KBO kleurt Brabant blauw

Draaiboek De liever thuis! Beurs

1

InhoudAlgemene informatie..............................................................................................................................3

Contactgegevens....................................................................................................................................5

Gegevens beurs..................................................................................................................................5

Planning..................................................................................................................................................6

Dagindeling.........................................................................................................................................6

Volgorde tests....................................................................................................................................7

Benodigdheden per test.....................................................................................................................7

Indeling vrijwilligers................................................................................................................................9

Donderdag 22 november 2018...........................................................................................................9

Vrijdag 23 november 2018.................................................................................................................9

Zaterdag 24 november.......................................................................................................................9

Begroting................................................................................................................................................9

Benodigde materiaal............................................................................................................................10

Materialen voor 3 dagen..................................................................................................................10

Andere benodigdheden per dag.......................................................................................................10

Wat houdt het begrip vitaliteit en gezond ouder worden in?..............................................................11

Metingen..............................................................................................................................................12

Meting 1: Bloeddruk.........................................................................................................................12

Meting 2: Bloedglucose....................................................................................................................14

Meting 3: Cholesterolgehalte...........................................................................................................16

Meting 4: Vitamine D.......................................................................................................................17

Meting 5: Longfunctietest................................................................................................................20

Meting 6: Lichaamsmeting...............................................................................................................21

Meting 7: Knijpkracht.......................................................................................................................24

Meting 8: Saturatie en hartslag........................................................................................................25

Meting 9: Functional Movement Screen (FMS)................................................................................26

Wat te doen bij afwijkende waarden?..............................................................................................28

Literatuurlijst........................................................................................................................................29

Bijlage 1. Enquête vrijwilligers..............................................................................................................31

Bijlage 2. Enquête: deelnemers parcours.............................................................................................33

Bijlage 3. Flyer deelnemers..................................................................................................................35

Bijlage 4. Blue-zone-health scorelijst....................................................................................................37

Blue-zone-health scorelijst...................................................................................................................38

Bijlage 5. Formulier huisarts.................................................................................................................40

2

Algemene informatie

KBO Brabant organiseert samen met Avans Hogeschool Breda en BlueZoneHealth het jaar thema “Blauwe Zones” voor 2018. Blauwe zones, ook wel Blue zones genoemd, zijn gebieden op de wereld waar mensen gemiddeld ouder worden door een bepaalde levensstijl aan te nemen. Er zijn negen kenmerken die invloed hebben op gezond ouder worden:

1. Natuurlijk bewegen: Het is van belang dat mensen zoveel mogelijk natuurlijk bewegen, dit houdt in dat mensen gaan wandelen, fietsen of in de tuin gaan werken.

2. Doel: Mensen uit de Blue Zones hebben een doel waar ze in de ochtend voor opstaan. In Okinawa wordt dit de ikigai genoemd. Een doel kan al heel simpel zijn, bijvoorbeeld ervoor zorgen dat je familie kan eten die dag.

3. Terugschakelen/ontstressen: Belangrijk is het om regelmatig te ontspannen. Langdurige stress is namelijk niet goed voor een mens. Mensen in de Blue Zones hebben op een dag een aantal momenten om even tot zichzelf te kunnen komen.

4. De 80 procent regel: Deze regel houdt in dat iemand zich maar voor 80 procent vol eet. In de regel ben je 20 minuten na de maaltijd voor 100 procent verzadigd. Dit noemt men in de Blue Zones Hara Hachibu.

5. Focus op plantaardig: In de Blue Zones eten mensen veel zelfgekweekte groenten. Mensen eten daarnaast ook veel bonen of noten en weinig vlees.

6. Wijn: De mensen in de Blue Zones drinken regelmatig wijn. Dit is dan een biologische wijn met weinig toevoegingen. Vaak drinken de mensen 1 tot 2 glazen biologische rode wijn, in het gezelschap van vrienden.

7. De juiste omgeving: In de Blue Zones kennen de mensen de omgeving goed. Er zijn goede familiebanden en vrienden zijn erg belangrijk. Vaak zijn mensen vrienden voor het leven.

8. Geloof: Heel veel mensen uit de Blue Zones zijn gelovig. Dit hoeft niet per se een godsdienst te zijn, maar kan ook gaan om spirituele activiteiten zoals meditatie.

9. Geliefden eerst: Familie komt in de Blue Zones op de eerste plaats. Mensen blijven altijd betrokken bij het gezin.

Om te kijken hoe mensen in Nederland leven wil de KBO een aantal activiteiten gaan organiseren om de gezondheid van ouderen in Nederland te meten. De testdag op de liever thuis! Beurs is er één van. Op deze beurs wil de KBO een aantal metingen uitvoeren om zo achter de gezondheid van deze ouderen te komen. Ook zal er gekeken worden of er interesse is in een e-health platform waarin alle gegevens komen te staan. Naast de testen die er uitgevoerd worden zal er ook een enquête afgenomen worden om zo te achterhalen wat de mening van de testpersonen is over de testen en het e-health platform. Het doel van het onderzoek is om mensen zich bewust te maken van hun gezondheid zodat ze daar hun levensstijl op kunnen aanpassen en zodat ze op langere termijn zelf de verantwoordelijkheid van hun gezondheid kunnen dragen.

De volgende testen zullen tijdens de testdag afgenomen worden, een uitgebreide beschrijving hiervan is verderop in dit bestand te vinden:

1. Bloeddruk2. Bloedglucose3. Cholesterolgehalte 4. Longfunctietest

3

5. Lichaamsmeting6. Knijpkracht7. Saturatie en hartslag8. Functional movement screen (FMS)9. Vitamine-D

4

Contactgegevens

KBO algemeen:

Bezoekadres Albert Luthulilaan 10 5231 HV 's-HertogenboschPostadres Postbus 3240 5203 DE 's-HertogenboschTelefoon 073-644 40 66E-mail info@kbo-brabant.nl

Marieke Pette, organisator vitaliteitsdagen

mpette@kbo-brabant.nl

Edo Kokje, student Avans hogeschool

e.kokje@student.avans.nl

Sietske Sprenkels, student Avans hogeschool

s.sprenkels@student.avans.nl

Evi van Heijnsbergen, student Avans hogeschool

ejg.vanheijnsbergen@studen.avans.nl

Gegevens beurs

Wanneer: 22 t/m 24 november 2018

Waar: Beursgebouw Eindhoven

Lardinoisstraat 8, 5611 ZZ Eindhoven

Tijd: van 10.00u tot 17.00u

5

PlanningDagindeling9.30 – 10.00: ontvangst, kennismaken, koffie, rondlopen, kijken of alles klaarstaat, uitdelen declaratieformulier, afspraken lunch

10.00 – 10.30: instructies voor de vrijwilligers

10.30 – 12.30: mogelijkheid om testen te doen

12.30 – 13.30: lunch en beursbezoek

13.30 – 14.00: installeren, spullen bijvullen, eventuele vragen

14.00 – 16.00: mogelijkheid om testen te doen

10.30 – 11.00: lezing 1

13.00 – 13.30: lezing 2 (mogelijkheid voor vrijwilligers om lezing te bezoeken)

14.30 – 15.00: lezing 3

16.00 – 16.30: afronden, evaluatie, enquête vrijwilligers afnemen (deze enquête is te vinden in bijlage 1)

Meting Geschatte benodigde tijdBloeddruk, Hartslag en saturatie 3 minLichaamsmeting 5 minGlucosemeting 5 minCholesterol 5 minFMS 10 minKnijpkracht 3 minVitamine D 5 min + 15 min wachten op uitslagLongfunctietest 3 minEnquête 5 min

6

Volgorde testsTijdens de beurs hebben de testpersonen de keuze uit 2 verschillende routes. De korte route bevat tests waarvan de uitslag meteen duidelijk is. Bij de langere route moet voor sommige test gewacht worden op de uitslag. In de tijd dat mensen moeten wachten zal een enquête afgenomen worden.

Korte route:

- Bloeddruk- Hartslag en saturatie- Lichaamsmeting- Knijpkracht - Glucosemeting- Cholesterol

Lange route:

- Bloeddruk- Hartslag en saturatie- Lichaamsmeting- Glucosemeting- Cholesterol- FMS- Knijpkracht- Vitamine D- Longfunctietest- Enquête (enquête voor deelnemers is te vinden in bijlage 2)

Benodigdheden per test In onderstaande tekst zijn alle benodigdheden per test benoemd. Het is aan de vrijwilliger om te bepalen hoe hij of zij alles weg wil zetten, zolang deze benodigdheden maar binnen handbereik liggen.

Benodigdheden bloeddruk

- Bloeddrukmeter (handmatig of digitaal) - Indien handmatige bloeddrukmeter: stethoscoop - Vochtige doekjes voor schoonmaken- Evt. handalcohol

Benodigdheden glucose

- Glucosemeter - Strips - Veilige priknaaldjes - Alcoholdoekjes voor het ontsmetten van de huid - Kleine gaasjes - Vochtige doekjes voor het schoonmaken- Handschoenen (maat S/M/L) - Handalcohol

Benodigdheden cholesterol

- Cholesterolmeter

7

- Strips - Veilige priknaaldjes - Alcoholdoekjes voor het ontsmetten van de huid - Kleine gaasjes - Vochtige doekjes voor het schoonmaken- Handschoenen (maat S/M/L)- Handalcohol

Benodigdheden vitamine D

- Veilige priknaaldjes - Cube reader- Cassettes - Alcohol doekjes voor schoonmaken vinger- Kleine gaasjes - Buffer vloeistof - Collection tubes - Vochtige doekjes om schoon te maken - Handschoenen (S/M/L)- Handalcohol

Benodigdheden longfunctie

- Neusklem- Threshold IMT - Vochtige doekjes om schoon te maken - Evt. handalcohol

Benodigdheden lichaamsmeting

- Weegschaal - Vochtige doekjes om schoon te maken- Evt. handalcohol

Benodigdheden knijpkracht

- Knijpkrachtmeter- Vochtige doekjes - Evt. handalcohol

Benodigheden saturatie en hartslag

- Saturatiemeter- Vochtige doekjes om schoon te maken- Evt. handalcohol

Benodigdheden FMS- FMS systeem- Vochtige doekjes om eventueel schoon te maken - Evt. handalcohol

8

Indeling vrijwilligers

Donderdag 22 november 2018

1. Knijpkracht Jo Lamers2. Bloeddruk, hartslag, saturatie Jack Donkers3. Lichaamsmeting Joop Spoorenberg4. Glucose, cholesterol, vitamine D Irma Gommers5. FMS Piet de Regt6. Longfunctietest, enquête Elly Stalenberg

Reserve: Humphrey Djadoenath

Vrijdag 23 november 2018

1. Knijpkracht Caroline van Iersel2. Bloeddruk, hartslag, saturatie Bieneke de Waal3. Lichaamsmeting Hans v.d. Acker4. Glucose, cholesterol, vitamine D Muphrey Djadoenath5. FMS Elly Stalenberg6. Longfunctietest, enquête Annie Engelen

Reserve: Ben Lamers

Zaterdag 24 november

1. Knijpkracht Piet v.d. Hurk 2. Bloeddruk, hartslag, saturatie Monique Streur3. Lichaamsmeting Martin v.d. Akker4. Glucose, cholesterol, vitamine D Hans v.d. Acker5. FMS Bieneke de Waal6. Longfunctietest, enquête Rian van Gelder

Reserve: Ben Lamers

Begroting- Logo ontwikkelen 250 euro- Reiskosten vrijwilligers 750 euro- Verzendkosten 350 euro - Lunch 300 euro - Cadeautjes en versnaperingen 350 euro - Onvoorzien 250 euro

9

Benodigde materiaal

Materialen voor 3 dagen

Wat AantalVochtige doekjes 3000Glucose strips 600Cholesterol strips 600Pipetjes voor cholesterol 600Opzetstukjes longfunctietest 300Priknaalden 1200Neusklem voor longfunctietest 6Plastic handschoenen (latex vrij) 12 dozen maat M, 5 dozen maat S, 5 dozen

maat LTest strips vitamine D 40 (liever meer)Handalcohol Pompflacon sterillium 500ml 12

Andere benodigdheden per dag

Wat AantalBloeddrukmeter 1Hartslag en saturatiemeter 1Weegschaal 1Glucosemeter 1Cholesterolmeter 1Knijpkrachtmeter 1FMS 1Vitamine D test 1Longfunctietest 1Uitgeprinte formulieren 200Uitgeprinte enquêtes 100Tafels 14Stoelen 30Prullenbakken 2 Naaldencontainers (groot) 1pennen 200Bak voor enquêtes 1Promotiemateriaal -Eten en drinken voor vrijwilligers -

10

Wat houdt het begrip vitaliteit en gezond ouder worden in?

Uit een onderzoek van het RIVM (2011) telde Nederland in 2010 bijna 2.6 miljoen ouderen. Dit is bijna 16 procent van de bevolking wat op dat moment 65 jaar of ouder was. Van al deze 65-plussers is meer dan een kwart 80 jaar of ouder, wat vier procent van de bevolking is. De verwachting is dat er in 2050 meer dan 4.5 miljoen ouderen in Nederland zijn. Dit betekent dat dan 25 procent van de bevolking ouder is dan 65 jaar. Ook het aandeel ouderen van 80 jaar of ouder wordt hoger, dit wordt namelijk 25 tot 40 procent van de 65- plussers.

Vitaliteit staat letterlijk voor levenskracht. Er staan bij de term vitaliteit drie begrippen centraal: energie, motivatie en veerkracht. Bij energie gaat het erom dat iemand zich energiek voelt. Bij motivatie gaat het om het stellen van doelen in het leven en ook de moeite doen om deze daadwerkelijk te behalen. Veerkracht is de persoonlijke kracht om met de dagelijkse ups en down om te kunnen gaan. Een vitaal persoon heeft kracht, vermogen en wil om op een positieve manier het leven in te richten (hogeschool Leiden, z.d).

Volgens de Hogeschool Leiden (z.d.) zijn er een aantal bepalende factoren die bepalen hoe de vitaliteit is. De eerste belangrijke factor is de mate waarin iemand regie heeft over zijn of haar leven. Daarnaast spelen sport en beweging, voeding en slaapt en het werk en de omgeving een belangrijke factor. Als laatste is de mate van verbinding met de natuur van invloed op hoe vitaal een persoon is.

Gezond ouder worden betekent niet dat iemand niet ziek is. Andersom betekent dit dat ouderen die ziek zijn, niet per definitie beperkt hoeven te zijn in het dagelijks functioneren. De helft van de zelfstandig wonende Nederlandse ouderen leeft namelijk met één of meerdere chronische ziekten. Ondanks dat, voelt twee derde van de zelfstandig wonende ouderen geen fysieke beperkingen en meer dan de helft voelt zich gezond (RIVM, 2011).

Volgens Beard, Carvalho, Sumi, Officer en Thiyagarajan (2017) is momenteel één mondiale trend duidelijk zichtbaar: populaties worden ouder en dit heeft een effect op alle aspecten rondom de samenleving. Echter wordt gesteld dat ook al worden mensen ouder, het onduidelijk blijft of we ook gezond ouder worden. De chronologische leeftijd is een slechte indicator van hoe gezond een persoon is. De gezondheid van een individu hangt samen met wat deze persoon in het leven heeft meegemaakt. Zo stellen Venkatapuram, Ehni en Saxena (2017) dat er een zwak verband is tussen de leeftijd en fysieke en mentale achteruitgang. Andere aspecten uit iemands leven, zoals gedrag, genetica en sociale factoren hebben een grotere invloed op hoe mensen ouder worden en op hoe de kwaliteit van leven dan is. De Wereld Gezondheids Organisatie (2015, zoals beschreven in Beard, Carvalho, Sumi et al, 2017) biedt een beleid waarin de oudere generatie wordt meegenomen. Er wordt dan niet gekeken naar of er ziekten ontbreken, maar naar hoe mensen kunnen functioneren en wat voor de ouderen belangrijk is

11

Metingen

In de volgende hoofdstukken wordt uitgelegd wat de verschillende tests inhouden. Ook wordt er verteld wat de risico’s zijn per meting. Verder wordt er verteld hoe de tests uitgevoerd moeten worden door de vrijwilligers en wat de benodigdheden zijn per test. In Bijlage 3 is een flyer te vinden voor de deelnemers van het parcours, waarin kort de metingen worden uitgelegd. Daarnaast wordt uitleg gegeven over Blue Zones en vitaliteit. De uitkomsten van de metingen kunnen worden ingevuld in de scorelijsten welke te vinden zijn in bijlage 4.

Meting 1: Bloeddruk

De definitie van bloeddruk is: de kracht die door het bloed wordt uitgeoefend op de vaatwanden, als gevolg van de druk die de contractie van het hart teweegbrengt en van de elasticiteit van de vaatwanden. De bloeddruk bestaat uit een systolische druk (bovendruk) en een diastolische druk (onderdruk).

Systolische druk is de maximale bloeddruk die gemeten wordt. De diastolische druk is de minimale bloeddruk die gemeten wordt. De bloeddruk wordt als volgt genoteerd: bovendruk/onderdruk mmHg.

De ideale bloeddruk is 120/80 mmHg.

Risico’s bloeddruk

Er is sprake van hypertensie (te hoge bloeddruk) wanneer de bloeddruk hoger is dan 140/90 mmHg. Er is sprake van hypotensie (te lage bloeddruk) wanneer de bloeddruk lager is dan 90/60 mmHg.

Wanneer de bloeddruk gedurende langere tijd te hoog is, dan komen de slagaderwanden onder te veel druk te staan, waardoor de wanden nog minder soepel en elastisch worden. Dit verhoogd dan weer de bloeddruk, waardoor er een vicieuze cirkel ontstaat. Het risico op slagaderziekte wordt groter. Slagaderziekte kan leiden tot een hartinfarct of een beroerte (hartwijzer, z.d.)

Benodigdheden

- Bloeddrukmeter (handmatig of digitaal) - Indien handmatige bloeddrukmeter: stethoscoop - Vochtige doekjes voor schoonmaken

Hoe werkt de bloeddrukmeter?

De bloeddrukmeter meet de bloeddruk. Dit is een non-invasieve meting, waarbij een band om de arm van de persoon wordt geplaatst. Deze band moet twee centimeter boven de binnenkant van de ellenboog zitten. In de band van de bloeddrukmeter, is een pijl te zien. De band moet zo geplaatst worden dat de pijl aan de binnenkant van de arm zit.

Vervolgens kan of handmatig of geautomatiseerd de bloeddruk worden gemeten. De band wordt altijd iets verder opgepompt dan de werkelijke bloeddruk is in verband met het feit dat gedurende de meting lucht uit de band loopt. Er wordt altijd wat verder opgepompt, zodat goed gemeten kan worden wanneer de hartslag weer voelbaar is. De bovendruk wordt vastgesteld wanneer voor het eerst de bloeddruk weer hoorbaar (handmatig) is of voelbaar voor het apparaat, de onderdruk wordt

12

vastgesteld wanneer er geen bloeddruk meer hoorbaar (handmatig) is of wanneer het apparaat geen bloeddruk meer voelt. Dit betekent dan dan de aderen volledig open staan en bloed goed door kan stromen. Wanneer er handmatig gemeten wordt, dan is het van belang dat er ook een stethoscoop aanwezig is om de bloeddruk te kunnen horen.

Waar op gelet moet worden

- Let erop dat er tijdens de meting niet gepraat wordt, dit kan de meting beïnvloeden. - De arm moet tijdens de meting ontspannen zijn.- Er mag niet gemeten worden aan de arm wanneer er sprake is van verlamming, okseltoilet,

wond of oedeem (vocht).

13

Meting 2: Bloedglucose

Het is van belang dat de bloedglucosewaarde gecontroleerd wordt, omdat er bij ouderen vaak diabetes mellitus type 2 ontstaat. Diabetes mellitus type 2 is een ziekte waarbij het lichaam niet goed op de insuline reageert, ook wel insulineresistentie, waardoor er een te hoge bloedglucosewaarde is en er dus teveel suiker in het bloed achterblijft. (diabetesverenigingnederland, 2018).

Risico’s diabetes mellitus

Mensen lopen het risico om een hypoglykemie of hyperglykemie te krijgen. Dit houdt respectievelijk in dat de bloedsuikerspiegel veel te laag of veel te hoog is.

Daarnaast kunnen er op de lange termijn problemen optreden. Met name aan de voeten, ogen en nieren kunnen problemen ontstaan.

Referentiewaarden

De bloedglucosemeter geeft bepaalde waarden. Deze moeten als volgt zijn:

Waarden wanneer nuchter geprikt is:

- Onder de 6.1 mmol/l – geen diabetes mellitus - Tussen de 6.1 en 6.9 mmol/l – voorstadium diabetes mellitus - Boven de 6.9 mmol/l – diabetes mellitus geconstateerd

Waarden niet nuchter geprikt:

- Onder de 7.8 mmol/l – geen diabetes mellitus - Tussen de 7.8 en 11.0 mmol/l – voorstadium van diabetes mellitus - Boven de 11.0 mmol/l – diabetes mellitus geconstateerd.

Benodigdheden

- Glucosemeter - Strips - Veilige priknaaldjes - Alcoholdoekjes voor het ontsmetten van de huid - Kleine gaasjes - Vochtige doekjes voor het schoonmaken- Handschoenen (S/M/L)

Hoe werkt de glucosemeter

De glucosemeter wordt gebruikt om de glucose te meten die aanwezig is in het bloed. Dit is een invasieve meting, waarbij bij de persoon een vingerprik wordt uitgevoerd. De vingerprik gebeurt aan de wijs-, middel-, of ringvinger. Voorafgaand aan het prikken wordt de vinger schoongemaakt met alcohol. Dit moet 30 seconden drogen. Er wordt schoongemaakt met alcohol, omdat er altijd voedingsresten op de vingers kunnen zitten, waardoor de meting wordt beïnvloedt. Er komt een druppel bloed, en deze wordt opgevangen op de strip. Deze strip stop je vervolgens in het apparaat en de glucosewaarde verschijnt op het scherm (diabetesvereninging Nederland, 2018). De waarde wordt altijd aangeduid als .. mmol/l.

14

Waar op gelet moet worden:

- Let erop dat de vingers met alcohol worden schoongemaakt en dat er 30 seconden gewacht wordt. Als er niet 30 seconden wordt gewacht, dan is de meting vaak niet betrouwbaar omdat de alcohol niet droog is.

- Maak de vinger schoon voordat je het apparaat gaat klaarmaken. - Ga niet in de vinger knijpen om bloed te verkrijgen. De vinger moet “gemolken” worden,

langs de gehele vinger wordt een kleine beetje druk gegeven met wrijving, maar je mag niet in de vinger top knijpen om bloed te verkrijgen, dit kan de meting beïnvloeden.

15

Meting 3: Cholesterolgehalte

Volgens de Hartstichting (z.d.) zijn er een aantal soorten cholesterol. Dit zijn LDL, HDL cholesterol of het triglyceridengehalte. Een verlaagd HDL met een verhoogd LDL en verhoogd triglyceriden is ongunstig voor het risico op hart- en vaatziekten. Een verhoogde waarde van het LDL cholesterol kan ervoor zorgen dat er slagaderziekten ontstaan. LDL zorgt ervoor dat cholesterol van de lever door het lichaam gaat, terwijl HDL ervoor zorgt dat het cholesterol terug naar de lever gaat om daar te worden afgebroken. Daarom is LDL het slechte cholesterol (hartwijzer, z.d.). Op de lange termijn is een te hoog cholesterolgehalte gevaarlijk.

Referentiewaarden

Totaal cholesterolgehalte: lager dan 5.0 mmol/l is wenselijk. Wanneer deze 8.0 mmol/l of hoger is dan is deze sterk verhoogd.

LDL (“slecht cholesterol”): waarde lager dan 2.5 mmol/l is wenselijk.

HDL (“goed cholesterol”): voor mannen hoger dan 1.0 mmol/l en voor vrouwen hoger dan 1.2 mmol/l (hartstichting, z.d.)

Triglyceriden: geen streefwaarden.

Benodigdheden

- Cholesterolmeter - Strips - Veilige priknaaldjes - Alcoholdoekjes voor het ontsmetten van de huid - Kleine gaasjes - Vochtige doekjes voor het schoonmaken- Handschoenen (S/M/L)

Hoe werkt de cholesterolmeter

De cholesterolmeter wordt gebruikt om het cholesterolgehalte in het bloed te meten. Dit is ook een invasieve meting, omdat ook voor deze test een vingerprik uitgevoerd moet worden. De vingerprik gebeurt aan de wijs-, middel-, of ringvinger. Voorafgaand aan het prikken wordt de vinger schoongemaakt met alcohol. Dit moet 30 seconden drogen. Er wordt schoongemaakt met alcohol, omdat er altijd voedingsresten op de vingers kunnen zitten, waardoor de meting wordt beïnvloedt. Wanneer er een druppel bloed is, wordt deze opgevangen middels een kleine pipet. Vervolgens wordt het bloed vanuit de pipet op de speciale strip gedruppeld. De waarde verschijnt vervolgens op het scherm.

Waar op gelet moet worden:

- Let erop dat de vingers met alcohol worden schoongemaakt en dat er 30 seconden gewacht wordt. Als er niet 30 seconden wordt gewacht, dan is de meting vaak niet betrouwbaar omdat de alcohol niet droog is.

- Maak de vinger schoon voordat je het apparaat gaat klaarmaken. - Ga niet in de vinger knijpen om bloed te verkrijgen. De vinger moet “gemolken” worden,

langs de gehele vinger wordt een kleine beetje druk gegeven met wrijving, maar je mag niet in de vinger top knijpen om bloed te verkrijgen, dit kan de meting beïnvloeden.

16

Meting 4: Vitamine D

Vitamine D is een vet oplosbare vitamine en is een van de weinige vitamines die het lichaam zelf kan maken. Onder invloed van zonlicht maakt heet lichaam vitamine D, ook haalt het lichaam vitamine D uit voeding. Vitamine D komt in de voeding in twee vormen voor: vitamine D2 (ergocalciferol) en D3 (cholecalciferol). Beiden worden gevormd door uv-straling. Vitamine D wordt opgenomen in de darm als er ook olie of vet aanwezig is (voedingscentrum, z.d.).

Vitamine D is belangrijk voor sterke botten en tanden (voedingscentrum, z.d.). Vitamine D stimuleert ook de aanmaak van afweercellen en zorgt ervoor dat iemand minder vatbaar is voor infecties (persoonlijke gezondheidscheck, z.d.).Daarnaast is vitamine D nodig om botontkalking zoveel mogelijk te beperken en hierdoor wordt het risico op osteoporose op latere leeftijd verminderd. Vitamine D speelt ook een belangrijke rol bij het in stand houden van de spierfunctie.

Vitamine D kan middels een vingerprik gemeten worden, en zo kan worden vastgesteld of iemand dagelijks een extra supplement zou kunnen innemen of dat de waarde van vitamine D in het bloed te hoog is (persoonlijke gezondheidscheck, z.d.)

Referentiewaarden

De normaalwaarde van vitamine D 25 – 100 nmol/l (labuitslag, 2018).

De waarde van vitamine D kan verhoogd of verlaagd zijn. De gevolgen van een te laag vitamine D kunnen bij volwassenen en ouderen zijn dat op den duur botontkalking ontstaat of dat er osteoporose en/of spierzwakte optreedt. Een verhoogd vitamine D gehalte kan alleen voorkomen door langdurig gebruik van teveel supplementen. Bij langdurig hoge doseringen kunnen kalkafzettingen ontstaan in het lichaam (voedingscentrum, z.d.).

Hoe verloopt de meting (informatie en afbeeldingen afkomstig van prodiag, z.d.)

Uitvoeren vingerprik

Stap 1: draai de lancetdop eraf en werp deze weg. Niet trekken!

Stap 2: druk het platform stevig tegen de monsterplaats en druk op de injectieknop. De lancet wordt automatisch teruggetrokken.

Monster verzamelen

Stap 1: bereid te collection tube door het toevoegen van 5 druppels buffer uit het buffer flesje.

Stap 2: houdt de afname buis horizontaal en breng de punt van de afnamebuis tegen de buitenkant van de druppel bloed. De afname buis vult zich vanzelf door de capillaire werking.

Stap 3: neem de afnamebuis en plaats deze in de collection tube. Druk stevig aan.

Stap 4: zwenk de collection tube met afname buis 3-4 keer steving, zodat het bloed volledig in de buffer mengt.

Stap 5: verwijder de dop van de afname buis

Stap 6: draai de collection tube afnamebuis in zijn geheel en druppel 3 volledige druppels op de monsterplaats (S) van de test cassette.

17

De reactie wordt gestart en kan na 15 minuten worden afgelezen.

Kwalitatieve bepaling met kleurenkaart

NA 15 minuten zijn twee gekleurde lijnen zichtbaar in de Controle (C) en Test (T) velden. Vergelijk de intensiteit van de kleur van de lijn in het Test (T) veld met de twee voorbeelden op de kleurenkaart.

Kwantitatieve bepaling

Stap 1: plaats de test cassette in de adapter.

Stap 2: plaats de cube reader op de adapter.

Stap 3: zet de cube reader aan.

Stap 4: laad de vitamine D test en lot de specifieke gegevens van de RFID kaart in de cube reader.

Stap 5: start meting

Benodigdheden

- Veilige priknaaldjes - Cube reader- Cassettes - Alcohol doekjes voor schoonmaken vinger

18

- Kleine gaasjes - Buffer vloeistof - Collection tubes - Vochtige doekjes om schoon te maken - Handschoenen (S/M/L)

Waar op gelet moet worden:

- Let erop dat de vingers met alcohol worden schoongemaakt en dat er 30 seconden gewacht wordt. Als er niet 30 seconden wordt gewacht, dan is de meting vaak niet betrouwbaar omdat de alcohol niet droog is.

- Maak de vinger schoon voordat je het apparaat gaat klaarmaken. - Ga niet in de vinger knijpen om bloed te verkrijgen. De vinger moet “gemolken” worden,

langs de gehele vinger wordt een kleine beetje druk gegeven met wrijving, maar je mag niet in de vinger top knijpen om bloed te verkrijgen, dit kan de meting beïnvloeden.

19

Meting 5: Longfunctietest

Een longfunctietest wordt gebruikt om vast te stellen of iemand astma of COPD heeft.

Astma: aandoening van de luchtwegen. De luchtwegen zijn regelmatig vernauwd. Er kan minder lucht doorheen en men wordt benauwd. Bij astma zijn de luchtwegen overgevoelig voor bepaalde prikkels, waardoor de spieren samentrekken en de wand van de luchtwegen ontstoken raakt (huisartsenpraktijk Smilde, z.d.).

COPD: aandoening van de luchtwegen. Bij COPD raken vooral de kleine vertakkingen van de luchtwegen beschadigd doordat er voortdurend ontstekingen zijn. De oorzaak van deze ziekte is vaak roken(huisartsenpraktijk Smilde, z.d.).

Het onderzoek is niet pijnlijk, belastend of onprettig (longforum advieslijn, 2012)

In de koffer wordt de longfunctie getest met de threshold meters. Er zijn twee versies, namelijk:

- Threshold PEP: de uitademing wordt getraind, door tegendruk bij het uitademen gaan de luchtwegen open en worden de spieren die bij het hoesten gebruikt worden sterker, schaal van 0-20 cm (trainjelongen, z.d.).

- Threshold IMT: traint de inademingsspieren. Dit zorgt voor een diepere en krachtigere ademhaling en vermindering van kortademigheid (trainjelongen, z.d.).

De weerstand van beide apparaten is gemakkelijk in te stellen en kan trapsgewijs worden verzwaard (trainjelongen, z.d.).

Hoe verloopt de meting

De Threshold moet opgedraaid worden tot de waarde die een persoon maximaal aan kan. De persoon heeft de neusklem op de neus en neemt het mondstuk in de mond. De persoon gaat (krachtig) in en uitademen.

Referentiewaarden

Geen duidelijke referentiewaarde. Waarde op de threshold meters is leidend.

Benodigdheden

- Neusklem- Threshold IMT - Vochtige doekjes om schoon te maken

Waar op gelet moet worden

- Gebruiken neusklem - Schoonmaken neusklem na elke meting- Schoonmaken threshold IMT meter

20

Meting 6: Lichaamsmeting

De weegschaal die in het parcours gebruikt wordt is een digitale weegschaal. Deze weegschaal kan verschillende zaken meten welke in onderstaande tekst worden uitgelegd.

De meting:

De meting is eenvoudig uit te voeren. De persoon gaat op de weegschaal staan, zonder schoenen, en pakt de hendel vast en houdt deze ongeveer op heuphoogte (armen zijn ontspannen naar beneden). Vervolgens doet de weegschaal de meting en verschijnen de resultaten.

De weegschaal moet wel ingesteld worden op de persoon die erop komt staan. Dit doe je door op SET te drukken wanneer de weegschaal uitstaat. Je doorloopt de verschillende onderdelen die ingevuld moeten worden. De getallen kunnen aangepast worden middels de pijltjes omhoog (om cijfers omhoog te laten gaan) en omlaag (om cijfers omlaag te laten gaan).

Achtergrond informatie resultaten:

Met de resultaten van de weegschaal kunnen een aantal zaken berekend worden.

Allereerst het BMI. BMI staat voor Body Mass Index (encyclo, 2018). Je BMI bereken je door je lengte te delen door je gewicht in het kwadraat (supersnelgezond, z.d.)

Je BMI is afhankelijk van je geslacht en je leeftijd.

In onderstaande tabel 1 zijn de waarden van het BMI te zien:

Tabel 1: waarden BMI (supersnelgezond, z.d.)

Vrouwen Mannen Resultaat <18.6 <20.0 Ondergewicht: te licht, te

mager, aankomen gewenst. 18.7 – 23.8 20.1 – 25.0 Gezond gewicht: normaal

gewicht. Richting bovengrens opletten

23.9 – 28.5 25.1 – 30.0 overgewicht: te hoog gewicht, raadzaam om te vermageren. Boven de 27 altijd afvallen!

28.6- 40.0 30.1 – 40.0 Vetzucht (ook wel obesitas of adipositas genoemd): gevaarlijk overgewicht met een verhoogd risico op ziekten

> 40 > 40 Extreme vetzucht: grote kans op ziekten

Naast het BMI kan ook het vetpercentage gemeten worden, het vet rondom je organen, de spiermassa, vochtpercentage, botmassa en je metabolische leeftijd, dus de leeftijd van lichaam, kan gemeten worden.

21

Vetpercentage: in onderstaande tabel 2 is te zien wat het vetpercentage naar gelang leeftijd en geslacht moet zijn om gezond te zijn.

Tabel 2: vetpercentage (Nijenhuisvitaliteitstraining, z.d.)

Vet rondom organen: ook wel viscerale vet. Een waarde tussen 1 en 12 wijst erop dat er een gezonde viscerale vetwaarde is. Een waarde tussen 13 en 59 betekent dat er een ongezonde vetwaarde is (gewichtsconsulent Amanda, 2018)

Spiermassa: vrouwen hebben normaal een spiermassa tussen de 34 en 44 procent. Mannen hebben normaliter een waarde tussen de 40 en 48 procent. Hoe meer iemand sport en beweegt, hoe meer spiermassa (leef.nl, 2017).

Vochtpercentage: voor vrouwen is het het gezondste wanneer deze waarde licht tussen 45 en 60 procent. Voor mannen is dit tussen de 50 en 65 procent. Met het ouder worden daalt het vochtpercentage tot ongeveer 50 procent met 75 jaar (gewichtsconsulent Amanda, 2018).

Botmassa: geeft de massa van botmineraal in het lichaam. Wanneer iemand beweegt en spierweefsel ontwikkelt, heeft iemand sterkere en gezondere botten. Onderstaande zijn de waarden voor mannen en vrouwen naar gelang gewicht (gezond en well afvallen, 2015):

Vrouwen

- Minder dan 50 kg: 1.95 kg botmassa- 50-75 kg: 2.4 kg botmassa - 75 kg en meer: 2.95 kg botmassa

Mannen

- Minder dan 65 kg: 2.66 kg botmassa- 65-96 kg: 3.29 kg botmassa - 95 kg en meer: 3.69 kg botmassa

Benodigdheden

- Weegschaal - Vochtige doekjes om schoon te maken

22

Waar op gelet moet worden

- Mensen mogen niet zwaarder zijn dan 150 kg - Mensen met een pacemaker mogen niet op de weegschaal - Bij elke persoon opnieuw de weegschaal instellen, anders is de meting niet correct. LET OP:

weegschaal moet hiervoor UIT staan.

23

Meting 7: Knijpkracht

De hoeveelheid kracht in de armen wordt gemeten. Dit is dan representatief voor de kracht die iemand in zijn gehele lichaam heeft. De handknijpkracht is gerelateerd aan de totale spierfunctie en de totale spiermassa in het lichaam. Zowel de spiermassa als de spierfunctie nemen af bij het ouder worden. Lage waardes van handknijpkracht correleren met verminderde mobiliteit, slechte functionele status, verhoogde kans op ziekten en een verhoogd risico op overlijden.

Om de test goed uit te voeren dient de knijper op nul te worden gezet. Vervolgens is het aan de proefpersoon om zo hard mogelijk te knijpen. De knijper geeft vervolgens een getal aan, dat is de knijpkracht van de proefpersoon.

Referentiewaarden

Onderstaande tabel 3 geeft de referentiewaarden weer voor de handknijpkracht volgens Webb (1989). Deze zijn opgesteld aan de hand van geslacht en leeftijd.

Tabel 3: referentiewaarden knijpkracht man en vrouw naar leeftijd

Benodigdheden

- Knijpkrachtmeter- Vochtige doekjes

Waar op gelet moet worden

- Tijdens de meting moet de persoon de arm naar beneden houden en zo hard mogelijk knijpen.

- Vergeet niet de meter na elke meting op nul te zetten. Indien dit niet gebeurt is de waarde niet betrouwbaar.

- Na de meting apparaat schoonmaken in verband met hygiëne.

24

Meting 8: Saturatie en hartslag

Wat is de saturatiemeter?

Deze meet het zuurstofgehalte in het bloed. Deze moet tussen de 95 en 100 procent zijn. Bij mensen met bijvoorbeeld COPD kan het zuurstofgehalte een stuk lager liggen, bijvoorbeeld rond de 90 procent. Kijk dan ook naar hoe iemand fysiek is, komt iemand benauwd over of niet etc?

Daarnaast laat de saturatiemeter gelijk de hartslag zien. Een ideale hartslag ligt tussen de 60 en 100 voor volwassenen en is regelmatig (hartstichting, z.d.).

Hoe werkt de saturatiemeter?

De saturatiemeter is eenvoudig in gebruik. De meter gaat automatisch aan wanneer je deze om de wijsvinger, middelvinger of ringvinger doet. Je plaats de saturatiemeter eenvoudig, doordat het ontworpen is als een knijper die je zo om je vinger kan plaatsen.

Benodigdheden

- Saturatiemeter- Vochtige doekjes om schoon te maken

Waar op gelet moet worden

- Bij voorkeur geen nagellak op de nagels, omdat dit ervoor kan zorgen dat de meting niet wordt uitgevoerd of dat deze onbetrouwbaar is. De nagellak verwijderen hoeft alleen wanneer de meting niet op andere plekken mogelijk is.

- De meting is vaak onbetrouwbaar wanneer iemand koude handen heeft, voel daarom altijd eerst of de persoon warme handen heeft.

Mocht er sprake zijn van een van bovenstaande, dan kan men ook de saturatie meten aan de oorlel of aan de grote teen.

25

Meting 9: Functional Movement Screen (FMS)

Dit is een fysieke meting die kijkt naar de stabiliteit, flexibiliteit en/of mobiliteit van de romp en extremiteiten. Deze meting bestaat uit een aantal onderdelen, waarop een deelnemer gescoord kan worden op drie, twee of een of niet uitgevoerd. Drie is de hoogste score, niet uitgevoerd staat voor een score van nul. Onderstaande testen zijn inbegrepen in de Functional Movement Screen (mens en gezondheid, z.d.).

- Deep squat (de diepe squat)o De oefening wordt uitgevoerd met een stok die breder wordt vastgepakt dan

schouderbreedte. De armen worden samen met de stok bovenhands uitgestrekt naar boven het hoofd. Dit is de begin positie. Vervolgens maakt de persoon een squat (een kniebuiging waarbij de onderrug vlak blijft) beweging en er wordt daarbij zoveel mogelijk bewogen. De hakken van de voeten blijven op de grond staan en het gezicht en de borst wijzen naar voren. De stok moet boven het hoofd blijven.

- Hurdle step (de horde step) o De oefening wordt gedaan met een stok in de nek. De horde is zo ingesteld dat deze

ter hoogte is van de knieschijf. De persoon moet één been over de horde plaatsen en met de hak de grond aanraken. Het andere been blijft dan gestrekt staan. De horde wordt drie keer genomen, zowel links als rechts.

- Inline lunge (lunge in één lijn)o De oefening wordt gedaan met de stok achter de rug, deze is dan verticaal. De stok

wordt zo vastgehouden dat een hand boven zit en de andere onder aan de stok. Vervolgens wordt de achterste voet in één lijn geplaatst met de voorste voet. De beweging wordt drie keer gedaan, zowel links als rechts.

- Shoulder mobility (schouder mobiliteit) o De oefening wordt gedaan met twee vuisten, waarbij in elke vuist de duim aan de

binnenkant zit. De persoon wordt gevraagd om de hand op de rug te leggen, onder het schouderblad langs. De afstand tussen beide vuisten wordt dan gemeten. De test wordt drie keer gedaan, zowel links als rechts.

- Active straight-leg raise (actief gestrekt been opheffen)o De persoon ligt plat op de grond. De oefening houdt in dat de persoon de voet naar

zich toehaalt en de knie gestrekt houdt. Het andere been moet plat op de grond blijven liggen. De afstand van de binnenkant van de enkel tot aan de grond wordt gemeten. De test wordt drie keer gedaan, zowel links als rechts.

- Trunk stability pushup (romp stabiliteit push up) o De persoon ligt plat op de grond met de armen boven de schouders (schouders

ongeveer in 90-100 graden) en de knieën zijn gestrekt. De persoon wordt gevraagd op in één beweging omhoog te komen tot een stabiele push up. De wervelkolom gaat niet hol in de lage rug. Wanneer deze positie niet mogelijk is, dan handen naast de schouders en oefening herhalen. De test wordt drie keer uitgevoerd.

- Rotary stability (draai stabiliteit)o De persoon steunt op de rechter knie en op de rechterhand aan dezelfde zijde van

het lichaam. De hoeken van de heup, knie en schouder bevinden zich in een hoek van 90 graden. De persoon brengt de linker arm naar voren en het linker been naar achteren. De arm en het been moeten in een lijn blijven. Daarna worden de linker arm en het linkerbeen naar elkaar toegebracht. De elleboog en de knie moeten elkaar aanraken. De oefening wordt drie keer uitgevoerd, zowel links als rechts.

26

Scores:

Hoe meer punten er gehaald worden hoe beter de oefening wordt uitgevoerd en hoe minder zwakke schakels je naar alle waarschijnlijkheid zal tegen komen in het bewegingsapparaat (romp, benen en armen).

3 punten:De proefpersoon kan de beweging zonder compensaties uitvoeren.

2 punten:De proefpersoon kan de beweging wel uitvoeren, maar heeft compensatie nodig.

1 punt:De proefpersoon kan de beweging niet goed uitvoeren of kan de positie al niet aannemen.

0 Punten:Je verdient 0 punten wanneer de test niet uit te voeren is als gevolg van pijn.

Benodigdheden- FMS systeem- Vochtige doekjes om eventueel schoon te maken

27

Wat te doen bij afwijkende waarden?

Het kan zijn dat uit de meting blijkt dat de waarden afwijkend zijn van de referentiewaarden. Het is dan van belang dat er adequaat op deze uitkomsten wordt gereageerd.

Zorg ervoor dat de deelnemer niet in paniek raakt van de afwijkende waarde. Door een heleboel omstandigheden kan een waarde afwijkend zijn. Leg dit aan de deelnemer uit. Zo kan het zijn dat iemand een verhoogde glucosewaarde heeft doordat hij of zij net iets met veel suikers heeft gegeten. De bloeddruk kan ook wat hoger zijn door de spanning.

Wat je als vrijwilliger kan doen is een formulier meegeven met de afwijkende waarde van een test, zodat de deelnemer deze eventueel mee kan nemen naar de huisarts.

Het formulier is te vinden in bijlage 5.

Toelichting formulier:

In het formulier staat één stippellijn en een tabel. Deze dient door de vrijwilliger ingevuld te worden.

Op de stippellijn dient de datum van die dag opgeschreven te worden.

Het formulier kan gebruikt worden voor alle metingen. De afwijkende meting kan worden aangekruist en de afwijkende waarde kan er achter worden geschreven door de vrijwilliger.

28

LiteratuurlijstBuettner, D. (2009). Het geheim van een langer leven. Geraadpleegd op 11 september 2018 van https://books.google.nl/books?hl=nl&lr=&id=V6aBsvOrDG0C&oi=fnd&pg=PT15&ots=roxQGyt9_4&sig=Lygy_tBsEnnOcfxhxvm3oTA-MmE&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false

BlueZones (2018). Loma Linda, California. Geraadpleegd op 26 september 2018, van https://www.bluezones.com/exploration/loma-linda-california/

Blue Zones (2018). Nicoya, Costa Rica. Geraadpleegd op 26 septemeber 2018, van https://www.bluezones.com/exploration/nicoya-costa-rica/

Blue Zones (2018). Sardinië, Italy. Geraadpleegd op 26 septemeber 2018, van https://www.bluezones.com/exploration/sardinia-italy/

Blue Zones (2018). Ikaria, Greece. Geraadpleegd op 26 septemeber 2018, van https://www.bluezones.com/exploration/ikaria-greece/

Blue Zones (2018). Okinawa, Japan. Geraadpleegd op 26 septemeber 2018, van https://www.bluezones.com/exploration/okinawa-japan/

C San Bernardino County, C., & Linda, L. (2016). Wat zijn de blue zones? Geraadpleegd op 11 september 2018 van https://scholar.google.nl/scholar?lr=lang_nl&q=blue+zones&hl=nl&as_sdt=0,5

Diabetesvereniging Nederland (2018). Complicaties van Diabetes. Geraadpleegd op 17 oktober 2018, van https://www.diabetesfonds.nl/over-diabetes/complicaties-van-diabetes

Diabetesvereniging Nederland (2018). Diabetes type 2. Geraadpleegd op 4 oktober 2018, van https://www.dvn.nl/Wat-is-diabetes/Type-2

Diabetesvereniging Nederland (2018). Kwaliteit en keuzevrijheid glucosemeters. Geraadpleegd op 26 september 2018, van https://www.dvn.nl/nieuws/glucosemeters

Doninck, L. (2018) de 9 sleutels tot een lang en gelukkig leven volgens The Blue Zones. Document minor Active Ageing, Breda: Avans Hogeschool

Van Gennep, M. (2018) veroudering: een kwestie van evenwicht. College minor Active Ageing. Breda: Avans Hogeschool.

Gewichtsconsulent Amanda (2018). Waardetabel. Geraadpleegd op 17 oktober 2018, van https://gezond-gewicht.info/werkwijze/waardentabellen/waardentabel/

Gezond en well afvallen (2015). Normaalwaarden. Geraadpleegd op 17 oktober 2018, van http://gezondenwellafvallen.nl/wp/normaalwaarden/

Hartstichting (z.d.) Bloeddrukwaarden. Geraadpleegd op 26 september 2018, van https://www.hartstichting.nl/risicofactoren/gids-bloeddruk/bloeddrukwaarden?tab=1

Hartstichting (z.d.) Cholesterolwaarden. Geraadpleegd op 26 september 2018, van https://www.hartstichting.nl/risicofactoren/gids-cholesterol/cholesterolwaarden?tab=1

Hartstichting (z.d.) Normale hartslag. Geraadpleegd op 26 september 2018, van https://www.hartstichting.nl/hart-en-vaatziekten/hartritmestoornissen/gids-hartritme/normale-hartslag?tab=1

Hartstichting (2018). Risico’s en gevolgen. Geraadpleegd op 17 oktober 2018, van https://www.hartstichting.nl/risicofactoren/gids-cholesterol/risico-s-en-gevolgen?tab=2

Hartwijzer (z.d.) Hoge bloeddruk. Geraadpleegd op 4 oktober 2018, van https://www.hartwijzer.nl/hoge-bloeddruk

Hartwijzer (z.d.) LDL-cholesterol. Geraadpleegd op 4 oktober 2018, van https://www.hartwijzer.nl/ldl-cholesterol

29

Hogeschool Leiden (z.d.) Wat is vitaliteit? Geraadpleegd op 25 oktober 2018, van https://www.hsleiden.nl/centrum-voor-vitaliteit/wat-is-vitaliteit/index

KBO-Brabant. (2018). Geraadpleegd op 11 september 2018 van https://www.kbo-brabant.nl/Leef.nl (2017). Weegschalen en vetmeters. Geraadpleegd op 17 oktober 2018, van

https://www.leef.nl/kennisbank/weegschalen-en-vetmeters/ Labuitslag (2018) Vitamine D. Geraadpleegd op 6 november 2018, van

https://labuitslag.nl/vitamines/vitamine-d/Mens en gezondheid (2018). Functional Movement Screen - Op zoek naar de zwakke

schakels. Geraadpleegd op 17 oktober 2018, van https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/79659-functional-movement-screen-op-zoek-naar-de-zwakke-schakels.html

Nijenhuis vitaliteitstraining (z.d.). normaalwaarden vitaliteitstests. Geraadpleegd op 17 oktober 2018, van http://www.vitaliteitstraining.nl/paginas/Normaalwaarden.pdf

Nutritional assessment platform (z.d.). handknijpkracht. Geraadpleegd op 17 oktober 2018, van https://nutritionalassessment.nl/handknijpkracht/

Persoonlijke gezondheidscheck (z.d.) Wat wordt er gemeten? Geraadpleegd op 4 oktober 2018, van https://www.persoonlijkegezondheidscheck.nl/wat-wordt-er-gemeten/

Prodiag (z.d.) Hoe werkt de Vitamine D test. Geraadpleegd op 6 november 2018, van https://www.prodiag.nl/nl/test-je-vitamine-d/hoe-werkt-de-vitamine-d-test/

Supersnelgezond (z.d.) bmi berekenen en je vetpercentage bepalen. Geraadpleegd op 2 oktober 2010, van https://supersnelgezond.nl/bmi-berekenen/

Trainjelongen (z.d.) Threshold IMT/PEP. Geraadpleegd op 6 november 2018, van https://www.trainjelongen.nl/medisch/threshold-imt---pep/

Voedingscentrum (z.d.) Vitamine D. Geraadpleegd op 6 november 2018, van https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vitamine-d.aspx

Webb (1989). Minimaal acceptabele knijpkrachtwaarden preoperatief per leeftijd en geslacht op 85% van de normaalwaarde. Geraadpleegd op 25 oktober 2018, van https://www.corpusmentis.nl/artikelen_projecten_online/Benchmark_Handknijpkracht_volgens_Webb.pdf

30

Bijlage 1. Enquête vrijwilligers

Deze enquête is bedoeld voor de vrijwilligers. Aan het einde van een meetdag zal aan de vrijwilligers gevraagd worden om deze enquête in te vullen. De enquête is anoniem. De gegevens zullen gebruikt worden om verbeteringen door de voeren bij de volgende meetdag.

Beste heer/mevrouw,

Wij zijn Edo Kokje, Evi van Heijnsbergen en Sietske Sprenkels en wij zijn studenten van Avans Hogeschool. Momenteel volgen wij de minor Active Ageing. In deze minor ondersteunen wij het Blue Zones project van KBO Brabant. U heeft als vrijwilliger geholpen met het tot stand brengen van deze dagen. Uw mening over het traject en hoe de dagen zijn verlopen, worden erg gewaardeerd. De enquête zal maximaal 10 minuten van uw tijd in beslag nemen. Wanneer u de enquête heeft ingevuld, mag u deze inleveren. De enquête is anoniem. Wij willen u hartelijk bedanken voor het invullen van de enquête!

Geslacht: man/vrouw

Leeftijd: ……………………………..

Wat vond u goed aan deze dag als geheel?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Wat vond u goed aan het traject en de testjes?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Zou u dit traject zelf ook doorlopen op een beurs?

o Jao Nee

Waarom wel/niet? ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Wat vond u minder goed aan deze dag als geheel?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Wat vond u minder goed aan het traject en de testjes?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

31

Wat zou u anders hebben gedaan vandaag?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Welk cijfer zou u alles bij elkaar willen geven?

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

32

Bijlage 2. Enquête: deelnemers parcours

Deze enquête is bedoeld voor de deelnemers van de parcours. De enquête is gemaakt om te achterhalen wat de ervaringen zijn van de deelnemers ten aanzien van de testen. Deze feedback zal meegenomen worden bij een volgende testdag. De enquête is anoniem.

Beste heer/mevrouw,

Wij zijn Edo Kokje, Evi van Heijnsbergen en Sietske Sprenkels en wij zijn studenten van Avans Hogeschool. Momenteel volgen wij de minor Active Ageing. In deze minor ondersteunen wij het Blue Zones project van KBO Brabant. Voor dit project doen wij een onderzoek naar hoe u de tests heeft ervaren en naar hoe u tegenover het gebruiken van een e-health platform staat. De enquête zal maximaal 5 minuten van uw tijd in beslag nemen. Wanneer u de enquête heeft ingevuld, mag u deze inleveren. De enquête is anoniem. Wij willen u hartelijk bedanken voor het invullen van de enquête!

Geslacht: man/vrouw

Leeftijd: ……………………………………..

1. U heeft zojuist een aantal tests gedaan die een indruk geven van uw gezondheid, hoe heeft u deze testjes ervaren?

o Erg onprettigo Onprettigo Neutraalo Prettigo Erg prettig

2. Zou u een test moment als dit vaker willen doen?o Jao Nee

3. Zaten er resultaten tussen die u niet had verwacht? (wanneer nee, ga door naar vraag 5)o Jao Nee

4. Bent u van plan om hier iets mee te doen?o Jao Nee

5. Zou u het fijn vinden als u de resultaten altijd ergens terug zou kunnen vinden?o Jao Nee

33

6. Zou u gebruik maken van een e-health platform om uw gegevens in te bewaren? Zo heeft u altijd en overal toegang tot deze gegevens.

o Ja o Nee

7. Welk cijfer zou u alles bij elkaar willen geven?

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

34

Bijlage 3. Flyer deelnemers U heeft nu het gehele traject doorlopen. Deze flyer geeft uitleg over wat de Blue Zones zijn, wat vitaliteit en gezond ouder worden inhoudt en ook geeft het nog een korte uitleg over de verschillende tests die in het traject aan bod kwamen.

Wat zijn de Blue Zones?

Blue Zones zijn vijf plaatsen op de wereld waar mensen gemiddeld ouder worden dan normaal en waar ze ook langer gezond blijven dan elders op de wereld. Deze vijf plaatsen zijn: Loma Lida (een community in Californië), Nicoya in Costa Rica, Sardinië, Ikaria in Griekenland en Okinawa in Japan. Wanneer men gaat kijken naar welke factoren een rol spelen in het ouder worden en langer gezond blijven, dan zijn er negen factoren die opvallen. Deze factoren worden kort uitgelegd:

1. Natuurlijk bewegen: mensen in Blue Zones bewegen zoveel mogelijk natuurlijk, dit houdt in dat mensen gaan wandelen, fietsen of in de tuin werken.

2. Doel: in de Blue Zones hebben mensen in de ochtend een doel om voor op te staan. Dit noemt men een ‘ikigai’.

3. Terugschakelen/ontstressen: het is belangrijk om regelmatig te ontspannen. Mensen in de Blue Zones pakken regelmatig een momentje voor zichzelf.

4. De 80 procent regel: je eet je maar voor 80 procent vol. Na 20 minuten ben je voor 100 procent verzadigd. In de Blue Zones stuurt men dit Hara Hachibu.

5. Focus op plantaardig: mensen in de Blue Zones eten veel zelfgekweekte groenten. 6. Wijn: In de Blue Zones drinkt men regelmatig een glas biologische rode wijn zonder

toevoegingen, vaak in gezelschap van vrienden. 7. De juiste omgeving: goede vriendschappen zijn erg belangrijk. Mensen zijn vaak vrienden

voor het leven. 8. Geloof: mensen in de Blue Zones hebben vaak een geloof. Dit hoeft niet perse een

godsdienst te zijn. 9. Geliefden eerst: in de Blue Zones komt familie op de eerste plaats. Familieleden blijven altijd

betrokken bij het gezin.

Wat is vitaliteit en gezond ouder worden?

Vitaliteit staat letterlijk voor levenskracht. Bij vitaliteit staan drie begrippen centraal: energie, motivatie en veerkracht. Gezond ouder worden houdt niet perse in dat iemand niet ziek is. Andersom betekent dat dat ouderen die zijn zien, niet per definitie beperkt hoeven te zijn in het dagelijks functioneren. De helft van de zelfstandig Nederlandse ouderen leeft namelijk met één of meerdere chronische ziekten. Ondanks dat voelt twee derde van de zelfstandig wonende ouderen geen fysieke beperkingen en meer dan de helft voelt zich gezond.

Metingen

Bloeddruk

De ideale bloeddruk is 120/80 mmHg. Wanneer er langere tijd sprake is van een verhoogde bloeddruk komende de slagaderen onder hoge druk te staan en worden de wanden minder elastisch en soepel. De verhoogd de kans op slagaderziekten.

35

Bloedglucose

De ideale bloedglucose waarde ligt tussen de 4 en 8 mmol/L. Wanneer deze te hoog is, kan er sprake zijn van diabetes mellitus. Wanneer diabetes mellitus op latere leeftijd ontstaat, is er sprake van type 2. De grootste risico’s van diabetes zijn een veel te hoge of veel te lage bloedglucose. Daarnaast kunnen er allerlei complicaties ontstaan na een langere tijd.

Cholesterol

De waarde voor het totale cholesterol gehalte dient lager te zijn dan 5.0 mmol/l. Wanneer het cholesterolgehalte lange tijd te hoog is, ontstaan er ophopingen in de aders, waardoor het risico op op hart- en vaatziekten wordt vergroot.

Vitamine D

Vitamine D is een belangrijke vitamine voor sterke botten en tanden. Vitamine D stimuleert ook de aanmaak van afweercellen en zorgt ervoor dat je minder vatbaar bent voor infecties. De normaalwaarde voor vitamine D is 25 – 100 mmol/l. Wanneer de waarde te laag is, kan er botontkalking, osteoporose en/of spierzwakte ontstaan.

Longfunctietest

Een longfunctietest wordt gebruikt om vast te stellen of iemand astma of COPD heeft. Astma is een aandoening aan de luchtwegen, waarbij de luchtwegen regelmatig zijn vernauwd. COPD is een aandoening van de luchtwegen. Bij COPD raken vooral de kleine vertakkingen beschadigd door voortdurende ontstekingen. De oorzaak van deze ziekte is vaan roken.

Lichaamsmeting

De lichaamsmeting wordt uitgevoerd middels een weegschaal en deze weegschaal kan verschillende zaken meten. Al deze zaken te samen geven een inzicht in wat de metabolische leeftijd (de eigenlijke leeftijd in plaats van de kalender leeftijd) is het van lichaam. De weegschaal meet het gewicht, vochtpercentage, spiermassa, BMI, botmassa en vet rondom de organen.

Knijpkracht

De knijpkracht meter geeft inzicht in de hoeveelheid kracht die in de armen wordt gemeten. De waarde die hieruit komt, is dan representatief voor de kracht die het gehele lichaam heeft. Zowel de spiermassa als de spierfunctie nemen af bij het ouder worden. Lage waardes van de handknijpkracht hebben verbinding met verminderde mobiliteit, slechte functionele status, een verhoogde kans op ziekten en een verhoogd risico op overlijden.

Saturatie en hartslag

De saturatie staat voor het zuurstof gehalte in het bloed. Deze moet tussen de 95 en 100 procent zijn. De hartslag wordt ook weergegeven op de saturatiemeter. Deze moet tussen de 60 en 100 slagen per minuut liggen en moet ook regulair zijn.

Functional Movement Screen (FMS)

De Functional Movement Screen is een fysieke meting die kijkt naar stabiliteit, flexibiliteit en/of mobiliteit van de romp en de extremiteiten. De meting bestaat uit een aantal onderdelen, waarop je gescoord kan worden op 3, 2, 1 of niet uitgevoerd. 3 is de hoogste score, niet uitgevoerd de laagste.

36

Bijlage 4. Blue-zone-health scorelijst

Hieronder staat de scorelijst voor de metingen weergeven. De eerste scorelijst is voor de korte route en de tweede is voor de lange route. Het is de bedoeling dat de deelnemers deze lijst meenemen naar de testen en laten invullen door de vrijwilligers die de testen afnemen.

KnijpkrachtInstelling Rechterarm: Linkerarm:

Gemiddeld:

Saturatie en hartslag Zuurstof in het bloed Hartslag

BloeddrukOnderdruk: Bovendruk:

Lichaamsmeting Leeftijd: Lengte: Gewicht: Vetpercentage: Spiermassa: Vochtpercentage: Metabolische leeftijd: Botmassa: BMI: Visceraal vet:

Cholesterol en glucoseCholesterolwaardeGlucosewaarde

37

Blue-zone-health scorelijst

KnijpkrachtInstelling Rechterarm: Linkerarm:

Gemiddeld:

Saturatie en hartslagZuurstof in het bloed Hartslag

BloeddrukOnderdruk: Bovendruk:

Lichaamsmeting Leeftijd: Lengte:Gewicht: Vetpercentage:Spiermassa: Vochtpercentage:Metabolische leeftijd: Botmassa:BMI:

Cholesterol, glucose en vitamine DCholesterolwaardeGlucosewaardeVitamine D gehalte

Functional movement screen (FMS)Oefening: Score links/ rechts Totaal score Deep squatHurdle step linksHurde step rechtsInline lunge linksInline lunge rechtsShoulder mobility linksShoulder mobility rechtsLeg raise linksLeg raise rechtsPushupRotary stability

38

Longfunctietest Score:

39

Bijlage 5. Formulier huisarts

Beste huisarts,

Op ………………………………………… bij de Liever Thuis beurs in Eindhoven heeft dhr/mw deelgenomen

aan het vitaliteitsparcours wat is opgesteld door de KBO- Brabant en Avans Hogeschool.

Bij de aangekruiste test(s) is/zijn afwijkende waarden gevonden.

Meting. Afwijkend. Waarde BloeddrukCholesterolBloedglucose Vitamine DLongfunctieLichaamsmeting Knijpkracht meten Saturatie en hartslag Functional movement screen

Wij adviseerde de deelnemer bij u langs te komen.

Indien u ons wilt contacteren zijn wij bereikbaar via onderstaand mailadres en telefoonnummer:

mpette@kbo-brabant.nl/ 073 644 4066

Met vriendelijke groet,

KBO- Brabant en Avans Hogeschool.

40