Waterveiligheidsrapportage 2017
De staat van de primaire waterkeringen en de zorgtaak
Coördinator
Erik Vastenburg
Auteurs
Kimm van Gaalen
Erik Vastenburg
Opdrachtgever
Vivian Gommers
Registratienummer
18.154291
Datum
19 juni 2018
Versie
1.5
Status
Concept
Afdeling
Waterveiligheid & Wegen
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Logboek wijzigingen
Datum Versie Wijziging Aandrager Akkoord
07-05-2018 Versie 1.0 - E. Vastenburg K. van Gaalen
E. Vastenburg
07-05-2018 Versie 1.1 Algemene en tekstuele wijzigingen
V. Gommers E. Vastenburg
08-05-2018 Versie 1.2 Tekstuele en lay-out wijzigingen
K. van Gaalen E. Vastenburg
23-05-2018 Versie 1.3 Wijzigingen tgv bespreking MT W&W Wijzigingen tgv collegiale reviews Allen bijgehouden in wijzigingen tabel
S. Foeken P.Leijgraaf M.J. van de Vondervoort
E. Vastenburg
04-06-2018 Versie 1.4 Wijzigingen tgv bespreking MT Water Wijzigingen tgv bespreking Portefeuillehouder
MT Water K. Stam
E. Vastenburg
18-06-2018 Versie 1.5 Wijzigingen tgv review BDS
A. Langenacker E. Vastenburg
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Inhoudsopgave
1 Samenvatting 6
2 Inleiding 9
3 Deel I: Staat van de waterkering 12
3.1 Inleiding 12
3.2 Uitgangspunten voor staat van het areaal 14
3.3 Toestandsindicatoren primaire waterkeringen 14
3.3.1 Verschil norm en actuele toestand 14 3.3.2 Resultaten inspectie en toezicht 19 3.3.3 Bediening en proefsluitingen (kunstwerken) 22 3.3.4 Waarnemingen en acties op basis van handhaving 23
3.4 Conclusie staat van het areaal 24
4 Deel II: Staat van de organisatie 26
4.1 Inleiding 26
4.2 Operationele activiteiten 26
4.2.1 Inspectie van de primaire waterkering 26 4.2.2 Onderhoud van de primaire waterkering 28 4.2.3 Bediening waterkerende kunstwerken 29 4.2.4 Calamiteitenzorg 30 4.2.5 Vergunningverlening 31 4.2.6 Toezicht en handhaving 33 4.2.7 Beheren dagelijkse gegevens kering 35
4.3 Generieke activiteiten 36
4.3.1 Lange termijn en over de grenzen 36 4.3.2 Kennismanagement 36
4.4 Ondersteunende activiteiten 37
4.4.1 Informatiemanagementsysteem 37 4.4.2 Verantwoording over de resultaten 37 4.4.3 Juridisch register waterstaatswerken 38
4.5 Conclusie staat van de organisatie 38
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
5 Deel III: Hoofdbevindingen en kernboodschap 41
5.1 Inleiding 41
5.2 Veiligheidsborging 41
5.3 Kernboodschap 45
5.4 Lessons learned en aanbevelingen 46
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
6 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
1 Samenvatting
Kernboodschap Waterveiligheidsrapportage 2017
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) concludeerde dat Hoogheemraadschap Hollands
Noorderkwartier in 2016 'nagenoeg in control' was in het uitvoeren van haar zorgtaak. Dit was
een mooie opmaat voor de doorontwikkeling ervan op de primaire waterkeringen in 2017. We
concluderen dat er ook in 2017 geen kritieke veiligheidsrisico's in de veiligheid van onze primaire
waterkeringen zijn. De risico's die er zijn, kennen een beheersmaatregel en worden aangepakt.
Daarnaast hebben diverse acties in 2017 ervoor gezorgd dat wij met tevredenheid terugkijken op
onze uitvoering van de zorgplicht en met een mooie opdracht voor 2018 van start gaan. In 2018
gaan we verder met werken aan ons informatiemanagementsysteem en dagelijks
gegevensbeheer.
Vliegende start met beoordelen waterkeringen
Per 1 januari 2017 is de Waterwet gewijzigd en geldt een nieuwe normering voor onze primaire
waterkeringen. Als één van de eerste waterschappen in Nederland hebben we een vliegende start
gemaakt met het nieuwe Wettelijk Beoordelingsinstrumentarium (WBI2017) voor het uitvoeren
van een consequentieanalyse binnen het HWBP-project Balgzanddijk en Amsteldiepdijk. Daarnaast
zijn we gestart met het beoordelen van een duintraject en een dijktraject. Aanvullend hebben we
voor drie locaties (Nieuwe Diep te Den Helder, Oosterhaven te Enkhuizen en stroomgeul
Kaaphoofd-Marsdiep te Den Helder), die in de Waterveiligheidsrapportage 2016 opgenomen waren
als risicovol, het waterveiligheidsrisico bepaald met het WBI2017 en een bijpassend
handelingsperspectief uitgewerkt.
Beheer stapt door naar hoger niveau
Door het evalueren en verder uitwerken van de werkprocessen op onze zorgtaak is de
taakvolwassenheid binnen de organisatie toegenomen. Het gestructureerd vormgeven, inrichten
en volgen van de werkprocessen leidt tot een overzichtelijke en koersvaste aanpak waar
verantwoordelijkheden en taken duidelijk belegd zijn. Hiermee is ook een positieve stimulans
gegeven aan het verder ontwikkelen van risicogestuurd beheer en onderhoud.
Op zoek naar meer synergie in datastromen
Als organisatie zien we dat we meer kunnen halen uit de mogelijkheden die datamanagement en
(toekomstige) ICT-ontwikkelingen bieden. We zien kansen voor het optimaliseren van de
verbindingen binnen onze organisatie en met de omgeving. Hiervoor is het van groot belang dat
we volledige aandacht hebben voor het beheren van onze dagelijkse gegevens.
Werk aan de dijk gaat door
We zijn als beheerder elke dag op en rond onze waterkeringen te vinden om deze risicogestuurd
te inspecteren en te onderhouden. Daarnaast zijn we bezig met het voorbereiden van
dijkversterkingen en de uitvoering ervan. Zo werken we elke dag aan veilige primaire
waterkeringen ter bescherming tegen het water om in Noord-Holland te kunnen leven onder
zeeniveau.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
7 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Als hoogheemraadschap beheren wij 268 kilometer genormeerde primaire waterkeringen, waarvan
90 km zandige kust. In deze waterveiligheidsrapportage (WVR) wordt teruggekeken op het acteren
van de organisatie in het kader van de zorgplicht. Hierbij richten we ons alleen op de primaire
waterkeringen. De regionale keringen hebben een eigen verantwoordingsspoor.
Als HHNK willen we aantoonbaar in control zijn. Hierbij gaat het erom dat we voldoen aan de
wettelijke eisen voor waterveiligheid en een adequaat beheer en onderhoud van onze waterkeringen
hebben. Daarvoor is het van groot belang dat de verschillende werkprocessen (inspecteren,
beoordelen, versterken en beheer & onderhoud keringen) goed zijn ingericht. Daarnaast dient de
zogenaamde Plan-Do-Check-Act (PDCA) cyclus volledig doorlopen te worden.
Om aan te tonen dat we in control zijn en om de PDCA-cyclus volledig te doorlopen, schrijven we
deze WVR. Daarmee willen we bestuur en directie informeren over de waterveiligheid van ons
areaal. Daarnaast willen we onze toezichthouder de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT)
meenemen in hoe HHNK de zorgplicht invult. Tot slot willen we onze bewoners en partners in de
regio inzicht bieden in hoe HHNK de waterveiligheid borgt.
Kijkende naar de staat van onze waterkeringen concluderen we dat er, net als in 2016, ook in 2017
geen kritieke waterveiligheidsrisico's in de veiligheid van onze primaire waterkeringen zijn.
Daarnaast is te zien dat een merendeel van de waterkeringen en waterkerende kunstwerken die
volgens eerdere toetsrondes niet aan de norm voldoen inmiddels in voorbereiding voor versterking
zitten of momenteel versterkt worden vanuit het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Voor
de afgekeurde keringen en waterkerende kunstwerken hebben we bepaald welke risicogestuurde
beheersmaatregelen een bijdrage kunnen leveren aan het verhogen van de waterveiligheid in de
periode totdat ze versterkt zijn. Daarnaast hebben we het 'Inspectieplan Waterveiligheid 2017' en
'Inspectieprotocol extreme omstandigheden' opgesteld. In deze documenten is onder andere
opgenomen wanneer we gaan inspecteren. Daarbij gaat onze prioriteit uit naar die keringen die
afgekeurd zijn in de toetsing en keringen waar relevante schades zijn geconstateerd. Dit hebben we
vastgelegd in zogenaamde prioriteitenkaarten. Hierin zijn per faalmechanisme het toetsoordeel en
relevante schades aangegeven, zodat we weten waar, wanneer en waarop we moeten inspecteren
ten tijde van extreme omstandigheden. Met deze maatregelen zijn we in control op die strekkingen
die nog niet aan de norm voldoen en/of schade vertonen.
Vanuit de Waterveiligheidsrapportage 2016 kwamen vier locaties naar voren die extra aandacht
vroegen. Eén van deze locaties ligt langs het Noordzeekanaal: de Landsmeerderdijk. Door de
aanpassing van de status van de waterkeringen langs het Noordzeekanaal van primaire naar
regionale kering valt deze nu buiten de scope van deze rapportage. Overigens pakken we deze
locatie wel op binnen een dijkversterking en monitoren we de locatie. De andere locaties betreffen
het Nieuwe Diep te Den Helder, Oosterhaven te Enkhuizen en stroomgeul Kaaphoofd-Marsdiep te
Den Helder. Om na te gaan of daadwerkelijk een waterveiligheidsrisico aanwezig is, zijn we voor al
deze locaties gestart met het uitvoeren van een beoordeling met behulp van het Wettelijk
Beoordelingsinstrumentarium 2017. Het bleek dat de locaties niet aan de norm voldoen, daarom
hebben we per locatie een handelingsperspectief beoordeling uitgewerkt, bestaande uit monitoring
en (nood)maatregel. Hiermee zijn we in control.
Als organisatie stellen we ons de vraag of we voldoende ingericht zijn om aantoonbaar in control te
zijn? Met andere woorden: hoe geeft HHNK invulling aan haar zorgtaak? Hiervoor maken we gebruik
van een kwalitatieve beoordeling en gaan we na of wij ons werk uitvoeren conform de door ons zelf
gestelde normen en procesafspraken. Om tot een oordeel te komen rapporteren we over de twaalf
zorgplichtactiviteiten, zoals door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) in
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
8 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
samenspraak met de waterschappen opgesteld zijn. Daarbij onderscheiden we operationele,
generieke en ondersteunende activiteiten (zie Tabel 1-1). Ten opzichte van 2016 zijn we verder
gegroeid in onze taakvolwassenheid door het verder uitwerken en evalueren van onze
werkprocessen.
Net als in 2016 is het belangrijkste aandachtspunt uit de inventarisatie het beheer van de dagelijkse
gegevens van onze keringen (dijken, kunstwerken en constructies). Dit blijkt ook uit het ILT-
inspectierapport 'Zorgplicht Primaire Waterkeringen'. Er wordt door diverse afdelingen en
projectteams met en aan deze gegevens gewerkt, waarbij de eisen die aan de data gesteld worden
vaak niet identiek zijn. Hierdoor zijn de gegevens niet op alle vlakken volledig, juist en/of eenduidig.
Daarnaast moeten we steeds meer gegevens openbaar beschikbaar stellen voor andere processen,
instanties en belanghebbenden. Dat de gegevens correct moeten zijn spreekt voor zich.
Als de gegevens niet op orde zijn, lopen we onder andere een risico bij het bepalen van het
waterveiligheidsrisico’s, maar ook op juridisch en financieel vlak kan dit risico's creëren. Om hierin verbeterstappen te zetten, hebben we aan het werkproces 'Beheren dagelijkse gegevens'
een eigenaar toegekend om dit uit te werken. Hierbij hanteren we een integrale aanpak voor zowel
de gegevens, het werkproces als ook het informatiemanagementsysteem. In 2018 stellen we het
plan van aanpak 'Gegevens management waterveiligheid' vast en stellen we een informatiemanager
aan, met als doel om in 2023 ons databeheer op orde te hebben als de eerste landelijke
beoordelingsronde met het WBI2017 is afgerond. Het is wel zo dat we elk jaar verbeterstappen
zetten. Daarbij zullen we jaarlijks een evaluatie uitvoeren en maken we het onderwerp een vast
onderdeel in de kwartaalrapportages van het managementteam (MT) Waterveiligheid & Wegen,
zodat we de voortgang goed kunnen monitoren en kunnen bijsturen waar noodzakelijk. Het risico
betreffende het ontbreken van continuïteit van medewerkers betrokken bij data- en
informatiemanagement is bekend bij de betreffende MT's, maar kent nog geen duidelijke
beheersmaatregel. In 2018 stelt het MT W&W een plan van aanpak op om hiermee om te gaan. Tot
die tijd blijft het vooralsnog een risico.
Tabel 1-1: Samenvattende tabel beoordeling inrichting Zorgplicht
Inrichting Zorgplicht
‘Eis’ uit ‘Kader Zorgplicht’ Inrichting Uitvoering
Activiteiten gericht op de operationele uitvoering
1. Inspectie Goed Goed
2. Onderhoud Goed Goed
3. Bediening waterkerende kunstwerken Goed Goed
4. Calamiteitenzorg Goed Goed
5. Vergunningverlening Goed Goed
6. Toezicht en handhaving Goed Goed
7. Beheren dagelijkse gegevens kering Matig Matig
Activiteiten van generieke aard
8. Lange termijn en over de grenzen Goed Goed
9. Kennismanagement Goed Goed
Activiteiten ondersteunend aan de operationele uitvoering
10. Informatiemanagementsysteem Matig Matig
11. Verantwoording over de resultaten Goed Goed
12. Juridisch register waterstaatswerken Goed Goed
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
9 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
2 Inleiding
U heeft de Waterveiligheidsrapportage 2017 van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
(HHNK) in handen. Deze heeft als peildatum 31 december 2017.
Als hoogheemraadschap beheren wij 268 kilometer genormeerde primaire waterkeringen, waarvan
90 km zandige kust. In deze waterveiligheidsrapportage (WVR) wordt teruggekeken op het acteren
van de organisatie in het kader van de zorgplicht. Hierbij richten we ons alleen op de primaire
waterkeringen. De regionale keringen hebben een eigen verantwoordingsspoor.
Als HHNK willen we aantoonbaar in control zijn. Hierbij gaat het erom dat we voldoen aan de
wettelijke eisen voor waterveiligheid en een adequaat beheer en onderhoud van onze waterkeringen
hebben. Daarvoor is het van groot belang dat de verschillende werkprocessen (inspecteren,
beoordelen, versterken en beheer & onderhoud keringen) goed zijn ingericht. Daarnaast dient de
zogenaamde Plan-Do-Check-Act (PDCA) cyclus volledig doorlopen te worden.
Om aan te tonen dat we in control zijn en om de PDCA-cyclus volledig te doorlopen schrijven we
deze WVR. Daarmee willen we bestuur en directie informeren over de waterveiligheid van ons
areaal. Daarnaast willen we onze toezichthouder (de ILT) meenemen in hoe HHNK de zorgplicht
invult. Tot slot willen we onze bewoners en partners in de regio inzicht bieden in hoe HHNK de
waterveiligheid borgt.
Deze WVR bestaat uit drie delen (zie Figuur 2-1).
Figuur 2-1: Schematische weergave samenhang onderdelen waterveiligheidsrapportage
In het eerste deel (vanaf pagina 11) wordt het veiligheidsbeeld van de primaire waterkeringen
gepresenteerd. Daarbij wordt de samenhang van beoordeling, inspectie, onderhoud, versterking en
handhaving beschreven.
In het tweede deel (vanaf pagina 25) wordt een beeld gegeven van de staat van de organisatie. Een
groot aantal onderdelen van de organisatie is direct of indirect betrokken bij de zorgplicht. Het
handelen binnen deze onderdelen wordt gaandeweg steeds taakvolwassener. Hierbij zetten we in op
het continu verbeteren van inzicht in de waterveiligheidsrisico's en de herleidbaarheid hiervan. Deze
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
10 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
rapportage geeft zicht op de inrichting van de activiteiten en mate van uitvoering en verankering
ervan in de organisatie.
Het laatste deel (vanaf pagina 40) bundelt de hoofdbevindingen uit deel I en II en geeft
aanbevelingen voor de opvolging ervan.
De waterveiligheidsrapportage 2017 borduurt voort op de rapportage van 2016 en de daaruit
vormgegeven (beheers)maatregelen, maar verschilt wel qua vorm. Een belangrijke reden hiervoor is
de in 2017 uitgebrachte landelijke handreiking voor het opstellen van een WVR. We zijn van mening
dat de daarin gepresenteerde handvatten leiden tot een betere structuur en leesbaarheid van de
rapportage. Daarnaast wordt het vergelijken tussen de verschillende jaarlijkse
waterveiligheidsrapportages van HHNK hierdoor in de toekomst eenvoudiger. Dit vergelijk was dit
jaar lastiger te maken met de versie van 2016 door het verschil in vorm en gewijzigde aanpak.
Tijdens het schrijven van deze WVR hebben we ons ook laten inspireren door landelijke
voorbeelden1.
Dit is de tweede WVR die we als HHNK schrijven. Ook tijdens dit proces doen we veel ervaring op.
De van belang zijnde geleerde lessen en aanbevelingen hebben we in dit document aangegeven met
een lampje ( ), zodat we de komende jaren onze werkprocessen en de WVR steeds verder kunnen
ontwikkelen. Voor het overzicht zijn alle punten ook opgenomen in Tabel 5-1 op pagina 46.
Tot slot: De waterveiligheidsrapportage heeft niet tot doel de stand van zaken van de beoordeling,
projecten, enzovoort weer te geven; dat is de taak van de verschillende processen. In deze
rapportage gaat het enkel om de analyse en presentatie van gegevens uit deze processen. Voor de
totstandkoming van deze WVR is dan ook intensief gebruikgemaakt van gegevens aangedragen door
de verschillende proceseigenaren en nauw betrokken collega's, bijvoorbeeld assetmanagers,
handhavers et cetera.
1 Op de Internetpagina van Inspectiewaterkeringen is de handreiking “Rapportage zorgplicht” te vinden en verschillende
voorbeelden: http://www.inspectiewaterkeringen.nl
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
11 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Deel I
Staat van de waterkering
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
12 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
3 Deel I: Staat van de waterkering
3.1 Inleiding
In 2050 moeten alle primaire waterkeringen in Nederland voldoen aan de nieuwe normen die sinds
1 januari 2017 van kracht zijn. De nieuwe normen zijn via een wetswijziging vastgelegd in de
Waterwet. Met de nieuwe normeringen geldt er een basisbeschermingsniveau voor iedereen in
Nederland. Daarnaast worden gebieden waar veel slachtoffers kunnen vallen of waar het risico op
economische schade groot is, extra beschermd (hogere norm). Met de nieuwe aanpak is de
bescherming meer op maat2.
Bij de oude norm moest de waterkering hoog en sterk zijn om een bepaalde waterstand te keren.
Hierbij werkten we aan de hand van een overschrijdingsfrequentie van een waterstand, bijvoorbeeld
1/4.000. De norm gold voor een dijkring en gaf eisen op dijkvakniveau. Met de nieuwe norm heeft
de waterkering een faalkans. Dit is de kans waarbij de waterkering mag falen, bijvoorbeeld 1/3.000.
De nieuwe norm is afgeleid voor een zogenaamd normtraject en geeft hiervoor de eisen. In totaal
zijn er 183 normtrajecten in Nederland. Voor de indeling van een normtraject is gekeken naar het
gebied dat kan overstromen, naar de omvang van de gevolgen, de aard van de bedreiging en de
lengte van de normtrajecten.
In 2017 had HHNK veertien normtrajecten in beheer (zie Figuur 3-1). Wanneer we in deze WVR naar
een normtraject verwijzen, gebruiken we een # met het normtrajectnummer erachter. Bijvoorbeeld:
de Wieringerzeewering zal aangeduid worden als #12-1. Daarnaast valt op dat het Noordzeekanaal
en Wieringermeer C-Kering niet opgenomen zijn in Figuur 3-1. Dit komt omdat deze C-keringen
begin 2017 de status van regionale waterkering hebben gekregen.
2 Voor meer informatie over de nieuwe normering zijn de volgende websites aan te bevelen:
https://www.helpdeskwater.nl/onderwerpen/waterveiligheid/primaire/nieuwe-normering/
http://www.hoogwaterbeschermingsprogramma.nl/Nieuwe+normering/default.aspx
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
13 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Figuur 3-1: Normtrajecten in beheer bij HHNK
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
14 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
3.2 Uitgangspunten voor staat van het areaal
Om een uitspraak te kunnen doen over de staat van onze primaire waterkeringen gebruiken we de
gegevens afkomstig uit werkprocessen die in het kader van de zorgplicht zijn opgesteld. Daarnaast
gebruiken we de belangrijkste gegevens, die direct raken aan de toestandsindicatoren (zie §3.3),
zoals:
1. Resultaten van de derde (verlengde) toetsronde;
2. Voortgangsrapportages Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP);
3. Resultaten van inspectie en uitgevoerd onderhoud;
4. Resultaten van het bedienen van waterkerende kunstwerken;
5. Resultaten van vergunningverlening en handhavingsactiviteiten;
6. Waterveiligheidsrapportage 2016.
3.3 Toestandsindicatoren primaire waterkeringen
Om na te gaan waar we mogelijk een (te) hoog waterveiligheidsrisico lopen, maken we gebruik van
zogenaamde toestandsindicatoren. Voor de totstandkoming van deze WVR onderscheiden we de
onderstaande:
Het verschil tussen de wettelijke veiligheidsnorm en de actuele toestand, ofwel de resultaten
van de beoordeling, toetsing en het versterkingsprogramma (zie §3.3.1)
De waarnemingen en acties uit de inspecties van de waterkeringen (zie §3.3.2)
De waarnemingen en acties uit de bediening en proefsluitingen van kunstwerken (zie §3.3.3)
De waarnemingen en acties op basis van handhaving (zie §3.3.4)
Deze toestandsindicatoren scoren we niet kwantitatief, maar in de vorm van ‘groen’, ‘oranje’ of ‘rood’, zoals in onderstaande Tabel 3-1 weergegeven. Wanneer we een score ‘oranje’ of ‘rood’ hebben toegekend, lichten we toe wat de afwijking inhoudt. In Deel III (§5.2) geven we aan hoe we
deze risico’s beheersen. Tabel 3-1: Kleurencodering score toestandsindicatoren.
Groen Er zijn geen risico’s, alles is op orde.
Oranje Er is een risico opgetreden, maar er wordt op gehandeld zodat het risico
beheersbaar is.
Rood
Er is een risico met betrekking tot de waterkerende functie en er konden
onvoldoende adequate maatregelen getroffen worden binnen de gestelde
termijn(en).
3.3.1 Verschil norm en actuele toestand
Om de afstand tot de norm te kunnen bepalen gebruikt HHNK per 1 januari 2017 het Wettelijk
Beoordelingsinstrumentarium (WBI2017). Dit is bij wet verplicht. Als HHNK willen we de eerste
beoordelingsronde (LBO1) zoveel mogelijk zelf uitvoeren. Dit heeft verschillende redenen. Allereerst
doen we op deze wijze veel ervaring op met het nieuwe instrumentarium en leren we onze dijken
nog beter kennen. Daarnaast krijgen we zo veel beter zicht op de databehoefte en het werkproces
van de beoordeling. Tot slot blijven we een sterke gesprekspartner bij de doorontwikkeling van het
instrumentarium. Voor zeer specialistische delen van een normtraject, bijvoorbeeld
damwandconstructies, huren we in de meeste gevallen externe expertise in.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
15 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Als één van de eerste waterschappen in Nederland hebben we een vliegende start gemaakt met het
WBI2017 door het uitvoeren van een consequentieanalyse binnen het HWBP-project Balgzanddijk en
Amsteldiepdijk3 (zie Figuur 3-1, #13-5). Daarnaast zijn we gestart met het beoordelen van een
duintraject (#13-3), een dijktraject (#12-2) en een drietal locaties welke afgelopen jaar in de
WVR2016 was opgenomen als risicovol: Nieuwe Diep te Den Helder, Marsdiep-Kaaphoofd te Den
Helder en Oosterhaven te Enkhuizen. De verwachting is dat we de resultaten van de beoordeling van
de normtrajecten #13-3 en #12-2 in 2018 bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT)
aanbieden ter acceptatie. Het Nieuwe Diep (#13-4), Kaaphoofd-Marsdiep (#13-4) en Oosterhaven
(#13-6) volgen later, wanneer we de gehele normtrajecten (waarbinnen zij vallen) beoordeeld
hebben (#13-4: 2019 en #13-6: 2020).
Omdat we feitelijk nog geen officieel oordeel hebben vanuit LBO1 en we ook ter plaatse van
verschillende normtrajecten dijkversterkingen uitvoeren, hanteren we de onderstaande aanpak
(stapeling) om de actuele toestand van onze primaire waterkeringen inzichtelijk te maken (zie
Figuur 3-2).
In eerste instantie gaan we uit van het veiligheidsoordeel van de derde (verlengde) toetsronde
(LTR3+) voor alle normtrajecten. Als een (deel van een) normtraject in een HWBP-project zit, dan
vervangen we het toetsresultaat met het kenmerk dat het traject in een versterkingsproject. Dit
geldt ook voor de kunstwerken. Deze trajecten en kunstwerken voldoen dus nog niet aan de norm,
maar worden wel op korte termijn versterkt. In het geval een normtraject reeds is versterkt, maar
nog niet beoordeeld, dan werken we het voorgaande resultaat bij met deze melding. De verwachting
is dat deze trajecten aan de norm voldoen omdat onder andere met (zwaardere) toekomstige
belastingen gerekend is. Als een normtraject een officieel oordeel heeft in het kader van LBO1, dan
kennen we dit oordeel toe aan het normtraject.
Figuur 3-2: Schematische weergave totstandkoming veiligheidsoordeel van een normtraject binnen deze WVR.
3 Artikel over HHNK aan de slag met het nieuwe Wettelijk beoordelingsinstrumentarium 2017:
https://magazines.deltacommissaris.nl/deltanieuws/2017/03/waterveiligheid-2
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
16 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
In Figuur 3-3 is het resultaat van bovengenoemde stapeling weergegeven. Dit hebben we vervolgens
in getallen uitgewerkt in Tabel 3-2. Voor het overzicht hebben we het resultaat van de kunstwerken
apart weergegeven in Figuur 3-4 en Tabel 3-3.
Ook volgende jaren hanteren we deze aanpak. Lopende de tijd zullen de dijkversterkingen afgerond
worden en de LBO1 loopt door tot 2023. Op dat moment hebben we al onze waterkeringen officieel
beoordeeld op basis van de geldende systematiek en zijn zij voorzien van een veiligheidsoordeel ten
opzichte van de nieuwe overstromingskansnormen. Tot die tijd weten we dus nog niet exact de
afstand tot de (nieuwe) norm, maar hanteren we nog (deels) het oude toetsresultaat. Tot op heden
is de verwachting dat dit binnen ons beheergebied niet tot heel grote verschillen gaat leiden in het
veiligheidsbeeld.
Tabel 3-2: Veiligheidsbeeld genormeerde dijken
Veiligheidsoordeel dijken
Veiligheidsoordeel 2017
Omschrijving km %
Voldoet aan de norm (LTR3+) 105 39,1
Voldoet niet aan de norm (LTR3+) 2 0,8
Voldoet aan de norm (LBO1) 0 0
Voldoet niet aan de norm (LBO1) 0 0
Nader onderzoek nodig 6 2,1
Recent versterkt nog niet beoordeeld 54 20,1
In versterkingsprogramma HWBP 102 37,9
Totaal 268 100
Tabel 3-3: Veiligheidssituatie kunstwerken
Veiligheidsoordeel kunstwerken
Veiligheidsoordeel 2017
Omschrijving aantal %
Voldoet aan de norm (LTR3+) 35 40
Voldoet niet aan de norm (LTR3+) 8 9
Voldoet aan de norm (LBO1) 0 0
Voldoet niet aan de norm (LBO1) 0 0
Nader onderzoek nodig 13 15
In versterkingsprogramma HWBP 31 36
Totaal 87 100
Vanuit bovenstaande figuren en tabellen volgt dat een merendeel van onze waterkeringen en
waterkerende kunstwerken inmiddels in voorbereiding voor versterking door het HWBP zitten. Op
basis van de uitgevoerde inventarisatie concluderen we dat vanuit de toestandsindicator ‘Verschil
norm en actuele toestand’ geen nieuwe waterveiligheidsrisico’s naar boven zijn gekomen ten
opzichte van de WVR2016. Feitelijk is deze indicator ongewijzigd (nog geen officiële LBO1
beoordeling). Voor de mogelijke risico’s zijn in de WVR2016 al wel beheersmaatregelen genomen.
Een aantal is in 2017 verder uitgewerkt. Hier wordt in Deel III (§5.2) bij stilgestaan, waarbij extra
aandacht uitgaat naar de locaties: Nieuwe Diep te Den Helder, Marsdiep-Kaaphoofd te Den Helder en
Oosterhaven te Enkhuizen, omdat in de WVR2016 voor deze locaties extra aandacht werd gevraagd.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
17 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Figuur 3-3: Veiligheidsbeeld primaire waterkeringen 2017
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
18 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Figuur 3-4: Veiligheidsbeeld kustwerken in primaire waterkering 2017
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
19 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Ter verduidelijking: de rode stukjes in Figuur 3-3 zijn ook gepresenteerd in de WVR2016. Deze delen
vallen niet binnen een HWBP-versterkingsproject, maar kennen wel een (beheer)maatregel. Omdat
deze stukken nog niet (officieel) beoordeeld zijn, kleuren ze nu nog rood op de kaart. Echter, we
schatten in dat hier geen waterveiligheidsrisico is en dat deze delen lopende de wettelijke
beoordeling in 2023 allemaal groen zijn (aan de norm voldoen).
Voor de in Figuur 3-4 rood weergegeven kunstwerken geldt feitelijk hetzelfde. Voor deze
kunstwerken hebben we een nadere risico-inschatting gemaakt en beheersmaatregelen (meestal
aanpassing sluitingsprotocol) getroffen. Dit is ook de reden dat ze niet in het HWBP-
versterkingsprogramma zitten. Daarnaast hebben we een eerste verkenning uitgevoerd met het
WBI2017. Daaruit komt het beeld naar voren dat alle kunstwerken aan de norm zullen voldoen als
deze beoordeeld zijn in 2023. De Stontelerkeersluis ten zuiden van Den Oever vergt nog wel nader
onderzoek. Dit voeren we uit binnen de lopende beoordeling van normtraject #12-2 in 2018.
Het blijkt overigens lastig te zijn een exact eenduidig totaalbeeld te geven van de resultaten van de
toetsing/beoordeling en de (lopende) dijkversterkingen en dan vooral het aantal kilometers en het
aantal kunstwerken. Een reden hiervoor is dat de voortgang van toetsing/beoordeling en het
versterkingsprogramma intern niet op één plaats (bijvoorbeeld in een geografisch
informatiesysteem) eenduidig is vastgelegd. Het gevolg is dat de afleiding van lengtes en aantallen
uit de verschillende datasystemen leidt tot (kleine) verschillen. Daarbij geldt dat de scope van een
versterkingsproject niet per definitie hetzelfde is als de lengte van een afgekeurde kering. De scope
van de verschillende HWBP-projecten verandert nog de komende periode. Dit komt omdat we bezig
zijn met actualiseren van het versterkingsprogramma en dit goed vast te leggen, zowel met het
landelijk HWBP-programmabureau als intern. Vervolgens zal dit, net als de beoordeling, formeel
vastgelegd worden in het Waterveiligheidsportaal4. De gepresenteerde getallen betreffen dus een
momentopname op 31 december 2017. Daarnaast wordt in sommige projecten tijdens de
(vervroegde) verkenningsfase een consequentieanalyse uitgevoerd op basis van het WBI2017. Dit
kan nog invloed hebben op het aantal kilometers dat wel of niet voldoet aan de
overstromingskansnorm.
Het is aan te bevelen om de resultaten van alle toetsingen, beoordelingen en
versterkingsprojecten eenduidig in een geografisch informatiesysteem (GIS) op te slaan
en hier iemand verantwoordelijk voor te maken. Het is dan eenvoudiger het overzicht te
behouden en hier informatie uit te halen. De verwachting is wel dat dit met de verwerking
in het Waterveiligheidsportaal steeds beter gestandaardiseerd wordt.
Het blijkt dat in diverse datasystemen verschillende aantallen kunstwerken zitten. De
aanbeveling is om hier actie op te zetten zodat we als HHNK over een eenduidig overzicht
beschikken.
3.3.2 Resultaten inspectie en toezicht
Het komen tot een waterveiligheidsoordeel van onze primaire waterkeringen is geen theoretisch
proces dat alleen vanuit kantoor gerealiseerd wordt. Om een degelijke uitspraak te kunnen doen
inspecteren we heel gericht tweemaal per jaar onze dijken en duinen op eventuele schades; de
4 Het landelijk Waterveiligheidsportaal is voor iedereen vrij toegankelijk:
https://waterveiligheidsportaal.nl/#/nss/nss/assessment
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
20 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
zogenaamde voor- en najaarsinspectie (zie Figuur 3-5). Daarnaast hebben we ons dagelijks toezicht.
Het mag vanzelf spreken dat we onze ogen en oren ook dan openhouden voor eventuele schades of
afwijkingen. Daarbij hebben we extra aandacht voor afgekeurde waterkeringen en (geplande)
dijkversterking door HWBP, totdat ze versterkt en beoordeeld zijn.
Figuur 3-5: Dijkinspecteurs inspecteren de primaire waterkering
In het geval van een waargenomen schade, bijvoorbeeld het ontbreken van een steen in de
dijkbekleding, kennen we een urgentieklasse toe op basis van een risico-inschatting. Hierbij gaan we
na in hoeverre de schade een risico oplevert voor de standzekerheid van de waterkering, maar
hebben we ook oog voor andere belangen als natuur, medegebruik en imago. Uit deze exercitie
volgt hoe snel de schade hersteld moet worden. In onderstaande Tabel 3-4 zijn de verschillende
urgentieklassen beschreven.
Tabel 3-4: Urgentieklassen uit de handreiking Inspectie waterkeringen
Urgentieklasse Type herstel Omschrijving
I Spoedherstel De geconstateerde afwijking brengt de
sterkte/standzekerheid van de waterkering direct in gevaar.
Herstel dient met spoed (1 - 2 dagen) te worden uitgevoerd.
II Urgent herstel De geconstateerde afwijking brengt de
sterkte/standzekerheid van de waterkering niet direct in
gevaar. De afwijking heeft echter wel de potentie om op
korte termijn te verergeren waardoor de standzekerheid wél
in gevaar komt of waardoor de herstelkosten significant
zullen toenemen. Herstel dient met urgentie (1 – 2
maanden) te worden uitgevoerd.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
21 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Urgentieklasse Type herstel Omschrijving
III Herstel vóór
gesloten
seizoen
De geconstateerde afwijking brengt de
sterkte/standzekerheid van de waterkering niet direct in
gevaar en heeft niet de potentie om op korte termijn te
verergeren. Door de afwijking komt de standzekerheid van
de waterkering onder maatgevende omstandigheden wél in
gevaar. Herstel dient daarom te worden uitgevoerd vóór
aanvang van het gesloten seizoen.
IV Prognose De geconstateerde afwijking brengt de standzekerheid van
de waterkering niet direct in gevaar, heeft niet de potentie
om op korte termijn te verergeren en de
sterkte/standzekerheid van de waterkering onder
maatgevende omstandigheden komt niet in gevaar. Het
herstel kan op langere termijn plaatsvinden. Er moet een
verdere prognose worden opgesteld
In deze WVR stellen we ons de vraag hoeveel urgente schades er waren en of deze wel of niet
(tijdig) opgelost zijn. Daarbij maken we onderscheid tussen de voorjaars- en najaarsinspectie. De
voorjaarsinspectie wordt na het stormseizoen uitgevoerd om te kijken of schades opgetreden zijn
tijdens het stormseizoen. De najaarsinspectie focust zich alleen op risicovolle schades die voor het
nieuwe stormseizoen opgelost moeten zijn.
In Tabel 3-5 staat het resultaat van de voorjaarsinspectie. In Tabel 3-6 zijn de gegevens van de
najaarsinspectie terug te vinden. Het is goed om te weten dat geconstateerde keurovertredingen
niet opgenomen zijn in onderstaande tabellen, deze komen terug in paragraaf 3.3.3.
Tabel 3-5: Resultaat voorjaarsinspectie en onderhoudproces
Resultaat voorjaarsinspectie en onderhoudproces
Urgentieklassen I II III IV Totaal
Niet tijdig opgelost 0 0 0 0 0
Wordt tijdig opgelost 0 0 0 679 679
Is opgelost 0 0 41 80 121
Aantal waarnemingen 0 0 41 759 800
Kijkende naar de resultaten van de voorjaarsinspectie wordt geconcludeerd dat geen van de 800
waarnemingen in urgentieklasse I of II viel. Van alle waarnemingen diende 5% van de
waarnemingen voor de start van het stormseizoen 2017 te zijn opgelost. Dit hebben we ook gedaan.
Gezien het minimale waterveiligheidsrisico kan de resterende 95% van de meldingen over een
langere periode worden hersteld. Deze worden meegenomen in de reguliere
meerjarenonderhoudsplanning.
Van de 800 meldingen zijn 166 meldingen voor derden, deze zijn publiek- en privaatrechtelijk van
aard. Hierbij moet gedacht worden aan een slechte staat van de grasmat, begroeiing, vuilopslag et
cetera. Om deze schades te repareren moeten derden aangeschreven worden. Dit doen we dan ook
en monitoren de voortgang. Doordat HHNK het oppakken van achterstallig onderhoud op HHNK-
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
22 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
eigendommen gericht heeft aangepakt, is het aantal meldingen van schade op eigendom van HHNK
in 2017 aanzienlijk afgenomen. Deze lijn willen we voortzetten in 2018.
Tabel 3-6: Resultaat najaarsinspectie- en onderhoudproces
Resultaat najaarsinspectie- en onderhoudproces
Urgentieklassen Herstel voor
stormseizoen
Regulier onderhoud Totaal
Niet tijdig opgelost 0 0 0
Wordt tijdig opgelost 0 59 59
Is opgelost 3 0 3
Aantal waarnemingen 3 59 62
In de najaarsinspectie zijn in totaal drie van de 62 schademeldingen met kwaliteitsklasse slecht
beoordeeld op herstel of instellen van risicobeperkende maatregelen vóór het stormseizoen 2017. In
deze gevallen betrof het nog niet afgeronde vergunde werkzaamheden voor het verleggen van
kabels en leidingen bij de dijkversterking in de haven van Den Oever. Deze locaties heeft de
aannemer voldoende hersteld voor het stormseizoen. De overige 59 schademeldingen hoefden niet
voor het stormseizoen hersteld te worden en hebben we daarom opgenomen in het
onderhoudsprogramma voor 2018 en verder.
Op basis van voorgaande zien we vanuit de toestandsindicator ‘Resultaten inspectie en toezicht’ geen directe waterveiligheidsrisico’s.
Het blijkt dat veel schades (achterstallig onderhoud) opgelost moeten worden door
derden. Het consequent aanschrijven van derden op het niet nakomen van de
onderhoudsplicht, als wel de voortgang monitoren, is een belangrijke aanbeveling voor
2018. Hierbij dient dan wel rekening te worden gehouden met een toename van het aantal
handhavingszaken.
Het blijkt dat de resultaten van de voor- en najaarsinspectie goed worden geregistreerd
inclusief de opvolging daarvan. Resultaten uit dagelijkse inspecties worden op een
afwijkende manier geregistreerd, afgehandeld en opgeslagen. Dit maakt het lastig deze
inzichtelijk te maken. Door de verdere implementatie van ons assetmanagementsysteem
(InforEAM) verwachten we hier in 2018 een grote slag met betrekking tot herleidbaarheid
en uniforme afhandeling te kunnen maken.
Om de afname van achterstallig onderhoud op HHNK-eigendommen vast te houden, wordt
aangeraden om hier bijvoorbeeld een performance indicator (PI) aan te koppelen. Dit
maakt het meetbaar, geeft aan dat we het belangrijk vinden en brengt focus. Daarnaast
ontstaat de mogelijkheid om te sturen door het MT W&W op de PI en in te grijpen als de
prestatie achterblijft.
3.3.3 Bediening en proefsluitingen (kunstwerken)
Waterkerende kunstwerken, bijvoorbeeld coupures of sluizen, die in de primaire waterkering
aanwezig zijn vormen feitelijk een (open) verbinding tussen het buitenwater en het achterliggende
land. Het is van groot belang dat deze te allen tijde gesloten kunnen worden. Volgens de Leidraad
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
23 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Kunstwerken van Technische Adviescommissie voor de Waterkeringen (TAW) dient minstens één
keer per jaar een proefsluiting plaats te vinden. Als HHNK doen we dit dan ook. Tijdens deze
bediening en proefsluitingen gaan we na of alles naar behoren functioneert. Hierbij wordt gekeken
naar technische zaken, de keermiddelen, vakbekwaamheid personeel als wel het sluitingsproces.
In totaal hebben we 68 waterkerende kunstwerken bediend en beproefd. Dit zijn de kunstwerken die
in de stormdraaiboeken opgenomen zijn. Kunstwerken, bijvoorbeeld gemalen waarvan de klep in
rust altijd dichtstaat, zijn hierin niet opgenomen. Daardoor is het aantal kunstwerken in Tabel 3-3
hoger dan het hier genoemde aantal.
Van de beproefde en bediende kunstwerken voldeden er zeven niet vanuit het oogpunt van
waterveiligheid. Vier van de meldingen zijn opgelost (zie Tabel 3-7). Voor drie tekortkomingen zijn
beheersmaatregelen genomen. Daarbij hebben we bij twee kunstwerken een ARBO-maatregel
genomen. Vanuit de ARBO worden de aanwezige houten schotbalken als te zwaar bevonden om met
de hand te tillen. In 2018 worden deze vervangen door lichtere aluminium exemplaren. Bij het derde
kunstwerk hebben we een kleine verzakking geconstateerd, waardoor we de schotten niet
gemakkelijk op de plaats krijgen. Dit onderzoeken we verder in 2018. Voor nu is de
sluitingsprocedure aangepast en gebruiken we Big-bags in plaats van schotten. Vanuit de
toestandsindicator 'Bediening en proefsluitingen kunstwerken' concluderen we dat er geen
onbeheerste waterveiligheidsrisico's zijn.
Tabel 3-7: Resultaat van de proefsluitingen
Resultaten beproeven kunstwerken
Niet opgelost 0
Niet opgelost, maar beheersmaatregel 3
Is opgelost 4
Totaal 7
3.3.4 Waarnemingen en acties op basis van handhaving
Als HHNK hanteren wij een handhavingsstrategie die opgesteld is op basis van een risicoanalyse. De
uitvoering is gericht op het positief beïnvloeden van het nalevingsgedrag (preventief) én op het
effectief reageren op overtredingen (correctief) om risico's op het niet functioneren van onze
waterkeringen te beheersen. De laatste categorie (geconstateerde overtredingen) is in Tabel 3-8
opgenomen. Het betreffen hier de geconstateerde overtredingen van vergunningen, keurregels of
onderhoudsplichtigen, zowel vanuit geplande als ongeplande acties. Daarbij worden vier
gevolgcategorieën (effect op standzekerheid waterkering) gehanteerd. De duiding van deze
categorieën is terug te vinden in Tabel 3-9.
Tabel 3-8: Resultaat handhaving
Resultaat handhaving
Gevolgcategorie 1 2 3 4 Totaal
Niet opgelost 0 0 0 0 0
Niet opgelost, maar
beheersmaatregel 0 0 0 0
0
Is opgelost 0 2 2 0 4
Aantal waarnemingen 0 2 2 0 4
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
24 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Tabel 3-9: Categorieën gevolgen
Categorie Omschrijving
1 Vrijwel nihil
2 Beperkt
3 Van belang
4 Aanzienlijk, dreigend en/of onomkeerbaar
In totaal waren er vier handhavingszaken. De eerste had betrekking op de aanwezigheid van
restanten sloopafval van een strandpaviljoen die zijn blijven liggen in de primaire waterkering. Na
een beschikking 'last onder dwangsom' is de overtreding beëindigd. De tweede zaak betrof een
bouwwerk zonder vergunning in de veiligheidszone. Deze situatie is gelegaliseerd. De derde
handhavingszaak was bespuiting met gewasbescherming op de kering waar dit niet is toegestaan.
Ook deze overtreding is beëindigd. Het laatste geval ging over de aanleg van een terras in de
veiligheidszone. De overtreding is beëindigd na een beschikking 'last onder dwangsom'.
Bij het aantal handhavingszaken merken we wel op dat de verwachting is dat dit zal toenemen als
we intensiever onderhoudsplichtigen gaan aanschrijven (zie §3.3.2). Desondanks zien we vanuit de
toestandsindicator ‘Waarnemingen en acties op basis van handhaving’ geen direct risico voor de
standzekerheid van de waterkeringen. Dit omdat alle schades, dus ook bij onderhoudsplichtigen, wel
beoordeeld worden op (waterveiligheid)risico’s en de daarbij behorende hersteltijd. Alle schades die
met urgentie hersteld moesten worden, zijn ook hersteld (zie §3.3.2).
3.4 Conclusie staat van het areaal
Kijkende naar de staat van onze waterkeringen is te zien dat het merendeel van de waterkeringen
en waterkerende kunstwerken die volgens eerdere toetsrondes niet aan de norm voldoen inmiddels
in voorbereiding voor versterking zit of momenteel versterkt wordt vanuit het
Hoogwaterbeschermingsprogramma. Vanuit de Waterveiligheidsrapportage 2016 kwamen vier
locaties naar voren die extra aandacht vroegen. Eén van deze locaties ligt langs het Noordzeekanaal:
de Landsmeerderdijk. Door de aanpassing van de status van de waterkeringen langs het
Noordzeekanaal van primaire naar regionale kering valt deze nu buiten de scope van deze
rapportage. Overigens pakken we deze locatie wel elders binnen de organisatie op. De andere
locaties betreffen het Nieuwe Diep te Den Helder, Oosterhaven te Enkhuizen en stroomgeul
Kaaphoofd-Marsdiep te Den Helder.
Vanuit de andere indicatoren zien we geen waterveiligheidrisico's.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
25 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Deel II
Staat van de organisatie
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
26 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
4 Deel II: Staat van de organisatie
4.1 Inleiding
Dit deel van de rapportage gaat over de staat van de organisatie. Daarbij gaan we na of wij ons
werk uitvoeren conform de door ons zelf gestelde normen en procesafspraken. Hiervoor maken we
gebruik van een kwalitatieve beoordeling over de wijze waarop HHNK invulling geeft aan haar
zorgtaak. Met andere woorden: is de organisatie voldoende ingericht, en werkt zij conform afspraak
om aantoonbaar in control te zijn?
Om tot een oordeel te komen rapporteren we over de twaalf zorgplichtactiviteiten, zoals deze door
het ministerie van IenW, in samenspraak met de waterschappen, zijn opgesteld. Daarbij
onderscheiden we operationele (zie §4.2), generieke (zie §4.3) en ondersteunende activiteiten (zie
§4.4).
Bij de operationele activiteit maken we onderscheid tussen de inrichting van de activiteit en in welke
mate de activiteit als zodanig wordt uitgevoerd. Als we constateren dat zaken niet op orde zijn,
hebben we een inschatting gemaakt van het risico en is aangegeven wat de maatregel is om het
risico te beheersen. Deze zijn terug te vinden in Deel III, §5.2.
4.2 Operationele activiteiten
4.2.1 Inspectie van de primaire waterkering
In Tabel 4-1 hebben we opgenomen hoe onze organisatie scoort op de inrichting van ons
inspectieproces van de primaire waterkeringen ten opzichte van vooraf gedefinieerde indicatoren. De
mate waarin we de uitvoering van de inspecties doen is terug te vinden in Tabel 4-2. Op beide
onderdelen scoren we samenvattend goed. Als aandachtspunt zien we 'Kennis en Opleiding'. Voor de
gebiedsbeheerders is dit uitgewerkt, maar voor de andere betrokken medewerkers in het werkproces
nog niet. Dit kan een risico vormen als belangrijke zaken tijdens het inspectieproces door gebrek
aan kennis niet worden onderkend.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
27 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Tabel 4-1: Inrichting inspectie van de primaire waterkering
Inrichting inspectie van de primaire waterkering Antw. Per onderdeel
A. Procedures
a. Is vastgelegd wat volgens u de te volgen procedurestappen zijn om de
activiteit ‘inspectie van de primaire waterkering’ (onderscheiden naar de verschillende inspectietypen) uit te voeren?
Ja Ja
b. Is vastgelegd welke functionaris verantwoordelijk/bevoegd is voor het
uitvoeren van de door u onderscheiden relevante procedurestappen?
Ja
B. Werkinstructies en protocollen
a. Zijn er werkinstructies/protocollen voor de door u onderscheiden
relevante procedurestappen vastgelegd?
Ja Ja
C. Risico’s en prioritering
a. Heeft u de werkzaamheden binnen de activiteit ’inspectie van de primaire waterkering’ geprioriteerd op basis van een inschatting van de risico’s?
Ja Ja
D. Planning
a. Heeft u een vastgelegde planning voor de activiteit ‘inspectie van de primaire waterkering’?
Ja Ja
E. Kennis en opleiding
a. Heeft u vastgelegd wat de opleidingsbehoefte is van de binnen de
activiteit opererende medewerkers?
nee nee
F. Verantwoording
a. Heeft u vastgelegd over welke indicatoren met betrekking tot het
inspectieproces in managementrapportages en bestuursrapportages wordt
gerapporteerd?
Ja Ja
b. Heeft u vastgelegd met welke frequentie wordt gerapporteerd? ja
G. Evaluatie en bijstelling
a. Heeft u vastgelegd dat het inspectieproces wordt geëvalueerd? Ja Ja
b. Heeft u vastgelegd met welke frequentie dat proces wordt geëvalueerd? Ja
c. Stuurt u actief op de uitvoering van acties voortvloeiend uit de evaluatie? Ja
Eindoordeel Goed
Tabel 4-2: Uitvoering inspectie van de primaire waterkering
Uitvoering inspectie van de primaire waterkering Oordeel
(voldoet aan eis?)
1. De inspecties worden conform plan en de daaruit volgende planning uitgevoerd. Ja
2. De verkregen inspectieresultaten worden eenduidig vastgelegd. Ja
3. Er worden vervolgacties belegd, indien inspectieresultaten hiertoe aanleiding geven. Ja
4. Het inspectieproces wordt periodiek geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. Ja
Eindoordeel Goed
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
28 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
4.2.2 Onderhoud van de primaire waterkering
Op zowel de inrichting van het werkproces (zie Tabel 4-3) als de uitvoering (zie Tabel 4-4) van de
zorgplicht 'Onderhoud van de primaire kering' scoren we goed. We zien wel dat kennis en opleiding
nog niet op het gewenste niveau is. Net als bij de zorgplichtactiviteit 'Inspecteren van de primaire
waterkering' is voor het onderhoudsproces niet voor alle betrokken medewerkers de
opleidingsbehoefte uitgewerkt. Dit kan een risico vormen voor het op juiste wijze doorlopen en
uitvoeren van de zorgplichtactiviteit.
Tabel 4-3: Inrichting onderhoud van de primaire waterkering
Inrichting onderhoud van de primaire waterkering Antw. Per onderdeel
A. Procedures
a. Is vastgelegd wat volgens u de te volgen procedurestappen zijn om de
activiteit ‘onderhoud van de primaire waterkering’ uit te voeren?
Ja Ja
b. Is vastgelegd welke functionaris verantwoordelijk/bevoegd is voor het
uitvoeren van de door u onderscheiden relevante procedurestappen?
Ja
B. Werkinstructies en protocollen
a. Zijn er werkinstructies/protocollen voor de door u onderscheiden
relevante procedurestappen vastgelegd?
Ja Ja
C. Risico’s en prioritering
a. Heeft u de werkzaamheden binnen de activiteit ‘onderhoud van de primaire waterkering' geprioriteerd op basis van een beschouwing van de
risico’s?
Ja Ja
D. Planning
a. Heeft u een vastgelegde planning voor de activiteit ‘onderhoud van de primaire waterkering’?
Ja Ja
E. Kennis en opleiding
a. Heeft u vastgelegd wat de opleidingsbehoefte is van de binnen de
activiteit opererende medewerkers?
Nee Nee
F. Verantwoording
a. Heeft u vastgelegd over welke indicatoren met betrekking tot het
onderhoudsproces in managementrapportages en bestuursrapportages
wordt gerapporteerd?
Ja Ja
b. Heeft u vastgelegd met welke frequentie wordt gerapporteerd? Ja
G. Evaluatie en bijstelling
a. Heeft u vastgelegd dat het onderhoudsproces wordt geëvalueerd? Ja Ja
b. Heeft u vastgelegd met welke frequentie dat proces wordt geëvalueerd? Ja
c. Stuurt u actief op de uitvoering van acties voortvloeiend uit de evaluatie? Ja
Eindoordeel Goed
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
29 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Tabel 4-4: Uitvoering onderhoud van de primaire waterkering
Uitvoering onderhoud van de primaire waterkering Oordeel
(voldoet aan eis?)
1. Het voorziene onderhoud wordt conform plan en de daaruit volgende planning
uitgevoerd.
Ja
2. Voor het onvoorziene onderhoud zijn de afwegingen ter bepaling van het vervolg
herleidbaar en zichtbaar.
Ja
3. De vastgestelde vervolgacties voor onvoorzien onderhoud zijn uitgevoerd. Ja
4. Alle relevante onderhoudsgegevens worden actueel in het beheerregister of
vergelijkbaar systeem opgenomen.
Ja
5. Het onderhoudsproces wordt periodiek geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. Ja
Eindoordeel Goed
4.2.3 Bediening waterkerende kunstwerken
De zorgplichtactiviteit 'Bediening waterkerende' kunstwerken levert vanuit zowel inrichting (zie Tabel
4-5) als uitvoering (zie Tabel 4-6) geen noemenswaardige aandachtspunten op voor 2018.
Tabel 4-5: Uitvoering onderhoud van de primaire waterkering
Uitvoering onderhoud van de primaire waterkering Oordeel
(voldoet aan eis?)
1. Het sluiten van de waterkerende kunstwerken bij hoog water vindt plaats volgens het
daarvoor geldende protocol.
Ja
2. Er zijn voldoende functionarissen die de sluiting conform protocol kunnen uitvoeren. Ja
3. Het sluiten van de waterkerende kunstwerken wordt eenduidig gedocumenteerd. Ja
4. Het sluiten van de waterkerende kunstwerken wordt periodiek voor het technisch
functioneren beproefd en het sluitproces wordt geoefend conform de daarvoor geldende
plannen en/of protocollen.
Ja
5. Oefeningen en sluitingen bij hoog water worden tijdig geëvalueerd en leiden, waar
nodig, tot aanpassing van de in het protocol beschreven werkwijze.
Ja
Eindoordeel Goed
Tabel 4-6: Uitvoering bediening kunstwerken
Uitvoering bediening kunstwerken Oordeel
(voldoet aan eis?)
Teamleider onderhoud verzoekt de werkvoorbereider een jaarplanning op te stellen voor
het schouwen en beproeven van kunstwerken op basis van Service Level Agreement
(SLA)
Ja
Er is een overzicht van sluitingsprotocollen. Ja
Mogelijke risico's met bijbehorende beheersmaatregelen zijn beschreven/vastgelegd. Ja
De jaarplanning is in te zien. Ja
De SLA en rapportages zijn definitief, voorzien van paraaf/handtekening en vindbaar
opgeslagen.
Ja
Eindoordeel Goed
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
30 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
4.2.4 Calamiteitenzorg
De calamiteitenzorg van HHNK is voortdurend in beweging en streeft naar continue verbetering. In
2017 hebben we de inrichting (zie Tabel 4-7) en de uitvoering (zie Tabel 4-8) van deze zorgtaak
activiteit beoordeeld als goed.
Tabel 4-7: Inrichting calamiteiten zorg
Inrichting calamiteiten zorg Antw. Per onderdeel
A. Procedures
a. Is vastgelegd wat volgens u de te volgen procedurestappen zijn om
'calamiteitenzorg’ uit te voeren?
Ja Ja
b. Is vastgelegd welke functionaris verantwoordelijk/bevoegd is voor het
uitvoeren van de door u onderscheiden relevante procedurestappen?
Ja
B. Werkinstructies en protocollen
a. Zijn er werkinstructies/protocollen voor het optreden tijdens een calamiteit
vastgelegd?
Ja Ja
C. Risico’s
a. Heeft u de risico's die aan de orde zijn bij de verschillende mogelijke
calamiteiten bepaald?
Ja Ja
b. Is vastgelegd hoe u deze risico's beheerst? Ja
D. Planning
a. Heeft u een vastgelegde planning voor het oefenen van de activiteit
'calamiteitenzorg'?
Ja Ja
E. Kennis en opleiding
a. Heeft u vastgelegd wat de opleidingsbehoefte is van de binnen de activiteit
opererende medewerkers?
Ja Ja
F. Verantwoording
a. Heeft u vastgelegd over welke indicatoren met betrekking tot de
calamiteitenzorg in managementrapportages en bestuursrapportages wordt
gerapporteerd?
Ja Ja
b. Is vastgelegd met welke frequentie wordt gerapporteerd? Ja
G. Evaluatie en bijstelling
a. Heeft u vastgelegd dat elke calamiteit/calamiteitenoefening wordt
geëvalueerd?
Ja Ja
b. Stuurt u actief op de uitvoering van acties voortvloeiend uit de evaluatie? Ja
Eindoordeel Goed
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
31 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Tabel 4-8: Uitvoering calamiteiten zorg
Uitvoering calamiteiten zorg Oordeel
(voldoet aan eis?)
1. Periodiek wordt de aanwezigheid en de staat van onderhoud van de noodvoorzieningen
gecontroleerd.
Ja
2. Er wordt opgeleid, getraind en geoefend volgens een OTO-plan (Opleiden, Trainen en
Oefenen).
Ja
3. Oefeningen en/of calamiteiten worden tijdig geëvalueerd en leiden, waar nodig, tot
geactualiseerde plannen en/of werkinstructies.
Ja
Eindoordeel Goed
Tijdens de inventarisatie van de gegevens voor deze WVR kwamen de volgende zaken naar voren
die het benoemen waard zijn met betrekking tot de inrichting van de calamiteitenzorg:
In 2017 is een projectteam actief geweest om een database te vullen met een beschrijving
van de beschikbare noodmaterialen en waar deze zijn opgeslagen.
Vanaf 2018 is in de begroting budget beschikbaar voor onderhoud en aanschaf
noodmaterieel.
ILT gaf in haar Inspectierapport aan dat de staat van onderhoud van de noodvoorzieningen
nog niet periodiek wordt gecontroleerd. Hier hebben we in 2017 hard aan gewerkt, net als
het op orde brengen ervan (zie Figuur 4-1).
Figuur 4-1: Voorbeeld van verbeterde opslag van de noodmaatregelen. De oude situatie (L) en de huidige situatie (R).
Vanuit de crisisbeheersingsorganisatie (CBO) is nadrukkelijk een noodzaak geconstateerd
om de stormdraaiboeken te herzien en te actualiseren. De aanbeveling is dan ook om dit
in 2018 op te pakken.
4.2.5 Vergunningverlening
Voor zowel de inrichting (zie Tabel 4-9) als de uitvoering (zie Tabel 4-10) van de
vergunningverlening scoren we goed ten opzichte van de kaders van deze zorgplichtactiviteit. Wel
moet worden gezegd dat bij het opstellen van deze WVR naar voren kwam dat in 2017 in totaal 174
vergunningen zijn afgegeven voor activiteiten in de primaire waterkeringen. Hiervan is bij 40 zaken
in het interne vergunningensysteem (PowerBrowser) een controledatum ingevuld. Echter, het is niet
duidelijk of deze goed of fout zijn bevonden. In ieder geval zijn hiervan geen zaken overgedragen
naar het cluster Handhaving. Van de overige 134 vergunningen zijn mogelijk een aantal niet
getoetst of (nog) niet digitaal verwerkt in het systeem. Het blijkt dat door de toezichthouders
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
32 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
gewerkt wordt met een eigen formulier, het zogenaamde 'controle formulier vergunning'. Deze zijn
echter niet centraal terug te vinden en te volgen door het cluster Handhaving.
Voor 2018 wordt aanbevolen om alle vergunningen centraal te registreren en de status
ervan. Daarbij wordt sterk aangeraden om ook de toezichthouders volledig te laten
werken met digitale verwerking van de controles (bijvoorbeeld Power Browser mobiel).
Hierdoor is er beter inzicht in nog openstaande toezichtcontroles en eventuele risico’s.
Tabel 4-9: Inrichting vergunningverlening
Inrichting vergunningverlening Antw. Per onderdeel
A. Procedures
a. Is vastgelegd wat volgens u de te volgen procedurestappen zijn om de
activiteit ‘vergunningverlening’ uit te voeren?
Ja Ja
b. Is vastgelegd welke functionaris verantwoordelijk/bevoegd is voor het
uitvoeren van de door u onderscheiden relevante procedurestappen?
Ja
B. Werkinstructies en protocollen
a. Zijn er werkinstructies/protocollen voor de door u onderscheiden
relevante procedurestappen vastgelegd?
Ja Ja
C. Risico’s
a. Heeft u de risico's die spelen bij de uitvoering van de activiteit
'vergunningverlening' vastgelegd?
Ja Ja
b. Is vastgelegd hoe u deze risico's beheerst? Ja
D. Planning
a. Heeft u vastgelegd wat de benodigde capaciteit is voor het uitvoeren
van de activiteit 'vergunningverlening'?
Ja Ja
E. Kennis en opleiding
a. Heeft u vastgelegd wat de opleidingsbehoefte is van de binnen de
activiteit opererende medewerkers?
Ja Ja
F. Verantwoording
a. Heeft u vastgelegd over welke indicatoren met betrekking tot de
activiteit 'vergunningverlening' in managementrapportages en
bestuursrapportages wordt gerapporteerd?
Ja Ja
b. Is vastgelegd met welke frequentie wordt gerapporteerd? Ja
G. Evaluatie en bijstelling
a. Heeft u vastgelegd dat het proces van vergunningverlening wordt
geëvalueerd?
Ja Ja
b. Heeft u vastgelegd met welke frequentie dat proces wordt geëvalueerd? Ja
c. Stuurt u actief op de uitvoering van acties voortvloeiend uit de evaluatie? Ja
Eindoordeel Goed
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
33 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Tabel 4-10: Uitvoering vergunningverlening
Uitvoering vergunningverlening Oordeel
(voldoet aan eis?)
1. Iedere activiteit van een derde of de eigen organisatie op, aan of nabij een primaire
waterkering is gereguleerd via algemene keurvoorschriften, het projectplan Waterwet ofwel
door middel van een vergunning.
Ja
2. Alle toegestane activiteiten, die melding plichtig of vergunning plichtig zijn, zijn
eenduidig gedocumenteerd.
Ja
3. Bij vergunningen zijn voorschriften gesteld om de veiligheid van de primaire
waterkeringen te borgen.
Ja
4. Voorschriften voor werken op, aan of nabij de primaire waterkering worden op
handhaafbaarheid getoetst.
Ja
5. Het proces van het toestaan via de keur of via een vergunning wordt periodiek
geëvalueerd en, waar nodig, bijgesteld.
Ja
Eindoordeel Goed
4.2.6 Toezicht en handhaving
Een punt van aandacht bij de zorgplichtactiviteit 'Toezicht en handhaving' is dat op dit moment niet
alle toezichtzaken op de juiste wijze worden geadministreerd door de taakafdeling. Toezicht slaat de
controlegegevens niet in hetzelfde systeem (PowerBrowser) op als Handhaving. Het risico bestaat
dat zo het centrale overzicht in toezichtzaken ontbreekt. De andere onderdelen vanuit de zorgplicht
zijn wel afdoende ingevuld voor zowel de inrichting (zie Tabel 4-11) als de uitvoering (zie Tabel 4-
12). De eindscore voor beide is dan ook goed.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
34 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Tabel 4-11: Inrichting toezicht en handhaving van de primaire waterkering
Inrichting toezicht en handhaving Antw. Per onderdeel
A. Procedures
a. Is vastgelegd wat volgens u de te volgen procedurestappen zijn om de
activiteit 'toezicht en handhaving' uit te voeren?
Ja Ja
b. Is vastgelegd welke functionaris verantwoordelijk/bevoegd is voor het
uitvoeren van de door u onderscheiden relevante procedurestappen?
Ja
B. Werkinstructies en protocollen
a. Zijn er werkinstructies/protocollen voor de door u onderscheiden
relevante procedurestappen vastgelegd?
Ja Ja
C. Risico’s en prioritering
a. Heeft u de werkzaamheden binnen de activiteit 'toezicht en handhaving'
geprioriteerd op basis van een inschatting van de risico's?
Ja Ja
D. Planning
a. Heeft u een vastgelegde planning voor de activiteit 'toezicht en
handhaving'?
Ja Ja
E. Kennis en opleiding
a. Heeft u vastgelegd wat de opleidingsbehoefte is van de binnen de
activiteit opererende medewerkers?
ja ja
F. Verantwoording
a. Heeft u vastgelegd over welke indicatoren met betrekking tot het
toezicht- en handhavingsproces in managementrapportages en
bestuursrapportages wordt gerapporteerd?
Ja Ja
b. Is vastgelegd met welke frequentie wordt gerapporteerd? Ja
G. Evaluatie en bijstelling
a. Heeft u vastgelegd dat het toezicht- en handhavingsproces wordt
geëvalueerd?
Ja Ja
b. Heeft u vastgelegd met welke frequentie dat proces wordt geëvalueerd? Ja
c. Stuurt u actief op de uitvoering van acties voortvloeiend uit de evaluatie? Ja
Eindoordeel Goed
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
35 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Tabel 4-12: Uitvoering toezicht en handhaving van de primaire waterkering
Uitvoering toezicht en handhaving Oordeel
(voldoet aan eis?)
1. Toezicht wordt uitgevoerd op basis van het toezichtplan gericht op:
a. gemelde en vergunde activiteiten (zowel ‘tijdens de bouw’ als daarna) b. `illegale` activiteiten
Ja
2. De toezichthouder beschikt in de taakuitvoering over de volledige vergunning of melding. Ja
3. Bij geconstateerde overtreding van voorschriften en ingeval van illegale activiteiten
wordt opgetreden conform de eigen handhavingsstrategie.
Ja
4. Alle resultaten van toezicht en handhaving worden eenduidig gedocumenteerd. Nee
5. Het proces van toezicht en handhaving wordt periodiek geëvalueerd en, waar nodig,
bijgesteld.
Ja
Eindoordeel Goed
4.2.7 Beheren dagelijkse gegevens kering
De ILT concludeerde in haar Inspectierapport dat met name voor het beheer van de dagelijkse
gegevens verbetering is gewenst. Echter, uit onze inventarisatie blijkt dat het oordeel ten opzichte
van 2016 onveranderd is (zie Tabel 4-13) voor zowel de inrichting als de uitvoering namelijk 'Matig'.
Hierbij dient te worden opgemerkt dat we tijdens het schrijven van de WVR2016 constateerden dat
de eisen vanuit de zorgplicht voor de activiteit 'Beheren dagelijkse gegevens' niet de juiste
ingrediënten zijn om een goed oordeel te vormen over de inrichting en uitvoering van deze activiteit.
We zijn van mening dat de activiteit in het rijtje zorgplichtactiviteiten een buitenbeentje is. Dat blijkt
ook uit de memo van de landelijke werkgroep Informatievoorziening aan de Stuurgroep Zorgplicht.
In 2017 hebben we een eerste begin gemaakt om deze zorgactiviteit toch meetbaar te maken.
Tijdens het schrijven van deze WVR was dat nog niet gereed, daarom hebben we dezelfde aanpak
gehanteerd als tijdens het opstellen van de WVR2016 en dat is het op hoofdlijnen beoordelen van
zowel de inrichting als de uitvoering en niet op de losse zorgplicht-eisen.
De oorzaak van de score 'matig' is dat er geen significante veranderingen hebben plaatsgevonden.
Dit komt onder andere doordat we in 2017 te maken hadden met veel personele veranderingen. Het
gebrek aan continue inzet op dit thema heeft aanzienlijke invloed gehad op het verder brengen van
datamanagement. Met name het vertrek van personen op sleutelposities veroorzaakte een gebrek
aan voortgang in 2017. Hieruit blijkt dat we hierop als organisatie kwetsbaar zijn. Het niet op orde
zijn van het gegevensbeheer is een potentieel risico voor de waterveiligheid. Bijvoorbeeld het
ontbreken van (correcte) gegevens over zogenaamde overgangsconstructies (bijvoorbeeld tussen
kunstwerk en dijk, of bij overgangen in dijkbekleding) maakt het beoordelen van deze constructies
op de waterveiligheid onmogelijk, terwijl deze vaak wel een groot effect hebben op het
overstromingsrisico. Als er iets fout gaat, is dit vaak bij overgangsconstructies.
Overigens betekent dit niet dat we geen stappen hebben gezet. In 2017 hebben we gewerkt aan de
implementatie van de assetmanagementapplicatie InforEAM voor de werkprocessen inspecteren,
bedienen en onderhouden. De afronding hiervan heeft plaatsgevonden in het eerste kwartaal van
2018. InforEAM stelt ons in staat om schadebeelden eenduidig te registreren en de afhandeling
ervan. Daarnaast zijn we gestart met het opstellen van een plan van aanpak gegevensmanagement
waterveiligheid. Hier wordt het brede plaatje geschetst over hoe wij het gegevenslandschap zien en
hoe we dit willen inregelen. Als we dit plan tot uitvoering kunnen brengen maken we grote stappen
in het op orde brengen van het onze dagelijkse gegevens beheer.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
36 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Tabel 4-13: Inrichting en uitvoering beheren dagelijkse gegevens kering
Samenvattend onderdeel beheren dagelijkse gegevens kering
Eis uit Kader Zorgplicht Oordeel
(voldoet aan eis?)
1. Inrichting beheren dagelijkse gegevens kering Matig
2. Uitvoering beheren dagelijkse gegevens kering Matig
Eindoordeel Matig
4.3 Generieke activiteiten
4.3.1 Lange termijn en over de grenzen
Als we kijken naar de zorgplichtactiviteit 'Lange termijn en over de grenzen' dan concluderen we dat
we op één activiteit na op alle onderdelen 'Goed' scoren (zie Tabel 4-14). Op het onderdeel 'De
risico’s vanuit aangrenzend areaal voor de eigen waterkeringen zijn onderkend' hebben we de score
'Matig' toegekend. Binnen projecten denken we hier zeker over na, maar we hebben dit nog niet
structureel ingeregeld over projecten heen.
Aanbevolen wordt om de risico’s vanuit aangrenzend areaal voor de eigen waterkeringen
niet alleen binnen projecten op te pakken, maar structureel in kaart te brengen over de
projecten heen.
Tabel 4-14: Lange termijn en over de grenzen
Stand van zaken lange termijn en over de grenzen
Eis uit Kader Zorgplicht Score
1. Visie en ambities ten aanzien van de invulling van de zorgplicht zijn
vastgelegd en vastgesteld
Goed
2. Activiteiten uit de zorgplicht leiden in samenhang tot een adequate invulling
van de zorgplicht
Goed
3. De risico’s vanuit aangrenzend areaal voor de eigen waterkeringen zijn onderkend
Matig
4. Er zijn regelingen getroffen met beheerders van aangrenzend areaal om
risico’s te voorkomen dan wel te beheersen
Goed
Eindoordeel Goed
4.3.2 Kennismanagement
Kennismanagement als zorgplichtactiviteit beoordelen we op 'Goed' (zie Tabel 4-15). Daarbij wordt
opgemerkt dat Kennismanagement niet expliciet gerelateerd is aan de zorgplicht, maar geborgd
wordt in de personeelsgesprekscyclus. Binnen deze cyclus wordt beoordeeld of medewerkers 'fit for
the job' zijn. Aanvullend wordt op organisatieniveau, door middel van de strategische
personeelsplanning, bepaald welke ontwikkeling op kennismanagement wordt ingezet per afdeling.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
37 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Tabel 4-15: Kennismanagement
Stand van zaken kennismanagement
Eis uit Kader Zorgplicht Score
1. Opleidingsbehoefte (plan) is vastgelegd Goed
2. Opleidingsbehoefte wordt geëvalueerd en bijgesteld (Check en Act) Goed
Eindoordeel Goed
4.4 Ondersteunende activiteiten
4.4.1 Informatiemanagementsysteem
Net als de zorgplichtactiviteit 'Beheren dagelijkse gegevens kering' scoort ook deze activiteit die te
maken heeft met datamanagement 'matig' (zie Tabel 4-16). In 2017 is het ons niet gelukt om hier
voldoende aandacht aan te schenken. Sommige zaken hebben we wel opgepakt, maar dan in een
bredere en/of meerledige context. We constateren dat de focus hierbij met name op de techniek ligt,
en dat hierin (ook) meer aandacht voor het cultuuraspect en werkproces noodzakelijk is.
In het kader van professionalisering van de zorgplicht is eind 2017 een tweetal
handreikingen uitgekomen met de focus op gegevensbeheer. Enerzijds een handreiking
over wat te registreren (handreiking beheerregister). Anderzijds een handreiking hoe te
registreren (handreiking informatieplan). De aanbeveling is om deze te gebruiken bij het
verder bouwen aan het informatiemanagementsysteem en dagelijks gegevensbeheer.
Tabel 4-16: Informatiemanagementsysteem
Stand van zaken informatiemanagementsysteem
Eis uit Kader Zorgplicht Score
1. Informatiebehoefte voor de zorgplicht is vastgelegd Matig
2. Er is een informatiebeheer- of –beleidsplan voor de zorgplicht Matig
3. Informatie wordt eenduidig en eenmalig vastgelegd conform afspraken /
standaarden, en zijn afgestemd voor de verschillende onderdelen van de
zorgplicht
Matig
Eindoordeel Matig
4.4.2 Verantwoording over de resultaten
Als organisatie scoren we 'Goed' op alle resultaten van de verantwoording over de resultaten (zie
Tabel 4-17).
Hoewel HHNK tevreden is over de aandacht die zaken in het kader van de zorgplicht
vragen en krijgen, stijgt de behoefte aan meer continuïteit hierin en het levend houden
ervan. De aanbeveling is om in ieder geval zorgplichtactiviteiten met de score 'matig' of
'slecht' terug te laten komen in de kwartaalrapportages.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
38 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Tabel 4-17: Stand van zaken verantwoording over de resultaten
Stand van zaken verantwoording over de resultaten
Eis uit Kader Zorgplicht Score
1. De zorgplicht wordt op het niveau van de directie en dagelijks bestuur
periodiek geëvalueerd
Goed
2. De evaluatieresultaten zijn verbonden met de P&C-cyclus (kadernota,
begroting e.d.). De Plan-Do-Check-Act cirkel is ingericht
Goed
3. Er wordt integraal gerapporteerd over de veiligheidstoestand van de primaire
waterkeringen
Goed
Eindoordeel Goed
4.4.3 Juridisch register waterstaatswerken
Vanuit de zorgplichtactiviteit Juridisch register waterstaatswerken volgen geen risico's (zie Tabel
4-18). We beoordelen deze activiteit dan ook met goed.
De huidige legger is nog niet gebaseerd op de nieuwe normering. De aanbeveling is om dit
met de tijd op te pakken. Het lijkt verstandig om dit direct volgend te doen op een
beoordeling van een normtraject.
Tabel 4-18: Stand van zaken juridisch register waterstaatswerken
Stand van zaken juridisch register waterstaatswerken
Eis uit Kader Zorgplicht Score
1. Er is een vastgestelde Keur en Legger Goed
2. Het proces met betrekking tot het actueel houden van legger en keur is
ingericht*
Goed
Eindoordeel Goed
*) Wordt officieel vastgesteld in 2018.
4.5 Conclusie staat van de organisatie
Het belangrijkste aandachtspunt uit de beoordeling van de staat van onze organisatie is het beheer
van de dagelijkse gegevens van onze keringen en het informatiemanagementsysteem. Door het niet
op orde zijn van de gegevens lopen we onder andere een risico bij het bepalen van de
waterveiligheidsrisico’s, maar ook op juridisch en financieel vlak kan dit risico's creëren. Daarnaast is
extra aandacht gewenst voor opleidingsbehoefte en eenduidige documentatie van toezicht- en
handhavingszaken.
Tot slot komen vanuit het opstellen van Deel II van deze WVR nog de volgende aanbevelingen naar
boven:
In 2016 is er een dashboard ingericht om de stand van de organisatie in bij te houden,
echter deze is alleen maar gebruikt voor de oplevering van het project Zorgplicht. Na de
oplevering hiervan is er geen eigenaar aangesteld om het dashboard bij te houden,
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
39 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
waardoor deze niet meer actueel is. De aanbeveling is om dit wel te doen, zodat weer een
stap gezet wordt in de richting van continu inzicht. Daarbij zal ook aandacht moeten zijn
voor het meetbaar maken van de zorgplichtactiviteit 'Beheren dagelijkse gegevens'.
Voor de staat van de organisatie hebben de proceseigenaren zelf de zorgplichtactiviteiten
beoordeeld. De aanbeveling is om dit volgend jaar ook te laten auditen.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
40 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Deel III
Hoofdbevindingen en boodschap
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
41 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
5 Deel III: Hoofdbevindingen en kernboodschap
5.1 Inleiding
Dit Deel III van de WVR bundelt de risico’s afkomstig uit Deel I en II. Per risico(categorie) hebben
we een beheersmaatregel beschreven (zie §5.2). Dit leidt uiteindelijk tot onze kernboodschap ten
aanzien van de waterveiligheid van ons beheergebied (zie §5.3). Tot slot hebben we alle in de tekst
aangegeven lessons learned en aanbevelingen gebundeld (zie §5.4).
5.2 Veiligheidsborging
Voor het overzicht, ook al zijn de risico’s soms afhankelijk van elkaar, maken we voor het
beschrijven van de risico’s en bijbehorende beheersmaatregelen onderscheid tussen:
1 Risico’s en beheersmaatregelen voortvloeiend uit Deel I: staat van het areaal 2 Risico’s en beheersmaatregelen voortvloeiend uit Deel II: staat van de organisatie
Ad 1 Risico’s en beheersmaatregelen voortvloeiend uit Deel I: staat van het areaal
Kijkende naar ons beheergebied (zie §3.3.1) is te zien dat het merendeel van de waterkeringen en
waterkerende kunstwerken, die volgens eerdere toetsrondes niet aan de norm voldoen, inmiddels in
voorbereiding voor versterking zitten of momenteel versterkt worden vanuit het HWBP.
Voor de afgekeurde keringen en waterkerende kunstwerken hebben we bepaald welke
beheersmaatregelen een bijdrage kunnen leveren aan het verhogen van de waterveiligheid in de
periode totdat ze versterkt zijn. Hierbij moet worden gedacht aan onderhoudsmaatregelen,
monitoring, inspectie en noodmaatregelen. De maatregelen hebben we geprioriteerd op basis van
kennis en inschattingen van effecten, haalbaarheid en kosteneffectiviteit. Vervolgens hebben we ze
opgenomen in een tweetal adviestabellen: ́́n voor de zandige kust en de harde keringen en ́́n voor de waterkerende kunstwerken.
Daarnaast hebben we het 'Inspectieplan Waterveiligheid 2017' en 'Inspectieprotocol extreme
omstandigheden' opgesteld. In deze documenten is onder andere opgenomen wanneer we gaan
inspecteren. Dit moment hangt onder andere af van de waterpeilen in de draaiboeken 'Noordzee- en
Waddenzeekeringen' en 'IJsselmeer- en Markermeerkeringen'. Daarbij gaat onze prioriteit uit naar
die keringen die afgekeurd zijn in de toetsing en keringen waar relevante schades zijn
geconstateerd. Dit hebben we vastgelegd in zogenaamde prioriteitenkaarten. Hierin zijn per
faalmechanisme het toetsoordeel en relevante schades aangegeven zodat we weten waar, wanneer
en waarop we moeten inspecteren ten tijde van hoog water.
Met bovenstaande maatregelen zijn we in control op die strekkingen die nog niet aan de norm
voldoen en/of schade vertonen.
We hebben verschillende maatregelen beschreven om risico’s te beheersen. Hiervoor hebben we adviestabellen en prioriteitenkaarten opgesteld. Echter, de
verantwoordelijkheid voor het beheer van de lijst en kaarten, en dat deze geüpdatet
worden, is niet centraal belegd. De aanbeveling is om dit in 2018 te organiseren.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
42 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Vanuit de WVR2016 kwamen vier locaties naar voren die extra aandacht vroegen. Eén van deze
locaties ligt langs het Noordzeekanaal: de Landsmeerderdijk. Door de aanpassing van de status van
de waterkeringen langs het Noordzeekanaal van primaire naar regionale kering valt deze nu buiten
de scope van deze WVR. Overigens pakken we deze locatie wel op binnen een dijkversterking en
monitoren we de locatie. De andere locaties betreffen het Nieuwe Diep Den Helder (A), Oosterhaven
in Enkhuizen (B) en stroomgeul Kaaphoofd-Marsdiep Den Helder (C).
A Nieuwe Diep Den Helder
Uit de WVR2016 bleek dat de damwand langs het Nieuwe Diep in Den Helder (#13-4) in slechte
staat is. De aanbeveling was om het effect op de waterveiligheid verder te onderzoeken en te komen
tot een handelingsperspectief voor de periode tussen nu en het treffen van een (versterkings-)
maatregel. In 2017 hebben we eerst met het WBI2017 gekeken of de damwand noodzakelijk is
vanuit het oogpunt van waterveiligheid. Uit de analyse bleek dat dit het geval is. Vervolgens hebben
we een noodmaatregel tot in detail uitgewerkt. Deze is bekend bij de crisisbeheersingsorganisatie
(CBO). Daarnaast zijn we intensief gaan monitoren met een state-of-the-art monitoringstechniek
(zie Figuur 5-1); een zogenoemde laserscanner. Dit stelt ons in staat om de kleinste bewegingen
van de waterkering onder het wegdek achter de damwand te meten en in te grijpen als te grote
vervormingen optreden. Hiervoor hebben we interventiewaarden gedefinieerd. Als deze
overschreden worden, treedt de noodmaatregel in werking. Hiermee zijn we in control.
Figuur 5-1: State-of-the-art monitoring met laser scanner ter plaatse van het Nieuwe Diep (#13-5). Op de afbeelding is rechts
een deel van de damwand te zien. Daarnaast zijn duidelijk de palen onder het wegdek te zien en de aanwezige grond (links) en
het wateroppervlak ten tijde van de meting (zwarte delen).
B Oosterhaven Enkhuizen
Uit de WVR2016 blijkt dat de aanwezige damwand zich in slechte staat bevindt en dat dit
waarschijnlijk effect heeft op de waterveiligheid. Om dit te onderzoeken zijn we in 2017 gestart om
met het WBI2017 na te gaan of de damwand noodzakelijk is voor de standzekerheid van de
waterkering. Dit onderzoek loopt nog, maar de tussentijdse resultaten lijken erop te wijzen dat de
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
43 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
damwand noodzakelijk is voor de waterveiligheid. In de eerste helft van 2018 zal dit onderzoek zijn
afgerond. Voor de tijd tussen nu en de te nemen maatregel hebben we een handelingsperspectief
uitgewerkt, bestaande uit monitoring en een noodmaatregel. Het risico bestempelen we daarmee als
beheerst en gering.
C Stroomgeul Kaaphoofd-Marsdiep Den Helder
Al decennia bevindt zich onder water voor Kaaphoofd een zeer diepe ontgrondingskuil (zie Figuur
5-2), met dieptes tot circa NAP -45 meter. Om te voorkomen dat door erosie de stroomgeul verder
richting de dijk opschuift hebben we het onderwatertalud al veelvuldig bestort. Daarnaast moet dit
bescherming bieden tegen het optreden van een zettingsvloeiing5. Om de ontwikkeling van de
stroomgeul in de gaten te houden, monitoren we deze locatie twee keer per jaar door middel van
dieptemetingen. De monitoring vergelijken we vervolgens met een signaleringsprofiel. Als de
dieptemetingen uitwijzen dat het gemeten profiel onder het signaleringsprofiel ligt, gaan we na of
bestorten noodzakelijk is. Echter, de signaleringsprofielen die we gebruiken, zijn al tientallen jaren
oud. Sindsdien is er nieuwe kennis voorhanden omtrent zettingsvloeiingen en is het WBI2017 van
kracht. Om het effect op de waterveiligheid te onderzoeken, is Deltares voor ons in 2017 gestart met
het uitvoeren een WBI2017-beoordeling (Toets op maat), aangevuld met het opstellen van een
nieuw signalerings- en ondergrensprofiel inclusief mogelijke maatregelen. Naast het Kaaphoofd-
Marsdiep laten we dit ook uitvoeren voor de stroomgeulen bij ’t Horntje (Texel) en het Bolwerk
(Texel). De verwachting is dat het onderzoek in de eerste helft van 2018 is afgerond. Daarnaast
blijven we onze reguliere monitoring uitvoeren. Hiermee zijn we in control.
Figuur 5-2: 3D-impressie erosiegeul Kaaphoofd-Marsdiep op basis van Algemeen hoogtebestand Nederland en laatste
dieptewaarnemingen 2017.
Als HHNK hebben we voor het Nieuwe Diep Den Helder, Oosterhaven Enkhuizen en
stroomgeul Kaaphoofd-Marsdiep Den Helder met het WBI2017 het veiligheidsrisico geduid
en van daaruit een handelingsperspectief vormgegeven, bestaande uit monitoring en
noodmaatregelen. Dit zijn mooie voorbeelden hoe je gericht vanuit een beoordeling kunt
komen tot een risicogestuurd handelingsperspectief op maat voor een specifieke locatie.
De aanbeveling is om na de beoordeling van een normtraject op deze gestructureerde
5 Uitleg over een zettingsvloeiing:
http://v-web002.deltares.nl/sterktenoodmaatregelen/index.php/Zettingsvloeiing
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
44 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
wijze te komen tot een handelingsperspectief. Zo kan gaandeweg het huidige
risicogestuurd beheer en onderhoud voor de korte termijn worden aangepast op de laatste
inzichten en gerelateerd aan de nieuwe normering.
Ad 2 Risico’s en beheersmaatregelen voortvloeiend uit Deel II: staat van de organisatie
Vanuit Deel II, de staat van de organisatie, komt een aantal zorgplichtactiviteiten naar voren waar
we extra aandacht aan moeten geven: opleidingsbehoefte (A), eenduidige documentatie toezicht- en
handhavingszaken (B) en beheren dagelijkse gegevens keringen en informatiemanagement (C).
A Opleidingsbehoefte
Het blijkt dat we niet voor alle medewerkers uitgewerkt en vastgelegd hebben wat de
opleidingsbehoefte is binnen de verschillende zorgplichtactiviteiten. Dit geldt voor inspectie en
onderhoud. Dit zou bijvoorbeeld een risico kunnen vormen als we belangrijke zaken tijdens het
inspectieproces (buiten of op kantoor) niet onderkennen door het gebrek van kennis ergens binnen
het werkproces inspecteren.
De opleidingsbehoefte hebben we nog niet vanuit de werkprocessen opgesteld, maar binnen de
Strategische Personeelsplanning (SPP) van HHNK en in de individuele personeelsgesprekken wordt al
wel beoordeeld of medewerkers op het juiste kennisniveau zitten en er een opleidingsbehoefte
of -noodzaak is. Daarnaast is het actiepunt ondergebracht bij MT Waterveiligheid & Wegen voor
2018. Hiermee zijn we van mening dat het risico beheerst is.
B Eenduidige documentatie toezicht- en handhavingszaken
Toezicht slaat de controlegegevens niet in hetzelfde systeem (PowerBrowser) op als het systeem dat
Handhaving gebruikt. Het risico bestaat dat zo het centrale overzicht in toezichtzaken ontbreekt en
daardoor zaken worden gemist.
Om dit risico te beheersen is de implementatie van de mobiele applicatie van PowerBrowser bij
toezicht in gang gezet, zodat met één systeem gaat worden gewerkt. Dit actiepunt is ondergebracht
bij het MT Vergunningen, Handhaving, Inkoop, Juridische zaken & Grondzaken (VIJHG).
C Beheren dagelijkse gegevens keringen en informatiemanagementsysteem
Het beheer van de dagelijkse gegevens van de keringen (dijken, waterkerende kunstwerken en
bijvoorbeeld constructies) is al enkele jaren een aandachtspunt. Dit blijkt ook uit het
inspectierapport van de ILT. Er wordt door diverse afdelingen en projectteams met en aan deze
gegevens gewerkt, waarbij de eisen die aan de data gesteld worden vaak niet identiek zijn. Hierdoor
zijn de gegevens niet op alle vlakken volledig, juist en/of eenduidig. Daarnaast moeten we steeds
meer gegevens openbaar beschikbaar maken voor andere processen, organisaties en
belanghebbenden. Dat de gegevens correct moeten zijn, spreekt voor zich.
Door het niet op orde zijn van de gegevens lopen we onder andere een risico bij het bepalen van
waterveiligheidsrisico’s, maar ook op juridisch en financieel vlak kan dit risico's creëren. Om hier
verbeterstappen te zetten hebben we aan het werkproces 'Beheren dagelijkse gegevens' een
eigenaar toegekend en de uitwerking in gang gezet. Hierbij hanteren we een integrale aanpak voor
zowel de gegevens, het werkproces als wel het informatiemanagementsysteem. In 2018 stellen we
het plan van aanpak 'Gegevensmanagement waterveiligheid' vast en stellen we een
informatiemanager aan, met als doel om in 2023 ons databeheer op orde te hebben als de eerste
landelijke beoordelingsronde met het WBI2017 afgerond is. Het is wel zo dat we elk jaar
verbeterstappen zetten. We zullen jaarlijks een evaluatie uitvoeren. Daarnaast benoemen we dit
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
45 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
onderwerp als vast onderdeel in de kwartaalrapportages van het MT Waterveiligheid & Wegen, zodat
we de voortgang goed kunnen monitoren en kunnen bijsturen waar noodzakelijk. Het risico
betreffende het ontbreken van continuïteit van bij data- en informatiemanagement betrokken
medewerkers is bekend bij de MT's, maar kent nog geen duidelijke beheersmaatregel. In 2018 stelt
het MT W&W een plan van aanpak op om hiermee om te gaan. Tot die tijd blijft het vooralsnog een
risico.
5.3 Kernboodschap
Vanuit Deel I, II en III komen we tot de volgende kernboodschap voor 2017:
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) concludeerde dat Hoogheemraadschap Hollands
Noorderkwartier in 2016 'nagenoeg in control' was in het uitvoeren van haar zorgtaak. Dit was een
mooie opmaat voor de doorontwikkeling ervan op de primaire waterkeringen in 2017. We
concluderen dat er ook in 2017 geen kritieke veiligheidsrisico's in de veiligheid van onze primaire
waterkeringen zijn. De risico's die er zijn, kennen een beheersmaatregel en worden aangepakt.
Daarnaast hebben diverse acties in 2017 ervoor gezorgd dat wij met tevredenheid terugkijken op
onze uitvoering van de zorgplicht en met een mooie opdracht voor 2018 van start gaan. In 2018
gaan we verder met werken aan ons informatiemanagementsysteem en dagelijks gegevensbeheer.
Vliegende start met beoordelen waterkeringen
Per 1 januari 2017 is de Waterwet gewijzigd en geldt een nieuwe normering voor onze primaire
waterkeringen. Als één van de eerste waterschappen in Nederland hebben we een vliegende start
gemaakt met het nieuwe Wettelijk Beoordelingsinstrumentarium (WBI2017) voor het uitvoeren van
een consequentieanalyse binnen het HWBP-project Balgzanddijk en Amsteldiepdijk. Daarnaast zijn
we gestart met het beoordelen van een duintraject en een dijktraject. Aanvullend hebben we voor
drie locaties (Nieuwe Diep te Den Helder, Oosterhaven te Enkhuizen en stroomgeul Kaaphoofd-
Marsdiep te Den Helder), die in de Waterveiligheidsrapportage 2016 opgenomen waren als risicovol,
het waterveiligheidsrisico bepaald met het WBI2017 en een bijpassend handelingsperspectief
uitgewerkt.
Beheer stapt door naar hoger niveau
Door het evalueren en verder uitwerken van de werkprocessen op onze zorgtaak is de
taakvolwassenheid binnen de organisatie toegenomen. Het gestructureerd vormgeven, inrichten en
volgen van de werkprocessen leidt tot een overzichtelijke en koersvaste aanpak waar
verantwoordelijkheden en taken duidelijk belegd zijn. Hiermee is ook een positieve stimulans
gegeven aan het verder ontwikkelen van risicogestuurd beheer en onderhoud.
Op zoek naar meer synergie in datastromen
Als organisatie zien we dat we meer kunnen halen uit de mogelijkheden die datamanagement en
(toekomstige) ICT-ontwikkelingen bieden. We zien kansen voor het optimaliseren van de
verbindingen binnen onze organisatie en met de omgeving. Hiervoor is het van groot belang dat we
volledige aandacht hebben voor het beheren van onze dagelijkse gegevens.
Werk aan de dijk gaat door
We zijn als beheerder elke dag op en rond onze waterkeringen te vinden om deze risicogestuurd te
inspecteren en te onderhouden. Daarnaast zijn we bezig met het voorbereiden van dijkversterkingen
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
46 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
en de uitvoering ervan. Zo werken we elke dag aan veilige primaire waterkeringen ter bescherming
tegen het water om in Noord-Holland te kunnen leven onder zeeniveau.
5.4 Lessons learned en aanbevelingen
Onderstaande Tabel 5-1 is een bundeling van alle lessons learned en aanbevelingen vanuit de
verschillende delen van deze waterveiligheidsrapportage die in de tekst met een lampje ( ) zijn
aangeduid. De aanbeveling aan het MT Waterveiligheid & Wegen is om deze in 2018 op te pakken en
een eigenaar van de lijst aan te wijzen die hierop stuurt en dit monitort.
Tabel 5-1: Overzicht Lessons learned en aanbevelingen
Nr. Verwijzing Lesson learned / Aanbeveling
1 § 3.3.1 Het is aan te bevelen om de resultaten van alle toetsingen, beoordelingen en
versterkingsprojecten eenduidig in een geografisch informatiesysteem (GIS)
op te slaan en hier iemand verantwoordelijk voor te maken. Het is dan
eenvoudiger het overzicht te behouden en hier informatie uit te halen. De
verwachting is wel dat dit met de verwerking in het Waterveiligheidsportaal
steeds beter wordt gestandaardiseerd.
2 § 3.3.1 Het blijkt dat in diverse datasystemen verschillende aantallen kunstwerken
zitten. De aanbeveling is om hier actie op te zetten zodat we als HHNK over
een eenduidig overzicht beschikken.
3 § 3.3.2 Het blijkt dat veel schades (achterstallig onderhoud) opgelost moeten
worden door derden. Het consequent aanschrijven van derden op het niet
nakomen van de onderhoudsplicht, als wel de voortgang monitoren, is een
belangrijke aanbeveling voor 2018. Hierbij dient dan wel rekening te worden
gehouden met een toename van het aantal handhavingszaken.
4 § 3.3.2 Het blijkt dat de resultaten van de voor- en najaarsinspectie inclusief de
opvolging daarvan goed worden geregistreerd. Resultaten uit dagelijkse
inspecties worden op een afwijkende manier geregistreerd, afgehandeld en
opgeslagen. Dit maakt het lastig deze inzichtelijk te maken. Door de verdere
implementatie van ons assetmanagementsysteem (InforEAM) verwachten
we hier een grote slag met betrekking tot herleidbaarheid en uniforme
afhandeling te kunnen maken in 2018.
5 § 3.3.2 Om de afname van achterstallig onderhoud op HHNK-eigendommen vast te
houden, wordt aangeraden om hier bijvoorbeeld een performance indicator
(PI) aan te koppelen. Dit maakt het meetbaar, geeft aan dat we het
belangrijk vinden en brengt focus. Daarnaast ontstaat de mogelijkheid om te
sturen door het MT W&W op de PI en in te grijpen als de prestatie
achterblijft.
6 § 4.2.4 Vanuit de crisisbeheersingsorganisatie (CBO) is nadrukkelijk een noodzaak
geconstateerd om de stormdraaiboeken te herzien en te actualiseren. De
aanbeveling is dan ook om dit in 2018 op te pakken.
7 § 4.2.5 Voor 2018 wordt aanbevolen om alle vergunningen centraal te registreren
en de status ervan. Daarbij wordt sterk aangeraden om ook de
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
47 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Nr. Verwijzing Lesson learned / Aanbeveling
toezichthouders volledig te laten werken met digitale verwerking van de
controles (bijvoorbeeld Power Browser mobiel). Hierdoor is er beter inzicht
in nog openstaande toezichtcontroles en eventuele risico’s.
8 § 4.3.1 Aanbevolen wordt om de risico’s vanuit aangrenzend areaal voor de eigen waterkeringen niet alleen binnen projecten op te pakken, maar structureel in
kaart te brengen over de projecten heen.
9 § 4.4.1 In het kader van professionalisering van de zorgplicht is eind 2017 een
tweetal handreikingen uitgekomen met de focus op gegevensbeheer.
Enerzijds een handreiking over wat te registreren (handreiking
beheerregister). Anderzijds een handreiking hoe te registreren (handreiking
informatieplan). De aanbeveling is om deze te gebruiken bij het verder
bouwen aan het informatiemanagementsysteem en dagelijks
gegevensbeheer.
10 § 4.4.2 Hoewel HHNK tevreden is over de aandacht die zaken in het kader van de
zorgplicht vragen en krijgen stijgt de behoefte aan meer continuïteit hierin
en het levend houden ervan. De aanbeveling is om in ieder geval
zorgplichtactiviteiten met de score 'matig' of 'slecht' terug te laten komen in
de kwartaalrapportages.
11 § 4.4.3 De huidige legger is nog niet gebaseerd op de nieuwe normering. De
aanbeveling is om dit met de tijd op te pakken. Het lijkt verstandig om dit
direct volgend te doen op een beoordeling van een normtraject.
12 § 4.5 In 2016 is er een dashboard ingericht om de stand van de organisatie in bij
te houden, echter deze is alleen maar gebruikt voor de oplevering van het
project Zorgplicht. Na de oplevering hiervan is er geen eigenaar aangesteld
om het dashboard bij te houden, waardoor deze niet meer actueel is. De
aanbeveling is om dit wel te doen, zodat weer een stap wordt gezet in de
richting van continu inzicht. Daarbij zal ook aandacht moeten zijn voor het
meetbaar maken van de zorgplichtactiviteit 'Beheren dagelijkse gegevens'.
13 § 4.5 Voor de staat van de organisatie hebben de proceseigenaren zelf de
zorgplichtactiviteiten beoordeeld. De aanbeveling is om dit volgend jaar ook
te laten auditen.
14 § 5.2 We hebben verschillende maatregelen beschreven om risico’s te beheersen. Hiervoor hebben we adviestabellen en prioriteitenkaarten opgesteld. Echter,
de verantwoordelijkheid voor het beheer van de lijst en kaarten, en dat deze
geüpdatet worden is niet centraal belegd. De aanbeveling is om dit in 2018
te organiseren.
15 § 5.2 Als HHNK hebben we voor het Nieuwe Diep Den Helder, Oosterhaven
Enkhuizen en stroomgeul Kaaphoofd-Marsdiep Den Helder met het WBI2017
het veiligheidsrisico geduid en van daaruit een handelingsperspectief
vormgegeven, bestaande uit monitoring en noodmaatregelen. Dit zijn mooie
voorbeelden hoe je gericht vanuit een beoordeling kunt komen tot een
risicogestuurd handelingsperspectief op maat voor een specifieke locatie. De
aanbeveling is om na de beoordeling van een normtraject op deze
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Waterveiligheidsrapportage 2017
Pagina
48 van 48
Datum
6 juni 2018
Registratienummer
18.154291
Nr. Verwijzing Lesson learned / Aanbeveling
gestructureerde wijze te komen tot een handelingsperspectief. Zo kan
gaandeweg het huidige risicogestuurd beheer en onderhoud voor de korte
termijn aangepast worden op de laatste inzichten en gerelateerd aan de
nieuwe normering.
Top Related