Welkom bij aquarium-, terrarium- en insectariumvereniging ...

AQUARIUM- TERRARIUM- EN INSECTARIUMVERENIGING

Jaargang 69, numm

er 5, nov.-dec. 2021 € 4,95

ONS NATUURGENOT GOUDA

Wij zoeken onze vis persoonlijk uit bij grote leveran-ciers. Daarnaast hebben wij onze eigen import uit o.a. Brazilië, Colombia, Indonesië, Thailand, Israel, enz. We hebben hierdoor een breed assortiment.

Zit uw keuze er toch niet bij, laat het ons dan weten, dan gaan wij voor u op zoek.

Onze winkel beslaat 200m2 metZoetwaterafdeling:

Koudwater Subtropisch

Cichlide afrikaCichlide zuid-amerika

Discus/Lnummers

ZeewaterafdelingAquaria

Benodigdheden

En wij bieden natuurlijk de beste begeleiding, advies en ondersteuning.

W W W . D E S S E N S . N L

Bent u op zoek naar iets bijzonders voor uw aquarium?

Adres:Van Riebeeckstraat 88

3131 VV Vlaardingen

Te bereiken:010 – 43 460 [email protected]

Wat een schitterende beelden hebben we gezien op onze le-denavond 4 oktober. En dat allemaal dankzij Mascha en Robert en natuurlijk al die potjes water van de leden. Water uit het zoet- en zeewater aquarium en diverse sloten. Om jullie er nog eenmaal van te laten genieten heb ik hieronder nog wat beelden (die Ro-bert zo lief was om door te sturen) geplaatst. Helaas weet ik niet meer welk plaatje bij welk water hoort maar vooral de laatste foto zou ik zo aan de muur willen hangen. Wat een kleuren!

Over kleuren gesproken, volgende maand geeft Jan een presen-tatie over de wereld in het zeewater met werkelijk prachtige beel-den en waar we ook weer veel van kunnen leren. Tot 1 november dus! Voor nu wens ik jullie alvast veel lees- en kijkplezier.

RedactieMargie van der Heijden

colofon en voorwoord redactie

Opgericht 18 december 1935Aangesloten bij de N.B.A.T.K.v.K. nr 40464036

Penningmeester:Jan van der HeijdenTel.: [email protected]:NL64INGB0000563505

SecretarisFred van [email protected]

Bestuurslid: Robert [email protected]

Bestuurslid:Alex van [email protected]

Maandbladcoördinator:Henk van den BorTel.: [email protected]

Redactie maandbladMargie van der HeijdenTel.: [email protected]

Redactie internetsite:[email protected]

Adres ClubgebouwHandbalvereniging Vires et CeleritasCalslaan 91, Gouda

WWW.ONSNATUURGENOT.NL

Hoofdafb. cover: Dendrobates auratus 'Ancon Hill'

Voorwoord redactie:

ONS NATUURGENOT 5, 2021 3

Wij zoeken onze vis persoonlijk uit bij grote leveran-ciers. Daarnaast hebben wij onze eigen import uit o.a. Brazilië, Colombia, Indonesië, Thailand, Israel, enz. We hebben hierdoor een breed assortiment.

Zit uw keuze er toch niet bij, laat het ons dan weten, dan gaan wij voor u op zoek.

Onze winkel beslaat 200m2 metZoetwaterafdeling:

Koudwater Subtropisch

Cichlide afrikaCichlide zuid-amerika

Discus/Lnummers

ZeewaterafdelingAquaria

Benodigdheden

En wij bieden natuurlijk de beste begeleiding, advies en ondersteuning.

W W W . D E S S E N S . N L

Bent u op zoek naar iets bijzonders voor uw aquarium?

Adres:Van Riebeeckstraat 88

3131 VV Vlaardingen

Te bereiken:010 – 43 460 [email protected]

3 Colofon en voorwoord Redactie

4/5Nieuws van het Bestuur en Inhoud

6Aankondigingennovember-december 2021

8Rhinomuraene quaesitaBladneus murene

Nieuw

s van het bestuur

Aquarium- Terrarium- en Insectariumvereniging

ONS NATUURGENOT GOUDA

4 ONS NATUURGENOT 5, 2021

8

Nieuws van het bestuur.

Wat hebben we genoten vo-rige maand van de presenta-tie van Mascha. We hebben weer veel geleerd en gezien. Hartelijk bedankt Mascha! En dankzij Robert hebben we kunnen zien wat er allemaal in ons aquarium- en slootwa-ter leeft.

Wat het bestuur en misschien jullie ook wel, zo jammer vindt, is de steeds lagere op-komst. We vragen ons af hoe we het tij kunnen keren. Het zou toch zonde zijn als ook ONG het zou moeten opge-ven. Onze vraag aan de leden die afwezig blijven is: wat zouden we moeten verande-ren zodat jullie het weer leuk vinden en dat we weer een volle zaal hebben? Ook zou dit zoveel aardiger zijn voor degene die veel moeite en tijd besteedt aan het maken van een presentatie voor de leden zoals Ivo in september en Mascha in oktober. Een deel van de prachtige pre-sentatie van Ivo mogen we gelukkig volgend jaar verder bekijken, daar er wat techni-sche mankementen waren.

1 november gaat Jan jullie ,aan de hand van schitteren-de beelden, laten zien het ontstaan van de zeeën en wat er daarin allemaal leeft. Maar ook over zee-aquaria van vele delen van de wereld en nog veel meer. Een pre-sentatie waar veel werk in heeft gezeten en die dan ook heel interessant is geworden en geweldig is om te zien. Hoe mooi zou het zijn als we dan weer heel veel leden mo-gen verwelkomen. We zien jullie graag op 1 november

Het Bestuur.

INHOUD

16

25

6Aankondigingennovember-december 2021

8Rhinomuraene quaesitaBladneus murene

12Ctenosaura similisWitzwarte grondleguaan

16Melanotaenia trifasciataKoninklijke regenboogvis

22Attacus atlasAtlasvlinder

25 Garra flavatraPanda algeneter

27Teira dugesiiMadeira hagedis

30Agenda en ledeninfo

InhoudINHOUD

12

27 22


Aankondiging contactavonden

'Vanaf mijn jeugd ben ik gefascineerd door alles wat met water te maken heeft. Dit werd nog versterkt toen ik als 8- jarig jongetje bij onze buurman een zeeaquarium zag. Naar begrippen van nu was dat een heel simpel aqua-rium. Als filter werd een bodem- en een buiten-filter gebruikt. De bodem was gemaakt van fijn schelpengruis en belegd met stenen uit bv Zeeland, be-groeid met wat algen. Dieren werden verzameld in Zeeland, de Oosterschel-de (was toen nog gewoon open) of bij Scheveningen met een kor (visnet) of op de golfbrekers en havenhoofden.

Soms met veel moeite met emmertjes en een voet-pompje voor de luchtvoorziening uit het buitenland meegenomen. De Middelandse zee bij Zuid-Frankrijk was toen nog voor de meesten heel ver weg maar het was het dichtstbij om wat kleurrijkere vissen te van-gen.

Deze presentatie gaat in zijn algemeenheid over het ontstaan van de oceanen en de verschillende kusten en de dieren die daar leven. Hierbij heb ik gebruikge-maakt van veel materiaal van ons zelf, gemaakt tijdens onze reizen. Maar om het volledig te maken heb ik ook gebruik gemaakt van internet'.


CONTACTAVOND 01 november

CONTACTAVOND 06 december

Op 6 december komt Sinter-klaas nog even langs bij ONG, want op die avond staat het vol met prachtige pakjes op de tafels. Wat zou hij dit jaar weer hebben afge-leverd. Elk jaar weer een verras-sing. Wel wil Sinterklaas een kleine financiële bijdrage die tevens een steun is voor de vereniging. Hoe meer je geeft, hoe groter de kans. Dus koop veel loten om zoveel mo-gelijk pakjes te kunnen meenemen.

Maar nog veel belangrijker zijn na-tuurlijk de geweldige verhalen en de super muziek van Robert.

Neem veel introducees mee zodat het een gezellige avond wordt.

Foute bingo, door Robert Koelman

'De wonderen der zee'. Door Jan van der Heijden

Foute bingo, door Robert Koelman

Bladneus murene

Rhinomuraene quaesita

Grote bek

We vonden het wel weer tijd worden om een bezoekje te brengen aan 'AquaZoo' in Leerdam om te kijken of we nog wat mooie vissen konden ontdekken voor een artikeltje. Er was natuurlijk weer veel te zien, wat me genoeg inspiratie voor ons blad gaf.

Een van de vissen waar mijn oog meteen naar toe werd ge-trokken, was de Bladneus mu-rene (Rhinomuraena quaesita).

Wat een schitterend intrige-rend dier is dit. Helaas wei-gerde zij haar schuilplaats he-lemaal te verlaten dus kon ik alleen maar foto’s maken van de kop en het beginstukje van haar lichaam. Maar die kop al-leen al is zo geweldig. Gelukkig ontdekte ik op internet een af-beelding van Loja van Aquario-filia waar het mannetje in volle glorie op afgebeeld staat.

Copy en foto’sMargie van der Heijden


Afkomst en habitatZoals al af te leiden is uit de naam is Rhinomuraena quaesita een straalvin-nige vissensoort uit de familie van murenen (Muraenidae). De weten-schappelijke naam van de soort is voor het eerst geldig gepubliceerd in 1888 door Garman. Hij heeft als syno-niem de naam Rhinomuraena ambo-nensis gekregen. Deze murene wordt in het Nederlands aangeduid met de namen Bladneusmurene of Blauwe lintmurene. Beide namen refereren duidelijk aan hun uiterlijk. Zoals ik al vermelde heb niet zijn hele lichaam kunnen fotograferen waardoor deze laatste naam niet duidelijk was. Dank-zij een afbeelding van Loja van Aqua-riofilia kan ik laten zien hoe hij aan de naam Blauwe lintmurene komt.

De Bladneusmurene komt voor in Oceanië (ook wel Australazië ge-noemd). Dit werelddeel bestaat uit het continent Australië, Nieuw-Gui-nea, Nieuw Zeeland en een groot aantal eilanden tussen de Grote of Stille Oceaan en Indische Oceaan. Af-hankelijk van de definitie worden ook de Indonesische Molukken en Sula-wesi hiertoe gerekend. Om precies te zijn is de Bladneusmu-rene te vinden in de Indische Oce-aan, Stille Oceaan, rondom Australië, Queensland, Kersteiland, Kook Eilan-den, Guam, Indonesië, Japan, Mal-diven, Marshall eilanden, Mauritius, Nieuw-Caledonië, Mariana eilanden, Palau, Papoea-Nieuw-Guinea, Filippij-nen, Samoa, Seychellen, Taiwan, Chi-na, Tanzania, Tonga.

Afbeelding van Loja van Aquariofilia waar goed te zien is waar de naam Blauwe lintmurene vandaan komt.

Afb.: op deze afbeelding is goed te zien hoe deze vis aan de naam Bladneusmurene komt.

Afb.: Hier is goed te zien hoe groot de bek is van de Bladneus murene is.

Afbeelding van maps waarop het werelddeel Oce-anië staat afgebeeld.

Bladneus m

urene

UiterlijkAls jong dier is hij geheel zwart met een gele rugvin. Ze zien eruit als lange platte linten. Pas wanneer hij ouder wordt, bij een lengte van zo’n 60 cm, wordt de ‘lint’ prachtig fluoricerend blauw met een helge-le rugvin en neusvleugels. Aan deze blauwe kleur dankt hij de Nederlandse naam “Blauwe lintmure-ne”. Zijn andere Nederlandse naam dankt hij aan zijn trompetachtige neusvleugels. Dit samen met de drie tentakels op de uiteinde van zijn bek (een boven en twee onder) behoren tot de unieke eigenschap van deze murene. Ook zijn ogen zijn indrukwekkend. Ze zijn groot en helgeel met een ronde zwarte pupil.

De Bladneusmurene wordt als mannetje geboren. Pas wanneer ze hun volledige lengte van zo’n 1 meter hebben bereikt, kunnen sommigen transformeren naar een vrouwtje. De blauwe kleur verdwijnt dan en de vis wordt geel met zwarte anaal vin met wit-te randjes op de vinnen of zelfs helemaal geel. Het dier wat wij in Leerdam hebben gezien zou dan een vrouwtje moeten zijn want we hebben niets blauw mogen ontdekken. De dieren kunnen tussen de 1 me-ter en 1,50 meter lang worden.

Zoals alle murenen hebben ook de Bladneus mure-nen dubbele kaken. Grote prooien worden eerst in stukken gescheurd waarna de tweede kaken de stukken in de bek trekken. Zowel in de bovenkaak als onderkaak zitten krachtige spieren die de achterste kaken van achterin de bek naar voren laten schieten. Wanneer ze de stukken prooi vasthebben, trekken ze de kaken weer naar achteren om de prooi mee naar binnen te nemen.

AquariumDe Bladneus murene is een populaire vis voor in eenzee-aquarium. Sommige murenes verlangen een extra groot aquarium. Dat geldt niet voor de Blad-neusmurene. Het aquarium hoeft niet bijzonder groot te zijn en ook qua inrichting heeft de Blad-neusmurene niet veel eisen. Heel belangrijk is wel dat het aquarium goed is afgesloten. Het zijn namelijk uitstekende ontsnappers, zowel aan de bovenkant van het aquarium als bij de overloop. Elke opening moet worden afgedicht daar ze zich makkelijk door gaatjes vanaf 12 mm. kunnen wurmen.

Omdat het eigenlijk nachtactieve dieren zijn, wordt een beetje gedempte verlichting zeer op prijs ge-steld. Houd de temperatuur van het water minimaal 24 °c en maximaal 28 °c en het zoutgehalte tussen de 1.022 en 1.026.


Afb.: hier komt de Bladneus murene een klein stukje uit zijn schuilplaats. Zover zichtbaar is, zou dit een vrouwtje moeten zijn.

Afb.: De Bladneusmurene kan zijn bek heel ver openen.

Rhinomuraene quaesita

Het zijn rustige vissen die het liefst achter de rotsen of in een goede schuilplaats blijven liggen, zodat al-leen de kop zichtbaar is, zoals wij ook konden waar-nemen. Schuilplaatsen zijn dan ook heel belangrijk in het aquarium.

In de zee liggen ze stil in een hol te wachten op kleine onoplettende visjes die voorbij zwemmen. Wanneer de prooi vlakbij is, schiet hij in een flits uit zijn hol. Als hij de prooi te pakken heeft zwemt hij achteruit zijn hol in, waar hij het dier verorbert.

Ook al is de Rhinomuraena quaesita een roofvis, ze zijn niet echt agressief. Wanneer ze dit wel zijn, dan komt dit door gebrek aan voedsel. Een goed gevoer-de Bladneus murene tolereert veel meer van zijn medebewoners dan wanneer hij hongerig is. Wel kunnen ze onderling soms wat agressief gedrag ver-tonen maar hij zal zeker geen grote medebewoners aanvallen. Daarentegen worden kleinere vissen (tot zo’n 14 cm) en garnalen door deze murenen als voed-sel gezien.

Naast kleine vissen en garnalen, eten ze mosselen en schaaldieren. Ze zijn vrij makkelijk aan diepvries-voer te wennen. Aangeraden wordt om de vissen met een tang te voeren. Een van de redenen is dat ze slecht zien en een vinger daardoor makkelijk als lekker hapje wordt waargenomen. Vergeet niet dat ze goed kunnen bijten. Er wordt gezegd dat als ze van jongs af aan met de tang hun voedsel krijgen, ze zelfs kleinere medebewoners met rust laten. Voer ze dagelijks en het liefs op verschillende tijdstippen zodat ze niet gaan wennen aan een vaste tijd zodat, als je het een keer overslaat, ze niet meteen op zoek gaan naar ander voedsel in het aquarium. Beter is natuurlijk het dagelijks voeren niet te vergeten als je het vissenbestand wilt behouden.

VoortplantingEr zijn verhalen in de omloop dat deze murenes niet langer dan een maand leven in gevangenschap en dat daardoor de verkoop eigenlijk verboden zou moeten zijn, maar dat berust op een groot misverstand. Ver-moedelijk bedoelen ze de tijd nadat de vrouwtjes na gepaard te hebben eieren heeft gelegd. Helaas sterft ze daarna inderdaad binnen een maand. Maar dit gaat dus alleen op als ze eieren heeft gelegd.

Over de eigenlijke voortplanting is bekend dat ze, zo-als bij de meeste vissen, een baltsgedrag vertonen vooraf aan de eigenlijke paring. De dieren kronkelen hierbij rond elkaar in een mooie ‘dans’. Aan het ein-de van deze ingewikkelde uitziende 'dans' loost het vrouwtje haar eitjes, welke dan door het mannetje bevrucht worden. De larven zijn doorzichtig en ont-wikkelen zich in het drijvende plankton. Na een pe-riode van 6-10 maanden dalen ze terug naar het rif waar ze verder uitgroeien tot volwassen dieren.

Wie wil kweken met deze vissen, heeft allereerst een mannetje en een vrouwtje nodig. Bij de meeste mu-rene-soorten is dat tamelijk moeilijk te zien. Zoals al eerder genoemd is de Bladneus murene hierop een uitzondering. Wanneer ze volwassen zijn (minimaal 1 meter lang) is deze soort namelijk sexueel dimorf. De vrouwtjes zijn of helemaal geel of geel met zwart en de mannetjes zijn duidelijk blauw met geel.

Helaas is in gevangenschap tot op heden geen suc-cesvolle nakweek bekend. Men heeft al wel dieren tot ei-afleg kunnen stimuleren en verscheidene ma-len heeft men uit die eieren zelfs larven verkregen maar het opkweken van deze larven is echter nog niet gelukt. Hierdoor kan worden aangenomen dat bij aankoop van deze dieren het zeer waarschijnlijk wildvang is.

Rhinomuraene quaesita Afb.: hier zijn de kleine scherpe tandjes goed te zien.


Bladneus murene

Ontdek de onderwaterwereld bij VitalFish.

Een bezoek aan Vitalfish is een echte beleving! Wij bieden onze bezoekers meer dan 3000 m2

vijver- en aquariumplezier.

Kom dus gerust langs voor een bezoek en gedegen advies. Ook op zondag zijn wij geopend.

DEN HAM 23A, 2771 WX BOSKOOP, TEL. 0172 211074WWW.VITALFISH.COM

Onze openingstijden :ma 13.00 - 17.30, dinsdag t/m vrijdag van 10.00 - 17.30 uur.

zaterdag van 10.00 - 17.00 uur en zondag van 11.00 - 16.30 uur.Natuurlijk kunt u óók in onze vernieuwde webshop 24 uur per dag blijven winkelen!!

12 ONS NATUURGENOT 5 2021

Ctenosaura similis

Witzwarte grondleguaanWel heel dichtbij

Het is alweer 4 jaar geleden dat we in Nicaragua zijn ge-weest. Zoals meestal vullen we de laatste week van onze vakantie zo in dat we een beetje kunnen bijkomen van de toch wel vermoeide tijd ervoor. Als het enigszins kan, kiezen we hiervoor een heer-lijk tropisch eiland waar we naast uitrusten ook nog lek-ker kunnen snorkelen.

In dit geval hadden we een leuk resort geboekt op Corn Island. Maar wat een pech. Daar er net voor onze vakan-tie een orkaan was geweest, was het snorkelen geen suc-ces. Het zee was ruw en het water troebel. Maar geluk-kig is het een mooi eiland, dus hebben we toch volop genoten van de omgeving, de schitterende kusten, de prachtige ondergaande zon en natuurlijk de landdieren.

Copy en foto’sMargie van der Heijden

Als we op een middag, na een lan-ge wandeling langs de mooie kust, ons neervlijen op een lui strandbed, zien we opeens een leguaan door het gras onze kant op struinen. Hij opent zijn bek terwijl hij steeds dich-terbij komt.

Het is een Witzwarte grondleguaan. Hij blijft pal naast ons staan en be-weegt zijn kop dreigend op en neer. Na een tijdje geeft hij het op en loopt verder door naar het strand waar wat enorme stenen liggen. Goed om zich heen kijkend, klimt hij erop zodat hij alles goed in de gaten kan houden.

Even later zien we een andere Wit-zwarte grondleguaan die, via wat dorre palmbladeren, op een boom-stam naar boven klimt. Ze kijken el-kaar aan, maar besluiten elkaar met rust te laten.

Afb. : de kust van het prachtige Corn Island.

Afb.: Langzaam kwam deze prachtige Witzwarte grondleguaan onze richting opgekropen. Dreigend beweegt hij zijn kop op en neer.

Schou

w 2

016 No. 2

VISSEN DIE WE GESPOT HEBBENZoetw

atervissen die we gespot hebben.

Naam en habitatCtenosaura similis, zoals de Latijnse naam is van de Witzwarte grondleguaan, is een gro-te hagedis uit de familie leguanen (Iguani-dae). Deze familie wordt tegenwoordig ver-tegenwoordigd door 38 soorten die weer verdeeld worden in acht geslachten. De Wit-zwarte grondleguaan werd geplaatst onder het geslacht Zwarte leguanen (Ctenosaura). Hierdoor wijzigde zijn eerdere naam Iguana similis naar Ctenosaura similis. De huidige wetenschappelijke naam werd voorgesteld door John Edward Gray in 1831.

De Witzwarte grondleguaan leeft in vele de-len van Midden- en Zuid-Amerika. Naast Ni-caragua komt hij voor in Belize, Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras, Mexico en Panama. En hij is tevens geïntroduceerd in Venezuela en in de USA in Florida.

Ze worden vooral aangetroffen in open ter-reinen zoals droge bossen (dennenbossen

en hulststruiken), savannen, zandstran-den, oude huizen, ruïnen, muren, steenho-pen, omgevallen bomen en velden met een schaarse vegetatie.

Maar zijn voorkeur gaat toch uit naar kust-stroken met een droog en warm klimaat. Precies wat Corn Island kan bieden. Een van de favoriete plekjes van de Witzwarte grondleguaan, ook wel Zwarte stekelstaart-leguaan genoemd, is lekker zonnebadend op een rots. Maar als hij echt wilt gaan sla-pen en dus niet zichtbaar wilt zijn voor vij-anden, zoekt hij een mooi hol uit, het liefst van konijnen of schildpadden of hij graaft er zelf een met behulp van zijn krachtige klau-wen. Ze kunnen holen maken die wel 2 me-ter lang zijn.

In tegenstelling tot de volwassen dieren brengen jongelingen de nacht door op dun-ne twijgen in het struweel.

Witzw

arte grondleguaanCtenosaura similis


Afb.: De voorkeur van de Ctenosaura similis gaat uit naar kuststroken met een droog en warm klimaat zoals de kust van Corn Island.

Afb.: een van hun favoriete plekjes is lekker zonnend liggen op een steen.

Zoals wij ook goed hebben ervaren, hebben Witzwarte grondleguanen een groot aanpas-singsvermogen. Ze schuwen de omgeving van menselijke nederzettingen niet. Ze komen vaak voor bij hotels en bungalows, omdat ze daar wat betreft schuilmogelijkheden en voedselvoorzie-ning (agrarische aanplant en afval) uitstekend aan hun trekken komen.

De jonge dieren leven overdag vrijwel uitsluitend op de bodem. Volwassen exemplaren klimmen vaak op rotsen en in bomen om te zonnen.

Uiterlijke kenmerkenGemiddeld kan de Ctenosaura similis ruim een meter lang worden inclusief de staart die bijna twee keer zo lang is als het lichaam. Grote man-netjes kunnen een totale lengte van 120 cm be-reiken bij een kop-romp-lengte van 49 cm. De jonge dieren zijn niet alleen kleiner maar ook een stuk slanker.

De basiskleur is groenbruin. De jonge dieren heb-ben donker omrande witte tot gele banden op de rug tussen de voor- en achterpoten. Bij oudere dieren vervagen deze banden naar grijs of zwart. De duidelijk zichtbare grote trommelvliezen aan de zijkant van de kop zijn meestal bruin. De spits toelopende forse kop is dik en lang. Vanachter de kop tot over de gehele staart loopt een lichte stekeltjeskam. De staart is sterk gebandeerd. Deze soort lijkt iets op de zwarte leguaan (Cteno-saura pectinata) maar is te onderscheiden door-dat de stekeltjeskam bij de laatste forser is en met name doordat zij een veel sterkere bande--ring hebben van donkere en lichtere strepen.

LevenswijzeHet dieet is afhankelijk van hun leeftijd en het seizoen. De jonge dieren eten vooral kleine on-gewervelde dieren als insecten. Als ze ouder worden, staan er ook grotere prooien op het menu, zoals knaagdieren, kikkers, vogels, krab-ben, vleermuizen en andere hagedissen en hun eieren. Zelfs kannibalisme is bij deze dieren waar-genomen. Maar ook meer plantaardig voedsel. In het regenseizoen eten ze vooral bladeren en in droge seizoen vruchten en bloemen.

Ctenosaura similis

Witzwarte grondleguaan


Afb.: Op deze afbeelding is de grote trommelvlies en de forse spitse kop goed zichtbaar.

Afb.: Bij dit dier is goed de groene kop en de mooie tekening te zien op het lichaam en poten en de gebandeerde staart.

W

itzwarte grondleguaan

Zelf hebben ze ook vijanden, vooral roofvogels als havikachtigen maar ook verschillende slangen, zoals de slangensoort Trimorphodon biscutatus die voor-al op de jonge leguanen jaagt en voornamelijk in Mexico voorkomt en de Loxocemus bicolor, die wel op Nicaragua voorkomt en die vooral de eieren van deze hagedis opeet.De verdediging van de Witzwarte grondleguaan bestaat uit het slaan met de staart en stevig bijten, maar meestal rennen ze hard weg of klimmen ze in bomen.

Als twee ongeveer even grote mannetjes elkaar tegenkomen, nemen ze een dreighouding aan met een opgeblazen keel, een overeind staande rug-kam en een zijdelings afgeplat lichaam wat ze gro-ter doet lijken. Ze dreigen door met de kop op en neer te bewegen. Dan lopen ze kringetjes om elkaar heen, meestal met een opengesperde bek terwijl ze stoer met de poten op de grond stampen, totdat één van de twee zich terugtrekt. Tot vechtpartijen komt het zelden. Maar het komt ook niet vaak voor dat volwassen mannetjes elkaar tegen het lijf lopen, dat komt vooral omdat de voorkeursplekken van de grote mannetjes meestal heel ver uit elkaar liggen. Ook volwassen wijfjes houden een onderlinge af-stand van een paar meter aan.

VoortplantingDe paring zelf verloopt op een standaard manier. Na wat over en weer geknik met de kop en een karak-teristiek sperren met de bek bijt het mannetje zich vast in de rugkam van het wijfje. De geslachtsope-ningen worden tegen elkaar gedrukt. Deze houding kan wel een kwartier duren. Na een maand of twee zijn de vrouwtjes duidelijk dikker geworden.

De eieren worden dan afgezet in holletjes of onder boom-wortels. Jon-ge vrouwtjes zetten mini-maal twaalf eieren af ter-wijl oudere vrouwtjes wel tot 88 eieren kunnen produceren. De vrouwtjes leggen slechts één keer per jaar eieren. Afhankelijk van temperatuur en condities zullen na ongeveer 3 maanden de jongen uit het ei kruipen. Ze zijn dan ongeveer 4,8 tot 5,8 centimeter lang exclusief de staart. De staart is relatief veel langer dan bij de volwassen exemplaren en meet tot 2,5 keer de kop--romp-lengte.

De Witzwarte grondleguanen bleven verder de hele middag bij ons in de buurt. Dit gaf mij de kans om lekker veel foto's te maken.


Ctenosaura similis

Afb.: Oudere dieren eten ook plantaardig voedsel zoals bladeren en bloemen.

Afb.: De staart is tweemaal zo lang als het lichaam. Ze hebben aan zowel de voor- als achterpoten 5 tenen. Bij de achterpoot is de vierde teen twee keer zo lang waardoor ze goed in bomen kunnen klimmen.


Koninklijke regenboogvis

Melanotaenia trifasciata


Naam en afkomst.Melanotaenia trifasciata werd in juni 1896 ontdekt door Knut Dahl, een Noorse zoöloog maar werd pas be-schreven in 1922 door Hialmar Ren-dahl.

De naam 'trifasciata', wat letterlijk “met drie strepen” betekent, lijkt niet te passen bij deze vis. Maar de heer Rendahl heeft deze vis beschreven met als enige kennis een exemplaar van deze vis uit een museum. Dit ex-emplaar was 20 jaar geleden gevan-gen uit de Mary River in Northern Territory. Als de heer Rendahl een le-vende vis had gezien, zou hij vast voor een andere naam hebben gekozen. Maar, zoals de regels zijn, wanneer ze zijn beschreven is het niet eenvoudig de naam te wijzigen m.u.v. de soort-naam, wanneer er (nieuwe) feiten beschikbaar zijn die een gegronde re-den geeft om deze vis bij een ander geslacht onder te brengen.

De herkomst van Melanotaenia trifas-ciata ligt in Australië, waar ze de vis kennen onder de naam ‘Gestreepte Regenboogvis’ of Driestreep Zonne-vis. Hierbij moet ik toch aantekenen dat de Nederlandse naam (Koninklijke regenboogvis) de vis toch veel meer eer aandoet.

UiterlijkDe kleur van Melanotaenia trifasciata is, zoals bij veel regenboogvissen, af-hankelijk van de vindplaats, voedsel en watersamenstelling. Elk stroomge-bied zorgt voor een eigen lichaams-kleur.

Kenmerkend voor deze vis is het hoge lichaam wat soms hoger is dan een derde van het lichaam. De basiskleur van de vis is zilver. In het midden van het lichaam loopt een ononderbroken zwarte streep vanaf de bek, door het oog en eindigt bij de staartvin.

Mannetjes zijn, zoals bij vele diersoor-ten, feller gekleurd en groter. Ook is het lichaam veel hoger dan die van de vrouwtjes. Mannetjes kunnen zelfs hun kleur nog intenser maken wan-neer zij de aandacht van een vrouwtje willen. In het aquarium van AquaZoo zwemmen zowel prachtig op kleur zijnde mannetjes met een felrode staartvin en rood met zwartomrande rug- en buikvinnen en in het midden aan beide zijden een dikke zwarte streep met drie rode strepen erboven.

Maar er zwemmen ook mannetjes die duidelijk minder op kleur zijn. Hun lichaam is zilverkleurig en ze hebben ook een zwarte streep in het midden van het lichaam, al is die minder zwaar.

Koninklijke regenboogvisVorstelijk

Een andere vis die we in Leerdam zagen, is de Melanotaenia trifas-ciata, met de zeer toe-passelijke Nederland-se naam ‘Koninklijke regenboogvis’. Want deze regenboogvis is toch wel de meest ma-jesteitelijke van alle-maal en raar genoeg is deze nog niet eerder beschreven in ons ma-gazine, tot nu toe.

Copy en foto’s:Margie v.d. HeijdenBron: Adrian R. Tappin – Home of the Rainbowfish


Afb.: Dit mannetje Melannotaenia trifasciata is prachtig op kleur. Duidelijk zijn de verlengde vinnen en de prachtige rode kleuren van de staartvin en de zwart omrande 2e rug- en aarsvin.

Afbeelding van Wikipedia. : Bloomfield river




Maar ze hebben geen rode strepen erboven en de vinnen zijn, met uitzondering van de 1e rugvin die oranje is, zilverkleurig. Eerlijk gezegd weet ik niet of dit de leeftijd is, een andere vindplaats of onderda-nigheid aan de dominante mannetjes.

De vrouwtjes hebben wel dezelfde rode strepen maar bij hen zijn de vinnen doorzichtig met wat rode stipjes in de buikvin.

Naast kleur en formaat zijn er nog andere verschillen. Bij mannetjes zijn de harde vinstralen van de eerste rugvin meestal verlengd en zouden verder kunnen reiken dan het begin van de tweede rugvin als ze niet rechtop staan. Ook hebben ze verlengde achterste stralen van de tweede rugvin en de aarsvin in de rich-ting van de staart. Deze lopen zelfs door tot voorbij de aanzet van de staartvin. Ook de harde vinstralen en laatste vinstralen van de buikvinnen van de man-netjes zijn verlengd en kunnen bij sommigen zelfs voorbij de aarsopening en het begin van de aarsvin komen. Bij de vrouwtjes daarentegen zijn deze alle-maal kort en ronder.

Verspreiding en leefgebiedIn Australië zijn ze op vele plekken te vinden. Zo wor-den ze in Noord-Australië aangetroffen in de Mary River, in Arnhem Land, rond de Golf van Carpentaria tot het Cape-York schiereiland. In Noord-Queensland worden ze zuidelijk gevonden tot in Gap Creek, ten noorden van de Bloomfield River. Ook zijn er exem-plaren gevonden in Queensland in de Pascoe River, de Claudie River en McIvor River, alleen zijn die net wat anders gebouwd. Ze hebben niet zo’n hoge li-chaamsbouw en zijn meer gestroomlijnd.

Ze leven in vele soorten water; stromende rivieren, moeraslanden, lagunes en bekens, zolang er maar het hele jaar door een (lichte) stroming aanwezig is. De diepte van het water kan variëren van 30 cm. tot wel 2 meter diep. Ze begeven zich vooral in heldere wateren met zandbodems maar worden ook gevon-den in wateren waar de bodem uit rotsen bestaat of waar veel bladeren liggen. Zolang er maar waterplan-ten, takken of stukken hout in begeven daar ze het liefst daarbij in de buurt verblijven.

De temperatuur van het water varieert van 24 °C ge-durende het droge seizoen tot 33 °C in het natte sei-zoen.

Hun voedsel bestaat vooral uit waterinsecten en algen. Maar ook insecten die uit overhangende tak-ken op het wateroppervlak vallen. Het dieet varieert afhankelijk van hun leefgebied. In grotere stromen worden naast waterinsecten ook kleine wormpjes en schaaldiertjes gegeten. In overstromingsgebieden en moeraslanden worden vooral waterspinnen en andere waterinsecten en algen gegeten.

Afb.: Het vrouwtje is minder kleurrijk. Haar vinnen zijn duidelijk korter en ronder en zijn doorzichtig met rode stipjes

Afb.: Een van de veel minder fel gekleurde mannetjes die ook in hetzelfde aquarium zwemmen.



Voor de vislarven is zoöplankton heel belangrijk en dus ook bepalend voor de aanwas van de volwassen populatie.Ze leven vaak samen met andere regenboogvissen, zoals Melanotaenia nigrans, Melanotaenia maccullochi en Melanotaenia splendida inornata.

AquariumNu we weten hoe ze in de natuur leven is het niet zo moeilijk om de juiste omstandigheden na te boot-sen in het aquarium. Optimaal is een aquarium te hebben van minimaal 200 liter water met een tem-peratuur tussen de 22-33 graden, afhankelijk van het ‘seizoen’. Zo hoef je in de zomer niet zo snel bang te zijn dat het water te warm wordt. Het water kan alkalisch met een pH tussen de 7,2 en 8,0 maar ze schijnen ook te gedijen in zuur water met een pH tussen de 6,5 en 6,9. In het aquarium accepteren ze zowel droog als diepvries voer.

Ook aan de inrichting van het aquarium stellen ze niet veel eisen. De zandbodem kan met of zonder veel bladeren, maar ook met stenen. In ieder geval wel met wat waterplanten, hout en/of takken.

Volwassen dieren leven vooral in de middenzone, dicht bij de waterplanten die ze zowel als voedsel als schuilplaats gebruiken. Jonge vissen zijn vaak in de bovenzone te vinden. Wanneer het licht boven het aquarium hoog staat, zullen ook de oudere vis-sen wat meer in de bovenzone gaan zwemmen. Dit komt omdat in de natuur als de zon schijnt er insec-ten op het water vallen die ze nuttigen. Wanneer het

licht gedempt of bijna uit is, zullen ze eerder dieper gaan zwemmen. De vissen zijn alleseters en nuttigen alles wat ze voorgeschoteld krijgen.


Afb.: Melanotaneia trifascaita in het aquarium bij AquaZoo te Leerdam.

Advertentie



Voortplanting Regenboogvissen passen zich gelukkig in gevangen-schap makkelijk aan waardoor het kweken met deze prachtige vissen niet moeilijk is. Als de verzorging en het aquarium de juiste eigenschappen heeft zal de voortplanting niet lang op zich laten wachten. Het kan nog succesvoller zijn door wat te spelen met de watertemperatuur en brandtijd van de verlichting wat de seizoenen simuleert. Wanneer een mannetje de aandacht van een vrouwtje wilt krijgen, gaat hij zich extra aantrekkelijk maken. De rug- en aarsvinnen spreiden zich en zijn kleur wordt intenser. Een gedrag wat nog mooier te zien is als er meerdere mannetjes in het aquarium leven die beiden geïnteresseerd zijn in een vrouwtje. Ze proberen de tegenstander te imponeren door de vinnen te spreiden waardoor ze groter lijken. Als dit niet werkt, gaan de mannetjes zij-aan-zij zwemmen en slaan met hun lichaam naar elkaar. De winnaar mag dan het vrouwtje ‘opeisen’. Dat doet hij door het vrouwtje te achtervolgen. De uitgestrekte rug- en aarsvin wordt hierbij nog aan-gevuld met een snel oplichtende gekleurde band die loopt van de bovenlip tot aan de eerste rugvin. Het mannetje gaat dan rond het vrouwtje zwemmen ter-wijl hij zijdelingse bewegingen maakt in de richting van het vrouwtje. Door naar de paaiplaats te zwem-men geeft het vrouwtje aan dat ze bereid is tot paai-en. De paaiplaats kan bijvoorbeeld een plant zijn. Het mannetje zal zich dan tegen de zijde van het vrouwtje drukken waarna, onder hevig trillen van beide vissen, de eieren worden uitgestoten. In totaal kan een vrouwtje tussen de 200 en 500 eieren afzet-ten. Dit doet ze door verschillende keren per dag te paaien en soms meerdere dagen achter elkaar.

De eitjes zijn gemiddeld zo’n 1,5 mm. groot en wor-den vastgehecht aan de waterplanten. Het vrouwtje heeft geen broedzorg en verlaat het paaigebied na het afzetten. Het mannetje verdedigt het territorium waarin de bevruchte eitjes zich bevinden. Na een dag of 6 komen de eitjes uit. De jonge visjes groeien snel en zijn zelfs al binnen een jaar geslachtsrijp.

Kortom het zijn schitterende vissen die goed te hou-den zijn en zelfs voor behoorlijk wat nageslacht kun-nen zorgen.

Afb.: Twee duidelijk minder gekleurde mannetjes. De rode strepen en de felrode vinnen ontbreken. Daarentegen hebben ze een oranje gloed op de borstvinnen, de lippen en de 1e rugvin.

Afb.: De mannetjes gaan zij-aan-zij zwemmen en slaan met hun lichaam naar elkaar. De winnaar mag het vrouwtje het hof gaan maken.



Attacas atlas

Atlasvlinder

Afb.: De spanwijdte van de vleugels bereiken van 20-30 cm. Ook de lengte is enorm.

Oude bekende

Het is al weer twee jaar geleden dat we met de leden naar Luttelgeest zijn geweest waar we de Orchideeën Hoe-ve hebben bezocht. Het was een leuke dag waar we niet alleen de mooiste orchideeën hebben gezien en zelfs gekocht, maar ook di-verse dieren waaron-der vlinders.

Een van deze vlinders die toch wel op ieder-een veel indruk maakte was de Attacas atlas, of eenvoudiger gezegd de Atlasvlinder. Hij is niet alleen indrukwek-kend dankzij zijn groot-te maar ook door zijn prachtige kleuren.

Wellicht aardig om iets meer over deze vlinder te weten.

Copy en foto’s:Margie v.d. Heijden

Verspreiding en habitatDe Atlasvlinder hoort bij de familie Nachtpauwogen (Saturniidae) die weer familie is van een de enorme gro-te familie Bombycoidea met wel ruim 3450 soorten.

Ze komen voor in grote delen van Zuid--oost Azië. Zo is hij te vinden in landen als Afghanistan, Bangladesh, Bhutan, Cambodja, Filipijnen, Korea, India, Indo-nesië, Japan, Laos, Maleisië, Myanmar, Nepal, Papoea-Nieuw-Guinea, Taiwan, Thailand, Vietnam en in een groot ge-bied in China. In India wordt de vlinder gebruikt voor de productie van zijde.

Hun habitat in deze tropische en subtropisch landen zijn zowel de onge-repte primaire bossen als de door de mens aangepaste secundaire bossen en zelfs op plantages waar voedsel-planten voor de rupsen aanwezig zijn. Ze worden aangetroffen in de laag ge-legen bosgebieden rond kuststreken tot in hoger geleden beboste gebieden tot 1500 meter boven zeeniveau.

UiterlijkDeze vlinder is niet alleen opvallend vanwege zijn omvang; het lichaam is niet bijzonder groot en wordt onge-veer 7 cm. maar de vleugels kunnen een spanwijdte bereiken van 20 tot 30 centimeter en ook de lengte van de vleugels zijn enorm. Hiermee behoort de Atlasvlinder tot de grotere vlinders ter wereld. Maar zeker ook dankzij de schitterende kleuren en patronen.

De kleuren worden net als bij alle vlinders gevormd door zeer kleine schubben die pigmenten bevatten. De Atlasvlinder heeft een overwegend oranjebruine kleur met lichtere en don-kere accenten.

Het borststuk van het lichaam is zwart maar dit is niet te zien door de dichte oranje/bruine beharing die dit volledig bedekt. Dit gedeelte is het breedste deel van het lichaam en draagt net als alle andere gevleugelde insecten twee paar vleugels aan de bovenzijde en drie paar poten aan de onderzijde.

De organen zoals het spijsverterenstel-sel, zitten in het achterlijf. Hier bevin-den zich ook de geslachtsorganen en bij vrouwtjes een klier die feromonen afgeeft. Net als het borststuk is het achterlijf bedekt met een oranjebruine beharing maar deze is duidelijk geseg-menteerd. De segmenten zijn te zien als dwarsbanden waar witte haartjes lijnen vormen.

Wat bijna niet waarneembaar is, zijn de flanken van het achterlichaam, daar deze onder de vleugels zijn gepositio-neerd. Maar de flanken hebben een prachtig opvallend patroon van rijen vlekjes. De bovenste vlekkenrij is het grootst, de middelste het kleinst. De onderste twee rijen vlekken bestaan uit witte, zeer grillige en per vlek afwij-kende lijnen. De vlekken van de boven-ste rij zijn veel regelmatiger en rond tot eirond.

Atlasvlinder

Attacas atlas

Ze bestaan uit een dunne, donkere rand met daarbin-nen een lichtere tot witte rand, het grootste deel van de vlek is vaak dezelfde kleur als de rest van het ach-terlijf maar soms iets donkerder. Het centrum van de vlekken in de bovenste rij heeft een donkere kleur. Dit patroon is pas te zien wanneer je het insect van opzij bekijkt. (Zie foto boven)

Net als alle vlinders heeft de Atlasvlinder vier vleu-gels; twee voorvleugels aan de voorzijde en twee achtervleugels aan de achterzijde. De voorvleugel is het grootst en heeft een enigszins driehoekige vorm. Op de vleugels zitten zwart om-rande driehoeken die geen schubben bevatten en daardoor doorzichtig zijn. Deze worden vensters ge-noemd. Omdat ze doorzichtig zijn lijken ze bijvoor-beeld groen wanneer ze op een groen blad zitten. Wat precies de functie is van deze vensters is niet helemaal duidelijk. Het zou kunnen zijn dat het deels wegvallen van de lichaamsvorm tegen de achter-grond ervoor zorgt dat de vijanden de vlinder wat lastiger kunnen waarnemen.Ook de lengte randen zijn mooi versierd met lichte motieven en een donkere lijn.

De punten van de vleugels zijn geel met een rode streep. Hierop zit een zwarte oogvlek. Met een bé-tje fantasie lijken deze vleugeluitlopers op de kop van een slang wat hem de alternatieve naam in an-dere talen heeft opgeleverd, zo noemen de Engelsen deze vlinder 'snake head moth'. Het is waarschijnlijk dat dit een functie heeft bij de passieve verdediging. Vijanden die hun prooien opsporen middels visuele herkenning kunnen zo worden afgeschrikt. De grote vleugels zijn helaas geen garantie voor een goede vliegkunst want de Atlasvlinder is ondanks de grote vleugels geen behendige vlieger.

De dicht behaarde poten zijn vrij breed en gesegmen-teerd. Ze eindigen in kleine voetjes die tarsen wor-den genoemd. Met deze tarsen kan de vlinder zich aan takken en bladeren vasthouden. Net als andere insecten heeft de Atlasvlinder ogen die zijn opge-bouwd uit vele tientallen individuele oogjes (omma-tidiën). De grote donkere ogen zitten onderaan de kop en zijn van bovenaf niet te zien. Boven zijn ogen zitten prachtige gele antennes die wat weghebben van een veer.


Afb.: De flanken van het lichaam hebben een prachtig patroon dat alleen zichtbaar is wanneer de vlinder van opzij te zien is.

Afb. De punten van de vleugels lijken met een beetje fantasie op slangenkoppen.

Atlasvlinder

Attacas atlas

Aan deze antennes is o.a. ook het geslacht te zien. Bij de vrouwtjes zijn deze klein en vrij onopvallend en slechts licht geveerd. De antennes van de man-netjes hebben meer kamachtige vertakkingen die in het midden wat langer zijn waardoor ze een blad-vorm of veervorm hebben. De vrouwtjes daaren-tegen zijn in totaal groter dan de mannetjes. De vlinder die wij hebben gezien was duidelijk een mannetje (zie foto boven). Helaas was zijn rechter-vleugel een beetje gehavend maar hij zat rustig op een blad waardoor we hem goed konden fotogra-feren. Dat komt ook omdat het een nachtactieve vlinder is die sowieso niet veel vliegt. In rustpositie zit de vlinder altijd met de kop naar boven.

VoortplantingDe vrouwtjes lokken de mannetjes met feromo-nen. Deze worden verspreid door een klier aan haar achterzijde. Deze vluchtige organische lokstoffen die door de mannetjes met hun geveerde anten-nes worden waargenomen. Dit kunnen ze op een afstand van meerdere kilometers opsporen. Wan-neer er geen mannetjes zijn om te paren kunnen de vrouwtjes onbevruchte eieren afzetten waaruit altijd mannetjes komen. Dit zorgt ervoor dat er voor de volgende generatie voldoende mannetjes zijn voor de voortplanting. Het vrouwtje zoekt een goede voedselplant om haar eitjes op af te zetten. De plant waarop een rups zich ontwikkelt wordt waardplant genoemd. Bij sommige rupsen telt het heel nauw op welke plant de eitjes worden afgezet. Bij de Atlas vlinder ligt dit wat makkelijker. In de natuur kiezen de vrouwtjes voornamelijk voor de hemelboom (Ailanthus). Maar de rupsen accepteren een breed scala aan verschil-lende soorten planten die zelfs tot geheel andere families behoren. Bij in gevangenschap gekweekte vlinders wordt vooral liguster gevoerd.

De bruine, 3 cm. ronde eitjes worden in groepjes aan de onderzijde van een blad geplakt. Na een of twee weken komen de rupsjes uit de eitjes. Het rupsje heeft maar één doel en dat is zo veel mogelijk te eten. Dat komt omdat de rups het enige stadium in de levenscyclus is die voedsel opneemt. De mond-delen van een volwassen vlinder zijn niet meer func-tioneel en neemt geen voedsel meer tot zich. Dat betekent dat alle energie die de vlinder nodig heeft om naar een partner te zoeken, te paren en eieren af te zetten, dus als rups bij elkaar wordt gegeten.

De rups zal in totaal 4 keer vervellen voordat deze volgroeid is. Ze veranderen van een kleine donkere rups naar een 12 centimeter groene met rode vlek-ken stekelige lange rups bedekt met een vettige substantie die de vijand afschrikt. Daarna vindt de verpopping plaats. Hierbij verandert de larve van een zachte, beweeglijke rups naar een verharde, immobiele pop. Tijdens dit stadium wordt de rups omgebouwd naar de volwassen vorm, waarbij alle buitenste lichaamsdelen verhard worden. Bij de meeste vlinders scheurt de pop na een week of vier open op een voorgevormde breuklijn en kruipt de vlinder naar buiten. Bij de Atlasvlinder gaat het an-ders. Met een vloeistof, die uit de monddelen komt, lost hij een deel van de pop op waardoor de vlinder uiteindelijk uit zijn cocon kan komen. De vlinder is dan nog zwak en moet enige tijd stilzitten om de vleugels uit te vouwen en vol te pompen met bloed waarna ze moeten uitharden voordat ze kunnen vliegen.

Het is niet zo vreemd dat, omdat de vlinder niet meer eet, zijn levensduur beperkt is. De mannetjes leven vaak maar een week terwijl de vrouwtjes het vaak twee weken kunnen uithouden. Deze tijd ge-bruikt ze om te zorgen voor een nieuwe generatie.


Afb. Aan de gele antennes in de vorm van een veer is te zien dat dit een mannetje is. De pootjes zijn gesegmenteerd.

Atlasvlinder

Naam en verblijfplaatsDe naam Garra betekent zandgra-ver, dit is de generieke omschrijving van karperachtig visjes die op de bodem leven en niet tot een reeds bestaande groep zijn in te delen. Ze komen voor van Zuid-China tot een groot deel van Zuidoost-Azië, India en Midden-oosten tot aan Noord en Centraal Afrika.

De Garra flavatra komt daarente-gen voor in een redelijk klein ver-spreidingsgebied, namelijk alleen in West-Myanmar. Ze leven daar in kleine, ondiepe, snelstromende en daardoor zuurstofrijke wateren na-bij de Rakhine Yoma berg, in de Ka-myit Chaung rivier.

UiterlijkGarra flavatra kan tot 10 cm groot worden. De basiskleur van de vis is bruin. De opvallende kenmerken zijn de oranje rugvin, staartvin en

aarsvin. Waarvan de laatste twee een geel uiteinde hebben. Op de kop zit achter de ogen een gele band en zowel voor als achter de rugvin bevindt zich een gele vlek. De buik is helemaal wit. Bij zijn bek zitten de twee bekende snorharen van een algeneter.

Gedrag in het aquariumZoals bijna alle algeneters kunnen ze zich goed aanpassen aan een le-ven in gevangenschap. Hoe meer het aquarium nagebootst wordt aan hun natuurlijke biotoop, hoe be-ter ze zullen gedijen. Garra flavatra leeft niet alleen op de bodem maar is in alle waterlagen te vinden. Dit zorgt ervoor dat ze vaak worden gezien als behoorlijk drukke en ze-nuwachtige zwemmers. Ze zijn niet agressief en zijn zelfs heel vredelie-vend naar andere bewoners zolang ze in een groep worden gehouden .

Panda algeneter

ONS NATUURGENOT 5, 2021 25 Afb.: Bij de bek zitten twee snorharen

Nee, dit is geen beer

Een ander visje dat we heb-ben gezien in Leerdam is de Garra flavatra.

Er zijn vele soorten algene-ters maar de Garra flavatra is dankzij zijn aantrekkelijke tekening een van de meest populaire algeneters voor in het aquarium.

Zijn tekening zou ook de reden zijn voor zijn Ne-derlandse naam, namelijk 'Panda algeneter'. Eerlijk gezegd zie ik zelf niet veel overeenkomsten met een Panda beer, maar dat het een mooi visje is, daar ben ik het wel mee eens.


Garra flavatra

Afbeelding : Kamyit Chaung river

Afb.: Achter de kop van de Garra flavatra loopt een gelige band en zowel voor als achter zijn rugvin zit een gelige vlek. De vinnen zijn prachtig oranje.


Een vereiste in het aquarium is een goede pomp, een sterk filter en is het ook belangrijk dat het water regelmatig wordt ververst. De Garra Flavatra is vat-baar voor slechte waterkwaliteit zoals een te hoog gehalte aan nitriet en nitraat. De vissen hebben een schoon, zuurstofrijk, stromend water nodig. Een fil-ter met een capaciteit 10 x de inhoud van het aqua-rium is geen overbodige luxe. De temperatuur van het water mag niet te warm zijn, tussen de 22 en 26 graden, maar bij voorkeur aan de lage kant. De Ph. 6,5-7,5 en de Kh/Gh 4.0-12.0.

Ook dient het aquarium goed te zijn afgedekt, want vooral in het begin zullen ze proberen het aquarium uit te klimmen. In het aquarium moeten voldoende (bealgde) stenen aanwezig zijn, daar ze vooral leven van de biomassa die tussen de algen op de door het licht beschenen stenen ontstaat. Maar ze zijn niet volledig herbivoor. Ook klein levend voer als mug-genlarven, artemia en watervlooien staan op het menu. Zelfs droogvoer kan worden gegeven. Maar ook wat extra plantaardig bijvoer, zoals een stuk komkommer, geblancheerde spinazie of zelfs een stukje meloen wordt zeer geapprecieerd. Wildvang exemplaren zijn moeilijk aan vervangend voedsel te wennen.

KweekKweken met Garra flavatra is niet al te moeilijk. Het voortplantingsseizoen is van mei tot juli (regensei-zoen). Wanneer beide geslachten aanwezig zijn in het aquarium zal binnen korte tijd toenadering wor-den gezocht. Het geslachtsonderscheid is moeilijk

te zien, maar volwassen mannetjes zouden een her-kenbaar knobbeltje op hun hoofd ontwikkelen wat ook wel tubercule wordt genoemd. Helaas heb ik dit niet kunnen ontdekken bij deze vissen. De volwassen vrouwtjes zijn wat breder dan de mannetjes.

In een dicht beplant aquarium, voorzien van een af-zetrooster worden de eieren afgezet en bevrucht. Na het afzetten moeten de ouders verwijderd wor-den omdat ze de eieren roven. De jongen kunnen worden grootgebracht met het allerfijnste stofvoer.

Garra flavatra

Afb. De witte buik is hier goed te zien.

Afb.: Garra flavatra beweegt zich zowel op de bodem als in de miden en bovenlaag van het aquarium.

Panda algeneter

Afb. Garra flavatra graast graag op de bealgde stenen.

Teira dugesii

Bij een van deze wandelingen met de mooie naam 'Levada Nova' oftewel ‘nieuwe levada’, lopen we langs een rotswand die is opgebouwd uit grote stenen. Dit pad is het breedste pad dat we tot nu toe hebben mogen bewande-len. Op sommige stukken is het pad iets riskanter omdat de steile wand wat aan het afbrokkelen is of dat het pad daar iets te smal is en ze zelfs op die plekken een klein stukje leuning aangebracht hebben.

En dan zien we opeens hagedissen die tussen de rotsen kruipen of heerlijk lig-gen te zonnen op de warme stenen. En omdat er op Madeira maar één soort ha-gedis voorkomt, moet dit dus de Madei-ra hagedis (Teira dugesii) zijn.

Naam Teira dugesii is een hagedis uit de fami-lie echte hagedissen (Lacertidae) en is voor het eerst beschreven door Henri Milne-Edwards in 1829. Oorspronkelijk kreeg hij de naam Lacerta dugesii omdat hij toen tot het geslacht Lacerta en Po-darcis werd gerekend.

Tegenwoordig weten we dat deze hage-dis de enige soort is uit het monotypi-sche geslacht Teira, waar vroeger meer-dere soorten onder vielen maar die zijn op basis van nieuwe inzichten bij andere geslachten ondergebracht. De specifieke naam , dugesii , is gekozen ter ere van de Franse arts en natuuron-derzoeker Antoine Louis Dugès.

Habitat en gedragDe Madeira hagedis komt oorspronke-lijk endemisch voor op het eiland Madei-ra dat tot de Portugese eilandengroep Ilhas Desertas behoort. Later is deze soort op een aantal andere plaatsen geïntroduceerd, dankzij het scheep-vaartverkeer onderling, waar hij zich als exoot weet te handhaven. Zo komt deze hagedis nu voor op een aantal ei-landen die tot de Azoren behoren maar ook worden ze waargenomen bij de ha-ven van Lissabon en een aantal eilanden die tot de Portugese Ilhas Selvagens be-horen.

Zoals bijna alle hagedissen komen ze tevoorschijn zodra de zon gaat schij-nen om zich op een warme plek op te warmen. Hun habitat is zowel bij rots-achtige gebieden, zandige kusten, open stukken in de bossen, tot zelfs op de toppen van de bergen. Maar ook in ste-delijke gebieden en bouwlanden. Op sommige plaatsen schijnen ze een plaag voor de wijnboeren van Madeira te zijn. Dit komt omdat ze naast spinnen en in-secten ook zoete vruchten en bloemen op hun menu hebben staan.

We ontdekken dat, ondanks dat het één soort is, er behoorlijke onderlinge verschillen waar te nemen zijn, zowel in vorm als kleur. Zou dit komen omdat er ondersoorten zijn die verschillen in kleur ? Inderdaad, het blijkt dat er 4 on-dersoorten zijn:

Madeira hagedis


Afb.: Een Teira dugesii leker zonnend op een steen. Deze variant heeft een prachtige blauwe buik en staart. Duidelijk is dat dit dier daar een stuk van is kwijtgeraakt en weer is aangegroeid, alleen in een andere kleur.

Even balanceren

Wie ooit in Madeira is ge-weest, heeft vast ook wel eens een wandeling ge-maakt naast een van de vele levada’s die op dit ei-land te vinden zijn. Dit zijn smalle irrigatiekanaaltjes die ooit zijn aangelegd om het kostbare water over het eiland te vervoe-ren. Sommige stammen al uit de 16e eeuw.

Naast deze kanalen zijn smalle paden aangelegd waarover heerlijke wan-delingen gemaakt kunnen worden mede doordat je een prachtig uitzicht hebt over het eiland. Je moet geen hoogtevrees heb-ben want aan een kant lopen ze steil naar bene-den. Hoe hoger je loopt, hoe mooier het uitzicht maar ook hoe dieper de afgrond.

Ze zijn vaak niet breder dan 70 cm. tot een me-ter wat het erg span-nend maakt wanneer er ‘tegenliggers’ ko-men. Resultaat is vaak dat je dan op de rand van het irrigatiekanaal staat te balanceren.


Afbeelding : De bredere Levada Nova.

Ondersoorten:- Teira dugesii dugessi, komt voor in het grootste deel van het oorspronkelijke verspreidingsgebied.- Teira dugesii jogeri, komt voor op het gouden ei - land Porto Santo naast Madeira.- Teira dugesii mauli, komt voor op de onbewoonde, van oorsprong vulkanische, eilanden Ilhas Desertas op ongeveer 30 kilometer voor de zuidoostkust van Madeira.- Teira dugesii selvagensis, die endemisch voorkomt op Selvagem Grande (Groot wild eiland).

Nu we deze feiten weten, moeten we concluderen dat we alleen maar de Teira dugesii en de Teira duge-sii dugesii gezien kunnen hebben, want we zijn niet op die andere plekken geweest. Helaas is nergens te vinden wat de uiterlijke verschillen zijn tussen deze beide.Ik ga hierbij dan ook maar uit van wat wel bekend is en onze eigen ervaringen.

UiterlijkDe Madeira hagedis, of Madeira muurhagedis zoals hij ook wordt genoemd, kan een lengte van kop tot romplengte van ongeveer 8 cm., met staart meege-rekend wel 13 tot 14 cm. lang worden. Bij nader on-derzoek blijkt dat de mannetjes van de Teira dugesii een behoorlijk variabel kleurpatroon hebben. Wat het nog moeilijker maakt maar wel de verschillen-de uiterlijke kenmerken kan verklaren. Het kleurpa-troon kan zelfs overeen komen met de kleur van de omgeving van het dier. De meeste dieren zijn fijn be-vlekt met wat donkere markeringen. De onderkant is wit of crème, soms met donkere vlekken. Sommi-ge mannetjes hebben een oranje of rode boven of

onderkant en mooie blauwe buiken of kelen. Heel apart is dat, wanneer er gevaar dreigt, de mannetjes deze kleuren kunnen laten vervagen zodat ze min-der opvallen. Net als bij andere soorten hagedissen, kunnen ze hun staart afwerpen wanneer deze door een vijand wordt vastgepakt en groeit deze weer aan. Soms in een andere kleur.

Wij zelf hebben ze in vele variaties gezien, van bij-na zwart van kleur (welke verdacht veel lijken op de Teira dugesii jogeri, maar ja deze zouden toch echt in een ander gebied leven.). Tot bruin met of zon-der lichte oranje strepen op de flanken en anderen hebben weer schitterend blauw of groene kleuren. We dachten dat deze felle kleuren broedkleuren wa-ren, maar daar kan ik niets over terug vinden in de literatuur. Het kleinere en veel slankere vrouwtje is bruin op de rug, met twee lichte strepen op de flan-ken met daaronder een donkerbruin deel die loopt tot de lichte buik.

Madeira hagedis

Teira dugesii


Afb: Een vrouwtje Teira dugessii. Deze is bruin met duidelijke lichte strepen op de flanken.

Afb.: Sommige Madeira hagedissen zijn prachtige van kleur zoals deze variant met een roze rug en blauwe buik.

Teira dugesii kan tussen de smalste spleten kruipen doordat zij hun voorpoten naar achte-ren langs het lichaam kunnen leggen.

VoortplantingVolwassen vrouwtjes leggen 2-3 legsels per jaar. Als de juvenielen uitkomen zijn ze 3 cm. groot.

Teira dugesii is een van de vele soorten die gastheer/vrouw zijn van de teken en kunnen fungeren als een soort opslagplaats voor de ziekte van Lyme of andere ziektes die via de teken aan mensen kunnen worden overgedra-gen. Nog een goede reden om deze hagedis-sen gewoon met rust te laten.

Madeira hagedis

Teira dugesii

Aquariumexpert

BenjiVolendamlaan 7022547 CK Den HaagTel.nr. 0703232501

AquariumexpertOranjelaan 70/722712 GG ZoetermeerTel.nr. 0793200841

AquariumexpertOud Bodegraafseweg 22411 HS BodegravenTel.nr. 0172611552

Voordelige Dealer van: HS - Juwel - Eheim - ADM - Aquatlantis - e.v.a.

AAqquuaarriiuummppllaanntteenn

PPeerr BBoossjjeess iinn ddee mmiixx

Kom uitzoeken! - elke Vrijdag vers binnen !

Deze aktieprijs is voor abonnees - Normaliter 4 voor 9,99

D D?

Onderdeel van: Dierenexpert Benji

99..9999

Kennis. Kwaliteit. Korting.

Goede kwaliteit altijd laag geprijst!

55

ADVERTENTIE

Afb. Een van de hagedissen die we zagen ws bijna zwart. Deze lijkt verdacht veel op de Teira dugesii jogeri.

Afb.: Teira dugesii kan de voorpoten strak langs het lichaam naar achteren leggen waardoor hij door de smalste spleten kan.

Contributie: Leden 55,95 per jaar Leden zonder NBAT blad 37,00 per jaar Donateur v.a. 25,00 per jaar

Nieuwe leden worden na ontvangst van de contributie, aangemeld bij de NBAT.

Opzegging dient schriftelijk minimaal 1 maand voor het einde van het jaar te geschieden. Het lidmaatschap loopt van 1 januari t/m 31 december.

Alle leden ontvangen 5 x p.jr. het ONG Magazine en indien gekozen 8 x het NBAT blad “Het Aquarium”.

U kunt u schriftelijk of telefonisch aanmelden bij onze Penningmeester (zie gegevens in colofon pag. 1) of via onze site www.onsnatuurgenot.nl .

Informatie over lidmaatschap van de Aquariumvereniging “Ons Natuurgenot Gouda”

O.N.G. AGENDA 2021

04 januari Gecancelled wegens corona

01 februari Gecancellled wegens corona

01 maart Gecancellled wegens corona

05 april Gecancellled wegens corona

03 mei Gecancellled wegens corona

07 juni BBQ

jul/aug vakantie

06 september 'Sulawesi' door Ivo Lemmens (wordt nog vervolgd)

04 oktober 'Slootwater' door Mascha Claessens

01 november 'De Wonderen der zee' door Jan van der Heijden

06 december Winters vermaeck/Foute Bingo door Robert

Agenda


Attentie: eventuele wijzigingen kunt u op onze website zien: www.onsnatuurgenot.nl

Welkom bij aquarium-, terrarium- en insectariumvereniging ...

Documents

Transcript of Welkom bij aquarium-, terrarium- en insectariumvereniging ...