1

Inhoud Hoofdstuk 1: Inleiding......................................................................................................................3

Aanleiding.........................................................................................................................................3

Relevantie.........................................................................................................................................3

Urgentie.............................................................................................................................................4

Hoofdvraag.......................................................................................................................................4

Deelvragen.......................................................................................................................................4

Doelstelling.......................................................................................................................................4

Hoofdstuk 2: Onderzoek en analyse.................................................................................................5

Impactdiagram..................................................................................................................................7

Toelichting impactdiagram..............................................................................................................7

Hoofdstuk 3: Ontwikkeling scenarioraamwerk ................................................................................. 6

Van gebeurtenissen naar drijvende krachten en impactdiagram .............................................. 5

Keuze drijfkrachten ........................................................................................................................... 5

Scenario raamwerk........................................................................................................................... 6

Hoofdstuk 4: Ontwikkeling scenario’s ................................................................................................ 8

Rol van stakeholders ‘George’: ...................................................................................................... 9

Rol van keyfactors ‘George’: ......................................................................................................... 10

Basisscenario ‘George’ .................................................................................................................. 11

Hoofdstuk 5: Verbeelding basisscenario ‘George’ ........................................................................ 13

Hoofdstuk 6: Innovaties en advies ................................................................................................... 14

Solarhug armband .......................................................................................................................... 14

Uitwerking Dome............................................................................................................................. 14

Hoe wordt CO2 gereguleerd in onze de dome? .................................................................... 15

Van welk materiaal wordt het gemaakt? ................................................................................. 15

Afzuigkap voor C02 ........................................................................................................................ 16

Magnetische trein ........................................................................................................................... 17

2

Bomen op daken ................................................................................................................................. 17

Innovatie cybernetische bomen .................................................................................................... 18

Innovatie advies .................................................................................................................................. 18

Hoofdstuk 7: Bijlage ........................................................................................................................... 19

Tijdlijn van ‘George’ ........................................................................................................................ 24

........................................................................................................................................................... 25

Basisscenario ‘Sally’....................................................................................................................... 26 Rol van stakeholders ‘Sally’: ......................................................................................................... 26

Rol van keyfactors ‘Sally’: ............................................................................................................. 27

Toetsing scenario’s......................................................................................................................... 27

Planning ........................................................................................................................................... 28

Bibliografie ..........................................................................................................................................

30

Hoofdstuk 1: Inleiding Duurzaamheid is de laatste jaren een steeds belangrijker begrip geworden. De mens is zich steeds meer bewust van de effecten van zijn levenswijze op het milieu. Zo is sinds kort gebleken dat het smelten van de ijskappen aan de rand van Groenland inmiddels onomkeerbaar is (Calmthout, 2017). De merkbare effecten van C02-uitstoot zoals deze, zet je aan het denken over de toekomst. Zo ook grote bedrijven. In opdracht van Shell Global N.V. zullen wij in dit project in P4 twee toekomstscenario’s bedenken op basis van de methode van Scenarioplanning. Deze scenario’s hebben betrekking op het leven in een CO2-neutrale stad. Door deze scenario’s te schetsen, hopen wij advies te kunnen geven over welke innovaties er nuttig of zelfs noodzakelijk zullen zijn in de toekomst over 50 jaar. De scenario’s zullen op zo’n manier worden geschetst, dat deze door Shell Global N.V. intern makkelijk te verspreiden zijn over verschillende mediakanalen.

‘De term CO2-neutraal is de situatie waarbij de CO2-emissies (al dan niet na compensatie) ten hoogste nul zijn. Overige broeikasgassen, zoals methaan zijn hierin niet meegenomen. Als er alleen wordt gewerkt aan CO2-reductie, dan is CO2-neutraal een betere term dan klimaatneutraal.’ (Stimular, 2013).

Aanleiding Zoals gezegd wordt duurzaamheid steeds belangrijker, en is er steeds meer aandacht voor ons klimaat op globaal niveau. Shell Global N.V. is al een hele grote speler op het gebied

3

van vermindering van CO2-uitstoot. Zo is Shell al een project gestart om CO2 op te vangen, en op te slaan onder de grond (Goldenberg, 2014). Echter, dat is op dit moment nog niet genoeg aangezien de CO2-uitstoot nog steeds stijgt (NPO, 2017). Hieruit volgt dat er, zeker in de toekomst, grote vraag is naar innovaties die de CO2-uitstoot zullen beperken, dan wel helemaal tegengaan.

Relevantie Iedereen heeft met duurzaamheid en CO2-uitstoot te maken, en in de toekomst zal dit topic alleen maar belangrijker worden. De hele bevolking heeft er baat bij om onze planeet zo leefbaar mogelijk te houden. Daarnaast is Shell benieuwd hoe het leven er in een CO2 neutrale stad er uitziet, en hoe zij hier als organisatie op in kan spelen. Dit is zeer relevant, aangezien de verwachting is dat urbanisatie ook in de toekomst toe zal nemen (Reijn, 2016).

Daarnaast is dit project voor ons persoonlijk relevant omdat wij tijdens dit project een scenarioplanningsproces doorlopen. Hier zullen wij veel van leren. Ook zullen wij een bredere kijk vormen op de toekomst, en zullen wij inzicht krijgen in hoe de toekomst eruit zal komen te zien op het gebied van duurzaam. Urgentie De CO2-uitoot stijgt voor het tweede jaar op rij met de hoogste snelheid ooit gemeten, en de CO2-concentratie in de lucht is op dit moment op recordniveau (Joop, 2017). Het moment om ons als mensheid hier bewust van te worden, en de nodige actie te ondernemen is aangebroken. Om die reden is het onderzoeken van mogelijke toekomstscenario’s, en het uitvinden van eventuele innovaties om stappen te maken richting CO2 neutraliteit, urgent.

Hoofdvraag ‘Hoe ziet de gebouwde omgeving eruit in een CO2 neutrale stad?’

Hierbij wordt de focus gelegd op urbanisatie en de bouwsector. De timescope beslaat over 50 jaar, dus in 2070. Daarnaast zal Specifieke deelvraag: Hoe woont men, werkt men en gebruikt men infrastructuur in een CO2 neutrale stad? Behandeld worden.

Deelvragen

- Welke innovaties zullen er in de toekomst nodig zijn om CO2 neutrale stad te verwezenlijken?

- Welke disruptors kunnen impact hebben op de sector? - Hoe ziet de infrastructuur er in een CO2 neutrale stad uit?

Doelstelling Het doel van dit project is om Shell twee realistische toekomstscenario’s te bieden. Daarnaast zullen wij een innovatief advies uitwerken, waarin innovaties naar voren komen die in de toekomst ingezet kunnen worden om later in een ‘carbon free city’ te kunnen leven.

4

Hoofdstuk 2: Onderzoek en analyse

Van gebeurtenissen naar drijvende krachten en impactdiagram In het begin van dit project hebben wij 120 random gebeurtenissen geplot onder kopjes als economie, politiek, en terreur etc. Later hebben wij deze kopjes geplot op een assenstelsel, die verdeeld was over voorspelbaarheid, en invloed. Het doel was om te kijken welke kopjes, of thema’s, veel invloed op de toekomst hebben, en of deze in redelijke mate voorspelbaar zijn, of dat deze totaal onvoorspelbaar zijn. Hierna hebben wij de twee drijvende krachten voor onze toekomstscenario’s bepaald. Uiteindelijk hebben wij gekozen voor de drijvende krachten terrorisme, en samenwerkingsverbanden. De twee scenario’s die wij gaan uitwerken zijn als volgt:

- Geen terrorisme & geen samenwerkingsverbanden - Terrorisme & samenwerkingsverbanden

Keuze drijfkrachten Dit omdat terrorisme een groot maatschappelijk probleem is op dit moment. We vroegen ons af hoe dit er in de toekomst uit gaat zien. Hoe zou de wereld eruitzien als er helemaal geen terrorisme was of juist alleen maar terrorisme.

Wij hebben gekozen voor samenwerkingsverbanden omdat het een interessant onderwerp is. Het heeft een enorme impact en al helemaal gecombineerd met terrorisme. Samenwerkingsverbanden zijn altijd een lastig onderwerp geweest op globale niveau. Vooral vanuit het perspectief van de VS. De samenwerking met bepaalde landen zijn optimaal geweest en met sommige landen minimaal. Terrorisme en samenwerkingsverbanden hebben allebei een hoge impact en zijn erg onzeker. We vonden het ook mooi om twee scenario’s met elkaar te vergelijken. Als Trump president wordt of als Hillary president wordt.

5

Hoofdstuk 3: Ontwikkeling scenarioraamwerk en

Scenario raamwerk

Geen samenwerkings

6

vooruitgang

Geen mondiale kwestie, geen ❖ Egoïsme ❖

Alles wordt zelfvoorzienend ❖ Alles is particulier ❖

Elk land heeft een eigen leger ❖

Nationalistisch ❖

Wereld is verdeeld ❖ word erkend Milieuprobleem ❖

Iedereen wil veilig zijn ❖ Binnen land heel sterk ❖

Samenwerking

verbanden

Veiligheid Terrorisme

Impactdiagram

Toelichting impactdiagram Met welke innovatie bedoelen we de verschillende soorten innovaties. Innovaties die er nog aankomen maar we weten niet precies wat de invloed ervan zal zijn. Het kan erg impactvol zijn, zoals eerdere innovaties waren. Een voorbeeld hiervan is elektrisch rijden.

Terrorisme is erg onzeker omdat je niet weet wie, wat, waar en wanneer het gebeurt. Ook kan het erg veel impact hebben op de samenleving. Meestal overlijden er mensen of raken mensen gewond. Dit heeft invloed op heel de samenleving. We zijn hierop gekomen met de aanslagen die door IS zijn uitgevoerd in Europa.

Onder samenwerkingsverband verstaan wij de samenwerkingsverbanden tussen landen en bedrijven/organisaties. De afspraken die onderling zijn afgesproken. Dit heeft een hoge impact op burgers maar is niet erg onzeker. Organisaties als de NAVO en bedrijven als de Mac Donalds kunnen niet zomaar verdwijnen of opgeheven worden.

Politieke spanning en samenwerkingsverband bedoelen we de samenwerking tussen landen mee. De impact hiervan is hoog. Als er politieke spanning is kan er ook best veel onzekerheid zijn. Gebeurtenissen waarbij de samenwerking stroef of slecht verloopt hebben wij gebruikt om dit te clusteren.

Natuurrampen hebben een hoge onzekerheid omdat je pas vlak ervoor of op dat moment pas weet dat het gebeurt. Ook is de impact hoog omdat het een grote impact kan hebben op een groot aantal mensen. Zoals een hele stad bijvoorbeeld. Wij hebben dan ook

7

Onzekerheid

mpactI

Ethiek

Milieuvervuiling

Mobiliteit

Voorzorgsmaatregelen veiligheid Onderwijs

Duurzaamheid

Conjunctuu

Mondiale economie

Acceptatie nieuwe technologie

Natuurrampen

Sociale trend

ndPolitieke spanning/samenwerkingsverba

SAMENWERKINGSVERBAND

TERRORISME

Welke innovatie

gebeurtenissen waarbij erg grote verwoestingen en schade is aangericht door milieurampen hieronder geclusterd.

De impact van een sociale trend is vergeleken met de andere gebeurtenissen laag. Een sociale trend heeft best veel impact maar kan niet vergeleken worden met de impact die een aardbeving bijvoorbeeld heeft. De onzekerheid is best hoog want je weet niet welke trend wel aanslaat en welke trend niet. Wij hadden de gebeurtenis dat Pokémon go een rage wordt gebruikt.

Acceptatie van nieuwe technologie kan best onzeker zijn, maar is wel deels te verwachten. De impact hiervan is erg groot als het geaccepteerd is.

De mondiale economie heeft een erg groot impact natuurlijk omdat dit invloed heeft op de koers van het geld in dat land. Alle burgers voelen de impact hiervan. Het is niet erg onzeker omdat het redelijk stabiel blijft. Erg veel gebeurtenissen die te maken hebben met de olieprijzen vallen onder deze categorie. Ook gebeurtenissen waarbij de handel wordt aangetast vallen onder de mondiale economie.

Onder gebeurtenissen die onder ethiek vallen hebben we onderwerpen als seksuele intimidatie, bespioneren en Jehova’s getuigen als organisatie verbieden. Ethiek heeft een grote impact op hoe mensen wonen, werken en leven. Dit is niet erg onzeker omdat er per plaats wel een algemene ethiek is.

Hoofdstuk 4: Ontwikkeling scenario’s Vanuit het scenarioraamwerk zouden er normaliter 4 scenario’s mogelijk zijn. We hebben gekeken naar het raamwerk en zo uiteindelijk 2 mogelijke scenario’s gekozen om verder uit te werken. Ook hebben we gekozen om juist de tegenovergestelde scenario’s van elkaar uit te werken zodat er dan ook twee totaal verschillende scenario’s ontstaan. Voor scenario 1 (George) spelen de drijfkrachten, geen terrorisme en geen samenwerking tussenlanden en overheden de lijdende rol. Voor scenario 2 (Sally) spelen de drijfkrachten, terrorisme en samenwerking tussen landen en overheden de lijdende rol. Verder hebben we voor beide scenario’s gekeken naar de voorspellingen en gekeken naar welke stakeholders en keyfactors een rol zouden spelen binnen onze scenario’s. Hieruit hebben we een lijst gevormd waarbij we de stakeholders en keyfactors op een rijtje hebben gezet. Onder de stakeholders vallen:

❖ Overheden/bedrijven ❖ Terroristen ❖ De maatschappij ❖ Technologische sector ❖ Defensie

8

We hebben de volgende keyfactors benoemd die een rol in de scenario’s spelen:

❖ Politiek ❖ Infrastructuur ❖ Milieu ❖ Technologisch ontwikkelingen

.

Vervolgens hebben we gekeken hoe deze factoren allemaal terug zouden komen binnen onze gekozen scenario’s. De verschillende factoren zullen in de scenario’s met twee verschillende drijvende krachten totaal anders gedragen, en zo hebben wij een lijst gemaakt met mogelijke gebeurtenissen die volgens ons in de toekomt plaatst zullen vinden. Door deze gebeurtenissen bij elkaar te zetten en te vormen naar een verhaal hebben we uiteindelijk twee beelden van de toekomst gemaakt. Dit zijn dus George en Sally geworden. Vervolgens hebben we 2 basisscenario’s gecreëerd waarbij we hebben gekozen om het scenario van ‘George’ volledig uit te werken en dit ons dominante scenario te maken. Wij hebben ervoor gekozen om op gebeurtenis door te radicaliseren. Wij hebben als start gebeurtenis “Trump wordt president” gekozen. Deze gebeurtenis hebben we voor ons recessieve scenario omgedraaid, dus Hillary heeft de verkiezingen gewonnen. Bij Trump hebben we ongeveer zijn eerste beslissing genomen; De VS-landsgrenzen sluiten voor immigranten uit één van de 7 islamitische landen (Loon & Zandstra, 2017). Deze gebeurtenis hebben we in het scenario van George als start gebruikt.

Rol van stakeholders ‘George’: ❖ Overheden/bedrijven

Overheden worden op zichzelf aangewezen. Samenwerking verdwijnt, dus ook samenwerkingsverbanden als de Europese Unie. Dit komt omdat Trump deze verbreekt, en aangezien er veiligheid heerst, zien landen ook niet meer in waarom zij wat dat betreft nog verder samen zullen werken. Om die reden zullen overheden ook nieuwe binnenlandse regels en wetten moeten opstellen voor bijvoorbeeld de handel. Ook bedrijven zullen hier direct mee te maken krijgen, aangezien zij afhankelijk zijn van de regels die hen opgelegd worden, wat handel betreft. Bedrijven gaan zich toespitsen op binnenlandse handel, en zelfs hun bedrijfsvoering aanpassen op binnen de dome. Zo zal er steeds meer aan ‘vertical farming’ gedaan worden, aangezien de ruimte binnen de dome beperkt is. Daarnaast kan uit een verticaal gebouwde boerderij makkelijker CO2 afgezogen worden door de Afzuigkap (Zie innovaties)

❖ Terroristen Terreurbewegingen zullen niet meer aangepakt worden door bijvoorbeeld de NAVO, waardoor zij in eigen land zonder gevaar een bestaan op kunnen bouwen.

9

Onschuldige burgers in die zullen daar helaas de negatieve gevolgen van ondervinden. Terroristen zullen echter moeilijker andere landen in het westen binnen kunnen komen, omdat elk land voor zichzelf gaat regeren. Als gevolg daarvan zullen grenzen strenger bewaakt gaan worden, wat het verplaatsen van terroristen bemoeilijkt.

❖ De maatschappij De maatschappij zal de maatregelen zeker voelen. Omdat landen voor zichzelf gaan regeren, zullen de landen steeds nationalistischer worden. Dit zal er uiteindelijk voor zorgen dat landen minder zullen handelen onderling, maar dat er in plaats daarvan steeds meer producten in het eigen land zullen worden gemaakt. Landen gaan steeds meer zelfvoorzienend worden, en landen zullen steeds meer gestructureerd worden bestuurd. Elke inwoner van een land heeft een vaste taak in het leven, en de sociale cohesie wordt groter. Daarnaast zullen de inwoners van elke dome nog sterker naar elkaar toegroeien, en zal er binnen elke land een vriendschappelijke concurrentie tussen de domes ontstaan.

❖ Technologische sector De binnenlandse technologische sector krijgt een enorme boost. Amerika begint met het bouwen van zogenoemde ‘domes’, om de veiligheid en het klimaat in steden te kunnen reguleren. De CO2 neutrale stad wordt gerealiseerd, en om dit waar te maken zullen tal van innovaties zoals cybernetische bomen, groen op daken, elektrische bloktreinen, zonnepanelen, afzuigkappen worden bedacht. De vraag naar deze innovaties zorgen voor een groeiende binnenlandse technologische sector. Er worden dus in hoog tempo veel verschillende innovaties bedacht, maar wél zal de handel met andere landen afnemen, waardoor de technologische sector minder winst zal halen uit internationale handel.

❖ Defensie Aangezien er veiligheid heerst, zal het budget op defensie verkleind worden. De politie krijgt juist meer taken, en het leger zal enkel dienen als douane bij de ingang/uitgang van de dome. Het geld dat bespaard wordt met de bezuiniging op defensie, zal worden gebruikt om innovaties voor CO2 neutraliteit te ontwikkelen, of om andere bedrijven bijvoorbeeld subsidies te geven.

Rol van keyfactors ‘George’: ❖ Politiek

Politiek speel in allebei de scenario’s een grote rol, sterker nog, het ligt aan de basis van beide scenario’s. Als startgebeurtenis van het scenario wordt Donald Trump president van Amerika, wat tot veel veranderingen leidt en uiteindelijk tot het verbreken van de samenwerking tussen landen. Allereerst besluit Donald Trump dat hij niet meer samen wilt werken met andere landen op het gebied van terrorismebestrijding, handel en onderwerpen als ontwikkelingshulp. Samenwerkingsverbanden als de NAVO en de G8 top zullen verdwijnen. Hierna zal er binnenlands veel veranderen, en zal Trump beginnen met de bouw van een dome. Daarna besluit Trump om meerdere domes te bouwen, verspreid over het hele land. Op die manier zal de politiek uiteindelijk ervoor zorgen dat, mede door subsidies voor innovaties, het leven in de domes CO2 neutraal wordt.

❖ Infrastructuur

10

De gebouwde omgeving zal in de toekomst ook drastisch veranderen. Ten eerste zullen er domes over steden gebouwd gaan worden. Daken van huizen zullen bedekt worden met enerzijds bomen, en anderzijds zonnepanelen. Ook zullen transportmethoden veranderen en zullen er innovaties als elektrische bloktreinen bedacht worden. De bouwsector zal hier een grote boost van ondervinden.

❖ Milieu De rol van het milieu in ons toekomstscenario is zeer groot, en is eigenlijk drijfveer voor ons scenario. Allereerst besluit Trump om naar aanleiding van de klimaatverandering, een dome over Detroit te bouwen om daarbinnen de CO2uitstoot te reguleren, en de stad zelfs CO2 neutraal te maken. De vele innovaties die bedacht worden door de technologische sector, hebben allemaal positieve invloed op het milieu.

❖ Technologische ontwikkelingen Om een CO2 neutrale stad te creëren, zijn er meerdere technologische ontwikkelingen en innovaties nodig. Deze technologische ontwikkelingen zijn key voor een CO2 neutrale stad. Zonder deze ontwikkelingen kunnen steden dit punt nooit bereiken.

Basisscenario ‘George’

Op 20 januari jongstleden is De heer Donald Trump, ten koste van Hillary Clinton gekozen tot president van de Verenigde Staten

Kort daarna, besluit hij de grenzen te sluiten, en samenwerkingsverbanden met andere landen zoals de NAVO en de G8 te verbreken.

De rigoureuze manier van regeren van Donald Trump, leidt onder de inwoners van de verenigde staten tot angst voor een aanval van buitenaf, en later zullen ook de politieke leiders van de verenigde staten deze angst gaan delen.

Om die reden gaat Amerika opzoek naar mogelijkheden die leiden tot een veilige leefomgeving. Ook is bij de Amerikanen de ernst van het klimaatprobleem inmiddels doorgedrongen, en gaan zij opzoek naar mogelijkheden voor een CO2 neutrale stad.

Een van de innovaties die de Amerikanen bedenken om een CO2 neutrale stad te verwezenlijken, is de dome. De dome is een koepel, gemaakt van transparant aluminium, die over een stad wordt geplaatst om hierbinnen zowel de veiligheid als het CO2 gehalte in de lucht te reguleren. Daarnaast zal de dome de inwoners beschermen tegen gevaren van buitenaf, omdat er maar geringe in en uitgangen in de dome zijn en de douane zal deze streng bewaken. De Amerikanen besluiten de dome te testen boven de stad Detroit. De effecten van de test met de ‘dome’ zijn positief voor Detroit en ze merken dat de stad tijdens deze test een mogelijke oplossingen zou kunnen zijn voor een toekomstige CO2 neutrale leefomgeving. De Amerikanen zien de test met de dome over Detroit als geslaagd, en beginnen met de bouw van domes over meerdere steden, verspreid over het hele land. Door meerdere innovaties is Amerika inderdaad in staat geworden om het C02 gehalte binnen de domes te reguleren, en de steden in de domes worden als CO2 neutrale steden bestempeld.

11

Het gevolg hiervan is dat Andere landen de positieve ontwikkeling die Amerika doormaakt ook zien, en op zijn beurt beginnen zij dan ook met het investeren in domes.

Na 50 jaar zullen inderdaad vele landen ter wereld domes hebben geplaats over steden in hun land. Het resultaat hiervan, is dat landen steeds nationalistischer worden, en dat de bewoners van een stad, of inmiddels een dome, sterke sociale cohesie voelen. Steden zullen door de vele innovaties die inmiddels in elke stad ter wereld geplaats zijn, uiteindelijk CO2 neutraal worden, en de inwoners kunnen op een veilige en schone manier, hun leven leiden.

De tijdlijn staat ook in de bijlage

Het basis scenario, keyfactors en stakeholders van Sally staan in de bijlage. Hoofdstuk 5: Verbeelding basisscenario ‘George’ We waren druk aan het brainstormen in de klas over de verbeelding van het scenario. Er kwamen verschillende ideeën voorbij. Van een zelfgemaakt filmpje tot een animatie. We dachten door de tijdsdruk dat een animatie te veel tijd zou kosten. We hebben uiteindelijk in het media lokaal van Avans gefilmd. We hebben het green screen gebruikt samen met zelfgemaakte tekeningen. De rode draad zag er als volgt uit: George een personage die fan is van Donald Trump gaat slapen en heeft een nachtmerrie. Je ziet onze scenario’s afspelen in zijn droom. Deze gebeurtenissen worden door middel van tekeningen laten zien. Onderaan is er ondertiteling van de gebeurtenissen. Als de gebeurtenissen zijn geweest schrikt George wakker van zijn nachtmerrie. Je ziet hem de volgende dag naar de inauguratie van Trump gaan. Hier is de cliffhanger of de gebeurtenissen die hij droomde ook uitkomen….

We hadden het anders in ons hoofd zitten, het eindresultaat viel ook een beetje tegen. Het is ons niet gelukt om de green screen te vervangen met de juiste achtergrond. Tijdens de presentatie viel het filmpje ertegen.

12

We hebben er uiteindelijk voor gekozen om de verbeelding overnieuw te doen. Het is uiteindelijk wel een dergelijke animatie geworden.

https://youtu.be/72U2nq - JfTg (indien het fout gaat met het filmpje, in de bijlage staan de foto’s die we hebben gebruikt in het filmpje.)

Jorg en Tessa hebben de tekeningen in een Piktochart gemaakt. Gilles heeft de ondertiteling ingesproken.

We hebben ter ondersteuning van ons scenario. Tevens hebben we een ondersteunende metafoor en afbeelding die het scenario in 1 blik weergeeft, dit omdat tekst en beeld elkaar versterkt.

Hoofdstuk 6: Innovaties en advies Wij hebben vanuit verschillende innovaties ons advies opgesteld, er zal eerst een uitleg van de innovatie volgen en daarna het advies.

Solarhug armband Solarhug armband is een draagbare armband gemaakt van zonnepanelen waarmee je telefoon kan worden opgeladen. Het is gemaakt van aluminium en er zitten flexibele zonnepanelen op. De zonnepanelen die bijna onbreekbaar en flexibel zijn kunnen ook laden bij weinig licht zoals binnen. De energie wordt opgeslagen in 2000 mAh batterij. De batterij van een IPhone 5 is 1440 mAh, dus er kan genoeg energie in. Naast de telefoon kan de Solarhug ook camera’s, mp-spelers enz. laden. De Solarhug kan ook worden herladen via usb. Door het gebruik van de Solarhug hoef je niet meer gebruik te maken van elektriciteit, de energie komt van de zon (Energy Matters, 2014).

13

Uitwerking Dome De dome is een koepel die over een stad wordt geplaatst. Hiermee wil Amerika kijken of dit voordelen kan opleveren voor een betere en CO2 neutrale leefomgeving. In 1970 waren er al plannen van meneer Winooski om een dome over een stad te gaan bouwen. Dit was toen bedacht als oplossing voor het grote energiegebruik en de kosten hiervan. De plannen voor de dome hielden in:

• Dat dit een leefomgeving zou worden waarbij alles binnen de dome gereguleerd kon worden.

• Een automobielvrije zone, dit houdt in dat vervoer binnen de dome via monorails gaat en met elektrische vervoersmiddelen zodat er minimale uitstoot van gassen in de dome aanwezig is.

• Dat de luchtdruk binnen de dome geregeld wordt door de luchtgesloten dubbele deuren in ingang en uitgang van de dome.

• Dat het gemaakt zou worden van een vinyl soortachtig materiaal en opgehouden wordt door een skelet van metalen kabels.

Het idee was er dus al. Na wat onderzoeken te hebben gedaan, besloot de overheid onder Reagon dit toch stop te zetten in 1980. Ze vonden het zonde van de federale subsidie die hiervoor verleend werd en uiteindelijk is dit idee niet meer doorgegaan (Abramovich, 2012). Vanuit deze informatie hebben we onze eigen dome gecreëerd en hebben we innovaties toegevoegd waarvan wij denken dat ze er aankomen of die nu al in ontwikkeling zijn. Zo willen we dat deze dome in de toekomst een rol gaat spelen als CO2 neutrale leefomgeving.

Hoe wordt CO2 gereguleerd in onze de dome? Om in de dome de uitstoot en het milieu te kunnen reguleren hebben we een aantal innovaties toegepast om onze dome zo CO2 neutraal en duurzaam mogelijk te houden. Als eerst gaat alle vervoer binnen de dome op elektriciteit om de uitstoot van gassen zo laag mogelijk te houden. Deze elektriciteit wordt grotendeels opgewekt door zonnepanelen die op gebouwen zitten bevestigd. Verder heeft de Michigan State University een transparante zonnecel gecreëerd die van glas is. Deze kan licht opnemen en stroom opwekken (Keerssemeeckers, 2014). Dit willen we op zoveel mogelijk plekken plaatsen binnen de dome. Zo kan er zelf in duurzame stroom worden voorzien. Verder kunnen we de overige CO2-uitstoot via buizensystemen uit de lucht filteren en opslaan op plekken waar we voorheen fossiele gassen vandaan hebben gehaald. Lees meer hierover bij de innovatie van de CO2 afzuigkap.

Van welk materiaal wordt het gemaakt? In de eerdere plannen van Winooski werd gepraat over een vinyl soortachtig materiaal dat opgehouden wordt door een skelet van metalen kabels. Dit is bij onze dome niet het geval.

Onderzoekers van het US Naval Research Laboratoy zijn al ongeveer 10 jaar bezig met het ontwikkelen van een transparant materiaal dat dezelfde eigenschappen heeft als aluminium. Nu is er een manier gevonden om dit te maken en is er materiaal dat lijkt op glasachtig aluminium gemaakt dat de naam ´spinel´ heet (Broen, 2015).

14

Op dit moment is het nog erg duur om te maken, alleen willen we dit in de toekomst wel toepassen om onze dome te maken. Het is flexibel en is sterker dan glas. Het moet natuurlijk nog verder en beter ontwikkeld worden, maar wij zien in toekomst in dit materiaal om onze dome mee te verwezenlijken.

Afzuigkap voor C02 Eén van de innovaties die bij kan dragen aan CO2 neutraliteit binnen een stad, is de zogenoemde ‘CO2 afzuigkap’. De afzuigkap is door middel van kunststofbuizen verbonden aan de Dome, maar ook kleinere afzuigkappen kunnen los aan bijvoorbeeld stallen waar koeien gehouden worden, worden bevestigd. Wanneer de CO2 door de afzuigkap gaat, zal deze worden gefilterd, en zullen verschillende gassen van elkaar worden gescheiden. Op die manier komt het CO2 gas in de lucht los van andere gassen zoals stikstof (N2), en kan het aandeel CO2 worden opgevangen, en opgeslagen. Dit proces van ‘filteren’ in de afzuigkap vindt plaats door middel van membranen. Membranen zijn speciaal ontwikkelde materialen die zich binden aan bepaalde gassen (IPCC, 2005). Met hogedruk zal de lucht door de buizen worden gevoerd, waarna het

membraan de gassen van elkaar kan scheiden. Een simulatie van het proces is hiernaast

15

2016)Mitsubishi Heavy Industries, (Bron:

CCS, 2016)(Bron:

vergroot in de bijlageDe afbeelding staan

Bron: (Greenfacts, 2007)

weergegeven. Vervolgens wordt de CO2 vloeibaar gemaakt, en kan het via buizen aan de buitenkant van de dome in de grond worden opgeslagen. Dit zorgt ervoor dan er geen CO2 vrijkomt in de atmosfeer. De CO2 kan bijvoorbeeld in gebieden waar olie of aardgas uit de grond gehaald is worden opgeslagen. Daarnaast kan CO2 ook in de oceaan worden opgeslagen op eenzelfde manier.

16

Magnetische trein In meerde landen wordt al langer geëxperimenteerd met magneetzweeftreinen; er zijn experimenten geweest in Afrika. In Japan ligt er een magneetzweefbaan waar treinen meer dan 500km/h halen (Sterl, 2017).

Werking De naam van een magneetzweeftrein zegt het belangrijkste al: een magneetzweeftrein is een trein die door magneten zwevend wordt gehouden. De trein rijdt niet op rails, maar is om een betonnen baan heen gekruld. Zowel in die betonnen baan als aan de trein zelf zitten magneten. Een magneet twee ‘polen’, de noordpool en de zuidpool. Een noordpool en een zuidpool trekken elkaar aan, terwijl twee dezelfde polen elkaar altijd afstoten.

Een elektromagneet werkt op stroom, en kan dus aan- en uit worden gezet. Als de elektromagneten in de baan van de trein aan staan, worden de permanente magneten aan de trein daardoor zelf aangetrokken, waardoor de hele trein omhoogkomt. Doordat ene computer de elektromagneten steeds aan- en uitzet, blijft de trein op een constante afstand van de baan zweven. Op dezelfde manier zorgen magneten aan de zijkant van de baan ervoor dat de trein de baan niet raakt in bochten.

Bomen op daken

Een andere innovatie die bij zal dragen aan een CO2 neutrale stad, zijn bomenparken op daken. Alhoewel deze uitvinding niet helemaal nieuw is, kan deze nog wel veel verder worden uitgebouwd. Bomen zetten overdag CO2 om in zuurstof (O2). Wanneer inwoners in een stad verplicht worden om een tuin op hun dak te maken, waar ook bomen op zullen staan, zal dit een positief effect hebben op de C02 concentratie in die stad. Een visualisatie daarvan is hiernaast te zien.

Innovatie cybernetische bomen De dome is voorzien van cybernetische bomen. Deze bomen vangen zonlicht op en verwerken met fotovoltaïsche cellen om fotosynthetische energie plaats te laten vinden om

17

daarmee de dome te voorzien van elektriciteit (Changemagazine, 2012). De bomen zijn gemaakt van rvs waardoor ze bestand zijn tegen het milieu om hun heen. De bomen zullen overtollig CO2 opnemen om de lucht in de dome te verschonen. Tijdens het proces om CO2 op te nemen wordt er ook water opgenomen dat gebruikt kan worden voor de irrigatie of voor fonteinen. (VanAtotZon, 2015) Deze bomen zullen tussen de 25 en 50 meter hoog zijn, waarbij de boom half begroeit zal zijn met planten zoals klimop of orchideeën. Tussen de bomen door zal een brug gemaakt worden zodat je rond kan lopen naar verschillende locaties (The Blue Deal, 2015). Deze bomen zullen zich midden in de dome bevinden zodat ze maximaal hun werk kunnen doen en de schone lucht geleidelijk kunnen verspreiden in de dome.

Innovatie advies

Het advies aan Shell is om te investeren in minimaal één van de eerdergenoemde innovaties. Momenteel is het winnen en bewerken van olie nog de belangrijkste bezigheid voor Shell. Echter, de verwachting is dat onze olievoorraad over 50 jaar op zal raken (BP, 2014). Om die reden is het voor Shell noodzakelijk om haar bedrijfsvoering in de toekomst uit te breiden, zich op andere zaken te richten, en hierin te investeren. Zo zal Shell door te investeren in de bovengenoemde innovaties in de toekomst nog steeds een belangrijke speler zijn op het gebied van het leveren van energie. De belangrijkste innovatie waar Shell zich op moet richten, is de dome. Dit is onze grootste innovatie en deze heeft ook het meeste impact op het leven in de toekomst. Het materiaal waarvan de dome wordt gemaakt, is transparant aluminium. Dit materiaal wordt nu al getest op verschillende gadgets, en in de toekomst zullen er zelfs transparante vliegtuigen van dit materiaal worden gemaakt (Want.nl, 2016). Ook kan Shell zich daarnaast richten op de investering in de elektrische bloktrein. CO2 neutraal transport zal in de toekomst aan de orde van de dag zijn, en door te investeren in transport zal Shell op die manier haar imago verbeteren, en in de toekomst een groot bedrijf blijven, dat zich richt op meerdere takken van energie. Over 50 jaar zal Shell een heel ander bedrijf zijn, dan zoals wij Shell nu kennen.

Hoofdstuk 7: Bijlage

Verbeelding ‘george’

18

19

20

21

22

23

Tijdlijn van ‘George’

24

25

Basisscenario ‘Sally’

1. Hillary wordt president. (2017)

2. Hillary wil de band met Europa behouden/versterken. (2017) 3. Hillary

voert wapenverbod in (net zoals het beleid in Europa). (2020)

4. EU wordt sterker, meer landen willen zich bijvoegen.

5. Hillary heeft een streng anti-terroristen beleid, dat zorgt voor strenge controles bij overheidsgebouwen en belangrijke bedrijven.

6. Overheden strijden samen tegen terrorisme, er worden veel controleposten gebouwd.

7. Terroristen hebben geen eigen gebied meer, waardoor ze zich meer gaan verspreiden.

8. Terroristen gaan zich gedragen als losse cellen en zijn een verborgen onderdeel van de maatschappij.

9. Er ontstaat illegale wapenhandel en wapenproductie in de maatschappij.

10. Aanslagen worden onvoorspelbaar, mensen gaan hun eigen veiligheid in handen nemen.

11. de bouwsector krijgt een enorme groei, omdat mensen hun eigen huis gaan beschermen/afschermen. (2040)

12. Mensen hebben geen vertrouwen meer onderling, ze gaan meer op zichzelf leven. Verdeeldheid wordt groter.

13. terrorisme verplaatsen zich van fysieke schade naar digitale schade. (Cybercrime)

14. De saamhorigheid in de maatschappij is mimimaal en de samenwerking tussen overheden is sterker dan 50 jaar geleden. Er heerst angst in de maatschappij (2070)

Rol van stakeholders ‘Sally’: ❖ Overheden/bedrijven

Nadat Hillary Clinton president is geworden, zal zij, anders dan dat Trump doet, de banden met Europa versterken. Overheden zullen samenwerken om terrorisme te bestrijden. Ook zal door samenwerking tussen landen de handel makkelijker bedreven kunnen worden, en zullen importheffingen lager worden.

❖ Terroristen Het gebied waar terroristen zich bevinden, wordt hard aangepakt door Europa en Amerika. Het gevolg hiervan is dat terroristen geen eigen territorium meer hebben, en dat zij als losse cellen zullen gaan fungeren. Deze losse cellen zullen de

26

maatschappij binnendringen, en zullen de maatschappij pijn proberen te doen van binnenuit.

❖ De maatschappij Er ontstaat angst in de maatschappij. Aanslagen zullen onvoorspelbaar worden, en burgers zullen de veiligheid in eigen handen nemen. Zo gaan zij bijvoorbeeld hun eigen huis wapenen tegen het geweld dat eventueel komen gaat.

❖ Technologische sector Als gevolg van het feit dat burgers hun huis willen wapenen tegen geweld van terroristen, zullen er veel technologische ontwikkelingen plaatsvinden. Vooral de bouwsector zal hier positieve gevolgen van ondervinden.

❖ Defensie Defensie krijgt een belangrijkere rol in de samenleving. Allereerst zullen de legers van verschillende landen veel samenwerken om de terroristen uit hun gebieden te verdrijven. Daarnaast zullen daarna de budgetten van defensie omhooggaan, om de veiligheid in de landen zelf te waarborgen.

Rol van keyfactors ‘Sally’: ❖ Politiek

Politiek, en dan vooral politieke spanning, spelen in dit scenario een grote rol. Als gevolg van het versterken van de banden tussen Amerika met Europa, zullen terroristen uit hun territorium gedreven worden. Gevolg hiervan is dat terroristen zich verenigen in losse cellen, en dat zij zich in de maatschappij zullen mengen.

❖ Infrastructuur De bouwsector zal een boost krijgen omdat bewoners in de steden hun huizen gaan wapenen uit angst voor terroristen. Gebouwen zullen robuuster en beter beschermd worden.

❖ Technologische ontwikkeling Net zoals in het andere scenario, George, spelen technologische ontwikkelingen ook binnen dit scenario een rol. Om huizen beter te wapenen tegen geweld, zullen er veel innovaties bedacht moeten worden.

Toetsing scenario’s We zijn bij de laatste stap aangekomen. Het toetsen van het scenario. Het toetsen van het scenario is een voorwaarde om een goede verbeelding te krijgen. Wij denken dat we aan alle punten voldoen.

• Sluiten aan op de gestelde doelstellingen • Sluiten aan op de scenariovraag • Zijn gericht op de gevraagde tijdshorizon • Zijn opgebouwd uit relevante keyfactors • Beschrijven het toekomstig gedrag van de externe stakeholders • Zijn opgebouwd uit relevante drijvende krachten en onderliggende gebeurtenissen

27

• Balanceren het gebruik van trends, discontinuïteiten, onoverkomelijke zaken en controversies in overeenstemming met het scenariokarakter dat bij de gekozen scenariotoepassing hoort

• Zijn toekomstgericht • Zijn inhoudelijk voldoende uitgewerkt • Zijn onderling gebalanceerd en gelijkwaardig • Zijn inhoudelijk consistent • Zijn plausibel (tijdslijn) • Zijn eenvoudig te begrijpen • Balanceren verbeeldingskracht en werkelijkheidsbesef • Sluiten qua onderscheidingsvermogen aan op de gekozen raamwerkbenadering

Planning Week 1: taken Wanneer: Door: Tussen de 20 en 25 bronnen verzamelen

Donderdag Iedereen

Bronnen bij elkaar voegen en inleveren

Vrijdag Jorg

Week 2: taken De gebeurtenissen clusteren. Elk cluster een naam geven > drijvende kracht

Tijdens de les Iedereen

Impactdiagram maken en scenarioraamwerk bouwen

Tijdens de les Iedereen

Week 3: taken Conference call met Shell Tijdens de les Jorg en eventueel andere

teamgenoten Toekomstscenario’s verder uitwerken en door radicaliseren.

Dinsdag en donderdag

Iedereen

Storyboard uittekenen Voor vrijdag Isaac Het proces uitschrijven Voor vrijdag Gilles Scenario’s uitschrijven Voor vrijdag Tessa Impactdiagram maken Voor vrijdag Sadaf Raamwerk en het verslag in elkaar zetten

Voor vrijdag Jorg

Week 4: taken Scenario’s aanpassen Donderdag Iedereen Teamfocus samenvoegen en inleveren

Vrijdag Jorg

Week 5: taken Scenario’s weer aanpassen Maandag Iedereen Teamfocus bespreken Maandag Iedereen Maandag Iedereen Feedback op het verslag samen bespreken en taken verdelen

Dinsdag Iedereen

28

Aanpassen scenario 1 voor in het verslag

Voor zondag Isaac

Aanpassen scenario 2 voor in het verslag

Voor zondag Jorg

Aanpassen storyboard Voor zondag Isaac Inleiding, aanleiding, relevantie, hoofdvraag, doelstelling en scenarioraamwerk

Voor zondag Gilles

Planning maken Voor zondag Sadaf Clusteren gebeurtenissen bij het impactdiagram

Voor zondag Sadaf

Week 6: taken Bespreken mogelijke verbeeldingsvorm bepalen

Maandag tijdens de les

Iedereen

Innovaties bedenken en verbeelding nog verder uitwerken

Dinsdag Iedereen

Verbeelding tekenen Voor donderdag Isaac Verbeelding maken Donderdag 3 uur Iedereen Verbeelding bewerken Maandag Gilles Schrijven van het eindverslag

Voor dinsdag Iedereen

Voorbereiden op de eindpresentatie

Vrijdag Isaac

Week 7: taken Presenteren scenario’s Dinsdag Isaac In elkaar zetten eindproduct Voor woensdag Isaac en Tessa Verbeelding opnieuw: Piktochart maken Voor woensdag Tessa en Jorg Stem opnemen Woensdag Gilles Filmpje in elkaar zetten Woensdag Jorg, Gilles en Tessa Verbeelding uitschrijven Voor woensdag Sadaf en Tessa Planning bijwerken Voor woensdag Sadaf Ieder één innovatie uitwerken

Voor woensdag Iedereen

Keuze drijfkrachten uitschrijven

Voor woensdag Sadaf

Scenarioraamwerk in een diagram zetten

Woensdag Tessa

Advies aan Shell Woensdag Iedereen Inleveren eindproduct Vrijdag Tessa

29

Bibliografie (sd).

Aalderink, B. (2017). Magnetische zweeftreinen: een toepassing van supergeleiding. Opgehaald van natuurkunde.nl: http://www.natuurkunde.nl/artikelen/915/magnetische-zweeftreinen-een-toepassingvan-supergeleiding

Abramovich, C. (2012, 11 8). Winooski's Doomed Dome. Opgeroepen op 5 20, 2017, van Obscure Vermont: https://urbanpostmortem.wordpress.com/2012/11/18/winooskisdoomed-dome/

Broen, M. (2015, 11 4). Transparant ‘aluminium’ is nu werkelijkheid; zo ziet de toekomst met dit materiaal eruit. Opgeroepen op 5 20, 2017, van WANT.nl: https://www.want.nl/transparant-aluminium-is-nu-werkelijkheid-zo-ziet-de-toekomstmet-dit-materiaal-eruit/

Calmthout, M. v. (2017, maart 31). Smelten van ijskappen aan rand van Groenland inmiddels onomkeerbaar.

CCS. (2016). CO2 storage depleted oilfields global application. Opgehaald van hub.globalccsinstitute.com: https://hub.globalccsinstitute.com/publications/CO2storage-depleted-oilfields-global-application-criteria-carbon-dioxide-enhanced-oi-4

Changemagazine. (2012, 9 11). Opgehaald van "Super-bomen" op zonne-energie in Singapore: http://www.changemagazine.nl/klimaatkennis/mobiliteit_en_energie/super_bomen_op _zonne_energie_in_singapore

Energy Matters. (2014, december 24). http://www.energymatters.com.au/renewablenews/solarhug-bracelet-charger-em4615/.

Goldenberg, S. (2014, oktober 1). Canada switches on world's first carbon capture power plant.

30

Greenfacts. (2007). CO2 Capture storage. Opgehaald van greenfacts.org: https://www.greenfacts.org/en/CO2-capture-storage/

IPCC. (2005). Carbon Dioxide Capture and Storage. Cambridge.

Joop. (2017, maart 14). CO2 uitstoot stijgt met hoogste snelheid ooit gemeten. Opgehaald van joop.vara.nl: https://joop.vara.nl/nieuws/CO2-uitstoot-stijgt-met-hoogste-snelheidooit-gemeten

Keerssemeeckers, S. (2014, 8 22). Dit is geen normaal glas maar een volledig transparante zonnecel! Opgeroepen op 5 20, 2017, van WANT.nl: https://www.want.nl/dit-geennormaal-glas-maar-een-volledig-transparante-zonnecel/

Mitsubishi Heavy Industries. (2016). What is Carbon Capture and Storage (CCS) technology? . Opgehaald van mhi.com: https://www.mhi.com/discover/earth/technology/ccs.html

NPO. (2017, maart 15). CO2 uitstoot stijgt met hoogste snelheid ooit gemeten. joop.

Reijn, G. (2016, september 12). Dorpen blijven vergrijzen, verstedelijking zet door. De Volkskrant.

Sterl, F. (2017). De magneetzweeftrein. Opgehaald van science space: http://www.sciencespace.nl/technologie/artikelen/3840/de-magneetzweeftrein

Stimular. (2013). CO2-Neutraal. Opgehaald van duurzamebedrijfsvoeringoverheden: http://www.duurzamebedrijfsvoeringoverheden.nl/themas/CO2-neutraal.html

The Blue Deal. (2015, september 11). Opgehaald van Superbomen in Singapore verlagen CO2 uitstoot: http://www.thebluedeal.nl/superbomen-in-singapore-verlagen-CO2uitstoot/

VanAtotZon. (2015, september 10). Opgehaald van Superbomen in een park in Singapore zorgen voor minder CO2 uitstoot: http://www.vanatotzon.com/atznieuws/superbomen-park-singapore-zorgen-minder-CO2-uitstoot/

31