Geweldloos verzet

uitgangspunten Veel gezinnen lopen vast in een vicieuze cirkel van gewelddadigheid en hulpeloosheid

Nood aan concrete handvaten om escalatie te stoppen en actieve weerstand te bieden aan agressief en destructief gedrag

Geïnspireerd door geweldloze manieren om strijde te voeren waar gesprek onvoldoende effectief was

Nieuwe autoriteit Voorbeeld oude autoriteit Nieuwe autoriteit is gebaseerd op aanwezigheid, betrokkenheid en nabijheid

◦ Transparant◦ Niet onfeilbaar◦ onderhandelingshuishouding

Ouderlijke aanwezigheidOuders die opgeven, toelaten: laten jongeren in de steek

Ouders leren opnieuw prominent aanwezig te zijn in leven van kinderen

Vastberaden, geweldloos en respectvol

wij zijn je ouders en we blijven je ouders, je kan ons niet ontslaan en niet van ons scheiden

Niet winnen, maar volhouden

→ ankerfunctie van ouders

zelfcontrole Ouders mogen niet vervallen in de escalatie Controle over eigen handelen “ik zal geen agressief gedrag vertonen, je niet belachelijk maken of vernederen, je niet slaan”

Hoe? ◦ Korte en duidelijke boodschappen◦ Geen oordelen en geen discussie◦ Tijd gebruiken als regulatiemiddel◦ Uitgestelde reactie toont continuïteit van ouderlijke aanwezigheid

Hulpbronnen Isolement maakt machteloos Ouders moeten netwerk uitbouwen

◦ mensen die hun keuze voor geweldloos verzet ondersteunen◦ Doorbreken van de geheimhouding: geheimhouding houdt geweld in stand

Verschillende manieren:Emotionele ondersteuning ouders/kindTelefonisch bereikbaar zijnAanwezig zijnBemiddelen

Actief verzet = aanwezigheid verhogen door eenzijdige acties te ondernemen

• aankondiging• wij zullen ons gedrag veranderen• niet accepteren van geweld of destructie• Geweldloos• steunnetwerk• Ritualiseren door brief= markeren van een keerpunt• Leidt soms tot meer agressief gedrag

Actief verzet• Sit-in• Op rustig moment (niet in crisis) kamer van de jongere ingaan• Vragen een constructief voorstel• In stilte wachten op voorstel• Succes = stilzwijgende aanwezigheid van de ouders

•Telefoonronde• = bevestiging van de plicht en het engagement om aanwezig te zijn, toezicht

te houden

Actief verzet•Volgen:• Aanwezig zijn op de plaatsen waar de jongere naar toe vlucht, ongewenst

gedrag stelt• Toont belang om relatie te behouden contactbreuk te voorkomen

• Bevelen weigeren:• Vaak gehoorzamen ouders aan allerlei grillen van kinderen• Ouders leren de boodschap geven: ik voel me daar niet goed bij en hou daar

mee op• Geen straf, maar ouders stem geven als ouder

Verzoeningsgebaren = werkelijk respect voor de tegenstander

Voeden mogelijkheid op positieve interacties

Los van het gedrag van de jongere : ◦ geen beloning◦ Investeren in de relatie◦ Tonen onderscheid tussen gedrag en persoon◦ Als het rustig is

Als hulpverlener• ouders ondersteunen in het gebruiken van geweldloos verzet

•Zelf werken vanuit geweldloos verzet in contact met jongeren

Werken in en organiseren van de leefgroep

Wat is een leefgroep? beelden van de leefgroep

Wat is een leefgroep?• “Systeem van primaire relaties dat het gezinsleven (tijdelijk) vervangt. De leefgroep verschaft de ingrediënten voor totstandkoming en groei van het ego.”

Directe taken betreffende het creëren van een gezinsachtig klimaat waarbinnen verzorgen, opvoeden en behandelen gestalte geven aan het leefklimaat

In een leefgroep komen?• Wordt bepaald door voorgeschiedenis van de opname

• Wennen aan de nieuwe omgeving: taal, stijl en sfeer, regels…

• Samenleven met andere groepsleden

• Omgaan met de medewerkers

Leefgroep als behandelmiddel?• Het begrippenkader van Kok

• In een leefgroep wordt methodisch gewerkt aan doelstellingen voor kind en gezin

• Definitie van opvoeding volgens Kok:Opvoeden is het in relatie staan van opvoeder en

opvoedeling, waarin de opvoeder zich als persoon, als zijn wijze van mens-zijn presenteert, een klimaat creëert dat persoonlijkheidsgroei stimuleert en leefsituaties zo hanteert dat deze optimale kansen bieden op zelfontplooiing. Dit proces heeft een functioneel karakter.

• Kok stelt dat het kind de opvoeder dwingt tot een opvoeding die past bij het kind, kind vraagt in zijn gedrag om het aanreiken van mogelijkheden die hem zich laten ontwikkelen

Vraag Welke pedagoog zagen wij al wiens idee over opvoeding beïnvloed is door Kok?

Het strategiemodel van Kok• Sommige kinderen hebben nood aan bepaalde overaccentuering in het opvoedproces om tot maximale ontwikkeling te komen = orthopedagogische vraagstelling• Welke overaccentuering: kijk naar het gedrag van het kind

• Kinderen met een gelijkaardige vraagstelling in een gelijkaardige groep

• Antwoord op die vraagstelling in driegraadsstrategie

Het strategiemodel van Kok• Eerstegraadsstrategie

= het geheel van opvoedkundig handelen dat toegesneden is op pedagogische problematiek• Handelen van begeleiders zorgt voor klimaat, situatiehantering en relatie die

aansluit bij specifieke pedagogische vraag van de kinderen in de leefgroep

• Tweedegraadsstrategie= direct of indirect op de persoonlijkheidsontwikkeling inwerkende therapieën met een scherp omschreven werkwijze, methodiek, die gedurende een of enkele uren per week worden toegepastVb. psychomotorische therapie, gesprekstherapie, muziektherapie

• Derdegraadsstrategie= individuele variaties in het handelen

Rol van de begeleider in de leefgroep

Begeleider = doelgericht gebruik maken van de leefsituatie

→ taakgebieden voor begeleiders

o Begeleiden van het groepsproceso Individuele contacten met bewonerso Lichamelijke en materiële verzorgingo Bevorderen van het bezig zijno Reguleren van het individueel en groepsgedrago Ondersteunen van thuis – en familiecontacteno Ondersteunen en stimuleren van buitencontacteno Doelgerichtheid blijven behartigeno Samenwerken met andereno In een groter geheel functionereno Positieve wisselwerking met samenlevingo Zelfzorg

Rol van de begeleider in de leefgroep• Presentie is onontbeerlijk!

• balans: opvoeder is koorddanser• Veiligheid versus gerust laten• Structuur versus vrijheid• Onvoorwaardelijke acceptatie versus normen en eisen van de samenleving

Omgaan met regels en waarden • Regel: zeer concrete gedragsafspraak die niet interpreteerbaar zijn en los van

subjectiviteit kunnen toegepast worden• Functie van een regel is: praktisch de dingen positief laten verlopen• Risico’s vermijden• Orde en gezelligheid bereiken• Eerlijke verdeling van materiële en aandacht

• Norm: datgene wat iedereen normaal vindt, subjectieve interpretatie van de situatue en dynamische gebeuren• Ontstaan in communicatie• Contextgebonden• Impliciet of expliciet• Bepaald door geschiedenis en achtergrond

Omgaan met regels en waarden • Waarde: datgene wat we waardevol vinden, komt vanuit diepe persoonlijke of gemeenschappelijke geschiedenis• Komen tot uiting, maar zelden onderwerp van overleg, steeds impliciet

• Omgaan met :• Regels worden gehanteerd• Normen worden gecommuniceerd• Waarden worden geduid

Oefening Onderstaande leefregels komen uit verschillende leefgroepen, is dit een regel, norm of waarde?

• Mayonaise mag alleen bij gefrituurd eten of rauwkost

• Je bent gepast gekleed wanneer je in de gemeenschappelijke ruimtes komt

• In deze leefgroep geldt: geen drugs, geen seks en geen rock en roll, waarmee we bedoelen geen seks.

•We gaan hier steeds respectvol met elkaar om.

• Van half zeven tot half acht is het kameruur en dan blijft iedereen op zijn eigen kamer om zich in stilte bezig te houden met schoolwerk.

•Er geldt een rookverbod in het ganse gebouw. In de tuin kan er wel gerookt worden.

Wat zijn goede regels?• Goede regels zijn geen dode, van buitenaf opgelegde en gecontroleerde voorschriften, maar levende, functionerende afspraken binnen een menselijk samenlevingsverband

• Wanneer werken regels:• In overleg opgesteld• Vanuit een gezamenlijk belang• Bekend en zichtbaar• Ook gevolgd door de opvoeders• Zinvol tegenover de samenleving• Verenigbaar met het thuismilieu• Ruimte voor keuzes binnen de regels

Hoeveel regels?• balans tussen extreme controle en minimale veiligheid

• maximale controle: duidelijkheid, weinig ruimte voor interpretatie• Voordeel: voorspelbaarheid en veiligheid• Nadeel: dwang, machtsmisbruik belemmert het individueel leerproces ten koste van spontaan warm leefklimaat

• minimale veiligheid• Sterke communicatie en overleg over de regels• Nadeel: onveiligheid kan leiden tot negatief gedrag

• positie op dit continuüm dient ingegeven te zijn door doelgroep en zijn competenties

oefening Lees volgende leefgroepvoorstellingen:

◦ wat herken je van de verschillende strategieën?◦ Verschillende taakgebieden van de begeleiders?◦ Regels en normen?

Afronden module

Oefening fragment schatjes

◦ Model van Belsky?◦ TGI-model◦ Analyse van Hellinckx◦ Drie kolommenmodel

Leg volgende begrippen uit:

Tweedegraadsstrategie Homeostase Apathy-futility-syndrome Pedagogisch besef

In het fragment van daarnet: jij moet intakegesprek doen, welke vragen wil je zeker stellen, waarom?

Argumenteer waarom je voor deze vragen zou kiezen vanuit wat je in de cursus hebt geleerd.

“Geweldloos verzet is oude wijn in nieuwe zakken, het gaat gewoon over een vertaling van de ouderlijke vaardigheden”

Ben jij het eens met deze stelling of niet? Argumenteer je antwoord.