Werkcongres Omgevingsvisie NH2050 · De vraag is dus hoe we bedrijfsleven en burgers gaan...

WerkcongresOmgevingsvisie

NH2050Live Magazines 8 februari 2018 Philharmonie Haarlem

Provincie Noord-Holland: Werkcongres Omgevingsvisie NH2050

33

Voorwoord

VAN KOERS NAAR VISIEDit wordt een volle en drukke dag. Het heet niet voor niets een werkcongres.

Vandaag zijn ongeveer 350 stakeholders -raadsleden, statenleden, bestuurders, waterschappen, marktpartijen, kennisinstellingen, belangenorganisaties- uit de Provincie Noord-Holland bij elkaar om zich te buigen over de Omgevingsvisie

NH2050.

Eind 2017 hebben Provinciale Staten de “Koers 2050; Balans tussen economische groei en leefbaarheid” vastgesteld. Hierin staan de hoofdambities en doelen beschreven voor de Omgevingsvisie NH2050. Deze ambities en doelen zijn het uitgangspunt voor het verdere gesprek over de invulling van de provinciale omgevingsvisie.

Waar willen we heen met onze provincie? Met de energietransitie, met wonen en werken, met de economie en de leefbaarheid? Twee jaar geleden, in november 2016 werd daarover al een eerste congres belegd.

2


34

Atta de Tolk

Vandaag wordt er doorgepakt en wordt er gewerkt aan de volgende stap: een concept visie die in juni ter inzage wordt gelegd. Want, om met de rap van Atta de Tolk te spreken: “Vandaag halen we de handen uit de mouwen / en beginnen aan de toekomst te bouwen!”

Dit magazine is een impressie van het werkcongres Van Koers naar Visie van 8 februari 2018 in de Philharmonie in Haarlem.

Door: Richard Derks

3


30

In gesprek met de zaal

“JA, IK STA ERBIJ!”Wie zitten er in de zaal tijdens het werkcongres? En wat verwachten ze van

vandaag? Welke woorden moeten er terugkomen in de Omgevingsvisie NH2050, en welke niet? De ongeveer 350 mensen in de zaal geven met hun mobieltje

antwoord op vragen.

Wie zitten er in de zaal?

Tarik Yousif gidst ons door de vragen. De eerste: ‘wie zitten er in de zaal?’. Ongeveer 240 antwoorden stromen binnen. Ongeveer een kwart is gemeenteambtenaar, en een ander kwart is ambtenaar bij de provincie. Het heet vandaag niet voor niets een ‘werkcongres’, nietwaar? Ook zitten er relatief veel raadsleden in de zaal (12,4%). 2% is ‘ondernemer’, en 0,4% is gedeputeerde.

Duurzaamheid

Dan wordt het interessant. De vraag is ‘Wat moet er absoluut terugkomen in de Omgevingsvisie 2050?’. Iedereen mag een woord opgeven. Langzaam verschijnen er woorden op het scherm. Beeldmateriaal. Water. Energie. Regels. Gezondheid. Natuur. Participatie. Fiets. Maatwerk. Iemand in de zaal roept ‘Ja! Ik sta erbij!’. Het woord ‘energietransitie’ wordt groter en groter. Maar met kop en schouders springt het begrip ‘duurzaamheid’ eruit. Op een goede tweede plaats komt ‘samenwerking’. “En dat...” zegt dagvoorzitter Tarik Yousif “Is absoluut nodig om al lopende een brug te bouwen...”

4


31

Onmogelijk

Als volgende vraag krijgt de zaal ‘wat moet er NIET terugkomen in de Omgevingsvisie?’. Opvallend genoeg komt ook hier het woord ‘duurzaamheid’ groot uit de bus rollen. “Men is tegenstrijdig, óf men maakt een grapje!” zegt Tarik Yousif. De hoofduitkomst is het woord ‘regeldruk’. Dan verschijnt het woord ‘onmogelijk’ op het scherm. “Wie heeft dat gezegd?” Vraagt Yousif. Een aarzelende hand gaat de lucht in. “Ja. We moeten kijken naar wat mogelijk is, en niet focussen op wat onmogelijk is...” zegt de man die het woord in typte.

Lokaal wat kan, regionaal wat moet

Welke ambitie uit de Omgevingsvisie NH2050 vindt de zaal de belangrijkst? Uit een lijst met een aantal mogelijkheden komt er één als duidelijke winnaar naar voren. ‘Ruimte bieden aan economische transitie.’ Ook het antwoord op de volgende vraagt geeft een duidelijk beeld. Het principe ‘lokaal wat kan, regionaal wat moet’ is een goed uitgangspunt bij het verwezenlijken van die ambities.

5


32

NHN en MRA

In de laatste vraag wordt de samenwerking tussen de regio NHN en de Metropoolregio Amsterdam MRA aan de orde gesteld. Dat levert een opvallende reactie op in de zaal. Een vertegenwoordiger van de regio zegt “Dat is een beetje een schijntegenstelling tussen die twee. We zijn één provincie, we staan sámen voor deze opgave!”

Dagvoorzitter Tarik Yousif sluit de stemming. Zijn conclusie: “Ik haal eruit: het woord ‘onmogelijk’ willen we vandaag niet horen. En de tegenstelling tussen NHN en MRA halen we er ook uit.”

Door: Richard Derks

6


28

Welkom

“WE MOETEN WENDBAAR ZIJN. OÓK ALS

BESTUURDERS.”De Commissaris van de Koning van Noord-Holland is blij met de grote opkomst,

zegt hij als hij de zaal inkijkt. Hij heet de bezoekers welkom namens de twéé gastheren: het College én de Staten van de provincie. “Vandaag zetten we weer

een nieuwe stap. Uw betrokkenheid bij het bepalen van de kaders voor het uitwerken van de Omgevingsvisie NH2050 is van groot belang. Uw inzet wordt

zeer gewaardeerd.”

Uitdagingen

Remkes gaat dieper in op de veranderingen waar de provincie in de toekomst mee te maken krijgt. De opgave rond de woningbouw, de uitdagingen rond de verschillende transities. Van het klimaat, de economie, het gebruik van de ruimte. Remkes: “Eén ding is duidelijk. De boodschap is: we moeten ons wendbaar opstellen. Als bestuur, als bedrijfsleven, als samenleving. We hebben nu de ambities vastgesteld. Ik wil het nu met u hebben over de sturingsfilosofie...”

Spannend

Die sturingsfilosofie komt op het volgende neer, vat Remkes samen: “Doe de dingen waar je goed in bent. De dingen waar je geëquipeerd voor bent. En

7


29

handel vervolgens daar waar je écht effect kunt bereiken.” En doe daarbij lokaal wat lokaal kan, en regionaal wat regionaal moet, voegt hij daaraan toe. Remkes: “Gemeenten, waterschappen, andere overheden, ze zijn prima in staat om hun eigen verantwoordelijkheid te pakken. Het wordt pas spannend als je over de bestuurlijke grenzen heen gaat. Bijvoorbeeld bij de aanleg van een weg. Of bij grootschalige woningbouw.”

Gezamenlijke zoektocht

Als er meerdere partijen betrokken zijn bij een beslissing, en als belangen eventueel uiteen kunnen lopen, dan is er ook een rol weggelegd voor de provincie, zegt Remkes. “Soms zal dat zijn om gezamenlijk de voorbereiding van een plan op te pakken. Soms zal de provincie de rol moeten pakken van centrale verbinder van partijen. Wie pakt welke rol op? Blijf naar elkaar luisteren en zoek elkaar op. Het blijft per slot van rekening een gezamenlijke zoektocht.”

De Commissaris sluit af met een hartenkreet. Remkes: “We doen dit voor de samenleving, niet voor onszelf. De burger, de inwoner, de gebruiker: die heeft er geen boodschap aan wie precies wat doet. Het gaat de mensen om één ding: dat de opgave wordt opgepakt. En in dat kader wens ik u veel inspiratie en een goede discussie!”

Door: Richard Derks

8


26

Update

“NOORD-HOLLAND IS GEEN MUSEUM”

Ze steekt het niet onder stoelen of banken. Ook vandaag, in de sfeervolle kleine zaal van de Philharmonie in Haarlem niet. “Ik ben partijdig, dat geef ik toe. Maar

ik vind Noord-Holland de mooiste provincie van ons land.”

Van uitdaging naar uitwerking

Aan het woord is Gedeputeerde Ruimtelijke Ordening Joke Geldhof. Ze is een geboren en getogen Amsterdamse. Ze zegt: “Onze provincie heeft een grote aantrekkingskracht. Dat brengt ook grote verantwoordelijkheden mee. We staan voor grote uitdagingen en we pakken die graag samen met u op.” In vogelvlucht neemt ze de uitdagingen waar de provincie voor staat met ons door. De energietransitie. Mobiliteit. Klimaatverandering. Leefbaarheid. De enorme woningbouwopgave van 230.000 woningen in de Metropoolregio Amsterdam. “We zijn vorig jaar gestart met verkenningen op al deze gebieden voor de toekomst. We hebben de uitdagingen nu goed in kaart gebracht. De koers is vastgesteld, vandaag willen we graag met u praten over de verdere uitwerking.”

Hoofdambitie

Als ‘hoofdambitie’ van de Omgevingsvisie NH2050 benoemt Joke Geldhof: ‘de balans tussen economische groei en leefbaarheid’. Ze zegt: “Bij de uitwerking van de visie is het heel belangrijk dat iedere verandering hand in hand moet

9


27

gaan met een verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving. We willen een gezonde en veilige provincie. Dat is de uitdaging waar we voor staan.” Ze pikt er een paar onderwerpen uit. Bij de energietransitie streeft de provincie ernaar om geheel klimaatneutraal te zijn in 2050. Innovaties in de landbouw kunnen een bijdrage leveren aan de verhoging van de biodiversiteit. De woningbouwopgave kan voor een deel bereikt worden door vooral binnenstedelijk te bouwen. De ruimte in de provincie is schaars, stelt Geldhof. We moeten er slim en innovatief mee omgaan.

Handen uit de mouwen

“Noord-Holland is géén museum” zegt Joke Geldhof aan het eind van haar speech. “Maar ons vertrekpunt moet zijn dat veranderingen passen binnen ons landschap. Ze roept de deelnemers aan dit werkcongres op om de handen uit de mouwen te steken. Geldhof: “Hoe zorgen we dat het niet bij woorden blijft? We moeten nu écht gaan handelen!” En dat handelen, zo zegt ze, dient eigenlijk maar één heel eenvoudig doel. “Zorgen dat Noord-Holland ook straks nog écht de mooiste provincie van ons land is.”

Door: Richard Derks

10


23

Paneldiscussie

OVER DE ROL VAN DE BURGER EN EEN RIJKSDELTAPLAN

Samenwerken, samenwerken en nog eens samenwerken: dat is vanuit het paneldebat de opdracht voor alle belanghebbenden van de Omgevingsvisie.

Burgers en bedrijven vormen een essentieel onderdeel van die samenwerking en daarom moet de Omgevingsvisie voor hen concreet gemaakt worden.

Gerhard van der Top, dijkgraaf van het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht is er blij mee dat er voor de Omgevingsvisie goed geluisterd is naar het waterschap. Dat vertelt hij in zijn pitch die voorafgaat aan het paneldebat. Logisch ook, meent hij, want bodemdaling en klimaatverandering hebben grote invloed op de woningbouw.

Van der Top ziet echter ook nog een uitdaging. "We zitten hier vandaag bijeen als openbaar bestuur, maar zeventig procent van de bestaande bouw is niet openbaar. Er zijn andere partijen nodig om ook de niet-publieke ruimte aan te pakken. De vraag is dus hoe we bedrijfsleven en burgers gaan betrekken. Deze partijen willen meedoen, maar dan is er wel een vertaling nodig van de Omgevingsvisie in termen en opgaven die voor hen begrijpelijk en relevant zijn. Als we dat gaan doen staat deze visie voor een waterrobuust en leefbaar Noord-Holland en vindt u de waterschappen aan uw zijde."

Ook Huibert Baud van Alliander geeft een prominente rol aan de burger in zijn

11


24

pitch over de energietransitie. "We moeten zo snel mogelijk van visie naar plan, zodat iedereen weet wat hij kan verwachten en zodat we ook zeker weten dat iedereen er in de toekomst warmpjes bij zit."

Vol op de samenwerking

Na de twee pitches is er een paneldiscussie waarbij naast Baud en Van der Top nog drie bestuurders en een lid van Provinciale Staten aansluiten. Het gaat daar onder meer over de rol van de gemeente. "Het is zoeken naar een balans", zegt Baud van Alliander. "We weten nog niet hoeveel vrijheid we aan particulieren en bedrijven kunnen geven en dat is uiteindelijk ook een politieke keuze. Als we honderd procent vrijheid geven, dan hangt daar een kostenplaatje aan."

"Wij zitten in een constante spagaat", zegt wethouder Theo Groot. "In Hollands Kroon nemen wij de helft van de provinciale opgaven voor windenergie voor onze rekening. We kunnen misschien meer doen, maar dat gaat dan weer ten koste van ons prachtige Noord-Hollandse landschap." Jeroen van Spijk, wethouder van de gemeente Haarlem. "Gemeenten kunnen de energietransitie niet alleen oplossen. We moeten vol op de samenwerking gaan zitten. In de Metropoolregio hebben we elkaar bijvoorbeeld al gevonden en samen een agenda opgesteld, dat werkt."

Rijksdeltaplan

De vragen uit de zaal verschijnen op het scherm. Hoe denkt het panel over een Rijksdeltaplan voor warmte? "Die vraag spreekt me wel aan", zegt Baud.

12


25

"We moeten investeren in het warmtenet terwijl er in veel gevallen nog geen businesscase is. Een Rijksdeltaplan kan daarbij helpen."

Een andere vraag uit de zaal: welke rol speelt de provincie bij het energienetwerk? Joke Geldhof van de provincie krijgt het woord. "Je krijgt straks in de hele provincie dat huizen met verschillende bronnen verwarmd worden: geothermie, zon, wind, stadswarmte, restwarmte. Als je ergens woont, ben je op een bepaalde bron aangewezen. Maar aan die bronnen hangen verschillende prijskaartjes. Ik vind eigenlijk dat het Rijk hierin een taak heeft, dat die dat op een of andere manier voor heel Nederland gelijk moet trekken."

De burger

De rol van de burger komt in het panelgesprek regelmatig aan bod. "We moeten in de eerste plaats erkennen dat die rol cruciaal is", zegt Van der Top. "En dat begint bij het vertalen van de opgave naar de wereld van de burger zelf. Hoe maak je je buurt aantrekkelijk en groen en veilig? Als je het zo formuleert, sluit het aan bij hun belevingswereld." Statenlid Michel Klein valt hem bij. "We moeten ons frame, ons taalgebruik zo aanpassen dat de transitie voor iedereen mogelijkheden biedt. En ik denk ook dat we ruimte moeten geven aan initiatieven, want als we die gaan frustreren door ons op regels te beroepen of iets hogere kosten dan leg je de boel stil."

Het is tijd voor de lunch. Daarna mogen de aanwezigen tijdens de werksessies zelf aan de slag en nadenken over de concrete invulling van de Omgevingsvisie.

Door: Mirjam Streefkerk

13


19

Werksessie 1e ronde

ENERGIETRANSITIE: EEN KANSRIJKE HORIZON

De werksessie Energietransitie is overvol. Alle stoelen zijn bezet, en het zal blijken dat het uurtje dat voor dit onderwerp is uitgetrokken veel te kort is om alles te behandelen en iedereen aan het woord te laten. Twee grote inzichten

blijven na afloop achter: de opgave waar we voor staan is enorm en de provincie moet vooral flexibel zijn, in regelgeving en in financiering.

Twee presentaties

Terwijl het podium onder het enorme orgel in de grote zaal volstroomt met deelnemers, staat er een dia op het scherm. Hierop staan zonnebloemen, zonnecollectoren, windmolens en een hoogspanningsmast. Hier gaat het vandaag om: energie en energietransitie. Karen Arpad (beleidsmedewerker Provincie Noord-Holland) praat de deelnemers door de werksessie heen. Als eerste zal Bart Witteman (Provincie Noord-Holland) ingaan op de ruimtelijke gevolgen van de energietransitie voor Noord-Holland, daarna geeft Arjen Donkersloot (Buck Consultants) een inkijkje in de economische kansen van deze opgave.

Petajoules

Bart Witteman stelt meteen de kernvraag. “Is het –ruimtelijk gezien– eigenlijk wel mogelijk om in 2050 energieneutraal te zijn?” Het korte antwoord is: “Niet als we het op de ‘traditionele’ manier gaan aanpakken. Als we bijvoorbeeld

14


20

overal windmolens neerzetten, of op alle nieuwe huizen zonnedaken gaan leggen.” Hij onderbouwt dat met een overtuigend plaatje. De provincie Noord-Holland heeft als energievraag 270 ‘petajoules’. Daarvan wordt nu zo’n 5% duurzaam geproduceerd. Er moet dus nog een enorme stap worden gezet.

Bart Witteman en Karen Arpad

Interessante koppelingen

Als we de provincie even uit elkaar trekken in het noorden en de MRA in het zuiden, dan zien we dat het ene gebied vooral energie vraagt (MRA) en het andere de potentie heeft energie te leveren (NHN). De MRA kan op het eigen grondgebied niet voldoende energie opwekken om de ambitie te verwezenlijken. Noord-Holland Noord zou het eventueel kunnen, als we de energievraag van de mobiliteitssector niet meetellen. Witteman: “De boodschap is duidelijk. Als geheel kunnen we als provincie niet energieneutraal worden als we alleen denken aan traditionele verduurzaming. We zullen het moeten zoeken in interessante koppelingen van verschillende opgaven. Bijvoorbeeld de woningbouwopgave met de energieopgave. Of landbouw met de energieopgave.” Hij wijst op een relatief onbekend fenomeen in de provincie: de geothermie. “We zitten hier op een landelijke hotspot van aardwarmte.” Hij zet een afbeelding van de energie van de regio op het scherm. “Kijk niet alleen naar de provincie, maar bijvoorbeeld ook naar windmolenparken op zee.”

Disruptieve overheid

Na de ruimtelijke aspecten van de energietransitie, neemt Arjen Donkersloot

15


21

(Buck Consultants) de deelnemers mee naar de economische aspecten. Eerst een wake-up-call. Donkersloot: “De energietransitie was altijd een kabbelend verhaal. Innovatie en verandering ging met het tempo van een boemeltje. Dat boemeltreintje is onder dit kabinet een sneltrein geworden. We kunnen misschien zelfs wel spreken van een disruptieve overheid. Is dat alleen maar negatief? Nee. Er is ook veel geld te verdienen, er kunnen veel banen mee gecreëerd worden en we kunnen er als regio veel baat bij hebben.”

Arjen Donkersloot

Energie = economie

Aan de hand van een aantal cases laat hij zien dat de energietransitie vooral een economische transitie is. “Je kunt de opgave waar we voor staan koppelen aan het economisch DNA van de regio. Datacenters, we zijn daarin wereldtop! De wereld van de offshore windparken, wij hebben daar de haven voor! Er komt een enorme vraag naar goed opgeleid personeel. Al deze zaken moeten in de Omgevingsvisie zitten.”

Levendige discussie

De discussie met de zaal is levendig, en soms ook kritisch. Waarom wordt er bijvoorbeeld niet gepraat over kernenergie, merkt iemand op. Een gemeenteraadslid wijst erop dat hij veel aan zijn bevolking heeft uit te leggen. Kan de provincie daar niet bij helpen? Een bestuurder van het waterschap vraagt hoe lang de provincie de landbouw kan blijven faciliteren en tegelijkertijd de energieopgave halen? Gedeputeerde Jaap Bond pakt de microfoon en geeft antwoord. “Er zijn goede voorbeelden. De glastuinbouw in

16


22

onze regio is bijvoorbeeld al heel ver met de energieomslag.” Een kleine alternatieve energieleverancier merkt op: “Ik loop bij innovaties vaak op tegen weten regelgeving, vooral van de provincie. Daar moet echt worden meebewogen.”

Geen makkelijke opgave

Dat zal inderdaad moeten, beaamt gedeputeerde Jack van der Hoek. “Ik vergelijk de opgave waar we voor staan met een diner. Met meerdere gangen. Het is ‘én, én, én, én.’ We hebben slimme koppelingen en samenwerkingen nodig. Solidariteit. Het vraagt om duidelijke regelgeving, vooral van het Rijk. Ik zie het als onze grootste opgave om ruimte te geven aan innovaties, en dat kunnen we doen door te kijken naar onze regelgeving. Misschien is er een soort crisis- en herstelwet nodig. Waar we ook aan moeten werken is het creëren van draagvlak, misschien met een landelijke publiciteitscampagne. Ook wat betreft de financiën kunnen we faciliteren. Zo is er onlangs een ‘proof of concept’-fonds opgezet van 18 miljoen. Kijk op de site van de provincie voor meer informatie daarover.”

De gedeputeerde sluit af. Van der Hoek: “Er ligt geen makkelijke opgave. Maar ik zie een kansrijke horizon.”

Door: Richard Derks

17


16

Werksessie 1e ronde

NAAR EEN NIEUW MOBILITEITSPARADIGMA

Iedereen de auto uit: een onuitvoerbaar ideaal of hebben we geen keus? Bij de werksessie Mobiliteit en Verstedelijking is het in elk geval voer voor discussie:

is de door de hoogleraar voorgestelde paradigmashift haalbaar?

De bereikbaarheid van de regio staat behoorlijk onder druk, opent moderator Dimitri Arpad de sessie. "Hebben we daar een oplossing voor?", vraagt hij de zaal. "Fietsen", klinkt het. "Iedereen stapt alsmaar in de auto, daar moeten we iets aan doen." "Er zijn te veel auto’s", zegt een ander, "niet alleen in Amsterdam, maar in heel Noord-Holland."

"Er moet meer werkgelegenheid naar de rest van Noord-Holland", stelt iemand voor. "Dan kunnen we makkelijker met de fiets naar ons werk en ben je van een hele hoop fileleed en stress af." "Als onze plannen ten koste gaan van de leefbaarheid, zijn we bezig met de achterstandswijken van de toekomst."

Compleet nieuw paradigma

Deze eerste ophaalronde vormt de inleiding voor het verhaal van hoogleraar planologie Luca Bertolini. Die doet een voorstel voor een compleet mobiliteits- en verstedelijkingsparadigma. De eerste bouwsteen voor dat paradigma is dat binnen steden en dorpen lopen en fietsen voorop moeten komen te staan. "Dat doen we al een beetje, maar dat mag veel radicaler", zegt Bertolini. "Dat

18


17

levert niet alleen veel ruimte op, maar heeft ook een positief effect op de kwaliteit van leven."

Bertolini’s tweede bouwsteen is dat tussen steden en dorpen openbaar vervoer de voorkeur moet krijgen. Ook dit levert ruimte op. Zijn derde en laatste bouwsteen voor het nieuwe paradigma is dat de auto alleen nog een aanvullende mobiliteitsoptie is, of we het nu hebben over elektrische, zelfrijdende of gedeelde auto’s. Maar, vraagt hij zich af: “Kan dit in Noord-Holland?” Uitdagingen zijn bijvoorbeeld OV-knooppunten, die nu nog niet toereikend zijn, en het gegeven dat niet alle woon- en werklocaties bij de infrastructuurcapaciteit aansluiten.

Hubs en de elektrische fiets

Het verhaal van Bertolini roept veel reacties op. "Goed verhaal dit, maar wat ik mis is aandacht voor goederenvervoer en logistiek. Daar liggen ook veel kansen", reageert iemand van het Amsterdam Economic Board. "De hogeschool en de universiteit zijn nu hun duizenden leveranciers aan het bundelen in hubs, zodat het aantal kilometers dat hun leveranciers maken gehalveerd kan worden." "Ik miste de elektrische fiets", zegt een ander. "Fietssnelwegen kunnen werkelijk een oplossing bieden." Weer een ander mist het varen. Bertolini lacht: "Ik had al gewaarschuwd dat ik niet alles kon meenemen."

"Wat u schetst vraagt om een OV-schaalsprong, wat is daar volgens u voor nodig?" Bertolini: "Voor een deel is dit een vraag voor alle ambtenaren hier. Het OV-netwerk heeft tal van componenten, de wezenlijke vraag is dus de

19


18

regievraag. Hoe zorgen we dat het systeem blijft werken terwijl we ons steeds meer fragmenteren. Ik betwijfel of dit kan zonder concrete publieke regie."

Niet van deze tijd

En wat als ik gewoon in mijn auto wil blijven? Bertolini haalt een interessant experiment aan. "Het blijkt dat als je mensen niet als consument maar als burger aanspreekt, ze heel andere keuzes maken. Dat kan ook in deze context." "Toch zijn er mensen die de auto niet uit gaan", zegt iemand. "Wilt u dat dan met overheidsdwang realiseren? Dat is toch niet van deze tijd?" Bertolini laat zich niet uit het veld slaan. "Ik ben er echt van overtuigd dat mensen collectief andere keuzes maken dan individueel."

Weer een ander legt Bertolini een rekensom voor. "De 200.000 mensen die nu dagelijks door de Coentunnel gaan passen nooit allemaal in de trein. Moeten we niet op alle modaliteiten inzetten?" "En hoe zit het met de OV-bedrijven? Die werken ook niet echt samen." Dit is een goed moment om daarop te reflecteren", reageert Bertolini. "Misschien was het geen goed idee om zoveel aan de markt over te laten en moet de regie terug naar de overheid, of de maatschappij zelf.


20


13

Werksessie 1e ronde

DROMEN VAN EEN PRACHTLANDSCHAP

Wat is er nodig om te bouwen aan een mooi provinciaal landschap? Welke regels zijn daarvoor nodig? Om een nieuwe Omgevingsverordening te maken,

worden de bestaande regels onder de loep genomen.

In de mooie barokke Van Warmerdam-zaal verwelkomt Sanne Ruijs - projectleider Omgevingsverordening - de bezoekers die aanschuiven tijdens de werksessie over de omgevingsverordening. Volgens Ruijs biedt de Omgevingsvisie een unieke kans om óók de nieuwe Omgevingsverordening nader te bekijken. Daarom wordt die tegelijkertijd met de visie opgesteld. “We kijken wat we anders willen en wat anders kán,” zegt Ruijs. “Hoe werken we de regels uit in de praktijk? Het gaat om het benoemen, behouden en versterken van de unieke kwaliteiten van dit landschap.”

Om die kwaliteiten van het landschap van de provincie te waarborgen, is er niet alleen enige terughoudendheid met het opstellen van regels noodzakelijk, maar moet daarnaast secuur gekeken worden naar wat lokaal mogelijk is én moeten beslissingen sneller worden genomen. Ruijs: “Het gaat om de diversiteit van de regio’s, het maatwerk. Het vertrouwen moet óók bij de plaatselijke initiatiefnemers en overheden komen te liggen.” Hij benoemt de verschillende landschappen in Noord-Holland: de droogmakerijen, de veenrivierenlandschappen.

21


14

Exotisch Noord-Holland

Dit vormt het startsein voor het publiek om ook zelf aan de slag te gaan. Terwijl de deelnemers met elkaar kennismaken worden zakjes Lego uitgedeeld op tafel. Play, explore, storytelling staat in grote letters geprojecteerd op het scherm. Het is de bedoeling dat iedereen met vijf blokjes Lego een hondje maakt, naar vrije interpretatie. Na een minuut wordt een tiental vernuftige hondjes omhoog gehouden. En dan volgt gelijk de volgende opdracht: “Maak een poppetje dat iets zegt over jouw persoonlijkheid.”

Thijs Sommers - Projectleider omgevingswet van de gemeente Uithoorn – houdt een poppetje met een vlag en een palmboom omhoog: “Ik zit al in de carnavalssferen, vandaar het vlaggetje. De palmboom verwijst naar mijn vakantie op de Nederlandse Antillen.” Uiteindelijk is het tijd voor het echte werk en worden grote bakken Lego boven de tafels geleegd. Voor de deelnemers is het tijd om na al die gesprekken eens zelf na te denken hoe hun Noord-Hollandse prachtlandschap eruitziet en hem na te bouwen. “Denk groot… Het mag best een beetje exotisch.”

22


15

Door: Renske Jonkman

23


12

Kennismaken met…

DE OMGEVINGSACADEMIE

Samen met collega's van de Noord-Hollandse gemeenten, provincie, omgevingsdiensten, waterschappen, veiligheidsregio's, ggd's en andere betrokkenen werken we ‘vanuit de OmgevingsAcademie’ aan een (nog) betere leefomgeving in onze provincie. Met de OmgevingsAcademie biedt de provincie Noord-Holland een online en offline (denk aan workshops en bijeenkomsten) platform voor kennisuitwisseling en samenwerking.

De invoering van de Omgevingswet en de veranderingen in onze werkwijze zijn hierbij een centraal thema. De speciale website van de OmgevingsAcademie geeft informatie en achtergronden over waar we, vaak samen met anderen, in de provincie mee bezig zijn als het gaat om onze leefomgeving. Zoals bijvoorbeeld de ontwikkeling van de Omgevingsvisie NH2050.

http://www.omgevingsacademie-nh.nl/

Door: De OmgevingsAcademie

24


9

Werksessie 2e ronde

ZET JEZELF OP DE KAARTBij de werksessie ‘Metropoolregio Amsterdam (MRA) West’ lijkt het wel of er een

presentielijst wordt afgeroepen. Mirjam Iding (provincie Noord-Holland) roept een voor een de gemeenten af. “IJmond? Haarlemmermeer? Zaanstad?” Her en

der gaan handen de lucht in. Als je mee wil praten over de invulling van de Omgevingsvisie NH2050 moet je nu hier zijn.

Historisch overzicht

Iding legt uit: “Wat willen we terugzien in de Omgevingsvisie? We verdelen ons zo dadelijk aan vier tafels. Daar ligt een grote kaart van het gebied, we willen input voor de Omgevingsvisie op die kaart. Pak de stift en zet het erbij!”

Voor het zover is geeft Steef de Looze een historisch overzicht van de totstandkoming van de Metropoolregio Amsterdam. De agenda’s, overleggen, actielijsten, convenanten en ontwikkelingsbeelden vliegen over het scherm.

Aan tafel!

Daarna is het de beurt aan de deelnemers. Een rondje langs de tafels geeft een interessant overzicht van de gespreksonderwerpen. Aan tafel drie zegt iemand: “Ik heb nog een heleboel ruimte in de aanbieding. In de haven van Amsterdam is nu nog veel ruimte gereserveerd voor kolen en benzine. Als dat verdwijnt, komt er veel ruimte vrij voor bijvoorbeeld woningbouw.”

25


10

Bijvangst

Aan een andere tafel gaat het over natuur en milieu. “Kijk naar het bermbeheer en naar waterberging. Dat lijken kleine onderwerpen, maar ze hebben grote impact op de biodiversiteit in een gebied”, zegt iemand. Er wordt door de andere aanwezigen met aandacht geluisterd. Dat is een opvallende ‘bijvangst’ van het samen tekenen aan de kaart: je komt in contact met andere stakeholders, en hoort rechtstreeks wat er speelt. Mirjam Iding: “Nu moet je de lijntjes zetten. Nu kun je contact maken met elkaar.”

GroenLinks

Als afsluiter neemt Provinciale Statenlid Fred Kramer het woord. “Ik ben van GroenLinks, dus ik heb een gekleurde mening, dat geef ik meteen toe.” Hij gaat verder: “Het valt me op dat er aan de tafels vooral veel over woningbouw wordt gepraat. Hier en daar worden blokjes ingekleurd. Wij staan als GroenLinks op het standpunt dat woningbouw vooral in de steden zou moeten.” Kramer wijst erop dat keuzes op het gebied van woningbouw ook invloed hebben op het mobiliteitsvraagstuk. Joke Geldhof sprak in haar presentatie van deze ochtend over keuzevrijheid voor de burger op het gebied van mobiliteit. Fred Kramer onderschrijft dat niet. “We willen inzetten op fietsen en lightrail.”

26


11

Natuur en landschap

Kramer: “Ik hoorde hier en daar aan tafel ‘zet als provincie alsjeblieft niet meer rode contouren’. Maar als provincie moeten we hier en daar echt harde lijnen zetten.” Die harde lijnen worden ook van de provincie verwacht door burgers en andere stakeholders, zegt hij. “Onderschat de invloed van die partijen niet.”

Door: Richard Derks

27


6

Werksessie 2e ronde

DE OMGEVINGSVISIE EN DE MRA-OOST

Welke voor de MRA-Oost belangrijke onderwerpen en thema’s moeten terugkomen in de Omgevingsvisie NH2050? Daar gaan de deelnemers aan de

werksessie in de Van Warmerdam zaal over in gesprek.

Amsterdam, Zaanstreek-Waterland, Gooi en Vechtstreek, Diemen, Almere, Ouder-Amstel, Uithoorn, Aalsmeer, Amstelveen: allemaal gemeenten die vallen onder de regio MRA-Oost. Aan tafels - waarop in het midden een grote kaart van de regio ligt - gaan verschillende stakeholders met elkaar in gesprek. Hoe kan de Omgevingsvisie concreet worden uitgewerkt?

Spanningsveld

De drukke N-weg van Volendam richting Amsterdam wordt bij een tafel als eerste gemarkeerd. Dagelijks staat het daar vast. Iemand die werkzaam is bij Connexxion kaart hierbij het onderwerp ‘keuzevrijheid van modaliteit’ aan. "Mensen stappen vanuit Volendam nog steeds in de auto naar Amsterdam. We kunnen niet alles faciliteren en moeten mensen op een of andere manier ook verleiden een ander vervoersmiddel te kiezen." “De prijs kan hierin een belangrijke rol spelen", suggereert iemand.

Een ander, uit Naarden: "Het busvervoer tussen de kleinere kernen is bij ons een groot probleem. Enerzijds wordt erom geroepen, anderzijds wordt er maar weinig gebruik van gemaakt." Dat herkent de Connexxion-vrouw: "Als wij een

28


7

buslijn ergens weghalen is er groot protest, maar we doen dat alleen als er nauwelijks gebruik van wordt gemaakt. We hebben bij dit soort beslissingen dus ondersteuning nodig vanuit de gemeente. Interessant is dat we nu zien dat waar we zogenaamde flex proposities (die zijn vraag gestuurd en rijden alleen wanneer reizigers dit willen) hebben het verbruik hoger is dan bij de voormalige vaste buslijnen."

Creatief Gooi

Bij de tweede tafel gaat het over het vertrek van jonge mensen uit de regio, zoals het Gooi, naar Amsterdam. "Ik denk dat we de creatieve industrie in het Gooi een impuls kunnen geven." "Maar we kunnen niet vanuit de overheid zeggen dat ze bij ons moeten blijven", reageert iemand. "Van ’t Gooi kunnen we geen Amsterdam maken." "Ja en nee, maar ik denk dat we wel randvoorwaarden kunnen schetsen daarvoor."

Tafel drie heeft al flinke delen van de regio die op tafel ligt gemarkeerd. Over het IJmeer is een brug getekend. Het gesprek gaat over stedelijke verdichting en de invloed die dat heeft op de veiligheid. "Er is een grens aan stedelijke verdichting", wordt geconcludeerd. Iemand uit Flevoland zegt dat daar voldoende ruimte is. "Wij zijn nieuw. Het landschap heeft bij ons nog veel minder cultuurhistorische waarde dan het Noord-Hollands landschap. Bij ons kan nog veel gebouwd worden."

Even later gaat het nog over een vliegveld op zee. "Het probleem daarvan wordt de infrastructuur", zegt iemand. "Ach, dan leggen we gewoon het Noordzeekanaal droog en dan hebben we een weg", reageert een ander.

29


8

"Haha, nee hoor, ik ben van het waterschap, dat kan echt niet."

Utrecht annexeren

Statenlid Lars Voskuil heeft ook rondgelopen en besluit de middag. "Ik heb drie groepen gezien met betrokken en bevlogen mensen - ik zag zelfs dat er stukken van Utrecht werden geannexeerd." Mobiliteit, betere samenwerking tussen overheden, de energietransitie en de vraag of toerisme wel goed is voor Noord-Holland: ook in deze sessie kwam weer een breed palet aan onderwerpen voorbij, die allemaal nauw samenhangen met de Omgevingsvisie. "Dank", besluit Voskuil. "Dank voor uw inbreng.


30


2

Afsluiting

TRENDING OP TWITTERAan het eind van de dag stromen de deelnemers van deze inspirerende

werkconferentie weer samen de zaal in. Het lukt de dagvoorzitter bijna niet de bezoekers stil te krijgen: links en rechts wordt nagepraat over de werksessies.

Visitekaartjes, emailadressen en telefoonnummers worden uitgewisseld.

“We gaan weer stemmen mensen!” Iedereen in de zaal kan met zijn mobieltje weer antwoord geven op dezelfde vragen als aan het begin van de dag. De antwoorden verschillen niet veel van de antwoorden die in de ochtend werden gegeven. Eén opvallend verschil is dat op de vraag ‘Welk woord moet per se in de Omgevingsvisie 2050 worden opgenomen’ het woord ‘natuur’ prominenter naar voren komt. De oogst bij de vraag ‘Welk woord moet er per se NIET in de Omgevingsvisie worden opgenomen’ is meer divers dan vanmorgen. Blijkbaar hebben de deelnemers vandaag woorden geleerd die ze niet in de visie terug willen zien, zoals bijvoorbeeld het begrip ‘blauwdrukdenken’.

Streven naar balans

Dagvoorzitter Tarik Yousif vraagt gedeputeerde Joke Geldhof naar voren. Samen met haar neemt hij de lange tekening door gedurende de dag is gemaakt. Ze staan stil bij het woord ‘gezamenlijkheid’, dat telkens terugkomt. Geldhof: “Die gezamenlijkheid heb ik vandaag ervaren. Gemeenten, waterschappen, ondernemers en alle andere partijen die hier vandaag waren hebben gezamelijk naar het resultaat gewerkt: de Omgevingsvisie NH2050.”

31


3

Afbeelding 1 - Door Sendstep

Geldhof wijst op het taartdiagram (Afbeelding 1) die op het scherm staat. Het is een weergave van de toekomstige ambities op de visie op basis van de plenaire antwoorden van vandaag. Geldhof zegt: “Je ziet hier heel goed dat alles wat je doet op het ene ambitiegebied effect heeft op een ander gebied. Het hangt allemaal samen. Dat is de balans waar we in de visie naar streven.” Het onderwerp leeft duidelijk, ook buiten de Philharmonie. Geldhof: “Rond het middaguur was #NH2050 zelfs ‘trending’ op Twitter!”

Betrokken burgers

Uit de zaal klinkt ook een kritische noot. “Het was wel een erg technocratische dag vandaag,” zegt een mevrouw. “Het onderwerp veiligheid en gezondheid dat vanmorgen werd genoemd als belangrijk onderwerp voor inwoners, heb ik eigenlijk niet terug gehoord. En dat is toch waar de burgers op letten.” Geldhof reageert: “De burger willen we zeker betrokken houden, ook bij dit onderwerp. We gaan nu werken aan een ‘Ontwerp-Omgevingsvisie’ en daarvoor gaan we gesprekken voeren met nieuwe raadsleden, maar ook met burgers, bijvoorbeeld via onze pagina op Facebook. En er komt ook nog de mogelijkheid om een inspraakreactie op dat ontwerp te geven.”

Harmonie

“Ja hallo, daar ben ik weer!” zegt taalkunstenaar Atta de Tolk helemaal aan het einde van de dag. In een lang rijmend gedicht vat hij de dag samen. “Gaat het over pegels of gaat het over regels?...” zegt hij. En: “Misschien zijn ze verder dan ik dacht in dat ene jaar... Maar, o nee, ze zijn hier ambtenaar!” De zaal kan er smakelijk om lachen. Aan het eind heeft De Tolk een mooie vermaning. “Denk niet alleen Amsterdam, 020... Denk ‘Haarlem’... Nul twee DRIE... Haarlem bracht heel Noord-Holland HARMONIE.”

Door: Richard Derks

32


4

Werksessie 2e ronde

DE ACHTERTUIN VAN AMSTERDAM

Het landschap van Noord-Holland Noord is met zijn polders en droogmakerijen uniek. Toch weten toeristen dit laagland niet altijd te vinden. Maar ook burgers en bedrijven denken nog altijd in grenzen tussen stad en platteland. Tijd voor

een omslag.

Hoewel Noord-Holland Noord nauw verbonden is met de Metropoolregio Amsterdam, lijken het soms gescheiden gebieden. Tijdens de werksessie ‘NHN & MRA’ – ingeleid door Thijs Pennink, directeur van het Ontwikkelingsbedrijf Noord-Holland Noord – gaat het erom grenzen te slechten. “De achtertuin van Amsterdam is Noord-Holland. We hebben de ruimte. Hier is genoeg plek om te experimenteren en vrijuit te bewegen.”

Volgens Pennink is het geen onlogische gedachtegang dat de polders van Noord-Holland Noord juist Amsterdam kunnen ontzien. Niet alleen door toeristen te lokken naar dit vlakke land onderaan de dijken, maar ook door voorzieningen te treffen voor de grote energiebehoefte van de Metropoolregio. Pennink: “We zijn op dit moment bezig met een groot waterstofprogramma. Voordat je het weet heeft het landschap Noord-Holland Noord hele mooie lokale projecten die een antwoord kunnen geven op dergelijke energievraagstukken.”

Wereldberoemd Noord-Holland Noord

33


5

Dagvoorzitter Tarik Yousif neemt de microfoon over van Pennink om samen met het publiek een aantal vragen en stellingen te bespreken. Zoals: ‘Noord-Holland Noord is voor de MRA een blinde vlek.’ Iemand uit de zaal reageert: “Ik zou het graag anders willen zeggen. Groningen en Friesland zijn een blinde vlek voor de kop van Noord-Holland. Terwijl die gebieden heel veel overeenkomsten met ons hebben. Richt je op Friesland en Groningen!” Iemand anders reageert: “Het noorden van Noord-Holland is een wereldberoemde plek, want in Middenmeer staat het grootste datacentrum van Microsoft. De samenwerking met de Metropoolregio Amsterdam en het hoge Noorden, ja, daar zijn juist heel veel verbindingen tussen.”

Als het over de stelling gaat welke kwaliteiten van Noord-Holland Noord beter benut kunnen worden, reageert een dame uit de zaal: “Ik vind dat het belangrijk is om te investeren in het landschap. Je hebt hier de ruimte, de rust en stilte. Versterk juist die kant door kwalitatief te kijken.” Daar stemt de zaal knikkend mee in en een man steekt zijn vinger in de lucht. “Ik zat net bij een workshop mobiliteit. Ik schrok van de cijfers van de toename van verkeer als er nog meer mensen in de kop van Noord-Holland gaan wonen. Dat betekent zoveel extra verkeer. Het is daarom niet zo gek dat ze in Amsterdam de hoogte ingaan. Het betekent een rem op het aantal verkeersbewegingen. Dat lijkt me een goede zaak.” Een ander zegt tot slot: “De kernboodschap is dat de krachten van beide regio’s ten volle worden benut.

Door: Renske Jonkman

34

www.livemagazines.nl

Werkcongres Omgevingsvisie NH2050 · De vraag is dus hoe we bedrijfsleven en burgers gaan...

Documents

Transcript of Werkcongres Omgevingsvisie NH2050 · De vraag is dus hoe we bedrijfsleven en burgers gaan...