Versterken, ondersteunen en stimuleren van

vrijwilligerswerk in het groen

Bescherming Weidevogels

Zuid-Holland

2018

Dit jaarverslag is tot stand

gekomen in samenwerking

met 17 actieve weidevogel-

groepen in Zuid-Holland.

Naast legselbescherming

en gedragswaarnemingen

hebben zij BTS tellingen uit-

gevoerd.

In 2018 is op grotere schaal

met drones gevlogen.

Werken met de drone vraagt

meer inspanning dan ver-

wacht. De dronepiloot wordt

vaak ondersteund door vrij-

willigers in het veld die het

nest vaststellen en op soort

brengen.

De zachte winter had van half

februari tot begin maart een

ijskoude staart. Vooral voor de

kievit was dit vreselijk. Omdat het

moeilijk is in bevroren grond

voedsel te vinden, zat opvetten

er niet zo in. De sterfte was groot.

Het leverde wel interessante

waarnemingen op van kieviten

tussen de bebouwing. Een deel

van de eerste legsels zijn ver-

moedelijk verloren gegaan door

de kou. Voor de grutto’s begon

het seizoen een stuk rooskleuriger.

Zij hebben met broeden gewacht

tot het zachte weer Zuid-Holland

bereikte in de tweede week van

april.

Op 14 maart werd dan

toch het eerste ei van

Nederland én Zuid-Holland

gevonden: André Hornstra

is de gelukkige vinder.

Vanwege de vorst was het

behoorlijk onverwacht, ook

voor André.

En de eieren?

Maximaal succes: alle

drie zijn uitgekomen en

de kuikens grootgebracht!

Aantalsontwikkeling legsels:

• periode 2005-2018

• grutto, kievit, scholekster, slobeend, en tureluur

• afnemende trend kievit zet helaas door

• overige soorten redelijk stabiel met kleine

aantallen. Scholekster relatief goed

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

legsels per jaar per soort – Zuid-Holland

grutto kievit scholekster slobeend tureluur

Op landelijke schaal wordt de achter-

uitgang van de soorten onderzocht

door SOVON. Ook de dichtheden

lopen op landelijke schaal terug, zoals

hiernaast te zien op de kaarten uit

1998 - 2000 en 2013 – 2015.

Verandering in

15 jaar

Van de gevonden nesten in 2018 is 77,6% daadwerkelijk

uitgekomen. Dat is iets lager dan de laatste jaren, maar in

lijn met het langlopend gemiddelde.

Van de legsels die het afgelopen jaar verloren zijn gegaan,

is in 14,1% van de gevallen predatie de oorzaak. Dit gaat

uitsluitend om predatie van het nest.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

uitkomstpercentage, verlies en predatie

uitkomstpercentage predatie verlies overig

Legsels op de kaart

Op dit kaartje zijn de legsels van de grutto

weergegeven die voorzien zijn van een

GPS-locatie. Met een GPS locatie kan het

nest beter worden beschermd tijdens

werkzaamheden. Daarnaast helpt het in

de toekomst om de juiste weilanden van

een contract te voorzien en later te

maaien.

Aandachtspunten legsels

• Deze gegevens zijn door vrijwilligers

verzameld op agrarische percelen.

Niet alle agrariërs werken samen met

vrijwilligers. Een deel van de agrariërs

is aangesloten bij de collectieven.

Bij het samenstellen van de gegevens

is hierin geen onderscheid gemaakt.

• De legsels worden in principe enkel

gezocht op percelen waar geen

zwaar beheer contracten op liggen.

Op een deel van geschikt

broedgebied wordt daardoor minder

intensief naar legsels gezocht. Hierdoor

bestaat de kans op gemiste nesten.

• Op de beste weidevogelpercelen kijkt

men steeds meer naar het gedrag van

de vogels om het broedgebied op de

kaart te zetten en te beschermen.

Deze staan genoteerd onder

“Waarnemingen”.

Waarnemingen

Om het beheer te

verbeteren zijn gedrags-

waarnemingen op be-

drijfsniveau een goede

aanvulling op de gevon-

den legsels.

Mobiel invoeren in het veld

Mobiel invoeren groeit in populariteit. Bijna 20% van de

legsels wordt direct in het veld ingevoerd via de mobiele

site. De overige legsels worden bij thuiskomst of nog later

ingevoerd in de database. Snelle registratie maar vooral

communicatie is belangrijk om het nest te beschermen.

0

20

40

60

80

100

120

website PDA Mobiele site Drone

wijze van invoer2014

2015

2016

2017

2018

Aantal bedrijven

en vrijwilligers

Het aantal bedrijven is

afgelopen jaar per saldo

gelijk gebleven. Er zijn

bedrijven afgevallen en

bijgekomen. Het aantal

vrijwilligers is licht gestegen.

Ondanks het afvallen van

een aantal vrijwilligers zijn

er 68 nieuwe vrijwilligers in

de database bijgekomen.

Aantal bedrijven,

vrijwilligers en hectares

Het aantal hectares

waarop vrijwilligers actief

zijn blijft door de jaren heen

bijna gelijk. Met meer

bedrijven is een hoger

aantal hectares eerder te

verwachten.

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

gemiddelde leeftijd weidewachters

Gemiddelde leeftijd weidewachters

De weidewachters krijgen steeds

meer levenservaring, maar ook meer

ervaring in het werk. De gemiddelde

weidewachter doet dit werk al zo’n

8,5 jaar. De weidwachters worden

gemiddeld wel jonger.

Cursussen en kennismomenten

Samen met de groepen zijn in 2018

verschillende cursussen en kennis-

momenten georganiseerd.

In totaal zijn er 220 vrijwilligers

bijgeschoold en opgeleid,

verdeeld over momenten zoals de

Weidevogeldag, workshops

predatie en digitaal invoeren en

volledige cursussen monitoring in

twee gebieden.

Leren door te doen en uitwisseling

van kennis onderling blijkt het

meest succesvol.

E-learning

In 2018 zijn de voorbereidingen

getroffen voor een online cursus-

module Weidevogels op Leer Je

Groen. In het voorjaar 2019 wordt

de module gelanceerd. Neem een

kijkje op www.leerjegroen.nl

Tellingen

Bruto Territoriaal Succes

Afgelopen voorjaar zijn op circa

5.099 hectare Bruto Territoriaal

Succes (BTS) tellingen succesvol

uitgevoerd. Bij deze tellingen

worden grutto broedparen en

gezinnen geteld in een afge-

sloten (polder) gebied.

In de 24 getelde polders zijn

664 grutto broedparen waar-

genomen. Per jaar worden er

veelal wisselende gebieden

geteld. Het succes is daardoor

alleen per gebied bruikbaar.

0

2000

4000

6000

8000

10000

2014 2015 2016 2017 2018

BTS tellingen in aantallen

broedparen grutto gezinnen grutto hectares

BTSAandachtpunten en resultaten

De laatste jaren is er veel meer

aandacht gekomen voor BTS

tellingen als parameter voor de

kwaliteit van het beheer.

Hierdoor wordt er in veel meer

gebieden geteld, ook gebie-

den die een lagere grutto-

dichtheid kennen.

De kleuren verwijzen naar de

BTS uitkomsten per gebied:

groen = voldoende hoog broedsucces

geel = geen sterke afname, noch

voldoende toename

rood = laag broedsucces grutto zien

blauw en wit = wel geteld, maar

zonder bruikbare uitkomst, bijvoorbeeld

omdat:

• niet het hele gebied geteld is

• de data niet geschikt zijn voor een

goede vergelijking

200

250

300

350

400

450

500

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

aantal broedparen zwarte stern

Zwarte Sterns in Zuid-Holland

Na een vlammende aftrap van

het seizoen met meer

uitgelegde vlotjes dan

voorgaande jaren, viel het

uiteindelijke broedsucces van

de zwarte stern wat tegen.

Onder andere verstoring door

predatoren leidde in 2017 tot

een lager aantal broedparen

dan verwacht.

Meer informatie over zwarte

sterns?

www.zelfdoeninzh.nl/info-

tips/weide-vogelbeheer/zwarte-

sterns-in-zuid-holland/

Bollenvogels

Met de groep bollenvogel-

beschermers zijn de banden

weer aangehaald. De groep

telt al geruime tijd BMP-plots

in de bollenstreek.

De komende periode gaan

zij extra aandacht besteden

aan de patrijs in de streek.

Deze prachtige rode lijst soort

is gelukkig nog aanwezig in

de streek. Zij het in lage aan-

tallen. De werkgroep wil de

dichtheid laten groeien.