LESCONCEPT – De verwestersing van Marokko in de 19de eeuw

1

LESCONCEPT

DE VERWESTERSING VAN MAROKKO IN DE 19de EEUW

LESBEGIN (ca. 15 minuten)

1. VOORSTELLING

o We stellen onszelf voor aan de leerlingen en vertellen dat we een les komen geven

in verband met de geschiedenis van Marokko. Aangezien de hele geschiedenis veel

te veel is om te behandelen, hebben we gekozen voor één bepaalde periode. Welke

periode dat is ontdekken we samen aan de hand van een klein spelletje.

2. INSTAPSPEL

o We stellen de leerlingen enkele vragen (onderwijsleergesprek). Hun antwoorden

noteren we op het bord in de vorm van een woordwolk.

o Vragen:

Waaraan denk je spontaan bij het horen van het woord “Marokko”?

(mogelijke antwoorden: Islam, minaret, thee, hoofddoek, …)

Ken je typisch Marokkaanse producten? Ken je ook typisch

Marokkaanse merken? (mogelijke antwoorden: suiker, thee…)

Ken je typisch Belgische producten? Ken je ook typisch Belgische

merken? (mogelijke antwoorden: chocolade, bier, Stella…)

Stel, je gaat naar de supermarkt in België en je gaat naar de supermarkt in

Marokko. Bestaat de kans dat je exact hetzelfde product kan kopen in

beide winkels? Zijn er dan producten en merken die je in beide winkels

kan kopen? Kan je een voorbeeld geven? (mogelijke antwoorden: Coca

Cola)

Coca Cola is een voorbeeld van een merk dat je in bijna alle landen en

continenten terugvindt. Ken je nog zulke merken? (mogelijke antwoorden:

Audi, Shell, Mc Donalds,…)

Kennen jullie een term voor dit fenomeen? (antwoord: globalisering)

Als je goed kijkt, zie je dat het steeds “Westerse” producten zijn die

geleidelijk aan de wereld veroveren.

LESCONCEPT – De verwestersing van Marokko in de 19de eeuw

2

Hebben jullie enig idee sinds wanneer die “verwestersing” van, in dit geval,

Marokko bezig is? (antwoord: sinds de industriële revolutie, +/- 1750)

In deze les gaan we kijken hoe Marokko verwesterde in de 19de eeuw en

welke Europese landen daartoe bijgedragen hebben.

o De leerlingen moeten in deze lesfase enkel meewerken door antwoorden te zoeken

op onze antwoorden. Ze moeten niets noteren.

3. PROBLEEMSTELLING: “Waarom verwesterde Marokko en hoe uitte zich dat?”

INLEIDING OP HET HOEKENWERK (ca. 5 minuten)

1. UITLEG

o We werken met een hoekensysteem. De klas wordt verdeeld in 3 groepjes. Elk

kwartier schuiven de groepjes door naar de volgende hoek. (opm: elk groepje blijft

2 hoektijden (d.w.z. 2x 15min) in de redactie-hoek).

o Daarna wordt via een onderwijsleergesprek getoetst of ze de leerinhoud onder de

knie hebben en wordt een conclusie voorzien. Dit zal ook ondersteund worden

met een powerpointpresentatie. Om de leerstof vast te leggen krijgen de leerlingen

verschillende materialen mee naar huis, waaronder een exemplaar van de krant die

ze uitwerken en hand-outs van de presentatie.

2. GROEPSVERDELING

o De klas bestaat uit 11 jongeren waarvan 3 jongens zijn en 3 leerlingen van

Assyrische afkomst (1 van hen is een jongen). De anderen zijn van Berberafkomst

behalve één die van Arabische origine is.

o We voorzien stickers waarop de leerlingen hun naam kunnen schrijven. Dit maakt

het gemakkelijker om iedereen bij naam te kunnen noemen.

o Om de groepen te verdelen, delen we kaartjes uit. Elk kaartje is een puzzelstuk.

Er kunnen 3 puzzels gemaakt worden. De leerlingen die samen een puzzel kunnen

vervolledigen, vormen één groep. We zullen trachten te laten uitschijnen dat de

groepsverdeling willekeurig gebeurt maar gaan hier toch een eigen vooraf bedachte

verdeling doorvoeren die het best past bij de kennis en interesse van de leerlingen.

Zo zal er in elke groep één jongen zitten, zodat zij niet één groepje vormen.

LESCONCEPT – De verwestersing van Marokko in de 19de eeuw

3

Tevens plaatsen we één Assyrische leerling per groep zodat zij iets kunnen

opsteken van de anderen binnen het groepje.

o Groepsverdeling:

G1: Pieter, Sana, Sonja, Wafae

G2: Mohamed, Leyla, Rosa, Naima

G3: Mohammed, Sanae, Diana, Ivo

o De puzzels zijn:

de kaart van Marokko = G1

de vlag van Marokko = G2

een afbeelding van de huidige koning = G3

3. DOORSCHUIFSYSTEEM

o Elke 15 minuten schuiven de groepjes door. Wanneer het Marokkaanse volkslied

weerklinkt, weten de leerlingen dat ze naar een volgende hoek moeten

doorschuiven.

o Schematische voorstelling van de hoeken:

o Doorschuifsysteem:

1e 2e 3e 4e

kwartier kwartier kwartier kwartier

Politiek A G1 G3 G2 x

Politiek B x G1 G3 G2

Cultuur G2 x G1 G3

LESCONCEPT – De verwestersing van Marokko in de 19de eeuw

4

Economie G3 G2 x G1

HOEKENWERK (ca. 60 minuten)

1. De Redactie (zie ook documenten in bijlage)

o Begeleider: Ruben Donvil

o Werkvorm: In deze hoek werken 2 groepjes gedurende 30 minuten aan een stukje

van de Marrakesh Express (een verzonnen krant waarvan de leerlingen de redactie

vormen). Elk groepje werkt aan een ander aspect van de politieke situatie van

Marokko. De verschillende aspecten zijn

Frans Marokko

Spaans Marokko

Protectoraat

Berbers/nationalisme.

o Opdracht: De leerlingen hebben verschillende wikipediapagina’s en het boek

“Geschiedenis van Marokko” ter beschikking. Ze verwerken de gevonden

informatie over hun onderdeeltje tot een krantenartikeltje van een tiental regels.

Dit vullen ze in in de daarvoor voorziene plaats in de krant. De leerlingen krijgen

hulp van de begeleider en krijgen eveneens een papieren versie van het krantje met

sleutelwoorden die te gebruiken of te verwerken zijn in hun tekstje. Indien een

groepje over een goede tekenaar beschikt, kan een passende tekening gemaakt

worden bij een bepaald hoofdstuk. Indien niet wordt een foto door de begeleider

toegevoegd.

2. Een kikkersprong door Marokko (zie ook document in bijlage)

o Begeleider: Ruben Mannaerts

o Werkvorm: In deze hoek speelt elk groepje gedurende 15 minuten een spel, zoals

wordt uitgelegd in bijlage. Enerzijds wordt met het spel een chronologisch

overzicht nagegaan van Marokko vanaf de Oudheid tot nu, met een nadruk op de

verwestersing van de lange 19de eeuw. Anderzijds wordt er gepeild naar de triviale

kennis van de leerlingen via faits-divers rond Marokko, bv. geografie, religie en

taal.

o Opdracht: Door tekstfragmentjes te lezen en vragen te beantwoorden en beide te

koppelen aan afbeeldingen, wordt er een zekere kennis rond de Marokkaanse

LESCONCEPT – De verwestersing van Marokko in de 19de eeuw

5

geschiedenis en cultuur opgedaan. Doordat er ook een spelelement aanwezig is

(de leerling met de hoogste score krijgt een aandenken) is de participatie hopelijk

ook hoger. We rekenen dus ook op de extrinsieke motivatie om hun interesse en

medewerking te verhogen. De belangrijkste kennis die ze zouden moeten opsteken

wordt naderhand meegegeven in de hand-outs.

3. Marokko in een doos (zie ook document in bijlage)

o Begeleider: Lieselot Meurisse

o Werkvorm: In de sociaal-economische hoek staan 4 ontdekdozen. In elke doos

zitten voorwerpen, kaarten, teksten,… Elke leerling kiest een doos en bestudeert

de inhoud gedurende een 5-tal minuten.

o Opdracht: De leerlingen trachten enkele vraagjes te beantwoorden over de inhoud

van hun doos. (bv. Wat zie je?, Hoe denk je dat dit gelinkt kan worden met

Marokko in de 19de eeuw) Ze bedenken de antwoorden eerst in stilte. Vervolgens

stellen ze de doos voor aan de groepsgenoten. Op het einde krijgen de leerlingen

een fiche met de “juiste informatie” over hun doos.

LESEINDE (ca. 20 minuten)

1. Na een uur in hoekenwerk verenigt de klasgroep zich opnieuw. Aan de hand van een

onderwijsleergesprek, ondersteund door een ppt-presentatie, wordt de opgedane kennis

getoetst. (zie powerpointpresentatie) Tijdens dit leseinde werkt de begeleider van de

redactiegroep het krantje zoveel mogelijk af zodat het resultaat op het einde kan getoond

worden. De tekeningen worden gefotografeerd (bij gebrek aan een scanner) en toegevoegd

aan het krantje. De leerlingen krijgen na afloop van de les zo snel mogelijk een papieren

versie van de Marrakesh Express.

2. We vragen de leerlingen naar hun mening over het lesonderwerp en polsen naar wat ze

interessant vonden over dit onderwerp, dat normaal niet tot het lessenpakket behoort. Ze

krijgen daarbij ook een evaluatieblad om anoniem in te vullen. Tijdens dit

evaluatiemoment voorzien wij ook Marokkaanse versnaperingen om hun te bedanken

voor de samenwerking en interesse.

De verwestersing van Marokko in de 19de-20ste

eeuwEen actieve geschiedenisles voor

5BSO/TSO

Ruben DONVIL, Ruben MANNAERTS & Lieselot MEURISSE

Inhoud presentatie• I. Context

• II. Les op zich

• III. Evaluatie

I. Context• Seminarie Historisch-Didactisch

Onderzoek: Marokko voor beginners• Observatieles• Gerichte aanpassing• Definitief lesconcept• Studiedag Marokko

II. Lesoverzicht• A. Lesbegin: instap en

probleemstelling• B. Lesinhoud: hoekenwerk• C. Leseinde: recapitulatie

II.A Lesbegin• Instap:

onderwijsleer-gesprek rond Westerse en Marokkaanse goederen

• Probleemstelling: Waarom verwesterde Marokko en hoe uitte zich dat?

II.B Lesinhoud: hoekenwerk (1)

• Groepsverdeling– Schijnbaar

willekeurige puzzelstukjes…

– Maar echter niet toevallig!

II.B Lesinhoud: hoekenwerk (2)

• Marokko in een doos

II.B Lesinhoud: hoekenwerk (3)

• Een kikkersprong door Marokko

II.B Lesinhoud: hoekenwerk (4)

• De Redactie: Marrakesh Express

II.C Leseinde: samenvatting

III. Evaluatie van het • Opmerkingen van de leerlingen– Qua benodigde voorkennis en

moeilijkheidsgraad van de leerinhoud was er geen probleem

– Ze vonden het interessant, ook de leerlingen van niet-Marokkaanse/berberse afkomst

– Ze hebben iets bijgeleerd over een onbekend onderwerp

– Het groepswerk op zich en het doorschuifsysteem vonden ze ook leuk

• “Eerst willen we jullie bedanken voor de leuke les. We vonden het heel leuk en interessant. We hebben ervan genoten en we vonden het heel leuk dat jullie zijn langsgekomen om ons een beetje meer te leren over de geschiedenis van Marokko.”

• “Het was heel leuk dat jullie zijn langsgekomen. We hebben veel bijgeleerd over de geschiedenis van Marokko. De opdrachten en spelletjes waren heel leerrijk en tof. Jullie persoonlijk waren behulpzaam en lief.”

• “Wij vonden de geschiedenis van Marokko heel leuk. We hebben veel bijgeleerd, al wisten we zelf al heel veel, we vonden de spelletjes enzo tof, want zo zijn wel veel te weten gekomen op

III. Evaluatie van het • Eigen opmerkingen– Algemeen: hard aan gewerkt, maar het

loonde– Per hoek:

• Marokko in een doos moeilijker bij een stillere groep

• Een kikkersprong door Marokko soms te veel om te lezen, maar het spel werkte

• De Redactie / Marrakesh Express soms te veel moeten begeleiden in het lezen en schrijven + tekening maken was niet haalbaar

– Goede medewerking van de leerlingen, waarschijnlijk wel met het oog op extrinsieke beloning