Pablo Picasso1881 Málaga (E) - 1973 Notre-Dame-de-Vie (F)

Femme en vertInformatie:

Datering:1909

Materiaalen techniek:

olieverf op doekAfmetingen:

124,4 x 105,3 x 4,1 cm (incl. lijst) 100,3 x 81,3 x 2,5 cm Locatie:

VAM, B0, 03, 00 Verwerving:

1954

Omschrijving

In 'Femme en vert' schildert de uit Spanje afkomstige kunstenaar Pablo Picasso met voornamelijk grijze, bruine en oker tinten het hoofd en het bovenlichaam van een vrouw tegen een achtergrond in dezelfde kleuren. Het

groen links en rechts van de hals en onder de opgetrokken arm van de vrouw springt eruit. Het gezicht is opgebouwd uit hoekige vormen. Het lichaam en de armen bevatten minder scherp afgebakende vormen. Picasso

plaatst hier grillige kleurvlekken tegen elkaar. De achtergrond is met een aantal horizontale en verticale lijnen verdeeld in vlakken. Binnen deze vlakken zijn weer verschillende kleuren tegen elkaar gezet.

In 1909 ontwikkelen Picasso en de Franse kunstenaar Georges Braque een nieuwe stijl: het kubisme. Ze gaan uit van een gegeven uit de werkelijkheid, analyseren dit, ontleden het in facetten en bouwen daaruit een nieuwe

compositie op. Daarbij abstraheren zij de vormen en combineren zij verschillende aanzichten binnen een schilderij. Er is geen sprake meer van centraal perspectief. Het doek wordt beschouwd als een plat vlak waarop

kleuren en vormen als zelfstandige elementen hun plaats krijgen. Deze kubistische visie vormt een eerste stap in de ontwikkeling naar de abstracte kunst. De eerste fase van het kubisme, die tot 1912 duurt, wordt het analytisch

kubisme genoemd. Omdat de kunstenaars zich dan vooral op vorm concentreren, houden zij hun kleurenpalet beperkt.

In 'Femme en vert' heeft Picasso zijn toenmalige vriendin Fernande Olivier, afgebeeld. Haar hoofd is het meest uitgewerkt. Picasso herleidt de verschillende onderdelen van haar gezicht en de haarpartij tot stereometrische

vormen. Deze zorgen, mede door de verdeling van licht en donker, voor een ruimtelijk effect. De linkerkant van de figuur onderscheidt zich duidelijk van de achtergrond. Aan de rechterkant zijn de vormen niet allemaal meer

ruimtelijk te lezen. Het groen onder de arm kun je zien als bank of als kussen, maar de groene vlek boven de arm is niet meer te definiëren. Ook de lichte driehoekige vorm links daarvan heeft geen eenduidige betekenis. De vormen op de achtergrond zijn evenmin als voorwerpen herkenbaar. Dit werk houdt het midden tussen een

klassiek portret en een abstract schilderij.

Carel Willink1900 Amsterdam - 1983 Amsterdam (NL)

StadsgezichtInformatie:

Datering:1934

Materiaalen techniek:

olieverf op doekAfmetingen:

87,8 x 113 cm (incl. lijst) Locatie:

VAM, B0, 04, 00 Verwerving:

1950Stroming:

1

1900Albert Carel Willink werd op 7 maart in Amsterdam geboren als de oudste van de twee zoons van Jan Willink en Wilhelmina Altes.

1913-1918Volgde middelbaar onderwijs aan achtereenvolgens het Instituut van der Hoof en de eerste vijfjarige HBS aan de Keizersgracht in Amsterdam.

1918-1919Studeerde korte tijd medicijnen waaruit een vriendschap ontstond met de latere psychiater Frits Grewel. Daarna studeerde hij tot na de propedeuse bouwkunde aan de Technische Hogeschool in Delft, waar hij eerst ook woonde; sloot vriendschap met de latere schilder Charles Roelofsz. Inmiddels had hij zich in Den Haag gevestigd, vanwaar hij in een brief van 17 november 1919 zijn ouders op de hoogte stelde van zijn besluit om kunstschilder te worden.

1920-1923Reisde via Düsseldorf naar Berlijn, waar hij eerst korte tijd studeerde aan de Staatliche Hochschule, daarna aan de internationale schilderschool van Professor Hans Baluschek. Sloot daar vriendschap met Herbert Behrens Hangeler. Maakte eerst expressionistisch werk, enigszins in de trant van Dix en Grosz, maar exposeerde in 1923 abstract werk in het Glaspalast in Moabit met de 'November-Gruppe'. Maakte aquarellen en collages die verwantschap hebben met Klee en Schwitters. Werkte enige tijd mee aan het avant-garde tijdschrift 'Het Overzicht', nam deel aan de groepen 'Der Wurf' in Bielefeld en 'Zenith' in Belgrado.

1924-1925Had na terugkeer in Amsterdam een tentoonstelling in 'Gebouw Heystee', bij gelegenheid waarvan hij zichzelf 'futurist' noemde. Werkte mee aan het tijdschrift voor constructivistische kunst 'De Driehoek', onder andere met Josef Peeters en Eddy du Perron. Met de laatste bleef hij bevriend tot diens dood in 1940. Werd lid van 'De Onafhankelijken', met wie hij in de komende jaren een aantal malen in het Stedelijk Museum te Amsterdam zou exposeren en waarvoor hij in 1927 de affiche en de catalogus ontwierp. Er ontstonden een aantal werken zoals 'De zilveren bruiloft' (1924), waarin figuratieve elementen terugkeren en waarvan de compositieopbouw aan Léger en aan collages doet denken.

1926-1930Werkte in 1926 enige tijd in het leerlingenatelier van Henri Le Fauconnier in Parijs, waar hij lijntekeningen naar naaktmodel vervaardigde. Werd geïnspireerd door het classisisme van Picasso, waaruit werken als 'Duiven' (1927) en 'Meisje met Duif' (1929) ontstonden. Trouwde in 1926 met Mies van der Meulen, die hem echter in 1928 al verliet. Willink portretteerde haar enkele malen. Met zijn eerste vrouw en Behrens Hangeler maakte hij een reis door Frankrijk tot aan de Pyreneeën: het Franse landschap en onder andere ook Lourdes verschenen in een aantal werken.

1931Maakte met zijn broer Jan een rondreis door Italië, waarbij onder andere Pisa en Florence bezocht werden. Bewondering voor het werk van De Chirico; schilderijen zoals 'Late bezoekers in Pompeï' (1931) ontstonden. Schilderde in 1931 een voor een landschap liggend naakt 'Rustende Venus', waarvoor Wilma Jeuken poseerde.

1932Had een eenmanstentoonstelling bij Kunsthandel Vecht in Amsterdam; de zo typerende 'Willink-Huizen' verschenen in het werk, onder andere op de achtergrond van portretten van Wilma en Charles Roelofsz. Willink portretteerde Wilma elfmaal, onder andere in 1932, 1938, 1940 (met kat) en 1952; daarnaast portretteerde hij hen samen in dubbelportretten in 1934 en 1957.-1933

2

Huwelijk met Wilma Henriëtte Johanna Jeuken, geboren 1905 te Amsterdam. Had een eenmanstentoonstelling in het Stedelijk Museum 'De Lakenhal' in Leiden.-1934Had exposities in Den Haag bij Kunsthandel Nieuwenhuizen Segaar en in Amsterdam bij Kunsthandel Huinck en Scherjon.

1935Betrok de woning met atelier aan de Ruysdaelkade in Amsterdam, waar hij tot aan zijn dood zou blijven wonen. Ging klassieke beelden, die hij kende van het Neues Palast in Potsdam, uit Parijs, Versailles of uit de tuin van het Rijksmuseum, verwerken in schilderijen als 'landschap met statue' en 'Het jachtslot'. Had in 1936 en 1938 een expositie bij Kunsthandel Carel van Lier.

1939Overzichtstentoonstelling in Museum Boymans in Rotterdam. Schilderijen als 'Job' (1938) en 'Simeon de pilaarheilige' (1939) - waarvoor de kunstenaar zèlf model zat - en landschappen zoals 'Château en Espagne' (1939) werden gezien als uitingen van cultuurpessimisme, die door de Tweede Wereld Oorlog bewaarheid werden.

1941Vervaardigde in opdracht een portret van Mr. J.Th. Stakenburg. Er zouden in de volgende jaren als broodwinning nog ca. 40 in opdracht gemaakte portretten, waaronder een aantal dubbelportretten, volgen. Het laatste, een portret van een jonge vrouw 'De Madonna van de Galapagos-eilanden', ontstond in 1980.

1947Maakte een reis naar Parijs, waar hij in de Jardin de Tuileries, het park van Versailles en in St. Germain-en-Laye opnieuw inspiratie opdeed, die in schilderijen werd verwerkt.

1949Tentoonstelling Stedelijk Van Abbe Museum in Eindhoven.

1950Publiceerde het essay 'De Schilderkunst in een kritiek stadium'. Zich afzettend tegen de abstracte schilderkunst van dat moment zet hij hierin zijn ideeën, over de moderne schilderkunst uiteen, met name ook over de plaats die zijn realistisch werk daarin innam.-

1951Overzichtstentoonstelling in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel.-1952Schilderde tot

1962 een zeventiental landschappen met uitheemse dieren, zoals rinocerossen, giraffen, miereneters, maraboes. Plaatste de dieren in een voor hen ongebruikelijke omgeving, waardoor vervreemding ontstond.

1953Tentoonstelling in het Waaggebouw in Nijmegen.

1955Tentoonstelling Paleis Raadhuis in Tilburg.-1956Tentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam.

1960Wilma Willink-Jeuken overleed aan een hersenbloeding. Om dit grote verlies te kunnen verwerken maakte Willink een reis naar Rome. In deze stad bezocht hij onder andere de tuinen van het Vaticaan, het Thermen-museum, de omgeving van de stad en ca. 120 km vergelegen tuinen van Bomarzo.

 

3

1961Tentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Het Thermen-museum in Rome vormde de inspiratie voor een drietal schilderijen, die in de jaren 1961-1963 ontstonden.

1962Reisde opnieuw naar Rome en de tuinen van Bomarzo, waarvan de beelden in de periode 1963/1966 in een vijftal grote schilderijen, zoals 'De eeuwige schreeuw' (1964) en 'Onnodige getuigen' (1965) zouden worden verwerkt.

1968Tentoonstelling Gemeentemuseum in Arnhem.-1969Huwelijk met Mathilda de Doelder, die hij naakt in een aantal composities opnam, onder andere in 'Fuga monialium' uit 1967.

1973Overzichtstentoonstelling in Museum Boymans-van Beuningen in Rotterdam. In dit jaar ontstond een laatste zelfportret.

1975Willink vervreemdde van Mathilda die tekenen van hoogmoedswaanzin vertoonde en nadat zij het portret van 'Wilma' uit 1952 ernstig beschadigde, bande Willink haar onmiddellijk uit zijn leven. Direct hierna deelde Willink zijn leven met een nieuwe muze: Sylvia.

1977Na de officiële scheiding van Mathilda (2 juni) huwde Willink op 5 juli de kunstenares Sylvia Maria Elizabeth Quiël (geb. 1944) met wie hij tot aan zijn dood onafscheidelijk zou blijven.Sylvia Willink werd driemaal door Willink geschilderd, onder andere tweemaal levensgroot als 'Zittend naakt' in 1976 en in 1978 als 'Rustende Venus 2' waarmee Willink symbolisch verwijst naar de gelukkige periode met zijn echtgenote Wilma die hij in dezelfde houding schilderde als 'Rustende Venus' in 1931.Overzichtstentoonstelling bij Kunsthandel Van Wisseling in Amsterdam.Onderging een zware operatie.Deelname aan de tentoonstelling 'Tendenze der Zwanziger Jahre' in Berlijn.

1980Overzichtstentoonstelling van het realistische werk in het Stedelijk Museum. In de G.I.N.-Gallery in Amsterdam werd het vroege abstracte werk getoond.Verschijnen van het standaardwerk door Prof. Hans Jaffé bij Meulenhoff/Landshoff.Bevordering tot officier in de Orde van Oranje Nassau, benoeming door de Franse staat tot het lidmaatschap van het 'Institut de France'.15 december: opening van de grote internationale tentoonstelling 'Les Réalismes' in het Centre Georges Pompidou waar Willink met vijf werken was vertegenwoordigd.

1983Werkte met Jouke Mulder aan zijn biografie 'Willinks waarheid'.Deelname aan tentoonstelling 'Zenith', Nationaal Museum in Belgrado (febr/maart).2 augustus: bij Willink werd een ongeneeslijke leverkwaal geconstateerd.Werkte aan een schilderij dat nooit af zou komen, een variatie op 'Evenwicht der krachten'.19 oktober: Albert Carel Willink overleed op 83-jarige leeftijd in zijn woonhuis te Amsterdam.Van 10 november 1984 tot 3 februari 1985 werd in het Gemeentemuseum van Arnhem, de tentoonstelling 'Terugblik op Willink' gehouden die ruim 80.000 belangstellenden tro k.Zijn weduwe Sylvia Willink-Quiël is de beheerdster van zijn nalatenschapen enig auteursrechthoudster van Willinks werk.Bovendien is 'Carel Willink ®' een geregistreerde merknaam

4

InformatieDatering:

1941

Materiaalen techniek:

olieverf op papier op linoleum

Afmetingen:139,6 x 125,4 x 5,7 cm (incl. lijst) 112 x 93,5 cm

Verwerving:1986

Afbeelding

Omschrijving

In 1941 maakt Kurt Schwitters het schilderij 'Isle of Man' op het gelijknamige eiland in de Ierse zee. Het is een abstract schilderij, opgebouwd uit organische vormen. Door deze vormen ontstaat gemakkelijk de associatie met lichaamsdelen en menselijke organen. De blauwe gebogen lijn die van linksboven naar rechtsonder loopt, zou de

contour van een buik kunnen zijn; de grote lichte vorm in het midden een baarmoeder.

Op de vlucht voor de Nazi's komt Schwitters in 1940 in een interneringskamp op het Engelse eiland Man terecht. Schwitters, die goed naturalistisch kan schilderen, krijgt daar opdrachten voor portretten. Materiaal is schaars,

maar hij krijgt toestemming om het linoleum van de vloer te gebruiken om op te schilderen. Naast zijn opdrachten maakt hij abstract werk, o.a. 'Isle of Man'. Gebruik maken van toevallig aanwezig materiaal, zoals het linoleum, is

Schwitters niet vreemd. Hij heeft veel collages gemaakt van afvalmateriaal. In één daarvan springt het woordfragment 'merz' in het oog, afkomstig van papier van de 'Commerz und Privatbank Hannover'. De klank

hiervan bevalt Schwitters en vanaf dat moment past hij de term 'Merz' op al zijn werk toe.

Schwitters' werkwijze heeft overeenkomst met die van de dadaïsten. Ook zij gebruiken onconventionele materialen en technieken, en laten ruimte voor het toeval bij het tot stand komen van hun werk. Ze brengen bewust 'antikunst', met het doel de gevestigde kunst en de burgerlijke maatschappij aan de kaak te stellen.

Schwitters breekt niet alleen bestaande waarden af; hij bouwt uit het afval nieuwe constructies. Zijn vroege werk is sterk geometrisch en sluit aan bij bewegingen als het kubisme en het constructivisme. Maar het is ook

schilderachtig. Later wordt het organischer zoals in 'Isle of Man'. In dit schilderij is de invloed van de collagetechniek nog te bespeuren. Er worden letterlijk een paar stukjes papier ingeplakt. Maar het is vooral de

manier waarop Schwitters de vlakken tegen elkaar plaatst en afsnijdt die aan een collage doet denken.

5

Kunststromingen

Femme en vert.

Kubisme: afgevlakt volume, verwarrend perspectief, collage, meerdere standpunten, stilleven, analytisch, synthetisch.

Stadsgezicht.

Klassiek realisme: Als onderwerpen de gewone mens en zijn omgeving, aandacht voor sociale omstandigheden, de werkende mens.

Isle of man.

Dadaïsme: Eén van de belangrijkste kenmerken van dada is montage. Maar dan vaak wel het soort montage waarin het toeval een grote rol speelde, niet het nauwkeurig plaatsen van de onderdelen. Zo maakte Jean Arp een collage door vierkanten te scheuren, die te laten vallen en zo op te plakken als ze neergekomen waren. Onderwerpen die werden afgebeeld waren meestal objecten of mensen. Vaak was het kunstwerk een vorm van kritiek, soms op andere stromingen (bijvoorbeeld “Daum Marries”, dat het futurisme bekritiseerd) of op oorlog, of in het geval van Kurt Schwitters, zelfs op ons afval en onze taal.

Kubisme: -

Constructivisme: Constructivisten maakten absoluut abstracte kunst, zonder daarbij hun gevoelens te proberen weer te geven (zoals sommige expressionisten dat wel deden). Hierdoor moet iedereen die ernaar kijkt, zelf een idee erover ontwikkelen, zelf een voorstelling maken van wat de kunst precies betekent. Dit is dus voor iedereen persoonlijk. Bij deze abstracte kunst werd veel gebruik gemaakt van geometrische vormen en losse elementen die door montage bij elkaar werden gebracht. Maar ook verschillende materialen kwamen terug in één kunstwerk. Dit idee was oorspronkelijk van de kubisten. Tatlin, de man die het constructivisme heeft bedacht, maakte van zijn schilderijen vaak reliëfs.

6

KUBISME.1907 - 1914is een stroming binnen de moderne kunst van het begin van de 20e eeuw.De jonge kunstenaars die Cézanne achterna gingen met de geometrische vormen werden de kubisten genoemd. Deze stroom is in twee periodes opgedeeld, het analytisch kubisme en het synthetisch kubisme.

Kenmerken analytisch kubisme:- Geheel uit wiskundige vormen, vlakjes- Alle stukjes vormen een nieuw geheel.- Eentonigheid in kleuren, veel bruin en grijs.- Het onderwerp word van verschillende kanten bekeken en tegelijk weergegeven- Er is weinig perspectief, het lijkt erg plat, en ondiep.

Kenmerken synthetisch kubisme:- Grotere vlakken- Vaak worden er echte voorwerpen materialen op het papier geplakt: stukken behang, krant, stof, etc. Dit wordt een collage genoemd

Picasso is een bekende kubist

In de beeldhouwkunst worden ook de geometrische basisvormen toegepast, zoals kubus, bol, balk, etc.

Ontstaan:

Kunsthistorisch gezien ontstond het kubisme als reactie op het intuïtieve fauvisme met zijn felle kleuren en vlakke vormen. Kubisme daarentegen ging in de richting van orde, reflectie en constructie en maakte gebruik van driedimensionaal voorgestelde vormen.

Van de 19e-eeuwse schilder Paul Cézanne, een voorloper van het kubisme, is de uitspraak dat alle vormen in de natuur in feite zijn opgebouwd uit een aantal oervormen zoals bol, kegel, cilinder en kubus. Zijn ultieme Sainte Victoires (op zijn tentoonstelling in 1907 met zijn werken van de laatste tien jaar) en Pablo Picasso's spraakmakende Les Demoiselles d'Avignon baanden de weg voor het kubisme in de schilderkunst. Volgens de dichter Max Jacob zou het kubisme uitgevonden zijn op een avondje bij Matisse, waar deze aan Picasso een Afrikaans beeldje toonde dat hij in zijn bezit had.

Het belangrijkste - en vernieuwendste - aspect van het kubisme is dat het in eerste instantie om een nieuwe manier van kijken gaat. De oude vragen: 'Hoe leg ik mijn waarnemingen vast?' en 'Hoe geef ik een driedimensionale ruimte weer op een tweedimensionaal vlak?', die ooit tot de ontdekking van het meetkundig perspectief

7

leidden, werden nu gevolgd door nieuwe vragen: 'Kan ik volstaan met weer te geven wat ik door één oog zie?' en 'Kan ik mijn waarneming vertrouwen?'

Kenmerken:

Afgevlakt volume, verwarrend perspectief, collage, meerdere standpunten, stilleven, analytisch, synthetisch.

In het kubisme wordt gebruikgemaakt van verschuivende standpunten. Een tafel kan vanuit verschillende hoeken worden bekeken. Van bovenaf als men staat, vanaf de zijkant als men zit, of van onderaf als men iets van de vloer wil oppakken. Kubisten proberen dit in een schilderij te verwerken.

In het kubisme wordt geen onderscheid gemaakt tussen driedimensionale vormen die naar de kijker toe buigen en vormen die van de kijker af moeten buigen. Kubisten maken vormen vlak en vermenigvuldigen ze dan waardoor platte vlakken met veel patronen in zachte kleuren worden geschilderd gezien vanuit verschillende hoeken.

Het woord kubisme stamt af van het Latijnse woord ‘cubus’ dat ‘dobbelsteen’ betekent. De dobbelsteen wordt vaak gebruikt bij het maken van de schilderijen. De kubisten deden net alsof de natuur alleen maar bestond uit kubussen, kegels en bollen. Alles werd dus met deze vormen getekend.

Het meest kenmerkende van het kubisme is de vereenvoudiging van alles. Kleur was niet zo belangrijk. Men gebruikte geen felle kleuren, alleen maar grijsachtige en bruine tinten. Kleur werd in een later stadium wel weer belangrijk.

Er werd een hoofdvorm getekend, maar ook de restvorm was belangrijk (het wit dat op een tekening overblijft, is de restvorm).

Belangrijke onderwerpen waren landschappen, mensen en stillevens.

Geometrisch kubisme (1907-1909)

Het geometrische kubisme liep van 1907 tot 1909 met de sterke invloed van Cézanne op de landschappen van Braque en de negersculpturale techniek van Picasso.

Braque en Picasso lieten eens en voor altijd het lineaire perspectief achterwege vanuit het besef dat het hier uiteindelijk ook maar om een manier van kijken ging, die onmogelijk de volheid van de visuele ervaring kon weergeven (laat staan de rest). Een enkeling of dwaas kijkt zoals de klassiekers schilderen, met onbeweeglijk hoofd met één oog gesloten naar de dingen die ons omringen.

In de eerste fase zoekt de kubistische kunstenaar naar de basisstructuren achter de dingen en zijn er nog herkenbare, tamelijk samenhangende vormen (zoals Huizen in L'estaque en Grand Nu van Braque, Fruits et Verre en Briquetterie à Tortosa van Picasso). De objecten vertonen een vergaande stilering: de schilderijen lijken in eerste instantie opgebouwd uit meetkundige vormen.

8

Intussen had de bekende schrijver-dichter-essayist Guillaume Apollinaire de twee protagonisten samengebracht in Le Bateau-Lavoir aan de Rue Ravignan 13 in Parijs.

Analytisch kubisme (1910-1912)

Men rekent het analytische kubisme van 1910 tot 1912.

In deze periode spat het beeld dat Picasso en Braque ons van de werkelijkheid bieden uiteen in kleine fragmentjes, die zo ingenieus aan elkaar worden gezet dat het geheel nog nauwelijks leesbaar is. De vaste vormen van de objecten worden gebroken, ontleed in alle facetten en niet beperkt tot de toevallig zichtbare facetten alleen, door ze naast en vaak over elkaar uit te beelden.

Zo komt men tot de compositions simultanées, waarbij verscheidene gezichtspunten weergegeven worden, zonder nog te denken aan enig centraal perspectief. De obsessie met vorm en structuur bracht de schilders er bovendien toe de kleur bijna volledig van ondergeschikt belang te vinden, wat de leesbaarheid in het gedrang brengt.

Tijdens het analytisch kubisme balanceren Picasso en Braque op de rand van het abstracte; ze deinzen er wel voor terug, overtuigd als ze zijn dat alleen de werkelijkheid die zich aan onze zintuigen vertoont de basis kan zijn voor kunst (voorbeelden hiervan zijn Ambroise Vollard van Picasso en Stilleven met kruik en viool van Braque).

Synthetisch kubisme (1913 - circa 1920)

Na 1913, in het synthetische kubisme wil men de breuk met de realiteit weer herstellen. Dit wil men niet doen door terug te gaan naar zijn oorspronkelijke vorm maar door de karakteristieke omtreklijn en de materie van objecten zo reëel mogelijk weer te geven. Hiervoor gebruikt men de trompe-l'oeil en de bekende collages.

Deze synthetische fase, die zich vlak voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog ontwikkelt, kan even goed de associatieve fase genoemd worden. Violen en gitaren worden herleid tot de kleur en de textuur van het materiaal waarvan ze gemaakt zijn. Tegelijk wordt gezocht naar elementen om iets te zeggen over de muziek zelf of de sfeer van de kamer (wolken, blauw, een krul hier en daar ...). In de collages met stukken van kranten, stoelbekledingen en touw wordt er niet alleen iets verteld of getoond maar komen stukjes van de werkelijkheid letterlijk in het kunstwerk terecht. Schilderijen uit de synthetische fase van het kubisme vertonen de volgende kenmerken: kleur wordt weer toegelaten, schilderijen zien eruit alsof ze met behulp van knippen en plakken uit allerlei materialen tot stand zijn gekomen, patroonornamenten in de verschillende kleurvlakken, de voorstelling wordt weer meer herkenbaar en er komt weer perspectief in het beeldvlak. Een voorbeeld is Stilleven op tafel van Braque.

Kubisme leidde tot dadaïsme en abstracte kunst.

9

10