaruit; afstand; onteigening � Wet

o Niet uitoefenen van de erfdienstbaarheid gedurende 30 jaar � Niet-voortdurend: vanaf moment dat gebruik ophoudt � Voortdurend: strijdige daad stellen � Gedeeltelijke niet-uitvoering

• Wijze van gebruik verjaart ook � Stuiting

• Genot één gedeeltelijke eigenaar stuit andere verjaringen � Schorsing

• Schorsing één verjaring stuit de andere � Onmogelijkheid tot gebruiken


o Principe: erfdienstbaarheid gaat teniet als gebruik niet mogelijk is � Niet: nutteloos

o Herleven � Bij herstelling, tenzij teniet gegaan door periode � Niet hetzelfde: uitoefenen als niet zwaarder

� Vermenging o Principe: als in één hand verenigd, erfdienstbaarheden gaan teniet

� Ev. herleven bij vervreemding � Verlies nut: lijdend erf kan opheffing vragen

5. Inleidende begrippen van zakelijk zekerheidsrecht

A. Inpandgeving

§ 1 Begrip

� Begrip o Enkel roerende goederen vatbaar voor overdracht o Zakelijk (betreft zaak), bijkomend (volgt lot verbintenis), eenzijdig (enkel

SA is verbonden) contract

§ 2 Soorten

� Burgerlijk pand <-> handelspand o Obv soort verbintenis (niet: aard goed; hoedanigheid SE) o Belang=groot. Regels BW niet van toepassing o Handelspand

� Warrant, factuurpand,…

§ 3 Geldigheidsvereisten (burgerlijk pand)

(1) Gewone geldigheidsvereisten

� Zoals andere verbintenissen

(2) Bijzondere geldigheidsvereisten

� Eigendomsrecht o Pandgever moet eigenaar zijn o Pandhouder te goeder trouw: ev. detentiebescherming

� Bestaan hoofdverbintenis o Pand=bijkomende verbintenis o Ook toekomstige verbintenis (met bepaalbare schuld) o Voorwaardelijke verbintenis?

� Overdracht van het goed (geld: geen individualisatie nodig)

B. Voorrechten

§ 1 Begrip

� Begrip (alle zaken) � Bestanddelen

o Uitsluitend uit wet (in principe)


� Maar niet van openbare orde! o Omwille van aard, billijkheid, hygiëne,… o Rangorde

� Eerst naar aard voorrecht � Tussen gelijken: ponds-ponds-gewijs

§ 2 Onderpand

� SE wordt betaald voor de andere SE’ers o Bezwaarde goederen=onderpand voor SE o Wordt betaald met opbrengst goed

� Als goed voorhanden is (ev. volgrecht) � Als voorrecht nog bestaat � Of als de opbrengst van de verkoop nog bestaat

� =zakelijk recht (beperkt) -> erga omnes

C. Hypotheken

§ 1 Begrip

� Begrip � Kenmerken

o Zakelijk onroerend (enkel voor onroerende goederen) en bijkomend (zekerheid van een schuldvordering) recht (volgrecht)

o Ondeelbaar, ook bij splitsing onroerend goed; maar verdwijnt niet bij ten dele verdwijnen goed

� Hieraan kan verzaakt worden (suppletief recht) o Moet duidelijk afgebakend en omschreven worden in de hypotheekakte o Publiciteit vereist; uitz: invordering successierechten o Verschaft recht van voorrang

§ 2 Onderscheid met voorrecht

� Gelijkenissen o Ondeelbare zakelijke rechten o Bezwaarde goederen blijven in vermogen SA o Bieden voorrang

� Verschillen

voorrecht Hypotheek

Uit wet Uit wet, overeenkomst, testament,.. Ex aard schuldvordering Onafhankelijk van de aard van de inschuld Roerende en onroerende goederen Onroerende goederen (in beginsel) Voorrang naar aard voorrecht, anders ponds-ponds

Rangorde afhankelijk van dagtekening openbaarmaking

Primeert op hypotheek (als eerst ingeschreven)

Gedomineerd door voorrecht

§ 3 Goederen voor hypotheek vatbaar en onderpand

� Principe: enkel onroerende goederen (+roerende goederen niet vatbaar voor publiciteit)

o Uitz: schepen � Concreet


o Moet vatbaar voor beslag en verkoop zijn � Onroerende goederen uit hun aard

• Niet uitsluitend: takvaste vruchten wortels, bomen, wat onroerend is door incorporatie of door bestemming

o Tenzij: verbetering bewaarde goed of afzonderlijk exploiteerbare zaken

� Onroerende zakelijke rechten door de wet opgesomd: vruchtgebruik (van onroerend goed), erfpacht en opstal

• Zolang deze rechten bestaan • Niet: recht van gebruik/bewoning (onvervreemdbaar),

onroerende rechtsvordering of vorderingsrecht • Eigendomsrecht = lichamelijk goed (met voorwerp

vereenzelvigd) • Mede-eigendom: onverdeeld aandeel vatbaar voor hypotheek

o Hypotheek teniet als goed in ander kavel valt na verdeling

� Gebouwen waarvan de oprichting begonnen of ontworpen is • Als verlener op grond een reeds bestaand recht heeft waarop

hij een hypotheek mag verlenen

Synthese zakenrecht · Academiejaar 2007-2008 – synthese Verbintenissenrecht deel 1 – Jeroen De...

Documents

Transcript of Synthese zakenrecht · Academiejaar 2007-2008 – synthese Verbintenissenrecht deel 1 – Jeroen De...