Werkhervatting na Borstkanker een kwalitatieve studie naar de ervaringen van werknemers, werkgevers...

1

Werkhervatting na Borstkanker

een kwalitatieve studie naar de ervaringen van werknemers, werkgevers en andere betrokken

partijen

Corine Tiedtke Peter Donceel

Angelique de RijkMarie-Rose Christiaens

Bernadette Dierckx de CasterléAfdeling Arbeids-, Milieu- en Verzekeringsgeneeskunde

KU Leuven

Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt

Werkhervatting na Borstkanker, 7 dec 2012, Hasselt 2

Inleiding

Waarom dit onderzoek:• Begrijpen hoe vrouwelijke borstkanker patiënten hun

arbeidsongeschiktheid en terugkeer naar werk beleven• Begrijpen hoe deze beleving wordt beïnvloed door de

medische, werken privé omgeving• Begrijpen hoe werkgevers de re-integratie ervaren en

hoe zij hun rol zien, in samenwerking met de bedrijfsarts

• In kaart brengen van de huidige situatie in België aan de hand van de ervaringen van de betrokken actoren


Methode

• Diepte interviews met 22 vrouwelijke werknemers / behandeld wegens borstkanker in 2006, leeftijd 41-55 jaar (gemiddeld 46), laag (2) / middel (14) / hoog (6) opgeleid, mastectomy (10) / lumpectomy (12), chemo / bestraling, 50% werk hervat

• Diepte interviews met 17 werkgevers (HRM managers, afdelingshoofden, bedrijfsleiders)

• Groepsinterviews met behandelend artsen (4) / adviserend geneesheren (3) / arbeidsgeneesheren (4) / werkgevers (6) / patiënten (5) en vertegenwoordigers van patiëntgroepen (4)


Resultaten werknemers (n=22, leeftijd 41-55)

Terugkeer naar werk: proces• Ervaring van arbeidsongeschiktheid

o Drie typen: ontwrichting; episode; betekenisvolle periode

• Voorbereiding op werko Mentale overwegingen / interactie met de omgeving

• Daadwerkelijke hervattingo Adequate / niet adequate hervatting: sterk bepaald door

reacties werkomgeving

Interactie tussen persoonlijkheid, medische situatie, sociale omgeving


Arbeidsongeschiktheid werknemers

• Ontwrichtingo Verlies en wanhoop, alles is afgenomen o Aan de zijlijn staan en geen toekomst zien

• Episodeo Tijdelijke en ongemakkelijke periodeo Leven gaat weer verdero Vertrouwen in de toekomst

• Betekenisvolle periodeo Veel reflectie: uiteindelijk zinvolle periodeo Nieuwe prioriteiten stelleno Acceptatie van wat is doorgemaakt


Arbeidsongeschiktheid citaten

• Ontwrichting

“...ik wil mijn leven terug, mijn schoonste geschenk dat zou zijn eens terug een week mijn leven van vóór die tijd...”

• Episode

“...bij mij was gewoon: oké, dat is mij overkomen, ik wil gewoon genezen en ik wil voor mijn reconstructie gaan en dan is dat wel een stuk voorbij hè...”

• Betekenisvol“...misschien mag ik dat zo niet zeggen, maar ik had het gevoel van ja, ik had moeten ziek worden, om kunnen in te zien, dat ik nu met iets anders moest beginnen... ”


Voorbereiding op werk werknemers

• Mentale overwegingen (met emoties)o Weg uit de ziekenrol, terug naar de werkrolo Zorg om baan, zorg om herstel, hervalo Functioneren, twijfel over acceptatie werkomgeving

• Interactie met de omgeving (met emoties)o Druk van de verzekeringsomgeving?o Bescherming door de artso Advies van de thuisomgevingo Aangemoedigd, belemmerd door de werkgever

Angst - Onzekerheid - Frustratie → Kwetsbaarheid


Voorbereiding op werk citaten

• Overwegingen

“…sommige dagen dan zeg ik: ja, ik kan het aan en ik wil iets gaan doen, maar de andere dag voel ik mij weer heel…en gaat het niet...”

• Interactie omgeving

“…ik wou die rust houden (…) ik heb echt drie maanden tegen mijn man zitten zeuren, zou ik terug, zou ik niet terug, zou het gaan zonder mijn loon hè enzo...”

“...nee, nee, de periode dat ik kom, al doe ik het maar half half, dus 15 uren of 20 uren, staat hij [werkgever] erop dat die periode dat ik kom, dat die ook 100% op mij kan rekenen...”


Daadwerkelijk hervatten werknemers

• Hersteld en gemotiveerd maar toch kwetsbaar o Uitingen: op velerlei gebied (fysiek, cognitief, existentieel...)o Achtergrond: gevolg van ziekte en behandeling / extra werk op

persoonlijk en privé vlak

• Kwetsbaar: niet (per sé) onbekwaam• Sociale steun op het werk

o Passende steun essentieelo Individuele, concrete situatie bepaalt soort steun

• Praktisch / emotioneel / ...

• Adequate steun: Erkenning ‘kunde en kwetsbaarheid’


Daadwerkelijk hervatten citaten

• Erkenning

“…mijn werkgever heeft echt alles eraan gedaan om mij het zo gemakkelijk mogelijk te maken, zodat ik het aankan eigenlijk…”

• Geen erkenning

“...zo gaat het niet, ik loop hier gewoon hartstikke over mijn toeren rond, ik ben daar nog veel zieker van dan toen ik dat [diagnose BK] te horen kreeg…”


Medische factoren Behandeling

Fysiek / Mentaal

Conditie

Persoonlijke factoren Houding naar

Werk / Ziekte

Eerdere gebeurtenissen

OmgevingsfactorenSteun & Interactie:

Privé, Werk, Medische

Omgeving

Proces

van

Evenwicht

zoekenGerelateerd aan

Rol en Identiteit

(werknemer,

partner,

vrouw,

moeder)

Ervaring van

Arbeids-

OngeschiktheidBreuk / Episode /

Betekenisvolle

periode

Ervaring van

Voorbereiding

op /Terugkeer

naar WerkInteractie tussen

Kwetsbaarheid

en Sociale Steun

Model werknemers

11


Resultaten werkgevers (n=17)

• Re-integratie na borstkanker: complexo Geraaktheid o Onzekerheid o Dilemma’s

• Beïnvloedende factoreno Attitude werknemer / functieo Visie / ervaring werkgevero Cultuur bedrijf / beleid

12


Werkgevers citaten

• Dilemma diverse rollen

“…dat je altijd die druk hebt rond u, dat je altijd moet nadenken van: oei, ik moet dat hier als mens ook aanpakken, dat was voor mij altijd het aandachtspunt omdat je zo vlug geleid wordt door de werkdruk…”

• Beïnvloedende factoren“…ge hebt die baas, ge hebt haar ingesteldheid, ge hebt haar gezin die haar support was, ge hebt de faciliteit die we dan toch hebben om 50% te werken; in zo’n geval: dat waren geen moeilijke beslissingen…”

• Onzekerheid behoefte aan klankbord

“…ja, sta je volledig alleen voor, ja, dan moet je zelf de beslissing nemen (...) je wist: voordien kon ze het wel aan...”


Resultaten betrokken actoren 3 focusgroepen

• Grote variëteit in perspectieven :o Werknemer gericht op diagnose en herstelo Behandelend arts gericht op herstel en beschermingo Werkgever balanceert tussen belang van werknemer en bedrijfo Adviserend geneesheer (verzekeringsarts) beoordeelt,

adviseert en faciliteerto Arbeidsgeneesheer (bedrijfsarts) te laat betrokken

• Niet bekend met elkaars verantwoordelijkheden• Gebrek aan communicatie• Begrip en behoefte tot samenwerking


Resultaten betrokken actoren (2)

• RTW proces ongestructureerd, complex en traag• Gebrek aan RTW rechten en regelgeving

– Geen bescherming werknemersstatuut– Nadruk op patiëntstatuut– Inkomensbescherming ipv activering– Werkgever beslist

• Werkhervatting: creatief onderhandelingsproces• Positieve invloed van gemotiveerde actoren

Samengevat

Werknemers: • Geen gelijkmatig verhaal, maar langdurig proces van

zorgen en verwerking, overleg en herbezinning op werk• Afhankelijk van steun uit de (werk)omgeving en interactie

tussen alle betrokken partijen • SLEUTEL: erkenning kwetsbaarheid / bekwaamheid

Werkgevers:• Betrokken, maar evenwichtsoefening tussen

verschillende belangen

Betrokken partijen:• Gevarieerde perspectieven, begrip en creativiteit• Lacunes in de wetgeving?


Belang voor de praktijk / knelpunten

Verschillende manieren van omgaan met AO en RTW:• Individuele beleving werknemers: sterk en kwetsbaar

– Initiatief tot RTW wordt bij werknemer gelegd– Antwoord op kwetsbaarheid?– Individuele behandeling nodig

• Diversiteit in ervaringen werkgever: geraaktheid, onzekerheid, dilemma’s en weinig ondersteuning– Weinig tot geen beleid in organisaties– Weinig ondersteuning, behoefte aan klankbord, stappenplan

• Gevarieerde perspectieven actoren: begripvol, gemotiveerd en creatief naar regelgeving toe– Gebrek aan RTW rechten en regelgeving


Dank voor uw aandacht

Lut de Block beeld

www.lemmert.be foto

Dank aan de VLK


Werkhervatting na Borstkanker een kwalitatieve studie naar de ervaringen van werknemers, werkgevers...

Documents

Transcript of Werkhervatting na Borstkanker een kwalitatieve studie naar de ervaringen van werknemers, werkgevers...