Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands...

48
Waterveiligheidsrapportage 2017 De staat van de primaire waterkeringen en de zorgtaak Coördinator Erik Vastenburg Auteurs Kimm van Gaalen Erik Vastenburg Opdrachtgever Vivian Gommers Registratienummer 18.154291 Datum 19 juni 2018 Versie 1.5 Status Concept Afdeling Waterveiligheid & Wegen

Transcript of Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands...

Page 1: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Waterveiligheidsrapportage 2017

De staat van de primaire waterkeringen en de zorgtaak

Coördinator

Erik Vastenburg

Auteurs

Kimm van Gaalen

Erik Vastenburg

Opdrachtgever

Vivian Gommers

Registratienummer

18.154291

Datum

19 juni 2018

Versie

1.5

Status

Concept

Afdeling

Waterveiligheid & Wegen

Page 2: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Page 3: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Logboek wijzigingen

Datum Versie Wijziging Aandrager Akkoord

07-05-2018 Versie 1.0 - E. Vastenburg K. van Gaalen

E. Vastenburg

07-05-2018 Versie 1.1 Algemene en tekstuele wijzigingen

V. Gommers E. Vastenburg

08-05-2018 Versie 1.2 Tekstuele en lay-out wijzigingen

K. van Gaalen E. Vastenburg

23-05-2018 Versie 1.3 Wijzigingen tgv bespreking MT W&W Wijzigingen tgv collegiale reviews Allen bijgehouden in wijzigingen tabel

S. Foeken P.Leijgraaf M.J. van de Vondervoort

E. Vastenburg

04-06-2018 Versie 1.4 Wijzigingen tgv bespreking MT Water Wijzigingen tgv bespreking Portefeuillehouder

MT Water K. Stam

E. Vastenburg

18-06-2018 Versie 1.5 Wijzigingen tgv review BDS

A. Langenacker E. Vastenburg

Page 4: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Inhoudsopgave

1 Samenvatting 6

2 Inleiding 9

3 Deel I: Staat van de waterkering 12

3.1 Inleiding 12

3.2 Uitgangspunten voor staat van het areaal 14

3.3 Toestandsindicatoren primaire waterkeringen 14

3.3.1 Verschil norm en actuele toestand 14 3.3.2 Resultaten inspectie en toezicht 19 3.3.3 Bediening en proefsluitingen (kunstwerken) 22 3.3.4 Waarnemingen en acties op basis van handhaving 23

3.4 Conclusie staat van het areaal 24

4 Deel II: Staat van de organisatie 26

4.1 Inleiding 26

4.2 Operationele activiteiten 26

4.2.1 Inspectie van de primaire waterkering 26 4.2.2 Onderhoud van de primaire waterkering 28 4.2.3 Bediening waterkerende kunstwerken 29 4.2.4 Calamiteitenzorg 30 4.2.5 Vergunningverlening 31 4.2.6 Toezicht en handhaving 33 4.2.7 Beheren dagelijkse gegevens kering 35

4.3 Generieke activiteiten 36

4.3.1 Lange termijn en over de grenzen 36 4.3.2 Kennismanagement 36

4.4 Ondersteunende activiteiten 37

4.4.1 Informatiemanagementsysteem 37 4.4.2 Verantwoording over de resultaten 37 4.4.3 Juridisch register waterstaatswerken 38

4.5 Conclusie staat van de organisatie 38

Page 5: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

5 Deel III: Hoofdbevindingen en kernboodschap 41

5.1 Inleiding 41

5.2 Veiligheidsborging 41

5.3 Kernboodschap 45

5.4 Lessons learned en aanbevelingen 46

Page 6: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

6 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

1 Samenvatting

Kernboodschap Waterveiligheidsrapportage 2017

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) concludeerde dat Hoogheemraadschap Hollands

Noorderkwartier in 2016 'nagenoeg in control' was in het uitvoeren van haar zorgtaak. Dit was

een mooie opmaat voor de doorontwikkeling ervan op de primaire waterkeringen in 2017. We

concluderen dat er ook in 2017 geen kritieke veiligheidsrisico's in de veiligheid van onze primaire

waterkeringen zijn. De risico's die er zijn, kennen een beheersmaatregel en worden aangepakt.

Daarnaast hebben diverse acties in 2017 ervoor gezorgd dat wij met tevredenheid terugkijken op

onze uitvoering van de zorgplicht en met een mooie opdracht voor 2018 van start gaan. In 2018

gaan we verder met werken aan ons informatiemanagementsysteem en dagelijks

gegevensbeheer.

Vliegende start met beoordelen waterkeringen

Per 1 januari 2017 is de Waterwet gewijzigd en geldt een nieuwe normering voor onze primaire

waterkeringen. Als één van de eerste waterschappen in Nederland hebben we een vliegende start

gemaakt met het nieuwe Wettelijk Beoordelingsinstrumentarium (WBI2017) voor het uitvoeren

van een consequentieanalyse binnen het HWBP-project Balgzanddijk en Amsteldiepdijk. Daarnaast

zijn we gestart met het beoordelen van een duintraject en een dijktraject. Aanvullend hebben we

voor drie locaties (Nieuwe Diep te Den Helder, Oosterhaven te Enkhuizen en stroomgeul

Kaaphoofd-Marsdiep te Den Helder), die in de Waterveiligheidsrapportage 2016 opgenomen waren

als risicovol, het waterveiligheidsrisico bepaald met het WBI2017 en een bijpassend

handelingsperspectief uitgewerkt.

Beheer stapt door naar hoger niveau

Door het evalueren en verder uitwerken van de werkprocessen op onze zorgtaak is de

taakvolwassenheid binnen de organisatie toegenomen. Het gestructureerd vormgeven, inrichten

en volgen van de werkprocessen leidt tot een overzichtelijke en koersvaste aanpak waar

verantwoordelijkheden en taken duidelijk belegd zijn. Hiermee is ook een positieve stimulans

gegeven aan het verder ontwikkelen van risicogestuurd beheer en onderhoud.

Op zoek naar meer synergie in datastromen

Als organisatie zien we dat we meer kunnen halen uit de mogelijkheden die datamanagement en

(toekomstige) ICT-ontwikkelingen bieden. We zien kansen voor het optimaliseren van de

verbindingen binnen onze organisatie en met de omgeving. Hiervoor is het van groot belang dat

we volledige aandacht hebben voor het beheren van onze dagelijkse gegevens.

Werk aan de dijk gaat door

We zijn als beheerder elke dag op en rond onze waterkeringen te vinden om deze risicogestuurd

te inspecteren en te onderhouden. Daarnaast zijn we bezig met het voorbereiden van

dijkversterkingen en de uitvoering ervan. Zo werken we elke dag aan veilige primaire

waterkeringen ter bescherming tegen het water om in Noord-Holland te kunnen leven onder

zeeniveau.

Page 7: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

7 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Als hoogheemraadschap beheren wij 268 kilometer genormeerde primaire waterkeringen, waarvan

90 km zandige kust. In deze waterveiligheidsrapportage (WVR) wordt teruggekeken op het acteren

van de organisatie in het kader van de zorgplicht. Hierbij richten we ons alleen op de primaire

waterkeringen. De regionale keringen hebben een eigen verantwoordingsspoor.

Als HHNK willen we aantoonbaar in control zijn. Hierbij gaat het erom dat we voldoen aan de

wettelijke eisen voor waterveiligheid en een adequaat beheer en onderhoud van onze waterkeringen

hebben. Daarvoor is het van groot belang dat de verschillende werkprocessen (inspecteren,

beoordelen, versterken en beheer & onderhoud keringen) goed zijn ingericht. Daarnaast dient de

zogenaamde Plan-Do-Check-Act (PDCA) cyclus volledig doorlopen te worden.

Om aan te tonen dat we in control zijn en om de PDCA-cyclus volledig te doorlopen, schrijven we

deze WVR. Daarmee willen we bestuur en directie informeren over de waterveiligheid van ons

areaal. Daarnaast willen we onze toezichthouder de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT)

meenemen in hoe HHNK de zorgplicht invult. Tot slot willen we onze bewoners en partners in de

regio inzicht bieden in hoe HHNK de waterveiligheid borgt.

Kijkende naar de staat van onze waterkeringen concluderen we dat er, net als in 2016, ook in 2017

geen kritieke waterveiligheidsrisico's in de veiligheid van onze primaire waterkeringen zijn.

Daarnaast is te zien dat een merendeel van de waterkeringen en waterkerende kunstwerken die

volgens eerdere toetsrondes niet aan de norm voldoen inmiddels in voorbereiding voor versterking

zitten of momenteel versterkt worden vanuit het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Voor

de afgekeurde keringen en waterkerende kunstwerken hebben we bepaald welke risicogestuurde

beheersmaatregelen een bijdrage kunnen leveren aan het verhogen van de waterveiligheid in de

periode totdat ze versterkt zijn. Daarnaast hebben we het 'Inspectieplan Waterveiligheid 2017' en

'Inspectieprotocol extreme omstandigheden' opgesteld. In deze documenten is onder andere

opgenomen wanneer we gaan inspecteren. Daarbij gaat onze prioriteit uit naar die keringen die

afgekeurd zijn in de toetsing en keringen waar relevante schades zijn geconstateerd. Dit hebben we

vastgelegd in zogenaamde prioriteitenkaarten. Hierin zijn per faalmechanisme het toetsoordeel en

relevante schades aangegeven, zodat we weten waar, wanneer en waarop we moeten inspecteren

ten tijde van extreme omstandigheden. Met deze maatregelen zijn we in control op die strekkingen

die nog niet aan de norm voldoen en/of schade vertonen.

Vanuit de Waterveiligheidsrapportage 2016 kwamen vier locaties naar voren die extra aandacht

vroegen. Eén van deze locaties ligt langs het Noordzeekanaal: de Landsmeerderdijk. Door de

aanpassing van de status van de waterkeringen langs het Noordzeekanaal van primaire naar

regionale kering valt deze nu buiten de scope van deze rapportage. Overigens pakken we deze

locatie wel op binnen een dijkversterking en monitoren we de locatie. De andere locaties betreffen

het Nieuwe Diep te Den Helder, Oosterhaven te Enkhuizen en stroomgeul Kaaphoofd-Marsdiep te

Den Helder. Om na te gaan of daadwerkelijk een waterveiligheidsrisico aanwezig is, zijn we voor al

deze locaties gestart met het uitvoeren van een beoordeling met behulp van het Wettelijk

Beoordelingsinstrumentarium 2017. Het bleek dat de locaties niet aan de norm voldoen, daarom

hebben we per locatie een handelingsperspectief beoordeling uitgewerkt, bestaande uit monitoring

en (nood)maatregel. Hiermee zijn we in control.

Als organisatie stellen we ons de vraag of we voldoende ingericht zijn om aantoonbaar in control te

zijn? Met andere woorden: hoe geeft HHNK invulling aan haar zorgtaak? Hiervoor maken we gebruik

van een kwalitatieve beoordeling en gaan we na of wij ons werk uitvoeren conform de door ons zelf

gestelde normen en procesafspraken. Om tot een oordeel te komen rapporteren we over de twaalf

zorgplichtactiviteiten, zoals door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) in

Page 8: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

8 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

samenspraak met de waterschappen opgesteld zijn. Daarbij onderscheiden we operationele,

generieke en ondersteunende activiteiten (zie Tabel 1-1). Ten opzichte van 2016 zijn we verder

gegroeid in onze taakvolwassenheid door het verder uitwerken en evalueren van onze

werkprocessen.

Net als in 2016 is het belangrijkste aandachtspunt uit de inventarisatie het beheer van de dagelijkse

gegevens van onze keringen (dijken, kunstwerken en constructies). Dit blijkt ook uit het ILT-

inspectierapport 'Zorgplicht Primaire Waterkeringen'. Er wordt door diverse afdelingen en

projectteams met en aan deze gegevens gewerkt, waarbij de eisen die aan de data gesteld worden

vaak niet identiek zijn. Hierdoor zijn de gegevens niet op alle vlakken volledig, juist en/of eenduidig.

Daarnaast moeten we steeds meer gegevens openbaar beschikbaar stellen voor andere processen,

instanties en belanghebbenden. Dat de gegevens correct moeten zijn spreekt voor zich.

Als de gegevens niet op orde zijn, lopen we onder andere een risico bij het bepalen van het

waterveiligheidsrisico’s, maar ook op juridisch en financieel vlak kan dit risico's creëren. Om hierin verbeterstappen te zetten, hebben we aan het werkproces 'Beheren dagelijkse gegevens'

een eigenaar toegekend om dit uit te werken. Hierbij hanteren we een integrale aanpak voor zowel

de gegevens, het werkproces als ook het informatiemanagementsysteem. In 2018 stellen we het

plan van aanpak 'Gegevens management waterveiligheid' vast en stellen we een informatiemanager

aan, met als doel om in 2023 ons databeheer op orde te hebben als de eerste landelijke

beoordelingsronde met het WBI2017 is afgerond. Het is wel zo dat we elk jaar verbeterstappen

zetten. Daarbij zullen we jaarlijks een evaluatie uitvoeren en maken we het onderwerp een vast

onderdeel in de kwartaalrapportages van het managementteam (MT) Waterveiligheid & Wegen,

zodat we de voortgang goed kunnen monitoren en kunnen bijsturen waar noodzakelijk. Het risico

betreffende het ontbreken van continuïteit van medewerkers betrokken bij data- en

informatiemanagement is bekend bij de betreffende MT's, maar kent nog geen duidelijke

beheersmaatregel. In 2018 stelt het MT W&W een plan van aanpak op om hiermee om te gaan. Tot

die tijd blijft het vooralsnog een risico.

Tabel 1-1: Samenvattende tabel beoordeling inrichting Zorgplicht

Inrichting Zorgplicht

‘Eis’ uit ‘Kader Zorgplicht’ Inrichting Uitvoering

Activiteiten gericht op de operationele uitvoering

1. Inspectie Goed Goed

2. Onderhoud Goed Goed

3. Bediening waterkerende kunstwerken Goed Goed

4. Calamiteitenzorg Goed Goed

5. Vergunningverlening Goed Goed

6. Toezicht en handhaving Goed Goed

7. Beheren dagelijkse gegevens kering Matig Matig

Activiteiten van generieke aard

8. Lange termijn en over de grenzen Goed Goed

9. Kennismanagement Goed Goed

Activiteiten ondersteunend aan de operationele uitvoering

10. Informatiemanagementsysteem Matig Matig

11. Verantwoording over de resultaten Goed Goed

12. Juridisch register waterstaatswerken Goed Goed

Page 9: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

9 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

2 Inleiding

U heeft de Waterveiligheidsrapportage 2017 van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

(HHNK) in handen. Deze heeft als peildatum 31 december 2017.

Als hoogheemraadschap beheren wij 268 kilometer genormeerde primaire waterkeringen, waarvan

90 km zandige kust. In deze waterveiligheidsrapportage (WVR) wordt teruggekeken op het acteren

van de organisatie in het kader van de zorgplicht. Hierbij richten we ons alleen op de primaire

waterkeringen. De regionale keringen hebben een eigen verantwoordingsspoor.

Als HHNK willen we aantoonbaar in control zijn. Hierbij gaat het erom dat we voldoen aan de

wettelijke eisen voor waterveiligheid en een adequaat beheer en onderhoud van onze waterkeringen

hebben. Daarvoor is het van groot belang dat de verschillende werkprocessen (inspecteren,

beoordelen, versterken en beheer & onderhoud keringen) goed zijn ingericht. Daarnaast dient de

zogenaamde Plan-Do-Check-Act (PDCA) cyclus volledig doorlopen te worden.

Om aan te tonen dat we in control zijn en om de PDCA-cyclus volledig te doorlopen schrijven we

deze WVR. Daarmee willen we bestuur en directie informeren over de waterveiligheid van ons

areaal. Daarnaast willen we onze toezichthouder (de ILT) meenemen in hoe HHNK de zorgplicht

invult. Tot slot willen we onze bewoners en partners in de regio inzicht bieden in hoe HHNK de

waterveiligheid borgt.

Deze WVR bestaat uit drie delen (zie Figuur 2-1).

Figuur 2-1: Schematische weergave samenhang onderdelen waterveiligheidsrapportage

In het eerste deel (vanaf pagina 11) wordt het veiligheidsbeeld van de primaire waterkeringen

gepresenteerd. Daarbij wordt de samenhang van beoordeling, inspectie, onderhoud, versterking en

handhaving beschreven.

In het tweede deel (vanaf pagina 25) wordt een beeld gegeven van de staat van de organisatie. Een

groot aantal onderdelen van de organisatie is direct of indirect betrokken bij de zorgplicht. Het

handelen binnen deze onderdelen wordt gaandeweg steeds taakvolwassener. Hierbij zetten we in op

het continu verbeteren van inzicht in de waterveiligheidsrisico's en de herleidbaarheid hiervan. Deze

Page 10: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

10 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

rapportage geeft zicht op de inrichting van de activiteiten en mate van uitvoering en verankering

ervan in de organisatie.

Het laatste deel (vanaf pagina 40) bundelt de hoofdbevindingen uit deel I en II en geeft

aanbevelingen voor de opvolging ervan.

De waterveiligheidsrapportage 2017 borduurt voort op de rapportage van 2016 en de daaruit

vormgegeven (beheers)maatregelen, maar verschilt wel qua vorm. Een belangrijke reden hiervoor is

de in 2017 uitgebrachte landelijke handreiking voor het opstellen van een WVR. We zijn van mening

dat de daarin gepresenteerde handvatten leiden tot een betere structuur en leesbaarheid van de

rapportage. Daarnaast wordt het vergelijken tussen de verschillende jaarlijkse

waterveiligheidsrapportages van HHNK hierdoor in de toekomst eenvoudiger. Dit vergelijk was dit

jaar lastiger te maken met de versie van 2016 door het verschil in vorm en gewijzigde aanpak.

Tijdens het schrijven van deze WVR hebben we ons ook laten inspireren door landelijke

voorbeelden1.

Dit is de tweede WVR die we als HHNK schrijven. Ook tijdens dit proces doen we veel ervaring op.

De van belang zijnde geleerde lessen en aanbevelingen hebben we in dit document aangegeven met

een lampje ( ), zodat we de komende jaren onze werkprocessen en de WVR steeds verder kunnen

ontwikkelen. Voor het overzicht zijn alle punten ook opgenomen in Tabel 5-1 op pagina 46.

Tot slot: De waterveiligheidsrapportage heeft niet tot doel de stand van zaken van de beoordeling,

projecten, enzovoort weer te geven; dat is de taak van de verschillende processen. In deze

rapportage gaat het enkel om de analyse en presentatie van gegevens uit deze processen. Voor de

totstandkoming van deze WVR is dan ook intensief gebruikgemaakt van gegevens aangedragen door

de verschillende proceseigenaren en nauw betrokken collega's, bijvoorbeeld assetmanagers,

handhavers et cetera.

1 Op de Internetpagina van Inspectiewaterkeringen is de handreiking “Rapportage zorgplicht” te vinden en verschillende

voorbeelden: http://www.inspectiewaterkeringen.nl

Page 11: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

11 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Deel I

Staat van de waterkering

Page 12: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

12 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

3 Deel I: Staat van de waterkering

3.1 Inleiding

In 2050 moeten alle primaire waterkeringen in Nederland voldoen aan de nieuwe normen die sinds

1 januari 2017 van kracht zijn. De nieuwe normen zijn via een wetswijziging vastgelegd in de

Waterwet. Met de nieuwe normeringen geldt er een basisbeschermingsniveau voor iedereen in

Nederland. Daarnaast worden gebieden waar veel slachtoffers kunnen vallen of waar het risico op

economische schade groot is, extra beschermd (hogere norm). Met de nieuwe aanpak is de

bescherming meer op maat2.

Bij de oude norm moest de waterkering hoog en sterk zijn om een bepaalde waterstand te keren.

Hierbij werkten we aan de hand van een overschrijdingsfrequentie van een waterstand, bijvoorbeeld

1/4.000. De norm gold voor een dijkring en gaf eisen op dijkvakniveau. Met de nieuwe norm heeft

de waterkering een faalkans. Dit is de kans waarbij de waterkering mag falen, bijvoorbeeld 1/3.000.

De nieuwe norm is afgeleid voor een zogenaamd normtraject en geeft hiervoor de eisen. In totaal

zijn er 183 normtrajecten in Nederland. Voor de indeling van een normtraject is gekeken naar het

gebied dat kan overstromen, naar de omvang van de gevolgen, de aard van de bedreiging en de

lengte van de normtrajecten.

In 2017 had HHNK veertien normtrajecten in beheer (zie Figuur 3-1). Wanneer we in deze WVR naar

een normtraject verwijzen, gebruiken we een # met het normtrajectnummer erachter. Bijvoorbeeld:

de Wieringerzeewering zal aangeduid worden als #12-1. Daarnaast valt op dat het Noordzeekanaal

en Wieringermeer C-Kering niet opgenomen zijn in Figuur 3-1. Dit komt omdat deze C-keringen

begin 2017 de status van regionale waterkering hebben gekregen.

2 Voor meer informatie over de nieuwe normering zijn de volgende websites aan te bevelen:

https://www.helpdeskwater.nl/onderwerpen/waterveiligheid/primaire/nieuwe-normering/

http://www.hoogwaterbeschermingsprogramma.nl/Nieuwe+normering/default.aspx

Page 13: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

13 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Figuur 3-1: Normtrajecten in beheer bij HHNK

Page 14: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

14 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

3.2 Uitgangspunten voor staat van het areaal

Om een uitspraak te kunnen doen over de staat van onze primaire waterkeringen gebruiken we de

gegevens afkomstig uit werkprocessen die in het kader van de zorgplicht zijn opgesteld. Daarnaast

gebruiken we de belangrijkste gegevens, die direct raken aan de toestandsindicatoren (zie §3.3),

zoals:

1. Resultaten van de derde (verlengde) toetsronde;

2. Voortgangsrapportages Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP);

3. Resultaten van inspectie en uitgevoerd onderhoud;

4. Resultaten van het bedienen van waterkerende kunstwerken;

5. Resultaten van vergunningverlening en handhavingsactiviteiten;

6. Waterveiligheidsrapportage 2016.

3.3 Toestandsindicatoren primaire waterkeringen

Om na te gaan waar we mogelijk een (te) hoog waterveiligheidsrisico lopen, maken we gebruik van

zogenaamde toestandsindicatoren. Voor de totstandkoming van deze WVR onderscheiden we de

onderstaande:

Het verschil tussen de wettelijke veiligheidsnorm en de actuele toestand, ofwel de resultaten

van de beoordeling, toetsing en het versterkingsprogramma (zie §3.3.1)

De waarnemingen en acties uit de inspecties van de waterkeringen (zie §3.3.2)

De waarnemingen en acties uit de bediening en proefsluitingen van kunstwerken (zie §3.3.3)

De waarnemingen en acties op basis van handhaving (zie §3.3.4)

Deze toestandsindicatoren scoren we niet kwantitatief, maar in de vorm van ‘groen’, ‘oranje’ of ‘rood’, zoals in onderstaande Tabel 3-1 weergegeven. Wanneer we een score ‘oranje’ of ‘rood’ hebben toegekend, lichten we toe wat de afwijking inhoudt. In Deel III (§5.2) geven we aan hoe we

deze risico’s beheersen. Tabel 3-1: Kleurencodering score toestandsindicatoren.

Groen Er zijn geen risico’s, alles is op orde.

Oranje Er is een risico opgetreden, maar er wordt op gehandeld zodat het risico

beheersbaar is.

Rood

Er is een risico met betrekking tot de waterkerende functie en er konden

onvoldoende adequate maatregelen getroffen worden binnen de gestelde

termijn(en).

3.3.1 Verschil norm en actuele toestand

Om de afstand tot de norm te kunnen bepalen gebruikt HHNK per 1 januari 2017 het Wettelijk

Beoordelingsinstrumentarium (WBI2017). Dit is bij wet verplicht. Als HHNK willen we de eerste

beoordelingsronde (LBO1) zoveel mogelijk zelf uitvoeren. Dit heeft verschillende redenen. Allereerst

doen we op deze wijze veel ervaring op met het nieuwe instrumentarium en leren we onze dijken

nog beter kennen. Daarnaast krijgen we zo veel beter zicht op de databehoefte en het werkproces

van de beoordeling. Tot slot blijven we een sterke gesprekspartner bij de doorontwikkeling van het

instrumentarium. Voor zeer specialistische delen van een normtraject, bijvoorbeeld

damwandconstructies, huren we in de meeste gevallen externe expertise in.

Page 15: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

15 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Als één van de eerste waterschappen in Nederland hebben we een vliegende start gemaakt met het

WBI2017 door het uitvoeren van een consequentieanalyse binnen het HWBP-project Balgzanddijk en

Amsteldiepdijk3 (zie Figuur 3-1, #13-5). Daarnaast zijn we gestart met het beoordelen van een

duintraject (#13-3), een dijktraject (#12-2) en een drietal locaties welke afgelopen jaar in de

WVR2016 was opgenomen als risicovol: Nieuwe Diep te Den Helder, Marsdiep-Kaaphoofd te Den

Helder en Oosterhaven te Enkhuizen. De verwachting is dat we de resultaten van de beoordeling van

de normtrajecten #13-3 en #12-2 in 2018 bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT)

aanbieden ter acceptatie. Het Nieuwe Diep (#13-4), Kaaphoofd-Marsdiep (#13-4) en Oosterhaven

(#13-6) volgen later, wanneer we de gehele normtrajecten (waarbinnen zij vallen) beoordeeld

hebben (#13-4: 2019 en #13-6: 2020).

Omdat we feitelijk nog geen officieel oordeel hebben vanuit LBO1 en we ook ter plaatse van

verschillende normtrajecten dijkversterkingen uitvoeren, hanteren we de onderstaande aanpak

(stapeling) om de actuele toestand van onze primaire waterkeringen inzichtelijk te maken (zie

Figuur 3-2).

In eerste instantie gaan we uit van het veiligheidsoordeel van de derde (verlengde) toetsronde

(LTR3+) voor alle normtrajecten. Als een (deel van een) normtraject in een HWBP-project zit, dan

vervangen we het toetsresultaat met het kenmerk dat het traject in een versterkingsproject. Dit

geldt ook voor de kunstwerken. Deze trajecten en kunstwerken voldoen dus nog niet aan de norm,

maar worden wel op korte termijn versterkt. In het geval een normtraject reeds is versterkt, maar

nog niet beoordeeld, dan werken we het voorgaande resultaat bij met deze melding. De verwachting

is dat deze trajecten aan de norm voldoen omdat onder andere met (zwaardere) toekomstige

belastingen gerekend is. Als een normtraject een officieel oordeel heeft in het kader van LBO1, dan

kennen we dit oordeel toe aan het normtraject.

Figuur 3-2: Schematische weergave totstandkoming veiligheidsoordeel van een normtraject binnen deze WVR.

3 Artikel over HHNK aan de slag met het nieuwe Wettelijk beoordelingsinstrumentarium 2017:

https://magazines.deltacommissaris.nl/deltanieuws/2017/03/waterveiligheid-2

Page 16: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

16 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

In Figuur 3-3 is het resultaat van bovengenoemde stapeling weergegeven. Dit hebben we vervolgens

in getallen uitgewerkt in Tabel 3-2. Voor het overzicht hebben we het resultaat van de kunstwerken

apart weergegeven in Figuur 3-4 en Tabel 3-3.

Ook volgende jaren hanteren we deze aanpak. Lopende de tijd zullen de dijkversterkingen afgerond

worden en de LBO1 loopt door tot 2023. Op dat moment hebben we al onze waterkeringen officieel

beoordeeld op basis van de geldende systematiek en zijn zij voorzien van een veiligheidsoordeel ten

opzichte van de nieuwe overstromingskansnormen. Tot die tijd weten we dus nog niet exact de

afstand tot de (nieuwe) norm, maar hanteren we nog (deels) het oude toetsresultaat. Tot op heden

is de verwachting dat dit binnen ons beheergebied niet tot heel grote verschillen gaat leiden in het

veiligheidsbeeld.

Tabel 3-2: Veiligheidsbeeld genormeerde dijken

Veiligheidsoordeel dijken

Veiligheidsoordeel 2017

Omschrijving km %

Voldoet aan de norm (LTR3+) 105 39,1

Voldoet niet aan de norm (LTR3+) 2 0,8

Voldoet aan de norm (LBO1) 0 0

Voldoet niet aan de norm (LBO1) 0 0

Nader onderzoek nodig 6 2,1

Recent versterkt nog niet beoordeeld 54 20,1

In versterkingsprogramma HWBP 102 37,9

Totaal 268 100

Tabel 3-3: Veiligheidssituatie kunstwerken

Veiligheidsoordeel kunstwerken

Veiligheidsoordeel 2017

Omschrijving aantal %

Voldoet aan de norm (LTR3+) 35 40

Voldoet niet aan de norm (LTR3+) 8 9

Voldoet aan de norm (LBO1) 0 0

Voldoet niet aan de norm (LBO1) 0 0

Nader onderzoek nodig 13 15

In versterkingsprogramma HWBP 31 36

Totaal 87 100

Vanuit bovenstaande figuren en tabellen volgt dat een merendeel van onze waterkeringen en

waterkerende kunstwerken inmiddels in voorbereiding voor versterking door het HWBP zitten. Op

basis van de uitgevoerde inventarisatie concluderen we dat vanuit de toestandsindicator ‘Verschil

norm en actuele toestand’ geen nieuwe waterveiligheidsrisico’s naar boven zijn gekomen ten

opzichte van de WVR2016. Feitelijk is deze indicator ongewijzigd (nog geen officiële LBO1

beoordeling). Voor de mogelijke risico’s zijn in de WVR2016 al wel beheersmaatregelen genomen.

Een aantal is in 2017 verder uitgewerkt. Hier wordt in Deel III (§5.2) bij stilgestaan, waarbij extra

aandacht uitgaat naar de locaties: Nieuwe Diep te Den Helder, Marsdiep-Kaaphoofd te Den Helder en

Oosterhaven te Enkhuizen, omdat in de WVR2016 voor deze locaties extra aandacht werd gevraagd.

Page 17: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

17 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Figuur 3-3: Veiligheidsbeeld primaire waterkeringen 2017

Page 18: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

18 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Figuur 3-4: Veiligheidsbeeld kustwerken in primaire waterkering 2017

Page 19: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

19 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Ter verduidelijking: de rode stukjes in Figuur 3-3 zijn ook gepresenteerd in de WVR2016. Deze delen

vallen niet binnen een HWBP-versterkingsproject, maar kennen wel een (beheer)maatregel. Omdat

deze stukken nog niet (officieel) beoordeeld zijn, kleuren ze nu nog rood op de kaart. Echter, we

schatten in dat hier geen waterveiligheidsrisico is en dat deze delen lopende de wettelijke

beoordeling in 2023 allemaal groen zijn (aan de norm voldoen).

Voor de in Figuur 3-4 rood weergegeven kunstwerken geldt feitelijk hetzelfde. Voor deze

kunstwerken hebben we een nadere risico-inschatting gemaakt en beheersmaatregelen (meestal

aanpassing sluitingsprotocol) getroffen. Dit is ook de reden dat ze niet in het HWBP-

versterkingsprogramma zitten. Daarnaast hebben we een eerste verkenning uitgevoerd met het

WBI2017. Daaruit komt het beeld naar voren dat alle kunstwerken aan de norm zullen voldoen als

deze beoordeeld zijn in 2023. De Stontelerkeersluis ten zuiden van Den Oever vergt nog wel nader

onderzoek. Dit voeren we uit binnen de lopende beoordeling van normtraject #12-2 in 2018.

Het blijkt overigens lastig te zijn een exact eenduidig totaalbeeld te geven van de resultaten van de

toetsing/beoordeling en de (lopende) dijkversterkingen en dan vooral het aantal kilometers en het

aantal kunstwerken. Een reden hiervoor is dat de voortgang van toetsing/beoordeling en het

versterkingsprogramma intern niet op één plaats (bijvoorbeeld in een geografisch

informatiesysteem) eenduidig is vastgelegd. Het gevolg is dat de afleiding van lengtes en aantallen

uit de verschillende datasystemen leidt tot (kleine) verschillen. Daarbij geldt dat de scope van een

versterkingsproject niet per definitie hetzelfde is als de lengte van een afgekeurde kering. De scope

van de verschillende HWBP-projecten verandert nog de komende periode. Dit komt omdat we bezig

zijn met actualiseren van het versterkingsprogramma en dit goed vast te leggen, zowel met het

landelijk HWBP-programmabureau als intern. Vervolgens zal dit, net als de beoordeling, formeel

vastgelegd worden in het Waterveiligheidsportaal4. De gepresenteerde getallen betreffen dus een

momentopname op 31 december 2017. Daarnaast wordt in sommige projecten tijdens de

(vervroegde) verkenningsfase een consequentieanalyse uitgevoerd op basis van het WBI2017. Dit

kan nog invloed hebben op het aantal kilometers dat wel of niet voldoet aan de

overstromingskansnorm.

Het is aan te bevelen om de resultaten van alle toetsingen, beoordelingen en

versterkingsprojecten eenduidig in een geografisch informatiesysteem (GIS) op te slaan

en hier iemand verantwoordelijk voor te maken. Het is dan eenvoudiger het overzicht te

behouden en hier informatie uit te halen. De verwachting is wel dat dit met de verwerking

in het Waterveiligheidsportaal steeds beter gestandaardiseerd wordt.

Het blijkt dat in diverse datasystemen verschillende aantallen kunstwerken zitten. De

aanbeveling is om hier actie op te zetten zodat we als HHNK over een eenduidig overzicht

beschikken.

3.3.2 Resultaten inspectie en toezicht

Het komen tot een waterveiligheidsoordeel van onze primaire waterkeringen is geen theoretisch

proces dat alleen vanuit kantoor gerealiseerd wordt. Om een degelijke uitspraak te kunnen doen

inspecteren we heel gericht tweemaal per jaar onze dijken en duinen op eventuele schades; de

4 Het landelijk Waterveiligheidsportaal is voor iedereen vrij toegankelijk:

https://waterveiligheidsportaal.nl/#/nss/nss/assessment

Page 20: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

20 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

zogenaamde voor- en najaarsinspectie (zie Figuur 3-5). Daarnaast hebben we ons dagelijks toezicht.

Het mag vanzelf spreken dat we onze ogen en oren ook dan openhouden voor eventuele schades of

afwijkingen. Daarbij hebben we extra aandacht voor afgekeurde waterkeringen en (geplande)

dijkversterking door HWBP, totdat ze versterkt en beoordeeld zijn.

Figuur 3-5: Dijkinspecteurs inspecteren de primaire waterkering

In het geval van een waargenomen schade, bijvoorbeeld het ontbreken van een steen in de

dijkbekleding, kennen we een urgentieklasse toe op basis van een risico-inschatting. Hierbij gaan we

na in hoeverre de schade een risico oplevert voor de standzekerheid van de waterkering, maar

hebben we ook oog voor andere belangen als natuur, medegebruik en imago. Uit deze exercitie

volgt hoe snel de schade hersteld moet worden. In onderstaande Tabel 3-4 zijn de verschillende

urgentieklassen beschreven.

Tabel 3-4: Urgentieklassen uit de handreiking Inspectie waterkeringen

Urgentieklasse Type herstel Omschrijving

I Spoedherstel De geconstateerde afwijking brengt de

sterkte/standzekerheid van de waterkering direct in gevaar.

Herstel dient met spoed (1 - 2 dagen) te worden uitgevoerd.

II Urgent herstel De geconstateerde afwijking brengt de

sterkte/standzekerheid van de waterkering niet direct in

gevaar. De afwijking heeft echter wel de potentie om op

korte termijn te verergeren waardoor de standzekerheid wél

in gevaar komt of waardoor de herstelkosten significant

zullen toenemen. Herstel dient met urgentie (1 – 2

maanden) te worden uitgevoerd.

Page 21: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

21 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Urgentieklasse Type herstel Omschrijving

III Herstel vóór

gesloten

seizoen

De geconstateerde afwijking brengt de

sterkte/standzekerheid van de waterkering niet direct in

gevaar en heeft niet de potentie om op korte termijn te

verergeren. Door de afwijking komt de standzekerheid van

de waterkering onder maatgevende omstandigheden wél in

gevaar. Herstel dient daarom te worden uitgevoerd vóór

aanvang van het gesloten seizoen.

IV Prognose De geconstateerde afwijking brengt de standzekerheid van

de waterkering niet direct in gevaar, heeft niet de potentie

om op korte termijn te verergeren en de

sterkte/standzekerheid van de waterkering onder

maatgevende omstandigheden komt niet in gevaar. Het

herstel kan op langere termijn plaatsvinden. Er moet een

verdere prognose worden opgesteld

In deze WVR stellen we ons de vraag hoeveel urgente schades er waren en of deze wel of niet

(tijdig) opgelost zijn. Daarbij maken we onderscheid tussen de voorjaars- en najaarsinspectie. De

voorjaarsinspectie wordt na het stormseizoen uitgevoerd om te kijken of schades opgetreden zijn

tijdens het stormseizoen. De najaarsinspectie focust zich alleen op risicovolle schades die voor het

nieuwe stormseizoen opgelost moeten zijn.

In Tabel 3-5 staat het resultaat van de voorjaarsinspectie. In Tabel 3-6 zijn de gegevens van de

najaarsinspectie terug te vinden. Het is goed om te weten dat geconstateerde keurovertredingen

niet opgenomen zijn in onderstaande tabellen, deze komen terug in paragraaf 3.3.3.

Tabel 3-5: Resultaat voorjaarsinspectie en onderhoudproces

Resultaat voorjaarsinspectie en onderhoudproces

Urgentieklassen I II III IV Totaal

Niet tijdig opgelost 0 0 0 0 0

Wordt tijdig opgelost 0 0 0 679 679

Is opgelost 0 0 41 80 121

Aantal waarnemingen 0 0 41 759 800

Kijkende naar de resultaten van de voorjaarsinspectie wordt geconcludeerd dat geen van de 800

waarnemingen in urgentieklasse I of II viel. Van alle waarnemingen diende 5% van de

waarnemingen voor de start van het stormseizoen 2017 te zijn opgelost. Dit hebben we ook gedaan.

Gezien het minimale waterveiligheidsrisico kan de resterende 95% van de meldingen over een

langere periode worden hersteld. Deze worden meegenomen in de reguliere

meerjarenonderhoudsplanning.

Van de 800 meldingen zijn 166 meldingen voor derden, deze zijn publiek- en privaatrechtelijk van

aard. Hierbij moet gedacht worden aan een slechte staat van de grasmat, begroeiing, vuilopslag et

cetera. Om deze schades te repareren moeten derden aangeschreven worden. Dit doen we dan ook

en monitoren de voortgang. Doordat HHNK het oppakken van achterstallig onderhoud op HHNK-

Page 22: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

22 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

eigendommen gericht heeft aangepakt, is het aantal meldingen van schade op eigendom van HHNK

in 2017 aanzienlijk afgenomen. Deze lijn willen we voortzetten in 2018.

Tabel 3-6: Resultaat najaarsinspectie- en onderhoudproces

Resultaat najaarsinspectie- en onderhoudproces

Urgentieklassen Herstel voor

stormseizoen

Regulier onderhoud Totaal

Niet tijdig opgelost 0 0 0

Wordt tijdig opgelost 0 59 59

Is opgelost 3 0 3

Aantal waarnemingen 3 59 62

In de najaarsinspectie zijn in totaal drie van de 62 schademeldingen met kwaliteitsklasse slecht

beoordeeld op herstel of instellen van risicobeperkende maatregelen vóór het stormseizoen 2017. In

deze gevallen betrof het nog niet afgeronde vergunde werkzaamheden voor het verleggen van

kabels en leidingen bij de dijkversterking in de haven van Den Oever. Deze locaties heeft de

aannemer voldoende hersteld voor het stormseizoen. De overige 59 schademeldingen hoefden niet

voor het stormseizoen hersteld te worden en hebben we daarom opgenomen in het

onderhoudsprogramma voor 2018 en verder.

Op basis van voorgaande zien we vanuit de toestandsindicator ‘Resultaten inspectie en toezicht’ geen directe waterveiligheidsrisico’s.

Het blijkt dat veel schades (achterstallig onderhoud) opgelost moeten worden door

derden. Het consequent aanschrijven van derden op het niet nakomen van de

onderhoudsplicht, als wel de voortgang monitoren, is een belangrijke aanbeveling voor

2018. Hierbij dient dan wel rekening te worden gehouden met een toename van het aantal

handhavingszaken.

Het blijkt dat de resultaten van de voor- en najaarsinspectie goed worden geregistreerd

inclusief de opvolging daarvan. Resultaten uit dagelijkse inspecties worden op een

afwijkende manier geregistreerd, afgehandeld en opgeslagen. Dit maakt het lastig deze

inzichtelijk te maken. Door de verdere implementatie van ons assetmanagementsysteem

(InforEAM) verwachten we hier in 2018 een grote slag met betrekking tot herleidbaarheid

en uniforme afhandeling te kunnen maken.

Om de afname van achterstallig onderhoud op HHNK-eigendommen vast te houden, wordt

aangeraden om hier bijvoorbeeld een performance indicator (PI) aan te koppelen. Dit

maakt het meetbaar, geeft aan dat we het belangrijk vinden en brengt focus. Daarnaast

ontstaat de mogelijkheid om te sturen door het MT W&W op de PI en in te grijpen als de

prestatie achterblijft.

3.3.3 Bediening en proefsluitingen (kunstwerken)

Waterkerende kunstwerken, bijvoorbeeld coupures of sluizen, die in de primaire waterkering

aanwezig zijn vormen feitelijk een (open) verbinding tussen het buitenwater en het achterliggende

land. Het is van groot belang dat deze te allen tijde gesloten kunnen worden. Volgens de Leidraad

Page 23: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

23 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Kunstwerken van Technische Adviescommissie voor de Waterkeringen (TAW) dient minstens één

keer per jaar een proefsluiting plaats te vinden. Als HHNK doen we dit dan ook. Tijdens deze

bediening en proefsluitingen gaan we na of alles naar behoren functioneert. Hierbij wordt gekeken

naar technische zaken, de keermiddelen, vakbekwaamheid personeel als wel het sluitingsproces.

In totaal hebben we 68 waterkerende kunstwerken bediend en beproefd. Dit zijn de kunstwerken die

in de stormdraaiboeken opgenomen zijn. Kunstwerken, bijvoorbeeld gemalen waarvan de klep in

rust altijd dichtstaat, zijn hierin niet opgenomen. Daardoor is het aantal kunstwerken in Tabel 3-3

hoger dan het hier genoemde aantal.

Van de beproefde en bediende kunstwerken voldeden er zeven niet vanuit het oogpunt van

waterveiligheid. Vier van de meldingen zijn opgelost (zie Tabel 3-7). Voor drie tekortkomingen zijn

beheersmaatregelen genomen. Daarbij hebben we bij twee kunstwerken een ARBO-maatregel

genomen. Vanuit de ARBO worden de aanwezige houten schotbalken als te zwaar bevonden om met

de hand te tillen. In 2018 worden deze vervangen door lichtere aluminium exemplaren. Bij het derde

kunstwerk hebben we een kleine verzakking geconstateerd, waardoor we de schotten niet

gemakkelijk op de plaats krijgen. Dit onderzoeken we verder in 2018. Voor nu is de

sluitingsprocedure aangepast en gebruiken we Big-bags in plaats van schotten. Vanuit de

toestandsindicator 'Bediening en proefsluitingen kunstwerken' concluderen we dat er geen

onbeheerste waterveiligheidsrisico's zijn.

Tabel 3-7: Resultaat van de proefsluitingen

Resultaten beproeven kunstwerken

Niet opgelost 0

Niet opgelost, maar beheersmaatregel 3

Is opgelost 4

Totaal 7

3.3.4 Waarnemingen en acties op basis van handhaving

Als HHNK hanteren wij een handhavingsstrategie die opgesteld is op basis van een risicoanalyse. De

uitvoering is gericht op het positief beïnvloeden van het nalevingsgedrag (preventief) én op het

effectief reageren op overtredingen (correctief) om risico's op het niet functioneren van onze

waterkeringen te beheersen. De laatste categorie (geconstateerde overtredingen) is in Tabel 3-8

opgenomen. Het betreffen hier de geconstateerde overtredingen van vergunningen, keurregels of

onderhoudsplichtigen, zowel vanuit geplande als ongeplande acties. Daarbij worden vier

gevolgcategorieën (effect op standzekerheid waterkering) gehanteerd. De duiding van deze

categorieën is terug te vinden in Tabel 3-9.

Tabel 3-8: Resultaat handhaving

Resultaat handhaving

Gevolgcategorie 1 2 3 4 Totaal

Niet opgelost 0 0 0 0 0

Niet opgelost, maar

beheersmaatregel 0 0 0 0

0

Is opgelost 0 2 2 0 4

Aantal waarnemingen 0 2 2 0 4

Page 24: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

24 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Tabel 3-9: Categorieën gevolgen

Categorie Omschrijving

1 Vrijwel nihil

2 Beperkt

3 Van belang

4 Aanzienlijk, dreigend en/of onomkeerbaar

In totaal waren er vier handhavingszaken. De eerste had betrekking op de aanwezigheid van

restanten sloopafval van een strandpaviljoen die zijn blijven liggen in de primaire waterkering. Na

een beschikking 'last onder dwangsom' is de overtreding beëindigd. De tweede zaak betrof een

bouwwerk zonder vergunning in de veiligheidszone. Deze situatie is gelegaliseerd. De derde

handhavingszaak was bespuiting met gewasbescherming op de kering waar dit niet is toegestaan.

Ook deze overtreding is beëindigd. Het laatste geval ging over de aanleg van een terras in de

veiligheidszone. De overtreding is beëindigd na een beschikking 'last onder dwangsom'.

Bij het aantal handhavingszaken merken we wel op dat de verwachting is dat dit zal toenemen als

we intensiever onderhoudsplichtigen gaan aanschrijven (zie §3.3.2). Desondanks zien we vanuit de

toestandsindicator ‘Waarnemingen en acties op basis van handhaving’ geen direct risico voor de

standzekerheid van de waterkeringen. Dit omdat alle schades, dus ook bij onderhoudsplichtigen, wel

beoordeeld worden op (waterveiligheid)risico’s en de daarbij behorende hersteltijd. Alle schades die

met urgentie hersteld moesten worden, zijn ook hersteld (zie §3.3.2).

3.4 Conclusie staat van het areaal

Kijkende naar de staat van onze waterkeringen is te zien dat het merendeel van de waterkeringen

en waterkerende kunstwerken die volgens eerdere toetsrondes niet aan de norm voldoen inmiddels

in voorbereiding voor versterking zit of momenteel versterkt wordt vanuit het

Hoogwaterbeschermingsprogramma. Vanuit de Waterveiligheidsrapportage 2016 kwamen vier

locaties naar voren die extra aandacht vroegen. Eén van deze locaties ligt langs het Noordzeekanaal:

de Landsmeerderdijk. Door de aanpassing van de status van de waterkeringen langs het

Noordzeekanaal van primaire naar regionale kering valt deze nu buiten de scope van deze

rapportage. Overigens pakken we deze locatie wel elders binnen de organisatie op. De andere

locaties betreffen het Nieuwe Diep te Den Helder, Oosterhaven te Enkhuizen en stroomgeul

Kaaphoofd-Marsdiep te Den Helder.

Vanuit de andere indicatoren zien we geen waterveiligheidrisico's.

Page 25: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

25 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Deel II

Staat van de organisatie

Page 26: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

26 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

4 Deel II: Staat van de organisatie

4.1 Inleiding

Dit deel van de rapportage gaat over de staat van de organisatie. Daarbij gaan we na of wij ons

werk uitvoeren conform de door ons zelf gestelde normen en procesafspraken. Hiervoor maken we

gebruik van een kwalitatieve beoordeling over de wijze waarop HHNK invulling geeft aan haar

zorgtaak. Met andere woorden: is de organisatie voldoende ingericht, en werkt zij conform afspraak

om aantoonbaar in control te zijn?

Om tot een oordeel te komen rapporteren we over de twaalf zorgplichtactiviteiten, zoals deze door

het ministerie van IenW, in samenspraak met de waterschappen, zijn opgesteld. Daarbij

onderscheiden we operationele (zie §4.2), generieke (zie §4.3) en ondersteunende activiteiten (zie

§4.4).

Bij de operationele activiteit maken we onderscheid tussen de inrichting van de activiteit en in welke

mate de activiteit als zodanig wordt uitgevoerd. Als we constateren dat zaken niet op orde zijn,

hebben we een inschatting gemaakt van het risico en is aangegeven wat de maatregel is om het

risico te beheersen. Deze zijn terug te vinden in Deel III, §5.2.

4.2 Operationele activiteiten

4.2.1 Inspectie van de primaire waterkering

In Tabel 4-1 hebben we opgenomen hoe onze organisatie scoort op de inrichting van ons

inspectieproces van de primaire waterkeringen ten opzichte van vooraf gedefinieerde indicatoren. De

mate waarin we de uitvoering van de inspecties doen is terug te vinden in Tabel 4-2. Op beide

onderdelen scoren we samenvattend goed. Als aandachtspunt zien we 'Kennis en Opleiding'. Voor de

gebiedsbeheerders is dit uitgewerkt, maar voor de andere betrokken medewerkers in het werkproces

nog niet. Dit kan een risico vormen als belangrijke zaken tijdens het inspectieproces door gebrek

aan kennis niet worden onderkend.

Page 27: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

27 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Tabel 4-1: Inrichting inspectie van de primaire waterkering

Inrichting inspectie van de primaire waterkering Antw. Per onderdeel

A. Procedures

a. Is vastgelegd wat volgens u de te volgen procedurestappen zijn om de

activiteit ‘inspectie van de primaire waterkering’ (onderscheiden naar de verschillende inspectietypen) uit te voeren?

Ja Ja

b. Is vastgelegd welke functionaris verantwoordelijk/bevoegd is voor het

uitvoeren van de door u onderscheiden relevante procedurestappen?

Ja

B. Werkinstructies en protocollen

a. Zijn er werkinstructies/protocollen voor de door u onderscheiden

relevante procedurestappen vastgelegd?

Ja Ja

C. Risico’s en prioritering

a. Heeft u de werkzaamheden binnen de activiteit ’inspectie van de primaire waterkering’ geprioriteerd op basis van een inschatting van de risico’s?

Ja Ja

D. Planning

a. Heeft u een vastgelegde planning voor de activiteit ‘inspectie van de primaire waterkering’?

Ja Ja

E. Kennis en opleiding

a. Heeft u vastgelegd wat de opleidingsbehoefte is van de binnen de

activiteit opererende medewerkers?

nee nee

F. Verantwoording

a. Heeft u vastgelegd over welke indicatoren met betrekking tot het

inspectieproces in managementrapportages en bestuursrapportages wordt

gerapporteerd?

Ja Ja

b. Heeft u vastgelegd met welke frequentie wordt gerapporteerd? ja

G. Evaluatie en bijstelling

a. Heeft u vastgelegd dat het inspectieproces wordt geëvalueerd? Ja Ja

b. Heeft u vastgelegd met welke frequentie dat proces wordt geëvalueerd? Ja

c. Stuurt u actief op de uitvoering van acties voortvloeiend uit de evaluatie? Ja

Eindoordeel Goed

Tabel 4-2: Uitvoering inspectie van de primaire waterkering

Uitvoering inspectie van de primaire waterkering Oordeel

(voldoet aan eis?)

1. De inspecties worden conform plan en de daaruit volgende planning uitgevoerd. Ja

2. De verkregen inspectieresultaten worden eenduidig vastgelegd. Ja

3. Er worden vervolgacties belegd, indien inspectieresultaten hiertoe aanleiding geven. Ja

4. Het inspectieproces wordt periodiek geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. Ja

Eindoordeel Goed

Page 28: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

28 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

4.2.2 Onderhoud van de primaire waterkering

Op zowel de inrichting van het werkproces (zie Tabel 4-3) als de uitvoering (zie Tabel 4-4) van de

zorgplicht 'Onderhoud van de primaire kering' scoren we goed. We zien wel dat kennis en opleiding

nog niet op het gewenste niveau is. Net als bij de zorgplichtactiviteit 'Inspecteren van de primaire

waterkering' is voor het onderhoudsproces niet voor alle betrokken medewerkers de

opleidingsbehoefte uitgewerkt. Dit kan een risico vormen voor het op juiste wijze doorlopen en

uitvoeren van de zorgplichtactiviteit.

Tabel 4-3: Inrichting onderhoud van de primaire waterkering

Inrichting onderhoud van de primaire waterkering Antw. Per onderdeel

A. Procedures

a. Is vastgelegd wat volgens u de te volgen procedurestappen zijn om de

activiteit ‘onderhoud van de primaire waterkering’ uit te voeren?

Ja Ja

b. Is vastgelegd welke functionaris verantwoordelijk/bevoegd is voor het

uitvoeren van de door u onderscheiden relevante procedurestappen?

Ja

B. Werkinstructies en protocollen

a. Zijn er werkinstructies/protocollen voor de door u onderscheiden

relevante procedurestappen vastgelegd?

Ja Ja

C. Risico’s en prioritering

a. Heeft u de werkzaamheden binnen de activiteit ‘onderhoud van de primaire waterkering' geprioriteerd op basis van een beschouwing van de

risico’s?

Ja Ja

D. Planning

a. Heeft u een vastgelegde planning voor de activiteit ‘onderhoud van de primaire waterkering’?

Ja Ja

E. Kennis en opleiding

a. Heeft u vastgelegd wat de opleidingsbehoefte is van de binnen de

activiteit opererende medewerkers?

Nee Nee

F. Verantwoording

a. Heeft u vastgelegd over welke indicatoren met betrekking tot het

onderhoudsproces in managementrapportages en bestuursrapportages

wordt gerapporteerd?

Ja Ja

b. Heeft u vastgelegd met welke frequentie wordt gerapporteerd? Ja

G. Evaluatie en bijstelling

a. Heeft u vastgelegd dat het onderhoudsproces wordt geëvalueerd? Ja Ja

b. Heeft u vastgelegd met welke frequentie dat proces wordt geëvalueerd? Ja

c. Stuurt u actief op de uitvoering van acties voortvloeiend uit de evaluatie? Ja

Eindoordeel Goed

Page 29: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

29 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Tabel 4-4: Uitvoering onderhoud van de primaire waterkering

Uitvoering onderhoud van de primaire waterkering Oordeel

(voldoet aan eis?)

1. Het voorziene onderhoud wordt conform plan en de daaruit volgende planning

uitgevoerd.

Ja

2. Voor het onvoorziene onderhoud zijn de afwegingen ter bepaling van het vervolg

herleidbaar en zichtbaar.

Ja

3. De vastgestelde vervolgacties voor onvoorzien onderhoud zijn uitgevoerd. Ja

4. Alle relevante onderhoudsgegevens worden actueel in het beheerregister of

vergelijkbaar systeem opgenomen.

Ja

5. Het onderhoudsproces wordt periodiek geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. Ja

Eindoordeel Goed

4.2.3 Bediening waterkerende kunstwerken

De zorgplichtactiviteit 'Bediening waterkerende' kunstwerken levert vanuit zowel inrichting (zie Tabel

4-5) als uitvoering (zie Tabel 4-6) geen noemenswaardige aandachtspunten op voor 2018.

Tabel 4-5: Uitvoering onderhoud van de primaire waterkering

Uitvoering onderhoud van de primaire waterkering Oordeel

(voldoet aan eis?)

1. Het sluiten van de waterkerende kunstwerken bij hoog water vindt plaats volgens het

daarvoor geldende protocol.

Ja

2. Er zijn voldoende functionarissen die de sluiting conform protocol kunnen uitvoeren. Ja

3. Het sluiten van de waterkerende kunstwerken wordt eenduidig gedocumenteerd. Ja

4. Het sluiten van de waterkerende kunstwerken wordt periodiek voor het technisch

functioneren beproefd en het sluitproces wordt geoefend conform de daarvoor geldende

plannen en/of protocollen.

Ja

5. Oefeningen en sluitingen bij hoog water worden tijdig geëvalueerd en leiden, waar

nodig, tot aanpassing van de in het protocol beschreven werkwijze.

Ja

Eindoordeel Goed

Tabel 4-6: Uitvoering bediening kunstwerken

Uitvoering bediening kunstwerken Oordeel

(voldoet aan eis?)

Teamleider onderhoud verzoekt de werkvoorbereider een jaarplanning op te stellen voor

het schouwen en beproeven van kunstwerken op basis van Service Level Agreement

(SLA)

Ja

Er is een overzicht van sluitingsprotocollen. Ja

Mogelijke risico's met bijbehorende beheersmaatregelen zijn beschreven/vastgelegd. Ja

De jaarplanning is in te zien. Ja

De SLA en rapportages zijn definitief, voorzien van paraaf/handtekening en vindbaar

opgeslagen.

Ja

Eindoordeel Goed

Page 30: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

30 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

4.2.4 Calamiteitenzorg

De calamiteitenzorg van HHNK is voortdurend in beweging en streeft naar continue verbetering. In

2017 hebben we de inrichting (zie Tabel 4-7) en de uitvoering (zie Tabel 4-8) van deze zorgtaak

activiteit beoordeeld als goed.

Tabel 4-7: Inrichting calamiteiten zorg

Inrichting calamiteiten zorg Antw. Per onderdeel

A. Procedures

a. Is vastgelegd wat volgens u de te volgen procedurestappen zijn om

'calamiteitenzorg’ uit te voeren?

Ja Ja

b. Is vastgelegd welke functionaris verantwoordelijk/bevoegd is voor het

uitvoeren van de door u onderscheiden relevante procedurestappen?

Ja

B. Werkinstructies en protocollen

a. Zijn er werkinstructies/protocollen voor het optreden tijdens een calamiteit

vastgelegd?

Ja Ja

C. Risico’s

a. Heeft u de risico's die aan de orde zijn bij de verschillende mogelijke

calamiteiten bepaald?

Ja Ja

b. Is vastgelegd hoe u deze risico's beheerst? Ja

D. Planning

a. Heeft u een vastgelegde planning voor het oefenen van de activiteit

'calamiteitenzorg'?

Ja Ja

E. Kennis en opleiding

a. Heeft u vastgelegd wat de opleidingsbehoefte is van de binnen de activiteit

opererende medewerkers?

Ja Ja

F. Verantwoording

a. Heeft u vastgelegd over welke indicatoren met betrekking tot de

calamiteitenzorg in managementrapportages en bestuursrapportages wordt

gerapporteerd?

Ja Ja

b. Is vastgelegd met welke frequentie wordt gerapporteerd? Ja

G. Evaluatie en bijstelling

a. Heeft u vastgelegd dat elke calamiteit/calamiteitenoefening wordt

geëvalueerd?

Ja Ja

b. Stuurt u actief op de uitvoering van acties voortvloeiend uit de evaluatie? Ja

Eindoordeel Goed

Page 31: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

31 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Tabel 4-8: Uitvoering calamiteiten zorg

Uitvoering calamiteiten zorg Oordeel

(voldoet aan eis?)

1. Periodiek wordt de aanwezigheid en de staat van onderhoud van de noodvoorzieningen

gecontroleerd.

Ja

2. Er wordt opgeleid, getraind en geoefend volgens een OTO-plan (Opleiden, Trainen en

Oefenen).

Ja

3. Oefeningen en/of calamiteiten worden tijdig geëvalueerd en leiden, waar nodig, tot

geactualiseerde plannen en/of werkinstructies.

Ja

Eindoordeel Goed

Tijdens de inventarisatie van de gegevens voor deze WVR kwamen de volgende zaken naar voren

die het benoemen waard zijn met betrekking tot de inrichting van de calamiteitenzorg:

In 2017 is een projectteam actief geweest om een database te vullen met een beschrijving

van de beschikbare noodmaterialen en waar deze zijn opgeslagen.

Vanaf 2018 is in de begroting budget beschikbaar voor onderhoud en aanschaf

noodmaterieel.

ILT gaf in haar Inspectierapport aan dat de staat van onderhoud van de noodvoorzieningen

nog niet periodiek wordt gecontroleerd. Hier hebben we in 2017 hard aan gewerkt, net als

het op orde brengen ervan (zie Figuur 4-1).

Figuur 4-1: Voorbeeld van verbeterde opslag van de noodmaatregelen. De oude situatie (L) en de huidige situatie (R).

Vanuit de crisisbeheersingsorganisatie (CBO) is nadrukkelijk een noodzaak geconstateerd

om de stormdraaiboeken te herzien en te actualiseren. De aanbeveling is dan ook om dit

in 2018 op te pakken.

4.2.5 Vergunningverlening

Voor zowel de inrichting (zie Tabel 4-9) als de uitvoering (zie Tabel 4-10) van de

vergunningverlening scoren we goed ten opzichte van de kaders van deze zorgplichtactiviteit. Wel

moet worden gezegd dat bij het opstellen van deze WVR naar voren kwam dat in 2017 in totaal 174

vergunningen zijn afgegeven voor activiteiten in de primaire waterkeringen. Hiervan is bij 40 zaken

in het interne vergunningensysteem (PowerBrowser) een controledatum ingevuld. Echter, het is niet

duidelijk of deze goed of fout zijn bevonden. In ieder geval zijn hiervan geen zaken overgedragen

naar het cluster Handhaving. Van de overige 134 vergunningen zijn mogelijk een aantal niet

getoetst of (nog) niet digitaal verwerkt in het systeem. Het blijkt dat door de toezichthouders

Page 32: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

32 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

gewerkt wordt met een eigen formulier, het zogenaamde 'controle formulier vergunning'. Deze zijn

echter niet centraal terug te vinden en te volgen door het cluster Handhaving.

Voor 2018 wordt aanbevolen om alle vergunningen centraal te registreren en de status

ervan. Daarbij wordt sterk aangeraden om ook de toezichthouders volledig te laten

werken met digitale verwerking van de controles (bijvoorbeeld Power Browser mobiel).

Hierdoor is er beter inzicht in nog openstaande toezichtcontroles en eventuele risico’s.

Tabel 4-9: Inrichting vergunningverlening

Inrichting vergunningverlening Antw. Per onderdeel

A. Procedures

a. Is vastgelegd wat volgens u de te volgen procedurestappen zijn om de

activiteit ‘vergunningverlening’ uit te voeren?

Ja Ja

b. Is vastgelegd welke functionaris verantwoordelijk/bevoegd is voor het

uitvoeren van de door u onderscheiden relevante procedurestappen?

Ja

B. Werkinstructies en protocollen

a. Zijn er werkinstructies/protocollen voor de door u onderscheiden

relevante procedurestappen vastgelegd?

Ja Ja

C. Risico’s

a. Heeft u de risico's die spelen bij de uitvoering van de activiteit

'vergunningverlening' vastgelegd?

Ja Ja

b. Is vastgelegd hoe u deze risico's beheerst? Ja

D. Planning

a. Heeft u vastgelegd wat de benodigde capaciteit is voor het uitvoeren

van de activiteit 'vergunningverlening'?

Ja Ja

E. Kennis en opleiding

a. Heeft u vastgelegd wat de opleidingsbehoefte is van de binnen de

activiteit opererende medewerkers?

Ja Ja

F. Verantwoording

a. Heeft u vastgelegd over welke indicatoren met betrekking tot de

activiteit 'vergunningverlening' in managementrapportages en

bestuursrapportages wordt gerapporteerd?

Ja Ja

b. Is vastgelegd met welke frequentie wordt gerapporteerd? Ja

G. Evaluatie en bijstelling

a. Heeft u vastgelegd dat het proces van vergunningverlening wordt

geëvalueerd?

Ja Ja

b. Heeft u vastgelegd met welke frequentie dat proces wordt geëvalueerd? Ja

c. Stuurt u actief op de uitvoering van acties voortvloeiend uit de evaluatie? Ja

Eindoordeel Goed

Page 33: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

33 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Tabel 4-10: Uitvoering vergunningverlening

Uitvoering vergunningverlening Oordeel

(voldoet aan eis?)

1. Iedere activiteit van een derde of de eigen organisatie op, aan of nabij een primaire

waterkering is gereguleerd via algemene keurvoorschriften, het projectplan Waterwet ofwel

door middel van een vergunning.

Ja

2. Alle toegestane activiteiten, die melding plichtig of vergunning plichtig zijn, zijn

eenduidig gedocumenteerd.

Ja

3. Bij vergunningen zijn voorschriften gesteld om de veiligheid van de primaire

waterkeringen te borgen.

Ja

4. Voorschriften voor werken op, aan of nabij de primaire waterkering worden op

handhaafbaarheid getoetst.

Ja

5. Het proces van het toestaan via de keur of via een vergunning wordt periodiek

geëvalueerd en, waar nodig, bijgesteld.

Ja

Eindoordeel Goed

4.2.6 Toezicht en handhaving

Een punt van aandacht bij de zorgplichtactiviteit 'Toezicht en handhaving' is dat op dit moment niet

alle toezichtzaken op de juiste wijze worden geadministreerd door de taakafdeling. Toezicht slaat de

controlegegevens niet in hetzelfde systeem (PowerBrowser) op als Handhaving. Het risico bestaat

dat zo het centrale overzicht in toezichtzaken ontbreekt. De andere onderdelen vanuit de zorgplicht

zijn wel afdoende ingevuld voor zowel de inrichting (zie Tabel 4-11) als de uitvoering (zie Tabel 4-

12). De eindscore voor beide is dan ook goed.

Page 34: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

34 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Tabel 4-11: Inrichting toezicht en handhaving van de primaire waterkering

Inrichting toezicht en handhaving Antw. Per onderdeel

A. Procedures

a. Is vastgelegd wat volgens u de te volgen procedurestappen zijn om de

activiteit 'toezicht en handhaving' uit te voeren?

Ja Ja

b. Is vastgelegd welke functionaris verantwoordelijk/bevoegd is voor het

uitvoeren van de door u onderscheiden relevante procedurestappen?

Ja

B. Werkinstructies en protocollen

a. Zijn er werkinstructies/protocollen voor de door u onderscheiden

relevante procedurestappen vastgelegd?

Ja Ja

C. Risico’s en prioritering

a. Heeft u de werkzaamheden binnen de activiteit 'toezicht en handhaving'

geprioriteerd op basis van een inschatting van de risico's?

Ja Ja

D. Planning

a. Heeft u een vastgelegde planning voor de activiteit 'toezicht en

handhaving'?

Ja Ja

E. Kennis en opleiding

a. Heeft u vastgelegd wat de opleidingsbehoefte is van de binnen de

activiteit opererende medewerkers?

ja ja

F. Verantwoording

a. Heeft u vastgelegd over welke indicatoren met betrekking tot het

toezicht- en handhavingsproces in managementrapportages en

bestuursrapportages wordt gerapporteerd?

Ja Ja

b. Is vastgelegd met welke frequentie wordt gerapporteerd? Ja

G. Evaluatie en bijstelling

a. Heeft u vastgelegd dat het toezicht- en handhavingsproces wordt

geëvalueerd?

Ja Ja

b. Heeft u vastgelegd met welke frequentie dat proces wordt geëvalueerd? Ja

c. Stuurt u actief op de uitvoering van acties voortvloeiend uit de evaluatie? Ja

Eindoordeel Goed

Page 35: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

35 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Tabel 4-12: Uitvoering toezicht en handhaving van de primaire waterkering

Uitvoering toezicht en handhaving Oordeel

(voldoet aan eis?)

1. Toezicht wordt uitgevoerd op basis van het toezichtplan gericht op:

a. gemelde en vergunde activiteiten (zowel ‘tijdens de bouw’ als daarna) b. `illegale` activiteiten

Ja

2. De toezichthouder beschikt in de taakuitvoering over de volledige vergunning of melding. Ja

3. Bij geconstateerde overtreding van voorschriften en ingeval van illegale activiteiten

wordt opgetreden conform de eigen handhavingsstrategie.

Ja

4. Alle resultaten van toezicht en handhaving worden eenduidig gedocumenteerd. Nee

5. Het proces van toezicht en handhaving wordt periodiek geëvalueerd en, waar nodig,

bijgesteld.

Ja

Eindoordeel Goed

4.2.7 Beheren dagelijkse gegevens kering

De ILT concludeerde in haar Inspectierapport dat met name voor het beheer van de dagelijkse

gegevens verbetering is gewenst. Echter, uit onze inventarisatie blijkt dat het oordeel ten opzichte

van 2016 onveranderd is (zie Tabel 4-13) voor zowel de inrichting als de uitvoering namelijk 'Matig'.

Hierbij dient te worden opgemerkt dat we tijdens het schrijven van de WVR2016 constateerden dat

de eisen vanuit de zorgplicht voor de activiteit 'Beheren dagelijkse gegevens' niet de juiste

ingrediënten zijn om een goed oordeel te vormen over de inrichting en uitvoering van deze activiteit.

We zijn van mening dat de activiteit in het rijtje zorgplichtactiviteiten een buitenbeentje is. Dat blijkt

ook uit de memo van de landelijke werkgroep Informatievoorziening aan de Stuurgroep Zorgplicht.

In 2017 hebben we een eerste begin gemaakt om deze zorgactiviteit toch meetbaar te maken.

Tijdens het schrijven van deze WVR was dat nog niet gereed, daarom hebben we dezelfde aanpak

gehanteerd als tijdens het opstellen van de WVR2016 en dat is het op hoofdlijnen beoordelen van

zowel de inrichting als de uitvoering en niet op de losse zorgplicht-eisen.

De oorzaak van de score 'matig' is dat er geen significante veranderingen hebben plaatsgevonden.

Dit komt onder andere doordat we in 2017 te maken hadden met veel personele veranderingen. Het

gebrek aan continue inzet op dit thema heeft aanzienlijke invloed gehad op het verder brengen van

datamanagement. Met name het vertrek van personen op sleutelposities veroorzaakte een gebrek

aan voortgang in 2017. Hieruit blijkt dat we hierop als organisatie kwetsbaar zijn. Het niet op orde

zijn van het gegevensbeheer is een potentieel risico voor de waterveiligheid. Bijvoorbeeld het

ontbreken van (correcte) gegevens over zogenaamde overgangsconstructies (bijvoorbeeld tussen

kunstwerk en dijk, of bij overgangen in dijkbekleding) maakt het beoordelen van deze constructies

op de waterveiligheid onmogelijk, terwijl deze vaak wel een groot effect hebben op het

overstromingsrisico. Als er iets fout gaat, is dit vaak bij overgangsconstructies.

Overigens betekent dit niet dat we geen stappen hebben gezet. In 2017 hebben we gewerkt aan de

implementatie van de assetmanagementapplicatie InforEAM voor de werkprocessen inspecteren,

bedienen en onderhouden. De afronding hiervan heeft plaatsgevonden in het eerste kwartaal van

2018. InforEAM stelt ons in staat om schadebeelden eenduidig te registreren en de afhandeling

ervan. Daarnaast zijn we gestart met het opstellen van een plan van aanpak gegevensmanagement

waterveiligheid. Hier wordt het brede plaatje geschetst over hoe wij het gegevenslandschap zien en

hoe we dit willen inregelen. Als we dit plan tot uitvoering kunnen brengen maken we grote stappen

in het op orde brengen van het onze dagelijkse gegevens beheer.

Page 36: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

36 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Tabel 4-13: Inrichting en uitvoering beheren dagelijkse gegevens kering

Samenvattend onderdeel beheren dagelijkse gegevens kering

Eis uit Kader Zorgplicht Oordeel

(voldoet aan eis?)

1. Inrichting beheren dagelijkse gegevens kering Matig

2. Uitvoering beheren dagelijkse gegevens kering Matig

Eindoordeel Matig

4.3 Generieke activiteiten

4.3.1 Lange termijn en over de grenzen

Als we kijken naar de zorgplichtactiviteit 'Lange termijn en over de grenzen' dan concluderen we dat

we op één activiteit na op alle onderdelen 'Goed' scoren (zie Tabel 4-14). Op het onderdeel 'De

risico’s vanuit aangrenzend areaal voor de eigen waterkeringen zijn onderkend' hebben we de score

'Matig' toegekend. Binnen projecten denken we hier zeker over na, maar we hebben dit nog niet

structureel ingeregeld over projecten heen.

Aanbevolen wordt om de risico’s vanuit aangrenzend areaal voor de eigen waterkeringen

niet alleen binnen projecten op te pakken, maar structureel in kaart te brengen over de

projecten heen.

Tabel 4-14: Lange termijn en over de grenzen

Stand van zaken lange termijn en over de grenzen

Eis uit Kader Zorgplicht Score

1. Visie en ambities ten aanzien van de invulling van de zorgplicht zijn

vastgelegd en vastgesteld

Goed

2. Activiteiten uit de zorgplicht leiden in samenhang tot een adequate invulling

van de zorgplicht

Goed

3. De risico’s vanuit aangrenzend areaal voor de eigen waterkeringen zijn onderkend

Matig

4. Er zijn regelingen getroffen met beheerders van aangrenzend areaal om

risico’s te voorkomen dan wel te beheersen

Goed

Eindoordeel Goed

4.3.2 Kennismanagement

Kennismanagement als zorgplichtactiviteit beoordelen we op 'Goed' (zie Tabel 4-15). Daarbij wordt

opgemerkt dat Kennismanagement niet expliciet gerelateerd is aan de zorgplicht, maar geborgd

wordt in de personeelsgesprekscyclus. Binnen deze cyclus wordt beoordeeld of medewerkers 'fit for

the job' zijn. Aanvullend wordt op organisatieniveau, door middel van de strategische

personeelsplanning, bepaald welke ontwikkeling op kennismanagement wordt ingezet per afdeling.

Page 37: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

37 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Tabel 4-15: Kennismanagement

Stand van zaken kennismanagement

Eis uit Kader Zorgplicht Score

1. Opleidingsbehoefte (plan) is vastgelegd Goed

2. Opleidingsbehoefte wordt geëvalueerd en bijgesteld (Check en Act) Goed

Eindoordeel Goed

4.4 Ondersteunende activiteiten

4.4.1 Informatiemanagementsysteem

Net als de zorgplichtactiviteit 'Beheren dagelijkse gegevens kering' scoort ook deze activiteit die te

maken heeft met datamanagement 'matig' (zie Tabel 4-16). In 2017 is het ons niet gelukt om hier

voldoende aandacht aan te schenken. Sommige zaken hebben we wel opgepakt, maar dan in een

bredere en/of meerledige context. We constateren dat de focus hierbij met name op de techniek ligt,

en dat hierin (ook) meer aandacht voor het cultuuraspect en werkproces noodzakelijk is.

In het kader van professionalisering van de zorgplicht is eind 2017 een tweetal

handreikingen uitgekomen met de focus op gegevensbeheer. Enerzijds een handreiking

over wat te registreren (handreiking beheerregister). Anderzijds een handreiking hoe te

registreren (handreiking informatieplan). De aanbeveling is om deze te gebruiken bij het

verder bouwen aan het informatiemanagementsysteem en dagelijks gegevensbeheer.

Tabel 4-16: Informatiemanagementsysteem

Stand van zaken informatiemanagementsysteem

Eis uit Kader Zorgplicht Score

1. Informatiebehoefte voor de zorgplicht is vastgelegd Matig

2. Er is een informatiebeheer- of –beleidsplan voor de zorgplicht Matig

3. Informatie wordt eenduidig en eenmalig vastgelegd conform afspraken /

standaarden, en zijn afgestemd voor de verschillende onderdelen van de

zorgplicht

Matig

Eindoordeel Matig

4.4.2 Verantwoording over de resultaten

Als organisatie scoren we 'Goed' op alle resultaten van de verantwoording over de resultaten (zie

Tabel 4-17).

Hoewel HHNK tevreden is over de aandacht die zaken in het kader van de zorgplicht

vragen en krijgen, stijgt de behoefte aan meer continuïteit hierin en het levend houden

ervan. De aanbeveling is om in ieder geval zorgplichtactiviteiten met de score 'matig' of

'slecht' terug te laten komen in de kwartaalrapportages.

Page 38: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

38 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Tabel 4-17: Stand van zaken verantwoording over de resultaten

Stand van zaken verantwoording over de resultaten

Eis uit Kader Zorgplicht Score

1. De zorgplicht wordt op het niveau van de directie en dagelijks bestuur

periodiek geëvalueerd

Goed

2. De evaluatieresultaten zijn verbonden met de P&C-cyclus (kadernota,

begroting e.d.). De Plan-Do-Check-Act cirkel is ingericht

Goed

3. Er wordt integraal gerapporteerd over de veiligheidstoestand van de primaire

waterkeringen

Goed

Eindoordeel Goed

4.4.3 Juridisch register waterstaatswerken

Vanuit de zorgplichtactiviteit Juridisch register waterstaatswerken volgen geen risico's (zie Tabel

4-18). We beoordelen deze activiteit dan ook met goed.

De huidige legger is nog niet gebaseerd op de nieuwe normering. De aanbeveling is om dit

met de tijd op te pakken. Het lijkt verstandig om dit direct volgend te doen op een

beoordeling van een normtraject.

Tabel 4-18: Stand van zaken juridisch register waterstaatswerken

Stand van zaken juridisch register waterstaatswerken

Eis uit Kader Zorgplicht Score

1. Er is een vastgestelde Keur en Legger Goed

2. Het proces met betrekking tot het actueel houden van legger en keur is

ingericht*

Goed

Eindoordeel Goed

*) Wordt officieel vastgesteld in 2018.

4.5 Conclusie staat van de organisatie

Het belangrijkste aandachtspunt uit de beoordeling van de staat van onze organisatie is het beheer

van de dagelijkse gegevens van onze keringen en het informatiemanagementsysteem. Door het niet

op orde zijn van de gegevens lopen we onder andere een risico bij het bepalen van de

waterveiligheidsrisico’s, maar ook op juridisch en financieel vlak kan dit risico's creëren. Daarnaast is

extra aandacht gewenst voor opleidingsbehoefte en eenduidige documentatie van toezicht- en

handhavingszaken.

Tot slot komen vanuit het opstellen van Deel II van deze WVR nog de volgende aanbevelingen naar

boven:

In 2016 is er een dashboard ingericht om de stand van de organisatie in bij te houden,

echter deze is alleen maar gebruikt voor de oplevering van het project Zorgplicht. Na de

oplevering hiervan is er geen eigenaar aangesteld om het dashboard bij te houden,

Page 39: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

39 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

waardoor deze niet meer actueel is. De aanbeveling is om dit wel te doen, zodat weer een

stap gezet wordt in de richting van continu inzicht. Daarbij zal ook aandacht moeten zijn

voor het meetbaar maken van de zorgplichtactiviteit 'Beheren dagelijkse gegevens'.

Voor de staat van de organisatie hebben de proceseigenaren zelf de zorgplichtactiviteiten

beoordeeld. De aanbeveling is om dit volgend jaar ook te laten auditen.

Page 40: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

40 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Deel III

Hoofdbevindingen en boodschap

Page 41: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

41 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

5 Deel III: Hoofdbevindingen en kernboodschap

5.1 Inleiding

Dit Deel III van de WVR bundelt de risico’s afkomstig uit Deel I en II. Per risico(categorie) hebben

we een beheersmaatregel beschreven (zie §5.2). Dit leidt uiteindelijk tot onze kernboodschap ten

aanzien van de waterveiligheid van ons beheergebied (zie §5.3). Tot slot hebben we alle in de tekst

aangegeven lessons learned en aanbevelingen gebundeld (zie §5.4).

5.2 Veiligheidsborging

Voor het overzicht, ook al zijn de risico’s soms afhankelijk van elkaar, maken we voor het

beschrijven van de risico’s en bijbehorende beheersmaatregelen onderscheid tussen:

1 Risico’s en beheersmaatregelen voortvloeiend uit Deel I: staat van het areaal 2 Risico’s en beheersmaatregelen voortvloeiend uit Deel II: staat van de organisatie

Ad 1 Risico’s en beheersmaatregelen voortvloeiend uit Deel I: staat van het areaal

Kijkende naar ons beheergebied (zie §3.3.1) is te zien dat het merendeel van de waterkeringen en

waterkerende kunstwerken, die volgens eerdere toetsrondes niet aan de norm voldoen, inmiddels in

voorbereiding voor versterking zitten of momenteel versterkt worden vanuit het HWBP.

Voor de afgekeurde keringen en waterkerende kunstwerken hebben we bepaald welke

beheersmaatregelen een bijdrage kunnen leveren aan het verhogen van de waterveiligheid in de

periode totdat ze versterkt zijn. Hierbij moet worden gedacht aan onderhoudsmaatregelen,

monitoring, inspectie en noodmaatregelen. De maatregelen hebben we geprioriteerd op basis van

kennis en inschattingen van effecten, haalbaarheid en kosteneffectiviteit. Vervolgens hebben we ze

opgenomen in een tweetal adviestabellen: ́́n voor de zandige kust en de harde keringen en ́́n voor de waterkerende kunstwerken.

Daarnaast hebben we het 'Inspectieplan Waterveiligheid 2017' en 'Inspectieprotocol extreme

omstandigheden' opgesteld. In deze documenten is onder andere opgenomen wanneer we gaan

inspecteren. Dit moment hangt onder andere af van de waterpeilen in de draaiboeken 'Noordzee- en

Waddenzeekeringen' en 'IJsselmeer- en Markermeerkeringen'. Daarbij gaat onze prioriteit uit naar

die keringen die afgekeurd zijn in de toetsing en keringen waar relevante schades zijn

geconstateerd. Dit hebben we vastgelegd in zogenaamde prioriteitenkaarten. Hierin zijn per

faalmechanisme het toetsoordeel en relevante schades aangegeven zodat we weten waar, wanneer

en waarop we moeten inspecteren ten tijde van hoog water.

Met bovenstaande maatregelen zijn we in control op die strekkingen die nog niet aan de norm

voldoen en/of schade vertonen.

We hebben verschillende maatregelen beschreven om risico’s te beheersen. Hiervoor hebben we adviestabellen en prioriteitenkaarten opgesteld. Echter, de

verantwoordelijkheid voor het beheer van de lijst en kaarten, en dat deze geüpdatet

worden, is niet centraal belegd. De aanbeveling is om dit in 2018 te organiseren.

Page 42: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

42 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Vanuit de WVR2016 kwamen vier locaties naar voren die extra aandacht vroegen. Eén van deze

locaties ligt langs het Noordzeekanaal: de Landsmeerderdijk. Door de aanpassing van de status van

de waterkeringen langs het Noordzeekanaal van primaire naar regionale kering valt deze nu buiten

de scope van deze WVR. Overigens pakken we deze locatie wel op binnen een dijkversterking en

monitoren we de locatie. De andere locaties betreffen het Nieuwe Diep Den Helder (A), Oosterhaven

in Enkhuizen (B) en stroomgeul Kaaphoofd-Marsdiep Den Helder (C).

A Nieuwe Diep Den Helder

Uit de WVR2016 bleek dat de damwand langs het Nieuwe Diep in Den Helder (#13-4) in slechte

staat is. De aanbeveling was om het effect op de waterveiligheid verder te onderzoeken en te komen

tot een handelingsperspectief voor de periode tussen nu en het treffen van een (versterkings-)

maatregel. In 2017 hebben we eerst met het WBI2017 gekeken of de damwand noodzakelijk is

vanuit het oogpunt van waterveiligheid. Uit de analyse bleek dat dit het geval is. Vervolgens hebben

we een noodmaatregel tot in detail uitgewerkt. Deze is bekend bij de crisisbeheersingsorganisatie

(CBO). Daarnaast zijn we intensief gaan monitoren met een state-of-the-art monitoringstechniek

(zie Figuur 5-1); een zogenoemde laserscanner. Dit stelt ons in staat om de kleinste bewegingen

van de waterkering onder het wegdek achter de damwand te meten en in te grijpen als te grote

vervormingen optreden. Hiervoor hebben we interventiewaarden gedefinieerd. Als deze

overschreden worden, treedt de noodmaatregel in werking. Hiermee zijn we in control.

Figuur 5-1: State-of-the-art monitoring met laser scanner ter plaatse van het Nieuwe Diep (#13-5). Op de afbeelding is rechts

een deel van de damwand te zien. Daarnaast zijn duidelijk de palen onder het wegdek te zien en de aanwezige grond (links) en

het wateroppervlak ten tijde van de meting (zwarte delen).

B Oosterhaven Enkhuizen

Uit de WVR2016 blijkt dat de aanwezige damwand zich in slechte staat bevindt en dat dit

waarschijnlijk effect heeft op de waterveiligheid. Om dit te onderzoeken zijn we in 2017 gestart om

met het WBI2017 na te gaan of de damwand noodzakelijk is voor de standzekerheid van de

waterkering. Dit onderzoek loopt nog, maar de tussentijdse resultaten lijken erop te wijzen dat de

Page 43: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

43 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

damwand noodzakelijk is voor de waterveiligheid. In de eerste helft van 2018 zal dit onderzoek zijn

afgerond. Voor de tijd tussen nu en de te nemen maatregel hebben we een handelingsperspectief

uitgewerkt, bestaande uit monitoring en een noodmaatregel. Het risico bestempelen we daarmee als

beheerst en gering.

C Stroomgeul Kaaphoofd-Marsdiep Den Helder

Al decennia bevindt zich onder water voor Kaaphoofd een zeer diepe ontgrondingskuil (zie Figuur

5-2), met dieptes tot circa NAP -45 meter. Om te voorkomen dat door erosie de stroomgeul verder

richting de dijk opschuift hebben we het onderwatertalud al veelvuldig bestort. Daarnaast moet dit

bescherming bieden tegen het optreden van een zettingsvloeiing5. Om de ontwikkeling van de

stroomgeul in de gaten te houden, monitoren we deze locatie twee keer per jaar door middel van

dieptemetingen. De monitoring vergelijken we vervolgens met een signaleringsprofiel. Als de

dieptemetingen uitwijzen dat het gemeten profiel onder het signaleringsprofiel ligt, gaan we na of

bestorten noodzakelijk is. Echter, de signaleringsprofielen die we gebruiken, zijn al tientallen jaren

oud. Sindsdien is er nieuwe kennis voorhanden omtrent zettingsvloeiingen en is het WBI2017 van

kracht. Om het effect op de waterveiligheid te onderzoeken, is Deltares voor ons in 2017 gestart met

het uitvoeren een WBI2017-beoordeling (Toets op maat), aangevuld met het opstellen van een

nieuw signalerings- en ondergrensprofiel inclusief mogelijke maatregelen. Naast het Kaaphoofd-

Marsdiep laten we dit ook uitvoeren voor de stroomgeulen bij ’t Horntje (Texel) en het Bolwerk

(Texel). De verwachting is dat het onderzoek in de eerste helft van 2018 is afgerond. Daarnaast

blijven we onze reguliere monitoring uitvoeren. Hiermee zijn we in control.

Figuur 5-2: 3D-impressie erosiegeul Kaaphoofd-Marsdiep op basis van Algemeen hoogtebestand Nederland en laatste

dieptewaarnemingen 2017.

Als HHNK hebben we voor het Nieuwe Diep Den Helder, Oosterhaven Enkhuizen en

stroomgeul Kaaphoofd-Marsdiep Den Helder met het WBI2017 het veiligheidsrisico geduid

en van daaruit een handelingsperspectief vormgegeven, bestaande uit monitoring en

noodmaatregelen. Dit zijn mooie voorbeelden hoe je gericht vanuit een beoordeling kunt

komen tot een risicogestuurd handelingsperspectief op maat voor een specifieke locatie.

De aanbeveling is om na de beoordeling van een normtraject op deze gestructureerde

5 Uitleg over een zettingsvloeiing:

http://v-web002.deltares.nl/sterktenoodmaatregelen/index.php/Zettingsvloeiing

Page 44: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

44 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

wijze te komen tot een handelingsperspectief. Zo kan gaandeweg het huidige

risicogestuurd beheer en onderhoud voor de korte termijn worden aangepast op de laatste

inzichten en gerelateerd aan de nieuwe normering.

Ad 2 Risico’s en beheersmaatregelen voortvloeiend uit Deel II: staat van de organisatie

Vanuit Deel II, de staat van de organisatie, komt een aantal zorgplichtactiviteiten naar voren waar

we extra aandacht aan moeten geven: opleidingsbehoefte (A), eenduidige documentatie toezicht- en

handhavingszaken (B) en beheren dagelijkse gegevens keringen en informatiemanagement (C).

A Opleidingsbehoefte

Het blijkt dat we niet voor alle medewerkers uitgewerkt en vastgelegd hebben wat de

opleidingsbehoefte is binnen de verschillende zorgplichtactiviteiten. Dit geldt voor inspectie en

onderhoud. Dit zou bijvoorbeeld een risico kunnen vormen als we belangrijke zaken tijdens het

inspectieproces (buiten of op kantoor) niet onderkennen door het gebrek van kennis ergens binnen

het werkproces inspecteren.

De opleidingsbehoefte hebben we nog niet vanuit de werkprocessen opgesteld, maar binnen de

Strategische Personeelsplanning (SPP) van HHNK en in de individuele personeelsgesprekken wordt al

wel beoordeeld of medewerkers op het juiste kennisniveau zitten en er een opleidingsbehoefte

of -noodzaak is. Daarnaast is het actiepunt ondergebracht bij MT Waterveiligheid & Wegen voor

2018. Hiermee zijn we van mening dat het risico beheerst is.

B Eenduidige documentatie toezicht- en handhavingszaken

Toezicht slaat de controlegegevens niet in hetzelfde systeem (PowerBrowser) op als het systeem dat

Handhaving gebruikt. Het risico bestaat dat zo het centrale overzicht in toezichtzaken ontbreekt en

daardoor zaken worden gemist.

Om dit risico te beheersen is de implementatie van de mobiele applicatie van PowerBrowser bij

toezicht in gang gezet, zodat met één systeem gaat worden gewerkt. Dit actiepunt is ondergebracht

bij het MT Vergunningen, Handhaving, Inkoop, Juridische zaken & Grondzaken (VIJHG).

C Beheren dagelijkse gegevens keringen en informatiemanagementsysteem

Het beheer van de dagelijkse gegevens van de keringen (dijken, waterkerende kunstwerken en

bijvoorbeeld constructies) is al enkele jaren een aandachtspunt. Dit blijkt ook uit het

inspectierapport van de ILT. Er wordt door diverse afdelingen en projectteams met en aan deze

gegevens gewerkt, waarbij de eisen die aan de data gesteld worden vaak niet identiek zijn. Hierdoor

zijn de gegevens niet op alle vlakken volledig, juist en/of eenduidig. Daarnaast moeten we steeds

meer gegevens openbaar beschikbaar maken voor andere processen, organisaties en

belanghebbenden. Dat de gegevens correct moeten zijn, spreekt voor zich.

Door het niet op orde zijn van de gegevens lopen we onder andere een risico bij het bepalen van

waterveiligheidsrisico’s, maar ook op juridisch en financieel vlak kan dit risico's creëren. Om hier

verbeterstappen te zetten hebben we aan het werkproces 'Beheren dagelijkse gegevens' een

eigenaar toegekend en de uitwerking in gang gezet. Hierbij hanteren we een integrale aanpak voor

zowel de gegevens, het werkproces als wel het informatiemanagementsysteem. In 2018 stellen we

het plan van aanpak 'Gegevensmanagement waterveiligheid' vast en stellen we een

informatiemanager aan, met als doel om in 2023 ons databeheer op orde te hebben als de eerste

landelijke beoordelingsronde met het WBI2017 afgerond is. Het is wel zo dat we elk jaar

verbeterstappen zetten. We zullen jaarlijks een evaluatie uitvoeren. Daarnaast benoemen we dit

Page 45: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

45 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

onderwerp als vast onderdeel in de kwartaalrapportages van het MT Waterveiligheid & Wegen, zodat

we de voortgang goed kunnen monitoren en kunnen bijsturen waar noodzakelijk. Het risico

betreffende het ontbreken van continuïteit van bij data- en informatiemanagement betrokken

medewerkers is bekend bij de MT's, maar kent nog geen duidelijke beheersmaatregel. In 2018 stelt

het MT W&W een plan van aanpak op om hiermee om te gaan. Tot die tijd blijft het vooralsnog een

risico.

5.3 Kernboodschap

Vanuit Deel I, II en III komen we tot de volgende kernboodschap voor 2017:

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) concludeerde dat Hoogheemraadschap Hollands

Noorderkwartier in 2016 'nagenoeg in control' was in het uitvoeren van haar zorgtaak. Dit was een

mooie opmaat voor de doorontwikkeling ervan op de primaire waterkeringen in 2017. We

concluderen dat er ook in 2017 geen kritieke veiligheidsrisico's in de veiligheid van onze primaire

waterkeringen zijn. De risico's die er zijn, kennen een beheersmaatregel en worden aangepakt.

Daarnaast hebben diverse acties in 2017 ervoor gezorgd dat wij met tevredenheid terugkijken op

onze uitvoering van de zorgplicht en met een mooie opdracht voor 2018 van start gaan. In 2018

gaan we verder met werken aan ons informatiemanagementsysteem en dagelijks gegevensbeheer.

Vliegende start met beoordelen waterkeringen

Per 1 januari 2017 is de Waterwet gewijzigd en geldt een nieuwe normering voor onze primaire

waterkeringen. Als één van de eerste waterschappen in Nederland hebben we een vliegende start

gemaakt met het nieuwe Wettelijk Beoordelingsinstrumentarium (WBI2017) voor het uitvoeren van

een consequentieanalyse binnen het HWBP-project Balgzanddijk en Amsteldiepdijk. Daarnaast zijn

we gestart met het beoordelen van een duintraject en een dijktraject. Aanvullend hebben we voor

drie locaties (Nieuwe Diep te Den Helder, Oosterhaven te Enkhuizen en stroomgeul Kaaphoofd-

Marsdiep te Den Helder), die in de Waterveiligheidsrapportage 2016 opgenomen waren als risicovol,

het waterveiligheidsrisico bepaald met het WBI2017 en een bijpassend handelingsperspectief

uitgewerkt.

Beheer stapt door naar hoger niveau

Door het evalueren en verder uitwerken van de werkprocessen op onze zorgtaak is de

taakvolwassenheid binnen de organisatie toegenomen. Het gestructureerd vormgeven, inrichten en

volgen van de werkprocessen leidt tot een overzichtelijke en koersvaste aanpak waar

verantwoordelijkheden en taken duidelijk belegd zijn. Hiermee is ook een positieve stimulans

gegeven aan het verder ontwikkelen van risicogestuurd beheer en onderhoud.

Op zoek naar meer synergie in datastromen

Als organisatie zien we dat we meer kunnen halen uit de mogelijkheden die datamanagement en

(toekomstige) ICT-ontwikkelingen bieden. We zien kansen voor het optimaliseren van de

verbindingen binnen onze organisatie en met de omgeving. Hiervoor is het van groot belang dat we

volledige aandacht hebben voor het beheren van onze dagelijkse gegevens.

Werk aan de dijk gaat door

We zijn als beheerder elke dag op en rond onze waterkeringen te vinden om deze risicogestuurd te

inspecteren en te onderhouden. Daarnaast zijn we bezig met het voorbereiden van dijkversterkingen

Page 46: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

46 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

en de uitvoering ervan. Zo werken we elke dag aan veilige primaire waterkeringen ter bescherming

tegen het water om in Noord-Holland te kunnen leven onder zeeniveau.

5.4 Lessons learned en aanbevelingen

Onderstaande Tabel 5-1 is een bundeling van alle lessons learned en aanbevelingen vanuit de

verschillende delen van deze waterveiligheidsrapportage die in de tekst met een lampje ( ) zijn

aangeduid. De aanbeveling aan het MT Waterveiligheid & Wegen is om deze in 2018 op te pakken en

een eigenaar van de lijst aan te wijzen die hierop stuurt en dit monitort.

Tabel 5-1: Overzicht Lessons learned en aanbevelingen

Nr. Verwijzing Lesson learned / Aanbeveling

1 § 3.3.1 Het is aan te bevelen om de resultaten van alle toetsingen, beoordelingen en

versterkingsprojecten eenduidig in een geografisch informatiesysteem (GIS)

op te slaan en hier iemand verantwoordelijk voor te maken. Het is dan

eenvoudiger het overzicht te behouden en hier informatie uit te halen. De

verwachting is wel dat dit met de verwerking in het Waterveiligheidsportaal

steeds beter wordt gestandaardiseerd.

2 § 3.3.1 Het blijkt dat in diverse datasystemen verschillende aantallen kunstwerken

zitten. De aanbeveling is om hier actie op te zetten zodat we als HHNK over

een eenduidig overzicht beschikken.

3 § 3.3.2 Het blijkt dat veel schades (achterstallig onderhoud) opgelost moeten

worden door derden. Het consequent aanschrijven van derden op het niet

nakomen van de onderhoudsplicht, als wel de voortgang monitoren, is een

belangrijke aanbeveling voor 2018. Hierbij dient dan wel rekening te worden

gehouden met een toename van het aantal handhavingszaken.

4 § 3.3.2 Het blijkt dat de resultaten van de voor- en najaarsinspectie inclusief de

opvolging daarvan goed worden geregistreerd. Resultaten uit dagelijkse

inspecties worden op een afwijkende manier geregistreerd, afgehandeld en

opgeslagen. Dit maakt het lastig deze inzichtelijk te maken. Door de verdere

implementatie van ons assetmanagementsysteem (InforEAM) verwachten

we hier een grote slag met betrekking tot herleidbaarheid en uniforme

afhandeling te kunnen maken in 2018.

5 § 3.3.2 Om de afname van achterstallig onderhoud op HHNK-eigendommen vast te

houden, wordt aangeraden om hier bijvoorbeeld een performance indicator

(PI) aan te koppelen. Dit maakt het meetbaar, geeft aan dat we het

belangrijk vinden en brengt focus. Daarnaast ontstaat de mogelijkheid om te

sturen door het MT W&W op de PI en in te grijpen als de prestatie

achterblijft.

6 § 4.2.4 Vanuit de crisisbeheersingsorganisatie (CBO) is nadrukkelijk een noodzaak

geconstateerd om de stormdraaiboeken te herzien en te actualiseren. De

aanbeveling is dan ook om dit in 2018 op te pakken.

7 § 4.2.5 Voor 2018 wordt aanbevolen om alle vergunningen centraal te registreren

en de status ervan. Daarbij wordt sterk aangeraden om ook de

Page 47: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

47 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Nr. Verwijzing Lesson learned / Aanbeveling

toezichthouders volledig te laten werken met digitale verwerking van de

controles (bijvoorbeeld Power Browser mobiel). Hierdoor is er beter inzicht

in nog openstaande toezichtcontroles en eventuele risico’s.

8 § 4.3.1 Aanbevolen wordt om de risico’s vanuit aangrenzend areaal voor de eigen waterkeringen niet alleen binnen projecten op te pakken, maar structureel in

kaart te brengen over de projecten heen.

9 § 4.4.1 In het kader van professionalisering van de zorgplicht is eind 2017 een

tweetal handreikingen uitgekomen met de focus op gegevensbeheer.

Enerzijds een handreiking over wat te registreren (handreiking

beheerregister). Anderzijds een handreiking hoe te registreren (handreiking

informatieplan). De aanbeveling is om deze te gebruiken bij het verder

bouwen aan het informatiemanagementsysteem en dagelijks

gegevensbeheer.

10 § 4.4.2 Hoewel HHNK tevreden is over de aandacht die zaken in het kader van de

zorgplicht vragen en krijgen stijgt de behoefte aan meer continuïteit hierin

en het levend houden ervan. De aanbeveling is om in ieder geval

zorgplichtactiviteiten met de score 'matig' of 'slecht' terug te laten komen in

de kwartaalrapportages.

11 § 4.4.3 De huidige legger is nog niet gebaseerd op de nieuwe normering. De

aanbeveling is om dit met de tijd op te pakken. Het lijkt verstandig om dit

direct volgend te doen op een beoordeling van een normtraject.

12 § 4.5 In 2016 is er een dashboard ingericht om de stand van de organisatie in bij

te houden, echter deze is alleen maar gebruikt voor de oplevering van het

project Zorgplicht. Na de oplevering hiervan is er geen eigenaar aangesteld

om het dashboard bij te houden, waardoor deze niet meer actueel is. De

aanbeveling is om dit wel te doen, zodat weer een stap wordt gezet in de

richting van continu inzicht. Daarbij zal ook aandacht moeten zijn voor het

meetbaar maken van de zorgplichtactiviteit 'Beheren dagelijkse gegevens'.

13 § 4.5 Voor de staat van de organisatie hebben de proceseigenaren zelf de

zorgplichtactiviteiten beoordeeld. De aanbeveling is om dit volgend jaar ook

te laten auditen.

14 § 5.2 We hebben verschillende maatregelen beschreven om risico’s te beheersen. Hiervoor hebben we adviestabellen en prioriteitenkaarten opgesteld. Echter,

de verantwoordelijkheid voor het beheer van de lijst en kaarten, en dat deze

geüpdatet worden is niet centraal belegd. De aanbeveling is om dit in 2018

te organiseren.

15 § 5.2 Als HHNK hebben we voor het Nieuwe Diep Den Helder, Oosterhaven

Enkhuizen en stroomgeul Kaaphoofd-Marsdiep Den Helder met het WBI2017

het veiligheidsrisico geduid en van daaruit een handelingsperspectief

vormgegeven, bestaande uit monitoring en noodmaatregelen. Dit zijn mooie

voorbeelden hoe je gericht vanuit een beoordeling kunt komen tot een

risicogestuurd handelingsperspectief op maat voor een specifieke locatie. De

aanbeveling is om na de beoordeling van een normtraject op deze

Page 48: Waterveiligheidsrapportage 2017 - Inspectie waterkeringen · Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Waterveiligheidsrapportage 2017 Pagina 7 van 48 Datum 6 juni 2018 Registratienummer

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Waterveiligheidsrapportage 2017

Pagina

48 van 48

Datum

6 juni 2018

Registratienummer

18.154291

Nr. Verwijzing Lesson learned / Aanbeveling

gestructureerde wijze te komen tot een handelingsperspectief. Zo kan

gaandeweg het huidige risicogestuurd beheer en onderhoud voor de korte

termijn aangepast worden op de laatste inzichten en gerelateerd aan de

nieuwe normering.