Welkom!

SIEO-Scholenprogramma

28 oktober 2019

Feedback

SIEO-Scholenprogramma

23 september 2019

Beoordeling startbijeenkomst

u Iets meer tempo en op leerlingenniveau

u Positief en leerzaam

u Meer concrete innovatieve lesideeën

u Te veel theorie

u Praktische toepasbaarheid

3

Beoordeling SIEO-gedachtegoed

u Nieuwe input vanuit de wetenschap

u Breder mensbeeld

u Gedragscomponent

u Realistisch

u Meer balans

u Zachte kant van de economie

u Ethiek

4

Suggesties Scholenprogramma

u Uitbreiding

u Concrete voorbeelden

u Tijdpad voor de methode

u Termen zijn erg theoretisch voor de leerlingen àversimpelen

5

Verwachtingen m.b.t. SIEOu Concrete werkvormen

u Inhoud lesmethode

u Begeleiding, tips, beste wijze van toetsing

u Ervaringen van gebruikers van de methode

u Toepasbaarheid

u Meer concrete voorbeelden uit de katernen

u Didactische hulp

u Tipje van de sluier van de methode

6

SIEO-conceptmethode economie

u Nieuwe syllabus economie vwo 2023

u Vwo 4-leerlingen vanaf schooljaar 2020-2021!

u SIEO-benadering: ‘meer met minder’

u Idee is complete methode in zes katernen:

u Kiezen

u Samenwerken

u Welvaart en groei

u Goede tijden, slechte tijden

u Markt

u Tijd en risico

7

SIEO-conceptmethode economieu Nu keuzekaternen: Gedragseconomie, Geld, Economie en ethiek

u Conceptmethode: integreren inhoud keuzekaternen met zes katernen

u Belangrijke didactische uitgangspunten o.a.:

u In – Uit – Meer balans

u Context / concept inclusief transfer

u Methode-ondersteuning vanuit SIEO o.a. scholing, didactiek, werkvormen, lessen, video’s

u Indien voldoende belangstelling en voor schooljaar 2020-2021 gereed!

8

Website Scholenprogramma

www.economie-onderwijs.nl/scholenprogramma

wachtwoord: Scholenprogramma2019!

Programmau Vervolg opdracht In – Uit – Meer balans

u Presenteren + reflectie opdracht In – Uit – Meer balans

u Buffet

u Intermezzo: ‘De leerling is al econoom’

u Presentatie Docentenboek – Ton van Haperen

u Feedback en afsluiting

10

Vervolg opdrachtIn – Uit – Meer balans

Jacobien van Willigen-van Beijnum

Lans Bovenberg

In – Uit – Meer balans: drie stappen

u Diagnose

u Medicijnen

u Bijwerkingen medicijnen en mogelijke maatregelen

Eerst diagnose (‘Uit balans’):welke vragen stellen?

u Wat zijn belangentegenstellingen (winst-verlies)? o Beslissers (winst) versus belanghebbenden (verlies)

u Wie zijn zwakke partijen (als belanghebbenden) en hoe worden hun belangen geschaad (‘beroofd’)?

u Wie zijn de sterke partijen (als beslissers) en hoe schaden ze anderen door niet met alle belangen rekening te houden?

u Welke waarde wordt vernietigd door het niet meenemen van alle kosten en baten?

Meer balans: binding versus flexibiliteitu Verzwak sterke partij door deze te binden aan zwakke belang

o Regulering of contracten

o Relatie (herhaald spel) en/of sociale waarden (bijvoorbeeld intrinsieke wederkerigheid)

u Versterk zwakke partij door deze vrijheid te geven sterke partij in te wisselen

o Concurrentie

o Reputatie

u Strategische effecten op gedrag (en samenwerking)

o Zwakker maken sterke partij: strategisch effect op zwakke partijen (meer vertrouwen)

o Sterker maken zwakke partij: strategisch effect op sterke partij (internaliseren extern

effect)

Wanneer welke bestuursvorm?

Relaties

Veel belanghebbenden

Weinig belanghebbenden

Complexeinteracties

Simpeleinteracties

Regulering(dwang)

Socialewaarden

Concurrentie

Bijwerkingen medicijnenu Economie is moeilijk: niet een goed antwoord

o Maar gebruik wel economische bril

u Dilemma’s: balans is vaak moeilijk te vindeno Wederzijdse beroving

§ Versterken van ene partij verzwakt soms de ander

§ Vaak meerdere medicijnen (om elkaars zwakke punten te compenseren)

o Beperkte informatie (over individuele reserveringsprijzen)

§ Door verdelingsvragen

o Verschil perceptie - werkelijkheid

§ Modelselectie: Wat is ergste berovingsprobleem?

Voorbeeld stikstofproblematiek

u Externe effecten internaliseren van vervuiling

o Voorkom dat samenleving (natuur) beroofd wordt door vervuilers

u Maar eigendomsrechten vervuiling lagen bij vervuilers(?)

o Voorkom dat boeren en bouwers beroofd worden door rest samenleving(de meederheid) en vertrouwen verliezen in samenwerken?

u Hoe zorgen we dat boeren en bouwers ook profiteren (c.q. gecompenseerd worden)?

u Informatieproblemen bij compenseren

Extern effect: effect beslisser op welvaart belanghebbende

Beslisser Belangheb-bende

Strategisch effect: effect beslisser op gedrag andere beslisser

Beslisser A Beslisser B

Extern effect van beslisser B op welvaart belanghebbende A

Uit balans: externe en interne effectenu Externe effecten: samenwerken

o (Decentraal) besturen van samenwerkingsverband

o Belangenconflict

§ Beslisser (‘eigen’ belang) versus andere belanghebbende(n) (‘collectief’ belang)

§ Brede definitie: ook bij moreel gevaar, averechtse selectie, berovingsprobleem

o Beslissers vernietigen waarde (voor economie als geheel)

§ door niet alle kosten en baten voor het geheel mee te nemen (‘te balanceren’ resp. ‘te internaliseren‘)

u Interne effecten: kiezen

o Gedragseconomie: besturen van persoon

o Interne belangenconflicten tussen

§ interne beslisser (korte termijn) versus interne belanghebbende (lange termijn)

o Beslissers vernietigen waarde (voor persoon als geheel)

§ door niet alle kosten en baten voor belanghebbende mee te nemen (‘te balanceren’)

Kernbegrippenu Beslisser

o Degene die kiest

u Belanghebbende

o Degene die de gevolgen van keuze ondervindt in welvaart

u Extern effect (beslisser versus belangenhebbenden)

o Effect van keuze van beslisser op de welvaart van andere belanghebbende

u Niet gecontracteerd (of ‘niet geprijsd’) extern effect: belangenconflict

o De beslisser ondervindt zelf de gevolgen van zijn beslissingen op anderen niet

u Beroving (belangenconflict en gedragsveronderstelling eigen belang)

o De beslisser houdt geen rekening met alle kosten en opbrengsten (voor geheel)

§ Door niet alle belangen te balanceren vernietigt de beslisser waarde voor het geheel

u Strategisch effect (beslisser versus andere belanghebbenden)

o Het indirecte effect van een keuze op het gedrag van iemand anders

Intermezzo

‘De leerling is al econoom’

https://prezi.com/view/ZONxefNSYoww3D89JIyF/

PresentatieDocentenboek

Ton van Haperen

Docentenboek algemene economie

Meer met minder: waarom, wat en hoe?

Waarom; dialoog=fragmentatie

Meer balans in het schoolvak

Ø Drie kernconcepten; verstandig kiezen, samenwerken, verdelen

Ø Drie speakers; verhaal, grafiek, berekening

Ø Drie fasen; in balans (homo economicus), uit balans (onverstandig en beroving) en weer in balans (inwisselbaarheid, hiërarchie en zelfbinding)

Verstandig kiezen; marginale analyse

Samenwerken is meer dan het gevangenendilemma

Anna/Ben Inspannen Niet Inspannen

Inspannen B – K ; B – K -K ; BNiet Inspannen B ; -K 0 ; 0

Verdeling; bluf en informatie

https://www.expertisecentrumeconomie.nl/lesmateriaal/videos-experimenten/volledige-vrije-mededinging/

SIEO is een kans tot systematisch nadenken over vakinhoud

u Hard werken aan samenhang en betekenis economische begrippen

u Betekenisverlening roept vragen op en brengt diepgang en plezier

u Hard werken, plezier in leren en diepgang, deze drie-eenheid is precies wat het huidige Nederlands algemeen vormend onderwijs tekortkomt

u Kortom, lezen, praten met collega’s, doen, nadenken, bijstellen en opnieuw lezen, praten met collega’s, doen, denken en bijstellen, zo worden je lessen leuker en beter.

FeedbackDocentenboek

Scholingsavond

April 2020

Indeling regiobijeenkomstenu Amsterdam

u 18 november – Gedragseconomie

u 27 januari – Geld

u 9 maart – Economie en ethiek

u Apeldoorn

u 25 november – Gedragseconomie

u 27 januari – Geld

u 9 maart – Economie en ethiek

u Gouda

u 2 december – Gedragseconomie

u 27 januari – Geld

u 9 maart – Economie en ethiek

32

GoudaApeldoornAmsterdam

Achternaam tussenvoegse Voornaam School Regioplaats OpmerkingenVreugdenhil Steven De Passie Rotterdam GoudaJong de Arjen De Passie Rotterdam GoudaTwint Olaf Vrije School ApeldoornAkker van de Servi Vrije School Apeldoorn

Bergh van den Arie Wartburg College, locatie Guido de Brès Gouda4 deelnemers wisselend aanwezig

Spek van der Jantien Wartburg College, locatie Guido de Brès GoudaWal van de Tristan Markland College Gouda 2 -3 deelnemers Bosma Corine Kennemer College AmsterdamGrolleman Gerwin Kennemer College AmsterdamHaan Ferry Jac P Thijsse College Amsterdam 3-4 deelnemersSalur A.H. Canisius College ApeldoornOuwendijk Henk Sg. Pieter Zandt ApeldoornEssen van J. Sg. Pieter Zandt ApeldoornBoogaart van den Annemarie Nuborgh College ApeldoornPosthumus Kees Nuborgh College ApeldoornSikkes Marc Hogeschool Windesheim Apeldoorn 3 deelnemersKreulen Herman Spinoza 21 College AmsterdamMeijer A.J. Driestar College Gouda 2 deelnemers Oudijn Cor Driestar educatief GoudaBeek van Gerrald Driestar educatief GoudaSmakman Ton Regius College Amsterdam 2 deelnemersvan der Veen van der Horst Petra ISW Gasthuislaan Gouda 1-2 deelnemersOst Karin Wolfert Dalton GoudaLewis Justin Wolfert Dalton GoudaHazenbos Eric Da vinci college lokatie Kagerstraat AmsterdamArkel van Nico Koningin Wilhelmina College GoudaStigt van Rens Koningin Wilhelmina College GoudaHagoort Gert Walburgcollege Gouda 1-3 deelnemersJansen op de Haar Tom Katholieke Scholengemeenschap AmsterdamReijalt Natascha Stedelijk Gymnasium Schiedam GoudaTeunissen Anne Montesori Scholengemeenschap Amsterdam AmsterdamVoogt Jolande Coenecoop College uit Waddinxveen GoudaHarkes Rose Coenecoop College uit Waddinxveen GoudaNicolai Mathijs Christelijk Lyceum Apeldoorn (Veluwse ApeldoornHeesbeen Frank Stedelijk Gymnasium Leiden Amsterdam 4 deelnemersDijkshoorn Jan Jacobus Fruytier SG ApeldoornDoornewaard Erik Jacobus Fruytier SG ApeldoornTinholt-Kooijman Anne Jacobus Fruytier SG ApeldoornVerhey Christa Goois Lyceum AmsterdamMaarsman Edwin Calvijn College Gouda Verhey Christa Gooise Scholen Federatie Bussum AmsterdamGrolleman Gerwin Kennemer College Amsterdamvan den Boomgaard Henk t Hooghe Landt Amersfoort ApeldoornBlitterswijk Coen Van Lodenstein ApeldoornSemeijn Hans Bonaventura College Leiden Goudavan Leeuwen Annemarie HVX Nieuw-Vennep AmsterdamBanning Cees Sint-Maartenscollege Voorburg Amsterdam

Roos Martijn Goldschmeding Foundation AmsterdamWoord Arjan Sg. Pieter Zandt / SIEO Apeldoornvan Willigen Jacobien Jacobus Fruytier SG Apeldoornvan de Werk Anne SvPO Geldermalsen - Ida Gerhardt Academie GoudaSimonse Tim SIEO Gouda

DeelnemersSIEO-Scholenprogramma

Uitnodiging dubbeloratie Lans Bovenberg & Paul van GeestVrijdag 1 november a.s.

33

Feedback enafsluiting

Graag tot ziens op:18 november – Amsterdam25 november – Apeldoorn

2 december - Gouda