Portfolio vakspecialist muziek

van Joke Eversdijk

Inhoud

1

A. Curriculum Vitae..................................................................................................................4

A.1 Curriculum Vitae.............................................................................................................4

A.2 Diploma’s.......................................................................................................................6

A.3 Schoolverklaring...........................................................................................................11

B. Opdrachten en lessen........................................................................................................12

B.1 POP/PAP, persoonlijk ontwikkelingsplan en activiteitenplan.......................................12

B.1.1 Zingen....................................................................................................................12

B.1.1.1 Gekozen opdracht..............................................................................................12

B.1.1.2 Overige doelen...................................................................................................12

B.1.1.3 Zangles Marion van Iwaarden...........................................................................19

B.1.1.4 Reflectie onderdeel zingen.................................................................................19

B.1.2 Spelen..................................................................................................................22

B.1.2.1 Gekozen opdrachten..........................................................................................22

B.1.2.1.1 Opdracht 1 instrumentarium op school...........................................................22

B.1.2.1.2 Begeleid een lied.............................................................................................23

B.1.2.2 Overige doelen...................................................................................................24

B.1.2.3. Reflectie spelen.................................................................................................27

B.1.3 Luisteren...............................................................................................................31

B.1.3.1 Gekozen opdracht..............................................................................................31

B.1.3.2 Overige doelen...................................................................................................31

B.1.3.3 Interview met Ruud Saya, directeur van CBS De Regenboog over het Cultuurbeleidsplan..........................................................................................................34

B.1.3.4 Luisterrepertoire.................................................................................................38

B.1.3.5 Reflectie luisteren...............................................................................................41

B.1.4 Vastleggen/noteren..............................................................................................43

B.1.4.3. Reflectie.............................................................................................................46

B.1.5 Bewegen...............................................................................................................48

B.1.5.1. gekozen opdracht..............................................................................................48

B.1.5.2. overige doelen...................................................................................................49

B.1.5.3. Reflectie.............................................................................................................51

B.2.1. Gegeven lessen op De Regenboog te Hoedekenskerke.....................................53

B.2.2. Lessenseries van 3 lessen die bij elkaar aansluiten............................................53

C. Vrij deel..............................................................................................................................56

C.1 Project..........................................................................................................................56

C.2 Kerstconcert.................................................................................................................57

C.3 Vakoverschrijdende lessen..........................................................................................58

2

C.4 Subsidie aanvraag.......................................................................................................59

D. Eindreflectie; tips en tops..................................................................................................60

A. Curriculum Vitae

A.1 Curriculum Vitae

Naam : Eversdijk-Smit

3

Voornaam : JohannaRoepnaam : JokeAdres : Kievitstraat 3, 4451 DN HEINKENSZANDTelefoon : 0113 563187Burg. Staat : gehuwdKinderen : Sanne (27-01-1990) en Sjoerd (6-11-1992)

Opleidingen (onderwijskundig)● HAVO, Berlingh College te Beverwijk, 1975-1980● HBO: CPA Da Costa te Santpoort-Zuid, 1980-1983● Exercise to Music Teacher Training (1991)● Post HBO: Remedial Teaching (aanvankelijk en voortgezet leren) Seminarium voor

Orthopedagogiek (2002-2004)● Introductie team klassenmanagement (2004)● Structureel Coöperatief leren (2007)● WinWin (2007)● Een kind met ADHD in de klas (2007)● Boeiend onderwijs/natuurlijk leren, start en gevorderden (2010-2011)● Boeiend onderwijs en begrijpend lezen (2012) + vervolg (2013)● Brein en HGW (2014)● Met sprongen vooruit groep 3&4 en groep 5&6 (2014-2017)● Groepsplan en gedrag (2016)● Muziek en coöperatieve werkvormen (2016)● Persoonlijke Effectiviteit (2017)● Kindgesprekken (2017)

Overige opleidingen● Machineschrijven (1984)● Basiscursus tekstverwerking (1985)● Stenografie in de Nederlandse taal (1985)● Algemene Handelskennis (Middenstandsexamen 1988)● Secretaresse Nederlands (1992)● Management assistente (1998)● Microsoft Office (1998)● Mind Map Training (2009)● Prezi (2012)

Werkervaring- invalkracht basisonderwijs 1983- medewerkster speelgoedgroothandel Twisk te Beverwijk (1984)

4

- directiesecretaresse makelaarskantoor Jacobus Recourt BV te Amsterdam (1984-1985)- secretaresse Personeel en Organisatie in het Oosterscheldeziekenhuis te Goes (1986-1987)-directiesecretaresse Oosterscheldeziekenhuis te Goes (1988-1990)-docente Scheidegger Instituut, opleiding secretaresse Nederlands (1993-1995)-praktijkleermeester A.V.K. (1995)-lerares natuurkunde/scheikunde/biologie Delta College (1995)-lerares secretariaatsopleidingen Centrum Vakopleiding (1995-2000)-lerares verzorging Korzac school (1995)-leerkracht bij Alpha Scholengroep (2000 – heden), gewerkt op de Wiekslag, de Ichthusschool en de Regenboog (Hoedekenskerke).

MuziekervaringBlokfluit:-blokfluitles bij mevrouw Den Hollaender, Castricum van 1969-1975-spelen in samenspelgroepen op de blokfluit van 1975-1979Gitaar:-gitaarspelen; mijn vader kocht voor zichzelf een gitaar toen ik circa 12 jaar was. Hij kocht hier ook boeken bij en ik heb met behulp van deze boeken mezelf aangeleerd om accoorden te spelen op de gitaar. Elke vakantie ging de gitaar mee op reis en rond het kampvuur zaten altijd wel mensen die gitaar konden spelen en mij een nieuw liedje leerden. Zo kreeg ik een schrift vol (buitenlandse) liedjes. -Toen ik voor de klas stond wilde ik graag beter leren spelen. Ik nam een jaar gitaarles bij Gerard de Wolff in Goes (2002). Helaas had ik niet veel tijd om vaak te oefenen en leerde ik op de gitaarles meer klassiek gitaar te spelen in plaats van het begeleiden van kinderliedjes met accoorden. Na een jaar ben ik gestopt met gitaarlessen en de opleiding Remedeal Teacher gaan volgen aan de HZ in Vlissingen.Dans:-jazzballet/aerobic/stijldansen; meerdere jaren lessen gevolgd en wekelijks gedanst.-opleiding instructrice aerobic lessen; exercise to Music Teacher Training (1991), hiervoor ook een jaar les gegeven in aerobic lessen aan volwassenen en kinderenSchoolmuziek:- cursus Muziek en coöperatieve werkvormen (2016)-deelname landelijke professionaliseringsdag Muziek rockt van Gehrels muziekeducatie opo 4 november 2017

5

A.2 Diploma’s

6

7

Diploma Extra exercise to music teacher training

8

9

10

A.3 Schoolverklaring

11

B. Opdrachten en lessen

B.1 POP/PAP, persoonlijk ontwikkelingsplan en activiteitenplan

B.1.1 Zingen

B.1.1.1 Gekozen opdrachtIk heb gekozen voor opdracht 5: Zing in. Hiervoor heb ik lessen gegeven over het bijtje Zoem, waarbij ik verschillende inzingoefeningen heb gedaan. Ik heb geoefend in het overnemen van de begintoon en heb met behulp van het klokkenspel oefeningen gedaan waarbij we verschillende sprongen uit het lied geoefend hebben. Ik heb deze lessen gegeven in zowel de onderbouw (groep 12) als in de middenbouw (groep 345).Het bewijs hiervoor is terug te vinden bij de lessen en de filmpjes:

Bewijs Zingen 3: Les 2 groep 1,2; zingen inzing oefeningen lied zoem (L2gr12 zoem 2017-2018) filmpje zoem zing in 12 (FZ2)https://youtu.be/T0xnr3olUxc

B.1.1.2 Overige doelen Verder heb ik gewerkt aan de onderstaande doelen:

Doel Activiteiten BewijsIk kan een nieuw lied op verschillende manieren introduceren, presenteren en effectief aanleren.

Aanleren liedIk maak een stappenplan voor het aanleren van een nieuw lied. Ik leer het lied aan. Ik doe op een ander moment hetzelfde met een ander lied voor een andere bouw.

Bewijs Zingen 1:les 2 groep 1,2, aanleren lied zoem L2gr12 zoem 2017-2018

filmpje zoem aanleren lied 12 (FZ1)

Bewijs Zingen 2: les 1 groep 6,7,8; aanleren (begin) lied zwart wit L1 gr678 zwart wit 2017-2018

Ik ken een gevarieerd repertoire aan inzingoefeningen, relevant voor verschillende groepen.

Zing in Ik kies een lied voor een groep en ontwerp hierbij enkele inzingoefeningen in spelvorm waarbij ik gebruik maak van de muzikale en tekstuele inhoud van het lied. Ik betrek hierbij oefeningen voor het overnemen van de begintoon, oefeningen om alvast in de

Bewijs Zingen 3: les 2 groep 1,2; zingen inzing oefeningen lied zoem L2gr12 zoem 2017-2018

filmpje zoem zing in 12 (FZ2)

12

toonsoort en of het ritme van het lied te komen of ik bereid al vast moeilijke stukjes of grote sprongen in het lied voor. Ik maak bij het inzingen voor de onderbouw gebruik van een verhaaldat aansluit bij gekozen lied. De kinderen maken dan geluidenwaarbij alle elementen van het stemapparaat aan bod komen.

Ik heb zorg voor het verbeteren van de muzikale kwaliteit op het gebied van stemvorming, timing, accuratesse, expressie, zuiverheid, articulatie en resonans.

StemvormingIk maak elke les opnames van mijn zingende klassen. N.a.v. wat ik hoor geef ik aanwijzingen omde kwaliteit van het zingen te verhogen door middel van stemvorming. Ik geefgerichte oefeningen voor het verbeteren van houding, adem, articulatie, resonans..

Bewijs Zingen 4: les 3 groep 345; stemvormingsoefeningen 100.000 blaadjes L3gr345 100.000 blaadjes 2017-2018

filmpje stemvorming 100.000 blaadjes 345 (FZ3)

Bewijs Zingen 5; les 2 groep 345; stemvormingsoefeningen zoemende bij L2gr345 zoem 2017-2018

Filmpje stemvorming zoem groep 345 (FZ4)

Ik wil verschillende liederen in verschillende maatsoorten kunnen leiden (in een 2-delige maatsoort, 3-delige maatsoort, met een opmaat op de tel en met een opmaat binnen de tel.) en goed leren afslaan. Ook wil ik mijn leerlingen leren om een door mij aangegeven toon goed over te nemen.

Liederen zoeken in verschillende maatsoorten en deze aanleren. Hierbij de toon over laten nemen en de juiste slag (met of zonder opmaat) slaan.

2 delige maatsoort: (6/8) Zoem

(4/4) zonder opmaat: 100.000 blaadjesMet opmaat binnen de tel; met trommel en trompetmet opmaat op de tel; uit Artis is een beer ontsnapt

3 delige maatsoort:

Bewijs Zingen 6 (B6) les 8 groep 3/4/5, herhalen eerder aangeleerde liedjes 100.000 blaadjes, met trommel en trompet, uit Artis is een beer ontsnapt, Tikke takke hoor je dat? De keizer van Hongkong. L8gr345 Keizer van Hongkong 2017-2018

Filmpje tweeslag vierslag groep 345 (FZ6)Filmpje drieslag groep 345 (FZ11)

13

3 delige maatsoort met opmaat binnen de tel: tikke takke hoor je dat?3 delige maatsoort met opmaat op de tel: de keizer van Hongkong

Ik wil aan de zingende kinderen uit mijn klas 3 verschillende suggesties ter verbetering van de kwaliteit van zingen kunnen geven.

Ik ga de liedjes die ik de kinderen heb aangeleerd regelmatig herhalen. Ik probeer hierbij aanwijzingen te geven op het gebied van stemvorming, timing, accuratesse, expressie, zuiverheid, articulatie en resonans. Ik ga dit regelmatig filmen, om beter te leren waar de kansen voor verbetering liggen.

Bewijs Zingen 6: les 8 groep 3/4/5, herhalen eerder aangeleerde liedjes 100.000 blaadjes, met trommel en trompet, uit Artis is een beer ontsnapt, Tikke takke hoor je dat? De keizer van Hongkong. L8gr345 Keizer van Hongkong 2017-2018

Filmpjes kwaliteit verbeteren groep 3/4/5 (FZ 7 en FZ8)

Ik wil zelf een goed klinkend voorbeeld laten horen: ik kan niet goed hoog zingen, weet niet hoe ik een kopstem moet gebruiken en kan de hoge c en d niet halen. Aan het eind van deze opleiding wil ik hoger kunnen zingen en de hoge c en d kunnen halen, waarbij ik gebruik maak van de juiste ademhalingstechniek en kan zingen met ‘een losse kaak’.Activiteiten: ik ga de zanglessen volgen op een aantal woensdagmiddagen op de HZ. Ik ga elke week meerdere lessen voor school voorbereiden en ik ga de liedjes hiervoor elke dag na schooltijd oefenen (15 minuten).

Ik ga de zanglessen volgen op een aantal woensdagmiddagen op de HZ. Ik ga elke week meerdere lessen voor school voorbereiden en ik ga de liedjes hiervoor elke dag na schooltijd oefenen (15 tot 30 minuten).

Ik ga een workshop zang volgen bij Marion van Iwaarden.

Bewijs zingen 10 : aanwezigheidslijst bij zanglessen op de HZ en verslag en filmpje van aanwezigheid bij workshop Marion van Iwaarden. (filmpje: FZ17 zangles Marion van Iwaarden)Verslag is terug te vinden in mijn portfolio onder het kopje zingen.

Ik werk eigenlijk alleen bij godsdienstige liedjes met meezing versies op het digibord. Ik heb nog nooit meezingversies ingezet in mijn muzieklessen.

Ik ga een lied zoeken met een meezing versie. Ik ga deze meezing versie zo inzetten dat dit een meerwaarde heeft voor mijn les.

Bewijs Zingen 13:Kersliedje les 17 Here we go up to Bethlehem groep 345L17gr345 Here we go up to Bethlehem 2017-2018

Filmpje: FZ12 Here we go up to

14

BethlehemIk wil een canon aan kunnen leren in verschillende stappen, ik wil een canon kunnen leiden. Ik wil de canon op verschillende manieren kunnen afsluiten.

Ik ga met mijn collega van de bovenbouw afspreken dat ik na de herfstvakantie regelmatig in haar klas canons/meerstemminge liederen mag oefenen. Ik heb hiervoor het boek come follow me aangeschaft.

Bewijs Zingen 7: Ostinaat zingen bij I like the flowers groep 678L5gr678 I like the flowers 2017-2018

Filmpje:FZ9 I like the flowers ostinaat

Bewijs Zingen 8: Canon zingen L8gr678 Sinterklaascanon

Filmpje:FZ10 Sinterklaascanon

Bewijs Zingen 9: Quodlibets zingen Pizzahut/de uil zat in de olmenL16gr678 pizzamix quodlibets

Filmpje: FZ 15 quodlibets en canon pizzahut

Ik ken veel verschillende kinderliedjes, zowel voor de onderbouw, de middenbouw, als de bovenbouw.

Ik heb de boeken Eigenwijs en Kleuterwijs geleend van mijn collega’s. Ik ben lid geworden van Eigenwijs digitaal, muziekinschool en Muziekmeester. Ik geef zo mogelijk elke week drie muzieklessen; 1 in de onderbouw (1,2), 1 in de middenbouw (3,4,5) en 1 in de bovenbouw (6,7,8).Ik maak van alle lessen een lesvoorbereiding/verslag, zodat mijn collega’s dit andere jaren ook kunnen gebruiken. Ik leg hiervoor 3 mappen aan (ob, mb, bb) die ik op school neerzet.

Bewijs zingen 11: alle lessen gegeven in de onderbouw, middenbouw, bovenbouw.Te vinden onder de kopjes onderbouw, middenbouw, bovenbouw.

Ik kan een serie van 3 opeenvolgende lessen ontwikkelen voor de onderbouw, middenbouw en bovenbouw, met geformuleerde doelen voor de hele lessenserie en voor elke aparte les, waarin alle 5 domeinen (zingen, spelen, bewegen, vastleggen en luisteren) voorkomen.

Ik geef een lessenserie van 3 lessen die bij elkaar aansluiten in de bovenbouw, de middenbouw en de onderbouw. Ik reflecteer zowel op het leerproces van de kinderen als op het leerproces van mezelf.

Lessenseries:

Bewijs Zingen 12:

Onderbouw: lessenserie thema regen (herfst) LS1gr12Regen 2017-2018. Deze lessenserie bestaat uit de lessen:L8gr12 Rikke tikke tik ’t regent 2017-2018L9gr12 Rikke tikke tik 2 2017-

15

2018L10gr12 Spetter spetter spat 2017-2018

Filmpjes:FLS3 lessenserie regen groep 12FLS4 lessenserie regen groep 12

Lessenserie thema Slijm de SlakLS2gr12 Slijm de slome slak, bestaande uit de lessen:L17gr12 Slijm de slak zingen en spelen 2017-2018L18gr12 Slijm de slak noteren 2017-2018L19gr12 Slijm de slak luisteren en bewegenL20gr12 Slijm de slak dans

Filmpjes:FLS10 Slijm de slak zingen spelenFLS11 Slijm de slak noterenFLS12FLS13

Middenbouw:Lessenserie marsmuziekFLS1gr345 marsmuziek 2017-2018, bestaat uit de lessen:L16gr345 fanfare sinterklaas 2017-2018L19 manoeuremars 2017-2018L20 Radetzkymars 2017-2018

Filmpjes:FLS5 fanfare sinterklaas 345FLS6 manoeuvremars 345FLS7 radetzkymars

Lessenserie noteren:FLS2gr345 noteren 2017-2018L26gr345 grafische partituur kosteloos materiaal 2017-2018L27gr345 grafische partituur windconcert 2017-2018L28gr345 grafische partituur muziekinstrumentenL29gr345 traditionele notaties 2017-2018

16

Filmpjes:FN2 partituur kosteloos materiaalFN3 hoorspelFN4 spelen met instrumentenFN6 partituur notenschrift boomwhackersFN7 computerprogramma partituur boomwhackers

bovenbouw: lessenserie Zwart Wit FLS1gr678 zwart wit 2017-2018Bestaat uit de lessen:L1gr678 zwart wit 2017-2018L2gr678 zwart wit 2017-2018L3gr 678 zwart wit 2017-2018

Filmpjes:FLS1 lessenserie zwart wit groep 678FLS2 lessenserie zwart wit groep 678

Lessenserie food:FLS2gr678 food 2017-2018Bestaat uit de lessen:L12gr678 fruitsaladeL13gr678 fruitsaladL14gr678 crackertjes en poffertjesL15gr678 pizzamix canonL16gr678 pizzamix quodlibets

Filmpjes:FLS8 fruitsaladeFLS9 fruitsaladeFLS9 foodFN5 noteren bouwstenenFZ14 pizzahutFZ15 pizzahut quodlibets en canon

17

B.1.1.3 Zangles Marion van IwaardenOp vrijdag 22 december volgde ik met 2 collega’s een workshop bij Marion van Iwaarden. Zij leerde ons onder andere dat je je stem op 4 nveau’s kunt gebruiken:

1. Roepen; hierbij gebruik je weinig ademsteun. Gebruik bijvoorbeeld de klinkers a/e/o/u. Gebruik energie, bijvoorbeeld buig door je knieen terwijl je roept. Je mond is in een bite (open); je mondhoeken krullen omhoog (alsof je lacht). Een zangeres die zo zingt is Anesthasia. Volume 7 t/m 10.

2. Nog scherper/metaliger/hoger; edge/twaing. Je mond kleiner maken. Boven langs de neus zingen. Een zangeres die zo zingt is Chaka Khan.

3. Curwing; volume 3 t/m 7. Gebruik ademsteun. Je flanken opzij duwen als je een klein hapje lucht neemt. Dit vasthouden (hold). Je mond is klein, alsof je zingt door de brievenbus (niet lachen, meer alsof je pijn lijdt). Leg de nadruk op de woorden (niet overdreven articuleren maar nadruk leggen) en duw jezelf meer in de grond (bekken licht gekanteld). Zo zingen o.a. Alicia Keys en Marco Borsato.

4. Nutal; fluisteren, volume 1 t/m 3. Dit zing je met een losse kaak, er komt meer lucht bij vrij. Ook klassieke zangers zingen met losse kaak.

Wij oefenden de verschillende stemniveau’s en we pasten dit toe in het zingen van een variatie op het lied Een heerlijke dag van Alwin Rennen. Deze variatie hebben we op zaterdag 30 december opgenomen in de studio van Alwin Rennen en onder een film gezet die we hebben opgenomen voor de ouders van de kinderen van de Regenboog. De film geeft informatie over de toekomst van de school.

Ook leerde Marion ons dat je je stem kunt herstellen met de methode Lax Fox; ik heb hiervoor een flesje water en een flexibele slang (32 cm, 10 mm doorsnede) aangeschaft en probeer deze oefeningen regelmatig te doen.

Bewijs: filmpje FZ13 zangles Marion van Iwaardenhttps://youtu.be/OorBH_JgYgk

B.1.1.4 Reflectie onderdeel zingenHet afgelopen jaar heb ik zoveel mogelijk muzieklessen verzorgd op CBS De Regenboog en heb ik les gegeven in de groepen 1/2 , 3/4/5 (mijn eigen groep) en 6/7/8.

Door het volgen van de opleiding tot muziekspecialist ben ik me meer bewust geworden van het feit dat het goed is om niet zomaar te beginnen met zingen, maar om een lied doelbewust te introduceren. Zo heb ik gewerkt met poppenkastpoppen (bijvoorbeeld in L1gr345 berenlied en in LS2gr12 les 17 Slijm de slak) of nam ik voorwerpen mee om in de sfeer te komen (bijvoorbeeld een fruitschaal bij de start van de lessenserie food aan groep 678- LS2gr678food).

Voordat ik aan de opleiding begon, gaf ik lang niet altijd de begintoon aan. Als ik dit wel deed gebruikte ik hiervoor altijd mijn blokfluit. Inmiddels is het aangeven van de begintoon echt een gewoonte geworden en gebruik ik steeds vaker het klokkenspel in plaats van de blokfluit. Ook laat ik regelmatig kinderen de begintoon aangeven op het klokkenspel, wat de betrokkenheid nog vergroot. De kinderen nemen na mijn startgebaar nu in alle groepen

18

vanzelf de toon over, ik hoef dit zelden meer te vragen. Grappig vind ik dat ik dit gebaar nu ook regelmatig gebruik in andere lessen, zoals bij Engels als ik wil dat de kinderen het door mij uitgesproken Engelse woord herhalen.

Na een jaar oefenen kan ik steeds beter de maat slaan, ik weet nu ook hoe ik de maat moet slaan bij een lied met een opmaat en heb verschillende soorten slagen uitgebreid geoefend. Ik voel nu steeds vaker zelf of ik nog wel in de maat sla (in plaats van dit pas achteraf op mijn filmpje te constateren); bij het leiden van canons of het leiden van speelstukken vind ik het soms nog moeilijk om door te blijven slaan, waardoor ik kwijt raak waar ik in de muziek zit. Het aanwijzen met de andere hand van de partij die moet gaan zingen of spelen vind ik erg moeilijk, maar het lukt wel steeds beter. Op veel filmpjes sta ik mee te bewegen met mijn hoofd en ook zing ik nog vaak mee met de groep. Ik probeer er nu echt op te letten om dat beide minder te doen.

Voordat ik aan de opleiding begon stelde ik ook altijd luistervragen als ik een lied aanleerde. Ik stelde echter maar een paar vragen en deze gingen bijna altijd over de tekst. Inmiddels weet ik dat het belangrijk is om het lied vaak voor te zingen en dat ik ook andere luisteropdrachten kan geven zoals het maken van bewegingen. Ik heb dit veel gebruikt in al mijn lessen (bijvoorbeeld bij het aanleren van de canon/canondans Nu vaarwel in groep 6/7/8 L17gr678 canondansNu vaarwel). Waar ik voorheen altijd de papegaai methode gebruikte om een lied aan te leren, gebruik ik deze nu alleen nog bij moeilijke stukjes en gebruik ik verder altijd de weggeefmethode.

Ik heb ervaren dat sommige liedjes of stukjes van liedjes lastiger aan te leren zijn en dat het dan goed is om inzingoefeningen te gebruiken. Ik ken hier inmiddels verschillende oefeningen voor, zoals te zien is in o.a. les 2 van groep 345 Zoem en les 3 van groep 345 100.000 blaadjes.

Het hele jaar lang heb ik zoveel mogelijk lessen opgenomen en teruggekeken. Hierdoor hoorde ik de kinderen vaak zingen. Dikwijls vielen me thuis heel andere dingen op dan tijdens de les; hierdoor leerde ik steeds beter te luisteren naar de kwaliteit van het zingen. Ook kreeg ik veel handvaten voor het verbeteren van het zingen. In het begin gaf ik veel lessen met een lijstje op mijn tafel waarop stond waar ik op kon letten:Klank/hoogte; zingen de kinderen de melodie zoals die genoteerd is? Zingen ze het lied op de juiste toonhoogte? Nemen ze de begintoon goed over? Blijven ze goed op toonhoogte zingen?Duur: is het ritme van het lied correct? Blijven ze goed in de maat? Gaan ze steeds sneller zingen? Articuleren ze goed?Sterkte: zingen de kinderen niet te hard of te zacht? Passen ze de eventuele sterkteverschillen toe?Kleur: gebruiken de kinderen hun resonantieruimten goed?Vorm: ademen de kinderen op de juiste plaatsen? Is de muzikale zinsbouw goed te horen?Betekenis: past de expressie goed bij de karakter van het lied?Inmiddels heb ik het lijstje niet meer nodig, al merk ik wel dat me thuis nog steeds soms andere dingen opvallen dan op school.

19

Sinds ik op CBS De Regenboog werk, heb ik regelmatig last van mijn stem. ’s Morgens na het zingen van de godsdienstliedjes voelde ik altijd al dat mijn stem zwaar werd belast en aan het eind van de week was ik blij als ik in het weekend niet zoveel hoefde te praten. Door de ademhalingsoefeningen bij de zanglessen en de les bij Marion van Iwaarden merk ik dat ik mijn stem minder forceer. Er staat nu altijd een flesje met water en een buisje erin op mijn tafel en ik probeer regelmatig mijn stembanden te ontspannen door in dit buisje te blazen, zoals ik geleerd heb bij Marion (methode Lax Fox). Toch haal ik vaak nog te hoog adem en denk ik dat een tijdje logopedie volgen niet gek zou zijn…

Bij ieder doel in het schema is te zien welke filmpjes ik hierover heb gemaakt als bewijs.Het moeilijkste vond ik het om canons te leiden, daarom heb ik gekozen voor het filmpje:FB3 canondans nu vaarwelhttps://youtu.be/7mpHAPKO_Ow

Leervragen:- beter stemgebruik; lager ademhalen, lager spreken- met de linkerhand aanwijzingen geven, met de rechterhand de maat blijven slaan

20

B.1.2 Spelen

B.1.2.1 Gekozen opdrachtenIk heb gewerkt aan de volgende opdrachten:

B.1.2.1.1 Opdracht 1 instrumentarium op school

Aanwezige instrumenten Aan het begin van het schooljaar heb ik alle instrumenten uit alle klassen verzameld en aangevuld met de instrumenten die ik vond toen ik het magazijn opruimde. Ik heb bakken gekocht waarin we de instrumenten konden bewaren en ruimte gemaakt in het magazijn om de bakken en grote losse instrumenten te kunnen bewaren. We hebben in de loop van het jaar de hal ingericht met verschillende ‘hoeken’ volgens de intelligenties van Gardner. Voor de muziekhoek heb ik een gitaarophang systeem gekocht om mijn gitaar aan op te hangen en een houten opbergrek voor de boomwhackers. Ik heb een aantal instrumenten gereparereerd (boutjes bongo vastgeschroefd, gebroken schudei gevuld met rijst en geplakt met houtlijm etc.) We hebben 1 grote metallofoon, waarbij echter de D ontbreekt. Uit navraag bij de muziekwinkel bleek dat deze helaas niet meer kon worden bijbesteld.

Nu hebben wij op school de volgende instrumenten tot onze beschikking:2 snarentroms groot, 2 snarentroms slagje kleiner3 bongo’s30 blank houten ritmestokjes 2 claves4 tamboerijnen 3 handtrommen2 schellenramen1 melodica5 bellenkransen5 woodblocks met 5 houten stokjes6 sambaballen1 schudbeker5 buistrommen op een stokje1 losse buistrom1 stel castagnetten1 stel mini bekkens10 schudeieren1 grote triangel en 3 kleine triangels, 1 bijbehorend stokje en verder grote spijkers3 sets boomwhackers basis (toonladder van lage tot hoge C)

21

ToekomstwensenAangezien wij niet zoveel kinderen op school hebben (niet meer dan 20 leerlingen per groep), hebben wij voldoende ritmische instrumenten voor alle leerlingen. We hebben meerdere oude drumstokken, maar nieuwe houten speelstokjes en een aantal speelstokjes met zachte knop zouden we goed kunnen gebruiken.Eventueel zouden voor de variatie nog kunnen worden toegevoegd:2 guiro’s (12 euro per stuk bij Kindermuziekwinkel)2 regenmakers (40 cm 13,50 per stuk bij Kindermuziekwinkel)2 cabasa’s (groot 38,60, kleiner 18,00 euro bij Kindermuziekwinkel)2 wah wah tubes (10,90 euro per stuk bij Kindermuziekwinkel).

Belangrijker is het echter om meer melodische instrumenten aan te schaffen. Ik heb gekeken naar verschillende klokkenspellen. In eerste instantie leken klokkenspellen in de kleuren van de boomwhackers mij handig, maar uit adviezen van medewerkers van de muziekwinkel bleek dat deze klokkenspelen van matige kwaliteit waren en niet gerepareerd konden worden als ze mankementen zouden gaan vertonen. Daarom zou mijn voorkeur toch uitgaan naar sopraan klokkenspellen/metallofoons van een betere kwaliteit. Ook worden bij deze klokkenspelen een bes en een fis meegeleverd. Het zou fijn zijn om er hier minimaal 7 van aan te schaffen, zodat een derde deel van de klas hierop zou kunnen spelen. Deze klokkenspellen kosten tussen de 40 en 50 euro per stuk, wat een totaalprijs tussen de 280 en 350 euro oplevert. Andere mogelijkheden zijn de aanschaf van extra boomwhackers met verhoogde/verlaagde tonen (bes, fis etc.) of losse klankstaven (chromatische klankstaven in boomwhackers kleuren 99 euro Kindermuziekwinkel). Als blaasinstrumenten zouden kazoo’s kunnen worden aangeschaft (20 stuks, 1,10 per stuk), ocarina’s (11,35 per stuk) mondharmonica’s (9 euro per stuk).

Al gerealiseerdOmdat ik heel graag bourdons, ostinaten etc. wilde kunnen laten spelen, heb ik inmiddels zelf 7 klokkenspellen (kosten 308 euro) uitgezocht en gefinancierd. Ik heb meegedaan met muziekwedstrijden zoals een wedstrijd van muziekinschool.net en hiermee een set boomwhackers gewonnen en ook via Team Talento hebben wij een tas boomwhackers ontvangen. We hadden al 3 sets boomwhackers dus nu hebben we echt heel veel boomwhackers op school!

B.1.2.1.2 Begeleid een liedIk heb het liedje tikke takke begeleid met de gitaar. Ik heb hierbij enkele accoorden vooraf gespeeld en geprobeer met gezichtsuitdrukking en ademhaling aan te geven aan de leerlingen wanneer zij konden beginnen met zingen.Bewijs: Les 9 groep 345 Tikke Takke 2017-2018Filmpje:FS1 tikke takke begeleiding met gitaarhttps://youtu.be/qfcGbwuBpBU

22

B.1.2.2 Overige doelenVerder heb ik gewerkt aan de volgende doelen:

Doel Activiteit BewijsIk weet welke instrumenten er op school beschikbaar zijn en welke instrumenten er nog zouden kunnen worden aangeschaft (tegen welke kosten)

Inventarisatie instrumentenik ga inventariseren welke instrumenten er op school aanwezig zijn, wat er moet worden gerepareerd/vervangen/aangevuld en wat de kosten hiervoor zijn. Ik maak een plan voor de aanschaf van instrumenten voor de komende jaren en bedenk hoe ik de instrumenten op ga bergen en ga verplaatsen van klas naar klas

Bewijs Spelen 15: Overzicht aanwezige instrumenten en wensenlijst voor nieuwe instrumenten, terug te vinden in mijn portfolio, onder het kopje spelen.

Ik kan een lied begeleiden met mijn gitaar

Liedbegeleiding met gitaarIk ga een lied kiezen voor groep 3/4/5, waar akkoorden bij staan gegeven en ik ga dit lied begeleiden met mijn gitaar. Ik bedenk een eenvoudig voor en naspel en ik laat de groep inzetten op mijn begeleiding.

Bewijs Spelen 1: meespelen op mijn gitaar tijdens les Tikke Takke in groep 345(L9gr345 Tikke Takke 2017-2018)

Filmpje FS1 gitaarbegeleiding Tikke takke groep 345

Ik kan leiding geven aan leerlingen die een lied begeleiden met schoolinstrumenten.

Begeleiden met schoolinstrumenten

Ik ga eerst oefenen in het spelen van ritmekaarten.

Dan ga ik de leerlingen leren welke instrumenten er zijn, hoe ze heten en hoe je er het beste op kunt spelen.

Tenslotte kies ik meerdere liedjes waarmee ik in de klas een omspeling op schoolinstrumenten ga maken. De liedversiering bestaat uit onderdelen als voor- na en tussenspel, tegenmelodie, ritmische motieven, ostinaten, bourdonmaatspelen.

Bewijs Spelen 2: Les 4 groep 345 lied Cowboy Billy Boem(L4gr345 cowboy billy boem 2017-2018)

Filmpje ritmekaarten cowboy billy boem (FS2)

Bewijs Spelen 3: les 10 groep 345 De beukennootjesblues ritmekaarten(L10gr345 beukennootjesblues 2017-2018)

Filmpje ritmekaarten beukennootjesblues (FS3)

Bewijs Spelen 4: Voor/naspel in les 8 groep 12 rikketikketik het regent(L8gr12 rikketikketik 2017-2018)

23

Filmpje begeleiding met voor/naspel groep 12 rikketikketik FS5

Bewijs Spelen 5: ostinaat spelen in Ies 5 groep 678 I like the flowers (L5gr678 I like the flowers 2017-2018)

Filmpje:Ostinaat spelen in les 5 groep 678 I like the flowers (FS6)

Bewijs Spelen 6: bourdon spelen in les 14 groep 345 Sinterklaas komt aangereden en in les 7 groep 678 Make new friends(L7 gr 678 Make new friends 2017-2018 BS6L14gr345 Sinterklaas komt aangereden BS6)

Filmpje: bourdon Sinterklaas komt aangereden (FS8)

Ik ken verschillende manieren om met bodypercussie klanken voort te brengen.

BodypercussieIk bereid een activiteit voor waarbij ik met mijn groep een bodypercussie instudeer. Daarna laat ik mijn groep in groepjes zelf een bodypercussieroutine ontwerpen en uitvoeren.

Bewijs Spelen 7: Les 12 groep 345 bodypercussie(L12gr345 bodypercussie 2017-2018 B21)

Filmpje les bodypercussie groep 345 FS7

Ik kan de kinderen in mijn klas laten improviseren met schoolinstrumenten op klank, vorm of betekenis. Ik kan de kinderen uit mijn klas feedback geven (correcties/suggesties ter verbetering) n.a.v. hun improvisatie.

ImprovisatievormenIk bereid eenvoudige improvistievormen voor en voer deze uit met de kinderen.Ik laat mijn groep improviseren op klank, vorm of betekenis.

Bewijs 8Les 8 groep 12 Improviseren met instrumenten regen langzaam/snel (L8gr12 rikketikketik 2017-2018)

Filmpje:FS15 improviseren rikketik

Ik kan de kinderen in mijn klas laten improviseren met ritmes

ImproviserenIk laat de kinderen oefenen in het improviseren met ritmes, door middel van echoklappen en vraag en antwoord klappen.

FilmpjesFS11 echoklappen spel nee die klap je niet

FS12 klappen op muziek van Bach

24

FS14 klapritmes en improviseren met instrumenten vraag/antwoord

Ik kan de kinderen in mijn klas een melodisch ostinaat laten spelen

Melodisch ostinaat spelen bij het lied Sinterklaas vergeet ons toch niet

Bewijs 9:Les 9 groep 678 Sinterklaas vergeet ons toch niet

Filmpje:FS10 melodisch ostinaat spelen

Ik kan een speelstuk leiden, waarbij ik aandacht heb voor expressie en correcte voordracht.

Een speelstuk leidenIk bereid een speelstuk voor en geef er leiding aan. Ik heb aandacht voor de expressie en de correcte voordracht. Ik communiceer hierover met de leerlingen.

Bewijs 10 : Les 17 groep 345 here we go up to Bethlehem

Filmpje:FS16 Here we go up to Bethlehem

Ik kan een speelstuk ontwerpen/bewerken.

Speelstuk bewerkenIk ga een speelstuk ontwerpen/bewerken en uitvoeren met de op school aanwezige instrumenten, waarbij ik aandacht besteed aan klank, vorm en betekenis. Ik schrijf de partijen uit/pas deze waar nodig aan (grafische partituur of meespeelpartituur). Ik begeleid zelf op de gitaar. Ik geef de spelende kinderen feedback (correcties/suggesties ter verbetering).

Bewijs 10 : les 17 groep 345 Here we go up to Bethlehem L17gr345 Here we go up to Bethlehem

Filmpje:FS 16 here we go up to Bethlehem

Ik kan een meespeelpartituur ontwerpen bij een stukje bestaande muziek.

Meespeelpartituur ontwerpenIk kies een kort stukje bestaande muziek en ontwerp daarbij een meespeelpartituur.

Bewijs 11 : meespeelpartituur ontwerpen bij bestaande muziek in les 13 groep 345 Marcha Turca(L14gr345 Marcha Turca 2017-2018)

Filmpje:Marcha Turca groep 345 FS14

Ik ken verschillende klankeigenschappen en kan kinderen stimuleren deze te gebruiken bij het improviseren van filmmuziek.

FilmmuziekIk zoek korte filmpjes en speel ze af zonder geluid. Ik laat de kinderen hierbij in groepjes passende muziek en geluiden bedenken. Ik bespreek van te voren hoe de verschillende klankeigenschappen hierbij ingezet kunnen worden.

Bewijs 12 : les 22 groep 345 film en muziekL22gr345 film en muziek 2017-2018

Filmpje: FS19 film en muziek

25

Ik kan een speelstukje voor boomwhackers ontwerpen.

BoomwhackersIk ontwerp een speelstukje voor boomwhackers en laat de kinderen dit uitvoeren.

Bewijs Spelen 3: boomwhackersles beukenootjesblues groep 345(L10gr345 beukennootjesblues 2017-2018)

Filmpje FS4 boomwhackersles beukennootjesblues groep 345

Ik zorg ervoor dat de plaatselijke fanfare een aantal kerstliederen komt begeleiden.

Ik geef een les over de fanfare, waarbij ik de leerlingen laat kennismaken met de instrumenten waarop gespeeld wordt. (Ik doe dit n.a.v. het optreden van de fanfare bij de intocht van Sinterklaas).Ik oefen met de kinderen een aantal kerstliederen in. Ik nodig de fanfare uit om deze kerstliederen op het schoolplein te komen spelen voordat wij onze kerstviering in de kerk houden.

Bewijs spelen 13:Les 16 groep 345 over fanfare sinterklaas L16gr345 fanfare sinterklaas 2017-2018

Filmpje:FLS 5 Fanfare sinterklaas

FS17 Optreden fanfare tijdens kerstviering

Ik kan het proces van het optreden tijdens het kerstconcert begeleiden, door tussendoor opnames te maken en deze met de leerlingen te bespreken.

KerstconcertIk ga met de kinderen een aantal kerstliederen zingen/spelen tijdens de kerstviering, voor alle ouders van de school, in de kerk. Van te voren oefenen we het zingen en het spelen en neem ik dit een aantal keren op. We bekijken samen de opnames en proberen verbeteringen aan te brengen in onze zang/in ons spel.

Bewijs Spelen 14:Les 18 groep 345 midden in de winternachtL18gr345 midden in de winternacht 2017-2018

Filmpje:FS13 verbeteren spel kwaliteit midden in de winternacht

B.1.2.3. Reflectie spelen

Al voordat de opleiding tot muziekspecialist gestart was ben ik begonnen met het opruimen van het magazijn en het door de hele school op zoek gaan naar instrumenten. Ook ontwierp ik een plan voor de herinrichting van de hal van onze school, waarbij we de intelligenties zoals aangegeven door Gardner in de inrichting zichtbaar zouden maken. Bij binnenkomst van onze school valt de muziekhoek meteen op!

26

Ik had me erg verheugd op het onderdeel spelen. Ik gebruikte altijd al veel instrumenten maar ik volgde altijd de aanwijzingen in de methode/liedboekjes omdat ik niet echt wist hoe ik zelf een begeleiding kon verzinnen. Ik gaf alle leerlingen meteen een instrument en er werd dikwijls heel wat herrie gemaakt. Tijdens mijn opleiding leerde ik dat ik kon werken ‘van allen naar één’. Ik leerde hoe je kunt starten met bijvoorbeeld het maken van bodysounds met de hele groep, waarna je aan groepjes leerlingen instrumenten uitdeelt, tot uiteindelijk iedereen een instrument heeft. Zo heeft ieder kind de hele tijd iets te doen en is er meer muziek en minder lawaai. Ik heb gemerkt dat de kinderen het vaak leuk vinden om op alle soorten instrumenten een keer te spelen en ik heb geoefend met het op verschillende manieren wisselen van instrument (bijvoorbeeld in de kring allemaal een instrumentengroep doorschuiven of door instrumenten op tafel te laten liggen, tijdens het couplet door de klas lopen en bij het refrein aan een andere tafel te gaan zitten om dan weer mee te kunnen spelen). Nu ik dit in alle groepen regelmatig heb gedaan verloopt dit steeds vlotter en zijn kinderen ook minder teleurgesteld als ze niet het instrument hebben gekregen dat ze graag wilden, omdat ze weten dat ze toch wel een keertje aan de beurt komen om op het

27

instrument van hun keuze te kunnen spelen. Wel merk ik dat het belangrijk blijft om strakke regels te hanteren en hier streng op toe te zien, omdat er anders toch al gauw te vaak en te hard gespeeld wordt. Door het KVB model te hanteren heb ik meer handvaten gekregen om de spelkwaliteit te verbeteren. Soms heb ik zelfs filmpjes gebruikt van eerdere lessen om aan de kinderen terug te laten zien om samen te bepalen waar we ons spel nog zouden kunnen verbeteren (zie filmpje FS13 verbeteren spelkwaliteit Midden in de winternacht).

Ik heb veel geoefend met ritmekaarten, echoklappen, spelletjes als deze klap je niet etc. (zie bijvoorbeeld de filmpjes FS2 ritmekaarten cowboy billy boem en FS3 beukenootjes ritmekaarten, FS11 deze klap je niet). Ik leerde hoe je verschillende ritmische begeleidingen kunt verzinnen, gebruik kunt maken van een ritmisch of een melodisch ostinaat (zie bijvoorbeeld filmpje FS10 tegenstem en ostinaat Sinterklaascanon), ik leerde hoe ik staande en wisselende bourdons in kon zetten… ik heb nu veel meer mogelijkheden om zelf een begeleiding te verzinnen bij een lied! Van alles wat ik in de opleiding heb geleerd zal ik dit vast het meeste in gaan zetten en het heeft niet alleen het plezier van de kinderen maar ook dat van mijzelf enorm vergroot.

Het afgelopen jaar heb ik geprobeerd meerdere meespeelpartituren te schrijven. Ik heb meespeelpartituren laten spelen via het digibord, ik heb zelf partituren geknipt en geplakt (met plaatjes van instrumenten boven de bladmuziek) en digitaal partituren gemaakt (zelfs met de kinderen). Het lukt me nu om op verschillende manieren meespeelpartituren te maken bij kinderliedjes. Ik heb ook meespeelpartituren gemaakt bij bestaande muziekstukken. Ik moet zeggen dat ik dat laatste nog steeds erg moeilijk vind; hoewel ik de muziek vaak afluister en zelf oefen met de instrumenten die ik erbij noteer vind ik het moeilijk om me voorstellen hoe het met verschillende instrumenten tegelijk zal klinken en vaak bedenk ik toch partituren die voor de kinderen lastig uit te voeren zijn. Gelukkig ben ik tijdens mijn opleiding lid geworden van verenigingen als Gehrels, sites als muziekinschool.net, eigenwijsdigitaal etc. waar je leuke partituren kunt vinden die we goed kunnen spelen en die dan ook nog heel mooi klinken!

Ik heb maar weinig gitaarles gehad en mezelf de accoorden aangeleerd. Tijdens het tussenassessment kreeg ik als advies om te gaan spelen met een plectrum omdat mijn gitaarspel dan beter te horen zou zijn. Ik vond het een goede tip omdat ik mezelf op de filmpjes ook nauwelijks terughoorde, maar ik vroeg me af hoe ik dat zou leren; wat voor plectrums moest ik kopen, hoe speelde je ermee? Ik vroeg me af of ik toch maar een lesje bij een gitaarleraar moest boeken of ik hierover boeken kon bestellen bij de bibliotheek… maar ach, wat is het internet toch een geweldige uitvinding! Meester Menno leerde mij in les 17 van gitaar-tip.com niet alleen hoe je met een plectrum kunt spelen, hij vertelde er ook nog precies bij welke plectrums ik voor mijn gitaar het beste kon bestellen. Ook dit was via het internet snel geregeld. Het is nog wel even oefenen, maar ik hoor mezelf nu op de filmpjes duidelijk spelen!

Het allerleukste vond ik dat ik meer leerde over de opbouw van bourdons en van accoorden. Tijdens het voorbereiden van de lessenserie food voor groep 6/7/8 stuitte ik op het internet op het liedje Poffertjes crackertjes. Het refrein van dit lied wilde ik graag zingen met de kinderen en begeleiden met mijn gitaar. Helaas kon ik nergens bladmuziek vinden van het lied en ook geen gitaargrepen. Ik probeerde het refrein net zo lang na te spelen met mijn blokfluit tot ik het in notenschrift kon noteren. Ik vroeg een medecursiste (Tjeertske) dit te

28

spelen op de piano, om te controleren of ik het juist genoteerd had (hierdoor kwam ik erachter dat ik ergens een D had genoteerd i.p.v. een C). Ik bedacht wanneer ik de gitaar aan zou slaan tijdens dit refrein en welke accoorden ik op die momenten zou kunnen spelen. Ik heb een hele ochtend enthousiast zitten fluiten, spelen en zingen en heb hier zo van genoten! Ik vroeg advies aan mijn studiegenoten over wat ik gemaakt had. Helaas kwam hun antwoord pas nadat ik de les al had gegeven, want ik kreeg als advies om hele andere accoorden te spelen…Ik had gekozen voor de accoorden A/E/D, B en G, maar kreeg van Paul het advies om Cm/F/Fm/G te spelen of 3 tonen lager Am/D/Dm. Ik vroeg Paul later hoe hij op deze accoorden gekomen was, hij vertelde mij dat meteen hoorde dat het lied in een bepaalde grondtoon gespeeld werd en dat hij daarom deze accoorden had doorgestuurd. Ik vroeg hem hoe hij dit had geleerd en dit bleek te komen door jarenlang muziek te hebben gespeeld op verschillende instrumenten. Cindy vertelde dat zij voor iedere toonladder rijtjes uit haar hoofd had moeten leren tijdens haar muziekopleididngen. Ik heb dit alles niet geleerd, maar realiseerde mij dat ik wel op mijn blokfluit toonladders kan spelen zonder dit op bladmuziek te hoeven zien. Ik heb misschien niet alles juist genoteerd en niet helemaal de juiste accoorden gebruikt, maar voordat ik aan deze opleiding begon had ik nooit geprobeerd iets zelf te noteren en er accoorden bij te zoeken en ik blijf dit beslist proberen!

Bij het onderdeel spelen heb ik niet alleen geoefend in het zelf schrijven van begeleidingen en het uitvoeren hiervan maar ik heb ook veel geoefend in het stimuleren van de kinderen om zelf stukjes te verzinnen en te spelen. Eerlijk gezegd deed ik dit zelden voordat ik aan deze opleiding begon; ik had geen idee hoe ik de kinderen tips kon geven om dit goed te doen en hoe ik dit aan moest pakken zonder dat het een herrie werd. Dankzij het KVB model heb ik nu veel meer aanwijzingen voor gerichte opdrachten. Ik vond vooral de combinatie met het noteren van muziek heel erg leerzaam; de kinderen gingen daardoor niet lukraak iets spelen maar dachten gericht na over wat ze wilden laten horen en hoe dit moest klinken. Ook kon ik nu heel gericht vragen stellen aan zowel de spelers als de luisteraars. Voorbeelden hiervan zijn terug te vinden in mijn lessenserie noteren aan groep 345 (LS2gr345 noteren 2017-2018).

Misschien is het filmpje FLS7 van de Radetzkymars het beste voorbeeld, omdat er in dit filmpje meegespeeld wordt met een bestaande mars en er zelfverzonnen improvisaties worden gespeeld. (Zelf zie ik helaas vooral dat ik te veel met mijn vinger wijs en niet met mijn hele hand de maat sla en dat ik meer op mijn papier kijk dan dat ik oogcontact maak met de groep…)https://youtu.be/T4o6xn-E_W0

Met het filmpje FLS5 fanfare sinterklaas hebben we via muziekinschool.net een muziekwedstrijd gewonnen.https://youtu.be/bDKPFV2nsC4

Leervraag:-ingewikkeldere meespeelpartituren (bedacht door derden) leiden zonder op het papier te kijken en met oogcontact met alle verschillende groepen-meer kennis opdoen van muziektheorie om beter te begrijpen welke gitaargrepen er bij een lied kunnen worden genoteerd.

29

B.1.3 Luisteren

B.1.3.1 Gekozen opdrachtIk heb gekozen voor opdracht 8, kies een kort klassiek muziekfragment. Ik heb gekozen voor het stuk Hallelujah Chorus van Händels Messiah. Ik heb hierbij verschillende opdrachten gegeven. Eén van de opdrachten was het volgen van een door mij ontworpen luisterpartituur (opdracht 2). Na deze week heb ik nog een week elke dag naar het muziekstuk Hallelujah van Pentatonix geluisterd. Ook hierbij heb ik elke dag andere opdrachten bedacht.Bewijs:Les 11 groep 345 Hallelujah 2017-2018Filmpje:FL2 Hallelujah https://youtu.be/9tmpxmpRDxc

B.1.3.2 Overige doelenVerder heb ik gewerkt aan de onderstaande doelen:

Doel Activiteit BewijsIk kan een groep kinderen naar aanleiding van muziek laten reageren met beweging, taal of tekens.

Ik geef een les over een bij die hoog en laag vliegt. Ik laat het muziekstuk Flight of the bumblebee horen en laat de kinderen met een bij op een stokje mee hoog/laag vliegen.

Bewijs luisteren 1:Les 2 groep 12 bewegen met een bijtje in les Zoem 2017-2018 (L2gr12 Zoem 2017-2018)

Filmpje: FL1 bewegen Bumble Bee Zoem 12

Ik kan kinderen geconcentreerd gericht naar muziek laten luisteren naar muziek van anderen of zichzelf met behulp van luister- en activeringsopdrachten

Ik ga de kinderen uit mijn groep een week lang laten luisteren naar het muziekstuk Halleluhjah Chorus from Handels Messiah en geef ze daarbij verschillende opdrachten. In de week erna laat ik ze luisteren naar Hallelujah van Pentatonix.

Bewijs luisteren 2:Les 11 groep 345 Hallelujah 2017-2018 (L11gr345 Hallelujah 2017-2018)

Filmpje: FL2 hallelujah 345

Ik kan met behulp van luister- en activeringsopdrachten kinderen structuren (vanuit klank, vorm en/of betekenis) in de muziek laten ontdekken met behulp van luisteropdrachten, spelvormen, musiceervormen en/of bewegingsactiviteiten, waarbij de kinderen hun

Ik ga met de kinderen van groep 1 en 2 bewegen op het lied Spetter spetter spat en leer ze daarmee de vorm A-B-A.

Ook ga ik met ze langzaam en snel bewegen op de muziek Alpensymfonie van Strauss

Bewijs luisteren 3:Les 10 groep 12 spetter spetter spat/ Alpensymfonie, langzaam en snel bewegen door klas en in hoepelsL10gr12 spetterspetterspat 2017-2018

30

waarnemingen demonstreren met bewegingen, taal of tekens.

Filmpje: FL3 regengeluiden 12

Ik ken het relevante culturele aanbod in de regio op het gebied van cultuur.

Ik inventariseer/informeer via de Gouden Gids, het internet, mijn collega’s naar het culturele aanbod in Hoedekenskerke.

Bewijs luisteren 4:Onderdeel van mijn portfolio: 1.3.1. Interview met Ruud Saya, directeur van CBS De Regenboog over het Cultuurbeleidsplan, vraag 6

Ik kan een luisterpartituur ontwerpen, waarbij ik uitga van wat de kinderen horen en waarbij ik symbolen/pictogrammen o.i.d. gebruik. Ik kan de luisterpartituur verwerken in een les, waarin de kinderen actief de muziek volgen.

Ik kies een kort klassiek muziekfragment, dat ik een week lang aan het begin van de dag laat horen. Hierbij geef ik verschillende luistervragen/opdrachten. Aan het eind van de week evalueer ik met de kinderen hoe ze het hebben ervaren om elke dag op deze manier te starten en wat ze ervan hebben geleerd. Ik reflecteer zelf naar aanleiding van mijn observaties.

Bewijs luisteren 2:Les 11 groep 345 Hallelujah 2017-2018 (L11gr345 Hallelujah 2017-2018)

Filmpje: FL2 Hallelujah 345

Ik ben op de hoogte van het kunst- en cultuurbeleid van onze school.

Ik bespreek met mijn directeur en mijn collega’s het kunst- en cultuurbeleid. Ik gebruik daarbij het kunst- en cultuurplan van onze school. Ik maak een overzicht van het aanbod aan culturele activiteiten van onze school van de afgelopen twee jaren.

Bewijs luisteren 4:Onderdeel van mijn portfolio: 1.3.3. Interview met Ruud Saya, directeur van CBS De Regenboog over het Cultuurbeleidsplan, vraag 1 t/m 5

Ik ken een gevarieerd luisterrepertoire inclusief verschillende werkvormen

Ik verzamel een gevarieerd luisterrepertoire inculsief verschillende werkvormen, waarbij luisteren centraal staat, voor verschillende groepen in de basisschool. Ik gebruik hierbij verschillende methodes.

Bewijs luisteren 5:Onderdeel van mijn portfolio 1.3.4. overzicht luisterrepertoire

Ik kan een lessituatie ontwerpen waarbij kinderen traditioneel genoteerde muziek luisterend volgen.

Ik zoek een muziekstuk en de bijbehorende traditioneel genoteerde bladmuziek.

Bewijs luisteren 6:Les volgen van traditionele bladmuziek BachL23gr345 bladmuziek Bach 2017-2018

Filmpje: FS 20 meespelen met Bach

Ik kan een lessituatie ontwerpen waarbij kinderen zelf muziek ontwerpen in relatie tot het beluisterde muziekstuk.

Ik zoek een muziekstuk en laat de kinderen naar aanleiding van het muziekstuk zelf een muziekstukje ontwerpen.

Bewijs luisteren 7: zelf regen muziek ontwerpen L8gr12 rikketikketik het regent

Filmpje:FL3 regenmuziek improviseren

31

groep 12Ik kan een lessituatie ontwerpen waarbij kinderen in een bekend popnummer verschillende klankeigenschappen herkennen, de vorm van het lied en de relatie tussen de muziek en tekst.

Ik kies een popnummer en laat de kinderen klankeigenschappen herkennen, de vorm van het lied en de relatie tussen de muziek en tekst herkennen.

Bewijs luisteren 8:Poplied I like to move itL24gr345 poplied I like to move it 2017-2018

Filmpje: FS 21 poplied I like to move it

Ik kan een lessenserie ontwerpen waarin het luisteren centraal staat

Ik ontwerp 3 lessen voor groep 345 met als onderwerp fanfare en marsmuziek.

Bewijs luisteren 9:L16gr345 fanfare sinterklaas 2017-2018L19gr345 Manoeuvremars 2017-2018L20gr345 Radetzky mars 2017-2018

Filmpjes:FLS5 fanfare sinterklaasFLS6 manouvremarsFLS7 Radetzky mars

Ik kan een les ontwerpen waarbij kinderen de sfeer in de muziek herkennen

Ik ontwerp een les over Carnaval des Animeaux waarin de kinderen de dieren in de muziek proberen te herkennen.

Bewijs luisteren 10:L21 groep 345 over tekenen/kleuren bij Carnaval des AnimeauxL21gr345 carnaval des animeaux 2017-2018

Filmpje:FL5 carnaval des animeaux

32

B.1.3.3 Interview met Ruud Saya, directeur van CBS De Regenboog over het Cultuurbeleidsplan

Interview over Cultuurbeleidsplan CBS De Regenboog Hoedekenskerke

met de directeur Ruud Saya

1,Is er een cultuurbeleidsplan op onze school?Er is een cultuurbeleidsplan, maar er is nog geen sprake van een breed gedragen cultuurvisie en een daarop gefundeerd cultuurbeleid. In alle groepen wordt ‘cultuur’ aangeboden en is er in meer of mindere mate aandacht voor cultuur.

Vanuit de totaalmethode Alles-in-1 (groep 4 t/m 8) wordt er breed besteed aan cultuur. Zo is er een geïsoleerd thema Kunst. Hierin komen alle kunstvormen expliciet aan bod. Ook in de overige thema’s is er aandacht voor Kunst en Cultuur. Dit door middel van gedichten, verhalen, doe-opdrachten, cultuurgeschiedenis en muziek. In zekere zin is hierbij ook sprake van een doorgaande lijn: in ieder thema worden diverse zaken behandeld en aangeboden.

De methode schrijft hierover het volgende in haar verantwoording:

Cultuureducatie valt onder het leergebied Kunstzinnige oriëntatie. Dit leergebied omvat drie kerndoelen:

De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren.Tijdens alle projecten van Alles-in-1 wordt aandacht besteed aan handvaardigheid, tekenen, drama, dans en muziek.

De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren.Dit komt terug bij het maken van een werkstuk/doen van onderzoek in groepjes, bij de teken- handvaardigheids- , muziek- en dramalessen.

De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed.Tijdens verschillende projecten wordt aandacht besteed aan aspecten voor cultureel erfgoed. Dit geldt met name voor de geschiedenis- en de cultuurprojecten, maar ook in de andere projecten komen deze aspecten veelvuldig terug door middel van afbeeldingen, excursies, verhalen, gedichten en expressieopdrachten.

2.Wat zou je nog willen veranderen aan ons cultuurbeleidsplan/cultuurbeleid?Bovenstaande laat zien dat we op onze school een doorgaande lijn hebben voor wat betreft cultuuraanbod. Toch voorziet deze lijn niet in de behoefte die er schoolbreed aanwezig is om, buiten de methode om, meer aandacht te besteden aan kunst en cultuur.

Deze behoefte wordt ook gevoed vanuit onze schoolvisie waarin wij beschrijven dat wij Boeiend Onderwijs willen vormgeven waarbinnen kinderen mensen ontmoeten die een speciaal talent hebben, waardoor zij geïnspireerd, geënthousiasmeerd, uitgedaagd en gemotiveerd worden. Daarnaast willen wij met ons onderwijs bereiken dat kinderen hun eigen (on)mogelijkheden leren kennen. Zeker op het gebied van kunst en cultuur is het hierbij belangrijk om een breed aanbod te realiseren, zodat de kinderen zichzelf echt kunnen

33

ontdekken. Ten slotte zijn zaken die onder de brede paraplu van Kunst en Cultuur vallen bijzonder waardevol in het creëren van een fijne en veilige omgeving, een andere pijler van ons onderwijs.

Op onze school laten we kinderen met veel verschillende vormen van cultuuruitingen in aanraking komen, om hen ook op dit gebied, een brede basis mee te geven en hen te stimuleren, enthousiasmeren, motiveren, uitdagen en vooral inspireren om zelf een cultuurmaker en –genieter te worden, zijn en blijven.

Door middel van het uitvoeren van de activiteiten vanuit onze methode Alles-in-1, komen we tegemoet aan bovenstaande visie. Desondanks willen we, buitenom de methode, meer doen om kinderen tot cultuurmaker te laten worden. Het alleen aanbieden van de lesstof is niet voldoende. Er is meer voor nodig.

3.Wat wordt er al gedaan om de visie levend te maken?We streven ernaar om op school de talenten van de verschillende leerkrachten te benutten. Daarom geven de leerkrachten lessen in elkaars groepen, ieder met zijn eigen specialisme; één leerkracht geeft drama lessen, één leerkracht geeft technieklessen en één leerkracht geeft muzieklessen.

Er wordt samengewerkt met de stichting BONS; deze stichting organiseert na schooltijd culturele activiteiten in de school/in het dorpshuis.

Verder zijn er per kerndoel en per bouw activiteiten opgesteld. Jaarlijks kan deze lijst, waaruit geput kan blijven worden, verder worden aangevuld.

In het schooljaar 2017-2018 werden/worden de volgende activiteiten gerealiseerd: project Afrika; djembé les, tai chi lesproject Gouden Eeuw; VOC wandeling, via muZeeum, Vlissingenproject mensen; gastles over doof en blind zijnproject Kunst; gastles kunstenares Alies de Jongproject Dieren; afsluiting schooljaar met roofvogelshow

In het schooljaar 2016-2017 werden de volgende activiteiten gerealiseerd:Project Europa; ouders helpen met koken recepten Europese landenProject Communicatie; excursie naar de bioscoop in VlissingenProject Energie; gastles windmolens/bus met proefjes en gastles over energie besparenKleding en Sport; excursie Zeeuws museum in MiddelburgProject Middeleeuwen/afscheid collega Cobi/afsluiting schooljaar; muzikaal optreden van Tijl Damen

In eerdere jaren werden o.a. gerealiseerd:Muzieklessen op school vanuit muziekvereniging Con Amore inzet lessenserie Mattheüs voor kinderenDrama activiteiten vanuit Goed van StartSchoolbreed inzetten leesworm om teksten eigen te makenMomenten om met kinderen te reflecteren inplannen met behulp van takenkaarten/weekplanners.Expositie organiseren in de schoolBezoek brengen aan cultureel erfgoed in het dorp

o Kerko Wienkeltje van Wullempjeo Moleno Natuurwandeling

34

Thema rondom speuren naar het verleden op het strandje van BaarlandBezoek Kerkgebouw, Moskee en SynagogeBezoek aan de verschillende musea zoals Watersnoodmuseum, Zeeuws Historisch Museum De BevelandenBezoek Kerkgebouw, Moskee en SynagogeMede-organiseren School-Kerkdienst.

4.Hoe worden deze acties georganiseerd? Is er een cultuurcoördinator? Er is bewust niet voor gekozen om een cultuurcoördinator aan te stellen. De leerkrachten zijn samen verantwoordelijk voor het opnemen van ten minste vier van de genoemde activiteiten per jaar in het jaarrooster, of in ieder geval vier activiteiten die vallen onder de genoemde hoofdthema’s. Het heeft de voorkeur dat deze activiteiten op elkaar zijn afgestemd. Er is in ieder geval rekening gehouden met de thema’s van Alles-in-1. Er wordt in ieder geval één keer per jaar een gezamenlijke projectafsluiting georganiseerd waarbinnen ‘cultuur’ centraal staat. De directeur heeft hierin een controlerende functie. Dit is nu nog niet geborgd.

5.Hoe worden de acties gefinancierd? Bij het opstellen van de begroting voor het jaar 2016 is er ruimte vrijgemaakt voor het vormgeven van dit beleid. Jaarlijks is er een bedrag beschikbaar ad. €1560,- voor de hele school. De leerkrachten kunnen, op basis van hun jaarplanning, een aanvraag indienen bij de directeur. In onderling overleg wordt bekeken welke activiteiten vanuit dit cultuurbudget kunnen worden bekostigd. Wanneer het cultuurbudget niet toereikend is, bestaat de mogelijkheid om zaken vanuit de post leermiddelen te bekostigen.

6.Wat is er aan kunst/cultuur in de omgeving van Hoedekenskerke te vinden?Via mijn collega’s, de Gemeentegids/gouden gids en het internet kwam ik het volgende te weten:

Cultureel erfgoed: - ’t wienkeltje van Wullempje, Kerkstraat 32-A, 4433 AT Hoedekenskerke. In dit

snoepwinkeltje kan snoep van vroeger worden gekocht. Onze school laat ieder jaar Sinterklaas ‘logeren’ in het snoepwinkeltje.

- Stoomtrein/De Buffer, bij het station is een horeca gelegenheid en er is een speeltuin/wandelpad. We houden regelmatig sport- en speldagen op het speeltrein bij de stoomtrein.

- Molen, in Hoedekenskerke staat een molen, waaraan wij met school regelmatig een bezoek brengen.

- Beelden: beeld bij de NH Kerk, geplaatst in 1945, onbekende kunstenaar, beeld Odekijn, geplaatst in 1996, gemaakt door Sander Littel.

Amateur/Professionele kunst:- Ada houtveen is een kunstenares uit Hoedekenskerke. Zij maakt figuratieve kunst.

Kunst/cultuur educatie:- Stichting BONS organiseert culturele activiteiten voor kinderen na schooltijd, in het

gebouw van CBS de Regenboog of in het dorpshuis De Griend.

35

- Muziekvereniging Con Amore is inmiddels samengegaan met de muziekvereniging van Kwadendamme, Con Affezzione

- In Hoedekenskerke zijn een voetbalvereniging, een turnvereniging, een volleybalvereniging en een tennisclub. In de sportzaal van het dorpshuis De Griend worden ook bokslessen gegeven.

Overige instellingen: - Dorpshuis De Griend, Havenstraat 13, 4433 AL Hoedekenskerke. Onze school werkt

nauw samen met het Dorpshuis. Elke woensdag worden er activiteiten georganiseerd voor alle kinderen van Hoedekenskerke, regelmatig zijn er filmavonden etc.

- Ook wordt er samengewerkt met de Speeltuinvereniging, die verantwoordelijk is voor de speeltuin rondom de school. In samenwerking met de Speeltuinvereniging worden activiteiten als Hoedjes bouwt hutjes en de jaarlijkse dorpsbarbecue in de zomer georganiseerd.

36

B.1.3.4 Luisterrepertoire

Ik heb verschillende methodes bestudeerd (zoals Muziek voor de basisschool van Trix Gijsel en Nico Smit en Muziek Moet je doen Meulenhof Educatief) en hieruit muziekfragmenten gehaald die ik zou kunnen gebruiken in mijn lessen.

Een overzicht van deze muziekfragmenten, ingedeeld vanuit de gedachte waarvoor deze fragmenten gebruikt zouden kunnen worden:

Klank:- Beethoven Coriolanus; lang/kort- Iwan Rebrov; zang hoog/laag- Film Tom Poes, Als je begrijpt wat ik bedoel; pp, mf, ff- Canaval des animeaux; snel/langzaam- Sprookje nachtegaal Thoe Loevendie; snel/langzaam- Modest Moessorgsky/Ravel; Schilderijentenoonstelling; kort/lang- Frederic Chopin nocture; lang/kort- Strawinsky Le sacre du printemps; kort/lang- Mozart sonate 309; hoog/laag- Bach Brandenburse Concert; hoog/laag- Debussy childrens corner; hoog laag- Rameau Contradanse; herhaling, hoog/laag- Tchaikovsky notenkrakers suite; hard/zacht, langzaam/snel- E. Grieg; Peer Gynt suite; herhaling, hoog/laag- Shanghai Traditional Orchestra Rosy cous chase the moon; hoog/laag- Vladimir Ashkenazy Papillons; sfeer, hard/zacht- C.Saint Saens; aquarium; hoog/laag- L. Delibe Pizzicato uit Sylvia; hoog/laag, rusten langzaam/snel (reclame kattenvoer)- P. Dukas L’apprente sorsier; sfeer, rusten langzaam/snel- Hayden symfonie met paukenslag; hard/zacht- R. Korsakow Vlucht van de hommel; hoog/laag- Bela Bartok Dagboek van een vlieg; hoog/laag- Strauss Perpetuum mobile; hard/zacht- I. Strawinski Petrouchka; langzaam snel

Vorm:- John Cage; stilte - VOF de Kunst Eén kopje koffie; herhaling- Bach Tweede Brandenburgse Concert; afwisseling contrast- Chapeau, tante en oom in Laren van VOF de kunst en Leidse Sleuteltjes;

variaties/herhaling- Muziek bij reclames en TV series; herhaling- Josquin Prez Gloria; herhaling/contrast/variatie- Beethoven; derde pianoconcert; herhaling/contrast/variatie- Theo Verbeij Inversie; herhaling/contrast/variatie

37

- Franz Schubert intro; herhaling/contrast/variatie- Michael Jackson Heal the world; herhaling/contrast/variatie- W.Boyce symfonie nr1; vorm rondo- Igor Strawinsky Gavotta con due variazioni; herhaling contrast- Simon Jeffes, Penguin Cafe Orchestra Curring Branches for a Temprory Shelter;

herhaling- Harry Sacksioni Paddentrek; herhaling, vorm- G. Rossin Ouverture La Gazza Ladra; herhaling

Betekenis/sfeer:- Gustav Mahler, eerste symfonie; gevoelens. Vader Jacob; treurmars- Edward Grieg; Oase’s dood; gevoelens treuren- Bach Mattheus Passion; gevoelens- Out of Africa filmmuziek; gevoelens- Blackwater blues; gevoelens- Herman van Veen, ik ben vandaag zo vrolijk; gevoelens- Hugo de Groot In Holland staat een huis; herhaling, variatie- Claude Balbastre kerstliedje Midden in de winternacht; variatie- Mozart Don Giovanni; variatie- Frans Liszt; variatie- George Gershwin Summertime/opera Porgy & Bess; variaties (covers; veranderde

versies)- Hector Berlioz; Symfonie fantastique heksenfeest; sfeer/gevoelens- Hayden; Die Jahreszeiten; sfeer- John Wilbye koor; sfeer afscheid- Claude Debussy nuages; sfeer- Toon Hermans een ballonnetje; sfeer- Eric Clapton Tears in Heaen; sfeer- Bach orgelconcert; kerkmuziek- Gospel/Tibetaanse monniken/voorzanger synagoge/megro-spiritual; muziek bij

geloof- Kapel Koninklijke Luchtmacht Mars der Belgische parachutisten; marsmuziek,

bewegen- Debussy Jardins sous la pluie; sfeer regen- E. Morricone Addio A Cheyenne; sfeer cowboy muziek film- A. Vollenweider Caverna Magica; sfeer (Oosters)- Hans Zimmer/Elton Hakuna Matata; filmmuziek- L. d Azevedo/D. Zippel Plus loin que dans mes reves; filmmuziek- Scott Joplin Maple Leaf;filmmuziek (als onder stomme film)- Strawinsky Le sacre dus Printemps; sfeer- Strauss Alpensymfonie; sfeer- Prokofjev De Kat- C.Saint Saens Kangoeroe- Bartok Muggen- Strawinsky Beer- Ernest Bucalossi Dans sprinkhaan- Handel Water Music; sfeer

38

- Gioachino Rossini Kattenduet- Tschaikowsky gedigitaliseerde katten- P.Dukas Tovenaarsleerling- John Williams Harry Potter- Cees West Melodie Ani Couni- Williams: Harry Potter - Fawkes the Phoenix; filmmuziek- Mozart, JF Paillard Kindersymfonie (vogelgeluiden)- H. ancini Loeki the lion on the trail of Pink Panther- Handel Sarabande- Mozart Ouverture Idomeneo- Chopin Prelude in A (rustig)- Moussorgski Schilderijententoonstelling

Zang:- Catgy Berberian Stripsody; stemgeruik- Rita Reys poor butterfly; stemgebruik- Bela Bartok, Gyermekeknek; volkslied- Herman van Veen Zand; zang- Mozart/L. Taylor/Madonna; zangstemmen- Mercury May Bohemian Rapsody; zangstem- Wiener Sangerknaben; zangstemmen- Barry/Spector/Greenwich/Andre van Duin de brommerbeer- J. Jacobs summernights (John Travolta/Olivia Newton John)- Verdi Soldatenkoor Il Trovatore- R.Rodgers/O Hammerstein Do-re-mi- P. Gessle the first girl on the moon

Orkesten/instrumenten:- Surinaamse Band/drumband/orkest; slagwerk- Krysztof Pendererecki Anaklasis; snaarinstumenten, clusters- Peter Tsjaikovsky serenade voor strijkinstrumenten: snaarinstrumenten- Leo van Oostrom, Candy Duler, Peter van Bergen; blaasinstrumenten, saxofoon- P. Hindermith Kleine Kammermusik fur 5 Blaser; blaasinstrumenten- Amira Willighagen opera muziek- Bach Badinerie en suite; blaasinstrumenten- Mozart Fluitconcert- John H. Beck Concert voor pauken en percussie- Mozart Zwolf Duos fur zwei Horner

Dans/bewegen:- Jagermars Nationaal Volksdansorkest; bewegen- Arbeau Branle de pois; (volks)dansmuziek- Strauss Trisch Tratsch Polka; dansmuziek- Tchaikovsky Swan Lake; dans

39

- Boris Rubaschkin Russische zitdans- Strawinsky Tovertuin van Kashei, Dans vuurvogels/prinsessen/Kasha- Strauss Tritsch-Tratsch Polka- D. Shostakovich Secon Waltz- Shostakovich 2e walz uit Jazz Suite- J. Wichers Mars der Medici

B.1.3.5 Reflectie luisterenEerlijk gezegd zag ik een beetje op tegen dit onderdeel. Hoewel ik het nut van het kennismaken met verschillende muziekstijlen en muzikanten volledig onderschrijf ken ik zelf niet veel muziekstukken en ik vroeg me af hoe ik geschikte stukken zou vinden voor mijn lessen. Ik hoopte stiekem dat ik een lijstje aangereikt zou krijgen met daarop verschillende muziekstijlen en bijbehorende muziekstukken, zodat ik wist dat als ik het lijstje maar afwerkte ik aan de eisen zou hebben voldaan. Ik leerde al tijdens de eerste les luisteren dat dit helaas niet het geval zou zijn, maar ik ontdekte ook dat het internet en mijn digibord mij ongekende mogelijkheden boden. Ik ontdekte dat ik muziek op kon zoeken op stijlen maar ook op onderwerp. Zo zocht ik muziek over eten voor mijn lessenserie food aan groep 678 en kwam de gekste muziekstukken tegen. Ik zocht op het woord hallelujah en vond ontroerende muziekstukken, die ik allemaal aan mijn man heb laten horen en waarvan één van de kinderen tot mijn grote verrassing riep dat het zijn lievelingsmuziek was (en ik had er nog nooit van gehoord…!) Als ik dansen als bloemen intypte kreeg ik niet alleen allerlei dansjes te zien maar ook verschillende muziekstukken te horen, kortom ik hoefde niet bang te zijn dat ik niets zou vinden voor mijn lessen!

Toch wilde ik graag een lijstje van muziekstukken (het kan maar in je hoofd zitten). Dus ik bekeek allerlei muziekmethodes op de HZ (zelf hebben we die niet op school) en ik noteerde de daarin gebruikte muziekstukken. Thuis beluisterde ik deze stukken allemaal (inderdaad; tijdrovende bezigheid) en bedacht ik wat ik er in de toekomst eventueel mee zou kunnen doen. Zou ik het gebruiken om op te dansen of op te spelen? Zou ik het kunnen gebruiken bij een les over hard/zacht, snel/langzaam etc.? Het overzichtje hiervan is te vinden onder 1.3.4. luisterrepertoire van dit portfolio. Ik vroeg aan verschillende medecursisten of wij deze lijstjes onderling uit konden wisselen om nog meer stukken op mijn lijstje te kunnen toevoegen, maar ze keken mij zo verschrikt aan dat ik dit maar heb opgegeven. Ik was blij dat het onderdeel luisteren zo vroeg in het lesjaar was opgenomen, want ik heb bij latere onderdelen veel plezier gehad van mijn lijstje. Zo heeft mijn groep 3/4/5 tijdens de paasviering een dans gedanst met voorwerpen (alle leerlingen waren in pyjama en dansten met een kussen) over het thema opstaan, waarbij ik gebruik maakte van de muziek van Léo Delibes - Sylvia – Pizzicato. (Zie les 31 groep 345 kussendans 2017-2018 en filmpje FB2 kussendans groep 345).

Ik heb zelf enorm genoten van het scheuren van kranten tijdens de les luisteren van de opleiding muziekspecialist en ook de kinderen in mijn klas vonden dit geweldig! (zie les 19 groep 345 marsmuziek Manoeuvremars en filmpje FLS6 manoeuvre mars 345).

40

Ook vond ik het heel leuk om te zien hoe de kinderen van groep 1 en 2 (FLS3 regen groep 12, minuut 2.55 t/m 3.36) luisterden naar de regengeluiden en gespannen afwachtten wanneer ze na de bliksemflits (zaklantaarn) de donder mochten laten horen.Ik heb bij luisteren gekozen voor de opdracht waarbij kinderen elke dag naar hetzelfde muziekstuk moesten luisteren. Hiervoor maakte ik o.a. een partituur die de kinderen luisterend konden volgen. Avonden was ik bezig met het luisteren naar en het tekenen van de muziek, voordat ik het gevoel had dat de partituur enigszins klopte. Het feit dat mijn groep 3 nog niet kon lezen maakte het moeilijk om veel woorden te gebruiken, dus plakte ik er ook maar plaatjes bij (koortje mannen, koortje vrouwen, trompetspel etc.) maar naar mijn idee werd het er allemaal niet veel duidelijker van. De kinderen hebben het enthousiast gevolgd en tot mijn verbazing konden zelfs sommige hele jonge kinderen dit heel precies. Toch had ik zelf het gevoel dat ik dit niet vaak zou doen, zoveel avonden werk voor een paar minuten muziek volgen… Tot mijn verbazing gebruikte ik toch weer een luisterpartituur toen ik de kinderen uit mijn klas de kussendans aan wilde leren. Niet alleen ik, maar ook de kinderen zelf waren al veel beter geworden in het vlot schrijven van een luisterpartituur! (Filmpje FB2 kussendans groep 345).

Ik vond het heel interessant om met de kinderen elke dag hetzelfde muziekstuk te luisteren en het hierover te hebben. De kinderen konden goed aangeven of ze het door een bepaalde opdracht makkelijker vonden om te blijven luisteren of juist niet. Zo vond de één het muziekstuk langer duren als er bij moest worden bewogen (‘dan moet je de hele tijd zo goed opletten’) en de ander vond het korter duren als het muziekstuk al een paar keer beluisterd was (‘ik weet dan al waar ik ben in de muziek, net zoals wanneer ik een route voor de zoveelste keer fiets’). Ik heb ervaren dat pluggen werkt; de kinderen vragen nu tijdens de tekenles nog regelmatig of ik het liedje Hallelujah van Pentatonix wil draaien!

Daarom heb ik bij het onderdeel luisteren gekozen voor het filmpje:FL2 Hallelujahhttps://youtu.be/9tmpxmpRDxc

Leervraag:-ik zou nog steeds graag meer muziekstukken leren kennen met de mogelijkheden die zij bieden om te gebruiken in de les

41

B.1.4 Vastleggen/noteren

B.1.4.1. gekozen opdracht: lessenserie noterenIk heb bij vastleggen/noteren gekozen voor het ontwikkelen van een lessenserie noteren in mijn groep 3/4/5. Ik ben begonnen met een les waarin ik gewerkt heb met verschillende materialen waarmee de leerlingen een eigen partituur neerlegden en speelden. Via het tekenen van geluiden en instrumenten ben ik uiteindelijk geeindigd met een les waarin een partituur werd getekend op de traditionele manier en waarin we ook een partituur ontwierpen met behulp van de computer.

Bewijs van deze lessenserie:LS2gr345 noteren 2017-2018(met daarin de lessen L26gr345 grafische partituur kosteloos materiaal 2017-2018L27gr345 grafische partituur gedicht windconcert 2017-2018L28gr345 grafische partituur muziekinstrumenten 2017-2018L29gr345 traditionele notaties 2017-2018)En de filmpjes:FN2 partituur kosteloos materiaalhttps://youtu.be/1OStgiFUu-E

FN3 hoorspelhttps://youtu.be/PbPeiMGn-_Y

FN4 partituur spelen met instrumentenhttps://youtu.be/rUn1oDFQHoI

FN6 partituur notenschrift boomwhackershttps://youtu.be/RsN2sUkHWAA

FN7 computerprogramma partituur boomwhackershttps://youtu.be/uRN2xRH8m74

B.1.4.2. overige doelen vastleggen/noteren

Verder heb ik gewerkt aan de volgende doelen:Doel vastleggen/noteren activiteit bewijsIk kan kinderen begeleiden in een creatief muzikaal proces waarbij ze uiteindelijk komen tot eigen creaties met behulp van grafische notaties

Lessenserie groep 345L26 t/m 29 noteren,Ik laat de kinderen met kosteloos materiaal een partituur bedenken en deze uitspelen.

Bewijs 1 noteren:L26gr345 partituur kosteloos materiaal 2017-2018

Filmpje:FN2 partituur kosteloos materiaal

42

Ik kan kinderen begeleiden in een creatief muzikaal proces waarbij ze uiteindelijk komen tot eigen creaties met behulp van traditionele notaties

Lessenserie noteren groep 345Bewijs 2 noteren:L29gr345 traditionele notaties 2017-2018

Filmpje:FN6 partituur notenschrift boomwhackers

Ik kan kinderen meer inzicht laten verkrijgen in de taal van de muziek, door grafische of traditionele notatievormen in te zetten (spelend, luisterend en reflecterend)

Ik laat de kinderen een partituur tekenen bij muziek, vervolgens laat ik ze een door mij getekende partituur volgen en wijs ik ze op de ABA vorm, tenslotte gaan we dansen op deze muziek.

Bewijs 3 noteren:L31gr345 de kussendans 2017-2018

Filmpje:FB2 kussendans groep 345

Ik kan grafische en traditionele notaties in een leerlijn aanbieden

Lessenserie groep 345 noterenLessenserie LS2gr345 noteren bestaande uit de lessenL26gr345 grafische partituur kosteloos materiaal 2017-2018L27gr345 grafische partituur gedicht windconcert 2017-2018L28gr345 grafische partituur muziekinstrumenten 2017-2018L29gr345 traditionele notaties 2017-2018

Filmpjes:FN2 partituur kosteloos materiaalFN3 hoorspelFN4 partituur spelen met instrumentenFN6 partituur notenschrift boomwhackersFN7 computerprogramma partituur boomwhackers

Ik kan muzieksoftware hanteren. Ik laat de kinderen een eigen speelstukje ontwerpen met behulp van muzieksoftware.

Ik laat de kinderen een instructiefilmpje zien van Team Talento over het ontwerpen van een partituur voor boomwhackers. Ik laat deze partituren in tweetallen maken en dan spelen we ze met de hele klas.

Bewijs 2 noteren:L29gr345 traditionele notaties 2017-2018

Filmpje:FN7 computerprogramma partituur boomwhackers

Ik kan muzieksoftware hanteren en met behulp van een programma een eigen speelstuk schrijven met o.a. een tweede stem en een baspartij.

Ik installeer het programma musescore 2 op mijn laptop en bedenk bij het lied Ik zag een keer een duizendpoot een tegenstem, een baspartij, een bourdon en een ritmische begeleiding.

Partituur Ik zag een keer een duizendpoot te vinden in:

L18gr678 tweede stem en baspartij

Ik kan een grafische partituur Ik laat de kinderen een Bewijs 6 noteren:

43

maken waarin alle elementen van het KVB model voorkomen. Ik kan de partituur aanbieden en uitvoeren

grafische partituur maken bij het muziekstuk van Léo Delibes - Sylvia – Pizzicato. Ik laat daarna mijn eigen partituur zien en laat de kinderen deze partituur volgen terwijl ze naar de muziek luisteren. Ik wijs de kinderen op:

- De ABA vorm van het stuk

- Het verschil in hoog/laag en langzaam/snel in de muziek (klank)

- De betekenis die wij aan dit stuk gaan geven; we gaan dansen over opstaan voor de Paasviering (die in het teken staat van de opstanding van Jezus met Pasen en waarbij we ook zingen over hoe het is als je zelf geen zin hebt om op te staan in het leven).

L31gr345 kussendans 2017-2018

Filmpje: FB2 kussendans groep 345

Ik kan een luisterpartituur ontwerpen, waarbij ik uitga van wat de kinderen horen en waarbij ik symbolen/pictogrammen o.i.d. gebruik. Ik kan de luisterpartituur verwerken in een les, waarin de kinderen actief de muziek volgen.

Ik kies een kort klassiek muziekfragment, dat ik een week lang aan het begin van de dag laat horen. Hierbij geef ik verschillende luistervragen/opdrachten. Aan het eind van de week evalueer ik met de kinderen hoe ze het hebben ervaren om elke dag op deze manier te starten en wat ze ervan hebben geleerd. Ik reflecteer zelf naar aanleiding van mijn observaties.

Bewijs 7 noteren:Les 11 groep 345 Hallelujah 2017-2018 (L11gr345 Hallelujah 2017-2018)

Filmpje: FL2 Hallelujah 345

L31gr345 de kussendansFilmpje: FB2gr345 kussendans

Ik kan een lessituatie ontwerpen waarbij kinderen traditioneel genoteerde muziek luisterend volgen.

Ik zoek een muziekstuk en de bijbehorende traditioneel genoteerde bladmuziek.

Bewijs noteren 8:Les volgen van traditionele bladmuziek BachL23gr345 bladmuziek Bach 2017-2018

Filmpje:FS20 meespelen met Bach

Ik kan kinderen door middel van experimenteren en improviseren een muziekstuk laten ontwerpen en vastleggen. De kinderen zetten klanken om in notaties, componeren

Onderdeel van Lessenserie noteren groep 345

Ik laat kinderen een muziekinstrument kiezen en ik stimuleer ze om verschillende

Bewijs noteren 9:L28 grafische partituur muziekinstrumenten

Filmpje:FN4 partituur spelen met

44

vervolgens zelf en voeren dit uit.

geluiden te maken met hun instrument en deze geluiden te tekenen. Uiteindelijk wordt er een partituur gemaakt en gespeeld.

instrumenten

Ik kan ritmische bouwstenen ontwerpen bij een lied. Ik kan de kinderen met deze bouwstenen zelf een kort muziekstukje laten ontwerpen.

Ik geef kinderen 3 bouwstenen (bij het lied de Pizzahut) en laat ze hiermee een kort muziekstukje ontwerpen.

Bewijs noteren 10:L15gr678 pizzamix

Filmpje:FN5 partituur bouwstenen

Ik kies een lied en zet hier akkoorden bij voor de gitaar.

Ik schrijf zelf akkoorden bij het lied Slijm de slome slak voor groep 1/2

Bewijs noteren 11:Les17gr12 Slijm de slome slak

Les 14gr678 rap 2017-2018Ik bestudeer een liedbewerking uit een speelbundel en geef aan welke akkoorden er zijn gebruikt en of er bourdons, ostinaten, etc. in voorkomen.

Aan dit doel hebben wij gewerkt in de les op de HZ. Ik heb samen met een medestudente het lied Koldodie bestudeerd.Wij vonden hierbij o.a. een ritmisch motief, een staande bourdon, een ostinaat en een tegenstem (omspeling en variatie op de melodie). Het lied begon met een voorspel en eindigde met een naspel.

Aanwezigheidslijst lessen muziekspecialist.

B.1.4.3. ReflectieVoordat ik aan deze opleiding begon werkte ik alleen zelf met notaties: ik tekende bijvoorbeeld dieren op het bord en erachter in lijnen, stippen o.i.d. de geluiden die zij maakten. Ook leerde ik de kinderen regels klappen waarbij ik ze de duur van muzieknoten uitlegde en ik de muzieknoten noteerde op het bord. Dat er in het leren noteren van muziek een hele opbouw hoort te zitten en dat kinderen dit ook prima zelf kunnen heb ik pas tijdens deze opleiding ervaren. Ik vond het heel erg leuk om in verschillende lessen met het noteren van muziek bezig te zijn. Het gaf mij en de kinderen houvast bij het spelen van zelfbedachte muziekstukjes en bij de reflectie hierop.

Ik was verrast dat de kinderen uit mijn groep al zo goed grafische partituren konden volgen. Ze deden dit heel serieus. Zo legde een meisje uit groep 4 heel boos haar partituur weg na het beluisteren van het muziekstuk van Léo Delibes - Sylvia – Pizzicato; ze was met het volgen van de partituur tijdens het luisteren van de muziek niet precies uitgekomen en ze was daarom heel boos op zichzelf!

Ik heb ervaren dat het schrijven van partituren goed kan helpen bij bijvoorbeeld het aanleren van een dans. Door het tekenen en het volgen van een getekende partituur oefenen de kinderen goed in het luisteren naar de muziek en herkennen ze bijvoorbeeld de vorm van

45

het stuk of de verschillen in tempo in de muziek veel sneller, wat het oefenen van de dans ten goede komt.Ik heb verschillende partituren gemaakt waarbij ik plaatjes plakte boven de notenbalken, maar ik zag erg op tegen het werken met computerprogramma’s voor het noteren van muziek. Gelukkig bood Team Talento uitkomst; met behulp van het instructiefilmpje konden zowel ikzelf als de kinderen heel goed een eigen partituur schrijven voor de boomwhackers, waarbij we ook nog konden kiezen uit een ritmische begeleiding van verschillende muziekstijlen. Ik ga dit zeker ieder jaar doen met mijn groep!

Tijdens de laatste les van de opleiding leerde ik hoe je met het programma Musescore2 zelf muziek kunt noteren op de computer. Het lukte mij zowaar om dit programma te installeren op mijn laptop en er zelf muziek mee te schrijven (Les 17 groep 12 Slijm de slak zingen spelen en Les 18 groep 678 tweede stem en baspartij bij Ik zag een keer een duizendpoot). Waar ik eerst aldoor medecursisten vroeg of zij op de piano iets tweestemmig voor mij wilden spelen om te kunnen horen of wat ik had bedacht wel goed bij elkaar klonk, kon ik nu opeens via de computer horen hoe alles te samen klonk; wat was ik trots op mezelf toen ik een meerstemmig stuk had weten te maken en zo aan kon passen dat het klonk zoals ik het in gedachten had!

Doordat ik leerde te werken met ritmische bouwstenen kreeg ik nog meer handvaten voor het improviseren en noteren van muziekstukjes, zoals te zien is in les 14 van groep 6/78 waarin de kinderen zelf een rap ontwerpen. In het onderdeel spelen heb ik al aangegeven dat ik het ook heel fijn vind dat ik les heb gehad over de opbouw van accoorden, waardoor ik nu zelf kan proberen accoorden bij een lied te plaatsen.

De grootste winst van de lessen die ik kreeg over noteren is dat ik nu weet hoe je een opbouw kunt aanbrengen in het leren noteren van muziek en dat ik het noteren van muziek in kan zetten bij het improviseren van speelstukjes. Ik heb nu veel meer handvaten voor het bedenken van improvisatie opdrachten. Ook kan ik nu gerichte vragen stellen om de resultaten te verbeteren. De kinderen gaan als ze eerst genoteerd hebben veel gerichter aan de slag met het spelen en kunnen ook gerichter luisteren naar elkaars werk. Leek noteren van muziek me eerst meer iets voor de bovenbouw, nu zie ik ook heel veel mogelijkheden om dit in te zetten bij de jongere kinderen!

Ik had speciaal voor dit onderdeel noteren een point to view aangeschaft; een apparaatje waarmee je tekeningen van de kinderen meteen zichtbaar kunt maken op het digibord. Ik wilde zo de partituren van de kinderen groot op het bord laten zien, zodat we ze ook nog eens met z’n allen konden spelen. Helaas werkt dit apparaatje nog niet (het moet met een CD worden geinstalleerd en dat kan niet op het digibord) maar ik hoop dat het in de toekomst toch geinstalleerd kan worden en zodat ik er alsnog plezier van kan hebben.

Ik heb bij het noteren het meest genoten van de lessenserie die ik heb gegeven in mijn eigen groep. Ik vond het moeilijk om te kiezen uit de filmpjes hierover, maar wellicht dat het filmpje FN2 partituur kosteloos materiaal het beste aangeeft hoe ik heb geprobeerd de leerlijn noteren op te bouwen.

FN2 partituur kosteloos materiaalhttps://youtu.be/1OStgiFUu-E

46

leervraag:ik wil beter en vlotter leren werken met het programma Musescore2 en ik heb meer muziekkennis nodig om een goede tweede stem te verzinnen.

47

B.1.5 Bewegen

B.1.5.1. gekozen opdrachtIk heb gekozen voor de opdracht waarbij met een eigen instrument een speelstuk moest worden gespeeld en hierop door leerlingen bewogen moest worden. Ik koos voor deze opdracht omdat het voor mij de moeilijkste opdracht was uit de keuzemogelijkheden; ik kan wel goed blokfluit spelen, maar ken geen speelstuk dat ik uit mijn hoofd kan spelen. Ik heb mezelf aangeleerd accoorden te spelen op mijn gitaar, maar hoe maak ik daar dan een speelstuk van? Ik besloot om te starten met een lied op mijn gitaar dat ik wel uit mijn hoofd kon spelen; het lied If you are happy and you know it. Ik liet de leerlingen hier blij op bewegen, zowel op hun plaats als door het lokaal (gebruik ruimte/betekenis blij). Daarna veranderde ik de tekst van het lied; happy werd nu angry en de kinderen maakten boze bewegingen. Zo oefenden we ook sad en afraid. Vervolgens speelde ik de liedjes nogmaals maar zongen we niet mee; konden de kinderen horen aan mijn gitaarspel om welke variatie van het lied het ging? Tenslotte vertelde ik de kinderen dat ik iemand had gevonden die heel goed gitaar kon spelen en dat diegene ook blij/verdrietig/boos/bang speelde. Ik zette de CD op die hoort bij de methode Een doos vol gevoelens en liet de kinderen bewegen op de muziek. We hadden nog tijd over en deden hetzelfde met trompetmuziek. Vooral van de bewegingen van de kinderen op de emotie angst heb ik erg genoten; met hun hele lijf wisten ze angst uit te drukken, zoals terug te zien is aan het einde van filmpje FB5 gevoelens dansen (behorend bij les 33 groep 345 bewegen op gitaarmuziek L33gr345 bewegen op gitaarmuziek).

Les 33 groep 345 bewegen op gitaarmuziekFB5 gevoelens dansenhttps://youtu.be/Chb-LmGkeyU

48

B.1.5.2. overige doelenIk heb ook gewerkt aan de volgende doelen:

Doel bewegen activiteit bewijsIk kan kinderen inspireren bij het uitvoeren van exploratieve bewegingsopdrachten rondom klank, vorm en betekenis

Ik vertel een verhaal en ondersteun dit met de trom. Ik laat de kinderen met bewegingen reageren op de verschillende ritmes en dynamiek van de trom.

Bewijs 1 BB1:Les 32 toemba groep 345L32gr34 toemba

Filmpje:FB4 toemba groep 345

Ik kan kinderen inspireren in het bedenken van bewegingen die in relatie staan tot de muziek.

Ik laat de kinderen een route ontwerpen die ze gaan lopen. Daarna vraag ik ze de route nogmaals langs te gaan, maar nu met verschillende bewegingen, afhankelijk van de muziek.

Bewijs 2, BB2:Les 30 dansles op reis groep 345L30gr345 dansles op reis

Filmpje:FB1 route en treinreis

Ik kan het muzikale belevings- en bewustwordingsproces van kinderen stimuleren door beweging te integreren in andere muzikale domeinen (zingen, spelen, luisteren, vastleggen)

Ik laat de kinderen een muziekstuk horen en hierbij een partituur tekenen. Ik laat de kinderen een door mij getekende partituur volgen tijdens het luisteren naar het muziekstuk. Ik laat de kinderen dansen op het eerder getekende muziekstuk.

Bewijs 5 BB5:Les 31 groep 345 kussendansL31gr345 kussendans

Filmpje:FB2 kussendans

Ik kan gebruik maken van diverse muzikale werkvormen en activiteiten om kinderen geconcentreerd en expressief te laten bewegen op muziek

Ik bereid een uitgeschreven dans voor, waarbij de kinderen één of meer muzikale aspecten ervaren.

Bewijs 4: BB4:Les 30 groep 345 dansles op reisL30gr345 dansles op reis

Filmpje:FB1 route en treinreis

Ik kan de danselementen tijd, kracht en ruimte in relatie brengen tot fysieke keuzes bij een muziekstuk en ik kan hierbij zelf het goede voorbeeld geven

Ik geef een les bewegen waarbij klank, vorm en betekenis centraal staan;Kussendans op muziek van L. Delibe Pizzicato uit Sylvia.

Klank; hoog/laag (kinderen liggen en gaan staan)Hard/zacht (kussens worden zacht geschud/er wordt hard mee geslagen)

Vorm; herhaling in muziek terug te zien in canon vorm in de dans

Betekenis; opstaan – we zijn in pyjama en bewegen met kussens

Bewijs 5 BB5:Les 31 groep 345 kussendansL31gr345 kussendans

Filmpje:FB2 kussendans

49

Ik ben mij bewust van mijn nonverbale didactiek

Ik geef een muziekles zonder te praten en vraag ook de kinderen om niet te praten tijdens de les.

Bewijs 6 BB6:Les 36 groep 345 nonverbale didactiek Eh leh leh 2017-2018Filmpje:FB9 muziekles zonder praten

Ik kan de elementen tijd, kracht en ruimte inzetten om de kwaliteit van bewegen te verhogen

Ik laat de leerlingen een dans verzinnen op het lied Eje Kalo, waarbij ze letten op: -tijd; herhaling in bewegingen-kracht (herhaling wordt minder krachtig gedanst)-ruimte (er wordt afwisselend op de plaats/door de ruimte gedanst)

Bewijs 7 BB7:Les 38 groep 345 kwaliteit dans verbeteren Eje Kalo 2017-2018L38gr345 Eje Kalo kwaliteit dans verbeteren

Filmpje:FB10 kwaliteit dans verbeteren

Ik kan mijn eigen muziekinstrument (gitaar) inzetten bij bewegingsactiviteiten voor kinderen op muziek

Ik speel een lied op mijn eigen muziekinstrument en laat daarmee de kinderen een muzikale tegenstelling ervaren. Ik stimuleer de kinderen bewegingen te maken waaruit blijkt dat zij deze tegenstellingen herkennen.

Bewijs 8: BB8:Les 33 groep 345 bewegen op gitaarmuziekL33gr345 bewegen op gitaarmuziek

Filmpje:FB5 gevoelens dansen

Ik kan muziek uit verschillende culturen/cultuurperiodes inzetten bij bewegingslessen

Ik zoek een muziekstuk uit een ander land. Ik zoek samen met de kinderen uit welke bewegingen passen bij de herkomst van de muziek. Ik laat de kinderen bewegingen bedenken bij een lied uit het betreffende gebied.

Bewijs 9 BB9:Les 37 groep 345 muziek uit verschillende culturen 2017-2018L37gr345 muziek uit verschillende culturen

Filmpje:FB8 salsa andere cultuur

Ik kan een canondans bedenken en beschrijven, waarin ik complementaire bewegingen gebruik. Ik kan een opstelling kiezen waarin het canonprincipe goed kan worden uitgevoerd.

Ik kies een canon en leer de kinderen de canon zingen. Ik studeer bewegingen in bij elke regel van het lied Ik laat de kinderen een keer in groepjes en een keer in rijtjes deze canondans uitvoeren.

Bewijs 10:Les 17 groep 678 Canondans Nu vaarwelL17gr678 canondans Nu vaarwel

Filmpje:FB3 canondans Nu vaarwel

Ik kan een aansprekend muziekstuk kiezen en hierop een verrassende bewegingsactiviteit ontwerpen, waarbij ik gebruik maak van niet muzikaal materiaal.

Ik ontwerp een bewegingsstuk waarbij met een voorwerp wordt gedanst

Bewijs 11 BB11:Les 31 groep 345 kussendansL31gr345 kussendans

Filmpje:FB2 kussendans

Ik kan een bewegingsactiviteit voorbereiden waarbij bewegingen ook worden vastgelegd.

Ik laat de kinderen bewegingen bedenken op de bloemkoolsalsa en ik vraag ze deze bewegingen te tekenen. Van alle tekeningen samen

Bewijs 12 BB12Les 25 groep 345 boemkoolsalsa en Keesje JordaanL25gr345 bloemkoolsalsa en

50

maken we een grote bewegingspartituur.

Keesje JordaanFilmpje:FN1 bloemkoolsalsa noteren bewegingen

Ik kan een speelstuk voorbereiden waarbij een deel van de groep speelt en een deel van de groep danst.

Ik bereid voor de Paasviering op school het lied Sta op voor. Groep 3/4/5 zingt het lied en speelt het uit; toneelspel tijdens de coupletten, dansje tijdens het refreinGroep 6/7/8 speelt de begeleiding bij dit lied; er worden bourdons gespeeld op klokkenspellen en een ritmische begeleiding op de buistrom tijdens de coupletten, er worden bourdons gespeeld met boomwhackers en een ritmische begeleiding met het schellenraam tijdens het refrein.

Bewijs 11 BB11Les 34 groep 345 Sta op zang speel dansL34gr345 Sta op zang speel dans

Filmpje: FB7 sta op zang speel dans

Ik ontwerp een dans op een lied, waarbij de kinderen synchroon bewegen.Ik laat de kinderen een dans bedenken met voorwerpen, waarbij de voorwerpen synchroon bewegen.

Ik kies een lied en ontwerp een dansje bij dit lied. Ik beschrijf de dans zodanig, dat een ander de dans kan lezen en uitvoeren. Ik laat de kinderen tijdens de dans in tweetallen synchroon bewegen.

Ik laat de kinderen een dans bedenken op het lied waarbij ze een voorwerp laten bewegen/dansen. Ik stimuleer de kinderen om de voorwerpen synchroon te laten bewegen.

Bewijs 3 BB3:Les 35 groep 345 Tjoep zegt de vliegerL35gr345 Tjoep zegt de vlieger

Filmpje:FB6 vliegerdans

B.1.5.3. ReflectieIk hou heel erg van bewegen en wat is er nu leuker dan bewegen op muziek? Ik heb een aerobic opleiding gevolgd en les gegeven aan zowel volwassenen als kinderen. Hiervan maak ik nog vaak gebruik tijdens mijn gymlessen. Maar ook tussen de gewone lessen door bewegen we veel; we maken dansend en zingend onze spieren los voor de schrijfles, tussen de lessen door dansen we om te ontspannen (de kinderen zijn dol op het nadansen van

51

dansjes op just dance, we doen elke dag wel iets muzikaals met team talento), we leren de tafels of nieuwe letters met liedjes en bewegingen enz.

Ik heb dan ook enorm genoten van de lessen over bewegen. Vooral de canondans, het dansen met materialen en de zittende dans gaven mij weer veel nieuwe ideeen die ik meteen heb kunnen toepassen, bijvoorbeeld toen ik voor de paasviering op school een dans moest verzinnen over het thema opstaan. Ook vond ik het leuk om te proberen om mijn muziekles te integreren in mijn andere vakken. Wij werken met de methode Alles in 1 en hadden dit jaar o.a. een project over kunst. Tijdens één van de lessen werd er gewerkt over het verschil tussen poppenkast en schimmenspel. Ik liet de kinderen een dansje met vliegertjes verzinnen en liet ze hiermee een schimmenspel spelen op het lied Tjoep zegt de vlieger. Zo leerden ze niet alleen op papier wat een schimmenspel was, maar speelden ze er ook zelf in mee.

Ook was ik blij met praktische tips als ‘waar kun je goedkoop parapluutjes kopen voor een dansje over de regen?’; ga ik zeker gebruik van maken voor de volgende schooluitvoering!Misschien is het wel leuk om het filmpje van de kussendans te bekijken, omdat in dit filmpje te zien is hoe we bedacht hebben wat je zoal met een kussen kunt doen, we hebben de jesFB2 kussendanshttps://youtu.be/ZTtEc1CjkUE

LeervraagIk vond het erg inspirerend om lessen te volgen over bijvoorbeeld een canondans of een dans die zittend kan worden uitgevoerd. Ik zou graag meer van deze lessen volgen om meer ideeen op te doen, waar ik dan zelf weer verder mee kan improviseren.

52

Ook zou ik voor school Cdtjes met dansmuziek en vastgelegde dansen willen aanschaffen, zodat we ook in de gymzaal (zonder digibord maar) met een cd speler een uitgebreder repertoire aan dansen kunnen aanbieden.

53

B.2.1. Gegeven lessen op De Regenboog te HoedekenskerkeIk heb dit jaar elke week een muziekles kunnen geven in mijn eigen groep. Aangezien er wel eens een les niet afkwam, een filmpje mislukte, of er iets anders mis ging, heb ik ook regelmatig twee lessen muziek per week gegeven… er zijn dit jaar vrees ik wel minder schrijflessen gegeven in groep 3/4/5! (Maar we waren wel motorisch bezig toch?!) Daarnaast heb ik ook regelmatig les gegeven in groep 1/2 en in groep 6/7/8. Ik werk op een kleine school; we hebben maar drie groepen en dus ook maar weinig leerkrachten om alle taken onder te verdelen. Door alle D-taken en administratieve taken vinden wij het jammer dat we niet altijd genoeg tijd over houden voor het voorbereiden van onze creatieve lessen. Terwijl we daar juist zelf zo van genieten! Daarom hebben we er dit jaar voor gekozen om de talenten van de leerkrachten in te zetten in elkaars groepen; zo geeft één collega aan alle groepen drama lessen, één collega geeft technieklessen en ik geef muzieklessen in alle groepen. We geven steeds 4 keer een les in één bepaalde groep en daarna wisselen we weer. Hiervoor hebben we aan het begin van het jaar een rooster opgesteld. Ik heb tijdens deze lessen vooral mijn lessenseries gegeven. Om meer ervaring op te doen heb ik ook losse lessen gegeven in de andere groepen; ook op die momenten hebben we als leerkracht van groep geruild (zo gaf de leerkracht van groep 1/2 schrijven in mijn groep en de leerkracht van groep 6/7/8 godsdienst). Ik heb op andere scholen jarenlang les gegeven aan de bovenbouw, maar de kleuters had ik nog nooit gehad en het lesgeven aan deze groep was voor mij dan ook een heel nieuwe ervaring!

B.2.2. Lessenseries van 3 lessen die bij elkaar aansluiten

Onderbouw: lessenserie thema regen (herfst) LS1gr12Regen 2017-2018. Deze lessenserie bestaat uit de lessen:L8gr12 Rikke tikke tik ’t regent 2017-2018L9gr12 Rikke tikke tik 2 2017-2018L10gr12 Spetter spetter spat 2017-2018

Filmpjes:FLS3 lessenserie regen groep 12FLS4 lessenserie regen groep 12

Lessenserie thema Slijm de SlakLS2gr12 Slijm de slome slak, bestaande uit de lessen:L17gr12 Slijm de slak zingen en spelen 2017-2018L18gr12 Slijm de slak noteren 2017-2018L19gr12 Slijm de slak luisteren en bewegenL20gr12 Slijm de slak dans

Filmpjes:FLS10 Slijm de slak zingen spelenFLS11 Slijm de slak noterenFLS12FLS13

54

Middenbouw:Lessenserie marsmuziekFLS1gr345 marsmuziek 2017-2018, bestaat uit de lessen:L16gr345 fanfare sinterklaas 2017-2018L19 manoeuremars 2017-2018L20 Radetzkymars 2017-2018

Filmpjes:FLS5 fanfare sinterklaas 345FLS6 manoeuvremars 345FLS7 radetzkymars

Lessenserie noteren:FLS2gr345 noteren 2017-2018L26gr345 grafische partituur kosteloos materiaal 2017-2018L27gr345 grafische partituur windconcert 2017-2018L28gr345 grafische partituur muziekinstrumentenL29gr345 traditionele notaties 2017-2018Filmpjes:FN2 partituur kosteloos materiaalFN3 hoorspelFN4 spelen met instrumentenFN6 partituur notenschrift boomwhackersFN7 computerprogramma partituur boomwhackers

bovenbouw: lessenserie Zwart Wit FLS1gr678 zwart wit 2017-2018Bestaat uit de lessen:L1gr678 zwart wit 2017-2018L2gr678 zwart wit 2017-2018L3gr 678 zwart wit 2017-2018

Filmpjes:FLS1 lessenserie zwart wit groep 678FLS2 lessenserie zwart wit groep 678

Lessenserie food:FLS2gr678 food 2017-2018Bestaat uit de lessen:L12gr678 fruitsaladeL13gr678 fruitsaladL14gr678 crackertjes en poffertjesL15gr678 pizzamix canonL16gr678 pizzamix quodlibets

55

Filmpjes:FLS8 fruitsaladeFLS9 fruitsaladeFLS9 foodFN5 noteren bouwstenenFZ14 pizzahutFZ15 pizzahut quodlibets en canon

56

C. Vrij deel

C.1 Projectproject: wedstrijd Meer muziek in de klas. Toen wij gebeld werden of wij mee wilden doen met de wedstrijd Meer muziek in de klas heb ik overlegd met mijn collega’s. We zijn een kleine school en hebben dit jaar de opdracht gekregen om ons te profileren. We zagen in deze wedstrijd een mooie kans om onzelf te laten zien en we kozen gezamenlijk voor een lied van Alwin Rennen. Alwin woont naast onze school en zijn dochter Fleur zit bij mij in de klas. We kozen ervoor om onze school te laten zien als een school waar wordt samengewerkt (cooperatief leren) en waar een fijne sfeer heerst.Ik heb het lied Wat een heerlijke dag van Alwin Rennen herschreven voor de bovenbouw van onze school. Bij dit lied heb ik een film gemaakt, deze film hebben we ingestuurd naar de wedstrijd Meer muziek in de klas. Het ingestuurde filmpje is te zien via de volgende link:https://youtu.be/gBpettrhzBM

Bij het lied hebben mijn collega (van groep 678) en ik, met hulp van een danslerares, een dansje bedacht en we hebben muziekinstrumenten gekozen waarmee de kinderen (delen van) het lied hebben begeleid.

We zijn door alle voorrondes heen gekomen hebben meegedaan met de wedstrijd op TV.Een filmpje van het optreden in het theater in Dordrecht is te zien via de volgende link:https://youtu.be/itSGd1sENmU

Hiervoor heb ik een aantal lessen gegeven over klassieke muziek (componisten en bekende werken) en over orkesten (en instrumenten). Tijdens ons TV optreden zijn we geeindigd op de tweede plaats. We mochten hier niet filmen, maar ik heb wel een foto als bewijs:

Ook dit jaar hebben wij weer een filmpje ingestuurd voor deze muziekwedstrijd. Dit keer wilden we vooral laten zien wat we doen aan de emotionele ontwikkeling van de kinderen. Ik

57

heb een lied geschreven op Can’t stop the feeling van Justin Bieber en kon in de begeleiding nu zelfs bourdons laten spelen!

C.2 KerstconcertIk heb contact opgenomen met de plaatselijke fanfare en deze uitgenodigd om een aantal kerstliederen te komen spelen als start van onze kerstviering. Samen met mijn collega’s heb ik kerstliederen uitgezocht voor de kerstviering. In overleg met mijn collega’s heb ik begeleidingen bedacht voor deze liederen. Ik heb de liederen in iedere groep aangeleerd. Daarna hebben de collega’s ze verder geoefend met de kinderen. Ik heb regelmatig met hen overlegd hoe dit ging en soms hebben we e.e.a. aangepast (zo vond de leerkracht van groep 1/2 de begeleiding wat te moeilijk en hebben we deze eenvoudiger gemaakt). Ik heb tussendoor in beide groepen één keer geluisterd en gekeken hoe het ging (één keer heeft mijn collega van de onderbouw schrijfles gegeven in mijn klas en heb ik met haar groep het kerstlied geoefend) en één keer hebben we met alle groepen gezamenlijk geoefend in de hal, zodat ik de kinderen van groep 678 tips kon geven voor het zingen (zij begonnen vooral te laag en we hebben geoefend in het overnemen van de toon en later op het zelfstandig starten op de juiste toon bij de begeleidende muziek).In mijn eigen groep heb ik tijdens het oefenen opnames gemaakt. We hebben deze opnames gezamenlijk bekeken en geprobeerd verbeteringen aan te brengen in onze zang/in ons spel.Bewijs: FS 17 fanfare uitgenodigd kerstvieringTe vinden via de link: https://youtu.be/92W3rLCnWXEFS 13 verbeteren spel en kwaliteit midden in de winternachtTe vinden via de link: https://youtu.be/LWXxYxzP2C8FS 18 kerst uitvoering Te vinden via de link: https://youtu.be/BiFXt7lwg2A

58

C.3 Vakoverschrijdende lessenVakoverschrijdende lessen;

Letterliedjesik heb dit jaar liedjes bedacht voor groep 3 voor lezen/schrijven (letters aanleren uit Veilig leren lezen, gecombineerd met de gebaren uit de methode spreekbeeld). Ik heb hiervoor eenvoudige (kleuter)liedjes gebruikt waarop ik teksten heb bedacht die aangeven hoe de letters geschreven worden. Ook leerde ik de kinderen hierbij de gebaren van spreekbeeld, die vooral verwijzen naar de klank van de letter.

Bewijs:Letterliedjes (PDF bestand) te vinden onder de lessen van de middenbouw op wordpress.Filmpje zingen letterliedje met gebaren: FC liedje letters i en m te vinden via de link:https://youtu.be/bmH3PxQkuwY

TafelliedjesVerder heb ik dit jaar tafelliedjes bedacht met bewegingen, waarbij de hele klas betrokken kan worden bij het leren van de tafels. Ik heb filmpjes gemaakt van mezelf terwijl ik deze liedjes voorzing en erbij beweeg. Deze liedjes laat ik regelmatig zien aan de klas zodat de tafels herhaaldelijk kort geoefend kunnen worden. Bij het filmpje van de tafel van 2 is te zien hoe ik deze tafel binnen oefen met de kinderen, bij het filmpje van de tafel van 10 oefenen we samen buiten op het schoolplein.

Tafelliedjes (PDF bestand) te vinden onder de lessen middenbouw op wordpress.Filmpje tafelliedjes over de tafels 2 t/m 10 te vinden via de linken:https://youtu.be/W4khO_E5_40https://youtu.be/DBOVlJi1s-shttps://youtu.be/t4bXJpFUj5Yhttps://youtu.be/IGH6HIeaiF4https://youtu.be/OBgD-F8AxsQhttps://youtu.be/5lFwoKfiJA0https://youtu.be/m4enlU3-3Awhttps://youtu.be/-_KJjD4JwMchttps://youtu.be/CYpiJk4RuV4

59

C.4 Subsidie aanvraagIk heb in samenwerking met mijn directeur een subsidieaanvraag gedaan om meer financiële armslag te hebben voor het muziekonderwijs op CBS De Regenboog. We hebben de aanvraag eerst samen ingevuld.

We voerden overleg met collega’s; wat deden zij precies aan muziekonderwijs, hoe vaak per week/jaar, zat er een opbouw in en wat gebruikten ze aan methodes/middelen? Hoe zagen zij de toekomst van het muziekonderwijs op onze school? Zo besloten we als team om gebruik te maken van elkaars kwaliteiten. Eén collega zou drama lessen gaan geven in alle groepen, één collega zou technieklessen gaan geven en ik zou muzieklessen verzorgen in alle groepen. Om dit zo goed mogelijk te kunnen doen zou ik de opleiding tot muziekspecialist gaan volgen.

Ook voerden we overleg met de stichting Bons (een initiatief van de gemeente Borsele) die regelmatig buitenschoolse activiteiten organiseert op onze school. Wat werd er tijdens die activiteiten aan muziek gedaan en wat aan dans? We namen contact op met de Zeeuwse Muziekschool om te vragen of zij mogelijkheden zagen voor begeleiding voor onze school.

Mijn directeur heeft overleg gevoerd met het bestuur over de te maken kosten/de begroting en er is herhaaldelijk overleg geweest met de begeleiders van de muziekschool over het invullen van de subsidieaanvraag. De definitieve aanvraag is opnieuw besproken in een teamvergadering.

De aanvraag is opgestuurd en inmiddels hebben wij bericht gekregen dat onze aanvraag is gehonoreerd. We krijgen een susidie van 10.000 euro uit het Fonds voor Cultuurparticipatie. Aan het eind van dit schooljaar zullen we tijdens een studiedag in overleg gaan met de medewerkers van de Zeeuwse Muziekschool over hoe we deze gelden precies zullen gaan inzetten in de komende jaren. We zullen een activiteitenplan schrijven en het uitvoeren van het plan opnemen in ons jaarplan voor de komende jaren. Mijn opleiding tot muziekspecialist, de aanschaf van een nieuwe muziekmethode en extra instrumenten zullen ook uit deze subsidie bekostigd worden.

Bewijs:Aanvraag subsidie (zie wordpress, tabblad portfolio bewijs C4)Samenwerkingsovereenkomst muziekschool (zie wordpress, tabblad portfolio bewijs C4)Toekenning subsidie: beschikking fonds voor cultuur participatie (zie wordpress, tabblad portfolio bewijs C4)

60

D. Eindreflectie; tips en topsOpbouwTop:Elk jaar mag ik van mijn werkgever verschillende cursussen volgen en ik maak hier altijd dankbaar gebruik van. Helaas heb ik maar weinig cursussen kunnen volgen over creatieve vakken, simpelweg omdat ik deze zelden ergens aangeboden zie. Ik was dan ook helemaal verheugd toen ik ontdekte dat er een opleiding muziekspecialist werd gegeven op de HZ en toen bleek dat ik hieraan mee mocht doen. Ik houd vooral van praktische opleidingen die mij iets leren wat ik de volgende dag in mijn klas kan toepassen. Daar heeft deze opleiding helemaal aan voldaan. Wat heerlijk om het enthousiasme te zien van mijn docente(n) en om dit weer zelf over te kunnen brengen op mijn eigen school! Ook houd ik van opleidingen die op een duidelijke manier zijn opgebouwd, met duidelijke doelen, criteria etc. Bij deze opleiding werd me zelfs al van te voren duidelijk gemaakt wat er zou worden gevraagd, waar ik aan voldeed en waaraan ik nog kon werken… heerlijk zo’n duidelijke structuur! Ik heb er tijdens de hele studie steun aan gehad.Tip:Het is fijn als alle informatie aan het begin gegeven wordt. Zo werd mij pas na een aantal lessen duidelijk dat ik bij elke muziekles niet alleen het doel van de leerlingen maar ook mijn eigen leerdoel moest noteren. Toen had ik al heel wat lessen gegeven/beschreven/op mijn site gezet en moest ik eerder gemaakte lessen aanpassen/van de site halen en er opnieuw opzetten. Ik hoop nu maar dat ik daarbij geen les heb overgeslagen…

In het begin van het jaar werd veel verwezen naar het leveren van bewijzen; dit kon het beste met filmpjes gebeuren. Ik heb toen bijna elke les gefilmd, voor elk doel een bewijzend filmpje geknipt en geplakt en ik ben hier heel lang mee bezig geweest. Ik heb er veel van geleerd; waar ik eerst bijna een hele avond deed over een filmpje knippen, kan ik er nu wel 2 of 3 per avond maken. Ik heb dit niet alleen voor mijn muzieklessen gebruikt maar ook om voor school eens iets op facebook te zetten, om mee te doen aan een legowedstrijd of een wedstrijd van Pi Spello, om aan een muziekwedstrijd mee te doen… Ik heb inmiddels een eigen you tube kanaal waar ik filmpjes op kan plaatsen, ik kan bladmuziek inscannen op mijn eigen scanapparaat thuis maar ik kan ook documenten op school inscannen, ik heb muzieklessen gemaakt voor het digibord met (het voor mij nieuwe) programma Prowise, ik kan documenten plaatsen en terugvinden op dropbox; kortom ik heb veel geleerd dit jaar.Maar eerlijk is eerlijk; alle filmpjes die ik gemaakt heb kunnen nooit bekeken worden en dus heb ik zelf een keuze moeten maken. Wellicht was het makkelijker geweest als ik van te voren had geweten dat ik per onderdeel maar één filmpje hoefde te maken en als er dan was aangegeven welke competenties in dit filmpje zichtbaar moesten worden. Het had in ieder geval heel veel tijd gescheeld!

VakkennisTop: Ik geef graag muziekles en heb dit op alle scholen waarop ik werkte ook trouw elke week gedaan. Ik heb op de Pedagogische Academie genoten van de muzieklessen, het studentenkoor en het samen muziek maken, maar nadien heb ik zelden een nascholingscursus kunnen volgen op muziekgebied (op cooperatief leren in de muziek na, een cursus die gegeven werd door een collega van mij). Wel kocht ik regelmatig allerlei

61

muziekboekjes, waaruit ik nieuwe liedjes leerde. Soms stonden er echt leuke ideetjes in, soms viel dat een beetje tegen, maar hoe kwam ik aan andere boeken?Dit jaar ben ik veel te weten gekomen over het muziekonderwijs; niet alleen leerde ik aan welke eisen een les moet voldoen (en wat ik zelf moet kunnen), hoe je een lessenserie op kunt bouwen etc. maar ook kreeg ik allerlei tips over boeken die ik kon aanschaffen, sites waar ik lid van kon worden, studiedagen van verenigingen op muziekgebied etc.Ik ben lid geworden van Muziekmeester, Eigenwijs Digitaal en Gehrels en ik heb een studiedag van Gehrels gevolgd op 4 november in Amsterdam. Ik heb heel veel boeken gekocht en kan volgend jaar nog heel wat nieuwe liedjes en ideeen gebruiken die ik hierin heb gevonden!Tip:Ik zou het leuk vinden als er ieder jaar een herhalingsdag/opfriscursusdag werd gegeven, waarin ik zou worden bijgepraat over de nieuwste inzichten, nieuwe leuke liedjes, nieuwe werkvormen, boeken etc. op muziekgebied. Mochten er in andere groepen wel lijstjes worden verzameld over geschikte muziekstukken (en wat ermee te doen in de klas) of lijstjes over te benaderen muzikanten/muziekverenigingen etc. in Zeeland, dan zou ik graag meedelen in deze kennis!

62