168

bij een volgende lectuur bijna altijd manoeuvrerentot een nieuwe interpretatie. “Langelaar brengt inbeknopte zinnen en ellipsen woorden samen die bijelkaar betekenissen activeren die ze gewoonlijk niethebben. Ze versterkt dat mechanisme door zinsdelenin verschillende zinnen tegelijk te laten functioneren.Bij herlezing blijkt er in heel wat gedichten niet testaan wat ik dacht dat er stond”, schreef Hans Groenewegen in zijn recensie van De schuur in

op de website De Reactor.Langelaars gedichten lijken met hun directe en

gechargeerde woorden slechts seconden te duren, en dat werkt misleidend. In werkelijkheid tonen zeslechts een kortstondige flits van iets wat pas na het wegkijken in al zijn eigenaardigheid tot ons doordringt.Anders gezegd: Langelaars werk bezit de kunst vanhet nazinderen. Wat bijblijft, is een onbepaald gevoel van naarheid en duisternis dat niet zomaarte verklaren valt aan de hand van de individuele thema’s en motieven. Een zeldzaam geval waar dienaarheid expliciet wordt aangeraakt, is het volgende,naamloze gedicht uit De schuur in:

Uit de vrouw trok men de kinderenVier jongens en dan ik

Steeds met zware knikkende hoofden, rode konenAls ganzen de trap opDiep onder deken

Bidden zoals regen losbarstScharensliep scharensliep

Een seconde na het wegkijken van dit gedicht blijft dat laatste, sterke en bruuske beeld explicietnazinderen. Een seconde na het sluiten vanLangelaars bundels proeft de lezer een bitterheiddie in de afzonderlijke gedichten zeer subtiel zit vermengd.

CIN WINDEY

MARIJE LANGELAAR, De schuur in, De Arbeiderspers,

Amsterdam, 2009, 72 p.

MARIJE LANGELAAR, De rivier als vlakte, De Arbeiderspers,

Amsterdam, 2003, 60 p.

[B ] WEL GEVAT, NIET GENUANCEERD. DERK-JAN EPPINK OVER EUROPA

Derk-Jan Eppink werd in juni 2009 voor LijstDedecker verkozen in het Europees Parlement. Als ultraliberaal zit hij daar in de fractie vanConservatieven en Hervormers, een groep die isgevormd rond de Britse Conservatieven. Er zit ookmerkwaardig volk uit Oost-Europa in die fractie,met standpunten die extreem-nationalistisch zijn en niet bepaald homovriendelijk. Wat hen verenigt,is de afkeer van een sterk en federaal Europa. Om die reden kon Eppink moeilijk aansluiten bij de liberale fractie, zeker nadat die Guy Verhofstadttot haar voorzitter had verkozen.

Als het over Europa gaat, verschillen Eppink enVerhofstadt op nagenoeg elk punt van mening. De ondertitel van De toren van Babel, Pleidooi voor

een Verenigd Europa van Staten, is trouwens een expliciete sneer naar het project dat Verhofstadtenkele jaren geleden lanceerde: de Verenigde

Staten van Europa.Ik lees Eppink graag. Ik moet er geregeld hardop

bij lachen. Dat komt omdat hij op een bijzondergeestige manier schrijft, en dat is in dit boek niet anders. De vergelijking van de Belgische met de BritseEuropapolitiek is hilarisch, gevat en herkenbaar. Hij vertelt over ernstige politiek op een komischemanier, waardoor hij altijd de aandacht houdt. Er zouden meer boeken over Europa moeten verschijnendie op zo’n spitse wijze verhalen over wat er rond het Schumanplein allemaal aan de gang is.

Maar soms moet ik ook lachen om Eppink, omdatzijn betoog bijwijlen een absurde vlucht neemt.Ik vraag me dan telkens af of hij dat ook oprechtmeent. Of is het hem te doen om het imago van dejofele rebel met de foute standpunten, omdat ditelectorale sympathie losweekt bij abonnees van dekrant Het Laatste Nieuws? Het is leuk om te lezen dat er in Kopenhagen, tijdens de klimaattop in 2009, een ngo-betoging tegen global warming werdafgelast wegens de koude. Maar het wordt zorgelijkwanneer hij dit als ernstig argument gebruikt om de opwarming van de aarde ter discussie te stellen en daarmee ook de voortrekkersrol die de EuropeseUnie in die kwestie wil spelen. Eppink vertelt likkebaardend over de fouten in een belangrijk rapport over klimaatverandering, maar zegt er

Gepubliceerd in Ons Erfdeel 2010/4.

Zie www.onserfdeel.be of www.onserfdeel.nl.

169

niet bij dat dit de consensus onder ernstige wetenschappers nooit deed wankelen.

Eigenlijk ziet Eppink de Europese politiek als een soort complot van groene snuiters, socialisten,vakbonden en wereldvreemde liefhebbers van demulticulturele samenleving. De groene beweging is volgens hem de sterkste lobby in Brussel. De sukkelaarsdie het bedrijfsleven en andere kapitaalkrachtigegroepen verdedigen, komen er niet aan te pas ofmoeten het hoofd buigen zodra Greenpeace in actiekomt. Europese integratie is vandaag min of meereen communistisch project voor Eppink, en hij laat niet na om af en toe te verwijzen naar onguurvolk uit de Russische geschiedenis van de twintigste eeuw.

Europese sociale en milieuregels ziet hij niet alsgaranties voor welzijn, maar als belemmeringen voor het vrije ondernemerschap. Chemische bedrijvenmoeten volgens Eppink veel te zware regels volgenom aan te tonen dat hun producten veilig zijn. Wellicht veroorzaken sommige chemicaliën kankeren ander onheil. Wetenschappers die er veel verstandvan hebben, schreven daar dikke rapporten over. Is het dan werkelijk een gek idee om die sto¤en eerstgrondig te testen op kosten van de ondernemers die er later fraaie winsten mee zullen maken?

Ondanks de humor is De toren van Babel

haast nooit relativerend. Het is in essentie een

pessimistisch boek. Voor Eppink is het Europeseideaal verbureaucratiseerd. Europa wordt eenmuseum dat naar de periferie van de wereld kwakkelt. De beleidsmakers zijn zo begaan met het streven naar gelijkheid dat de vrijheid verlorengaat. Die vrijheid, motor van economische groei,is er nog wel op andere plekken in de wereld. De Unie verliest zichzelf volgens Eppink in micromanagement: het regelen van pietluttigheden.Europese regels over consumentenbescherming zijn inderdaad gedetailleerd. Een recent voorbeeld is de speelgoedrichtlijn, die strakke voorschriften oplegtaan bedrijven als Ferrero Rocher, de voedingsgigantdie het fameuze Kinder Surprise-ei op de markt brengt. Het is makkelijk om die regels te ridiculiseren:waarom moet Europa per se chocolade-eieren reglementeren? Maar meestal is er wel een goedereden, in dit geval de dood van enkele kinderen die zich verslikten in het speelgoed binnen in het ei.Al lang voor Obama er aan de macht kwam, beslotende federale autoriteiten in de Verenigde Staten overigens om de verkoop van datzelfde ei in Amerikate verbieden. Amerika verbiedt, Europa reglementeert,en daar wordt Eppink zenuwachtig van.

Eppink voelt zich een beetje alleen, daar in dat Europese Parlement waar haast alle fractiesonophoudelijk ijveren voor meer regels op Europeesniveau. De drift om het eigen (dus Europese)

David Cerny, Entropa, 2009.

170

actieterrein te vergroten, is zeker merkbaar bij instellingen als de commissie of het parlement.Eppink wijst er terecht op dat de macht van dat parlement vandaag veel groter is dan vaak wordtgedacht. De Europese instellingen hebben last van politieke obesitas. Daarom, aldus Eppink, is het tijd voor een vermageringskuur.

Eppink is niet tegen Europese integratie, zolangdie beperkt blijft tot enkele kerntaken (welke?) engeen rem zet op de activiteiten van het bedrijfsleven.Hij noemt zichzelf geen euroscepticus, maar De

toren van Babel ademt wel permanente scepsis uittegenover de Europese integratie van vandaag. Hetboek is echter leuker om te lezen en ideologischbeter onderbouwd dan de klassieke eurosceptischeliteratuur, die smeuïge schandalen aaneenbreidt ofafglijdt naar een racistisch pamflet tegen Turkse toetreding (daar zwijgt Eppink over, want het thema is een bron van grote onenigheid binnen de eigen fractie).

Het is goed dat Eppink in het Europees Parlementzit. Zijn visie op de Europese politiek heeft in Vlaanderen meer aanhang dan het huidige electoralegewicht van Lijst Dedecker doet vermoeden. Genuanceerd kan men zijn boek natuurlijk niet noemen. Hij belicht altijd maar één kant van demedaille, waardoor de zaken hun juiste proportieverliezen. Het hoofdstuk over het Europese budgetademt zijn liberale allergie uit tegenover een Europese belasting. Maar hij zegt niet dat dit budgetstaat voor amper 1 procent van het totale Europesebbp terwijl landen over het algemeen werken meteen budget van 33 à 55 procent van hun bbp.

Als politicus is Eppink natuurlijk niet verplichtom naast het ‘enerzijds’ ook het ‘anderzijds’ te plaatsen. Dat moeten zijn politieke tegenstandersmaar doen. Als ze dat op een even gevatte en geestige manier kunnen, dan worden de debattenover de Europese politiek voortaan niet alleen spitsmaar ook plezierig om te volgen.

HENDRIK VOS

DERK-JAN EPPINK, De toren van Babel staat in Brussel.

Pleidooi voor een Verenigd Europa van Staten, Lannoo,

Tielt, 2010, 176 p.

[B ] VOORBIJ DE IDYLLEN. BIOGRAFIE VAN SCHRIJFSTER TOP NAEFF

Wie de naam Top Nae¤ hoort en een vrouw is vanzekere leeftijd, denkt meteen aan het meisjesboekSchool-Idyllen. Top Nae¤ (1878-1953) was jong, pas tweeëntwintig, toen zij deze klassieker schreefen een schrijversleven lang bleef ze, tot haar verdriet, de auteur van dat boek waarmee ze onmiddellijk grote populariteit verwierf. Een jaareerder oogstte Top Nae¤ al een succesje met haarserieuze toneelstuk De genadeslag, dat tientallenjaren op het repertoire van toneelgezelschappenbleef staan.

Anthonetta ‘Top’ Nae¤ werd geboren in Dordrecht. Haar moeder was een dochter uit een alom gerespecteerd oud en rijk Dordts koopmansgeslacht; haar vader kwam als militair in Dordrecht terecht. Het gezin Nae¤ was “een militaire familie, stipt en gedrild”, waarin altijd weliets te verbieden, te corrigeren, te bestra¤en viel. Als enig kind vluchtte Top Nae¤ in een eigenfantasiewereld. Al op jonge leeftijd las zij veel