Stichting Lingewaard Natuurlijk.

Wat we doen

hoe zien we de toekomst

www.lingewaardnatuurlijk.nl

2

1. INLEIDING ..................................................................................................................................................... 3

2. WAT WIJ WILLEN BEREIKEN ? ....................................................................................................................... 4

3. WAT WE DOEN IN HET LANDSCHAP ? ........................................................................................................... 7

Knotten, planten, snoeien, zaaien , oogsten .......................................................................................................... 7

4. WAT WE DOEN AAN EDUCATIE ..................................................................................................................... 9

Natuurlessen, excursies, museum en ontmoetingscentrum .................................................................................. 9

5. WAT WE DOEN AAN NATUURBESCHERMING ............................................................................................. 11

Nestkasten, werken aan biotopen, tellen, oog in het zeil ..................................................................................... 11

6. HOE WE TE WERK GAAN ............................................................................................................................. 12

Communiceren, de boer op, meedenken, inspireren ........................................................................................... 12

4. PRIORITEITEN ............................................................................................................................................. 14

Kleinschaligheid , natuur in de kommen, beheer bij particulieren en bij ons ................................................... 14

Educatie dicht bij huis, meer excursies, manden vlechten in eigen werkschuur ............................................... 14

Bescherming akkervogels .................................................................................................................................... 15

In alle kernen actief ............................................................................................................................................. 15

7. ORGANISATIE EN MIDDELEN ...................................................................................................................... 16

Meedoen ? ............................................................................................................................................................ 16

Tekst en vormgeving Louis Dolmans De Pas 4 6681 KC Bemmel

3

1. Inleiding

De Stichting Lingewaard Natuurlijk (SLN ) is rechtsopvolger van de Stichting Bemmel Natuurlijk, die

werd opgericht op 8 april 1994*. De stichting is voortgekomen uit het werk van de Natuur - en

Vogelwerkgroep Bemmel, die nog steeds bestaat. Wij spannen ons in voor landschapsbeheer,

educatie en natuurbescherming. Wij streven met dit alles naar fraai landschap, natuurbeleving bij

jong en oud en betere kansen voor bedreigde soorten.

Hierna gaan we eerst nader in op wat wij willen bereiken. Vervolgens geven we een overzicht van wat

we doen. Met wat we doen gaan we door. Aan de andere kant willen we de komende tijd nieuwe

stappen zetten, andere accenten leggen, onderdelen van ons werk intensiveren. Dit komt tot

uitdrukking in onze prioriteiten. We sluiten af met enkele opmerkingen over onze organisatie en onze

middelen.

* Bij SLN zijn ongeveer 125 vrijwilligers aangesloten. Voor meer informatie over SLN en haar bestuur verwijzen

we naar onze website.

4

2. Wat wij willen bereiken ?

Onze Stichting is tot stand gekomen op basis van enthousiasme voor onze natuurlijke omgeving en

dat enthousiasme is nog steeds onze belangrijkste drijfveer. Er is veel mooie natuur te beleven in

Lingewaard. Daar zijn we blij mee, maar we hebben ook zorgen, niet alleen vanwege de snelheid en

de schaal van veranderingen die op ons afkomen, maar ook vanwege de in onze ogen veel te lage

positie van natuur en landschap op de politieke agenda. De natuur moet het veel te vaak afleggen

tegen de economie en daar willen we verandering in brengen, niet in de laatste plaats ook voor de

generaties na ons.

Wij willen veel meer investeringen in de kwaliteit van ons landschap. Deze investeringen dienen zich

in onze ogen uit te strekken tot het gehele grondgebied van de gemeente Lingewaard. Wij willen de

kwaliteit van bestaande landschapkenmerken verhogen en wij willen vele nieuwe elementen

toevoegen. Natuur langs de dijken, in de uiterwaarden en in park Lingezegen vinden wij heel

belangrijk, maar niet genoeg. Ook in het komgebied moet fraai en meer natuurlijk landschap komen.

De aanleg van natuurvriendelijke oevers langs de Linge vinden wij een goede aanzet.

Wij vinden het belangrijk dat jong en oud de natuur kan beleven. Wij zien graag dat kinderen vanaf

jonge leeftijd de natuur voelen, ruiken, ervaren. Wij zetten ons daarom in voor natuureducatie buiten.

Kinderen én volwassenen willen we stimuleren om het buitengebied op te zoeken.

5

Wij willen in beginsel alle natuurwaarden beschermen die in onze gemeenten aanwezig zijn.

Bij natuurbescherming hoort ook natuurontwikkeling. Wij zetten ons in het bijzonder in voor een

aantal bedreigde soorten die voor ons gebied karakteristiek zijn: steenuilen, kerkuilen, weidevogels en

een aantal akkervogels. Dit is een beproefde aanpak. Als het goed gaat met “gidssoorten”, profiteren

ook talrijke andere planten en dieren daarvan.

6

Hieronder geven wij in kernwoorden aan wat wij met onze inspanningen willen bereiken en wat onze

inspanningen algemeen omschreven inhouden.

Onze doelen hangen met elkaar samen. Fraaier landschap levert meer kansen op voor bedreigde

soorten, educatie levert toekomstige natuurbeschermers op etc.. We bereiken onze doelen door zelf

actief te zijn in de natuur en door ons op diverse manieren op onze omgeving te richten. In ons

Dijkmagazijn laten we zien wat we doen en wat we mooi en boeiend vinden. Waar nodig grijpen wij

de mogelijkheden aan om in te spreken en te participeren in beleidsontwikkeling. Wij kunnen onze

doelen alleen waarmaken als er gemeentebreed één sterk netwerk groeit, dat staat voor een

natuurlijke leefomgeving. Daarom vinden wij het belangrijk, dat in alle kernen van Lingewaard

groepen natuurliefhebbers actief zijn.

Kleinschalig landschap, zowel

binnendijks als buitendijks

Natuurbeleving buiten, voor

iedereen, in vele vormen

De leeuwerik weer terug boven

de akkers

7

3. Wat we doen in het landschap ?

Knotten, planten, snoeien, zaaien , oogsten

Elk jaar knotten wij wilgen. Dank zij onze vrijwilligers

blijven honderden fraaie bomen behouden. U kunt ze

bewonderen, bijvoorbeeld langs de Waaldijk, nabij de

Arend. We zetten ook nieuwe wilgen in de grond. Dat

deden we langs de defensiedijk en langs de Bemmelse

Zeeg.

Verder onderhouden we hagen en planten we nieuwe

hagen aan of struweel. De laatste jaren doen we dat

vooral op de boomplantdagen. We gaan dan gemiddeld

met 500 kinderen aan het werk, met telkens geweldige

resultaten en veel blije gezichten. En dan zetten we ons

ook nog in voor hoogstamfruitbomen.

Tussen Doornik en de Pas in Bemmel hebben we een

wandelroute aangelegd. Langs deze route zaaiden we

akkerranden in, waarin talrijke planten bloeien, zoals

klaprozen, korenbloemen, bolderikken en gele

ganzenbloemen. In 2007 boden we aan de gemeente

Lingewaard een plan aan voor een agrarisch natuurpark.

Dat plan komt vanaf 2010 tot uitvoering.

Bij fraai landschap denken we aan

kleinschaligheid op onze oeverwallen,

gecombineerd met meer

grootschaligheid in de uiterwaarden en

de komgebieden. Maar ook in de

uiterwaarden en de kommen zijn

kleinschalige elementen aanwezig,

vooral dichter bij de kernen. Wij steken

hiervoor de handen uit de mouwen.

Volgens een voorzichtige schatting

plantten we vanaf 1994 in totaal meer

dan 15 kilometer hagen en struwelen.

8

Dit is wat wij noemen een heg “met smoel”. Ongeveer een eeuw geleden was er nog geen prikkeldraad en hadden heggen de functie van perceelsafscheiding. Heggen met smoel zijn aan de basis anderhalve breed meter en anderhalve meter hoog. Ze krijgen de kans om te groeien. Naast de heg ontwikkelt zich op den duur kruidenvegetatie. Vogels vinden er nestgelegenheid en kunnen er schuilen. Dit soort heggen willen we terug.

In de Ward (Bemmel) plantten we samen met

schoolkinderen in 2009 op negen rabatten ( stroken

grond, omgeven door water) 3.600 wilgentenen in

diverse soorten. Deze wilgentenen, waarvan u er

eentje ziet, gaan witsen opleveren om manden van te

vlechten. Op en om de rabatten gaat schitterende

natuur ontstaan. Er zullen diverse watervogels

verschijnen en kikkers, salamanders en padden zijn er

al in grote aantallen.

9

4. Wat we doen aan educatie

Natuurlessen, excursies, museum en ontmoetingscentrum

Elk jaar geven we natuurlessen aan kinderen van

Lingewaardse basisscholen. Dat doen we buiten en we

ontvangen gemiddeld 150 klassen. Onze vaste locaties

zijn de Ward, de Bemmelse uiterwaarden en de

Klompenwaard. U ziet hier een groepje kinderen bij het

splitsingspunt van de Rijn. Onze lessen worden als

“goed” tot “zeer goed” beoordeeld.

Het water is spannend. Ook is er veel te doen, er is van

alles te vinden langs het water, er zijn sporen van grote

grazers, er bloeien zeer interessante planten en er is

wildernis. Kortom, kinderen ervaren de natuur aan den

lijve. Deze ervaringen zijn belangrijke voor hun hele

leven.

In 2001 zijn wij begonnen met

natuureducatie voor kinderen.

Inmiddels hebben onze mensen, in

hoofdzaak vrijwilligers, 850 lessen

gegeven. Een aantal kinderen is diverse

malen met ons op pad geweest.

Daarmee rekening houdend komt het

aantal kinderen dat via ons kennis

maakte met de natuur tussen de 5.000

en de 6.000 uit. Daar mogen we best

trots op zijn.

10

Het natuurmuseum en ontmoetingscentrum “het Dijkmagazijn”, is ons paradepaard. In 2001 is het

geopend. Bijna 50.000 bezoekers hebben we inmiddels begroet.

Talrijke natuurlessen hebben hier hun vertrekpunt. “Binnen kijken om buiten meer te zien”, is het

motto. We zijn ook beschikbaar voor kinderfeestjes. We geven vanuit het Dijkmagazijn tevens

excursies voor volwassen. Bedrijven en overheden maken hier regelmatig gebruik van, maar ook

bijvoorbeeld groepen ouderen. Op deze wijze doen we ook voor volwassenen aan educatie.

Dit is het gebied tussen Doornik en de Pas in Bemmel, waar we agrarische natuur willen realiseren, in

combinatie met educatie. Door dit gebied loopt ook het Ommetje DoornikdePas, dat wij konden

aanleggen, omdat wij in 2007 één van de drie winnaars waren in het kader van een SAUL prijsvraag

(Sustainable and Accessible Urban Landscapes).

11

5. Wat we doen aan natuurbescherming

Nestkasten, werken aan biotopen, tellen, oog in het zeil

We richten ons op vogels. De aanwezigheid van vogels

zegt heel veel over de natuurwaarde van een gebied. Als

je vogels wilt beschermen moet je biotopen beschermen.

We tellen vogels in de Bemmelse en Gendtse

uiterwaarden. Daardoor krijgen we elk jaar meer inzicht

in wat daar leeft. In de Gendtse polder treffen we de

gekraagde roodstaart aan. Zolang daar voldoende oude

wilgenbossen staan, zullen we ook deze prachtige vogel

tegenkomen.

Voor steenuilen, een rode lijst soort, hangen we

nestkasten op. We proberen zijn biotoop in stand te

houden door ons in te zetten voor kleinschalig halfopen

landschap. Ook maken we erven voor hem geschikt. Onze

bescherming heeft hij hard nodig. Het gemiddelde van 2,2

jongen dat hij moet hebben om niet achteruit te gaan

haalt hij net niet.

De kerkuil was een jaar of tien geleden bijna uit

Nederland verdwenen. Dank zij een intensief

beschermingsprogramma leven er nu weer meer dan

3.000 paartjes in ons land. Wij hebben ook aan dit

programma meegedaan. Rond de vijf paartjes kerkuilen

maken jaarlijks gebruik van onze nestkasten.

In onze uiterwaarden komt veel wilde

natuur terug. Met de natuur

binnendijks gaat het minder. Als gevolg

van de moderne landbouw hebben

weidevogels en akkervogels het daar

heel erg moeilijk. Toch zien wij

mogelijkheden voor hen.

Kleinschaligheid is het toverwoord. Nog

niet zo lang geleden wás die

kleinschaligheid er gewoon. Nu moet je

er moeite voor doen en dat doen we

graag.

12

6. Hoe we te werk gaan

Communiceren, de boer op, meedenken, inspireren

Via www.lingewaardnatuurlijk.nl dragen wij uit wat

we doen en wat we willen. Als mensen vragen hebben

proberen we te helpen. We communiceren regelmatig

via de huis aan huis bladen en soms zijn we te zien op

de lokale tv of te horen op de radio.

Wij zijn met ons werk begonnen in Bemmel. Wij

proberen in alle kernen werkgroepen van de grond te

krijgen, maar dat lukt nog niet zo gemakkelijk. In

Doornenburg en Angeren maakten we een begin.

Op boerderijen hangen onze kerkuilenkasten. Een

aantal boerenerven hebben we landschappelijk

mogen aankleden. Op boerenerven kunnen we soms

ook op de boomplantdagen terecht.

We werken samen met diverse organisaties. Een

belangrijke partner is de Stichting Landschapsbeheer

Gelderland. Aan de uitvoering van initiatieven van

deze stichting, zoals “Dorpen in het groen”, werken

we graag mee. Met de Joannes praktijkschool werken

we samen in het landschapsonderhoud

De mens komt steeds verder van de

natuur af te staan. De natuur wordt

waargenomen en ervaren via TV of via

het internet en niet meer direct gevoeld.

Dat is zorgelijk, maar er is iets aan te

doen. Wij proberen het goede voorbeeld

te geven door zelf de handen uit de

mouwen te steken en door de natuur

weer bij de mensen te brengen. Dat lukt

beter, naarmate we meer mensen aan

ons kunnen binden. En we hebben ook de

politiek nodig. Die moet de natuur veel

hoger op de agenda zetten.

13

Wij zijn regelmatig gesprekspartner van de gemeente bij

talrijke onderwerpen op het gebied van ruimtelijke

ordening en groen. Voorbeelden zijn de structuurvisie, het

landschapsbeleidsplan, de ontwikkeling van de Dijkzone

en het Park Lingezegen. Ook met Waterschap

Rivierenland, de Dienst Landelijk Gebied en

Staatsbosbeheer onderhouden we goede contacten.

Bij diverse particuliere initiatieven, zoals .m.b.t. de

Bemmelse en Huissense waarden zijn wij gesprekspartner.

In de uiterwaarden zien we behalve grootschalige natuur

ook graag kleinschaligheid, vooral grenzend aan de dijken.

En wij zetten ons in voor het behoud van

weidevogelgebieden in de uiterwaarden.

Als het moet maken we bezwaar. Dat deden we

bijvoorbeeld bij het plan om in de Gendtse polder een

helihaven te vestigen en bij plannen tot grootschalige

maïsteelt in de kommen . Maar wij willen geen actiegroep

zijn. Wij zoeken bij voorkeur de lijn van samenwerking en

dat werkt in onze ogen goed, al vinden wij het tempo bij

natuurontwikkeling vaak aan de lage kant.

14

4. Prioriteiten

Kleinschaligheid , natuur in de kommen, beheer bij particulieren en bij ons

Educatie dicht bij huis, meer excursies, manden vlechten in eigen werkschuur

In de uiterwaarden willen wij naast ruige natuur ook

weiland. In de kommen willen we brede akkerranden

waar de kruiden weer een kans krijgen. De Betuwelijn

willen we door groen zoveel mogelijk aan het oog

onttrekken. Verder willen we overal waar dat kan

hagen, struwelen, hoogstammen en solitaire bomen

aanplanten. Wij willen meer natuurbeheer door

particulieren, dicht bij huis. Als dat nodig is gaan we

ook zelf terreinen beheren.

Wij gaan ons er sterk voor maken, dat alle kinderen van

Lingewaard aan onze natuurlessen meedoen. Ook

zetten we in op meer excursies voor volwassenen. Daar

hebben we gidsen voor en we ontwikkelen GPS

wandelingen. We richten ons op een breed publiek.

Milieu en energie zal meer prominent op ons

programma komen te staan.

In de Ward (Bemmel) willen we een aantal functies

combineren. Bij het dijkmagazijn gaan we een schuur

bouwen, waar we manden kunnen gaan vlechten van

de oogst van de rabatten die we daar hebben

aangelegd. De schuur zal ook een functie krijgen als

cursusruimte en ontmoetingsruimte. Nabij de schuur,

die klimaatneutraal zal worden, willen we de molen

herbouwen die tot 1926 iets verderop aan de molenwei

heeft gestaan.

15

Bescherming akkervogels

Hier ziet u het verschil tussen een moderne intensieve akker en een natuurlijke akker. Door heel Lingewaard

willen we hier en daar natuurlijke akkers en als het aan ons ligt komen er langs de moderne akkers natuurlijke

randen.

In alle kernen actief

Wij willen actief zijn in geheel Lingewaard. Wij

gaan ons inspannen om onze activiteiten

evenwichtiger te spreiden. Met onze

publieksexcursies is dit al aan de gang.

We doen ons uiterste best om op de boomplantdag

elk jaar in elke kern met de kinderen aan de slag te

gaan.

Rond fort Pannerden willen we groepen rondleiden

en we zouden daar ook graag een

tentoonstellingsruimte inrichten.

Tussen Doornik en de Pas willen we een agrarisch

natuurpark, waarin het accent ligt op natuurlijke

akkerbouw. Voor natuurlijke akkers zien we ook

mogelijkheden in de Huissense waarden. Ons doel is

de geelgors terug te krijgen. Verdere verspreiding van

deze fraaie vogel is mogelijk door brede akkerranden

aan te leggen in de komgebieden

16

7. Organisatie en middelen

Meedoen ?

Onze plannen zijn ambitieus, ons enthousiasme is navenant. Wilt u meedoen of wilt u ons steunen,

meld dit via www.lingewaardnatuurlijk.nl .

Wij zijn een vrijwilligersorganisatie en dat willen wij zo

houden. Diverse groepen zijn in ons netwerk actief:

Natuur en Vogelwerkgroep Bemmel

Knotgroep

Hoogstambrigade

Beheerders Dijkmagazijn

Educatiegroep

Excursieleiders

Als het nodig is, bijvoorbeeld op het gebied van educatie,

kunnen wij op beperkte schaal mensen in dienst nemen.

Ons bestuur is nu nog grotendeels afkomstig uit

Bemmel. Dat gaat veranderen. Wij streven naar

deelname vanuit elke kern in ons bestuur.

Van de gemeente ontvangen wij subsidie voor de

educatie die wij verzorgen en voor het Dijkmagazijn.

Onze overige middelen bestaan uit incidentele subsidies

en sponsorbijdragen.