Warmte uit zonlicht - GoLanTec...Warmte uit zonlicht - 2Zonne-energie ZONNE-ENERGIE 2 2.1 De zon als...

Warmte uit zonlicht

�

1 Inleiding ......................................................................................................................... 1Problemen ..............................................................................................................1Oplossingen ............................................................................................................1Troeven van hernieuwbare energie ....................................................................1Warmte uit zonlicht ..............................................................................................1

2 Zonne-energie .............................................................................................................. 2 2.1 De zon als energiebron ........................................................................................22.2 Toepassingen van zonne-energie ........................................................................32.3 Toepassingen van actieve thermische zonne-energie ......................................3

• De zonneboiler ................................................................................................3• Woningverwarming ........................................................................................3• Zwembadverwarming ....................................................................................3

3 De samenstelling van een thermisch zonne-energiesysteem ..................... 44 Zonnecollectoren ......................................................................................................... 5

4.1 Standaardcollectoren ............................................................................................5• Vlakke plaatcollectoren ..................................................................................5• Vacuümcollectoren ..........................................................................................6• Geïntegreerde collectoren .............................................................................7• Het collectorrendement .................................................................................8• De opstelling van de collector ........................................................................9

4.2 Lagetemperatuurcollectoren .............................................................................10• Zwembadcollectoren ....................................................................................10• Asfaltcollectoren ............................................................................................10

5 De warmteopslag ..................................................................................................... 115.1 Het voorraadvat ...................................................................................................11

• De warmtewisselaar ......................................................................................11• Het voorraadvat ............................................................................................11• De werking .....................................................................................................11

5.2 De seizoenopslag .................................................................................................116 De naverwarming ........................................................................................................... 12

6.1 Doorstroomtoestellen .........................................................................................12• Gasgeisers .......................................................................................................12• Combiketels ....................................................................................................12

6.2 Voorraadtoestellen ..............................................................................................13• Voorraadtoestellen met één warmtewisselaar .........................................13• Voorraadtoestellen met twee warmtewisselaars (duoboiler) ................13• Elektrische boilers ..........................................................................................13

6.3 De warmtepomp .................................................................................................137 De primaire kringloop en randapparatuur ............................................................. 15

7.1 Systemen met glycolvulling ................................................................................157.2 Terugloopsystemen .............................................................................................167.3 Natuurlijke circulatie ...........................................................................................16

8 Eigenschappen van thermische zonne-energie-installaties .............................. 178.1 De zonneboiler ....................................................................................................17

• De opbrengst .................................................................................................17• De dimensionering ........................................................................................17• De kostprijs .....................................................................................................18• Het plaatsen van een zonneboiler ..............................................................18• Het onderhoud van een zonneboiler .........................................................19

8.2 Woningverwarming ............................................................................................19• De combinatie zonneboiler-woningverwarming .....................................19• Zonnecollectoren met seizoenopslag .........................................................20

8.3 Zwembadverwarming .........................................................................................20• Openluchtzwembaden .................................................................................20• Overdekte zwembaden ................................................................................20

9 Het kwaliteitscertificaat .................................................................................................2110 Wettelijke verplichtingen ............................................................................................2111 Overzicht van subsidieregelingen voor hernieuwbare energiebronnen ....22

11.1 Enkel voor bedrijven ...........................................................................................22• Acties van de Vlaamse overheid .................................................................22• Acties van de federale overheid .................................................................22

11.2 Alleen voor particulieren ....................................................................................22• Acties van de federale overheid .................................................................22

11.3 Voor iedereen ......................................................................................................22• Acties van de federale overheid .................................................................22• Acties van de distributienetbeheerders .....................................................22• Acties van de provincies ...............................................................................23• Acties van de gemeenten ............................................................................23

12 Websites ..........................................................................................................................2413 Nuttige adressen ............................................................................................................25INH

OU

D

Tot ver in de 19-de eeuw werd het leeuwendeelvan de energie geleverd door mensen, dieren,water, wind en allerlei combinaties daarvan. Houtwas de belangrijkste brandstof. Tot vandaag isde energiebehoefte steeds blijven stijgen en zijnwe zeer sterk afhankelijk van fossiele ennucleaire brandstoffen.

Problemen

De oneindige beschikbaarheid van energie en energiebronnenis niet langer vanzelfsprekend. Toekomstige generaties zullengeconfronteerd worden met de eindigheid van de reserves:steenkool, aardolie en aardgas raken ooit op. En terwijl devoorraad slinkt, neemt de vraag toe. De wereldbevolkinggroeit aan en het energiegebruik per hoofd stijgt.

Maar er is ook het gigantische probleem van de milieuvervui-ling. De energiesector doet daarbij een forse duit in het zakje.Zwavel- en koolstofdioxide, koolstofmonoxide, stikstofoxi-den... het zijn reststoffen uit de energiesector die een zwareimpact hebben op leefmilieu, atmosfeer en klimaat - denkmaar aan het broeikaseffect.

Ook het nucleaire afval is een risico en belasting voor dekomende generaties. De opwerking en berging blijven eenmaatschappelijk en technisch probleem en wordt steedsduurder door strengere milieunormen.

Oplossingen

Voor deze wereldomvattende problemen moeten er dringendoplossingen gezocht worden. Duurzame ontwikkeling wilaan de behoeften van vandaag voldoen, zonder die van detoekomstige generaties in het gedrang te brengen. Energie-gebruik en energieopwekking op een duurzame wijze opelkaar afstemmen vraagt om een tweezijdige aanpak:• Rationeel energiegebruik (REG), d.w.z. energiezuinigheid

zonder comfortverlies.• Hernieuwbare energie: zon, wind, water en biomassa kun-

nen ook in ons land aangewend worden om energie op tewekken.

Per bron zijn er verschillende technieken om de energie omte zetten in een bruikbare vorm. Meestal wordt her-nieuwbare energie gebruikt voor waterverwarming en voorelektriciteitsproductie.

Troeven van hernieuwbare energie

Hernieuwbare energie heeft volgende voordelen:

• Milieuvriendelijk en duurzaam: de diverse bronnen zijnonuitputtelijk en veroorzaken tijdens hun hele levenscyclus- van bouw over gebruik tot afbraak - een zeer lage uit-stoot van schadelijke stoffen;

• Spreiding van de energievoorziening: een groter aandeelhernieuwbare energie vermindert de afhankelijkheid vanhet buitenland en van internationale spanningen;

• Hernieuwbare energie kan voor meer werkgelegenheidzorgen en exportkansen bieden.

Warmte uit zonlicht

Beschikbaarheid van warmte is voor ons vanzelfsprekend enonmisbaar geworden voor woningverwarming, warm water inde badkamer, de keuken, het zwembad…Maar het wordtsteeds meer duidelijk dat verwarmen met brandstof of elek-triciteit problemen veroorzaakt.

Door verstandig om te springen met ons energieverbruikkunnen we u minder energie verbruiken. Een deel van debenodigde warmte kunnen we zelf opwekken met de zon.Duizenden realisaties in Vlaanderen bewijzen reeds jarenlangdat dit goed werkt. “Sleutel op de deur”-installaties kunt ulaten plaatsen door vakmensen, of u kunt bouwpakkettenaankopen en zelf plaatsen.

Deze brochure zet u een eind op weg: welke thermischezonne-energiesystemen zijn er, hoe werken ze, welke garantieis er voor de kwaliteit en de opbrengst, welke subsidies zijn er,waar kunt u terecht voor meer informatie?

We hopen dat we u “warm” hebben kunnen maken voordeze schone vorm van energie, en wie weet maakt u erbinnenkort zelf gebruik van!

Inleiding

1

INLEIDING

1 - Warmte uit zonlicht

Warmte uit zonlicht - 2

Zonne-energie

ZONNE-ENERGIE

2

2.1 De zon als energiebron

Net buiten de dampkring van de aarde is het energetischevermogen van de zonnestraling 1.353 W/m2 op een vlak lood-recht op de zonnestraling. Dit wordt de zonneconstantegenoemd. Omgerekend per jaar en per m2 aardoppervlakbetekent dit gemiddeld iets minder dan 2.000 kWh/m2.jaar. Inde Benelux ontvangen wij ongeveer 1.000 kWh/m2.jaar. Door

de hogere breedtegraad (52° noorderbreedte) levert dezoninstraling minder energie per m2, en de vaak voorkomen-de bewolking "verstrooit" de zoninstraling tot zogenaamd"diffuus" licht: het gelijkmatig uit alle richtingen komendedaglicht bij volledig bewolkte hemel. Maar ook bij helderehemel is een klein deel van de lichtinstraling diffuus - vandaarde helderblauwe kleur van de hemel. Over een heel jaarbereikt ongeveer 60% van de totale zoninstraling ons hier inde vorm van diffuus licht, dat ook in nuttige energie wordtomgezet door zonne-energiesystemen.

Het is duidelijk dat zonlicht een wisselend aanbod heeft:gedeeltelijk onvoorspelbaar, afhankelijk van bewolking - ge-deeltelijk voorspelbaar door de meetkundig gekende positievan de zon t.o.v. een waarnemer, in functie van de dag enhet uur (verschillen in daglengte en zonnehoogte).

Eenheden van Energie & Vermogen

Eenheden van energieEnergie bestaat in vele vormen. De meest bekende zijn:- mechanische energie of arbeid (bv. bewegingsenergie);- thermische energie of warmte (bv. verwarmen, drogen).Eenheid: joule (J)J = Nm (newton x meter)1 MJ (megajoule)= 1.000.000 J

Eenheden van vermogenVermogen = energie per tijdseenheidEenheid: watt (W)W = J/sec1 kW (kilowatt) = 1.000 W

Afgeleide eenheden van energie1 kWh (kilowattuur) (energie) = 1 kW (vermogen) gedurende 1 uur (tijd)1 kWh = 3.600.000 J = 3,6 MJ

Er is ongeveer 1 kWh nodig om een emmer koud water aan de kook te brengen.Bij de verbranding van 1 m3 aardgas komt er theoretisch Hi=10 kWh aan warmte vrij.Bij de verbranding van 1 liter stookolie komt er theoretisch Hi =10 kWh aan warmte vrij.

De totale zoninstraling per jaar op de totale aard-oppervlakte is gelijk aan 10.000 maal de totalewereldenergievraag per jaar. Dat is het theoretischeaanbod. Het is de kunst om dat aanbod zo goedmogelijk op te vangen en in nuttige energievormenom te zetten tegen aanvaardbare kosten.

Diffuus en direct zonlicht

Diffuse straling

Diffuse str

aling

Directe straling

2.2 Toepassingen van zonne-energie

Zonne-energie kan op verschillende manieren nuttig gebruiktworden: als lichtbron, als drijvende kracht bij natuurlijke ven-tilatie, voor warmteproductie en voor elektriciteitsproductie.Ruimer bekeken ontstaat ook windenergie door wisselendezonnewarmte en doet zonlicht planten groeien die we alsbiomassa kunnen gebruiken voor energieproductie.

Bij de toepassing van zonne-energie in gebouwen kan naasteen optimaal gebruik van daglicht ook de rechtstreeksebezonning via de ramen bijdragen aan de ruimteverwarming.Dat kan door een doorgedreven isolatie, optimaal ontwerp enoriëntatie van de beglazing (voldoende zuidgerichte verticaleramen, minimale noordgerichte ramen), en aandacht voorzonwering en daglichttoetreding. Dit wordt soms ook "pas-sieve" zonne-energie genoemd.

Een eerste vorm van actieve zonne-energie is actieve thermi-sche zonne-energie. Een zonnecollector vangt het invallendelicht op en zet het om in warmte. Die warmte wordt doorge-geven aan een warmtetransporterende vloeistof.

Daarnaast zijn er ook hogetemperatuurcollectoren waarbij hetzonlicht via spiegels of lenzen wordt geconcentreerd op eenwarmtetransporterende vloeistof. De zonnewarmte wordtgebruikt om elektriciteit op te wekken. In Vlaanderen is dezetechniek niet relevant: een te groot deel van het zonneaanbodis diffuus licht dat door spiegels of lenzen niet kan wordengebundeld.

In fotovoltaïsche zonne-energiesystemen zetten zonnecellenhet opgevangen licht rechtstreeks om in elektriciteit via eentotaal ander werkingsprincipe dan de thermische systemen.

Al deze toepassingen van zonne-energie werken zowel bijdiffuus als bij direct zonlicht, maar bij directe instraling is deopbrengst natuurlijk wel hoger.

2.3 Toepassingen van actieve thermische zonne-energie

De zonneboiler

Een thermisch zonne-energiesysteem voor de verwarmingvan sanitair water zullen we verder kortweg zonneboilernoemen. Niet te verwarren met het voorraadvat, dit isslechts een onderdeel van de installatie.

Woningverwarming

Door gebruik te maken van een grotere collector en eengroter voorraadvat kan de zon, niet alleen bijdragen aande verwarming van het sanitair warm water, maar ook inbeperkte mate aan de woningverwarming.

Zwembadverwarming

Openluchtzwembaden worden overwegend gebruikt in dezomer bij het grootste zonneaanbod en bij hoge om-gevingstemperatuur. Het zwemwater stroomt rechtstreeksdoor de collector.

ZONNE-ENERGIE


Weersomstandigheden Volledige straling Diffuus deel[W/m2] [%]

- blauwe hemel 600 - 1.000 10 - 20zonder wolken

- mistig bewolkt, 200 - 400 20 - 80zon zichtbaar als gele schijf

- zwaar bewolkt 50 - 150 80 - 100

Zoninstraling en diffuus deel bij verschillende weersomstandigheden

Maandgemiddelde zoninstraling per dag op een horizontaal vlak in Ukkel,

opgesplitst in direct en diffuus licht.


Elk thermisch zonne-energiesysteem wordtopgebouwd uit een aantal basiscomponenten.In de volgende hoofdstukken wordt op elk vandie basiscomponenten dieper ingegaan.

1 De zonnecollector vangt het invallende zonlicht op enzet het, via de absorber, om in warmte. De absorber geeftde warmte door aan de warmtetransporterende vloeistofdie door de absorber stroomt. De warmtetransporterendevloeistof brengt de zonnewarmte van de collector naar dewarmteopslag. Meestal is die vloeistof gewoon water,eventueel vermengd met glycol.

2 In de primaire kringloop circuleert de warmtetrans-porterende vloeistof tussen de collector en de warmte-wisselaar van de warmteopslag. De vloeistof neemtwarmte op in de collector en geeft die af aan dewarmteopslag, daarna keert ze terug naar de collectorom zich weer op te laden.

3 De warmteopslag zorgt ervoor dat de door de zongeproduceerde warmte gestockeerd wordt tot wanneerwe ze kunnen gebruiken. Gedurende zes maanden perjaar kan in de warmteopslag een temperatuur van meerdan 40°C bereikt worden. De resterende periode varieertdie temperatuur tussen 15 en 40°C.

4 De randapparatuur: eventueel zorgt een circulatiepompvoor het rondpompen van de warmtetransporterendevloeistof in de primaire kringloop. Het regelsysteem zorgter voor dat de opgeslagen warmte niet opnieuw verloren gaat wanneer de zon niet schijnt. Het beschermteveneens tegen bevriezing en oververhitting.

5 De naverwarming: aangezien in Vlaanderen detemperatuur in de warmteopslag van een zonneboilerniet altijd volstaat voor direct gebruik, wordt de warmte-opslag bijna altijd gekoppeld aan een naverwarming.Die brengt het door de zon voorverwarmde water opde gevraagde temperatuur. Zo krijgt het gebruikswater,onafhankelijk van het afnamepatroon, steeds de gewens-te temperatuur. De warmtebron van de naverwarmingis meestal aardgas, stookolie of elektriciteit.

De samenstelling van een thermisch zonne-energiesysteem

3

DE SAMENSTELLING VAN EEN THERMISCH ZONNE-ENERGIESYSTEEM

1

22

22

3

4 4

5


4.1 Standaardcollectoren

De meeste collectoren hebben, hoewel ze volgens ver-schillende principes werken, vergelijkbare opbrengst entoepassingsgebied. De collectoren die aan deze voorwaardenvoldoen, noemen we hier standaardcollectoren.

Vlakke plaatcollectoren

De collector wordt meestal op een dak gemonteerd (plat ofschuin). Op een schuin dak ziet hij eruit als een groot dak-venster. Een vlakke plaatcollector bestaat uit een ondiepe bak(hoogte +/- 10 cm), waarin de verschillende onderdelen inlagen zijn aangebracht. Van buiten naar binnen vinden weachtereenvolgens: een lichtdoorlatende afdekplaat, eenabsorber en isolatiemateriaal.

De absorber

De absorber is een metalen plaat met aan de bovenzijdeeen warmteabsorberende laag. Hierin zijn kanaaltjes (buisjes)verwerkt waardoor een vloeistof kan stromen. Gewoonlijkgaat het om water, al dan niet vermengd met additieven. Voorde samenstelling van de vloeistof en het onderhoud moet ustrikt de aanbevelingen van de fabrikant volgen.

Onder invloed van de zon stijgt de temperatuur van deabsorber. Die geeft zijn warmte af aan de vloeistof in kanaal-tjes. Om optimaal gebruik te maken van deze warmte, moetmen verliezen zo veel mogelijk beperken.

Een gewone zwarte absorber heeft een hoge absorptiecoëf-ficiënt en een even hoge emissiecoëfficiënt. De absorptie-coëfficiënt geeft de eigenschap weer om de zonnestralen opte vangen en in warmte om te zetten. De emissiecoëfficiëntspeelt een rol bij de warmteverliezen door straling. Een spec-traal selectieve laag combineert een hoge absorptiecoëfficiëntén een lage emissiecoëfficiënt. Dit betekent dat het zonlichtgoed wordt geabsorbeerd (=omgezet in warmte), terwijlhet warmteverlies door straling zeer klein is. Hierdoor stijgtde opbrengst in belangrijke mate.

ZONNECOLLECTOREN

4

Zonnecollectoren

CONVECTIE

WARMTESTRALING

GELEIDING

Absorber

Vloeistofstroming

Afdekplaat

Isolatiemateriaal


Het isolatiemateriaal

Aan de achterzijde van de absorber worden de warmte-verliezen beperkt door isolatiemateriaal aan te brengen. Datmateriaal moet hittebestendig zijn (bv. glaswol zonderbindhars).

De afdekplaat

Aan de voorzijde van de absorber zorgt de wind voor convec-tieverlies (afkoeling). Dat verlies is groter naarmate de buiten-lucht kouder is. Ook de windsnelheid speelt een belangrijke rol. Om het convectieverlies te verminderen, wordt de absorberafgedekt met glas, met een luchtspouw van enkele cm. Deabsorber moet immers toegankelijk blijven voor de zonne-straling. Afdekplaten in synthetische materialen voldoeneveneens om convectieverliezen te voorkomen, maar zijnniet bruikbaar, omdat die de UV-straling van de zon slechtweerstaan en dus minder duurzaam zijn.Het gebruik van glas heeft echter ook een nadeel. Een deelvan de invallende zonnestraling wordt weerkaatst aan hetoppervlak, een ander deel wordt geabsorbeerd in de glas-plaat. Door gebruik te maken van ijzerarm glas met een hogedoorlaatbaarheid wordt dat optische verlies kleiner. Menmaakt gebruik van gehard glas dat beter bestand is tegenmechanische en thermische schokken.

Vacuümcollectoren

Bij vlakke plaatcollectoren worden isolatiematerialen zoalsglaswol gebruikt.Vacuüm is een perfecte isolator. Vacuümcollectoren hebbendaarom een hoger rendement. Vooral bij hoge temperatuurvan het gebruikswater komt dat tot uiting. Beveiligingtegen oververhitting is hier nog belangrijker. De dichting moetzorgen voor een blijvend vacuüm.Voor eenzelfde oppervlakte zijn vacuümsystemen meestalduurder, maar hebben een hogere opbrengst.

Vlakke plaatvacuümcollector

Dit systeem leunt sterk aan bij een gewone vlakke plaatcollector.Door een perfecte dichting en steuntjes tussen het glas en deachterwand is men erin geslaagd de collector onder vacuümte laten werken. De prestaties zijn nog beter als men hetvacuüm (in werkelijkheid lucht bij zeer lage druk) vervangtdoor krypton (bij zeer lage druk).

Heatpipe in vacuümbuis

Deze collector is opgebouwd uit een aantal naast elkaargeplaatste, vacuümgezogen glazen buizen. Daarin bevindt

zich een smalle absorber, vast verbonden met een zoge-naamde heatpipe. Dat is een gesloten buis die gevuld is metéén enkele stof. Onderaan is deze stof vloeibaar, bovenaangasvormig. De vloeistof verdampt onder invloed van de zon.De damp verspreidt zich over de buis en condenseert boven-aan waar de buis in contact is met een tweede gesloten circuitwaarin een koelvloeistof circuleert.

Daar geeft de condenserende damp zijn warmte af aan dekoelvloeistof. De opgewarmde koelvloeistof gaat dan naar dewarmtewisselaar in het voorraadvat en zo terug naar de heat-pipe. In de heatpipe stroomt het condensaat naar beneden ende cyclus begint opnieuw.

Pompcirculatie in vacuümbuis

Een variant op de vacuümbuis met heatpipe is een vacuüm-buis met pompcirculatie. Visueel is het dezelfde collector. Deheatpipe is vervangen door twee concentrische buizen waar-in glycol stroomt door toedoen van een pomp. Deze buizenkunnen ook horizontaal geplaatst worden.

ZONNECOLLECTOREN


Dubbelwandige glazen buis

Twee concentrische glazen buizen zijn aan één zijde halfbolvormig gesloten en aan de andere zijde met elkaarversmolten, zoals bij een thermosfles. De ruimte tussen beidebuizen is vacuüm. De buitenzijde van de binnenbuis is spec-traal selectief zwart en door het vacuüm beschermd tegenvocht en vuil. Een aantal vacuümbuizen worden naast elkaar geplaatst envormen de collector. Om ook de achterzijde van de binnenste buis op te warmen,worden achter de buizen spiegels aangebracht. In de buisbevindt zich een metalen warmtewisselaar die de warmte vande buis opneemt en overdraagt aan koperen buisjes waarin decollectorvloeistof stroomt. Deze vloeistof wordt naar dewarmtewisselaar in het voorraadvat gepompt en is bestandtegen zeer hoge temperaturen.

Geïntegreerde collectoren

Bij geïntegreerde systemen zijn het voorraadvat en de collec-tor samengevoegd tot één geheel. Een pomp en een elektro-nische regeling zijn niet nodig en het systeem bespaart ruimtebinnenhuis. Door integratie neemt het aantal componenten afwaardoor de aankoopprijs en de plaatsingskosten dalen. Decollector is zwaarder; het dak moet dus sterk genoeg zijn.

Nokcollector

De nokcollector is buisvormig en wordt geplaatst op de nokvan het dak. Hij bestaat uit een transparante kap met daaron-der een koperen mantel met een zwarte spectraal selectievelaag die het roestvrijstalen voorraadvat omhult.

De techniek van de nokcollector bestaat uit twee in elkaargemonteerde buizen. De inhoud van de binnenste buisdient als voorraadvat voor het warme water. De buitenkantvan de buitenste buis absorbeert de zonne-energie. In deruimte tussen de binnen- en buitenbuis heerst een vacuüm. Erbevindt zich gedemineraliseerd water. Door de zonnewarmteverdampt dit water. De damp condenseert tegen het voor-raadvat. Het gebruikswater dat hierin zit, wordt daardoorverwarmd.

ZONNECOLLECTOREN

ZONNECOLLECTOREN


Het collectorrendement

Het collectorrendement is de verhouding tussen de nuttigewarmte die de collector levert, en de invallende zonne-energie. In een eerste benadering kan het rendementgeschreven worden als een lineaire functie (in de veronderstelling dat U = constant):

met Qn = nuttige warmte (W/m2)G = invallende straling in het collectorvlak (W/m2)

= t. = het optisch rendementt = transmissiecoëfficiënt

= absorptiecoëfficiëntU = verliescoëfficiënt of isolatiekwaliteit van de collector(W/m2.K)TM = gemiddelde temp. van de vloeistof in de absorber (°C)TU = omgevingstemperatuur (°C)Het rendement hangt af van de eigenschappen van de collector ( , U) en van de bedrijfsomstandigheden (TM,TU, G). Aangezien de eigenschappen van een bepaald typecollector vastliggen (soort bedekking, selectiviteit van deoppervlaktelaag, dikte van de isolatie), zal men het collectorrendement weergeven in functie van de bedrijfsomstandigheden TM,TU, G .De bedrijfsomstandigheden kan men samenbundelen in

Een andere voorstellingswijze spreekt meer tot de verbeelding. Bij een constante buitentemperatuur (bv.TU = 10 °C) en een stralingsintensiteit G die varieert van 200 tot

1000 W/m2 verloopt het rendement van een vlakke collector met enkele beglazing en een spectraal selectieveabsorber ongeveer als volgt:

Voorbeeld:Stel:TU = 10 °C en TM = 52 °C:Bij lichte bewolking (G = 200 W/m2):

= 0 ;Qn = 0 x 200 = 0 W/m2

Bij volle zon (G = 1000 W/m2):= 65 % ;

Qn = 0,65 x 1000 = 650 W/m2

Voorbeeld:Bij TU = 10 °C en TM = 10 °C wordt het rendement 80 %bij alle waarden van G.Bij lichte bewolking (G = 200 W/m2):Qn = 0,8 x 200 = 160 W/m2

Bij volle zon (G = 1000 W/m2):Qn = 0,8 x 1000 = 800 W/m2

Het rendement van een zonnecollector neemttoe naarmate de gebruikstemperatuur lager is.

De vertaling van de rendementscurve van een collectornaar de jaaropbrengst van het hele systeem is niet een-voudig. Gelukkig bestaan er simulatieprogramma’s waarmeede jaaropbrengst kan worden berekend, rekening houdendmet onder andere:- de karakteristieken van de collector (spectraal selectief,

vacuüm…);- het aftappatroon (hoeveelheid en bij welke temperatuur,

gespreid over de dag of alleen ‘s avonds…);- de klimaatzone (Ukkel, Oostende...).

0,6

0,5

0,4

0,3

0,2

0,1

0,0

1,0

0,9

0,8

0,7

0,00 0,05 0,10 0,15 0,20 0,25 0,30

0,6

0,5

0,4

0,3

0,2

0,1

0,0

1,0

0,9

0,8

0,7

10 40 70 100 130 160 190

= -------------------------------------------- = ---------- = nuttige warmte

T* = ---------------------TM-TU

G

invallende straling

Qn

G o - U • ---------------------TM-TU

G

Naakte collector (zwembadcollector)

Rendement van 4 types collectoren

Collector met enkel glas en zwarte laag

Collector met helder glas en speciaal selectieve laag

Vacuümcollector

T*

Optisch rendement (TM = Tu)

Rendement van 1 types zonnecollector

Enkele beglazing spectraal selectiefTu = 10°C

TM(°C)

G = 200 400 600 800 1000

{ }

o

o

ZONNECOLLECTOREN


De opstelling van de collector

Oriëntatie

De grootste opbrengst is te verwachten als de collector naar hetzuiden gericht wordt. Bij een opstelling naar het zuid-oosten ofhet zuid-westen is de opbrengst enkele procenten lager.Bij een plaatsing pal op het oosten of het westen is deopbrengst tot 20% lager. Als dat verlies gecompenseerd wordtdoor een grotere collectoroppervlakte, neemt de kostprijs toe.Bij nokcollectoren heeft de oriëntatie weinig of geen invloedop de opbrengst.

Hellingshoek

De opbrengst van een horizontaal opgestelde collectorbedraagt nog 87% van de opbrengst bij een optimale vasteopstelling. Dat is te verklaren door het grote aandeel diffusestraling in ons land.

Bij een verticale opstelling, naar het zuiden gericht, kunneneveneens nog behoorlijke resultaten worden behaald, maardan vooral in de winter. Deze opstelling is dus aanvaardbaarvoor woningverwarming.

Ook op een plat dak of tegen een gevel kan een collector wor-den gemonteerd. Die wordt dan schuin opgesteld met eenframe. Het voordeel van een platdakopstelling is dat de col-lector ideaal georiënteerd kan worden. U moet wel rekeninghouden met de kosten van het frame en van de afdeklaag aande achterzijde van de collector (weer- en vogelbestendig).

De hellingshoek is niet van toepassing op nokcollectoren.

Randvoorwaarden

Schaduw van naburige objecten vermindert de opbrengst.

Bij de planning moet u ook oog hebben voor toekomstigegebouwen en groeiende bomen.

Om de warmteverliezen te beperken, is het belangrijk om deafstand tussen de collector, het voorraadvat, de naverwarmingen de gebruikers zo klein mogelijk te houden.

N

Z

OW

NW NO

ZOZW

20o

60o

100

90

80

70

60

50

40

30

NW WN ZW Z ZO O NO N

Plat dak

Dakhelling 20°

Dakhelling 45°

Dakhelling 60°

Dakhelling 90°

Oriëntatie en hellingshoek van de collector

Rel

atie

ve o

pb

ren

gst

(%

)

20°

60°

Bovenaanzicht van een zadeldak. Plaatsingvan de collector naargelang de dakoriëntatie


4.2 Lagetemperatuurcollectoren

Zwembadcollectoren

In vergelijking met sanitair warm water is de temperatuur vanzwemwater relatief laag. Daarom bestaan zwembadcollec-toren uitsluitend uit niet afgedekte en niet-geïsoleerdeabsorbers en zijn ze bijgevolg relatief goedkoop. De tempe-ratuur van de absorber blijft beneden 70° zodat de absorberkan gemaakt worden uit kunststof. Kunststof is in tegen-stelling tot de meeste metalen bestand tegen chloor. Hierdoorkan het zwemwater rechtstreeks door de collector stromenzonder warmtewisselaar. Er zijn verschillende typesonafgedekte collectoren beschikbaar.

Asfaltcollectoren

Het wegdek kan beschouwd worden als een goedkopezonnecollector. De asfalttemperatuur kan in de zomer hoogoplopen.Die warmte kan aan het asfalt onttrokken worden doorinstallaties met energiecaptatie via een buizennetwerk inhet wegdek en door systemen met rechtstreekse vloei-stofdoorstroming zonder buizenregister waarbij de vloeistofvrij door een laag ZOA (zeer open asfalt, het zogenaamdefluisterasfalt) stroomt. Hoewel de asfalttemperatuur in de zomer kan oplopen tot60°C, zal de uitgaande fluidumtemperatuur toch beduidendlager liggen. Om voldoende grote energiehoeveelheden tekunnen ontrekken, zal de maximaal bereikte temperatuur20 à 25°C bedragen.

120mm asfalt

beton

fundering

asfalt

50mm

Opbouw asfaltcollector

ZONNECOLLECTOREN

Koepelvormige zwembadcollectoren

Kunststofpanelen


5

De warmteopslag

5.1 Het voorraadvat

Het voorraadvat is een geï-soleerd waterreservoir. Hetzorgt ervoor dat langzaamopgeslagen zonnewarmtedesgewenst snel en op eenlater tijdstip kan wordenafgetapt. Daarnaast zorgthet voor een overbruggingvan een dag met onvol-doende zon. U kunt dan ’smorgens nog gebruikma-ken van de opgeslagenwarmte van de vorige dag.

De warmtewisselaar

De warmtewisselaar vormt een scheiding tussen het ge-bruikswater (leidingwater) en de warmtetransportvloeistof(collectorvloeistof). Vaak is hij uitgevoerd als een spiraalvormigopgerolde buis die ondergedompeld is in het gebruiks-water. Meestal bevindt hij zich in het onderste deel van hetvoorraadvat.

Het voorraadvat

Een voorraadvat heeft vier aansluitingen: twee voor hetgebruikswater (koud en warm leidingwater) en twee voor dewarmtewisselaar (voor de verbinding met de zonnecollector). Om corrosie te voorkomen in geëmailleerd stalen vaten, moe-ten voorzorgen genomen worden. Dat kan door een magne-siumanode (met jaarlijks nazicht) of een elektronische be-scherming (onderhoudsvrij) te plaatsen. Bij vaten uit roestvrijstaal (RVS) is geen extra bescherming nodig. RVS 316 is beterbestand tegen chloor in water dan RVS 304. Verder hangt bijRVS de kwaliteit af van de gladheid, vooral van de lasnaden.Omdat het voorraadvat verbonden is met het openbaredrinkwaternet, is het verplicht om een inlaatcombinatie teplaatsen. Die bestaat uit een overdrukbeveiliging en een

terugstroombeveiliging. Meer informatie vindt u ophttp://www.belgaqua.be.

De werking

Warm gebruikswater wordt aan de bovenzijde afgetapt,onderaan wordt koud water toegevoegd. In het vat zijnvoorzieningen om menging tegen te gaan. Hierdoor en ookdoor het feit dat warm water lichter is dan koud water,ontstaat tijdens het aftappen een temperatuurgelaagdheid.Op dat moment kan de installatie werken in voor de zongunstige omstandigheden (koud water opwarmen) terwijl erin het bovenste deel van het voorraadvat toch nog warmwater beschikbaar blijft. Om de temperatuurgelaagdheid effectief te benutten, wordtde voorkeur gegeven aan een verticaal opgesteld voorraadvatuit een materiaal dat relatief slecht de warmte geleidt. In datopzicht is staal beter dan koper.

5.2 De seizoenopslagOm de tijdens de zomer geproduceerde zonnewarmte tijdensde winter te benutten, gebruiken we ondergrondse energie-opslag. Hiervoor kunnen we twee technieken aanwenden,namelijk een open en een gesloten systeem.In het open systeem (thermische energieopslag in aquifers)wordt grondwater gebruikt voor het transport van de warmte.We spreken dan over de techniek die beter bekend is als koude-warmteopslag en waarvan al een tiental installaties in bedrijf/opbouw zijn in Vlaanderen. Bij gesloten systemen (thermische energieopslag in boorgaten)wordt de warmtetransportvloeistof door een buizenstelselgeleid, waar warmtewisseling optreedt met de ondergrond. Zowordt al snel een opslagveld gecreëerd met een volumevan meerdere duizenden kubieke meter. Het thermische gedragvan een dergelijk opslagveld is zeer sterk vergelijkbaar met datvan een klassiek geïsoleerd voorraadvat met geïntegreerdewarmtewisselaar. In beide systemen kunnen zeer grote energiehoeveelhedenopgeslagen worden. Zand- en kleiformaties in de ondergrondhouden immers de warmte verbluffend goed vast voor langereperiodes (rendementen tot 75%).

DE WARMTEOPSLAG


De zonnecollector verwarmt het koude leidingwater (met eentemperatuur tussen 5 en 15°C) tot een temperatuur die kanliggen tussen 10 en 90 °C, afhankelijk van het zonneaanboden de hoeveelheid afgetapt water. Bij te lage watertempe-ratuur wordt de naverwarming ingeschakeld. De naver-warming krijgt aan haar ingang water bij een erg variabeletemperatuur. Bij voorraadtoestellen is dat meestal geen pro-bleem. Bij doorstroomtoestellen bestaat er gevaar vanstoomvorming, en moet worden nagegaan of het toestelcombineerbaar is met een zonneboiler.

6.1 Doorstroomtoestellen

Bij doorstroomtoestellen wordt het water naverwarmd op hetogenblik dat u het nodig hebt.

Gasgeisers

Weinig gasgeisers verdragen warm water aan de inlaat. Eendoorstroomtoestel waarvan het vermogen wordt geregeldaan de hand van het debiet van het water, zoals vaakvoorkomt bij geisers, zal in combinatie met een zonneboilerstoom vormen. Dat is ontoelaatbaar.

Slechts enkele, thermostatische, toestellen zijn combineerbaarmet een zonneboiler. Informeer u hierover bij de leverancier.

Combiketels

Een combiketel is een ketel die zorgt voor sanitair warmwater en voor centrale verwarming, uiteraard in gescheidencircuits. Niet alle combiketels kunnen zonder voorzorgenals naverwarmer dienst doen.

De naverwarming

6

DE NAVERWARMING

koud

koud

CV

Gasgeiser


6.2 Voorraadtoestellen

Voorraadtoestellen met één warmtewisselaar

De naverwarming gebeurt aardgasgestookt of met inge-bouwde warmtewisselaar aangesloten op de CV-ketel. Inprincipe kunnen deze toestellen allemaal zonder probleemworden gevoed met warm water uit een zonneboiler omdatze thermostatisch geregeld worden. Als al een dergelijkewarmwaterinstallatie aanwezig is, kan deze behouden blijven.De koudwateraansluiting wordt dan vervangen door dewarmwateraansluiting van de zonneboiler (serieschakeling).

Voorraadtoestellen met twee warmtewisselaars (duoboiler)

Bij een duoboiler wordt de nodige energie voor naverwarminggeleverd door een CV-ketel (of een elektrische weerstand).De warmtewisselaar (of elektrische weerstand) bevindt zich inhet bovenste deel van het voorraadvat. Een tweedewarmtewisselaar bevindt zich in het onderste deel van hetvoorraadvat. Hij is aangesloten op de zonnecollector. Dat iseen goed en plaatsbesparend systeem als er nog geenwarmwater installatie aanwezig is.

Elektrische boilers

Een elektrische boiler bestaat uit een voorraadvat met inge-bouwde elektrische weerstand.

Bij voorkeur wordt de elektrische weerstand enkel ’s nachtsgeactiveerd (nachttarief). Maar zelfs dan is elektrische energieduurder dan aardgas of stookolie.

6.3 De warmtepomp

Een warmtepomp kan warmte op relatief lage temperatuurbenutten voor toepassingen op hogere temperatuur. Ze kanwarmte uit de omgeving op voldoende hoge temperatuurbrengen voor de toepassing van onder andere de verwarmingvan woningen en sanitair warm water. De hoeveelheid energiedie ze hiervoor gebruikt, is laag in vergelijking met deopbrengst. Hoe hoger de temperatuur van de warmtebron(warmteopslag, binnenlucht), hoe lager de temperatuur vanhet warmteafgiftesysteem (woningverwarming, sanitair warmwater), hoe hoger de winstfactor van de warmtepomp.Raadpleeg voor meer informatie over de warmtepomp onzebrochure ‘Warmtepompen voor woningverwarming’.

DE NAVERWARMING

koud

koud

koud

CV

Gas-boiler

Elek-trischeboiler


DE NAVERWARMING

Legionella

Legionella pneumophila is een bacterie die van nature in watervoorkomt.Via verneveling kunnen bacteriën ingeademd worden enaanleiding geven tot een longontsteking (veteranenziekte) of eengrieperig syndroom (Pontiac fever).Het water in de leidingen is niet altijd legionellavrij. De groei van ofde besmetting met Legionella pneumophila kunt u evenwelvoorkomen met enkele simpele maatregelen. Groeibevorderendefactoren in het leidingsysteem in een woning zijn een watertem-peratuur tussen de 25 en 55° C, stilstaand water en een biofilmop de binnenwanden van de leidingen. De potentieel risicovollelocaties zijn airconditioningsystemen, douches, boilers, wateront-hardingssystemen, tuinslangen, sproeiers en hogedrukreinigers.De risicovolle locatie bij uitstek in een woning is de douche.Goede voorzorgsmaatregelen zijn:

- spoel douches wekelijks minstens 10 minuten door met warmwater (> 65° C);

- ontkalk en ontsmet douchekoppen minstens maandelijks;- houd het water koel (25° C) of breng het minstens op 60° C,

stel de temperatuur van warmwaterapparaten (naverwarmingvan de zonneboiler) in op een temperatuur van minstens60° C, regelbare thermostaatkranen aan het einde van tap-leidingen zorgen ervoor dat het risico op verbrandingen ver-meden wordt;

- isoleer de leidingen;- de afstand tussen koud- en warmwaterleidingen bedraagt ten

minste 15 cm;- gebruik schoon koud leidingwater voor reinigingswerkzaam-

heden;- als u een slang gebruikt, bijvoorbeeld bij reinigingswerkzaam-

heden (denk aan een tuinslang, brandslang), kunt u het best zoveel mogelijk doorspoelen zonder nevel;

- laat bij de douches het heet en het koud water vlak bij hettappunt samenkomen en bescherm de gebruiker door deinstallatie van thermostatische kranen.

Voor publiek toegankelijke plaatsen geldt het besluit van deVlaamse regering van 22 november 2002 betreffende de primairepreventie van de veteranenziekte in voor het publiek toegankelijkeplaatsen. Dit besluit legt structurele maatregelen op aan onderandere koud- en warmwatervoorzieningen. Fabrikanten hebbenaangepaste systemen ontwikkeld om aan dit besluit tegemoet tekomen. Collectieve voorzieningen op niet voor het publiek toe-gankelijke plaatsen vallen niet onder dit besluit. Hier moet de uit-bater zelf gepaste maatregelen nemen.De brochure ‘Voorkom legionellose’ en het formulier ‘meldings-plichtige activiteiten’ vindt u op:http://www.wvc.vlaanderen.be/gezondmilieu/.Neem voor meer informatie contact op met ODE-Vlaanderen.


DE PRIMAIRE KRINGLOOP EN RANDAPPARATUUR

7

De primaire kringloop en randapparatuur

In de primaire kringloop circuleert de warmtetransporterendevloeistof tussen de collector en de warmtewisselaar van dewarmteopslag. De vloeistof neemt warmte op in de collectoren geeft die af aan de warmteopslag, daarna keert ze terugnaar de collector om zich weer op te laden. Om warmte-verliezen via het buizenstelsel te beperken, is de primairekringloop best zo kort mogelijk en goed geïsoleerd.

Meestal zorgt een circulatiepomp voor het rondpompen vande warmtetransporterende vloeistof in de primaire kringloop.Het regelsysteem zorgt ervoor dat de opgeslagen warmte nietopnieuw verloren gaat wanneer de zon niet schijnt. Het be-schermt eveneens tegen bevriezing en oververhitting.

Bij geïntegreerde collectoren zijn een pomp, een elektronischeregeling en een elektrische aansluiting niet nodig (zie hoofd-stuk 4 Collectoren).

7.1 Systemen met glycolvulling

’s Nachts bij open hemel is de temperatuur in de collector heelwat lager dan de buitentemperatuur. Om bevriezing van decollectorvloeistof te voorkomen, vult men de collector meteen niet-giftig mengsel (bijv. propyleenglycol in water, metadditieven ter voorkoming van corrosie). Deze vloeistof biedtvorstbescherming tot -27 °C en is bestand tegen hoge tem-peraturen. Vanwege de giftigheid mag men zeker niet expe-rimenteren met glycol die gebruikt wordt voor auto’s.

De circulatiepomp draait alleen als de temperatuur in de col-lector minstens enkele graden hoger is dan in het voorraad-vat. Steeds meer worden pompen met variabel toerentaltoegepast, om het systeemrendement te verhogen en omelektrische energie te besparen.

Onder gewone omstandigheden, als regelmatig warm waterwordt afgenomen, blijft de temperatuur in het voorraadvatbeneden 80 °C, en volstaat het expansievat om de thermischeuitzetting in de collectorkringloop op te vangen.

Bij langdurige afwezigheid (bijv. tijdens de zomervakantie) kande temperatuur in het voorraadvat hoger worden dan 80 °C.

De beveiliging tegen koken gebeurt dan op twee niveaus: depompsturing en het expansievat.

Bij een maximumtemperatuur in het voorraadvat (ingesteld opbijvoorbeeld 80 °C) wordt de pomp uitgeschakeld. Hierdoorkan de collectortemperatuur verder oplopen. Bij bijvoorbeeld120 °C in de collector wordt de pomp opnieuw ingeschakeldom de collector te koelen. Hierdoor zal de temperatuur in hetvoorraadvat natuurlijk verder stijgen.

Bij ongeveer 90 °C in het voorraadvat wordt de pomp uit-geschakeld (veiligheidsuitschakeling). In de collector kan detemperatuur dan oplopen. De uitzetting die hieruit voortvloeitwordt opgevangen door het expansievat, of in extremegevallen door het overdrukventiel.

1. Expansievat2. Ontluchter3.Terugslagklep4. Regelsysteem

5. Manometer6. Primair circuit7. Pomp

1

2

7

5

4

3

6


7.2 Terugloopsystemen

Bij het uitschakelen van de pomp stroomt de collectorvloeistofin een terugloopreservoir. Omdat de collector op dat ogenblikleeg is en het terugloopreservoir in het gebouw staat, kan decollectorvloeistof niet bevriezen. Hier kan dus gewoon waterals collectorvloeistof gebruikt worden.Als er weer voldoende zon is en de pomp start, wordt hetwater uit het terugloopreservoir opnieuw omhoog gepompttot in de collector.

Bij deze systemen is het belangrijk dat de collector hogergeplaatst wordt dan het terugloopreservoir. De leidingenmoeten zorgvuldig hellend worden opgesteld zodat zekunnen leeglopen.Bij een terugloopsysteem kan het voorraadvat zeer eenvoudigbeveiligd worden tegen oververhitting. Bij 99° C in decollector of bij 85° C in het voorraadvat wordt de pompuitgeschakeld. De collector, die op dat moment alleen metlucht gevuld is, kan dan zeer warm worden, maar is hiertegenbestand.

7.3 Natuurlijke circulatie

Bij systemen met natuurlijke circulatie zijn een pomp, eenelektronische regeling en een elektrische aansluiting nietnodig. Natuurlijke circulatie ontstaat doordat vloeistoffen uitzettenbij opwarming. Circulatie komt tot stand zodra de vloeistof in

de collector warmer wordt dan in het voorraadvat. Ombevriezing te voorkomen, wordt de collector gevuld metglycol. Het voorraadvat moet boven de collector worden geplaatst,bijvoorbeeld in de nok van het dak. Dat is ruimtebesparend,maar de afstand tot de watergebruikers kan soms groterworden. Bij toepassing op een plat dak moeten de aan- en afvoer-leiding tegen bevriezing beschermd worden. Een degelijkeleidingisolatie is een minimale vereiste, eventueel moet eenelektrische tracing worden toegepast.

Een variant op natuurlijke circulatieis het heatpipesysteem (hoofdstuk 4Collectoren). Dit systeem laat ooktoe om op een zeer eenvoudigemaar efficiënte wijze te beveiligentegen oververhitting en bevriezing.

DE PRIMAIRE KRINGLOOP EN RANDAPPARATUUR

1. Regelsysteem2. Primair circuit3. Pomp4.Terugloopreservoir

1

32

4 4

Systeem in werking:het terugloopvat is leeghet water circuleert in het bovenste deel van het circuit

Systeem buiten werking:het terugloopvat is volbovenste deel van het circuit is leeg

Thermosifon

EIGENSCHAPPEN VAN THERMISCHE ZONNE-ENERGIE-INSTALLATIES


Eigenschappen van thermischezonne-energie-installaties

8

Actieve zonthermische installaties worden samengesteld enopgebouwd in functie van hun toepassing. De toepassing iseveneens bepalend voor een aantal eigenschappen van deinstallatie.

8.1 De zonneboiler

Sanitair warm water hebben we nodig op relatief hoge tem-peratuur en in relatief kleine hoeveelheden. Voor dezetoepassing gebruiken we dan ook collectoren met afdekkingof vacuümcollectoren. Een voorraadvat (apart of geïntegreerd)volstaat als warmteopslag. In principe kan elk systeemvan naverwarming worden toegepast. De warmtepompvormt echter een relatief grote investering voor individueleinstallaties. De watertemperatuur kan vaak zeer hoog oplopen waardoorgevaar ontstaat voor verbranding bij de gebruikers. Daarom iseen thermostatische mengkraan aan te bevelen. Die mengt bijmet koud water tot de gewenste temperatuur is bereikt.

De opbrengst

Een zonneboiler met naverwarming verbruikt heel wat minderenergie dan een volledige opwarming van het sanitair warmwater door een klassiek verwarmingssysteem op stookolie,aardgas of elektriciteit:- bij onvoldoende zonneaanbod zorgt de zon nog steeds

voor de voorverwarming van het water;- bij voldoende zonneaanbod (tijdens de zomer) kan de

naverwarming volledig worden uitgeschakeld. Hierdoorworden stilstandverliezen op de naverwarming vermeden,deze kunnen in de zomer aanzienlijk zijn.

De brandstofbesparing van een zonneboiler hangt dus ook afvan het rendement van de naverwarming. Dat maakt het zomoeilijk om de besparing te berekenen of te meten. De rendementscurve van een collector kan het best vertaaldworden naar de jaaropbrengst van het hele systeem met si-mulatieprogramma’s. Die houden onder andere rekening met:- de karakteristieken van de collector (eigenschappen van

de zwarte laag, isolatiekwaliteit);

- de opbouw van het systeem;- de aftaphoeveelheid en het aftappatroon (gespreid over

de dag of alleen ’s avonds);- de klimaatzone.De opbrengst van een zonneboiler kan worden uitgedrukt in:- energie per jaar of brandstofhoeveelheid per jaar;- dekkingsgraad: dit is het deel dat bespaard wordt op

warmwaterbereiding. Een dekkingsgraad van 60 %betekent dat 60 % wordt bespaard op de energiekostenvoor warm water, 60 % minder CO2;

- systeemrendement: verhouding tussen nuttige energie eninvallende zonne-energie, meestal 20% - 40 %, afhanke-lijk van de watertemperatuur en dus van de dekkingsgraad.

De dimensionering

De collectoroppervlakte en de inhoud van het voorraadvatmoeten worden afgestemd op de warmwaterbehoefte en het


aftappatroon. Een te grote installatie met een grote dekkings-graad is technisch mogelijk, alleen zou de besparing nietopwegen tegen de investering.De ideale grootte van de installatie kan bepaald worden doorde investering en de opbrengst tegen elkaar af te wegen. Hetis dus in belangrijke mate een economische beslissing. Bij grote systemen zal men de computer talrijke simulatieslaten uitvoeren. Hierbij wordt de energiebesparing berekenden wordt rekening gehouden met economische parameterszoals de investering (= kosten – subsidie), de intrest, degeschatte evolutie van de energieprijs. Op die manierontwerpt men vele installaties en kiest men de meest geschik-te: meestal die met de kortste terugbetalingstermijn. Merk op:- de terugbetalingstermijn wordt korter naarmate de

energieprijzen stijgen;- de verwachte levensduur van de zonnecollector is langer

dan 30 jaar. Voor de andere onderdelen is de verwachting20 jaar.

De kostprijs

Voor een gezin van drie tot acht personen neemt men bijvoor-beeld een collectoroppervlakte van 3 tot 8 m2 en een voor-raadvat met een inhoud van 100 tot 500 liter. Zo ‘n systeemkost 2.000 tot 5.000 euro (exclusief BTW en installatiekosten).De installatiekosten komen neer op ongeveer 800 euro.

Het plaatsen van een zonneboiler

De zonnecollector wordt op het meest zuidelijk georiënteerdedak geplaatst. We letten erop dat hij niet in de schaduw vanbomen, woningen of een schoorsteen wordt gelegd. Ook deesthetiek speelt een belangrijke rol: een collector kan bijvoor-beeld het best uitgelijnd worden met een dakraam.

Er zijn verschillende montagemogelijkheden voor de collector:


Opbrengst (in GJ/jaar), systeemrendement en dekkings-graad bij verschillende collectoroppervlakten, eenwarmwaterverbruik van 100 liter per dag en eenvoorraadvat met een inhoud van 120 liter.

Bijvoorbeeld is een collectoroppervlak van 3 m2 goedvoor een dekkingsgraad van 46 % . Het systeem-rendement bedraagt 29 %.

De meerkosten van een te grote installatie leiden totslechts een kleine meeropbrengst: een dekkingsgraad van60 % bij 8 m2. Het systeemrendement daalt tot 15 % .De reden is dat een zonneboiler in de zomer eenwarmteoverschot heeft. Een grotere installatie heefttijdens het gunstigste seizoen nauwelijks voordeel.

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

50

45

40

35

30

25

20

15

10

05

000 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Dekkingsgraad

Systeem rendement

Opbrengst

Vuistregel voor het volume van het voorraadvat:per m2 collector neemt men een voorraadvat van40 tot 60 liter.Of ook:het volume van het voorraadvat kan het best ietsgroter zijn dan het dagverbruik aan warm water.Voor grotere systemen is het van belang om het waterverbruik vooraf te meten.Ook de spreiding van het waterverbruik is belangrijk.

Dekkingsgraad/systeemrendement (%)

Opbrengst(Gj per jaar)

Collectoroppervlak (m2)

Met frame op een plat dak



Op één werkdag is het voor twee monteurs meestal mogelijkom een huishoudelijke zonneboiler te monteren.

Dat houdt in: - de collector op het dak bevestigen en regendicht afwerken;- het voorraadvat monteren en verbinden met de naver-

warming;- de leidingen (met pomp en regeling) tussen collector en

voorraadvat monteren en isoleren;- de zonneboiler in dienst stellen.

Het onderhoud van een zonneboiler

Zonneboilers werken volautomatisch. Ze vergen minderonderhoud dan een traditionele warmwaterinstallatie. In elkgeval liggen de onderhoudskosten veel lager dan de be-sparing die een zonneboiler jaar in jaar uit oplevert.De vervuiling van de collectorglasplaat door stof blijft beperktomdat het vuil er regelmatig door de regen wordt afgespoeld. De afdekplaat van de collector bestaat meestal uit gehardglas, wat zo goed als breukvrij is. Als de collector daarenbovengoed bevestigd is op het dak, riskeert men geen schade bijstorm of hagelslag.

8.2 Woningverwarming

We mogen veronderstellen dat een gezin het hele jaar dooreen relatief constante behoefte heeft aan sanitair warm water.Voor woningverwarming is dat anders: in de winter, hetmoment dat de warmtebehoefte het grootst is, levert de zonhet minst. Toch kan de zon ook een bijdrage leveren aan dewoningverwarming. Diverse goed werkende en betrouwbareinstallaties worden aangeboden.

De combinatie zonneboiler - woningverwarming

Met frame op een schuin dak

Geïntegreerd in een schuin dak

Ook hier worden standaardcollectoren gebruikt. De collec-toroppervlakte wordt echter aanzienlijk uitgebreid tot min-stens 10 à 15 m2. De warmte van de collectoren wordt opge-slagen in een buffervat van 500 tot 1.000 liter. Zodra erwarmtebehoefte is, kan de vereiste energie uit het vat wordengetapt. De warmteopslag beperkt zich daarom tot een kortereperiode van maximum 1 of 2 dagen. Vroeger was er ook eensysteem op de markt waarbij de warmte werd opgeslagen ineen dikke dekvloer. Dit wordt omwille van regelingpro-blematiek en investeringskost nog zelden toegepast.

Naast een goede temperatuurgelaagdheid in het voorraadvatis het van groot belang dat er gewerkt wordt met een ver-warmingssysteem op lage temperatuur. Dat komt neer opvloer- of wandverwarming, natuurlijk in een zeer goed ge-ïsoleerde woning. De bijdrage van de zon aan de verwarmingis echter beperkt en zal naar gelang van de gekozen installatienooit meer dan 10 tot 25 % bedragen (behalve bij uitzonder-lijk goed geïsoleerde woningen zoals passiefhuizen). Daaromblijft een bijkomend verwarmingssysteem noodzakelijk.Omdat de vereiste investering ook erg hoog kan oplopen, isdat zeker niet voor iedereen weggelegd. Goede woning-isolatie en ventilatie met warmteterugwinning moet in iedergeval de voorkeur krijgen.

Zonnecollectoren met seizoenopslag

In de zomer vangen asfaltcollectoren de warmte op. Diewordt getransporteerd naar een ondergrondse warmteopslag.In de winter wordt de opgeslagen warmte benut voor wo-ningverwarming. Een warmtepomp (met de warmteopslagals warmtebron) zorgt meestal voor de naverwarming. Dezecombinatie is alleen van toepassing voor grote collectievesystemen. In Vlaanderen zitten we nog in het stadium vanproefprojecten.

8.3 Zwembadverwarming

Openluchtzwembaden

Openluchtzwembaden worden overwegend gebruikt in dezomer, de periode waarin de temperatuur van de lucht en vanhet zwemwater elkaar zeer dicht benaderen. Isolatie van deabsorber is daarom niet nodig. Bijgevolg kunnen onafgedek-te, goedkope zwembadcollectoren worden gebruikt. Hetzwembadwater stroomt rechtstreeks door de absorber. Dewarmteopslag is dus het zwembad zelf. Naverwarming ismeestal niet noodzakelijk.

Door de toepassing van zonne-energie is het mogelijk om detotale energiekosten te laten dalen én om het zwemseizoenlanger te laten duren.

Dimensionering

Bij de berekening van het nodige aantal m2 zonnecollectorenspeelt vooral de oppervlakte van het zwembad een rol omdataan de oppervlakte de meeste warmte verloren gaat.Windschermen (bv. begroeiing) en een zwembadafdekkingtijdens de sluitingsuren beperken het warmteverlies aanzien-lijk. Hierdoor kan het collectoroppervlak verkleind worden.De diepte van het zwembad speelt wel een rol voor deopwarm- en afkoeltijd. Tijdens een zonnige dag warmt hetzwemwater op en blijft het nog enkele dagen aangenaamzwemmen, zelfs als er minder zon is.

Men neemt als vuistregel voor de oppervlakte van de collec-tor: één derde tot twee derde van de zwembadoppervlakte,afhankelijk van het gebruikte systeem. Als een zwem-badafdekking gebruikt wordt, mag de collectoroppervlakteiets kleiner zijn.

Overdekte zwembaden

Afgedekte collectoren lenen zich uitstekend voor toe-passingen waarbij een iets hogere watertemperatuurgevraagd worden, zoals verwarming van douchewater,overdekte zwembaden of een combinatie van beide. Eenafgedekte collector (meestal uit metaal) is niet bestand tegenchloor, zodat het zwemwater altijd gescheiden wordt vanhet collectorwater door middel van een warmtewisselaar.




WETTELIJKE VERPLICHTINGEN

Het kwaliteitscertificaat

9

Om de toepassing van zonne-energie tebevorderen is de beroepsorganisatie BELSOLARopgericht. De leden zijn enerzijds bedrijven dieproducten leveren met betrekking tot thermischeof fotovoltaïsche zonne-energie, en anderzijdsorganisaties en bedrijven die diensten verlenenter ondersteuning van zonne-energie:energiebedrijven, studiebureaus, onderzoeks- en vormingscentra…

BELSOLAR heeft een kwaliteitsbevorderend programma voordiensten en producten van leveranciers van thermische zonne-energiesystemen (zonneboilers) uitgewerkt. Leverancierswaarvan de kandidatuur aan de vooropgestelde vereistenvoldoet en die zich ertoe engageren om een hele reekskwaliteitsregels na te leven, kunnen lid worden van de fe-deratie. Deze bedrijven bieden u ook allen dezelfde standaardgarantiecondities: 10 jaar op de zonnecollector, 5 jaar op hetboilervat en 2 jaar op de overige componenten.

Op 1 januari 2005 trad een overeenkomst tussen de Vlaamseoverheid, de zonne-energiesector en de distributienetbeheer-ders in werking.Deze sectorovereenkomst garandeert een stabiele marktgroeidoor duidelijke afspraken rond:• behoud van het huidige subsidiesysteem en de evolutie van

de premiehoogte (niet voor zwembadtoepassingen); • de kwaliteit van de geplaatste zonneboilersystemen.

De tekst van het convenant is beschikbaar op www.energiesparen.be

Een geactualiseerde ledenlijst van Belsolar vindt u op www.belsolar.be

De Vlaamse regering heeft op 14 april 2000 het volgendegoedgekeurd:“Een stedenbouwkundige vergunning is niet nodig voor devolgende werken, handelingen en wijzigingen, die uitgevoerdmogen worden voorzover ze niet strijdig zijn met de voor-schriften van stedenbouwkundige verordeningen, bouwveror-deningen, verkavelingsverordeningen, ruimtelijke uitvoerings-plannen, plannen van aanleg, verkavelingsvergunningen,bouwvergunningen of stedenbouwkundige vergunningen,onverminderd de bepalingen van andere van toepassingzijnde regelgeving:

5° de plaatsing van de volgende zaken bij vergunde gebou-wen die niet in een ruimtelijk kwetsbaar gebied gelegen zijn:a) dakvlakvensters en/of fotovoltaïsche zonnepanelen en/of

zonneboilers in het dakvlak, tot een maximum van 20%van de oppervlakte van het dakvlak;

b) fotovoltaïsche zonnepanelen en/of zonneboilers op eenplat dak.

Ruimtelijk kwetsbare gebieden:a) de groengebieden, natuurgebieden, natuurgebieden met

wetenschappelijke waarde, natuurreservaten, natuuront-wikkelingsgebieden, parkgebieden, bosgebieden, vallei-gebieden, brongebieden, agrarische gebieden met ecolo-gische waarde of belang, agrarische gebieden met bijzon-dere waarde, grote eenheden natuur, grote eenhedennatuur in ontwikkeling en de ermee vergelijkbaregebieden, aangeduid op de plannen van aanleg of deruimtelijke uitvoeringsplannen;

b) de beschermde duingebieden en voor het duingebiedbelangrijke landbouwgebieden, aangeduid krachtens hetdecreet van 14 juli 1993 houdende maatregelen totbescherming van de kustduinen.”

Wettelijke verplichtingen

10

HET KWALITEITSCERTIFICAAT

WATERKRACHT


Overzicht van subsidieregelingenvoor hernieuwbare energiebronnen

11

SUBSIDIEREGELINGEN

De overheid ondersteunt de toepassing vanhernieuwbare energiebronnen met volgendesteunmaatregelen. Meer informatie over alle premies voor energie-besparing die in uw gemeente van toepassing zijn,kunt u opvragen bij de Vlaamse Infolijn op0800/3.02.01 of surf naar www.energiesparen.been vul daar uw postcode in.

11.1 Enkel voor bedrijven(niet voor openbare organisaties of

privé-personen)

Acties van de Vlaamse overheid

EcologiepremieVoor grondstoffenbesparende, energiebesparende of milieu-vriendelijke investeringen kunnen kleine, middelgrote engrote ondernemingen ecologiesteun krijgen. (van toepassingop onder meer thermische zonne-energie).Meer informatie: www.energiesparen.be

Acties van de federale overheid

Verhoogde investeringsaftrek voor energie-besparende investeringen (van toepassing oponder meer thermische zonne-energie)

Artikel 69 van het Wetboek der Inkomstenbelasting (W.I.B.)biedt bedrijven de mogelijkheid hun belastbare winst te ver-minderen met een verhoogde investeringsaftrek voorenergiebesparende investeringen. De aftrek wordt verricht opde winst van het belastbaar tijdperk tijdens hetwelk de vasteactiva zijn verkregen of tot stand zijn gebracht. Voor deenergiebesparende investeringen, gedaan tijdens het belast-baar tijdperk dat aan aanslagjaar 2005 verbonden is, is er eenverhoogde aftrek van 13,5%.Meer informatie: www.energiesparen.be

11.2 Alleen voor particulieren

Acties van de federale overheid

Fiscale maatregelenU kunt een aantal energiebesparende maatregelen inbrengenbij uw jaarlijkse belastingsaangifte. Het betreft hier uitgavenvoor inkomstenjaar 2005, aanslagjaar 2006. Per aanslagjaarkunt u meerdere facturen indienen voor investering in ver-schillende maatregelen. Maar hier blijft de regel dat hetbedrag dat u per jaar per woning kunt recupereren voor allemaatregelen samen, beperkt is tot 620 euro geïndexeerd perjaar voor nieuwbouw en 750 euro geïndexeerd per jaar voorverbouwingen. De datum van betaling van de factuur is be-palend voor de belastingaangifte. Vanaf 2006 zal het bedragvoor inkomstenjaar 2006, aanslagjaar 2007 vermoedelijkverhogen. 40% van de investering in een zonneboiler komtin aanmerking voor het belastingvoordeel.

BTW-tarief bij renovatieVoor nieuwbouwwoningen is een BTW-tarief van 21% vantoepassing. Een woning renoveren kan aan een BTW-tariefvan 6% (woningen vanaf 15 jaar oud). Van 1 januari 2000 tot31 december 2005 is dit zelfs geldig voor woningen die 5 jaaroud zijn. Deze maatregel is ook interessant voor energie-besparende maatregelen: plaatsing van isolatie, zonneboiler,fotovoltaïsche zonnepanelen, vervangen van centraleverwar-mingsketel mits bepaalde voorwaarden. Bij het ter perse gaan van deze brochure was nog niet bekendof de maatregel in 2006 verlengd zou worden.Meer informatie: www.energiesparen.be

11.3 Voor iedereen

Acties van de distributienetbeheerders

De REG-acties van de distributienetbeheerdersDe elektriciteitsdistributienetbeheerders (vroeger intercom-

SUBSIDIEREGELINGEN


munales voor elektriciteit) kennen voor een aantal energie-besparende maatregelen, waaronder de zonneboiler, eenpremie toe. In 2005 bedraagt de minimumpremie voorzonneboilers 625 euro. De maatregelen waarvoor een premiewordt toegekend, de hoogte van de tegemoetkomingen ende toekenningsvoorwaarden kunnen verschillen per net-beheerder. Op 1 januari 2005 trad een overeenkomst tussen de Vlaamseoverheid, de zonne-energiesector en de distributienetbeheer-ders in werking.Deze sectorovereenkomst garandeert een stabiele marktgroeidoor duidelijke afspraken rond:• het behoud van het huidige subsidiesysteem en de evolutie

van de premiehoogte (niet voor zwembadtoepassingen); • de kwaliteit van de geplaatste zonneboilersystemen.

Een toekenningsvoorwaarde voor de subsidie is lidmaatschapvan de leverancier van de beroepsfederatie Belsolar.

De tekst van het convenant is beschikbaar op www.energiesparen.beEen geactualiseerde ledenlijst van Belsolar vindt u op www.belsolar.be

Als u een premie wenst aan te vragen of meer informatiewenst over bepaalde acties, dient u rechtstreeks contact op tenemen met uw netbeheerder.

Acties van de provincies

Premie van de provincie Vlaams-BrabantDe provincie Vlaams Brabant kent, onder dezelfde voorwaar-den als de netbeheerders, een premie van minimum 625 eurotoe voor de installatie van een zonneboiler.

Meer informatie bij Hilde Hacour (tel. 016/26 72 78, [email protected]).

Acties van de gemeenten

Lokale gemeentelijke subsidiesHeel wat gemeenten geven een extra premie voor de installa-tie van een zonneboiler.Deze premie bedraagt meestal 250 à 1000 euro.

Premies van de gemeenten:

Antwerpen: Antwerpen, Arendonk, Balen, Beerse, Berlaar, Boechout,Bonheiden, Boom, Bornem, Borsbeek, Brasschaat, Duffel,Edegem, Geel, Hemiksem, Herentals, Herenthout, Herselt,Hoogstraten, Kalmthout, Kapellen, Kontich, Lille, Mechelen,Meerhout, Mol, Mortsel, Olen, Oud-Turnhout, Puurs, Ranst,Rijkevorsel, Rumst, Schelle, Schoten, Sint-Katelijne-Waver,Turnhout, Wommelgem, Zoersel, Zwijndrecht.

Limburg:As, Beringen, Bilzen, Borgloon, Diepenbeek, Genk, Gingelom,Ham, Hamont-Achel, Hasselt, Herk-de-Stad, Hoeselt,Houthalen-Helchteren, Kortessem, Lanaken, Leopoldsburg,Lommel, Lummen, Maaseik, Maasmechelen, Overpelt,Peer, Riemst, Sint-Truiden, Tessenderlo, Tongeren, Wellen.

Oost-Vlaanderen:Aalter, Assenede, Beveren, Deinze, De Pinte, Evergem,Geraardsbergen, Kluisbergen, Knesselare, Kruibeke, Laarne,Lochristi, Lovendegem, Maldegem, Nevele, Waasmunster,Wetteren, Wortegem-Petegem, Zomergem, Zottegem,Zulte, Zwalm.

Vlaams-Brabant:Bekkevoort, Bierbeek, Diest, Dilbeek, Geetbets, Gooik,Haacht, Halle, Herne, Kampenhout, Kapelle-op-den-Bos,Kortenberg, Landen, Lubbeek, Machelen, Opwijk, Oud-Heverlee, Overijse, Rotselaar, Sint-Pieters-Leeuw, Tervuren,Tremelo, Vilvoorde, Zoutleeuw.

West-Vlaanderen:Beernem, de Haan, De Panne, Diksmuide, Gistel, Harelbeke,Heuvelland, Hooglede, Ichtegem, Ieper, Ingelmunster,Izegem, Kortemark, Kortrijk, Kuurne, Ledegem, Lendelede,Lichtervelde, Menen, Middelkerke, Nieuwpoort, Oudenburg,Roeselare, Staden, Tielt, Torhout, Waregem, Wevelgem,Zedelgem, Zuienkerke, Zwevegem.

Na te vragen bij uw gemeentebestuur (ook als uw gemeentenog niet op deze lijst staat).

Geactualiseerd op 01 12 2005


http://www.techniekweb.nl/?/link/4/378/380

De website geeft een overzicht van interessante links over zonne-energie.

http://www.mysolar.com/mysolar/heat/solarheat.asp

Onafhankelijk website om een indruk te krijgen van het soort zonneboiler dat geschikt is voor uw situatie

http://www.crest.org/solar/index.html

Website van het Center for Renewable Energy and Sustainable Energy

Bevat informatie over de kosten, links met andere soortgelijke organisaties

http://www.solarservices.nl/solar_energy_tour/tour00_introduction.htm

Website van Ecofys

Bevat informatie over de soort systemen, opbrengsten, kosten

http://www.solarnet.org

Projecten rond zonne-energie en links naar andere energiesites

http://www.zonnebouw.nl

Website van Ecofys

Informatie over de inpassing van zonneboilers in nieuwbouwprojecten

http://www.estif.org

Website van de European Solar Thermal Industry

Publicaties en agenda

http://www.soltherm.org

Website van Soltherm Europe

Informatie over organisatie en doelstellingen

http://www.eere.energy.gov/solar/solar_heating.html

Uitgebreide informatie over thermische zonne-energie

http://www.iea-shc.org/

Website van het IEA Solar Heating and Cooling Programme

Websites

12

WEBSITES

NUTTIGE ADRESSEN


13

Nuttige adressen Geactualiseerd op 01 12 2005

Informatie en vorming

Centrum Duurzaam BouwenMevr. Beerten LutMarktplein 73350 Heusden-Zolder011/51.70.51 - Fax 011/[email protected] centrum ontwikkelt een visie,informeert en demonstreert overduurzaam bouwen.

CZECentrum Zonne-energieDhr. Vrancken JanLangstraat 1402140 Antwerpen0497/80.27.83Vormingscentrum, informatie, studie en advies betreffende zonne-energie.

Kamp CProvinciaal Centrum Duurzaam Bouwen en WonenBritselaan 202260 Westerlo014/27.96.50 - Fax 014/[email protected]/kampcInformatie en demonstratiedomein over duurzaam bouwen en wonen.

MondoMevr. Van den Eeden ClaraBastijnstraat 852590 Berlaar03/482.24.68 - Fax 03/[email protected] voordrachten, informatie-avonden en rondleidingen in Solar 2002met groepen en individuen.

PIMEProvinciale Instelling voor Milieu EducatieMevr. Neels GikeMechelsesteenweg 3652500 Lier015/31.95.11 - Fax 015/[email protected] PIME verzorgt milieueducatieveprogramma's voor scholen: demozonne-energie, workshop zonne-energie, spel slim met energie.

VEIVlaams Elektro InnovatiecentrumDhr. Van Dingenen KrisKleinhoefstraat 62440 Geel014/57.96.12 - Fax 014/[email protected], technologieoverdracht in de elektrosector.

APEReAssociation Pour la Promotion desEnergies RenouvelablesMme Prignot IsabelleOmwentelingsstraat 71000 Brussel02/218.78.99 - Fax 02/[email protected] en advies voor hernieuwbare energie (het Waals en Brussels Gewest).

De Zonne-ArcDhr. Lievens WillyCouthoflaan 388972 Proven057/33.84.19 - Fax 057/[email protected]

Zonnecursussen, groepsbezoeken,experimenten met zon, regen, wind, biomassa.

EH2OStokerijstraat 302110 Wijnegem03/353.39.16 - Fax 03/354.39.93eric.jansseune@EH2O-techniek.comwww.EH2O-techniek.comIngenieursbureau voor duurzaamenergie- en watergebruik. Studie,Advies en realisatie van zonne-energieen regenwatersystemen. Cursussen,voordrachten, presentaties, info,projectbegeleiding, opleiding.

Onderzoek

De Nayer InstituutDhr. Van Passel WillyJan De Nayerlaan 52860 St.-Katelijne-Waver015/31.69.44 - Fax 015/[email protected] bachelor en master in de industriële wetenschappen. IWT-TIS-IDEG-project: ‘Integratie vanDuurzame Energie in Gebouwen’

Karel de Grote-HogeschoolDepartement IndustriëleWetenschappen en TechnologieDhr. Janssen EddySalesianenlaan 302660 Hoboken03/820.67.39 - Fax 03/[email protected]: master in industriëlewetenschappen (ind. ingenieur) enbachelor (ind. wetenschappen).


NUTTIGE ADRESSEN

VitoVlaamse Instelling voorTechnologisch OnderzoekBoeretang 2002400 Mol014/33.55.40 - Fax 014/[email protected] Instelling voorTechnologisch Onderzoek.

WTCBDepartement bouwfysica, binnenklimaat en installatiesDhr. De Cuyper KarelAvenue Pierre Holoffe 211342 Limelette02/655.77.11 - Fax 02/[email protected] in de maak voor de plaatsing van zonnecellen en zonnecollectoren in gevels en daken.

Studiebureau

3EDhr. Palmers GeertVaartstraat 611000 Brussel02/217.58.68 - Fax 02/[email protected] ingenieursbureau voorhernieuwbare energie en innovatieveenergieconcepten: onderzoek, project-en productontwikkeling, beleidsadvies.

CenergieDhr. Verdonck PatrickGitschotellei 138 2600 Berchem03/271.19.39 - Fax 03/[email protected], energiemonitoring,energiezorg, duurzaam bouwen,passieve technieken, hernieuwbareenergie.

Sectorverenigingen

BELSOLARp/a 3E

Dhr. De Gheselle LukVaartstraat 611000 BrusselFax 02/[email protected] vertegenwoordigt Belgischebedrijven die diensten en productenleveren met betrekking tot hettoepassen van zonne-energie. Ook organisaties en bedrijven die de toepassing van zonne-energie promoten en ondersteunen, zijn lid van BELSOLAR.

Netbeheerder

AGEMDhr. Verhulst LudoMarkt 12330 Merksplas014/63.94.60 - Fax 014/63.94.61elektriciteitsbedrijf@pi.bewww.merksplas.beDistributienetbeheerder.

EliaKeizerslaan 201000 Brussel02/546.70.11 - Fax 02/[email protected] van het Belgisch hoogspanningsnet.

ETIZDhr. Mahieu RobertPrins Albertlaan 38870 Izegem051/30.45.41 - Fax 051/[email protected].

GeDISGemeentelijk samenwerkingsverband distributienetbeheerdersIndustriepark de Bruaan 129700 Oudenaarde078/35.35.34 - Fax 055/[email protected] Koepelorganisatie van degemengde elektriciteitsdistributie-netbeheerders voor REG-acties.

Gemeentelijk HavenbedrijfAntwerpenDhr Thomas JoeriWilmarsdonksteenweg 332030 Antwerpen03/229.65.50 - Fax 03/[email protected]/evDistributienetbeheerder.

InterelectraTrichterheideweg 83500 Hasselt011/72.21.06 - Fax 011/72.29.07info@interelectra.bewww.interelectra.beDistributienetbeheerder regio Limburg.

IVEGDhr. Dousselaere DominiekAntwerpsesteenweg 2602660 Hoboken03/820.05.11 - Fax 03/[email protected].

PBEDhr. Merckx WalterDiestsesteenweg 1263210 Lubbeek016/62.99.99 - Fax 016/[email protected] in Oost-Brabant en Pajottenland

WVEMDhr. Meire LucHoogstraat 37-418000 Brugge050/44.77.11 - Fax 050/[email protected]@wvem.bewww.wvem.beDistributienetbeheerder in West-Vlaanderen

Bedrijven

AEC-SMTDhr. Beerten JulienGrote Baan 253511 Kuringen (Hasselt)011/87.16.26 - Fax 011/[email protected]


www.aecsmt.beWagner vlakke plaatcollector

AMG BelgiumRoute Zénoble Gramme 14890 Thimister-Clermont087/44.00.31 - Fax 087/[email protected] themische zonnesystemen

AQUA-COM nvDhr. Claus ErikDiamantstraat 1 Industriepark Klein Gent 2200 Herentals014/23.22.70 - Fax 014/[email protected] van zonnepanelen voorzwembaden (absorbers)

ATAG Verwarming BelgiëDhr. Wagemakers WimBredabaan 8812170 Merksem03/227.26.24 - Fax 03/227.23.43w.wagemakers@atagverwarming.comwww.atagverwarming.comFabrikant van condenserende warmte-installaties en zonneboilersystemen

Blozoen EuropeDhr. Crucke KristofRozenstraat 139810 Eke09/385.58.42 - Fax 09/[email protected] van koepelvormige zwembadcollectoren

Buderus Verwarming-ChauffageDhr. Chaltin PaulAmbachtenlaan 42a3001 Heverlee016/40.30.20 - Fax 016/[email protected] Logasol zonnetechniek: vlakke thermische zonnecollectorenmet/zonder terugloopsysteem, Logalux zonneboilers, regelsystemen

BulexBergensesteenweg 14251070 Brussel02/555.13.13 - Fax 02/[email protected]

www.bulex.beVlakke plaatcollector met terugloopsysteem

Elco-MatDhr. Lurquin GuyPontbeeklaan 531731 Zellik02/463.19.05 - Fax 02/[email protected] heatpipe vacuüm buiscollectoren Solon vlakke plaatcollector

Energy Saving SystemDhr. Lewalle Jean-MarcChemin de Griry 144141 Louveigné-Sprimont04/360.91.66 - Fax 04/[email protected]/Installateur thermische zonnepanelen

ESE (European Solar Engineering)Dhr. Descy GaetanParc Industriel 395580 Rochefort084/22.19.44 - Fax 084/[email protected] thermische zonnepanelen

EurobatMevr. Lamberts DominiqueMolenveld 301840 Londerzeel052/30.01.14 - Fax 052/[email protected] en toebehoren

EUROPARTNERSDhr. Moyson RogerMechelbaan 361860 Meise02/270.21.21 - Fax 02/[email protected] thermische zonnesystemen

GivordDhr. Ista DanielRue d'Enhaive 1885100 Namur081/30.40.50 - Fax 081/[email protected] thermische

zonne-energiesystemen

HDCVDhr. Delannoye HansKerkelei 332550 Waarloos015/32.07.20 - Fax 015:[email protected], [email protected] thermische zonnesystemen

IDTechnics bvbaDhr. Dumon IgnaceMeulebeeksesteenweg 638700 Tielt051/40.97.43 - Fax 051/[email protected]/verdeler thermische zonnesystemen

INELTRA SYSTEMSDhr. Petosa A.Woudstraat 3a3600 Genk089/38.20.70 - Fax 089/[email protected] thermische zonnepanelen

InventumLeijenseweg 1013720 NL -AA Bilthoven NEDERLAND03/227.43.43 - Fax 03/[email protected] thermische zonne-energiesystemen

IZENDhr. Verbunt GieHoeksken 562275 Lille014/55.83.19 - Fax 014/[email protected] thermische zonnepanelen

KTI/WTIDhr. Oorts PatrikVermeulenstraat 832980 Zoersel03/384.32.97 - Fax 03/384.35.420475/[email protected] van technische installatiesin een eco-perspectief (thermische zonnesystemen)

NUTTIGE ADRESSEN


Lafarge Roof ProductsDhr. Walenbergh JanParklaan 29a bus 19300 Aalst053/72.96.72 - Fax 053/72.96.690473/[email protected] eco-nok systeem

New SolarDhr. Busch BrunoRue de Purgatoire 77-794860 Pépinster087/35.45.95 - Fax 087/[email protected]

NotocoDhr. Vertriest ChrisSuikerstraat 709340 Lede053/80.20.21 - Fax 053/80.20.750478/[email protected]/invoerder van vacuüm zonnepanelen, opslagvaten en regelingen

Oertli Distribution B.Dellingstraat 342800 Mechelen015/45.18.30 - Fax 015/[email protected]/verdeler thermische zonnesystemen

RA-CollectorenDhr. Bossyns WalterHellevoortstraat 252560 Nijlen03/411.06.44 - Fax 03/[email protected] thermische zonne-energiesystemen

Rayvin EnergysystemsDhr. Aronds E.dr. M.A.M. Klompéstraat 174207NL-NZ Gorinchem0031/183.62.90.210031/[email protected] thermische zonnesystemen

ROTO FRANKRue du Bosquet 11400 Nivelles067/89.41.30 - Fax 067/[email protected]/invoerder thermische zonnepanelen

SANI-CV-IMPORTDhr. Goethals Hubert Legen Heirweg 109890 Gavere09/384.91.76 - Fax 09/[email protected] en invoerder van thermische zonnesystemen (SunMaster, Ritter, Lapesa, Steca) en thermische zonnesystemen voorzwembaden (Wülfing & Hauck,Sun Master, Ritter).

SanutalDhr. Persoons WimDriemastenbaan 372160 Wommelgem03/355.21.00 - Fax 03/[email protected] thermische zonne-energiesystemen voor sanitair, verwarming en zwembaden

Schüco InternationalDhr. Vanhaver BjörnHochstrasse 1044700 Eupen0498/[email protected] thermische zonnepanelen

ServicoDhr. Buytaert DirkKontichsesteenweg 172630 Aartselaar03/887.20.60 - Fax 03/[email protected] water en badverwarmers

SolahartDhr. Lembreghts MarcelNijverheidsstraat 522260 Oevel014/22.08.67 - Fax 014/22.55.80

[email protected] vlakke plaatcollector met natuurlijke circulatie of terugloopsysteem

SOLARDhr. Hans PironStationsstraat 40 bus 19450 Haaltert053/83.23.42 - Fax 053/[email protected]/producent thermische zonne-energiesystemen

SOLAR MONDO/SOLIODhr. Vantomme Jean PaulOudenaardseweg 739790 Wortegem-Petegem056/68.97.84 - Fax 056/[email protected] thermische zonnesystemen

Solar ShopDhr. Mathews JordanDambruggestraat 482060 Antwerpen03/226.45.98 - Fax 03/[email protected]/installateur thermische zonnesystemen, elektronica voor volgsystemen

Stiebel EltronDhr. Ludo Van den AbeeleRue Mitoyenne 8974840 Welkenraedt087/88.14.65 - Fax 087/[email protected]/invoerder thermische zonnepanelen

Studiebureel DuerinckDhr. Duerinck RobertOudeheerweg-Heide 609250 Waasmunster03/772.28.82 - Fax 03/[email protected], calorimeters,ventielen, pompen en voorgemon-teerde groepen voor thermischezonne-installaties. Windows simu-latieprogramma voor ontwerp vanthermische zonne-installaties

NUTTIGE ADRESSEN

Sunquest SolarDhr. Gram Lindleyrue du Rivage 181370 Mélin010/81.91.60 - Fax 010/81.91.590473/[email protected] en verdeler van volledigethermische zonne-energiesystemen

T3Dhr. Vercauteren PhilipHoogkamerstraat 108G9140 Temse03/711.35.87 - Fax 03/[email protected] zonneboilersystemen

Th. MeurerDhr. Keller RudolfAachener Strasse 264780 St-Vith080/28.05.00 - Fax 080/[email protected] Sieger vlakke plaatcollectoren

VaillantGolden Hopestraat 151620 Drogenbos02/334.93.00 - Fax 02/[email protected]/invoerder thermische zonnesystemen

Van MarckeDhr. Luyssaert JosGenkersteenweg 2803500 Hasselt011/85.95.04 - Fax 011/[email protected]/verdeler thermische zonne-energiesystemen

VeluxBoulevard de l'Europe 1211301 Bierges010/42.09.09 - Fax 010/[email protected]/invoerder Velux rolluiksys-teem op thermische zonne-energie

Viessmann-Belgium bvbaDhr. De MolErnest Hermesstraat 141930 Zaventem02/712.06.66 - Fax 02/[email protected] plaatcollector, vacuüm heatpipecollector en vacuümdoorstroomcollector

WeishauptDhr. Smets Jeanboulevard Paepsem 71070 Anderlecht02/343.09.00 - Fax 02/[email protected] vlakke plaatcollectoren

Wenst u meer informatie en een uitgebreide brochure ontvangen over een specifiek onderwerp, neem contact op met het ODE-kantoor.

WegwijzerDuurzameEnergie

Elektriciteit uit zonlicht

Kleinewaterkracht

Biomassa

Warmte-pompenvoorwoning-verwarming


NUTTIGE ADRESSEN

Deze brochure is gratis verkrijgbaar bij:

ODE-Vlaanderen Ministerie van de Vlaamse GemeenschapLeuvensestraat 7b1 Afdeling Natuurlijke Rijkdommen en Energie3010 Kessel-Lo (ANRE)tel. 016/23.52.51, fax 016/48.77.44 Koning Albert II-laan 7e-mail: [email protected] 1210 Brussel

tel. 02/553.46.00fax: 02/553.46.01e-mail: [email protected]: http://www.energiesparen.be

ODE-Vlaanderen vzw, de Organisatie voor Duurzame Energie Vlaanderen, wil de toepassing vanduurzame energie en energiebesparing in Vlaanderen stimuleren. Sinds het najaar 1998 werkt ODE-Vlaanderen met de steun van de Vlaamse overheid als centraleinformatiezender over duurzame energie voor het Vlaams Gewest.

ODE-Vlaanderen werd op 7 februari 1996 opgericht als koepelvereniging door een brede groepinstellingen, vzw’s en individuele stichtende leden. Als ledenvereniging staat ODE-Vlaanderen openvoor iedereen die haar doelstellingen onderschrijft en haar werking wil steunen.

Bezoek onze website: www.ode.be

COLOFON

Samenstelling:Organisatie voor Duurzame Energie Vlaanderen(ODE-Vlaanderen vzw)in samenwerking met:Eddy Janssen (Karel de Grote-Hogeschool vzw Hoboken)leden van BELSOLARin opdracht van:Ministerie van de Vlaamse GemeenschapAfdeling Natuurlijke Rijkdommen en Energie

Verantwoordelijke uitgeverLuk VandaeleVoorzitterODE-Vlaanderen vzw

Design & opmaak Studio Dermaux

Druk Enschede - Van Muysewinkel

DepotnummerD/2005/3241/271

Bronnen figuren en foto’s:APEReEddy JanssenBlozoen Europe nvIzen nvLafarge Roof ProductsViessmann

�

Warmte uit zonlicht - GoLanTec...Warmte uit zonlicht - 2Zonne-energie ZONNE-ENERGIE 2 2.1 De zon als...

Documents

Transcript of Warmte uit zonlicht - GoLanTec...Warmte uit zonlicht - 2Zonne-energie ZONNE-ENERGIE 2 2.1 De zon als...