Week 7: Recht en conflict De functie van conflictbeslechting.

Week 7: Recht en conflictWeek 7: Recht en conflict

De functie van conflictbeslechting

2010Anco R.O. Ringeling

-Universiteit van Aruba –College rechtssociologie

Recht en conflictRecht en conflict

Geschilbeslechtings – of mobiliseringstheorieGeschilbeslechtings – of mobiliseringstheorieën ën ((Litigation –theories)Litigation –theories)::– De wijze waarop mensen omgaan met hun De wijze waarop mensen omgaan met hun

geschillen in de ruimste zin van het woord (dus geschillen in de ruimste zin van het woord (dus niet alleen ‘niet alleen ‘in rechtein rechte’)’)

– Van het rudimentaire voorstadium -onaangename Van het rudimentaire voorstadium -onaangename ervaringen- tot en met het uiteindelijk afsterven ervaringen- tot en met het uiteindelijk afsterven van de ontevredenheid daarovervan de ontevredenheid daarover



Recht en conflictRecht en conflict

RechtssociologischeRechtssociologische vragen ( vragen (extern perspectiefextern perspectief):):

– Hoe verlopen conflicten?Hoe verlopen conflicten?

– Welke (andere) vormen van conflictbeslechting zijn er?Welke (andere) vormen van conflictbeslechting zijn er?

– Wat is typisch aan het recht als conflictbeslechter?Wat is typisch aan het recht als conflictbeslechter?

– Waarvan is het afhankelijk of het recht wordt Waarvan is het afhankelijk of het recht wordt gemobiliseerd om het conflict op te lossen?gemobiliseerd om het conflict op te lossen?

– Wat is het profiel van de partijen die het recht inroepen Wat is het profiel van de partijen die het recht inroepen voor oplossing van hun conflict?voor oplossing van hun conflict?



Recht en conflictRecht en conflict- het verloop van conflicten -- het verloop van conflicten -

Transformatie of fases in conflicten:Transformatie of fases in conflicten:– NamingNaming een persoon moet een situatie of een persoon moet een situatie of

bejegening als onplezierig, kwetsend bejegening als onplezierig, kwetsend ervarenervaren

– Blaming: Blaming: de persoon moet dat toeschrijven de persoon moet dat toeschrijven aan een andere persoon of sociale entiteitaan een andere persoon of sociale entiteit

– Claiming: Claiming: de klacht moet worden geuit de klacht moet worden geuit tegen de andere persoon of instelling, tegen de andere persoon of instelling, waarbij verhaal (remedie) wordt verzocht.waarbij verhaal (remedie) wordt verzocht.



Recht en conflictRecht en conflict- verschillende vormen van - verschillende vormen van

conflictbeslechting -conflictbeslechting -

Schuyt onderscheidt Schuyt onderscheidt vormen van vormen van conflictbeslechtingconflictbeslechting::– Éénzijdige beslechting– In eigen beheer– Pre-juridisch– Juridisch-rechterlijk– Juridisch-politiek– Gewelddadige beslechting

De De emanciperende taakemanciperende taak van het recht:van het recht:– Ombuiging van geweld naar geweldloos– Van éénzijdig naar meerzijdig– Versterking (emancipatie) van de zwakkere partij

macht

macht

gelijkwaardiger

éénzijdig

éénzijdig

Onafhankelijkederde



Recht en conflictRecht en conflict- mobilisering van het recht -- mobilisering van het recht -

Van welke factoren is het afhankelijk of mensen het laten aankomen op een rechtszaak?

Factoren die het verloop van een geschil kunnen beïnvloeden:1.1. Kenmerken van de samenlevingKenmerken van de samenleving

2.2. Aard van het conflictAard van het conflict

3.3. KostenKosten

4.4. Kenmerken van partijenKenmerken van partijen

1. Karakter van de samenleving1. Karakter van de samenleving




1.1. De aard van de samenlevingDe aard van de samenleving– Traditionele samenlevingen: multiplexmultiplex

verhoudingenverhoudingen• Hechtere sociale verbanden; interactie in

verschillende posities en rollen• Voorkeur voor onderhandelingen en compromissen

– Moderne samenlevingen: simplexsimplex verhoudingenverhoudingen• Door arbeidsdeling interactie vanuit specifieke rollen• Minder gehecht aan continuering van onderlinge

relatie• Er wordt eerder een beroep gedaan op formele

juridische procedures

1.1. De aard van de samenlevingDe aard van de samenleving– Individualisering en toenemende (juridische) Individualisering en toenemende (juridische)

mondigheidmondigheid

– ClaimcultuurClaimcultuur

– In hoeverre zijn er andere geinstitutionaliseerde In hoeverre zijn er andere geinstitutionaliseerde vormen van conflictbeslechting?vormen van conflictbeslechting?

• PoldermodelPoldermodel• Directie Arbeid bij ontslagDirectie Arbeid bij ontslag• HuurcommissieHuurcommissie• OmbudsmanOmbudsman


Universiteit van Aruba –College rechtssociologie


2. Aard van het conflict2. Aard van het conflict




2.2. Aard van het conflictAard van het conflict: de beslechtingspyramide

3. De kosten3. De kosten




3.3. KostenKosten

– Wijze van vergoeding advocaten (no cure-no pay)

– Griffierechten

– Rechtshulpverzekeringen en wijze van uitvoering

– Immateriële kosten: stress, tijd, onzekerheid

44. De kenmerken van en relatie . De kenmerken van en relatie tussen partijentussen partijen




4.4. De relatie tussen partijen: De relatie tussen partijen: ‘‘relational relational distance’distance’

– Mensen maken minder gebruik van het recht naarmate de dichtheid van sociale relaties toeneemt

– Sociale dichtheidSociale dichtheid: aantal contacten en affectieve lading van contacten

– Verklaringen:• Bij grotere sociale dichtheid staat er meer op het spel• Bij grotere sociale dichtheid zijn er andere effectieve

middelen• Bij grotere sociale dichtheid is er vrees voor

‘besmetting’

Week 8: Recht en conflictWeek 8: Recht en conflict

Over rechters en rechtbanken



Jettinghof e.a.Jettinghof e.a.- over rechters en rechtbanken -- over rechters en rechtbanken -

Het beeld over de rechtspraak als conflict-beslechter moet worden genuanceerd

Standaardbeeld (noties) over rechtspraak:1. De rechter is een belangrijke conflictbeslechter in de samenleving2. Rechtsvinding is gebaseerd op een zorgvuldig en subtiel

beslissingsproces3. In de rechtspraak is er sprake van gelijkwaardige partijen

(‘equality of arms’)4. Rechtspraak in historisch perspectief: een aflopende zaak?



Jettinghof e.a.Jettinghof e.a.- over rechters en - over rechters en

rechtbanken rechtbanken -




1. De plaats van de rechter als conflictoplosser

De samenleving kent veel meer systemen voor conflictoplossing

Galanter: rechtspraak is slechts topje van de ‘legal iceberg’- Niets doen

- Exit (verbreking relatie)

- Private oplossingssystemen (b.v. onderhandelen)

- Op het officiële systeem georiënteerde systemen

- Procesvoering (litigation)

- Procesbeslechting (adjudication)

Pyramide-profiel van conflictbeslechting



GeschilbeslechtingsprofiGeschilbeslechtingsprofielenelen

Elk type conflict heeft zijn eigen ‘profiel’




2. De rechter tussen rechtsvinding en routine

– Van de zaken die bij de rechter komen wordt een belangrijk deel op andere wijze afgedaan dan middels een (contradictoir) vonnis (zie tabel 1 in Reader))

• bij verstekvonnis

• doordat partijen hun zaak van de rol schrappen (‘royement’)




Gelijkwaardige partijen?– Individuen vs. organisaties– ‘one shotters’ vs. ‘repeatplayers’

One shotters vs. repeat playersOne shotters vs. repeat players

Organisaties hebben meer financiële armslag– Kunnen deskundigen inhuren

– Organisaties hebben geen haast

Organisaties voeren meer processen– Leereffecten

– Kunnen contracten herformuleren op basis van jurisprudentie (zich indekken)

Organisaties kunnen het risico spreiden over groot aantal zaken– Proefprocessen



Aubert e.a.:Aubert e.a.:

– Conflictbeslechting middels rechtspraak zal afnemen

– Door toenemende complexiteit en grotere interdependentie tussen partijen, meer bereidheid tot onderhandeling en bemiddeling (mediation)

Minder belangrijke rol van de rechter wordt Minder belangrijke rol van de rechter wordt nietniet bevestigd in onderzoek:bevestigd in onderzoek:

– ‘Litigationrate’ is gestegen (civiele zaken)

– Wel vaker inschakeling mediation2010Anco R.O. Ringeling





Recht en conflictRecht en conflict- alternatieve geschilbeslechting -- alternatieve geschilbeslechting -

Alternative Dispute Resolution (ADRAlternative Dispute Resolution (ADR))– Kostenbesparing en ontlasting rechterlijke macht– Mede ontstaan vanuit aversie tegen juridisering van de

samenleving

MediationMediationVoordelen en nadelenVoordelen en nadelen

– Ontlasting van de rechtbanken

– Directe betrokkenheid van partijen bij de oplossing

– Commercialisering: gat in de markt (hogere kosten voor partijen)

– Minder rechtsbescherming: gevoeliger voor machtsverhoudingen

– Minder rechtszekerheid o.a. door ontbreken publicatieplicht



GalanterGalanter- in de schaduw van het recht -- in de schaduw van het recht -

Rechtspraak is niet alleen het wijzen van een beslissend vonnis

Rechtspraak geeft partijen ‘onderhandelings- en reguleringsvermogen’ (onderhandelingsfiches)– Rechtbanken (jurisprudentie) stellen normen

– Rechtbanken bekrachtigen onderlinge oplossingen als garantie voor nakoming

– Rechtbanken verschaffen methoden waardoor partijen inzicht verwerven in hun onderhandelingspositie (‘golden handshake’)

– Rechtbanken maken het partijen mogelijk op legitieme wijze de kosten van een geschil te laten escaleren, waardoor de waarschijnlijkheid van een onderlinge oplossing toeneemt




Keuzemogelijkheden in probleemsituaties

– Fight of flight

– Voice en/of exit




Voice No - voice

Exit ‘ik pak je toch’ flight

No - exit fight berusting

Welk alternatief past het beste bij de verzorgingsstaat?

Week 7: Recht en conflict De functie van conflictbeslechting.

Documents

Transcript of Week 7: Recht en conflict De functie van conflictbeslechting.