Nederlands – Vergelijkingsopdracht Literatuur

Door Fatma Yörük, Thalia Chen en Gerisa Mercera

InleidingSchrijversNaima el Bezaz In dienst bij de duivel

Vamba SherifZwijgplicht

Kader AbdolahDe kraai

Naima el Bezaz Naima el Bezaz is in 1974 in de stad Meknes in Marokko geboren. Toen ze vier jaar oud was immigreerde ze met haar familie naar Nederland. Ze geeft zelf aan dat ze geen goede jeugd heeft gehad, maar ze wil haar ouders hier niet de schuld van geven. Naima el Bezaz is getrouwd en heeft twee dochters. Ze heeft altijd al belangstelling gehad voor lezen en schrijven.

Na de middelbare school ging ze aan de Leidse Universiteit rechten studeren. In 1995 wint haar eerste boek ‘de weg naar het noorden’ de IBBY-prijs. Hiermee is zij ook de eerste Marokkaanse schrijfster van de tweede generatie die een boek publiceert. Ze schrijft ook veel in tijdschriften.

In 2002 komt haar tweede boek ‘De minnares van de duivel’. Dit boek zorgde voor veel opschudding in de Marokkaanse wereld, omdat het boek best wel veel over seks en erotiek gaat. Naima el Bezaz trekt zich niks van deze kritiek aan en gaat gewoon verder met haar doel, ze wil op het gebied van liefde en seksualiteit iets in beweging brengen. Ze pleit voor seksuele vrijheid voor moslimvrouwen. Erotiek ziet ze als een belangrijk thema voor haar (toekomstige) werk.

Op haar boek ‘Vinexvrouwen’ die rond 2010 verscheen kreeg ze heel veel kritiek en zelfs bedreigingen. Ze schreef op een humoristische en gefictionaliseerde manier over gebeurtenissen in de Vinexwijk in Zaanstad. De meeste buurtbewoners vatten dit persoonlijk op en konden het niet waarderen. Het boek ‘Vinexvrouwen’ heeft ze geschreven toen ze weer beter was van de depressie waar ze kort daarvoor in zat.

Het laatste boek dat Naima el Bezaz schreef was ‘In dienst bij de duivel’. Dit boek is uitgekomen in 2013. Er is geen informatie te vinden of Naima el Bezaz nog actief is met het schrijven van een boek.

Vamba SherifVamba Sherif is geboren in 1973 in Liberia. Toen Sherif jong was, sprak hij al 3 Afrikaanse talen en met Engels erbij. De Afrikaanse talen heeft hij geleerd toen zijn vader universiteitsprofessor was in Koeweit. In deze universiteit leerde hij Arabisch en studeerde hij Afrikaanse, Engelse en Arabische literatuur.

Tijdens de Golfoorlog (1991), vluchtte hij met zijn familie naar Syrië en in 1993 vestigde hij zich in Nederland. Doordat hij rechten wilde studeren, begon hij ook Nederlands te leren.

Sherif heeft vijf boeken geschreven: Het land van de vaders (1999), Het koninkrijk van Sebah (2003), Zwijgplicht (2006), De getuige (2011), De zwarte Napoleon (2015) en Zwart (2018).

In 2018 heeft Sherif met Rouw, een medeschrijver met een Afrikaanse achtergrond, het boek ‘Zwart’ geschreven. In het boek ‘Zwart’ wordt de harde waarheid verteld over racisme, discriminatie en uitsluiting, het wordt verteld met kleine anekdotes in het hele boek. Door dit aangrijpende onderwerp, geven veel mensen complimenten aan Sherif en Rouw. Toch zijn er ook mensen die zeggen dat het geen boek meer is, maar dat het meer op een nieuwsbericht lijkt.

Na het boek ‘Zwart’, is er echter geen nieuws gekomen of Sherif een nieuw boek gaat schrijven. Als hij nog een boek gaat schrijven, zou het hoog waarschijnlijk in 2021 of in 2022 uitkomen, aangezien er een duidelijk patroon is in het aantal boeken dat hij per jaar schrijft.

Kader AbdolahKader Abdolah komt uit Iran en vluchtte in 1988 naar Nederland. In 1993 debuteerde hij met de verhalenbundel ‘De adelaars’. Hij groeide op in een religieuze familie, in een streek waar de Islam streng werd nagevolgd. Zijn vader was een doofstomme tapijtrestaurateur met een verstandelijke beperking. De beperking van zijn vader zorgde ervoor dat Abdolah geen gemakkelijke jeugd had, omdat hij de vaderrol op zich moest nemen. Hij verdiepte zich vanaf zijn twaalfde jaar in de Westerse literatuur, omdat hij hoopte ooit zijn betovergrootvader Qhaem Megham Ferahni na te volgen en schrijver te worden. Hierdoor raakte hij ook geïnteresseerd in de Westerse samenleving. Die interesse werd nog verder gevoed tijdens het heimelijk luisteren naar Westerse radiostations en naar verzetszenders.

Aan de Universiteit van Teheran studeerde hij natuurkunde en studeerde hij in 1977 af. In die periode sloot hij zich aan bij een linkse politieke partij. Na zijn opleiding werkte hij als directeur van een emballagefabriek en zette hij zijn politieke activiteiten voort. Deze activiteiten resulteerden erin dat hij in 1985 uit Iran moest vluchten. Op uitnodiging van de Verenigde Naties kwam hij als politiek vluchteling naar Nederland. Hij belandde in 1988 in een asielzoekerscentrum in Apeldoorn en kreeg vervolgens een huis in Zwolle toegewezen.

In 2006 werd Abdolah gastschrijver aan de Universiteit Leiden. In het kader van die functie gaf hij werkcolleges en lezingen.

Abdolah maakte zich de Nederlandse taal eigen met behulp van onder meer de kinderboeken van Annie M.G. Schmidt en van Nederlandstalige poëzie. Worstelend met de taal begon hij zijn verhalen in het Nederlands te schrijven. Abdolah schreef van 1996 tot 2011 wekelijks een column in de Volkskrant onder het pseudoniem 'Mirza'. Mirza is in het Perzisch 'kroniekschrijver' en is ook de naam van Abdolah's betovergrootvader.

RecensiesIn dienst bij de duivel:

Naima El Bezaz, voornamelijk bekend door haar boeken Vinexvrouwen en Méér Vinexvrouwen, schrijft ook Romans. Zo ook haar nieuwste boek; In dienst bij de duivel. Ik had nog geen Roman van haar hand gelezen, dus ik was erg nieuwsgierig. De voorkant van het boek trekt vooral de aandacht doordat het op de cover van een mooie glossy lijkt en deze zal dus lekker opvallen tussen de andere Romans in de boekhandel. In dienst van de duivel vertelt het verhaal van Dina, die net op de redactie van een glossy is gaan werken. Ze is bij het tijdschrift binnengehaald omdat ze al een boek heeft geschreven, dus iedereen verwacht veel van haar. Echter blijkt haar baas Angela een regelrechte bitch te zijn, die het niet lijkt te schelen als zij de geschreven stukken volledig de grond in trapt en dus moet Dina flink aan de bak om haar bazin te vrede te houden. Misschien was een baan bij een glossy toch niet zo'n goed idee, vooral niet omdat het niet de verhalen zijn waar ze het liefst over wil schrijven. Vanaf de eerste bladzijde word je in het verhaal getrokken en wil je blijven lezen hoe het Dina vergaat. Zal ze bij het tijdschrift blijven werken of besluit ze om ergens anders te gaan werken? Naima El Bezaz heeft haar eigen ervaringen bij een vrouwentijdschrift in dit boek verwerkt en tijdens het lezen vraag je je toch weleens af of zij alles wat Dina moet doorstaan ook heeft meegemaakt. Nu ik een Roman van haar gelezen heb, ga ik op zoek naar haar vorige Romans en hopelijk zijn deze net zo leuk geschreven als dit boek. In dienst bij de duivel is een erg leuk boek, dat zeker de moeite waard is om te lezen - ondanks dat het wel in de trant van The Devil Wears Prada is.

Geschreven door Danielle Cortjens, datum: 8 november, 2013Website: https://www.chicklit.nl/boekrecensies/151357/in-dienst-bij-duivel

Zwijgplicht:

Het boek van Sherif, genaamd ‘Zwijgplicht’ is een juweel in de traditie van de grote Afrikaanse romans uit het verleden. Vanaf het begin van het verhaal, wanneer William Mawolo, het centrale personage, arriveert in Wologizi, tot het einde, wanneer hij verdwijnt in de lucht net als Tetesie - de man wiens verdwijning hij was gaan onderzoeken, is de auteur moeiteloos welsprekend in het plotten van de ingewikkelde ebben en stromen die pulserende urgentie aan het verhaal lenen.

Hij gebruikt heldere, beknopte taal om in de lezer tegelijk een altijd aanwezig en intens gevoel van angst, opwinding, optimisme en ontgoocheling te creëren. Met zijn bekwaam gebruik van taal en ongelooflijke diepte van denken, construeert Sherif een verhaal dat net zo boeiend is vanwege de niet-aflatende greep op de lezer als relevant voor zijn boodschap van de ongemakkelijke dynamiek die de onbalans van macht in een Afrikaanse omgeving als afstandelijk kenmerkt en zo steil in toverij als zijn fictieve Wologizi.

‘Zwijgplicht’, zelfs als een fictieve afbeelding, illustreert de destructieve verbranding die ontstaat wanneer deze tegengestelde werelden botsen.

De lineaire progressie van het boek grenst bijna aan de academische, maar zelfs die aanpak is geschikt omdat het een kritisch gevoel van voorspelbaarheid biedt dat onmisbaar is bij het weven van bochten en bochten van percelen die even gecompliceerd en verschuivend zijn als Sherif zo zelfverzekerd probeerde aan te pakken.

Geschreven door convoonliberia, datum: 24 mei, 2015Vertaald door Thalia ChenWebsite: https://conversationsonliberia.com/2015/05/24/bound-to-secrecy-a-review-by-momo-dudu/

De KraaiDe ik-figuur lijkt een beetje op Kader Abdolah. Ook hij is gevlucht uit Iran, ook hij heeft in een asielzoekerscentrum gezeten, ook hij heeft de Nederlandse taal geleerd door goed onze literatuur te bestuderen. Wie Abdolah een beetje gevolgd heeft ziet het hele oeuvre, van De Adelaars tot en met Het huis van de moskee, terug in dit boek. Zelfs vaste elementen uit zijn lezingen duiken op in deze novelle. Over het bedrag dat je aan smeergeld moest betalen bijvoorbeeld: 'Voor Berlijn betaalde je zevenduizend dollar, voor Stockholm vijfduizend dollar, voor Oslo vierduizend dollar en voor Kopenhagen drieduizend dollar. Wie slechts een paar duizend dollar had, kon naar Nederland.'

Het ergste gebeurt: de ik-figuur moet naar Nederland. Daar leert hij met vallen en opstaan de taal en dit boek getuigt van zijn kennis. Multatuli wordt geciteerd evenals Herman Gorter, Gerrit Achterberg, Louis Couperus, Bredero, Frederik van Eeden, Anne Frank en Willem Frederik Hermans. Als je een dode Nederlandse schrijver bent, dan kom je er goed vanaf. Helaas wordt er literair gezien niets interessants gedaan met al die citaten. De ik-figuur is ook makelaar in koffie, maar voor de rest gebeurt er niets met de Max Havelaar. De bijtende, politieke toon van Multatuli zoek je tevergeefs bij Abdolah, terwijl hij misschien, als asielzoeker die het gemaakt heeft, de aangewezen persoon was om in het huidige politieke tijdsgewricht een statement te maken.

De kraai is een mislukt Boekenweekgeschenk. Het is een herhaling van eerdere romans aangevuld met teksten uit de Nederlandse literatuur en alles hangt als los zand aan elkaar. Van een Boekenweekgeschenkschrijver mag je bovendien verwachten dat hij weet hoe hij een alinea opbouwt. Als Abdolah twee, drie zinnen achter elkaar heeft geschreven, begint hij alweer op de volgende regel. Een

kinderlijke manier van schrijven. Uiterst komisch werken de algemene uitspraken van de ik-figuur over mensen, landen en culturen. 'Koerdistan is mysterieus door de natuur, de eenvoud van het leven en de eerlijkheid van de Koerden.' Het is alsof je een obligate tekst in een reisgids leest. 'Koerdistan is een land met veel geheimen en verrassingen.' 'Turkije is mooi en de Turken zijn bijzonder goede mensen.' 'De Koerdische vrouwen zijn per definitie mooi, maar Aline is een Amsterdams-Koerdisch meisje, dus twee keer zo mooi.' Ergens schrijft de ik-figuur dat zijn winkel vol manuscripten ligt. 'Enkele van die boeken zijn even belangrijk als de Max Havelaar.' Had die dan uitgegeven als Boekenweekgeschenk.

Geschreven door Coen, datum: 11 maart 2011Website: http://coenpeppelenbos.blogspot.com/2011/03/recensie-kader-abdolah-de-kraai.html

Samenvattingen In dienst bij de duivel:

Als Dina een baan krijgt op de redactie van een glossy weet ze niet of ze daar gelukkig mee is: schrijven over make-up, mode en mannen - het is niet waar ze van droomde toen ze haar journalistieke carrière begon. Al na een paar weken blijkt dat haar aanwezigheid op de redactie de verhoudingen op scherp zet: haar collega's negeren haar, maar het ergst is Angela, de hoofdredacteur: langzaam begint Dina te beseffen dat ze in dienst is bij de duivel zelf. In dienst bij de duivel is een geestige en scherpe roman waarin Naima El Bezaz haar eigen ervaringen als redacteur van een vrouwenblad verwerkte. De loopgravenoorlog die ze voerde met haar baas ligt ten grondslag aan de meest hilarische scènes in het boek.

Zwijgplicht:

Als Tetesie, de bevelhebber van de Afrikaanse stad Wologizi, op onverklaarbare wijze verdwijnt, geeft de president van het land opdracht om een onderzoek in te stellen.William Moisoko Mawolo wordt met de taak belast. Hij denkt de missie snel tot een goed einde te kunnen brengen, maar wordt al snel geconfronteerd met de leugenachtigheid van de mensen die hij ondervraagt en met verschijnselen die hij niet kan verklaren. Langzaam raakt William verstrikt in een situatie waaruit hij zichzelf alleen kan redden als hij zijn tegenstanders met gelijke wapens bestrijdt.

De KraaiHet verhaal begint met Refiq die zegt dat hij op Lauriergracht nr. 37 woont. Hij vertelt ook dat hij in Perzië graag schrijver wilde worden. Hij begon zijn avontuur door met een schilderij van zijn vader naar de lokale krant te gaan. In het heden is hij in Amsterdam, vanuit daar vertelt hij over hoe het was toen de Amerikanen in Perzië waren. Er waren toen geestelijken die de macht van de Sjah af wilden pakken en die bestormden de Amerikaanse ambassade. Refiq volgde de groep mee naar binnen om de ‘historische gebeurtenis’ vast te leggen op papier. Hier werd hij betrapt en in

elkaar geslagen door de Imam en zijn gevolg. Refiq beschrijft de oorlog, tussen Iran en Irak, die 8 jaar duurde. Refiq gaat vaak naar Duitsland om zijn koffie te verkopen. Daar ziet hij dat tot zijn spijt veel landgenoten, ondanks de hoge opleiding, taxichauffeur zijn geworden.

Geschreven door Suzanne, datum: 26 juni 2012http://leesdossiersuzannevink.blogspot.com/2012/06/de-kraai-kader-abdolah.html

Opdracht 1OnderwerpIn dienst bij de duivel:

Het onderwerp van het boek is beroepsproblemen. Dina krijgt heel veel druk en stress over zich heen op haar werk. Angela, de hoofdredacteur, weet de controle over de journalisten goed te houden. Niet zozeer met woorden, haar blikken zeggen al genoeg. De journalisten zijn bang voor haar en durven zich niet te verzetten. Het is erg moeilijk om een andere baan te vinden, dus doet iedereen wat Angela wil, ongeacht hoe druk ze het hebben. Als Angela het wil, dan moet het. Het hele boek gaat over deze beroepsproblemen.

Zwijgplicht:

Het boek Zwijgplicht laat zeer goed zien hoe de politiek en het regeren is in Afrika. William Moisoko Mawolo wordt door de president van Afrika naar de stad Wologizi gestuurd om de verdwijning van de bevelhebber, Tetesie, op te lossen. Jammer genoeg kan hij dit mysterie niet oplossen, dit is te wijten aan de onbetrouwbare mensen in deze mysterieuze stad. Door dit mysterie op te lossen, kom je ook meer te weten over de corrupte machtsstructuur in Afrika. Het onderwerp van het boek is dus politiek en mysterie.

De KraaiWaar dit boek over gaat is duidelijk vanaf de eerste paar paragrafen: het onderwerp is migratie. In dit verhaal vlucht Refiq via Moskou en Turkije naar Nederland door de oorlog tussen Irak en Iran. Hij beleeft veel ervaringen tijdens zijn reis in de twintigste eeuw en leert over het zware leven van mensen die te kort kwamen. Het leven van Refiq lijkt gebaseerd te zijn op het leven van Abdolah.

Vergelijken:

De onderwerpen van de verhalen zijn bijna niet te vergelijken. We kunnen wel zeggen dat de onderwerpen van de boeken vergelijkbaar zijn, doordat ze allemaal tegen discriminatie moeten vechten, maar dat is ook de enige overeenkomst die er is.

Hoofdpersonen:In dienst bij de duivel:

De hoofdpersonage is Dina, een Marokkaans/Nederlandse vrouw die werkt bij de redactie van en glossytijdschrift. Ze heeft donker haar en een licht tintje. Dina is een beetje een buitenstaander. Dat is ze altijd al geweest, ze heeft nooit haar plekje kunnen vinden.

Wel was ze altijd eerlijk. Toen ze nog net op de redactie kwam werken, moest ze haar mening geven over lippenstiften van sponsoren van het blad. Zij vond de lippenstift niet goed en gaf het een 2 als cijfer, dit moest ze later aanpassen naar een 9 omdat het van de sponsors van het blad was. Ook waren haar verhalen nooit helemaal goed, omdat het te ‘echt’ was, ze moest het vaak verdraaien zodat het interessant werd voor de lezers. Aan het begin was ze dus heel eerlijk, maar langzamerhand begon ze ook net als de anderen haar teksten te verdraaien. Ze werd een van ‘hen’ en werkte zich letterlijk bijna dood. In het boek staat een stukje tekst, net voordat het verhaal begint, dit past heel erg bij Dina.

Brian: Please, please, please, listen. I’ve got one or two things to say.Followers: Tell us, tell us both of them.Brian: Look, you’ve got it all wrong. You don’t need to follow me. You don’t need to follow anybody. Yoy ‘ve got to think for yourselves. You’re all individuals.Followers: Yes, we are all individuals!Brian: You are all different!Followers: Yes, we are all different.Lonely Voice: I’m not. Uit: Life of Brian

Aan het begin van het boek is Dina de Lonely Voice, maar later wordt ze steeds meer een van de Followers. Nadat haar hoofdredacteur haar voor schut heeft gezet, wordt ze wakker uit deze ‘trance’ en wordt ze weer zichzelf. Uiteindelijk komt ze voor zichzelf op door wraak te nemen op haar hoofdredacteur. Dina is dus eigenlijk iemand die zich nergens helemaal thuis voelt, zich altijd 100% inzet en uiteindelijk altijd haar ware ik terug kan vinden. Ook kunnen we zeggen dat ze humor heeft.

Een ander hoofdpersonage is Angela, de mooie maar slechte hoofdredacteur. Ze geeft niks om de waarheid en wil alleen maar roem. Ze is streng en iedereen in de redactie is bang voor haar. Het allermeest houdt ze van haar hond Fifi, dan van haar tijdschrift en dan van haar verloofde. Angela is het ene moment heel aardig en het andere moment meedogenloos. Ze is dus heel onvoorspelbaar.

Zwijgplicht:

De hoofdpersoon is William Moisoko Mawolo, een mank lopende jongeman uit Afrika met een koolzwarte huid. Het is zeer goed te merken dat William een zeer goede observant is: Hij voelt alles, hij ziet alles en is zeer voorzichtig met wat hij vraagt en doet. Een voorbeeld hiervan is wanneer hij bij een oude man, genaamd (de Oude) Kapu woonde voor een tijdje: Kapu bediende aan William soep, maar omdat William weet dat het gevaarlijk is in Wologizi, durft hij de soep, bang dat er gif in zit, niet te

eten. Dit laat zien dat hij eerst nadenkt, voordat hij actie onderneemt.Toch was het duidelijk dat hij ook zeer slordig kan zijn. Dat is vooral te merken wanneer hij verliefd wordt op de mooie dochter, Makemeh, van de vermiste Tetesie. In het boek was er een stukje geschreven dat er een vrouw naar de kamer van William kwam en zich uitkleedde. Toen verloor William zijn verstand en ging bijna met deze vrouw naar bed, totdat hij merkte dat het niet de vrouw was waar hij voor verlangde: het was één van de vrouwen van Kapu, in plaats van de mooie Makemeh. Met deze scene is het duidelijk te zien dat hij minder voorzichtig was en dus zijn verstand verloor, nadat hij verliefd werd op Makemeh.

De Kraai:

Refiq Foad is de hoofdpersonage van De Kraai, hij is een man verlangend om schrijver te worden. Refiq wou een wereldberoemde schrijver worden zoals Lenin die de werkelijkheid in zijn boek zou beschrijven. Met werkelijkheid bedoel ik de situatie van hoe mensen op de oorlog tussen Irak en Iran reageerden en wat de gevolgen ervan zijn. Niet alleen dat, hij wilde ook dichter worden en gedichten schrijven die mensen zou kunnen raken. In het begin van het verhaal wordt hij als eerst als een jongen beschreven en dan als een student, reiziger, vluchteling, leerling, werker en uiteindelijk als een oude man die in Amsterdam koffiemakelaar is. Hoe verder je het verhaal leest hoe ouder de hoofdpersoon wordt.

Zijn oom Djalal is een van de personages die verder in het verhaal niet meer genoemd wordt. Hij steunde graag zijn neefje om schrijver te worden en bekritiseerde hem toen hij het nodig had. De rest van de personages zijn “volgers” die onbelangrijk lijken te zijn, maar hun eigen rol in het verhaal spelen om Refiq Foad te ondersteunen. Zijn familie komt niet vaak voor, er wordt wel verteld dat zijn vader timmerman is, maar weinig onderwijs kreeg. De rest van de personages zijn volgers die onbelangrijk lijken te zijn. Zijn gezin komt ook niet vaak voor, maar in het boek werd wel verteld dat zijn vrouw hem een keer heeft gered bij een terroristische aanval.

Het uiterlijk van de personages wordt niet beschreven.

Vergelijken:

Wat zeer opvallend is, is dat de hoofdpersonen allemaal niet-blanke mensen zijn die in het Nederlands hun verhaal vertellen. De hoofdpersonen beleven discriminatie op een zekere manier:Dina wordt gediscrimineerd, mede doordat ze een Marokkaanse achtergrond heeft.William wordt gediscrimineerd, omdat hij niet van de stad Wologizi komt. Toch wordt William met gastvrijheid ontvangen door de mensen, door hun cultuur.Refiq wordt gediscrimineerd, zodra hij uit zijn land, Iran, kwam. Vooral wordt Refiq gediscrimineerd in Nederland.

Ook is het te merken dat de schrijvers van ‘De kraai’ en ‘In dienst bij de duivel’ zichzelf als hoofdpersoon hebben gemaakt, maar met een andere naam en kleine andere details aan hun persoonlijkheid. In het boek ‘Zwijgplicht’ kunnen we dat niet zozeer zeggen bij de hoofdpersoon, aangezien de schrijver zelf geen onderzoeker is.

TijdIn dienst bij de duivel:

Het verhaal speelt zich in het heden af. Dit merk je doordat er in het verhaal BN’ers zijn, die er tegenwoordig ook zijn. Toen Dina naar een feestje ging zag ze daar bijvoorbeeld Nick & Simon staan en Ali B. Ook gaat Dina bijvoorbeeld Chantal Janzen interviewen, wordt de naam van Geert Wilders genoemd en komt ook het boek ‘vijftig tinten grijs’ even naar voren. Het verhaal speelt zich dus in het heden af.

Het verhaal is niet helemaal chronologisch. Vooral aan het begin niet, toen was het echt een mengelmoesje in de tijd. Het ene moment was ze in de toekomst bezig met een interview, toen was ze in het verleden dat ze nog geen baan had en daarna ging ze solliciteren. Aan het begin las dit heel erg moeizaam. Fatma en Gerisa vinden dit geen fijne manier van schrijven. Het leest niet zo prettig. Thalia maakte het niet zoveel uit. Later in het verhaal begon je wel een beetje aan deze schrijfstijl te wennen. De rest van het verhaal is best wel chronologisch, maar af en toe gaat ze terug in de tijd en vertelt ze een herinnering. Later begin je te wennen aan deze manier van schrijven, maar aan het begin zou het voor sommige mensen wat moeilijk te lezen kunnen zijn.

Zwijgplicht:

In welke tijd het verhaal in speelt, is duidelijk te merken. Het speel zich af in de 21ste eeuw, doordat er gesproken wordt over bussen, koptelefoons en andere uitvindingen in deze 50 jaren. Verder is het verhaal in de verleden tijd geschreven. Ook is het verhaal chronologisch geschreven, althans voor het grootste deel: soms zijn er een paar stukken herinneringen van de getuigen, waardoor je terugspringt in het verleden. Toch zal je geen last van krijgen, doordat de persoon die aan het woord is, alles vertelt met wat deze persoon heeft meegemaakt.

De Kraai

Het verhaal speelt zich af in de late 20e eeuw, ergens tijdens de koude oorlog. Vanaf hier speelt het verhaal het leven van Refiq af tot een oud man. Het verhaal is verteld ten opzichte van het heden, maar het heden kom je maar een paar keer tegen in stukjes van het begin tot het einde. Verder loopt het chronologisch af op de levensloop van Refiq. In het midden van het verhaal raak je af en toe in de war doordat je het heden ook soms tegenkomt en dan pas doorgaat met zijn levensloop. Het verhaal speelt zich grotendeels af tijdens het einde van de Sovjet-Unie en later in het begin van de 21e eeuw.

Vergelijken:

Een duidelijke overeenkomst is dat alle 3 boeken in deze 50-100 jaar afspelen. 'In dienst bij de duivel' en 'Zwijgplicht' spelen zich duidelijk af in deze paar jaren. 'De kraai' speelt zich wel af tijdens de Koude oorlog.

'In dienst bij de duivel' en 'De kraai' vertellen hun verhaal door een niet chronologische volgorde: Op het ene moment speelt het in het verleden af, op het

andere moment gaat het weer verder met de grote lijn van het verhaal. 'Zwijgplicht' vertelt het verhaal op een chronologische manier, met aanduiding dat het lezer in een herinnering zit van een getuige.

RuimteIn dienst bij de duivel:

Dina werkt bij een vrouwenblad, dus ze is het meest van de tijd op kantoor achter haar computer. Ook gaat ze vaak naar mensen toe die ze kan interviewen voor een artikel. Ze spreekt dan bij mensen thuis af of in een cafeetje. Het verhaal speelt zich dus vooral op kantoor af, maar soms ook wel buiten.

Zwijgplicht:

In het verhaal gaat William overal naartoe: soms zit hij in het huis van Kapu, soms gaat hij naar buiten om de mensen vragen te stellen over de vermissing van Tetesie. De ruimte wordt nooit in volle detail geschreven, waardoor je alleen de informatie krijgt met waar William en de lezer zit: dus als voorbeeld krijg je alleen te lezen dat je in een huis en op een stoel zit, in plaats van dat je details krijgt van hoe de kamer er uitziet. Het is logisch dat de schrijver dezes keuze heeft gemaakt, doordat de details over de vermissing van de bevelhebber belangrijker is dan een informatie van een huis, een boom of wat dan ook.

De Kraai

Refiq reist veel en is op verschillende plekken geweest. Hij woont in de eerste stuk van het verhaal in Perzië, het huidige Iran. Het verhaal is in stukjes opgedeeld van waar de hoofdpersoon zich bevindt. Op volgorde gaat hij naar Koerdistan, Rusland, Rusland: Moskou, Istanbul en uiteindelijk komt hij in Nederland terecht. In Nederland is hij op verschillende plekken geweest, maar hij was vooral in Amsterdam. Dit ondersteunt het thema van dit boek, doordat deze persoon veel verhuist.

Vergelijken:

‘In dienst bij de duivel’ speelt zich vooral op kantoor af, dit hebben de andere 2 boeken niet. In ‘In dienst bij de duivel’ en ‘Zwijgplicht’ gaat de hoofdpersonage soms ergens naartoe, het verhaal speelt zich dus soms buiten af. In ‘De Kraai’ speelt het boek zich bijna de hele tijd buiten af. Refiq is constant aan het reizen. Er is dus wel een overeenkomst tussen ‘In dienst bij de duivel’ en ‘Zwijgplicht’, maar vrijwel geen overeenkomsten met ‘De Kraai’.

Opdracht 2VertelwijzeIn dienst bij de duivel:

Het wordt verteld in de ik-vorm. Je leest het boek vanuit Dina haar gedachten. Dit is heel goed beschreven, vinden wij. Je begrijpt hierdoor echt hoe zij zich voelt tegenover het rare gedrag van haar baas en haar collega’s. Doordat het in de ik-vorm geschreven is, is het duidelijker om te begrijpen wat er door Dina heen gaat dan als het in de 3de vorm geschreven zou zijn. De vertelwijze leest dus erg prettig.

Zwijgplicht:

Het verhaal wordt geschreven in de 3de-vorm, toch is het duidelijk te merken dat je alleen de gevoelens van William meemaakt, vergeleken met de andere personages: Je ruikt, proeft, ziet en hoort alles wat William meemaakt, maar je kan allen horen en zien wat William waarneemt van de andere personages. Door deze manier van verhalen vertellen, kom je meer te weten over de hoofdpersoon, maar kom je niet veel over de andere personages te weten. Deze manier van verhalen vertellen kan storend zijn, als je de hoofdpersoon minder leuk vindt of als je graag meer over andere personages wilt weten.

De Kraai:

Het verhaal wordt in de ik-vorm verteld. Je leest het vanuit de kant van Refiq en hoe hij dingen bekijkt. Dus zijn belevenissen lijken die van jou te zijn doordat je steeds bij het lezen “ik” ziet staan. Het zou kunnen dat je het met sommige dingen niet eens bent en hij het daar wel mee eens is, je wordt dus vaak geforceerd om dingen vanuit zijn perspectief te zien in plaats van verschillende perspectieven. Maar de ik-vorm komt wel overeen met hoe het boek geschreven is.

Vergelijken:De verhalen van ‘De Kraai’ en ‘In dienst bij de duivel’ zijn allebei in de ik-vorm geschreven. ‘Zwijgplicht’ niet, die is geschreven in de 3de vorm. Een overeenkomst is wel dat bij alle drie de boeken de gevoelens van de hoofdpersonages goed worden uitgedrukt.

SchrijfstijlIn dienst bij de duivel:

De schrijfstijl is best wel humoristisch. In het boek lees je mee met Dina haar gedachten. Dina is wel een persoon met (droge) humor, daarom is het boek best wel humoristisch geschreven:

‘Ze was gekleed in een spijkerbroek die er van achteren uit zag als een uitgezakte luier. Alsof er nog een bil bij kon.’ bladzijde 101.

De schrijfstijl is ook erg beschrijvend. Dina beschrijft de zinnen vaak in volle detail:

‘Een mollig, vol gezicht, met groenblauwe ogen die ze samenkneep toen ze me de hand schudde. Haar kapsel in een Vinex-coup geknipt: getrimde, auberginekleurige haren. Ze schoof naast me, in haar wijde blouse met zwart-witmotief, driekwart donkerblauwe spijkerbroek, van onder een slag opgerold, en zwartleren laarzen.’ bladzijde 12

Het boek heeft dus een beschrijvende, humoristische schrijfstijl. De schrijfstijl is prima, het is een fijne manier om te lezen.

Zwijgplicht:

De schrijver geeft niet per se veel aandacht om de omgeving te beschrijven, maar geeft ontzettend veel details over wat de hoofdpersoon alles voelt en hoort:

‘Het huis van oude Kapu was gehuld in een vreemde stilte. William beval de korporaal en de militie buiten op hem te wachten, en hij ging de krakkemikkige trap op naar de veranda.’ - Bladzijde 75.

Omdat de schrijver in volle detail schrijft wat de hoofdpersoon allemaal meemaakt, weet de lezer dus ook hoe de hoofdpersoon zich voelt:

‘Een paar vrouwen renden de kamer binnen en kwamen jammerend weer naar buiten, hun handen op het hoofd in een gebaar van verdriet. Hun kreten brachten het hele huishouden in rep en roer. William trok zich er niets van aan en trof oude Kapu aan op een mat...’ - Bladzijde 75

We kunnen dus zeggen dat we alles te weten komen door de hoofdpersoon, in plaats van dat we alles te weten komen door de verteller.

De Kraai

De vertelwijze beïnvloedt de schrijfstijl, het lijkt net een dagboek in plaats van een normaal verhaal, omdat het in de ik-vorm wordt geschreven. Het boek is in paragrafen gedeeld en iedere paragraaf lijkt een nieuwe dag of een nieuwe ervaring te zijn. Hierdoor lijkt het boek erg op een dagboek:“Mijn moeder roept me, ik moet stoppen. De rest van het verhaal zal ik morgen vertellen, nadat ik de winkel gesloten heb.”

En dan komt er een nieuwe paragraaf. De schrijver schrijft het verhaal met details die Refiq hem zelf het aan het vertellen is.Wat opvalt is dat deze schrijver weinig over het fysieke uiterlijk van mensen vertelt dan de meeste schrijvers doen. Deze schrijver vertelt ook meer over Refiq dan andere personages alsof Refiq het middelpunt van de wereld is. Ook schrijft de schrijver gedichten van andere schrijvers in zijn boek om zijn verhaal te ondersteunen. Zoals een gedicht van Herman Gorter:

“Een nieuwe lente en een nieuw geluid:Ik wil dat dit lied klinkt als het gefluit,Dat ik vaak hoorde voor een zomernacht,In een oud stadje, langs de watergracht-”

Hij doet dit, omdat zijn hoofpersonage aan mensen wil laten zien hoe dol hij is op dichters en schrijvers. Je wordt op deze manier wel aandachtig, omdat het lijkt dat je bij het lezen de persoon zelf bent en zijn ervaringen langzamerhand de jouwe lijken.

Vergelijken:

De schrijfstijl van ‘Zwijgplicht' en 'In dienst bij de duivel' is makkelijk te lezen. Beide boeken zijn zeer beknopt geschreven. Toch gebruikt het boek 'Zwijgplicht' meer symbolisme en heeft een veel creatievere manier van schrijven. 'De kraai' gebruikt echter een moeilijk manier van taal dat het soms onduidelijk en moeilijk maakt om te lezen.

Thema/MotievenIn dienst bij de duivel:

Een van de thema’s in het boek is macht. Voor Angela is macht het allerbelangrijkste wat er is, ze kan heel ver gaan voor macht.

Een motief in het boek is jaloezie. De dames bij de redactie gunnen elkaar niks, ze willen zelf alleen maar het beste verhaal en ervoor zorgen dat Angela ze goed vindt. Ze zien Dina ook als de Marokkaanse ‘kutschrijver’. Dit komt omdat Dina in het verleden een boek heeft geschreven, de anderen zijn allemaal jaloers op haar.

Zwijgplicht:

Een zeer belangrijk thema van dit boek is dat mensen hebzuchtig zijn voor macht van een land of stad. Dit is duidelijk te zien aan het personage Kapu: Kapu, het opperhoofd van Wologizi, wil natuurlijk zijn macht behouden, door iedereen uit de weg te ruimen die het vorige opperhoofd probeert te vinden.

We kunnen zeggen dat een motief van het verhaal hebzucht is: weer is het duidelijk te zien aan het personage Kapu, die door hebzucht alles kan en gaat doen om zijn status als opperhoofd te behouden.

De Kraai

Het thema die bij dit verhaal hoort is dat hoogopgeleide mensen bij het vluchten naar een ander land en zich daar bevestigen vaak geen zekere plaats hebben voor een goede baan zoals Refiq ervan gedroomd heeft en op veel latere leeftijd het ook bereikt heeft. In het begin van het verhaal wordt al bekend gemaakt dat hij heel graag schrijver wil worden. Dit stuk valt op, omdat het aan het begin en aan het eind uitgelegd werd. Er worden ook voorbeelden gegeven zoals dat zijn kennissen die een goed educatie hadden taxichauffeurs zijn geworden, Terwijl hun reis naar een goed land een lastig reis was zoals die van Refiq, het is dus zonde.Je zou kunnen zeggen dat het motief hiervoor is dat mensen graag een goed leven willen leiden door een goede baan te hebben met een goed onderwijs. Voor Refiq zou dat motief kunnen zijn dat zijn vader timmerman was en hard werkte en duidelijk aan gaf dat hij zijn eigen zoon het leven van hem niet aan hem zou willen toe wensen.

Vergelijken:Tussen deze 3 boeken is er een duidelijke overeenkomst. Iedere hoofdpersoon heeft een duidelijke vorm van hebzucht om hun doel te bereiken. Toch waren er ook duidelijke verschillen in de thema’s van de boeken zoals de jaloezie in ‘In dienst bij

de duivel’, de politiek in 'Zwijgplicht’ en de migratie in ‘De Kraai’. Deze thema’s kwamen niet bij de andere boeken voor, alleen bij één boek.

Opdracht 3MeningenIn dienst bij de duivel:

Wij vonden dit boek wel leuk geschreven, maar eigenlijk geen aanrader. We denk dat het komt doordat dit boek niet echt onze genre is. Fatma houdt meer van avontuur en fantasy. Thalia van fantasy en historie en Gerisa ook van fantasy. We houden dus allemaal van fantasieboeken en dit boek was gewoon te ‘echt’. Dat het boek niet helemaal in chronologische volgorde was vonden Fatma en Gerisa niet fijn lezen. Thalia vond het niet erg, maar voor Fatma en Gerisa is het heel moeilijk om in het boek te komen met zo een schrijfstijl.

Wanneer je uiteindelijk in het verhaal zat was het prima te lezen, maar het onderwerp trok ons gewoon niet. Het opmerkelijkste stuk uit het boek was het einde. Dina gaat dan naar het huis van Angela en vergiftigt haar hond. Dit deed ze om wraak te nemen op Angela. Het kwam heel plotseling en is eigenlijk een beetje kinderachtig, daarom vonden wij dit stuk best wel opmerkelijk.

We hadden niet echt verwachtingen over het boek, maar we hadden wel verwacht dat het iets diepzinniger zou zijn en een heel ander einde zou hebben. Het hele verhaal gaat eigenlijk over een vrouw die werkt bij een tijdschrift, slecht wordt behandeld door haar baas en als wraak de hond van haar baas vergiftigd. We hadden dus wel hogere verwachtingen over de inhoud van het boek.

Het boek past bij de migrantenliteratuur. Dina heeft een Marokkaanse achtergrond en hier zien we ook veel van terug in het boek. Toen ze naar een vrouw ging voor een interview vond ze het bijvoorbeeld heel raar dat ze de as van haar dode zwager en zus in een vaas in huis bewaarde. Dit soort kleine verassingen zie je ook terug in het boek. Ook wordt er soms in gesprekken verwezen naar haar achtergrond:

'Je bent alleen Marokkaan als het je uitkomt`, snauwde ze. (Angela) 'Gelegenheidsmigranten noem ik zulke mensen. Hypocrieten. Die vind je bij veel autochtonen, maar van jou had ik dat niet verwacht.'`Ik ben geen hypocriet, ik wil gewoon geen vibrator testen. Ik ga dat niet doen.` (Dina)

Wat wel goed was aan het boek, is dat de gedachtes van Dina heel goed beschreven zijn, je kunt wel echt met haar meevoelen. Ook zijn er leuke, originele verhalen bedacht voor in het tijdschrift. Er zijn dus wel leuke dingen aan het boek, maar niet genoeg om het aan te raden, helaas.

De slotzin past helemaal bij het boek:

‘Het is onvermijdelijk, het hoort bij het leven. Als je in dienst bent bij de duivel is het slechts een kwestie van tijd voordat je de meester overtreft. Ik sloot mijn ogen en gleed tevreden in een droomloze slaap.’

Dit zegt Dina nadat zij de hond van haar baas had vergiftigd. Het past goed bij de titel en het verhaal van het boek, omdat ze uiteindelijk de ‘duivel’ overtreft.

De titel van het boek vinden we ook wel apart. Het boek heet: ‘In dienst bij de duivel’ en de ‘baas’ van Dina heet Angela (Angel=>Engel). Fatma vindt het wel een leuke woordspeling, maar Thalia vindt het niet bepaalt origineel, aangezien ze veel schrijvers dit ziet doen en zo proberen ‘creatief’ te zijn.

Zwijgplicht:

Thalia vindt normaal gesproken mysterie boeken met een twist aan politiek erg leuk. Toch zegt ze dat ze bijna in slaap viel doordat ze niet mee kon leven met de hoofdpersoon: ‘je krijgt alles te lezen, hoe en wat William voelt, ruikt, proeft, ziet en hoort op dat moment, maar dat verwaarloost de andere personages erg, waardoor ik me niet kan inleven met andere personen in het verhaal. Ook waren er overbodige scenes, zoals hoe het voelt als je je eerste keer genot krijgt in Afrika.’ Thalia had dus hoge verwachtingen van het boek, maar ze werd teleurgesteld. Fatma en Gerisa houden niet van boeken over politiek, dus ze hadden geen hoge verwachtingen en vinden het boek nog steeds niet heel leuk. Het boek gaat ook over mysterie, dit vinden Fatma en Gerisa wel leuk, maar het boek heeft een vleugje politiek en hier zijn ze niet over te spreken.

Op verschillende sites staat dat Vamba Sherif in zijn verhalen goed laat zien hoe Afrika als land werkt. Wij vinden ook dat hij dit zeker heel goed heeft gedaan, maar we vinden dat ‘zwijgplicht’ toch meer een documentaire is dan een echt (goed gescheven) verhaal.

We moeten wel complimenten geven dat het verhaal zeer mooie metaforen en symbolisme gebruikte:

‘Wologizi was op dat uur van de dag gehuld in een glinsterende sluier van nevel als na een bosbrand, de lucht getooid met donkere wolken die leken te versmelten met de nevelsluier.’ - Bladzijde 73

Dit soort manier van schrijven vinden wij fijn, dit is ook erg kenmerkend en opmerkelijk aan het boek. Door deze schrijfstijl geeft het op de één of andere manier een rustgevend gevoel. Dus zeker een applaus voor gebruik van woorden.

Is het boek wel aan te raden? Wij vinden van niet, omdat het niet spannend genoeg is voor ons, maar dat komt ook omdat wij veel meer van fantasy en echte avonturen houden en niet echt van dit soort boeken.Wellicht is dit boek wel aan te raden voor iemand die veel van politiek en mysterie houdt. Nogmaals applaus voor het symbolisme en de schrijfstijl, maar jammer genoeg net niet aan te raden voor het verhaal.

De Kraai

We vinden dit boek heel spannend en informatief, omdat het gaat over hoe vluchtelingen zijn best doen om een goede baan te krijgen en dat je je dromen gewoon achterna moet gaan hoe oud je ook bent. Wat belangrijk voor jezelf zou moeten zijn is dat je niet zomaar opgeeft. Af en toe waren wij er niet mee eens met Refiq over zijn keuzes, zoals dat hij een paar keer meisjes brieven gaf en ze stalkte. We zouden het niet leuk vinden als iemand ons zou stalken. We hebben het liever dat die persoon naar ons toe komt en ons persoonlijk verteld dan dat hij mensen gaat bespioneren. We snappen wel dat het jaren geleden was en dat toen alles anders was. Dus ook hoe mensen met elkaar omgingen, maar sommige keuzes van Refiq vinden wij dus niet goed.

Vooral Fatma was het niet eens met bepaalde keuzes en dan niet zozeer van de hoofdpersonage, maar van de schrijver. In het boek wordt er soms wat gezegd over de Islam en Fatma vindt dat het soms een beetje ‘verdraaid’ is, er staan dus dingen in die volgens haar niet helemaal kloppen:

‘Ze schoof het opzij en bleef slaperig in haar pyjama voor het raam staan. Even maar. Ze keek niet naar mij, want dat was verboden in de maand ramadan, God hield haar in de gaten.’ -Bladzijde 12

Fatma is het hier niet mee eens, omdat er staat ‘want dat was verboden in de maand, ramadan, God hield haar in de gaten.’ Het is niet alleen in de ramadan verboden, om naar vreemde mannen te kijken. Dit is altijd zo en God houd je ook altijd in de gaten. Er zijn dus kleine dingetjes die niet helemaal kloppen. Voor mensen die er niks van af weten, is dit waarschijnlijk niet storend, maar voor sommigen (zoals Fatma) zou dit storend kunnen zijn.

Wat ons wel beviel is dat de schrijver mooie stukjes gedichten erbij schreef. Dit is erg kenmerkend in dit boek, wij denken dat hij dit doet om het gevoel van de hoofdpersoon beter te laten ervaren. Zoals het gedicht van Guido Gezelle die in het boek geschreven werd:

“ 'k Heb menig uur bij ugesleten en genoten,en nooit en heeft een uur met ume een enklen stond verdoten.'k Heb menig menig blom voor ugelezen en geschonkenen, lijk een bie, met u, met uer honing uit gedronken;maar nooit een uur zo lief met u.”

We weten niet precies wat het betekent, maar Gerisa vindt het een mooi gedicht. Want ze denkt dat het gedicht uitlegt hoe mooi en kostbaar tijd besteden met een bepaald persoon kan zijn.

We waren niet teleurgesteld met dit boek, het waren wel leuke verhalen, maar het was best wel voorspelbaar. Dit maakte het boek wel een beetje saai. De volgorde waarin het boek is geschreven viel ons erg tegen. Het was een mengelmoesje met de tijd. Dit was wel erg teleurstellend. Over of we het zouden aanraden waren de meningen verdeeld. Wij vonden het eigenlijk geen aanrader, omdat het net niet leuk genoeg is.

Interculturele verschillen en overeenkomsten:

Deze 3 boeken passen allemaal binnen de migrantenliteratuur, omdat de hoofdpersonages alle drie een migratie-achtergrond hebben. Zoals voorheen genoemd, hebben alle hoofdpersonages met ‘een soort’ discriminatie te maken. Natuurlijk heeft de ene hoofdpersoon een ergere discriminatie meegemaakt dan de andere hoofdpersonen van andere boeken.

Ook is het duidelijk te zien dat alle 3 schrijvers hun cultuur in hun boeken nauwkeurig beschrijven: ze maken het duidelijk wat ze normaal vinden daar, wat misschien in Nederland heel niet gewoonlijk is. Ze laten ook goed zien wat de mooie culturele kenmerken zijn in hun landen.

Doordat alle schrijvers een andere migratieachtergrond hebben, kunnen we hun culturen niet vergelijken. We kunnen wel bijvoorbeeld vergelijken dat de hoofdpersonen Dina en Refiq, die in Nederland hebben gevestigd, discriminatie beleven doordat ze uit het buitenland komen.

We kunnen dus zeggen dat de schrijvers zich zeer bewust zijn van hun achtergrond en hier ook trots op zijn.

Opvallend citaat:

‘Het is onvermijdelijk, het hoort bij het leven. Als je in dienst bent bij de duivel is het slechts een kwestie van tijd voordat je de meester overtreft. Ik sloot mijn ogen en gleed tevreden in een droomloze slaap.’

Dit is een citaat uit ‘In dienst bij de duivel’. Het zijn de slotzinnen van dit boek. Wij vonden het een zeer opvallend einde, omdat ze dit zei nadat ze de hond van haar baas heeft vergiftigd. Dina zei, of beter gezegd, schreef met trots deze laatste zinnen alsof ze de goede heeft gedaan en vindt dat haar baas het ook heeft verdiend.

Echter zijn we er niet mee eens. Wij zijn ervan overtuigd dat het juist heel kinderachtig is om een hond te vergiftigen als wraak. Hoe slecht Angela ook is, Dina kon het wel iets volwassener oplossen. Ook noemt ze haar baas een ‘duivel’, hoe erg haar baas ook is, het is een beetje kinderachtig om zoiets te zeggen.

Dus al met al, vinden we dat alle 3 de boeken op hun eigen manier leuk zijn geschreven, maar net niet boeiend genoeg om het aan te raden aan leeftijdsgenoten. Dit kan ook komen omdat geen een van de boeken echt past bij het soort genre die wij leuk vinden. Het is wel fijn om een keertje boeken te lezen van schrijvers die niet uit Europa komen. Zeker leuk geprobeerd, maar jammer genoeg niet spannend genoeg voor ons.

Thalia Chen, Fatma Yörük en Gerisa Mercera uit V4A